gemeente
7
Haarlemmermeer
onderwerp
Kennisname Masterplan Nationaal Poldermuseum en uitstel realisatie
Portefeuillehouder Steller Collegevergadering Raadsvergadering
Nota van B&W
mr. A.Th.H. van Dijk E. Feij 11 januari 2011 2011.0000187
1. Samenvatting Waf w/7/en we bereiken? Met deze nota brengen we verslag uit van de resultaten van de nadere uitwerking van het project Nationaal Poldermuseum en geven we aan waarom realisatie voorlopig wordt uitgesteld. Tevens gaan we in op de plaats van het cultureel erfgoed in het nieuwe cultuurbeleid. Om de mogelijkheid van realisatie in de toekomst open te houden zullen we in gesprek gaan met de eigenaar van de grond om afspraken met betrekking tot reservering van de benodigde grond te maken. De toekomstige en uiteindelijke beslissing over realisatie van het poldermuseum zal afhangen van de ontwikkeling van de economie en de bereidheid van partners en medefinanciers om bij te dragen aan het project.
Wat gaan we daarvoor doen? Achtergrond initiatief Nationaal Poldermuseum Het initiatief en bestaansrecht om te komen tot een Nationaal Poldermuseum heeft zijn oorsprong in de belangrijke plaats die Nederland mondiaal inneemt op het gebied van waterbeheersing. Wereldwijd is er grote aandacht voor dit thema en voor water in het algemeen. Voor Nederland geldt dat water de basis is van onze cultuur, het was en is bepalend voor de vorming van onze bestuurlijke traditie en voor onze economie. De verovering van land op het water heeft ons wereldroem gebracht. Wereldwijd zijn Nederlandse baggeraars en ingenieurs betrokken bij waterstaatkundige projecten. Dit rechtvaardigt een nationaal museum waar het verhaal over het verkrijgen en behouden van droge voeten in ons land verteld wordt. Een verhaal dat nog nergens in Nederland is te ervaren. De Haarlemmermeer, met zijn historische achtergrond en dynamische ontwikkelingen, is exemplarisch voor het veroveren van land op water en het in stand houden en ontwikkelen ervan. In het Nationaal Poldermuseum wordt de geschiedenis van Nederland aan de hand van Haarlemmermeer zichtbaar en beleefbaar gemaakt: een combinatie van nationale- en regionale geschiedenis. Het poldermuseum is een initiatief van de gemeente Haarlemmermeer in samenwerking met: Museum De Cruquius, het Historisch Museum Haarlemmermeer en Stichting MeerHistorie. Het Hoogheemraadschap Rijnland is als partner betrokken bij deze fase van nadere uitwerking van het project. Wij zien het Hoogheemraadschap als een
onderwerp Volgvel
Kennisname Masterplan Nationaal Poldermuseum en uitstel realisatie 2
belangrijke partij voor de uitwerking en ontwikkeling van het project en zijn verheugd over de belangstelling en samenwerking met het Hoogheemraadschap Rijnland. Voor het Hoogheemraadschap betekent het Nationaal Poldermuseum een uitgelezen kans om hun belangrijke rol en betekenis in de waterhuishouding van Nederland meer zichtbaar te maken. De mogelijke realisatie is gepland in de directe omgeving van het gemaal de Cruquius, eigenaar van de benodigde grond is SEIN (Stichting Epilepsie Instellingen Nederland). Eind 2009 is het raadsvoorstel: Beschikbaar stellen krediet realisatie Nationaal Poldermuseum aangenomen (2009.0020159). Met dit raadsvoorstel hebben we het startsein gegeven voor de volgende fase in de ontwikkeling naar een Nationaal Poldermuseum; de uitwerking van het bidbook. Begin januari 2010 is bureau XPEX aan de slag gegaan om het bidbook nader uit te werken in een masterplan, de ruimtelijke inpassing globaal aan te geven en een businesscase op te stellen waaruit duidelijk blijkt welke investerings - en exploitatiekosten er met het project gemoeid zijn. Op basis van de resultaten van deze nadere uitwerking zou er eind 2010 een afgewogen besluit mogelijk zijn voor een go / no-go voor het project. In oktober 2010 is er tussentijds gerapporteerd over de voortgang van het project in een raadsbrief (2010/60766). Hef masterplan Het uitgewerkte masterplan behelst het realiseren van een nationaal poldermuseum in Haarlemmermeer met een hoge culturele, educatieve en recreatieve waarde, voor naar schatting 100.000 -150.000 bezoekers per jaar. Het presentatiescenario voor het themapark "de polder als wereldwonder" (zie bijlage masterplan), neemt de bezoekers mee in een avontuurlijke reis door de ontstaansgeschiedenis van Nederland aan de hand van de geschiedenis van Haarlemmermeer. De belangen van watermanagement en watertechnologie in het verleden, heden en in de toekomst zijn uitgangspunt voor een groot deel van de presentaties in Poldermuseum. Het publiek ervaart in het museum als het ware aan den lijve hoezeer de strijd tegen het water in ons land het dagelijkse leven gevormd heeft en wat de belangen zijn van goede watergerelateerde maatregelen voor een duurzame toekomst in Nederland en daarbuiten. Het educatieve karakter van de tentoonstellingen van poldermuseum wordt in belangrijke mate versterkt door interactieve exhibits. Een belangrijk onderdeel van poldermuseum is de buitenexpositie die de bezoeker een op-ware-grootte-beleving geeft van het fenomeen polder. Naast stoomgemaal De Cruquius, teruggebracht in oorspronkelijke staat, wordt gedacht aan het realiseren van twee nieuwe gebouwen waarin zowel de geschiedenis aan bod komt met de presentatie van de historische collecties - van het Hoogheemraadschap Rijnland, het Historisch Museum Haarlemmermeer en het Cruquius Museum - als de toekomst met eigentijdse presentaties op het gebied van waterhuishouding, watertechnologie en klimaatbeheersing. Er zal ook ruimte zijn voor tijdelijke tentoonstellingen waarin actuele onderwerpen zoals klimaatverandering en duurzaamheid centraal kunnen staan. Het geheel zal een bijzondere, kwalitatief hoogwaardige attractie zijn waarin beleving, informatie en kennisoverdracht hand in hand gaan. Het nationale poldermuseum biedt daarmee alle gelegenheid om Haarlemmermeer op de kaart van Nederland te zetten. Land en water in een continue ontwikkeling, zoals de
onderwerp Volgvel
Kennisname Masterplan Nationaal Poldermuseum en uitstel realisatie 3
geschiedenis en nabije toekomst van gemeente Haarlemmermeer laten zien, worden zo in een inspirerend park toegankelijk gemaakt voor de bewoners van Haarlemmermeer en zeker voor Nederlandse- en buitenlandse toeristen. In Haarlemmermeer toont zich de geschiedenis en toekomst van de waterhuishouding van Nederland. Het Cruquius gemaal als icoon in de strijd tegen het water is het inspirerende hoogtepunt van de wandeling langs verleden, heden en toekomst. Met dit initiatief zal de identiteit en uitstraling van de gemeente versterkt worden; het sluit aan bij de door ons gekozen ambities op het gebied van ontmoeten en verbinden van citymarketing. De heroverweging Ondanks dit uitgewerkte masterplan moeten we op dit moment pas op de plaats maken. Met de uitvoering van dit project is een aanzienlijke investering gemoeid en ook de aanvullende exploitatie van het museum draagt een aanzienlijk risico in zich. De gemeente zal in elk scenario moeten bijdragen in de investering en ook andere partners moeten bereid gevonden worden om een aanzienlijke investeringsbijdrage te doen. Alleen op die basis kan het plan worden uitgevoerd. Los daarvan staan de aanvullende middelen die wellicht nodig zijn voor de jaarlijkse exploitatie indien de prognoses niet worden behaald (zie bijlage Businesscase). In het licht van het nieuwe collegeprogramma, de economische situatie en de recente bezuinigingen is het op dit moment niet realistisch om te besluiten tot het realiseren van het Poldermuseum. Wij moeten prioriteiten stellen en keuzes maken. Een project van dergelijke omvang is gezien de gevraagde investeringen nu niet op zijn plaats. Wij stellen daarom voor te besluiten op dit moment niet over te gaan tot realisatie van het Poldermuseum. Om de mogelijkheid van realisatie in de toekomst open te houden zal de benodigde grond gereserveerd moeten worden. Hiertoe zullen afspraken worden vastgelegd met SEIN, eigenaar van de grond. Ook zullen deze afspraken betrokken worden bij de wijziging van het bestemmingsplan. Nieuw cultuurbeleid en belang hierin van historisch erfgoed De betrokken musea, het Historisch Museum en het Cruquius Museum, zijn de afgelopen jaren intensief betrokken geweest bij het uitkristalliseren van het toekomstige poldermuseum. Het is niet zo dat de musea hebben stilgestaan in deze jaren maar wel werd er veel energie in beslag genomen voor de bijdrage aan de uitwerking van het masterplan. Ook kleurt het vooruitzicht van het opgaan in een groot, ambitieus project de plannen voor het hier en nu. De musea zullen zich met dit uitstel dan ook opnieuw moeten oriënteren op hun toekomst, zowel om kansen te benutten als om problemen op te lossen. Een vervanger voor het poldermuseum is niet denkbaar; ook kunnen beide musea niet uitbreiden zonder dat daarmee eveneens aanzienlijke kosten gemoeid zijn. Bij het nieuw te formuleren integrale cultuurbeleid zal uitgebreid aandacht worden besteed aan het belang van ons cultureel erfgoed en hoe hier in de toekomst mee om te gaan. De nieuwe nota museumbeleid zal onderdeel zijn van het integrale nieuwe cultuurbeleid. Het nieuwe beleid zal in de loop van het 2011 worden uitgezet, ontwikkeld en vastgesteld, in nauw overleg met de betrokken musea. Het nieuwe beleid zal alternatieven aangeven om de voortgang en professionalisering van de musea te borgen. Wat mag het kosten? Aan dit specifieke besluit zijn geen kosten verbonden. Het voorbereidingskrediet wordt afgesloten. Voor inzicht in de toekomstige investerings- en exploitatiekosten verwijzen wij
onderwerp Volgvel
Kennisname Masterplan Nationaal Poldermuseum en uitstel realisatie 4
naar het rapport. Wij merken hierbij aan dat wij kanttekeningen plaatsen bij de financiële onderbouwing wat betreft de mogelijkheid om een sluitende exploitatie te realiseren. De reeds gemaakte kosten voor het maken van het masterplan liggen rond de 90.000, euro. Het Hoogheemraadschap Rijnland is medefinancier in dit traject; zij nemen de helft van de kosten voor hun rekening voor de totstandkoming van het masterplan (€45.000,-). In deze collegeperiode zullen geen middelen gereserveerd worden om te komen tot een nationaal Poldermuseum. Wie is daarvoor verantwoordelijk? De wethouder cultuur is als portefeuillehouder in het college primair verantwoordelijk. Wanneer en hoe zal de raad over de voortgang worden geïnformeerd? Regelmatig zal in een voortgangsbrief gerapporteerd worden over de voortgang van het uitwerken van het nieuwe cultuurbeleid. In- en Externe communicatie De betrokken interne clusters in de organisatie zijn van het besluit op de hoogte gesteld. Ook de direct betrokken partijen zijn reeds mondeling en schriftelijk geïnformeerd over het uitstel van realisatie van het project. Inwoners worden via de website en InforMeer op de hoogte gesteld van het uitstel.
Besluit Op grond van het voorgaande hebben wij besloten om: 1. kennis te nemen van het masterplan Nationaal Poldermuseum De polder als Wereldwonder, 2. in deze collegeperiode geen middelen te reserveren voor nadere uitwerking van het Masterplan; 3. een overeenkomst met SEIN aan te gaan voor de reservering van de benodigde grond voor een Nationaal Poldermuseum, teneinde de mogelijkheid van realisatie ervan in de toekomst open te houden; 4. in het nieuw te formuleren cultuurbeleid het belang van het historisch erfgoed nader te definiëren waarbij voortgang en professionalisering van de musea wordt geborgd; 5. deze nota ter informatie te zenden aan de raad.
Burgemeester en wethouders van de gemeente Haarlemmermeer, namens dezen, de portefeuillehouder,
onderwerp Volgvel
Kennisname Masterplan Nationaal Poldermuseum en uitstel realisatie 5
Bijlage(n)
De Polder als Wereldwonder: Masterplan Nationaal Poldermuseum (november 2010) met bijlagenrapport.
