Nieuws van de Stuurgroep Zuidwestelijke Delta Juni 2014 Inhoud Bijeenkomst Stuurgroep Zuidwestelijke Delta 22 mei | Verslag sessies omtrent Grevelingen, Krammer-Volkerak en Zoommeer-Binnenschelde 14 april | Contact en colofon Bijeenkomst Stuurgroep Zuidwestelijke Delta Tijdens de bijeenkomst van de stuurgroep op 22 mei ligt de Integrale Voorkeursstrategie Zuidwestelijke Delta ter besluitvorming voor. Verder wordt uitgebreid stil gestaan bij het gesprek dat de stuurgroep had met de minister van Infrastructuur en Milieu op 23 april. Daar werd vooral gesproken over de voortgang van de Rijksstructuurvisie Grevelingen en Volkerak-Zoommeer en het Programma Gebiedsontwikkeling. De laatste bijeenkomst van de stuurgroep voor de zomervakantie wordt afgesloten met een bezoek aan de Krammersluizen. Daar wordt sinds april van dit jaar in de noordelijke jachtensluis gewerkt met een nieuwe manier om zoet en zout water van elkaar te scheiden. Nieuwe programmadirecteur Allereerst heten de leden van de stuurgroep Stephon van der Hulst welkom. Hij is sinds 1 mei programmadirecteur voor de Zuidwestelijke Delta en volgt Jan Nathan Rozendaal op die wethouder in de gemeente Papendrecht is geworden. Stephon is van huis uit hydroloog en heeft de afgelopen jaren diverse managementfuncties bij Dienst Landelijk Gebied (DLG) bekleed. Laatste fase bestuurlijke consultatie – mondelinge terugkoppeling In de laatste fase van de bestuurlijke consultatie die plaatsvond in april en mei hebben de betrokken waterschappen en provincies en de Zeeuwse gemeenten in de Zuidwestelijke Delta gebruik gemaakt van de mogelijkheid om schriftelijk te reageren op de Integrale Voorkeursstrategie Zuidwestelijke Delta. De resultaten worden mondeling toegelicht.
Waterveiligheid: akkoord met de nieuwe normering, onder voorbehoud van een aantal discussiepunten. Zo wordt aandacht gevraagd voor een goede communicatie richting inwoners, is er nog onduidelijkheid over wat de nieuwe normering nu echt betekent en wordt geadviseerd om bij twijfel te kiezen voor de strengste normklasse; Zoetwatervoorziening: uitgangspunt: de zoetwatervoorziening goed regelen, met aanvoer uit de strategische zoetwaterbuffer Haringvliet-Hollands Diep en het veiligstellen van de inlaatpunten. Verder wordt aandacht gevraagd voor de leveringszekerheid van de inlaatpunten Gouda, Bernisse, Roode Vaart en Oosterhout en de aanvullende maatregelen voor Reigersbergsepolder; Grevelingen-Volkerak-Zoommeer: er is steun voor een zout Volkerak-Zoommeer en getij op de Grevelingen, niet voor waterberging op de Grevelingen; Oosterschelde, Westerschelde, kust en voordelta: integrale ontwikkeling van kust en grote wateren, waaronder veiligheid, natuur en ruimtelijke en economische ontwikkeling, gesteund door wetgeving en programmering. De gemeente hebben aangegeven betrokken te willen zijn bij de Verkenning Oosterschelde; Governance: pleidooi voor heldere verdeling van rollen, verantwoordelijkheden en financiering tussen Rijk en regio, met een nadrukkelijke rol voor de regio.
Integrale Voorkeursstrategie Zuidwestelijke Delta De stuurgroep is in principe – en op enkele kleine aanpassingen na – akkoord met de Integrale Voorkeursstrategie Zuidwestelijke Delta. Deze wordt gepresenteerd tijdens de conferentie Zuidwestelijke Delta op 19 juni a.s. in Bergen op Zoom. Gesprek met minister IenM op 23 april en vervolg In het gesprek tussen een delegatie van de stuurgroep en de minister op 23 april, is uitgebreid gesproken over de ontwikkeling van Grevelingen en Volkerak-Zoommeer. De stuurgroep gaf aan dat betekenisvolle besluiten nodig zijn vanwege de slechte waterkwaliteit. Dat betekent in de ogen van de stuurgroep dat er in 2020 een perspectief moet zijn op getij terug op de Grevelingen en rond 2025 op een weer zout VolkerakZoommeer. De minister had begrip voor de vraag van de stuurgroep, maar constateerde ook dat er op dit moment onvoldoende zicht is op financiering van de door de stuurgroep voorgestelde maatregelen. Met de minister is toen afgesproken om gezamenlijk te zoeken naar creatieve oplossingen. De leden van de stuurgroep stellen op 22 mei vast dat er flinke stappen gemaakt zijn, maar dat verdere uitwerking en concretisering nog nodig is ten behoeve van een vervolgoverleg dat bij voorkeur plaatsvindt voor het zomerreces. Bezoek aan de Krammersluizen Na een presentatie van enkele betrokken medewerkers van Rijkswaterstaat Zee en Delta en de aannemerscombinatie, brengen enkele leden van de stuurgroep een bezoek aan de Krammersluizen. In plaats van het vervangen van zout water in de jachtensluis door zoet water en andersom, wordt het water nu aan weerszijden van de sluis gescheiden door een innovatief systeem van luchtbellen, zoetwaterinjectie en het spoelen met zoet water. Het nieuwe systeem wordt nauwkeurig gevolgd om daarna toe te passen in de Krammersluizen voor de beroepsvaart. Voorwaarden om de nieuwe techniek ook in de andere sluizen van het Krammersluizencomplex in te bouwen, zijn dat het nieuwe systeem het zout voldoende tegen kan houden, dit voor de vaarweggebruiker een forse tijdwinst oplevert en voor Rijkswaterstaat een besparing op beheer- en onderhoudskosten. Het is mooi weer op 22 mei en de stuurgroepleden kunnen met eigen ogen zien dat de recreatievaart met het in- en uitvaren rekening houdt met een onrustig wateroppervlak, waar wel gewoon doorheen gevaren kan worden. Omdat het wateroppervlak bij de sluisdeuren onrustiger is dan voorheen, gaan er tijdens de proefperiode per schutting minder schepen mee. Omdat het schutten sneller verloopt, is de wachttijd beperkt. Bij de sluis staat een digitaal informatiebord dat de pleziervaarders verzoekt gewoon door te varen. Een raad die prima opgevolgd wordt!
Gezamenlijk regionaal bod door oprichting gebiedscoöperaties “Geen cherry-picking of freeriding”. Daar waren de vertegenwoordigers van overheden en marktpartijen het over eens toen ze elkaar op 14 april in Bruinisse ontmoetten. Onderwerp van gesprek: manieren vinden om voldoende geld op tafel te krijgen voor Rijk, regionale overheden en private partijen, zodat twee wensen in vervulling kunnen gaan: een zout Volkerak-Zoommeer en getij terug op de Grevelingen. Aan drie bekkentafels werden plannen gesmeed om door middel van gebiedscoöperaties voor Zoommeer-Binnenschelde, Grevelingen en Krammer-Volkerak een regionaal bod uit te brengen om de grootse ingrepen mede te financieren. Verbonden toekomst De drie sessies werden geopend met een presentatie van landschapsarchitect Steven Slabbers over het ontwikkelingsperspectief voor het gebied rond Grevelingen en Volkerak-Zoommeer, met de nadruk op de verbinding tussen land en water, en de perspectiefwisselingen daartussen. ‘Verbonden Toekomst’ is een visie van de Adviesgroep-plus, met vertegenwoordigers van maatschappelijke groeperingen en wethouders van de gemeenten. Figuurlijk, en deels zelfs letterlijk, werd ingezoomd op drie bekkens met grote ontwikkelpotentie: - Het uitbaggeren van het Zoommeer-Binnenschelde, in combinatie met een verbinding met een zout Volkerak-Zoommeer, geeft stevige impulsen aan de stedelijke en toeristisch-recreatieve ontwikkeling van met name Bergen op Zoom; - Het weer toelaten van beperkt getij kan de waterkwaliteit van de Grevelingen verbeteren. Zo blijft een bruisend watersportgebied behouden, ontstaan kansen voor uitbreiding van de toeristische sector en de schelpdiervisserij, en kan de getijdenwerking worden benut om door middel van turbines duurzame energie op te wekken; - Terugkeer van zout (met beperkt getij) in het Krammer-Volkerak leidt tot waardecreatie in de vorm van schelpdier- en recreatieontwikkeling. Ontwikkelingsinitiatieven ‘op het land’ zijn hier via het Waterpoortmanifest sterk mee verbonden. Gebiedsontwikkeling afhankelijk van ‘concrete en betekenisvolle besluiten’ Pieter Hordijk, programmamanager Gebiedsontwikkeling Grevelingen en VolkerakZoommeer, schetste de hindernissen die nog genomen moeten worden om te komen tot concrete en betekenisvolle besluiten in het kader van de Rijksstructuurvisie Grevelingen Volkerak-Zoommeer. “De waterkwaliteit in deze wateren is een verantwoordelijkheid van het Rijk. Die geeft aan dat de kosten van de noodzakelijke maatregelen niet disproportioneel mogen zijn en lijkt de gang naar Brussel te willen maken om ontheffing te vragen.” De voorkeur van de Stuurgroep Zuidwestelijke Delta is helder: zij zet in op een zout Volkerak-Zoommeer en getij terug op de Grevelingen en is hierover momenteel in gesprek met minister Schultz van Haegen van IenM (zie ook hierboven). De zoetwatermaatregelen in het gebied hangen samen met deze plannen én met het Deltaprogramma. Waterschappen en provincies in de Zuidwestelijke Delta leveren daaraan forse financiële bijdragen. Pieter: “Met gebiedsontwikkeling 3.0 kunnen alle betrokkenen, volgens het beginsel ‘voor wat hoort wat’, werken aan waardecreatie, gebruikmakend van de voordelen van een zout Volkerak-Zoommeer en getij op de Grevelingen, en zo vanuit de regio financieel bijdragen aan de kosten van deze grote ingrepen. Zo realiseert ook het Rijk haar doelstellingen én tegen lagere kosten: een echte win-win-situatie”. Gebiedscoöperaties Onder begeleiding van Jan-Coen van Elburg van de Rebel Group werd gesproken over de invulling van ‘gebiedsontwikkeling-nieuwe-stijl’ door middel van gebiedscoöperaties voor de drie bekkens. De taken van deze coöperaties richten zich op:
a. gezamenlijke inspanning voor uitvoering van rijksmaatregelen; b. financiële bijdragen, gedurende 10-20-30 jaar, vanuit waardecreatie; c. bundeling van maatschappelijke aandacht voor de ontwikkeling van het gebied. Investerings- en exploitatietoezeggingen door publieke, private en maatschappelijke actoren (regionaal bod) kunnen worden gedaan vanuit de veronderstelling dat de baten ervan weer in het gebied neerslaan. Van Elburg maakte duidelijk dat er juridisch vele vormen mogelijk zijn om een economische relatie met de coöperatie te onderhouden, van shareholder tot tientjeslid. Bekkentafel Grevelingen In deze sessie werd geconcludeerd dat de Gebiedscoöperatie Grevelingen een belangrijk vehikel kan zijn in een proces dat moet leiden tot getij terug op de Grevelingen in 2020. Topexpert Ad de Rooij van Rijkswaterstaat lichtte toe hoe partijen op en rond de Grevelingen samen kunnen werken aan het realiseren van duurzame infrastructuur, natuur, energie en economie. Tijdens de discussie kwamen enkele aandachtspunten naar voren: zo is het niet vanzelfsprekend dat de getijdencentrale in één keer in de markt gezet zal kunnen worden. Daarnaast moet het gebied voldoende aantrekkelijk blijven voor de waterrecreant. Er werd ook vastgesteld dat er veel verschillende belangen zijn: afzonderlijk zal het niet lukken, de kracht moet uit de bundeling komen. Bekkentafel Krammer-Volkerak Diverse partijen deden een oproep om de urgentie van een besluit over een zout Volkerak-Zoommeer bij de minister van IenM neer te leggen. Jan Hoogendoorn, voorzitter Waterpoort: “Het gebied is door toedoen van de Deltawerken ecologisch failliet gegaan, dat moet overgebracht worden!” De gebiedspartijen hebben hun gezamenlijke visie op de gebiedsontwikkeling uitgewerkt in het Waterpoortmanifest, met als uitgangspunt het weer zout maken van het Volkerak-Zoommeer. De provincies gaven aan bij te dragen door middel van de financiering van de zoetwatervoorziening. Ook de beroepsvissers zien kansen, hoewel zij zich nog afvragen hoe groot het financieel voordeel zal zijn en wanneer dit geïncasseerd kan worden. De gemeenten, waaronder Tholen, hadden nog vragen over de wijze waarop de voorwaarde ‘eerst het zoet, dan het zout’ geregeld wordt. Anderzijds was er de algemene perceptie dat niet alles vooraf geregeld moet zijn. Een oproep tot bestuurlijk lef werd gedaan: we weten nog niet precies het ‘hoe’, maar over het ‘wat’ zijn we het eens! Dit behoudens politieke rugdekking, variërend van de zojuist verkozen nieuwe gemeenteraden tot de minister voor Wonen en Rijksdienst, die gaat over het Rijksvastgoed- en ontwikkelingsbedrijf RVOB. Bekkentafel Zoommeer-Binnenschelde Ook voor de gebiedsontwikkeling in dit bekken is het weer zout worden van het VolkerakZoommeer, het uitgangspunt. De aanwezigen waren verder van mening dat de ontwikkeling van het Zoommeer gericht moet worden op de verbetering van de ligging van Bergen op Zoom aan de Oosterschelde. Met het oog op de waterkwaliteit, kan de Binnenschelde worden verdiept en op één niveau met het Zoommeer worden gebracht. Hierbij wordt ophoogspecie gewonnen die ingezet kan worden voor gebiedsontwikkeling binnen of buiten het gebied. Al onder de huidige zoetwateromstandigheden levert dit een sluitende publieke businesscase op. Daarnaast, in geval van een zout Zoommeer/Binnenschelde, de extra kansen voor de recreatiesector en schelpdiervisserij. Betekenisvolle stap: een regionaal bod Zo hadden de drie bekkentafelsessies ieder een eigen accent, maar kenden ze ook een belangrijke gemene deler. De gemeenten, provincies, waterschap Brabantse Delta, Waterpoort, Rijksvastgoed- en ontwikkelingsbedrijf RVOB, Rijkswaterstaat, Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, Beroepsvisserij, Boskalis, Zeelenberg Architectuur
en Stichting Ondernemers Brouwersdam i.o., spraken onder voorbehoud van politieke rugdekking, de intentie uit om door middel van bindende onderlinge afspraken van start te gaan met de vorming van gebiedscoöperaties in de drie bekkens in dit gebied. Contact Indien u vragen, suggesties of opmerkingen heeft naar aanleiding van deze nieuwsbrief, kunt u contact opnemen met Anton van Berchum, omgevingsmanager Zuidwestelijke Delta,
[email protected] of met Arie Haasnoot, gemeenteambassadeur Zuidwestelijke Delta,
[email protected]. Indien u geen prijs stelt op deze nieuwsbrief, kunt u zich afmelden bij
[email protected]. Colofon Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Programmabureau Zuidwestelijke Delta. De nieuwsbrief is bestemd voor betrokkenen bij de Zuidwestelijke Delta en verschijnt zo snel mogelijk na elke bijeenkomst van de stuurgroep. Het programmabureau ondersteunt de Stuurgroep Zuidwestelijke Delta bij het werken aan en verbinden van de opdrachten Deltaprogramma|Zuidwestelijke Delta, de Rijksstructuurvisie Grevelingen en Volkerak-Zoommeer, het Programma Gebiedsontwikkeling Grevelingen en Volkerak-Zoommeer en het Uitvoeringsprogramma Zuidwestelijke Delta. Kijk voor meer informatie op www.zwdelta.nl en volg ons op Twitter: @zwdelta.nl. Voor informatie over het nationaal Deltaprogramma, zie: www.deltacommissaris.nl.
