Noordelijke Randstad Zuidelijke Randstad Zuidwestelijke Delta West-Brabant Zuidoostvleugel Brabantstad

1 - 3.2.2 2 - 3.2.3 3 - 3.3.2 4 - 3.3.3 5 - 3.3.4 6 - 3.3.5 7 - 3.3.6 8 - 3.4.2 9 - 3.4.3 10 - 3.4.4 11 - 3.4.5 12 - 3.5.2 13 - 3.5.3 14 - 3.5.4 15 - 3.5.5

Noordelijke Randstad Zuidelijke Randstad Zuidwestelijke Delta West-Brabant Zuidoostvleugel Brabantstad Noord-Limburg Zuid-Limburg Stadsregio Arnhem - Nijmegen Regio Twente Stedendriehoek Apeldoorn - Deventer - Zuthpen Zwolle - Kampen Netwerkstad Nationaal stedelijk netwerk Groningen - Assen Westergozone en A7-zone Regionaal stedelijk netwerk Zuid-Drenthe Eemsdelta

26

hoofdstuk 3

Hoofdstuk 3

Gebieden

3.1 Inleiding

kaartbeelden gaan ontwikkelen, om daarmee

In de Randstad wordt de helft van het nati-

Het in hoofdstuk 2 beschreven beleid vormt het

de samenhang tussen verkeer- en vervoer-

onale inkomen verdiend op een kwart van

uitgangspunt voor verschillende projecten en

plannen en ruimtelijke-economische ontwik-

het grondgebied van Nederland. Belangrijke

programma’s. In dit hoofdstuk ligt de focus op

kelingen weer te geven. De kaartbeelden zijn

speerpunten zijn financiële dienstverlening,

de beschrijving van de (ontwikkelings)opgave

mede input in het Projectenboek 2010. Daar-

toerisme en logistiek. Ook de aanwezigheid

per gebied. Deze gebieden staan op de over-

naast zal ook het MIRT spelregelkader nieuwe

van een internationaal juridisch cluster (Den

zichtskaart (kaart 3.1). Per gebied wordt

stijl doorwerking hebben in de wijze waarop

Haag) en enkele Greenports zijn van bete-

een samenhangend beeld neergezet van de

invulling wordt gegeven aan de gebiedsge-

kenis. De Randstad is het grootste stedelijke

beleidsopgaven van rijk en regio. Dit beeld

richte werkwijze.

netwerk van ons land. Dit netwerk valt samen met belangrijke onderdelen van de nationale

wordt zowel interdepartmentaal als regionaal gedragen. Ook de regionale projecten die een

Leeswijzer

Ruimtelijke hoofdstructuur, waarbij de main-

bijdrage leveren aan de beleidsopgave zijn

In dit hoofdstuk worden de gebieden in de

ports Schiphol en Rotterdam de motoren

opgenomen. Zo wordt verder vorm gegeven

landsdelen West (met accent op de Randstad),

voor de Nederlandse economie vormen. De

aan de gebiedsgerichte werkwijze.

Zuid, Oost en Noord beschreven. Op de bij-

Randstad ligt vrijwel geheel onder zeeniveau.

behorende gebiedskaarten (voor legenda zie

Alleen de duinen, de strandwallen, stuwwal-

De uitwerking van de gebiedsgerichte werk-

achterflap) zijn de relevante rijks- en regionale

len en stroomruggen liggen boven zeeniveau.

wijze heeft het karakter van een groeipro-

projecten opgenomen. De rijksprojecten/pro-

De ligging in de delta geeft unieke overgangen

ces. Voor het volgend projectenboek zijn

gramma’s zoals beschreven in dit hoofdstuk en

tussen water en land. De kust, het IJsselmeer-

onder andere de volgende ontwikkelin-

de rijksprojecten/programma’s die buiten de

gebied, de Utrechtse Heuvelrug en de veen-

gen van belang: in de eerste plaats worden

gekozen gebieden vallen, alsmede de projec-

weidelandschappen in het Groene Hart zijn

gebiedsagenda’s opgesteld. Deze agenda’s

ten waar het rijk een financiële bijdrage aanle-

aantrekkelijk om in de buurt te wonen en te

zijn het centrale element in de samenwer-

vert, worden nader toegelicht in hoofdstuk 5.

recreëren.

3. 2 Landsdeel West

Er zijn verschillende problemen in landsdeel

king tussen rijk en regio en zullen in ieder geval bestaan uit de samenwerkingsagenda´s

West, die zich met name in de Randstad voor-

en de ontwikkelagenda´s. De agenda’s gaan over wat rijk en regio samen doen, maar ook

3.2.1 Karakteristieken

doen. De internationale concurrentiepositie

over de belangrijkste regionale en rijksinves-

Het landsdeel West bestaat uit de provincies

staat onder druk onder andere door een ver-

teringen die van belang zijn voor de regio.

Noord-Holland, Zuid-Holland, Utrecht en

slechterende bereikbaarheid. Daarnaast stijgt

Een tweede ontwikkeling is het opstellen van

Flevoland. Het gebied heeft een belangrijke

de zeespiegel als gevolg van klimaatverande-

regionale kaartbeelden. De afgelopen periode

economische betekenis. Er wonen ongeveer

ring. Ook de OESO (Organisatie voor Econo-

zijn voor twee pilotregio’s (stadsregio Arnhem

7,5 miljoen mensen, waarvan het grootste

mische Samenwerking en Ontwikkeling) heeft

- Nijmegen en provincie Flevoland) kaartbeel-

deel (6 miljoen) in de Randstad. De Randstad

in haar ‘Territorial Review’ voor de Randstad

den opgesteld. Tijdens het bestuurlijk overleg

kent geen harde grenzen maar omvat globaal

Holland in 2007 geconcludeerd dat het ver-

MIRT voorjaar 2008 is afgesproken dat ook de

het gebied van Purmerend tot Dordrecht en

keer- en vervoersysteem, zowel de weg als het

andere provincies en stadsregio’s soortgelijke

van Den Haag tot omgeving Amersfoort.

openbaar vervoer (OV), tekortkomingen kent.

27

Hierdoor wordt onvoldoende geprofiteerd

ties als werkmilieus, recreatieve voorzienin-

Zuidas moet uitgroeien tot een toplocatie voor

van de kwaliteiten die de Randstad in poten-

gen, woonmilieus, kwaliteit van het landschap

internationaal opererende bedrijven. Door het

tie heeft. Uit de Landelijke Markt- en Capaci-

en het mobiliteitsnetwerk worden daarbij als

ondergronds brengen van de infrastructuur

teitsanalyses (LMCA, 2007) en de Netwerk-

onderscheidende vestigingscondities steeds

kan hier een kwalitatief hoogwaardige omge-

analyses (2006) komen capaciteitsproblemen

belangrijker. Het samensmeden van het stel-

ving ontstaan voor wonen en werken. De Zui-

naar boven en geven de studies inzicht in de

sel van onderscheiden steden, centra, woon-

das wordt als Publiek Private Samenwerking

kansen voor groeiend OV.

en werkmilieus en landschappen tot een vol-

(PPS) ontwikkeld. Schiphol biedt een hoge

waardige Europese metropool vormt daarom

kwaliteit aan internationale verbindingen,

Het is belangrijk voor Nederland dat de Rand-

de rode draad voor de verdere ontwikkeling

maar loopt op de lange termijn tegen de capa-

stad een duurzame en internationaal sterke

van dit gebied. Voor dit deel van de Randstad

citeitsgrenzen aan. Onderzocht wordt welke

regio wordt, waar het aantrekkelijk is om te

hebben de decentrale overheden een Ontwik-

ontwikkelingsmogelijkheden er voor de lange

wonen, te werken en te leven. Voor het oplos-

kelingsbeeld Noordvleugel 2040 opgesteld en

termijn. Een eventuele overloop van vliegver-

sen van de meest urgente problemen is het

duiden dit gebied nu aan met Metropoolregio

keer van Schiphol naar luchthaven Lelystad

Programma Randstad Urgent (RU) gestart

Amsterdam. De kern van de ontwikkelingen

speelt een rol bij de afweging. De agrobedrij-

(zie hoofdstuk 2) en is het Programma Hoog-

ligt in de corridor Haarlemmermeer - Amster-

ven in de Greenports Aalsmeer (en omgeving)

frequent Spoorvervoer (PHS) aangekondigd

dam - Flevoland.

en de Duin- en Bollenstreek behouden en ver-

(follow-up LMCA Spoor).

sterken hun positie op de wereldmarkt. Waar De Noordelijke Randstad rond Utrecht heeft

glastuinbouwbedrijven onvoldoende ruimte

De grootste ruimtedruk ligt in de Randstad

een hoog bruto regionaal product en is één

hebben om zich verder te ontwikkelen biedt

en hier liggen dan ook de grootste investe-

van de snelste groeiers van Nederland. Ook

het Landbouwontwikkelingsgebied voor de

ringsopgaven. Dat betekent echter niet dat in

hier floreren de kennisintensieve en creatieve

glastuinbouw (LOG) Grootslag vestigingsmo-

gebieden van landsdeel West buiten de Rand-

sectoren. Er is een hoogopgeleide bevol-

gelijkheden voor bedrijven. Ook het aanpak-

stad, zoals Noord-Holland Noord, noordelijk

king, de grootste universiteit van Nederland

ken van ruimtelijke knelpunten via herstruc-

en oostelijk Flevoland, de Utrechtse Heuvelrug

en er zijn veel onderzoeksinstellingen. Ook

turering van verouderde en ontwikkeling van

en de Zuid-Hollandse eilanden niets gebeurt.

de hoogwaardige woonmilieus en de fraaie

nieuwe bedrijventerreinen is van belang. Voor-

De opgaven daar liggen in het leveren van een

landschappen dragen bij aan de internatio-

beelden zijn Amsterdam Connecting Trade

bijdrage aan de totale ruimtelijke en economi-

nale concurrentiepositie. De centrale ligging

(voorheen Werkstad A4), Noordzeekanaalge-

sche kwaliteit en de groen/blauwe opgave van

maakt de regio tot Draaischijf van Nederland

bied en de zone langs de A6/A27 (Almere).

landsdeel West (bijvoorbeeld het uitplaatsen

en daarmee bepalend voor de bereikbaarheid

van functies uit de Randstad), maar ook in het

van de hele Randstad. Er is in de regio Utrecht

Ook het Utrecht-gebied doet het econo-

benutten van eigen regiospecifieke kansen.

tot zeker na 2030 een relatief grote druk op de

misch zeer goed. Wat betreft de economische

Functioneel is de Randstad te onderscheiden

woningmarkt, omdat de afname van de groei

ontwikkeling wordt ervoor gekozen om de

in de stedelijke regio rond Amsterdam/Utrecht

van het aantal huishoudens in de regio veel

schaarse ruimte vooral in te zetten voor het

(Noordelijke Randstad) en rond Den Haag/

later wordt voorzien dan in de rest van Neder-

faciliteren en het versterken van de vier clus-

Rotterdam (Zuidelijke Randstad).

land. De centrale uitdaging is hoe met deze

ters die kenmerkend zijn voor de regio, name-

verstedelijkingsdruk om te gaan in relatie tot

lijk de Zakelijke diensten, de Creatieve indu-

de kwaliteit van het landschap.

strie en nieuwe media, Onderwijs en ontmoe-

3.2.2 Noordelijke Randstad De Noordelijke Randstad omvat de grote ste-

ting, Life Sciences en medisch cluster.

den Amsterdam en Utrecht, enkele middel-

Economie

Utrecht kent acht economische kerngebie-

grote steden, de grootste groeigemeente van

De economische structuur beschikt over ver-

den: Utrecht centrum; Leidsche Rijn cen-

Nederland (Almere), de nationale luchthaven,

schillende troeven. Kernopgave is het vasthou-

trum; Amersfoort Centrum; Utrecht de Uit-

belangrijke kennisinstituten en centra voor

den en zo mogelijk versterken van de interna-

hof/Rijnsweerd; Hilversum Mediapark en

zakelijke dienstverlening.

tionale concurrentiepositie van de noordelijke

centrum; Multimodaal bedrijvenpark en -

Randstad als centrum voor zakelijke dienstver-

knooppunt Lage Weide; Amersfoort Noord

De Noordelijke Randstad rond Amsterdam

lening en hoogwaardige logistieke activiteiten.

(A1-zone); Utrecht rondom Oudenrijn (inclusief

is momenteel een polycentrische stedelijke

De aantrekkelijkheid voor internationaal ope-

Papendorp). Utrecht wil deze gebieden stimu-

regio, of netwerkstad. Een sterke concurren-

rerende bedrijven hangt onder andere af van

leren omdat zij door concentratie beter in staat

tiepositie schept goede mogelijkheden voor

de mate waarin ze toegang kunnen krijgen tot

is aan bedrijven en instellingen het gezochte,

welvaart, kwaliteit van leven en een duur-

internationale (transport)netwerken en van de

internationale vestigingsklimaat te bieden.

zame en leefbare stedelijke regio. De markt

mate waarin deze bedrijven gebruik kunnen

Daarbij zet Utrecht in op een hoogwaardige

waarin de internationale concurrentie plaats-

maken van agglomeratievoordelen.

openbare ruimte, een hoogwaardige woon-

vindt richt zich, naast de industrie en dienst-

omgeving en de nabijheid van stedelijke cen-

verlening, vooral op de kenniseconomie in de

Metropoolregio Amsterdam ontwikkelt zich ver-

tra. De kerngebieden moeten daarnaast over

brede zin van het woord. Ruimtelijke condi-

der als centrum voor kennis en innovatie en de

een snelle (OV)verbinding beschikken met

28

hoofdstuk 3 Kaart 3.2.2 Noordelijke Randstad

1. Amsterdam Zuidas/NSP (VenW, spoorwegen en hoofdwegen: planstudie; regio) 2. Schiphol ontwikkelingen (mede i.r.t. Lelystad) (RU-project) 3. Greenports Aalsmeer (en omgeving) en Duin- en Bollenstreek (LNV, integrale gebiedsopgaven: realisatie; (kandidaat) RU-project Transitie Greenports) 4. Amsterdam Connecting Trade (voorheen Werkstad A4) (kandidaat RU-project) 5. Noordzeekanaalgebied (EZ, topproject: TOPPER; regio) 6. Binnenstedelijke opgave Amsterdam (noordelijke IJ-oevers) (regio) 7. Schaalsprong Almere 2030 (VROM, integrale gebiedsopgaven: verkenning; kandidaat RU-project) 8. Gebiedsontwikkeling Haarlemmermeer (LNV, integrale gebiedsopgaven: verkenning; kandidaat RUproject) 9. Duurzaam bouwen in de Noordvleugel - Utrecht (RU-project)

10. Nieuwe Hollandse Waterlinie (LNV, integrale gebiedsopgaven: planstudie) 11. Westelijke veenweidegebieden, fase 1 en fase 2 (inclusief Groot Mijdrecht Noord) (LNV, integrale gebiedsopgaven: realisatie en verkenning, (kandidaat) RU-project) 12. Natuurpilot IJmeer/Markermeer (VenW, waterbeheren en LNV: realisatie; kandidaat RU-project) 13. Groene Ruggengraat (deels kandidaat RU-project) 14. Oostvaarderswold (regio) 15. A1/A6/A9 Schiphol - Amsterdam - Almere (VenW, hoofdwegen: planstudie; RU-project;) 16. OV Schiphol - Amsterdam - Almere - Lelystad (VenW, spoorwegen: planstudie; kandidaat RUproject;) 17. A2 Holendrecht - Oudenrijn en A2 Amsterdam Utrecht (Holendrecht - Oudenrijn) (VenW, hoofdwegen: realisatie en planstudie) 18. A4 Schiphol (kandidaat RU-project) 19. Zeetoegang IJmond (VenW, hoofdvaarwegen, verkenning; regio) 20. De Zaan (VenW, hoofdvaarwegen: planstudie; regio)

21. N201 (regio; VenW, regionale/lokale infrastructuur: realisatie) 22. Noord - Zuidlijn Amsterdam (regio; VenW, regionale/lokale infrastructuur: realisatie) 23. Stedelijke bereikbaarheid Almere (regio) 24. Draaischijf Nederland: Ring Utrecht en A27/A1/ A28 Driehoek Utrecht - Hilversum - Amersfoort (VenW, hoofdwegen: planstudie; RU-project) 25. Utrecht Centraal t.b.v. Nieuw Sleutelproject (VenW, spoorwegen en VROM, gebiedsontwikkeling: realisatie) 26. Vleuten – Geldermalsen (inclusief Randstadspoor, fase 1) (VenW, spoorwegen: realisatie) 27. Programma Hoogfrequent Spoorvervoer corridor Utrecht – Den Bosch (VenW, spoorwegen: planstudie) 28. Amsterdam - Rijnkanaal (VenW, hoofdvaarwegen: planstudie) 2 9. Lekkanaal, 3e kolk Beatrixsluis (VenW, hoofdvaarwegen: planstudie)

29

Amsterdam, Schiphol en andere delen van de

wen; daarnaast wil ook Gooi en Vecht en

Aan de oostzijde van de noordelijke Randstad

Randstad. Ten slotte is het wenselijk dat de

Eemland inzetten op bouwen in bestaand ste-

gaat de Heuvelrug geleidelijk over in de Gel-

kerngebieden ook op regionale schaal goed

delijk gebied. De belangrijkste plannen voor

derse Vallei met beekdalen, dekzandruggen en

ontsloten zijn, onder meer omdat de werkne-

‘nieuwe’ gebieden liggen in de Kromme Rijn

-vlakten. De Grebbelinie doorsnijdt dit land-

mers hun werkplek goed en snel moeten kun-

Lekzone en in Eemland (inclusief Vathorst

schap en vormt de verbinding met het open

nen bereiken.

West). De (bestaande) mogelijkheden om

polderlandschap van de Eemvallei.

nieuwe woningbouwlocaties te ontsluiten

Door economische ontwikkeling en opruk-

Verstedelijking

(onder andere via HOV en Randstadspoor) en

kende verstedelijking staat de openheid in

Een goed woon- en leefklimaat is een belang-

het behouden van de kwaliteit van de open

het westelijke deel in toenemende mate onder

rijke voorwaarde voor een internationaal con-

ruimte, zijn hierbij belangrijke criteria geweest.

druk. In combinatie met verzilting, een onvol-

currerend vestigingsmilieu. Door tekorten op

Het rijk en de regio zullen de randvoorwaarden

doende robuuste waterberging en ecologische

de woningmarkt staat de positie van de Noor-

die nodig zijn om bouw in bovengenoemde

achteruitgang ligt hier een belangrijke opgave

delijke Randstad onder druk. In de woning-

locaties te realiseren, verder verkennen. Hierbij

voor groen/blauwe kwaliteit binnen het ILG.

bouwopgave speelt de vraag naar hoogste-

is het verhogen van de binnenstedelijke ruim-

delijke en groene woonmilieus een hoofdrol.

telijke kwaliteit, onder andere door het ver-

Op de corridor Schiphol - Almere liggen de

Voor de periode 2010-2030 wordt uitgegaan

beteren van de bereikbaarheid, een belangrijk

belangrijkste groen/blauwe opgaven, zoals

van een behoefte van in totaal 150.000 wonin-

aspect. Ook zal in verband met het feit dat

het IJmeer/Markermeer, de Groene Ruggen-

gen in de regio Amsterdam (inclusief Haarlem,

Almere 15.000 woningen gaat bouwen om

graat (ILG) en het Oostvaarderswold. Voor

Almere, Zaandam) en 65.500 woningen in de

de Utrechtse druk op de woningmarkt te ver-

het IJmeer/Markermeer is de ambitie om een

regio Utrecht (inclusief Hilversum). Verdich-

lichten, de ontsluiting van dit gebied integraal

groen/blauwe schaalsprong te realiseren die

tingsmogelijkheden in het bestaand bebouwd

worden bekeken.

leidt tot een robuust ecologisch en klimaat-

gebied moeten zo optimaal mogelijk worden

bestendig systeem. Een ander voorbeeld van

benut door herstructurering, revitalisering en

Groen/blauw

een integrale opgave is de gebiedsontwik-

transformatie van verouderde stedelijke gebie-

De noordelijke Randstad herbergt een diver-

keling in de Haarlemmermeer, waarbij door

den. Met name in Amsterdam ligt er een grote

siteit aan landschappen. In het lage en natte

aanleg van een robuuste seizoensberging in

binnenstedelijke opgave, maar er zijn ook uit-

westelijke deel treft men een open structuur

combinatie met innovatieve woningbouw de

leglocaties nodig. De grootste inspanning

aan met de kustzone, polderlandschappen,

waterhuishouding op een duurzame wijze

ligt in Almere. De ambitie is om Almere een

water, rivieren en veenweidegebieden. De

kan worden beheerd. Met het aanleggen van

schaalsprong te laten maken naar een com-

Nieuwe Hollandse Waterlinie en de Stelling van

Oostvaarderswold, onderdeel Meerjarenplan

plete en evenwichtige stad van ca. 350.000

Amsterdam dragen hier vanuit een cultuur-

Ontsnippering (MJPO), komt er na 2015 een

inwoners. Concreet betekent dit de realisatie

historisch perspectief aan bij. Centraal in de

ecologische verbindingszone tot stand tus-

van 60.000 woningen tussen 2010 en 2030,

Randstad ligt het Groene Hart, waar de rivier-

sen de Oostvaardersplassen en de Veluwe en

waarvan circa 15.000 voor de Utrechtse

landschappen met hoger gelegen stroomrug-

Duitsland.

bouwopgave. Dit kan alleen slagen in com-

gen en buitenplaatsen langs de Lek, de Oude

Op het vlak van de natuur loopt door de hele

binatie met versterking van de economische

Rijn en de Vecht het open veenweidelandschap

Randstad de Groene Ruggengraat, als ecologi-

structuur, de groen/blauwe kwaliteiten en

doorsnijden. Herstructurering van de westelijke

sche verbinding. Deze verbinding biedt tevens

verbetering van de meerzijdige bereikbaar-

veenweidegebieden in het Groene Hart en laag

mogelijkheden voor verbetering van het land-

heid, zowel naar de Amsterdamse als naar de

Holland is gericht op het tegengaan van de

schap en recreatie. In Noord-Holland Noord

Utrechtse regio. Een andere grote locatie voor

bodemdaling en het realiseren van een robuust

ontwikkelt de provincie het Wieringerrandmeer

nieuwe woningbouw is de Haarlemmermeer

en stabiel watersysteem in combinatie met

als groen/blauwe opgave en recreatiegebied.

met 10.000 - 15.000 woningen in combina-

duurzaam landgebruik. Ook voor de droog-

De groen/blauwe structuur van de Noord-

tie met pieken seizoenswaterberging, recre-

makerij Groot Mijdrecht Noord wordt onder-

vleugel - Utrecht wordt gekenmerkt door een

atieve groenontwikkeling en versterking van

zocht hoe de bodemdaling en waterproblema-

rijke variatie aan nationale landschappen, die

het Groene Hart.

tiek kan worden aangepakt. In het Utrechtse

waardevolle (overgangs)gebieden vormen,

De vraag hoe om te gaan met de verstede-

Noorderpark komen de verschillende elemen-

maar ook, door hun status, beperkingen stel-

lijkingsdruk in relatie tot de kwaliteit van het

ten samen: veenweide en plassen in combi-

len aan bebouwingsdichtheid en inrichting van

landschap was in de Utrechtse regio aanlei-

natie met kleinschalige parklandschappen en

de regio.

ding om een visie op duurzaam bouwen in de

droge natuur. Het lage en natte westelijke deel

Noordvleugel - Utrecht 2015 tot 2030 te ont-

van de regio contrasteert met de rijk beboste

Bereikbaarheid

wikkelen. Uit de tussenbalans blijkt, dat van de

stuwwallen van de Utrechtse Heuvelrug en het

Een goed functionerend vervoerssysteem voor

65.500 nieuwe woningen die nodig zijn, een

Gooi. Grote delen van de Heuvelrug zijn aan-

personen en goederen is een essentiële voor-

flink deel gebouwd kan worden in bestaand

gewezen als natuurgebied en onderdeel van

waarde voor het economisch functioneren en

stedelijk gebied. Met name het stadsgewest

de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) en van

de ontplooiing van mensen. Dit geldt zowel

Utrecht zet fors in op binnenstedelijk bou-

groot belang voor de recreatie.

voor de interne als de externe bereikbaarheid,

30

hoofdstuk 3 zowel per auto als per OV. Het verkeer- en ver-

De belangrijkste opgave voor Utrecht is om als

- Den Bosch bezien. Daarnaast vinden er ont-

voersysteem heeft de mobiliteitsontwikkeling

de Draaischijf van Nederland en daarmee het

wikkelingen plaats met betrekking tot het

de laatste jaren niet kunnen bijhouden. Een

schakelpunt van de Randstad, met het ach-

NSP-project Utrecht en de spoorverbinding

combinatie van beter benutten, investeren en

terland te blijven functioneren. De voorziene

Vleuten - Geldermalsen (inclusief Randstad-

beprijzen moet de betrouwbaarheid, snelheid

investeringen tot 2020 door rijk en regio kun-

spoor, fase 1).

en veiligheid van de verplaatsingen vergroten.

nen echter niet voorkomen, dat grote delen

De bereikbaarheid over water, met name het

Onderdeel van deze aanpak is het verbeteren

van het Utrechtse wegennet in 2020 niet zul-

Amsterdam - Rijnkanaal, is voor een aantal

van de onderlinge samenhang tussen de net-

len voldoen aan de bereikbaarheidsnormen uit

bedrijventerreinen van groot belang. Relevant

werken en door een betere ketenintegratie,

de Nota Mobiliteit. De meest urgente knel-

in dat verband is de planstudie naar de uit-

voor zowel personen als goederen.

punten op het hoofdwegennet bevinden zich

breiding van de capaciteit van de Beatrixsluis

op de Ring Utrecht. Daarnaast worden knel-

die de verbindende schakel vormt tussen het

Door een concentratie van verstedelijking

punten verwacht op de A1, A27 en A28.

Amsterdam - Rijnkanaal en de Lek.

en economische ontwikkeling op de corridor

Uit analyses blijkt dat de oplossing alleen

Haarlemmermeer - Amsterdam - Flevoland

gevonden kan worden in de combinatie van

3.2.3 Zuidelijke Randstad

ligt hier ook de belangrijkste opgave. Voor

maatregelen op het gebied van weginfrastruc-

De zuidelijke Randstad beslaat globaal het

de corridor Schiphol - Amsterdam - Almere

tuur (hoofdwegen én onderliggend wegen-

gebied Leiden - Dordrecht - Gouda. Het bevat

is besloten de bestaande wegcapaciteit uit

net), vervoersmanagement, OV, goederenver-

de grootste haven van Europa, twee van de

te breiden en gelijktijdig kansen te benutten

voer, ruimtelijke ordening en prijsbeleid. In de

vier grote Nederlandse steden (Rotterdam en

voor de verbetering van de leefbaarheid en de

zogenaamde pakketstudies Ring en Driehoek

Den Haag), de vierde VN-stad ter wereld (Den

ruimtelijke kwaliteit. Hier liggen ook de groot-

worden dit soort integrale en gebiedsgerichte

Haag), een aantal middelgrote gemeenten

ste kansen voor het OV. In het kader van de

maatregelpakketten opgesteld. Tevens is een

(zoals Leiden, Zoetermeer, Delft, Westland,

planstudie OV Schiphol - Amsterdam - Almere

integraal beoordelingskader ontwikkeld dat

Gouda en Dordrecht), belangrijke kennisinsti-

- Lelystad wordt op korte termijn geïnvesteerd

handvatten geeft bij het bepalen van de knel-

tuten, internationale organisaties voor vrede

in het spoor en wordt onderzocht wat op lange

punten, het toetsen van oplossingsrichtingen

en recht, een bestuurlijk-juridisch centrum en

termijn nodig is om het OV op deze corridor

en het vormen van een gezamenlijk oordeel

een toonaangevend glastuinbouwcomplex. Zo

structureel verder te verbeteren. Hier ligt een

over nut en noodzaak van specifieke projec-

is een samenhangend stedelijk systeem ont-

relatie met de Schaalsprong Almere en de ont-

ten. Uit de aanvullende verkenningen blijkt

staan met 3,5 miljoen inwoners en 1,5 miljoen

wikkeling van Schiphol en luchthaven Lelystad.

dat, ongeacht de nog te formuleren inte-

arbeidsplaatsen. De ligging aan de kust en

Daarnaast liggen er belangrijke bereikbaar-

grale gebiedsgerichte maatregelenpakketten,

rivieren en het bezit van oude cultuurhistori-

heidsvraagstukken naar onder andere de ove-

er enkele maatregelen zijn te onderscheiden

sche steden bieden onderscheidende toeristi-

rige economische kerngebieden in Nederland.

die in ieder geval nodig zijn. Deze zijn vanaf

sche kwaliteiten. De zuidelijke Randstad zet in

Uitbreiding van de A2 Amsterdam - Utrecht

2008 als ‘no-regrets’ in uitvoering genomen.

op de verdere ontwikkeling van de nu al toon-

is in uitvoering/studie en naar de A4 Schip-

Het betreft onder andere het oprichten van

aangevende economische clusters gekoppeld

hol, de interne verkeersader van de Randstad

mobiliteitsplatforms, het stimuleren van OV-

aan versterking van samenhang, uniciteit en

wordt nader verkennend onderzoek verricht.

Fiets beleid, een programma voor P&R voor-

diversiteit van het stedelijk netwerk.

zieningen en Regionaal Verkeersmanagement Op het gebied van vaarwegen gaat het om

op netwerkniveau. Tevens is besloten een

Het landschap is in sterke mate bepaald door

het benutten van de aanwezige capaciteit.

aanvang te nemen met de planstudie A27/A1

de strijd tegen het water. De bebouwing is in

In een verkenning wordt de capaciteit van de

Utrecht - Hilversum - Amersfoort als onder-

eerste instantie ontstaan op hoger gelegen

zeetoegang IJmond in samenhang met de eco-

deel van de pakketstudie.

delen, zoals oeverwallen, maar later uitge-

nomische potentie van het Noordzeekanaal-

bouwd in de polders. Het gebied bestaat (net

gebied onderzocht. De provincie onderzoekt

Zoals afgesproken in het bestuurlijk overleg

als de gehele Randstad) uit meerdere ker-

de mogelijkheden om de bevaarbaarheid van

MIRT voorjaar 2008 wordt door rijk in samen-

nen, met onderlinge relaties die nog verder

De Zaan te verbeteren. In combinatie met de

werking met de regio een pré-verkening uit-

versterkt kunnen worden. Het gebied heeft

ontwikkeling van het Noordzeekanaalgebied

gevoerd naar de mogelijke bereikbaarheids-

een strategische ligging door de relaties met

kan dit tot een versterking van de economi-

problematiek in het gebied Almere - ’t Gooi

het maritieme cluster rond Rotterdam, de

sche bedrijvigheid leiden. Een en ander wordt

- Utrecht en naar mogelijke oplossingsrich-

internationale stad Den Haag en het inter-

mogelijk als PPS uitgewerkt.

tingen. Daarbij zal de bereikbaarheidsproble-

nationale knooppunt Amsterdam/Schiphol

Naast de rijksprojecten worden door de decen-

matiek breed worden bezien (HWN, OWN,

enerzijds en met Antwerpen, Brussel, Parijs

trale overheden ook een aantal grote regio-

spoor en regionaal OV) in relatie tot relevante

en het Ruhrgebied anderzijds. Het samen-

nale projecten gerealiseerd die bijdragen aan

ruimtelijke ontwikkelingen en met nadruk op

werkingsverband Zuidvleugel heeft een hoge

de bereikbaarheid. Voorbeelden zijn de N201,

de Schaalsprong Almere 2030. Het doel is om

ambitie neergezet met haar verstedelijkings-

Noord - Zuidlijn Amsterdam, N23 Alkmaar -

meer inzicht te krijgen in de problematiek.

strategie. Aan de woningvoorraad moet in de

Zwolle en stedelijke bereikbaarheid Almere.

In het kader van PHS wordt de corridor Utrecht

periode 2010 - 2030 een aantal van 165.000

31

Kaart 3.2.3 Zuidelijke Randstad 1. Mooi en Vitaal Delfland (LNV, integrale gebiedsopgaven: verkenning; deels kandidaat RUproject) 2. Zwakke Schakels Nederlandse kust (Scheveningen, Delfland en Noordwijk) (VenW, waterkeren; RUproject) 3. A4-Delft Schiedam (VenW, hoofdwegen: planstudie; RU-project) 4. Flessenhalzen A4 (Burgerveen-Leiden) en A12 (Vernieuwd op weg) (RU-project) 5. Programma Hoogfrequent Spoorvervoer: corridor Den Haag - Rotterdam (VenW, spoorwegen; RUproject), Rijswijk – Schiedam (inclusief spoorcorridor Delft) (VenW, spoorwegen: planstudie) 6. Den Haag CS t.b.v. Nieuw Sleutelproject (VenW, spoorwegen en VROM, gebiedsontwikkeling: realisatie) 7. Rotterdam Centraal t.b.v. Nieuw Sleutelproject (VenW, spoorwegen en VROM, gebiedsontwikkeling: realisatie) 8. Randstadrail (regio; VenW, regionale/lokale infrastructuur: realisatie) 9. Rijn – Gouwelijn Oost (regio; VenW, regionale/ lokale infrastructuur: realisatie) 10. Greenports Zuid-Hollands Glasdisctrict (Westland – Oostland) en Boskoop (LNV, integrale gebiedsopgaven: realisatie; (kandidaat) RU-project Transitie Greenports) 11. Project Mainportontwikkeling Rotterdam (VenW, groot project: planstudie; RU-project)

12. Stadshavens Rotterdam (VROM, integrale gebiedsopgaven: verkenning; kandidaat RU-project) 13. A13/16/A20 Rotterdam (VenW, hoofdwegen: planstudie; RU-project) 14. A15 Maasvlakte - Vaanplein (VenW, hoofdwegen: planstudie; RU-project) 15. Verkenning Ruit Rotterdam (VenW, integrale gebiedsopgaven: verkenning) 16. Verkenning Antwerpen - Rotterdam (VROM, inte-

26. Zuidplaspolder (VROM, integrale gebiedsopgaven: verkenning; kandidaat RU-project) 27. LOG Zuidplaspolder (LNV, Stidug) 28. A12/A20 Parallelstructuur Gouweknoop (regio; RU-project) 2 9. Capaciteit Julianasluis Gouda (VenW, hoofdvaarwegen: verkenning; regio)

grale gebiedsopgaven: verkenning) 17. Den Haag Internationale Stad (onderdelen Scheveningen Boulevard en World Forum Gebied) (VenW, integrale gebiedsopgaven: verkenning; kandidaat RU-project) 18. Den Haag, Trekvliettracé (regio; VenW, regionale/ lokale infrastructuur: planstudie; RU-project) 19. Hubertustunnel Den Haag (regio) 20. Verkenning Haaglanden (Prins Clausplein en Internationale Ring) (VenW, integrale gebiedsopgaven: verkenning) 21. As Leiden – Katwijk (Integrale Benadering Holland Rijnland) (VenW, integrale gebiedsopgaven: verkenning; regio) 22. Oude Rijnzone (kandidaat RU-project) 23. Spoorzone Dordrecht (regio i.s.m. VROM, BIRK) 24. Bedrijventerreinen Nieuw Reyerwaard & Westelijke Dordtse Oever (voorheen Hoeksche Waard) (EZ, integrale gebiedsopgaven: planstudie; RU-project) 25. Containertransferium Rotterdam (RU-project)

32

hoofdstuk 3 woningen worden toegevoegd, waar van

De bereikbaarheid wordt ook verbeterd via de

haven komen langzamerhand vrij voor nieuwe

115.000 in de periode 2010-2020. Onder-

volgende projecten: ingebruikname HSL-Zuid,

bestemmingen, zoals nieuwe woon- en werk-

zocht wordt hoe deze opgave voor 80% bin-

verdere verbeteringen in de dienstregeling op

locaties. Herstructurering en transformatie

nen bestaand bebouwd gebied kan worden

het hoofdrailnet, investeringen van rijk, regio

van het stadshavengebied vindt door de regio

gerealiseerd. Dit komt neer op een toename

en NS in de NSP-projecten Den Haag en Rot-

plaats in het project Stadshavens Rotterdam.

van de voorraad van 90.000 woningen of een

terdam en de verdere uitbouw van Randstad-

Het gaat om een grote, binnenstedelijke her-

productie van 140.000 (inclusief vervangende

rail (i.c. de opening van de tunnel naar Rotter-

structurering van verouderde havengebieden

nieuwbouw). Tevens zullen vraag en aanbod

dam CS in 2009). Verder investeren partijen in

tot een hoogwaardig stedelijk woon/werkge-

van woonmilieus met elkaar in evenwicht wor-

ketenvoorzieningen (fiets en auto) bij stations

bied. Het project versterkt de positie van de

den gebracht door meer in hogere dichtheden

en HOV-haltes, onder andere via quick wins.

mainport Rotterdam en daarmee de interna-

te bouwen in een centrumstedelijke omgeving

Via de BDU en/of aparte projectsubsidies

tionale concurrentiepositie. Het rijk verkent

en meer groene woonmilieus te realiseren.

wordt een bijdrage geleverd aan verschillende

of een bijdrage uit het Nota Ruimtebudget

Voor de periode 2010-2020 zijn de belang-

regionale OV-projecten zoals de Rijn - Gou-

mogelijk is. De bereikbaarheid wordt ver-

rijke woningbouwlocaties: Valkenburg, Stads-

welijn Oost, metro- en tramlijnen in Rotter-

beterd door met name de (geplande) uit-

havens Rotterdam, de Binckhorst Den Haag

dam, en tramlijnen in Den Haag.

voering van de projecten A13/16/A20 Rot-

en de Zuidplaspolder. Door binnenstedelijk

terdam en de A15 Maasvlakte - Vaanplein.

bouwen blijven de kwaliteiten van het Groene

Greenports

Voor de oplossing op lange termijn wordt

Hart overeind.

De greenports Zuid-Hollands glasdistrict

in 2008 gestart met een verkenning naar

(Westland en Oostland) en Boskoop (poten

de bereikbaarheidsproblematiek in de regio

In de Zuidelijke Randstad liggen de Nationale

containerteelt) zijn essentiële schakels in de

Rotterdam. De verkenning maakt gebruik

Landschappen het Groene Hart, het Rivieren-

Nederlandse tuinbouwketen met een groot

van bestaand studiemateriaal, waaronder

gebied en de Hoeksche Waard. Toch staan de

aandeel in de wereldhandel van tuinbouw en

de studie naar de tweede ontsluiting haven

leefbaarheid en het vestigingsklimaat onder

sierteeltproducten. Belangrijke aandachts-

Rotterdam en de studie A4 Zuid (Hoogvliet -

druk door een tekort aan groen en landschap-

punten zijn de ligging ten opzichte van de

Klaaswaal).

pelijke kwaliteit. Er zijn verschillende projecten

mainports, de fysieke bereikbaarheid en de

In het gebied tussen Antwerpen en Rotterdam

gericht op het verbeteren van het landschap

herstructureringsopgave. De relatie met de

speelt een groot aantal ontwikkelingen die

en de mogelijkheden voor recreatie, onder

mainports is cruciaal, omdat veel producten

kansen en bedreigingen met zich meebrengen.

andere in het Groene Hart en bijvoorbeeld

met schepen en vliegtuigen naar wereldwijde

Voor de lange termijn stelt het rijk een inte-

binnen het ILG met het project Mooi en Vitaal

bestemmingen gaan. Ook is er een omvang-

grale visie op. In deze verkenning wordt een

Delfland.

rijke stroom importproducten, die via de

link gelegd met de verkenning naar de bereik-

De kust vormt een belangrijk element van de

main- en greenports in Nederland gedistri-

baarheidproblematiek in de regio Rotterdam

Randstad. In dat kader worden Zwakke Scha-

bueerd worden. Moderne en maatschappelijk

kels aangepakt in Scheveningen, Delfland en

verantwoorde tuinbouwproductie vergt grote

Regio Haaglanden

Noordwijk. Hierbij is sprake van een samen-

aanpassingen in de verouderde productie- en

Den Haag is de stad die zich onderscheidt

hangende aanpak van veiligheidsmaatregelen

handelsgebieden. Het gaat om schaalvergro-

door het bestuurscentrum en de vestiging

en het versterken van de ruimtelijke kwaliteit.

ting van bedrijven en geclusterde ruimte voor

van internationale organisaties. Dit kan verder

de gelieerde bedrijvigheid. De ontsluiting voor

worden versterkt door het creëren van een

De bereikbaarheid staat onder druk door de

vrachtverkeer moet verbeteren, de energie-

aansprekend vestigingsmilieu voor internatio-

toenemende congestie op weg en spoor. Dit

infrastructuur en waterinfrastructuur moeten

nale organisaties van recht, vrede en bestuur.

heeft ook effect op de leefkwaliteit. De onder-

kwalitatief en kwantitatief duurzaam worden

Dat betekent investeren in bereikbaarheid,

linge relaties tussen de verschillende delen

en de omgevingskwaliteit dient te verbete-

veiligheid en aantrekkelijkheid van de stad.

van de Zuidelijke Randstad worden sterker

ren. Deze opgave is onderdeel van het pro-

Het rijk levert een bijdrage uit het Nota Ruim-

en vragen om een robuuste structuur. Het rijk

ject Transitie Greenports. Het kabinet heeft

tebudget aan de ruimtelijke investeringen voor

investeert in die structuur vooral met de RU-

hiervoor een definitieve bijdrage uit het Nota

Scheveningen Boulevard. Voor het Worldfo-

projecten A4 Delft - Schiedam, flessenhalzen

Ruimtebudget vastgesteld.

rumgebied is een voorlopig maximale reser-

A4 (Burgerveen - Leiden) en A12 (Vernieuwd

vering gemaakt in het Nota Ruimtebudget.

op Weg) en het project capaciteitsuitbreiding

Regio Rotterdam

Beide projecten zijn onderdeel van het Den

spoor Den Haag - Rotterdam. De verbetering/

Door de voorgenomen aanleg van de Tweede

Haag Internationale Stad. Scheveningen is

capaciteitsuitbreiding van de railinfrastructuur

Maasvlakte in het kader van het Project Main-

één van de Zwakke Schakels die een bijdrage

wordt mede in relatie tot Stedenbaan bestu-

portontwikkeling Rotterdam groeit de haven

uit het Nota Ruimtebudget ontvangt, mede

deerd. Ook bij de aanleg van de spoortun-

en kunnen nieuwe bedrijven zich vestigen.

ter verbetering van de ruimtelijke kwaliteit.

nel Delft wordt rekening gehouden met extra

De haven van Rotterdam wordt beter ontslo-

De Binckhorst ontwikkelt zich tot een hoog-

ruimte voor eventuele capaciteitsuitbreiding

ten door de uitvoering van het project A15

waardig woon- en werkgebied. Daarom wordt

op het spoor.

Maasvlakte - Vaanplein. Oude delen van de

de bereikbaarheid in de regio aangepakt door

33

aanleg van het Trekvliettracé (Den Haag

spoorlijnen. Het vervoer van gevaarlijke stof-

naar capaciteit van de Julianasluis in de Gouwe

Internationale Stad), met medefinanciering

fen via deze verbindingen heeft effect op de

wordt uitgevoerd met het oog op de geplande

van het rijk. Dit jaar wordt de Hubertustun-

ruimtelijke ontwikkelingsmogelijkheden in

containerterminal bij Alphen a/d Rijn. Het rijk

nel (Den Haag) als laatste onderdeel van de

de regio. Het rijk heeft een bijdrage geleverd

levert een bijdrage aan de Rijn Gouwelijn Oost,

Noordelijke Randweg tussen de A4 en Sche-

aan de verbetering van de veiligheidssituatie

die van belang is voor de herontwikkeling van

veningen opgeleverd, die ook een verbetering

en de ruimtelijke ontwikkelingsmogelijkheden

de stationszone Gouda.

betekent voor de bereikbaarheid van dit ste-

onder andere via het BIRK (Spoorzone Dor-

delijk gebied. Voor de oplossing op lange(re)

drecht). Als vervolg op de besluitvorming over

termijn wordt in 2008 gestart met een ver-

het bedrijventerrein in de Hoeksche Waard

kenning naar de bereikbaarheidsproblematiek

heeft het rijk gekozen voor een snelle ontwik-


in de regio Haaglanden. De resultaten van de

keling van plannen in Nieuw Reijerwaard en

De regio Zuid bestaat uit de provincies

regionale studie Internationale Ring worden

Dordrecht (project bedrijventerrein Ridderster

Zeeland, Noord-Brabant en Limburg. In de

betrokken bij deze verkenning.

en Westelijke Dordtse Oever. Een rijksbijdrage

nationale ruimtelijke hoofdstructuur vormt

wordt verder uitgewerkt. Voor het bundelen en

Zeeland samen met aangrenzende delen van

Regio Leiden / Holland Rijnland

(multimodaal) uitwisselen van (binnenvaart)

Zuid-Holland en Noord-Brabant de Zuidwes-

In de Leidse regio wordt ingezet op het ver-

containerstromen wordt binnen RU de haal-

telijke Delta. Natuur, landschap en cultuurhis-

sterken van een internationaal vestigingsmi-

baarheid van een Containertransferium Rot-

torie op de grens van land, rivier en zee zijn

lieu voor kennisintensieve bedrijvigheid en

terdam in de Drechtstreek onderzocht.

waardevolle eigenschappen van dit gebied.

hoogwaardig wonen. Rijk, provincie en regio

3.3 Landsdeel Zuid

Aan de rand van de Delta liggen de havens van

gaan in 2008 een integrale benadering opstel-

Regio Gouda

Rotterdam en Antwerpen, de twee grootste

len voor Holland Rijnland waarbij de regionale

De regio Gouda kenmerkt zich als een cul-

havens van Europa. De haven- en industriege-

projecten Rijnlandroute, RijnGouwelijn, Val-

tuurhistorische stad op een knooppunt van

bieden Vlissingen-Oost en de Zeeuws-Vlaamse

kenburg, Greenport Duin- en Bollenstreek

vaarwegen, spoorlijnen en snelwegen in een

Kanaalzone zijn groeiende zwaartepunten van

en Leiden Biosciencepark in samenhang met

landschappelijk waardevolle omgeving met

de Zeeuwse economie. De belangrijkste eco-

elkaar en met de omgeving in beeld worden

kleinere kernen. Ten westen van Gouda ligt de

nomische pijlers van West-Brabant zijn logis-

gebracht. Deze projecten vallen gezamen-

oude droogmakerij, de Zuidplaspolder. Gouda

tiek, procesindustrie en maintenance.

lijk onder de verkenning As Leiden - Katwijk

zet in op versterking van de knooppuntfunc-

(Integrale Benadering Holland Rijnland). In

tie en de toeristische attractiviteit. Aan de

Ten oosten van de Zuidwestelijke Delta ligt

de Oude Rijnzone, onderdeel van het Groene

(noord)oostflank geldt versterking van de

het nationaal stedelijk netwerk BrabantStad.

Hart, loopt een verkenning naar de transfor-

landschappelijke kwaliteiten van het Groene

BrabantStad bestaat uit de steden Breda, ’s-

matie naar kleinschalige woningbouw, verbe-

Hart als uitgangspunt. Aan de westkant vraagt

Hertogenbosch, Tilburg, Eindhoven en Hel-

tering van het recreatieve netwerk, herstruc-

de ontwikkeling van de Zuidplaspolder om een

mond en is naar afmeting, inwoneraantal en

turering van bedrijventerrein en verbetering

integrale aanpak. Het landschap verrommelt,

economische prestaties het tweede nationaal

van de ruimtelijke kwaliteit.

de regio Rotterdam - Midden Holland heeft

stedelijk netwerk van Nederland. De econo-

dringend behoefte aan attractieve woonmi-

mie van dit netwerk heeft zich veelzijdig en

Regio Rotterdam - Dordrecht (Drechtsteden)

lieus, er is vraag naar locaties voor bedrijven

hoogwaardig ontwikkeld. De Zuidoostvleugel

De zone van Rotterdam tot Dordrecht (de

en glastuinbouw, de waterproblematiek vraagt

BrabantStad is een belangrijke motor van de

Deltapoort) heeft met de belangrijke vaar-

bijzondere aandacht en de bereikbaarheid staat

Nederlandse economie. Het is de meest toon-

wegen Noord, Lek, Beneden Merwede, Oude

onder druk. De Zuidplaspolder is een kandidaat

aangevende kennis- en innovatieregio van

Maas, de spoorlijn Rotterdam - Breda (relatie

RU-project (tevens realisatie van omvangrijk

Nederland en een belangrijke kennisregio in

Kijfhoek), de kruisende hoofdwegen A16 en

bedrijfsterreinen tuinbouwareaal (LOG)).

Europa. De sterke positie is mede te danken

A15 en een zeehaven een sterke oriëntatie op

Een rijksbijdrage via het Nota Ruimtebudget

aan de unieke combinatie van wonen, werken

de logistieke activiteiten in de Rotterdamse

wordt verkend. Het rijk draagt bij aan korte

en het groene landschap. Karakteristiek is de

regio en de Rijn - Schelde - Delta. In de Del-

termijnmaatregelen rond de verbetering van

verwevenheid van de steden met deze groene

tapoort is het streven om via herstructurering

het knooppunt A12/A20. In de regionale stu-

ruimte, onder meer door de aanwezigheid van

te komen tot een verbetering in de ruimtelijke

die naar de A12/A20 parallelstructuur Gouwe-

het nationaal landschap Het Groene Woud,

structuur, een ruimer woonaanbod en meer

knoop is gekeken naar de mogelijkheid om het

dat tussen Eindhoven, ’s-Hertogenbosch en

groenvoorzieningen. De logistieke oriëntatie

doorgaand en regionaal verkeer beter te schei-

Tilburg ligt. In navolging van Randstad 2040

vergt investeren in bereikbaarheid. Zo is er een

den, waardoor Gouwe-aquaduct ontlast wordt

wordt door rijk en regio vanaf de zomer van

programma aansluitingen HWN - OWN voor

en de kans op ongevallen afneemt door minder

2008 gewerkt aan BrabantStad 2040.

de hele regio. Hierin is voor vijf aansluitingen

weefbewegingen. De parallelstructuur is mede

Verder naar het oosten, tegen de grens met

geld gereserveerd door rijk en regio, waaron-

van belang voor de ruimtelijke ontwikkeling in

Duitsland, vormt het gebied rond Venlo

der de Dordtse aansluiting A16/N3. Dordrecht

de Zuidplaspolder en de westflank van Gouda.

een belangrijk logistiek knooppunt op de

is een knooppunt van wegen, vaarwegen en

De verkenning van de provincie Zuid-Holland

verbinding tussen Rotterdam en het Duitse

34

hoofdstuk 3 Kaart 3.3.2 Zuidwestelijke Delta 1. Waterdunen (VROM, integrale gebiedsopgaven: planstudie) 2. Zwakke schakels West Zeeuws-Vlaanderen en Walcheren (VenW, programma Zwakke schakels Nederlandse kust) 3. Verruiming vaargeul Westerschelde (VenW, water

beheren: realisatie) in relatie tot Natuurherstel Westerschelde (VenW/LNV) 4. N61 Hoek - Schoondijke (VenW, hoofdwegen: planstudie) 5. N62 Kanaalkruising Sluiskil (VenW, hoofdwegen: planstudie)

6. N62 Tractaatweg (Zeeuws-Vlaanderen) (regio) 7. N62 Sloeweg (Zuid-Beveland) (regio) 8. Sloelijn (VenW, spoorwegen: realisatie) 9. Vlissingen: herstructurering Sloegebied Vlissingen - Oost (EZ, topproject: TOPPER) 10. LOG Terneuzen (LNV, Stidug)

Rijn/Rührgebied. Ook neemt Venlo een

netwerk, dat zozeer met ‘niet-Nederlandse’

3.3.2 Zuidwestelijk Delta

belangrijke positie in op het gebied van ICT,

ontwikkelingen en beleid te maken heeft als

Veranderingen in het klimaat zullen naar ver-

logistiek en agribusiness.

Zuid-Limburg. Sterke economische pijlers zijn

wachting leiden tot een hogere zeespiegel en

chemische technologie, health care and cure,

mogelijk grotere stormen. De Zuidwestelijke

Het nationaal stedelijk netwerk Zuid-Limburg

automotive, medische instrumenten, logistiek

Delta zal verder onder druk komen te staan

tenslotte strekt zich uit over slechts vijf kilo-

en dienstverlening. Dit alles tegen het decor

door toenemende rivierafvoeren in de win-

meter binnen de Nederlandse grenzen en over

van het nationaal landschap Heuvelland, dat

termaanden. Naast de veiligheid staat ook de

veel grotere afstand aan België en Duitsland.

onderdeel vormt van het Drielandenpark. De

kwaliteit van de Deltawateren onder druk. Door

De grensligging tegen Aken plaatst deze regio

luchthaven Maastricht - Aachen Airport, de

het verdwijnen van eb en vloed zijn sommige

nadrukkelijk op twee assen van de Technolo-

luchthaven van Luik (Bierset) en de HST-ver-

natuurwaarden sterk afgenomen. Projecten

gische Topregio Eindhoven - Leuven - Aachen

binding Keulen - Brussel zijn belangrijk voor de

in de Zuidwestelijke Delta zijn dan ook vooral

(ELAT). Er is geen ander nationaal stedelijk

internationale positionering van de regio.

gericht op de veiligheid en de kwaliteit van de

35

Kaart 3.3.3 West-Brabant 1. Verkenning Antwerpen - Rotterdam (VROM, integrale gebiedsopgaven: verkenning) 2. Agro-food Dinteloord (LNV, Stidug; regio) 3. Maintenance Valley Woensdrecht (regio) 4. Roosendaal: herstructurering bedrijventerrein Majoppeveld (EZ, topproject: TOPPER)

ten/Emer/Hintelaken (EZ, topproject: TOPPER) 6. Etten-Leur: herstructurering bedrijventerrein Vosdonk (EZ, topproject: TOPPER) 7. A4 Dinteloord – Bergen op Zoom (VenW, hoofdwegen: planstudie)

8. A58 Bergen op Zoom (Markiezaat) - Eindhoven (Batadorp) (VenW, hoofdwegen: verkenning) 9. Moerdijk: herstructurering bedrijventerrein Moerdijkse Hoek (EZ, topproject: TOPPER) 10. Breda Centraal t.b.v. Nieuw Sleutelproject (VenW, spoorwegen en VROM, gebiedsontwikkeling: realisatie)

Deltawateren en het achterland. Een belangrijk

verschillende economische kerngebieden in het

verbetert de bereikbaarheid van de Zeeuwse

project is Waterdunen. Dit betreft een kustver-

achterland. Een goede ontsluiting is belangrijk.

havens en de Antwerpse haven. Langs de

sterking West Zweeuws-Vlaanderen (onderdeel

Zeeland kiest ervoor om het verkeer over de

Westerschelde ligt ook het economisch kern-

Zwakke Schakels), die gecombineerd wordt met

weg van en naar de provincie zoveel mogelijk

gebied Sloehaven - Kanaalzone. Om de eco-

de ontwikkeling van enkele honderden hectaren

af te wikkelen via de A58 en de N62. Gebruik

nomische potenties van de kanaalzone verder

unieke zoutwaternatuur via gereguleerd getij.

van de ‘dammenroute’ door doorgaand ver-

te benutten, wordt geïnvesteerd in een betere

Hierdoor ontstaat een hoogwaardig ecologisch

keer wordt ontmoedigd. Door deze keuze kan

ontsluiting van de N61 Hoek - Schoondijke,

milieu met daarbij unieke mogelijkheden voor

Zeeland industrie en havengerelateerde eco-

de N62 Kanaalkruising Sluiskil, de N62 Trac-

recreatie met een grote toeristische aantrek-

nomie concentreren op Walcheren, rond de

taatweg (Zeeuws-Vlaanderen), de N62 Sloe-

kingskracht. Ook elders in Zeeuws-Vlaanderen

Westerschelde en langs het kanaal Gent - Ter-

weg (Zuid-Beveland) en verbetering van de

en op Walcheren staan kustversterkingsprojec-

neuzen, de kanaalzone. In de kustzone wor-

Sloelijn. Binnen de kerngebieden wordt verder

ten hoog op de agenda.

den natuur, landschap en toerisme versterkt.

gewerkt aan kwaliteitsverbetering, zoals de

Behalve als groen en ecologisch rustpunt heeft

Voor het transport over water is de Wes-

hoogwaardige invulling van het Sloegebied

de Delta ook een functie als poort voor de

terschelde van groot belang. Verruiming

Vlissingen-Oost.

5. Breda: herstructurering bedrijventerrein De Krog-

36

hoofdstuk 3 De ontwikkeling van de tuinbouw in Zeeland

Zoom door West-Brabant. De financiering

drijf (GOB) namens het rijk aan het nationaal

kan zoveel mogelijk worden geconcentreerd in

van het tracé Dinteloord - Halsteren is in juni

sleutelproject Breda Centraal, waar het stati-

het LOG Terneuzen. Hiermee wordt verspreide

2008 geregeld en de werkzaamheden worden

onsgebied herontwikkeld wordt.

vestiging van glastuinbouw ondervangen.

hervat. Het rijk is ook begonnen aan de ver-

De eventuele toename van de werkgelegen-

kenning A58 Bergen op Zoom (Markiezaat)

heid in West-Brabant vanwege de ligging

Nieuwe uitdagingen in deze regio worden

- Eindhoven (Batadorp). In deze verkenning

tussen Antwerpen en Rotterdam heeft gevol-

gevormd door de ontgroening en vergrijzing in

wordt specifiek gekeken naar problemen in

gen voor de verstedelijking. Dit kan leiden tot

delen van de provincie. Door het creëren van

Roosendaal op het gebied van externe veilig-

nieuwe bedrijven- en woningbouwlocaties.

nieuwe woonmilieus, zoals stedelijke transfor-

heid en luchtkwaliteit. Het rijk werkt met de

Het laatste is nodig om te kunnen voldoen aan

matieprojecten, wordt geprobeerd de aantrek-

regio samen aan integrale gebiedsontwikke-

de gevraagde arbeidskrachten.

kingskracht van de provincie te vergroten en

lingen in West-Brabant, in Moerdijk en Breda.

op deze ontwikkelingen te anticiperen.

In Moerdijk is naast het realiseren van een

3.3.4 Zuidoostvleugel Brabantstad

terrein voor grootschalige logistiek sprake van

De Zuidoostvleugel van BrabantStad bestaat

3.3.3 West-Brabant

het herstructureren en intensiveren van het

geografisch uit het gebied van de gemeenten

Het westelijk deel van de provincie Noord-

bestaande industrieterrein Moerdijk en het

die deel uitmaken van de stadsregio Eindhoven

Brabant bestaat uit de stad Breda (onderdeel

verbeteren van de leefbaarheid van de kernen

(SRE) en de gemeente Veghel. Het gebied ken-

stedelijk netwerk BrabantStad) en omliggende

door onder andere bedrijven die milieuhinder

merkt zich door Brainport Eindhoven/Zuidoost

steden als Roosendaal, Bergen op Zoom,

veroorzaken, te verplaatsen. In Breda werkt

Brabant, de groene omgeving, de centrale ker-

Etten-Leur en Moerdijk. De regio ligt strate-

het Gemeenschappelijk Ontwikkelingsbe-

nen Eindhoven en Helmond en een knooppunt

Kaart 3.3.4 Zuidoostvleugel Brabantstad

1. A2 Tangenten Eindhoven (VenW, hoofdwegen: realisatie) 2. ZSM 2: A2 Den Bosch – Eindhoven (VenW, hoofdwegen) 3. Eindhoven A2-zone en Brainport Eindhoven (EZ, integrale gebiedsopgaven: planstudie en verkenning) 4. Eindhoven: herstructurering Ekkersrijt (EZ, topproject: TOPPER)

5. Helmond: herstructurering Hoogeind (EZ, topproject: TOPPER) 6. Pilot MIRT Verkenning Zuidoostvleugel Brabantstad (VenW, integrale gebiedsopgaven: verkenning; regio) 7. Zuid-Willemsvaart (gedeelte Maas-Berlicum/Den Dungen) en Zuid-Willemsvaart (vervanging sluizen 4, 5 en 6) (VenW, vaarwegen: planstudie en realisatie)

gisch tussen de mainports van Rotterdam en Antwerpen in. Dit heeft zowel positieve (groei bevolking, werkgelegenheid, bereikbaarheid) als negatieve (congestie, hoge ruimtedruk, verstoring landschap) gevolgen. Om de gevolgen voor de regio voor de langere termijn in kaart te brengen, werkt het rijk aan de verkenning Antwerpen - Rotterdam. In het Bestuurlijk Overleg MIRT najaar 2008 wordt de scope bepaald, waarna in 2009 samen met de regio aan de verkenning gewerkt zal worden. West-Brabant wordt (naast Venlo) gezien als dé logistieke hotspot van Nederland. Zowel in Roosendaal als in Moerdijk (logistiek park Moerdijk) wordt ruimte voor grootschalige logistiek ontwikkeld. Naast logistiek zijn ook procesindustrie (chemie, agribusiness) en maintenance belangrijke clusters. De provincie werkt aan plannen voor het Agro-food cluster Dinteloord. Provincie en rijk beschouwen Dinteloord als concentratielocatie voor glastuinbouw. Het ministerie van EZ werkt samen met het bedrijfsleven (procesindustrie, energiebedrijven enz), de vliegbasis Woensdrecht, kennisinstellingen en de provincies Noord Brabant en Zeeland aan de ontwikkeling van een heus centrum op het gebied van ‘World Class Maintenance’. De herstructurering van drie terreinen in West-Brabant (Majoppeveld in Roosendaal, De Krogten/Emer/Hintelaken in Breda en Vosdonk in Etten-Leur) wordt ondersteunt vanuit de Topperregeling. De komende jaren wordt gewerkt aan het afronden van de A4 Dinteloord-Bergen op

37

van (wegen)infrastructuur. De belangrijkste

investeringen van bedrijfsleven en overheid, is

van de Brainport zal dienen, wordt binnen het

opgave is het zodanig vormgeven van woon-

het gebied in Nederland inmiddels toonaan-

kader van het Nota Ruimtebudget een verken-

en werklocaties, recreatiegebieden, natuur en

gevend in kennis- en technologieontwikke-

ning uitgevoerd. De herstructurering van de

landschap en bereikbaarheid dat deze in lijn

ling. De vier belangrijkste clusters zijn Medical

in/aan deze zone grenzende industrieterreinen

zijn met de eisen die de kenniseconomie stelt.

Systems en High-Tech Systems aan de west-

Ekkersrijt, de Hurk en de Kade wordt hierbij

zijde en Agrofood/logistics en Automotive

in ogenschouw genomen. Aan de oostzijde is

Groene structuur

meer aan de oostzijde. Daarnaast is de regio

de herstructurering van het industrieterrein

De regio heeft een uitgesproken groene struc-

van belang vanwege de hier gevestigde hoog-

Hoogeind bij Helmond een belangrijk project.

tuur met bosgebieden met heide en vennen

waardige maakindustrie.

enerzijds en beekdalen anderzijds. De bossen

Een aantal essentieel geachte onderdelen die

en beekdalen maken deel uit van de Ecologi-

Een benchmark leert dat als het gebied zich

de samenhang van het gebied versterken, wor-

sche Hoofdstructuur (EHS). Door elementen

wil meten met andere Europese kennis- en

den onderzocht in de Pilot MIRT Verkenning

van de EHS met elkaar te verbinden kan een

innovatieregio’s, de uitgangspunten goed

Zuidoostvleugel Brabantstad. Het gaat om:

groene mal om Eindhoven en Helmond ont-

zijn, maar dat flinke stappen gezet moeten

• Het bereikbaar maken en onderling verbin-

staan. In de regionale groenstructuur speelt dit

worden op het gebied van quality of life en

den van de vier economische clusters aan

zogeheten Middengebied een belangrijke rol.

bereikbaarheid. De belangrijkste opgave voor

Het Middengebied ademt rust en ruimte uit.

de Zuidoostvleugel BrabantStad is dan ook om

• Het ontwikkelen van een centraal groen-

De korte afstand tussen stad en land wordt via

de woon- en werklocaties, recreatiegebieden,

gebied (regionaal landschapspark) tus-

een netwerk van toeristische fietspaden snel

natuur en landschap en de bereikbaarheid

sen Eindhoven en Helmond en een aantal

overbrugd. In dit gebied is enige ruimte voor

zodanig vorm te geven dat deze in lijn zijn met

maatregelen om de kwaliteit van dat cen-

wonen en werken, mits dat met respect voor

de eisen die de kenniseconomie stelt, zoda-

en in symbiose met het landschap wordt gere-

nig dat het een complementair geheel vormt.

• Interne ontsluiting met een goed OV-net

aliseerd. De ontwikkeling van het Middenge-

Hierdoor wordt het vestigingsklimaat voor

en een hoogwaardig fietsnet, waardoor

bied tot een centraal groengebied met verbin-

de kenniswerkers en de -bedrijven en -instel-

woongebieden worden verbonden met

dingen naar de groene mal om beiden steden

lingen sterker met uitstralingseffecten voor

Brainportlocaties en de luchthaven en de

is eveneens een belangrijke ruimtelijke opgave.

de regio en (ver) daarbuiten. De regio heeft

Brainportlocaties onderling verbonden

Er staat nu al veel ruimtedruk op dit gebied.

daartoe een integraal programma ontwikkeld.

Bescherming is dan ook van groot belang en

Het gaat om een opschaling van noodzake-

• Externe ontsluiting van de Brainport met

de kwaliteit moet worden verhoogd.

lijke, maar op zichzelf staande, stadsontwikke-

internationale verbindingen over weg, rails,

ling naar een geïntegreerde regioplanning.

lucht en water.

de westen oostzijde van het gebied.

trale groengebied mogelijk te maken.

worden.

Economie In de Nota Ruimte en de nota Pieken in de

Samenwerking rijk - regio

Het rijk investeert samen met de regionale

Delta wordt Brainpor t Eindhoven/Zuid-

De decentrale overheden hebben het rijk uit-

overheden en het bedrijfsleven in de bereik-

oost Brabant beschouwd als de spil van de

genodigd te participeren in de uitvoering van

baarheid van Zuidoost Brabant over water.

Toptechnologieregio Zuidoost-Nederland,

het integrale programma met het oog op de

Er wordt gewerkt aan het opwaarderen van

een ruimer gebied dan de Zuidoostvleugel

(inter)nationale betekenis van de regio en van-

de Zuid-Willemsvaart (gedeelte Maas-Berli-

BrabantStad. Daarmee wordt bewust de eco-

wege het feit dat de integrale uitvoering de

cum/Den Dungen en vervanging sluizen 4, 5

nomische samenhang met bijvoorbeeld de

(financiële) draagkracht van de regio te boven

en 6). Het doel is om Eindhoven, Helmond en

greenport Venlo en de technologiedriehoek

gaat. Veel initiatieven zijn al genomen en

Veghel bereikbaar te maken voor grotere bin-

Eindhoven - Leuven - Aken in beeld gebracht.

verschillende plannen doorlopen momenteel

nenvaartschepen. Dit betekent een robuustere

Deze technologiedriehoek kent een hoge con-

besluitvormingstrajecten of zijn al in uitvoe-

en betrouwbare verbinding met zeehavens als

centratie van kennisintensieve bedrijven en

ring genomen.

Rotterdam en Antwerpen. Ook betekent dit

kennis- en researchinstellingen en heeft een

een impuls voor de ruimtelijke kwaliteit.

schaal waarop succesvol geconcurreerd kan

Op het gebied van aanpassing van infra-

worden met andere kennis- en innovatieregio’s

structuur gaat het om de verbreding van de

3.3.5 Noord-Limburg

in Europa. Het kabinet heeft in het regeerak-

A2 rond Eindhoven (A2 Tangenten Eindho-

In de Nota Ruimte is Venlo en omgeving aan-

koord aangegeven de Toptechnologieregio

ven) en in samenhang hiermee het oplossen

gemerkt als economisch kerngebied binnen

Zuidoost Nederland te willen versterken.

van problemen met de verkeersafwikkeling

de nationale ruimtelijke hoofdstructuur. In de

op de A2 Eindhoven-Den Bosch (ZSM 2) en

nota Pieken in de Delta wordt een hoge prio-

De regio profileert zich derhalve als een inter-

de noordtangent. De stadsregio Eindhoven

riteit gegeven aan de verdere ontwikkeling van

nationale kennisregio als antwoord op de

heeft voor de A2-zone aan de westzijde van

de toptechnologieregio Zuidoost-Nederland,

teruglopende industriële bedrijvigheid van

de stad een integrale ontwikkelingsvisie vast-

alsook aan de versterking van de ruimtelijke

de jaren negentig van de vorige eeuw. Voort-

gesteld (economie, ruimte, groen, infrastruc-

kwaliteit en bereikbaarheid. Een gezamenlijke

bordurend hierop en aangevuld met gerichte

tuur). Voor deze A2-zone, die als een etalage

inzet van rijk, provincie(s) en lokale overheden

38

hoofdstuk 3 robuuste groene/blauwe omgeving. Dit laatste om de regio aantrekkelijk te houden voor verblijfstoerisme en recreatie. Bestaande Trade Ports ten noordwesten van Venlo moeten gerevitaliseerd worden om aantrekkelijk te blijven voor logistiek en maakindustrie. Voor het handhaven en versterken van de positie van de A67-zone is een blijvende bereikbaarheid via weg (A74 Venlo), spoor (extra railterminal in Tradepoort Noord) en water (Barge-terminal) essentieel. Om voldoende migratie van buiten de regio aan te trekken en bedrijven en inwoners te binden, zet de regio in op het verder ontwikkelen van het stedelijk centrum van Venlo tot een hoogwaardig stedelijk woon-, werken cultuurmilieu. Deze ontwikkelingen vinden met name plaats in de Spoorzone en op de Maasoever in Venlo. In de regio liggen ook een aantal belangrijke opgaven op het gebied van water (veiligheid en milieu), natuur en landschap. De ambitie is deze opgaven te combineren met woningbouw, bedrijfsterreinen en infrastructuur. De provincie heeft in dit verband het voorstel gedaan te experimenteren met een gebiedsconcessie Ooijen - Wanssum (pilot). Voor

Kaart 3.3.5 Noord-Limburg

Venlo belangrijke wegen spoorverbindin-

1. LOG Californië/Siberië (LNV, Stidug) 2. Greenport Venlo (Klavertje 4) (LNV, integrale gebiedsopgaven: realisatie) 3. Venlo: herstructurering Trade Ports Venlo (EZ, topproject: TOPPER)

is een randvoorwaarde om de ontwikkelpoten-

het gebied tussen Venlo en Venray, langs de

ties van deze regio optimaal te verwezenlijken.

A67 (A67-zone). De Greenport ontwikkeling,

In 2012 vindt in deze regio de Floriade plaats.

trends en ambities van de regio zullen naar

3.3.6 Zuid-Limburg

verwachting leiden tot een groeiende trans-

Zuid-Limburg (Heerlen, Sittard-Geleen en

Noord-Limburg is in omvang het tweede tuin-

portvraag van mensen en goederen en daar-

Maastricht) is het gedeelte van Nederland dat

bouwgebied van Nederland en behoort met

mee van een aanhoudende ruimtedruk. Een

het meest omsloten is door het buitenland.

de buurregio Niederrhein tot de grootste tuin-

integrale gebiedsontwikkeling is daarom wen-

Dat gaf in het verleden veel problemen, maar

bouwgebieden in Europa. Voor de glastuin-

selijk. Sleutelbegrippen die hierbij horen zijn

op dit moment biedt grensoverschrijdende

bouw biedt het LOG Californië/Siberië ruimte

onder andere: betere benutting, intensivering

samenwerking deze regio ook extra kansen.

voor vestiging. Rond het thema Greenport

en kwaliteitsverhoging van bestaande woon-

Een voorbeeld is de samenwerking tussen de

Venlo heeft een regionaal netwerk van bedrij-

werken recreatiemilieus en infrastructuur,

academische ziekenhuizen in Maastricht en

ven, onderwijs- en onderzoeksinstellingen en

aanleg van nieuwe woon- en werkmilieus,

Aken om een gezamenlijke topkliniek op het

organisaties op het gebied van agrotoerisme,

uitbreiding van het stelsel van infrastructurele

Duits-Nederlandse bedrijventerrein Avantis te

logistiek, industrie, maakindustrie en toerisme

voorzieningen gericht op multi-modale bereik-

realiseren. De grensoverschrijdende samen-

gezamenlijk de ambitie uitgesproken om deze

baarheid en groen- en waterstructuren.

werking biedt op korte termijn kansen voor

posities te behouden en te versterken. De par-

De ambitie om de Greenport te versterken

ruimtelijk-economische ontwikkelingen op

tijen zijn bezig de ambitie te vertalen in visies

wordt ruimtelijk opgepakt met het voorbeeld-

regionale schaal; wanneer de samenwerking

en plannen. De Greenport Visie zal eind 2008

project Greenport Venlo (Klavertje 4), met

tussen universiteiten, opleidingsinstellingen en

gereed zijn. Duurzaamheid vormt daarbij een

ontwikkeling van terreinen voor glastuinbouw,

bedrijven doorgroeit over drie landen, inclu-

leidend thema.

(agro)logistiek en kennisintensieve bedrijvig-

sief de regio Zuidoost-Brabant, kunnen deze

Greenport Venlo is ruimtelijk geclusterd in

heid, in een kwalitatief hoogwaardige en

ruimtelijk-economische ontwikkelingen ook

4. A74 Venlo (VenW, hoofdwegen: planstudie) 5. Spoorzone Venlo (regio) 6. Maasoever Venlo (regio) 7. Pilot gebiedsconsessie Ooijen - Wanssum (regio) 8. Robuuste verbinding Schinveld - Mook (regio)

gen doorsnijden aan de oostzijde van de stad omvangrijke natuurgebieden. Door binnen het ILG op lange termijn de Robuuste Verbinding Schinveld - Mook te ontwikkelen ontstaat een hoogwaardig woon- en recreatiemilieu voor de Greenport Venlo.

39

rijk en regio in het kader van Mooi Nederland aan versterking van de Landgoederenzone. Rond Heerlen wordt in Parkstadverband samen met de provincie gewerkt aan de ontwikkeling van de toeristische sector door aanleg van en gebiedsontwikkeling langs de Buitenring Parkstad en het verbeteren van een aantal aansluitingen op basis van het maatregelenpakket Limburg. Een belangrijk economisch speerpunt is Chemelot, het complex van chemische industrie, kennisontwikkeling en opleidingen dat is ontstaan op het voormalige DSM-complex in de gemeente Sittard-Geleen. Ter verbetering van de bereikbaarheid worden op korte termijn spitsstroken gerealiseerd op de A2 Maasbracht - Geleen; een structurele verbreding is mogelijk na 2016. De Maas is de TEN-corridor die Zuidoost-Nederland en Oost-België ontsluit via het water. Momenteel lopen er diverse projecten die de dimensies van de Maas vanaf Weurt (Gelderland) tot aan de Belgische grens vergroten (Maasroute modernisering fase 2 (inclusief verbreding Julianakanaal) en Bouw vierde sluiskolk Ternaaien). Het doel is om het sterk groeiende containervervoer over water

Kaart 3.3.6 Zuid-Limburg 1. Bedrijventerrein Avantis (regio) 2. Maastricht Belvédère (VROM, integrale gebiedsopgaven: verkenning) 3. Maaskruisend verkeer Maastricht (VenW, regionale/lokale infrastructuur: planstudie) 4. Light rail Maastricht – Hasselt (regio) 5. A2 Passage Maastricht (VenW, hoofdwegen: planstudie) 6. A2 passage Maastricht (regio i.s.m. VROM, BIRK) 7. Emplacement Sittard (regio i.s.m. VROM, BIRK) 8. Heerlen - Maankwartier (regio i.s.m. VROM, BIRK) 9. Nationaal landschap Heuvelland (LNV, nationale landschappen; regio)

10. Landgoederenzone Maastricht (regio) 11. Buitenring Parkstad Limburg (regio) 12. A2/A76 Maatregelenpakket Limburg (VenW, hoofdwegen: realisatie) 13. Geleen: herstructurering bedrijventerrein Chemelot (EZ, topproject: TOPPER) 14. A2 Maasbracht – Geleen (VenW, hoofdwegen: planstudie) 15. Maasroute modernisering fase 2 (inclusief verbreding Juliannakanaal) en Bouw vierde sluiskolk Ternaaien (VenW, hoofdvaarwegen: planstudie en realisatie)

te faciliteren en om het bulktransport efficiënter te laten verlopen. Om maximaal van deze investering te kunnen profiteren is de provincie Limburg in samenwerking met gemeenten en het bedrijfsleven bezig om het netwerk van binnenhavens aan de Maas te versterken.

3.4 Landsdeel Oost 3.4.1 Karakteristieken Oost-Nederland bestaat uit de provincies Gelderland en Overijssel. In (inter)nationaal perspectief bevinden de beide provincies zich,

op nationaal niveau uitwerking hebben. Een

- Noord (Maastricht Belvedère, Maaskruisend

op verschillende schaalniveaus, tussen grote

belangrijk thema is de krimp van de bevolking

verkeer Maastricht, Lightrail Maastricht-Has-

economische concentraties. In oost-weste-

in deze regio die nu al een feit is en die onher-

selt) en A2 Passage Maastricht. Maastricht is na

lijke richting langs de assen A12 en A15 speelt

roepelijk doorwerkt op alle aspecten van de

Amsterdam de stad met de hoogste bezoekers-

vooral de dynamiek tussen en relaties met

samenwerking tussen rijk en regio. Rijk en regio

aantallen; de stad werkt aan een programma

de Randstad en het Ruhrgebied (en verder).

hebben geconstateerd dat de huidige beleids-

om de toeristen langer aan de stad te binden. In

Voor de internationale concurrentiepositie

instrumenten van het rijk te weinig rekening

Sittard-Geleen en Heerlen lopen de regionale

van Nederland en de regio ligt hier een eco-

houden met deze ontwikkeling; mede in het

stedelijke gebiedsontwikkelingen emplacement

nomische potentie die vraagt om uitstekende

licht van de verstedelijkingsopgave zullen alle

Sittard en Heerlen Maankwartier.

verbindingen en voorzieningen. Meer naar

partijen hun instrumentarium aanpassen om

het noorden wordt een ontwikkeling in oost-

beter op dit nieuwe thema te kunnen reage-

Een speerpunt – mede vanwege het econo-

westrichting zichtbaar op de as A1 tussen de

ren. Maastricht heeft een belangrijke woning-

misch motief toerisme – is het behoud en zo

Randstad en Berlijn (en verder). Deze ontwik-

bouwtaakstelling. In Maastricht werken rijk en

mogelijk versterking van het nationale land-

keling wordt vooral gekenmerkt door een toe-

regio aan de gebiedsontwikkelingen Maastricht

schap Heuvelland. Rond Maastricht werken

name van het vrachtverkeer.

40

hoofdstuk 3 Het landsdeel Oost ondervindt een toene-

Zwolle-Kampen Netwerkstad) en een regi-

van Publiek-Publieke en in sommige gevallen

mende verstedelijkingsdruk vanuit het westen

onaal stedelijk netwerk in opkomst (WERV:

tevens Publiek-Private Samenwerking.

op de woningmarkt en op de markt voor uit-

Wageningen, Ede, Rhenen, Veenendaal). De

geefbare bedrijvenkavels, vanwege de ligging

grootste vervoerstromen en de belangrijkste

COZA is de overkoepelende naam voor zes

in de eerste schil rond de Randstad. Met name

ruimtelijk-economische ontwikkelingen vinden

integrale gebiedsontwikkelingen ten noorden

bij bedrijven die verplaatsen uit de Randstad

plaats rond en naar/vanuit deze netwerken.

en ten zuiden van de Rijn om het (inter-)nationale vestigingsklimaat voor hoogwaardige

leeft de wens om personeel mee te laten verhuizen. In het huidige ruimtelijke beleid heeft

3.4.2 Stadsregio Arnhem Nijmegen

bedrijvigheid èn daarmee de concurrentieposi-

het landsdeel geen opvangtaak voor de Rand-

Karakteristiek voor de Stadsregio Arnhem

tie te verbeteren. Deze gebiedsopgaven zijn:

stad. Dit neemt niet weg dat verdringingspro-

- Nijmegen zijn de rivieren de Waal, de Rijn

• de schaalsprong en vernieuwing van het

cessen optreden op de woningmarkt en ten

en de IJssel met hun uiterwaarden, de bos-

mobiliteitsknooppunt Nieuw Sleutel Pro-

aanzien van bedrijventerreinen. Hier ligt een

rijke stuwwallen van de Veluwe en het Rijk

opgave om met het oog op de toekomst geza-

van Nijmegen. Dit zijn samen met de grens

• de transformatie van de stedelijke centrum-

menlijk een passende ruimtelijke strategie te

met Duitsland de natuurlijke grenzen van

locatie en vernieuwing van het wederop-

ontwikkelen. Hierbij doen zich kansen voor

de ruimtelijke ontwikkeling van de regio. De

ten aanzien van bundeling van verstedelijking

regio staat bekend om haar goede vestigings-

rond (H)OV-assen.

klimaat voor bedrijven, vanwege de strategi-

ject Arnhem Centraal,

bouwdeel van de binnenstad (Rijnboog); • het verbinden van de relatie van de stad met de rivier (Rijnboog);

sche ligging tussen de Randstad en het Duitse

• ‘Ruimte voor de Rivierproject’ Stadsblok-

Een specifieke opgave voor het landsdeel is er

Ruhrgebied, aan grote infrastructuur zoals de

ken-Meinerswijk, de transformatie van een

in gelegen de aanwezige groene kwaliteit te

A12, de A15 en de Betuwelijn, de aanwezig-

voormalig bedrijventerrein naar een nieuw

behouden en te versterken door bij het gelei-

heid van kenniscentra met een breed scala

den van de verstedelijkingsdruk maximaal in te

aan onderwijs- en culturele voorzieningen en

• de transformatie van de Nijmeegse weg

zetten op bundeling, inbreiding en herstructu-

een gevarieerd aanbod aan woon-, werken

tot stadsallee bij de stadsentree Malburgen

rering. Belangrijk is ook ‘behoud door ontwik-

landschappelijke milieus. De stadsregio omvat

keling’ van de landschappelijke en cultuurhis-

twee grote centrumsteden (Arnhem en Nijme-

• de ruimtelijke cohesie en betere hechting

torische kwaliteiten van de Nieuwe Hollandse

gen), drie middelgrote kernen (Wijchen, Elst

aan de stad door centrumvorming in stads-

Waterlinie (NHW). De NHW begrenst als het

en Zevenaar) en meerdere kleinere kernen.

deel Zuid (project Centrum Zuid).

ware de oostkant van de Randstad en vormt

In de economische agenda van de stadsre-

een ‘natuurlijke’ contramal voor de verstede-

gio worden vijf belangrijke clusters genoemd:

‘Nijmegen omarmt de Waal’ is de overkoepe-

lijking op de stedelijke ring.

Gezondheid, Zorg en welzijn, Energie en milieu

lende naam van de integrale centrumprojecten

(inclusief innovatieve glastuinbouw), Halfge-

die mooie en duurzame Waaloevers realiseren.

Naast de sterke combinatie van kwalitatief

leiders en technologie, Toerisme en Mode en

Dit project bestaat uit de onderdelen:

hoogwaardige groenstructuren en dynami-

vormgeving, naast de meer traditionele clus-

• Citadel (onderdeel VINEXlocatie Waal-

sche stedelijke gebieden wordt landsdeel Oost

ters die al in de stadsregio aanwezig zijn.

gekenmerkt door de aanwezigheid van de

stedelijk gebied (project Centrum Oost);

(project Malburgen/ Nijmeegseweg);

sprong); • ontwikkeling van het Waalfront (onderdeel

grote rivieren. Deze rivieren hebben vanuit het

De stadsregio moet de komende jaren de voor-

verleden welvaart gebracht en bieden ook nu

ziene economische en fysieke groei kunnen

• aanleg van de Stadsbrug;

van het project Koers West);

nog volop mogelijkheden voor hoogwaardige

accommoderen en de bereikbaarheid verbete-

• revitalisering bedrijventerreinen Noord- en

stedelijke ontwikkelingen, recreatie en vervoer

ren, waarbij tegelijkertijd de bestaande ruimte-

over water, maar ook op het gebied van vei-

lijke kwaliteiten van de regio en de onderlinge

ligheid ligt er een belangrijke opgave. De aan-

samenhang verder moeten worden verbeterd.

wezigheid van deze rivieren is van invloed op

De gewenste en ingezette schaalsprong kan

het functioneren van mobiliteitsnetwerken. Bij

alleen worden gerealiseerd door meer trans-

De stadsregio kampt al enige jaren met een

rivierovergangen kunnen door het samenko-

formatie van het bestaande stedelijke gebied

bereikbaarheidsprobleem op het hoofdwe-

men van lokaal, regionaal en nationaal verkeer

en door uitbreiding in het middengebied tussen

gennet en het onderliggende wegennet. Om

knelpunten ontstaan. Dit wordt zichtbaar op

Arnhem en Nijmegen. In de ontwikkeling van

de bereikbaarheid in de toekomst op peil te

de A2-as, op de A50/Stadsbrug/A325 bij Nij-

de stadsregio staan duurzame ontwikkeling,

kunnen houden wordt een planstudie A15/

megen, op de A1 bij Deventer en bij de moge-

herstructurering, intensivering en functiever-

A12 Bereikbaarheid regio Arnhem - Nijmegen

lijke doortrekking van de A15.

andering centraal. Dit vraagt om samenhan-

uitgevoerd, waarin naast het doortrekkingsal-

gende en integrale gebiedsontwikkeling.

ternatief van de A15 van knooppunt Ressen

In Oost-Nederland liggen twee nationale

Twee integrale gebiedsontwikkelingen vor-

tot de A12, ook andere alternatieven wor-

stedelijke netwerken (Stadsregio Arnhem-Nij-

men de belangrijkste basis, de Centrale

den onderzocht, waaronder de opwaardering

megen en Regio Twente), twee meer regio-

OntwikkelingsZone Arnhem (COZA) en Nij-

van de bestaande infrastructuur. De stads-

nale stedelijke netwerken (Stedendriehoek en

megen omarmt de Waal. Bij beide is sprake

regio heeft voor het doortrekkingsalterna-

Oost Kanaalhavens (Koers-West); • dijkverlegging bij Lent (basismaatregel PKB Ruimte voor de Rivier).

41

zijn de uitwerking en realisatie van het Masterplan OV en Stadsregiorail. Daaruit dient zich een tweetal projecten aan die nu nog in studie zijn (regioverkenning) en waarover de komende tijd nadere besluitvorming zal plaatsvinden. Dit zijn de spoorcorridor Arnhem - Doetinchem en een mogelijk tweede HOV as tussen Arnhem en Nijmegen. Wat betreft de spoorinfrastructuur wordt in Arnhem het station uitgebreid met een vierde perron, het emplacement aangepast en, ten behoeve van het conflictvrij kunnen afwikkelen van het kruisend treinverkeer op de baanvakken naar Nijmegen en Utrecht, een vrije kruising aan de westzijde van het station gerealiseerd. Naast dit project onder de verzamelnaam Sporen in Arnhem wordt in het kader van PHS een planstudie gestart naar de capaciteitsuitbreiding corridor Utrecht-Arnhem. Binnen de A12-zone de Liemers, tussen Arnhem en de grens met Duitsland, voorziet de Stadsregio in de ontwikkeling van 135 hectare nieuw regionaal bedrijventerrein. Daarbij staat de koppeling tussen economie, bereikbaarheid en ruimtelijke kwaliteit centraal. In de A15-zone, aan de Betuweroute ten oosten van Valburg, geldt de aanleg van 85 hectare nieuw bedrijventerrein als belangrijke (boven)regionale opgave. De ontwikkeling daarvan wordt nauw afgestemd op de revitalisering van bestaande bedrijventerreinen. Ook hier gaat veel aandacht uit naar thema’s als segmentering, fasering, uitgiftebeleid en

Kaart 3.4.2 Stadsregio Arnhem Nijmegen 1. Centrale Ontwikkelings Zone Arnhem (COZA) / Arnhem Rijnboog (regio; VROM, BIRK) 2. Nijmegen omarmt de Waal (Waalfront) (VROM, integrale gebiedsopgaven:planstudie 3. Nijmegen 2e stadsbrug (regio; VenW, regionale/ lokale infrastructuur: realisatie) 4. Arnhem Centraal t.b.v. Nieuw Sleutelproject (VenW, spoorwegen en VROM, gebiedsontwikkeling: realisatie) 5. Nijmegen: herstructurering bedrijventerrein Noord en Oost Kanaalhavens (EZ, topproject: TOPPER) 6. A12/A15 Bereikbaarheid regio Arnhem - Nijmegen (VenW, hoofdwegen: planstudie) 7. ZSM 2: A12 Waterberg – Velperbroek (VenW, hoofdwegen) 8. A12 Ede - Grijsoord (VenW, hoofdwegen: planstudie) 9. Gebiedsgerichte verkenning A73 Ewijk - Rijkevoort (VenW, hoofdwegen: verkenning)

10. A50 Ewijk - Valburg (VenW, hoofdwegen: planstudie) 11. ZSM 2: A50 Valburg – Grijsoord (VenW, hoofdwegen) 12. Spoorcorridor Arnhem – Doetinchem (regio) 13. HOV as Arnhem - Nijmegen (regio) 14. Sporen in Arnhem (VenW, spoorwegen: realisatie) 15. Programma Hoogfrequent Spoorvervoer: corridor Utrecht - Arnhem (VenW, spoorwegen: planstudie) 16. Bedrijventerrein A15-zone (Overbetuwe) (EZ, topproject: nieuwe aanleg) 17. Bedrijventerrein A12-zone Arnhem - Duitse grens (EZ, topproject: nieuwe aanleg) 18. Park Lingezegen (regio i.s.m. LNV, recreatie om de stad) 19. LOG Bergerden (LNV, Stidug) 20. WERV: Center for Advanced Technology in Agrofood Ede (regio)

landschappelijke inpassing. Park Lingezegen tenslotte is een strategisch groenproject in aanleg tussen Arnhem en Nijmegen met een hoofdrol voor het riviertje de Linge. Het park (1.500 ha) voorziet in de groeiende behoefte aan recreatief groen in deze regio. Het accent zal liggen op recreatie, maar er is ook ruimte voor natuur, landbouw en water waarmee wordt aangesloten op de bestaande kwaliteiten van het landschap. Tussen regio en rijk is overeengekomen dat Park Lingezegen wordt aangewezen als nieuwe rijksbufferzone binnen het bestaande ILG. Voor de ontwikkeling van de glastuinbouw in de regio fungeert het LOG Bergerden als concentratiegebied.

tief (A15-A12) al een gebiedsvisie opgesteld.

Grijsoord, de gebiedsgerichte verkenning A73

Overig Gelderland: WERV

Voor de bereikbaarheid over de weg zijn daar-

Ewijk - Rijkevoort, de A50 Ewijk - Valburg

In aansluiting op de Stadsregio Arnhem - Nij-

naast de volgende projecten van belang: A12

en de A50 Valburg - Grijsoord (ZSM 2). De

megen ligt de regio Wageningen - Ede - Rhe-

Waterberg - Velperbroek (ZSM 2), A12 Ede -

belangrijkste opgaven op het gebied van OV

nen - Veenendaal (WERV) langs belangrijke

42

hoofdstuk 3 1. Hengelo: Centraal Station/Hart van Zuid (VROM, BIRK en integrale gebiedsopgaven: verkenning) 2. Enschede: Kennispark Twente (EZ, topproject: nieuwe aanleg en VROM, BIRK) 3. Almelo: XL Businesspark (EZ, topproject: nieuwe aanleg)

4. Twentekanalen, verruiming fase 2 (VenW, vaarwegen: planstudie) 5. Enschede: herstructurering bedrijventerrein Havengebied (EZ, topproject: TOPPER) 6. Hengelo: herstructurering bedrijventerrein Twentekanaal (EZ, topproject: TOPPER)

7. Almelo: herstructurering bedrijventerrein Havengebied (EZ, topproject: TOPPER) 8. N35 Zwolle - Almelo (Nijverdal) (VenW, hoofdwegen: realisatie) 9. A1-zone (regio) 10. Luchthaven Twente (regio en GOB)

vervoersassen als de A12, A50, de spoorlijn

(stationslocatie) om de aantrekkelijkheid en

aanvankelijk sterke gerichtheid op industrie

Utrecht - Arnhem - Duitsland en de Rijn. Het

bereikbaarheid van de regio te vergroten voor

(textiel, metaal) naar een krachtig kenniscen-

WERV-gebied ontwikkelt zich tot een regionaal

bedrijven die passen binnen het Food Valley

trum met specialisme in technologie (Techno-

stedelijk netwerk en economisch kerngebied.

concept.

logy Valley) en innovatie. Ten behoeve van

Kaart 3.4.3 Regio Twente

Vooral vanwege het sterke kenniscluster Food

de voorgestane toekomstige ruimtelijke en

Valley met het Center for Advanced Techno-

3.4.3 Regio Twente

economische ontwikkelingen van het gebied

logy (CAT) Agrofood Ede kan deze regio een

De Regio Twente wordt gekenmerkt door het

is een ruimtelijke ontwikkelingsagenda opge-

bijdrage leveren aan de concurrentiepositie

stedelijke netwerk van Enschede, Hengelo,

steld.

van Nederland, mede in relatie tot het Health

Almelo, Oldenzaal en Borne en de aanwezig-

De regio zet in op het versterken van de

cluster in de stadsregio. De drie kennisclusters

heid van veel kleinere kernen. De Regio heeft

hoofdverbindingen met andere kennisregio’s,

Food Valley, Health Valley en Technology Val-

een goede aansluiting op (inter)nationale

alsmede de as tussen de Randstad en Cen-

ley zijn op nationaal niveau gekoppeld onder

inf r a s t r uc t uur net wer ken. Kenm er kend

traal en Oost Europa (A1-as) en de luchthaven

de noemer Triangle (Pieken in de Delta).

is verder het kleinschalige, agrarische en

Twente; het ontwikkelen van een multimodaal

Er wordt geïnvesteerd in infra struc tuur

bosrijke cultuurlandschap. Het economi-

ontsloten toplocatie Centraal Station Twente,

(A12) en de gebiedsontwikkeling Ede-Oost

sche profiel heeft zich ontwikkeld van een

van hoogwaardige vestigingslocaties voor

43

bedrijven, van hoogwaardige woonmilieus, het versterken van groen/blauwe structuren alsmede het optimaliseren van de interne bereikbaarheid van het stedelijk netwerk. Voor de Regio Twente is allereerst de ontwikkeling van de stationsomgeving Centraal Station Twente én de transformatie van een 50 hectare (Hart van Zuid) groot binnenstedelijk industrieterrein in Hengelo van belang. Het gebied wordt getransformeerd tot een attractief en dynamisch nieuw stadsdeel om te wonen, te werken, te leren en stedelijk te recreëren. Het station Hengelo ontwikkelt zich tot het centraal station van Twente met goede internationale railverbindingen (Berlijnlijn). Er wordt gestreefd naar een zakencentrum (inclusief een WTC-vestiging) van internationale betekenis en een regionaal voorzieningenniveau op het gebied van onderwijs, kunst & cultuur en congres- en hotelfaciliteiten. Ter versterking van de economische en kennis & innovatie structuur wordt de ontwikkeling van twee majeure projecten gestimuleerd: • Kennispark Twente, dat gericht is op het stimuleren van innovatie op en rond het terrein van de Universiteit Twente en waar

Kaart 3.4.4 Stedendriehoek Apeldoorn - Deventer - Zutphen 1. A1 Corridor Apeldoorn – Deventer (VenW, hoofdwegen: verkenning) 2. A1-zone (regio) 3. IJsselsprong (Zutphen) (VROM, integrale gebiedsopgaven: verkenning)

4. Apeldoorn Kanaalzone (EZ, integrale gebiedsopgaven: planstudie) 5. Zutphen: herstructurering bedrijventerrein De Mars (EZ, topproject: TOPPER) 6. Bovenloop IJssel (IJsselkop tot Zutphen) (VenW, vaarwegen: planstudie)

derhalve het belangrijkste infrastructuur-

samenwerking met de regio bezig met het ver-

Voor de A1 zone Apeldoorn - Duitse grens

project van Enschede;

men in 2020 in totaal 10.000 nieuwe kennisintensieve arbeidsplaatsen wil realiseren. De verbetering van de bereikbaarheid van Kennispark (inclusief Business- en Sciencepark) alsmede van het havengebied (TOPPER-gebied) is van groot belang en is

sterken van de hele logistieke keten door het

wordt door de regio een visie ontwikkeld

• XL Businesspark Twente, een regionaal

aanpakken van zowel de vaarweg (planstudie

(gebiedsontwikkeling A1-zone), met als

bedrijventerrein van 180 hectare voor

Twentekanalen, fase 2 inclusief sluis Eefde) als

belangrijkste doel de ontwikkelingskansen

grote ruimtevragers (minimaal 2 hectare),

de nabij de havens gelegen, verouderde bedrij-

van de A1 zone te benutten, alsmede kwali-

dat op gezamenlijk initiatief van de pro-

venterreinen. Daarnaast wordt gewerkt aan

teiten te behouden en waar mogelijk te ver-

vincie Overijssel en de gemeenten Almelo,

verbetering en herstructurering van de bedrij-

sterken. Voor het Twentse deel van de A1/A35

Borne, Hengelo en Enschede in ontwikke-

venterreinen en binnenhavens in Enschede,

zone betekent dit dat met name het stedelijk

ling en uitvoering is.

Hengelo en Almelo (TOPPER-subsidie).

netwerk zich beter kan profileren als het concentratiegebied voor wonen, werken en voor-

De ontwikkeling en versterking van de groen-

Investeringen in de infrastructuur zijn sterk

zieningen, waarbij tevens de aanwezige hoog-

blauwe structuur zijn van groot belang voor

afhankelijk van de uitkomst van deze onder-

waardige landschappelijke kwaliteiten worden

Twente. De Groene Poort speelt hierbij een

zoeken en de gekozen ontwikkelingsrichting.

behouden en waar mogelijk versterkt. Wat

belangrijke rol als landschappelijke, ecologi-

Voor de verbetering van de bereikbaarheid

betreft ruimtebeslag wordt rekening gehouden

sche en toeristisch-recreatieve verbinding tus-

over de weg zijn de A1, A35 en de N18 van

met uitbouw naar 2x 3 rijstroken op termijn.

sen waardevolle natuurgebieden in Zuidwest

groot belang. In 2009 zal worden gestart met

en Noordoost Twente.

de bouw van de combitunnel door Nijverdal

De militaire vliegbasis Twente is eind 2007

als onderdeel van de N35 Zwolle - Almelo. De

gesloten. Momenteel wordt gewerkt aan een

Water als transportas is van belang voor het

combitunnel verbindt de noorden de zuid-

gebiedsontwikkelingsplan voor het totale circa

goederenvervoer van en naar de Regio Twente.

zijde van Nijverdal en heft de barrièrewerking

475 hectare grote gebied, waarbij onder meer

Gezien het economische belang is het rijk in

van het spoor op.

de haalbaarheid van een eventuele doorstart

44

hoofdstuk 3 als vliegveld ná 2010 wordt onderzocht. Tot

hoogwatergeul bij Zutphen en aanvullende

al deze locaties vraagt tevens om passende

die tijd wordt getracht het vliegveld beschik-

maatregelen beneden- en bovenstrooms,

infrastructurele maatregelen, zoals een goede

baar te houden voor burgerluchtvaart. Mede

ontstaat een optimale en duurzame oplossing

ontsluiting richting het hoofdwegennet. Om

vanwege de aanzienlijke grondposities van het

voor de rode, blauwe en groene opgaven.

de ‘Groene Pracht’ rondom en tussen de ste-

rijk is het GOB betrokken bij de gebiedsont-

Daarvoor is een ‘omwisselbesluit’ PKB van de

den te behouden zet de Stedendriehoek in op

wikkeling.

minister van VenW nodig, dat nog in 2008

inbreiden, herstructureren en revitaliseren in

moet worden genomen.

steden en dorpen.

Een ander belangrijk project is de Apeldoorn

Voor het goederenvervoer van en naar de

Kanaalzone: herstructurering van een lang-

Stedendriehoek is naast het Twentekanaal de

De Stedendriehoek omvat drie middelgrote

gerekt, monofunctioneel bedrijvengebied van

IJssel belangrijk, die de verbinding vormt met

steden in een fraaie en gevarieerde groene

noord naar zuid, dat als een soort barrière

zowel het Twentekanaal als het IJsselmeer.

omgeving. De vijf speerpunten zijn: A1-zone,

het stedelijk (woon)gebied van Apeldoorn in

VenW onderzoekt in de planstudie Bovenloop

IJsselzone, Groene Pracht, realisering van de

tweeën deelt.

IJssel welke verbeteringen van deze vaarweg

regionale woon- en werklocaties en de samen-

Bij Zutphen wordt het bedrijventerrein De

tussen Arnhem en Zutphen wenselijk zijn.

werking overheid – ondernemers – onderwijs

Mars gerevitaliseerd. Dit is een pilotproject

(vooral innovatie).

van VROM voor ruimtelijke kwaliteit bedrij-

3.4.5 Zwolle - Kampen Netwerkstad

venterreinen en ook EZ ondersteunt de her-

Zwolle - Kampen Netwerkstad is een samen-

De snel groeiende congestie op de A1 en

structurering van De Mars ter versterking van

werkingsverband tussen beide steden met de

delen van het onderliggend wegennet gaat

de bereikbaarheid en het functioneren van

provincie Overijssel als partner. Zwolle heeft

op termijn een belemmering vormen voor

de hele logistieke keten. De ontwikkeling van

een belangrijke regionale functie op het terrein

Kaart 3.4.5 Zwolle-Kampen Netwerkstad

1. A28/N35 Gebiedsgerichte verkenning Regio Zwolle (VenW, hoofdwegen: verkenning) 2. ZSM 2: A28 Hattemerbroek – Zwolle – Meppel (VenW, hoofdwegen) 3. Hanzelijn (VenW, spoorwegen: realisatie) 4. Ijsseldelta (Kampen) (VROM, integrale gebiedsopgaven: verkenning)

5. Kampen: herstructurering bedrijventerrein Haatlanden (EZ, topproject: TOPPER) 6. LOG Kampen (LNV, Stidug) 7. Spoorzone Zwolle (regio)

3.4.4 Stedendriehoek Apeldoorn - Deventer - Zutphen

de ontwikkeling van het gebied. Als vervolg op Gebiedsgerichte Verkenning A1 uit 2007 wordt onderzoek gedaan naar de bereikbaarheidsproblematiek in de A1 corridor Apeldoorn - Deventer. Najaar 2008 willen rijk en regio een uitspraak doen over het wel of niet starten van een studie naar capaciteitsuitbreiding van de A1 corridor. Prognoses voorspellen bij en ten oosten van Deventer oplopende congestie. Een specifiek probleem is het beperkte aantal brugverbindingen over de IJssel, waardoor overbelasting van de enige alternatieve routes plaats vindt: de bruggen in de historische binnensteden van Deventer en Zutphen. Voor de gebiedsontwikkeling langs de A1-zone in bredere zin wordt op initiatief van Overijssel in samenwerking met VROM, Gelderland en de regio’s Stedendriehoek en Twente in 2008 een visie op de ‘Gebiedsontwikkeling A1-zone’ opgesteld. Hierbij wordt een link gelegd met de verkenning naar de bereikbaarheidsproblematiek in de A1 corridor. De Stedendriehoek stelt zichzelf in deze A1-zone verschillende opgaven, zoals de stationsomgevingen en mulitimodale knooppunten, waaronder een transferium in combinatie met een voorstadhalte Deventer-Zuid bij de kruising A1-N348Noord-spoorlijn. Bij de IJsselzone gaat het om de combinatie van rivierkundige maatregelen (PKB Ruimte voor de Rivier) met ruimtelijke opgaven. Bij Zutphen wordt ‘de IJsselsprong’ ontwikkeld, een regionale woningbouwlocatie van 3.000 woningen. Door deze te combineren met een

45

van werkgelegenheid, voorzieningen, onder-

tuurverbindingen en de realisering van rode

vaarweg Lemmer - Delfzijl en de daaraan ver-

wijs en zorg en groeit de komende jaren fors

en groene functies. In dit kader zijn afspraken

bonden binnenhavens van groot belang voor

van ruim 115.000 inwoners nu naar 130.000

gemaakt tussen de regio en het rijk over de

de economische ontwikkeling.

inwoners in 2020. Het relatief hoge aantal

consequenties van de IJsseldelta-ontwikke-

arbeidsplaatsen (80.000) zal de komende

ling voor de Hanzelijn en de N50. De even-

In 2006 zijn netwerkanalyses voor verkeer

jaren nog fors toenemen. Zwolle heeft zich

tuele keuze voor het project IJsseldelta gaat

en vervoer uitgevoerd. De naar aanleiding

door haar gunstige ruimtelijke ligging de afge-

gepaard met een omwisselbesluit in het kader

hiervan tussen rijk en regio gemaakte afspra-

lopen decennia ontwikkeld tot scharnierpunt

van de PKB Ruimte voor de Rivier. Besluitvor-

ken zijn opgenomen in de Samenwerkingsa-

tussen het landsdeel Noord met het Duitse

ming hierover vindt eind 2008 plaats.

genda Noord - Nederland. In 2009 wordt deze

achterland en de rest van Nederland, en met

Het rijk (EZ) draagt bij aan de herstructurering

agenda geactualiseerd.

name de Randstad en is een belangrijk econo-

van het bedrijventerrein Haatlanden bij Kam-

misch kerngebied in Nederland. Deze ontwik-

pen. De herstructurering is gerelateerd aan de

Binnen de kernzones vervullen de steden Gro-

keling komt vooral door de goede bereikbaar-

aanleg van de nieuwe Zuiderzeehaven en het

ningen, Assen, Leeuwarden en Emmen een

heid over weg (A28 en A50), spoor (tweede

nieuwe Bedrijvenpark Rijksweg 50, die samen

belangrijke bovenregionale functie. In deze

knooppunt van het land) en water (IJssel).

naar verwachting circa 3.000 nieuwe arbeids-

steden bevinden zich belangrijke voorzienin-

Kampen met zo’n 50.000 inwoners con-

plaatsen opleveren. De vestiging van glastuin-

gen op het terrein van cultuur, onderwijs en

centreert zich de laatste jaren vooral op het

bouwbedrijven in de regio kan worden gecon-

gezondheidszorg. Deze vier steden herbergen

behoud en de versterking van het onderwijs

centreerd in het LOG Kampen.

38% van de werkgelegenheid, tegenover 27%

en de concentratie van watergebonden bedrij-

van de beroepsbevolking. Met name de zake-

vigheid via de vorig jaar geopende Zuiderzee-

Het regionale project Spoorzone Zwolle bevat

lijke dienstverlening is hier geconcentreerd.

haven. Beide historische binnensteden en het

een ruimtelijke ontwikkeling van 100 hectare

Clustering van kennisintensieve economische

landschap vormen – naast de gunstige ruimte-

en het opwaarderen van het station Zwolle als

activiteiten in steden deze kan de gewenste

lijke ligging – het kapitaal van de Netwerkstad.

open overstappunt voor trein- en busreizi-

interactie tussen de kennisinstellingen en het

Ze leveren een grote bijdrage aan de economi-

gers en fietsers en automobilisten met meer

bedrijfsleven versterken en aldus impuls geven

sche ontwikkelpotentie.

dan 80.000 in- en overstappers per dag.

aan de kenniseconomie. Voor zowel het NSN Groningen - Assen als voor Leeuwarden zijn

Voor de bereikbaarheid over de weg zijn van

3.5 Landsdeel Noord

belang de netwerkaanpak West-Overijssel,

ontwikkelagenda’s van rijk en regio opgesteld. Speerpunten op deze agenda’s zijn de verbete-

uitvoering van de maatregelen voortkomende


ring van de bereikbaarheid, het versterken van

uit de gebiedsgerichte verkenning Regio

Vergeleken met de rest van het land zijn de

de kenniseconomie, alsmede de gebiedsont-

Zwolle/A28/N35 en de ZSM maatregelen

provincies Drenthe, Fryslân en Groningen

wikkelingen Groningen Centrale Zone, Assen

op het traject A28 Hattemerbroek - Zwolle

dunbevolkt. Het landelijk gebied wordt geken-

FlorijnAs en Leeuwarden Nieuw Stroomland

- Meppel. Op het gebied van OV is de ont-

merkt door grote, aaneengesloten open ruim-

(voorheen Leeuwarden Zuidwest).

wikkeling van de stations Zwolle en Kampen-

tes die uniek zijn voor Nederland. De natuur-

Het rijk heef t verstedelijkingsafspraken

Zuid actueel mede in relatie tot de realisatie

lijke, landschappelijke en milieuwaarden vor-

gemaakt voor de periode 2005-2010 met

van de Hanzelijn in 2013. Zwolle investeert de

men de basis voor een goed woon- en leefkli-

de stadsregio Leeuwarden, het NSN Gronin-

komende jaren actief op het gebied van mobi-

maat. Wonen en werken zijn niet gelijkmatig

gen-Assen en Emmen. Nu wordt gewerkt

liteitsmanagement.

gespreid, maar geconcentreerd in een aantal

aan nieuwe afspraken voor de periode 2010-

In het gebied spelen een tweetal majeure pro-

kernzones: het Nationaal Stedelijk Netwerk

2020.

jecten die een combinatie vormen van bereik-

(NSN) Groningen - Assen, de Westergozone

baarheid en ruimtelijke ordening; IJsseldelta

en de A7 zone Fryslân, het regionaal stedelijk

De afgelopen jaren hebben rijk en regio met

en Spoorzone Zwolle.

netwerk Zuid-Drenthe en de Eemsdelta.

succes uitvoering gegeven aan de afspraken

Het project IJsseldelta valt in twee delen uit-

in het kader van het Langmanakkoord. Deze

een. Aan de noordzijde ligt het Nationaal

In internationale context zien rijk en regio

afspraken waren gericht op het versterken

Landschap IJsseldelta. Behoud van het oude,

potentie in een positie van Noord-Neder-

van de ruimtelijk-economische structuur en

weidse landschap door ontwikkeling van spe-

land op de as Randstad - Noord-Nederland

verbetering van de bereikbaarheid van Noord-

cifieke sectoren, met name de melkveehoude-

- Noord-Duitsland - Scandinavië, de Noorde-

Nederland. In dat kader is er gekeken naar de

rij, staat hierbij centraal. Grootschalige stede-

lijke Ontwikkelingsas (NOA). De infrastructu-

mogelijkheid van een snelle spoorverbinding

lijke ontwikkelingen zijn niet mogelijk. Aan de

rele drager voor de NOA wordt gevormd door

(Zuiderzeelijn) of een alternatief samenhan-

zuidzijde vindt een integraal gebiedsontwik-

twee hoofdtransportassen voor wegvervoer,

gend pakket. Het kabinet heeft najaar 2007

kelingsproject plaats in de vorm van de aanleg

de A6/A7 en de A28(-A37). Deze assen ver-

geconcludeerd dat het structuurversterkend

van een blauwe bypass van de IJssel (nodig in

binden de kernzones met de (inter-)nationale

rendement van een hogesnelheidstrein tus-

het kader van de PKB Ruimte voor de Rivier) in

kerngebieden buiten de regio. Daarnaast zijn

sen de Randstad en Noord-Nederland onvol-

combinatie met de versterking van infrastruc-

de spoorwegen, de zeehavens en de hoofd-

doende is. Daarom is gekozen voor een

46

hoofdstuk 3

Regiospecifiek Pakket Zuiderzeelijn Het Regiospecifiek Pakket (RSP) Zuiderzeelijn wordt uitgevoerd in de periode tot en met 2020 en omvat een ruimtelijk-economisch programma (REP) en projecten ter verbetering van de regionale bereikbaarheid (RB). Het REP omvat een rijks en een regionaal deel. Het rijksdeel betreft grotere projecten binnen de programmalijnen die ook in Pieken in de Delta zijn benoemd. Over de invulling van het regionale deel van het REP heeft de regio de volledige zeggenschap. Binnen het RB-pakket wordt onderscheid gemaakt tussen concreet benoemde projecten, waarover tussen rijk en regio bestuurlijke overeenstemming bestaat, en een programmatische aanpak voor toekomstige decentrale projecten middels een Regionaal Mobiliteitsfonds (RMF). Bij de concrete projecten in Noord-Nederland gaat het om: • A7-Zuidelijke Ringweg Groningen, fase 2: verbeteren verkeersafwikkeling door aanleg hoofd- en parallelbanen, inclusief goede inpassing in stedelijke omgeving; • Bereikbaarheid Leeuwarden: verbeteren capaciteit en betrouwbaarheid van de verkeersafwikkeling rond Leeuwarden door maatregelen op regionale invalswegen; • Bereikbaarheid Assen: bereikbaarheidsmaatregelen als onderdeel van gebiedsontwikkeling, o.a. extra snelwegaansluiting, station Assen Zuid en lokale infrastructuurmaatregelen; • Openbaar vervoer: beter vervoerproduct door uitvoering van de volgende maatregelen: partiële uitbreiding spoor Leeuwarden - Groningen, stations Assen-Zuid en Leeuwarden Werpsterhoek en spoor voor nieuwe stations, Kolibri trein Groningen- Nieuweschans/ Veendam en opwaardering stations, perronhoogtes etc., Kolibri regionale Q Liners en Kolibri overige maatregelen, waaronder bijvoorbeeld toegankelijkheid perrons. De inzet van middelen uit het RMF is een decentrale verantwoordelijkheid. Noord-Nederland komt tot de volgende indicatieve lijst van projecten in het kader van het RMF: • Bereikbaarheid gebiedsontwikkeling Emmen-centrum; • Bereikbaarheid gebiedsontwikkeling Groningen Centrale Zone; • Bereikbaarheid gebiedsontwikkeling Heerenveen; • Bereikbaarheid Lauwersmeergebied; • Bereikbaarheid Veenkoloniën; • Spoorlijn Heerenveen - Drachten - Groningen; • Spoorlijn Zwolle-Coevorden/Emmen; • Kolibri ‘overig’; • A7-knooppunt Joure; • Traverse N31 en gebiedsontwikkeling Harlingen; • Gebiedsontwikkeling Noordoost-Fryslân/Centrale as. Conform de motie Koopmans (TK 27 658, nr. 41) is verder geld beschikbaar gesteld voor de volgende maatregelen op het noordelijke kernnet spoor: uitbouw capaciteit kernnet spoor traject Zwolle - Herfte, boogverruiming spoor Hoogeveen, overwegveiligheid op Zwolle Groningen en Zwolle - Leeuwarden met oog op frequentieverhoging, alsmede capaciteitsaanpassing bij Groningen Europapark. In het kader van het landelijke project Reistijdversnelling worden middelen beschikbaar gesteld voor het project Wachtspoor goederenvervoer Beilen. De afspraken tussen rijk en regio over de opzet, invulling en uitvoering van het RSP zijn vastgelegd in een convenant dat is ondertekend op 23 juni 2008.

alternatief, het Regiospecifiek Pakket (RSP) Zuiderzeelijn (zie tekstbox). Met de uitvoering van dit pakket wordt het eerder overeengekomen beleid in essentie voortgezet, met inachtneming van de herijkte probleemstelling. De

• het stimuleren van innovatie, kennis en ondernemerschap; • het concentreren van economische ontwikkeling en verstedelijking;

3.5.2 Nationaal Stedelijk Netwerk Groningen - Assen De steden Groningen en Assen vormen tezamen met tien omliggende gemeenten en de

• het verbeteren van de bereikbaarheid,

provincies Groningen en Drenthe, het NSN

hoofdopgaven voor Noord-Nederland zijn:

zowel binnen de regio als van Noord-

Groningen-Assen. Voor dit netwerk wordt

• het versterken van de meest kansrijke eco-

Nederland met de rest van Nederland.

ingezet op het versterken en profileren van zijn

nomische clusters;

economische positie (zowel nationaal als inter-

47

punten: water en natuur als leidraad, rood in balans met groen en blauw, landschap weer open en visie op de stadsranden. Het NSN Groningen-Assen heeft een belangrijke economische functie. Meer dan een derde van de werkgelegenheid (circa 223.500 banen) en bijna een derde van de bevolking (circa 450.000) van Noord - Nederland bevindt zich in dit netwerk. Een miljoen mensen (ofwel twee op de drie inwoners van Noord - Nederland) is aangewezen op de hoogwaardige voorzieningen, vooral in de stad Groningen. Voor de ruimtelijk-economische ontwikkeling van het netwerk is een goede externe en interne bereikbaarheid essentieel, met name voor de verschillende gebiedsontwikkelingen. Vooral de verbetering van de T-structuur is nodig, in het bijzonder de Zuidelijke Ringweg Groningen (ZRG). De verkenning ZRG (2e fase) is in 2007 afgerond. In 2009 wordt een bestuurlijke voorkeursvariant vastgesteld, in lijn met het advies van de commissie Elverding. Het gaat daarnaast om verdubbeling van de N33 Assen (zuid) - Zuidbroek (inclusief aansluiting A28). De bereikbaarheidsstrategie van de regio is gezien de gebiedskarakteristiek een én-én verhaal. Automaatregelen zoals hierboven beschreven, zijn nodig vanwege de relatief sterke autoafhankelijkheid door de diffuse spreiding van de inwoners in de regio. Niettemin is daarnaast een kwalitatief hoogwaardig

Kaart 3.5.2 Nationaal Stedelijk Netwerk Groningen - Assen

OV nodig om de sterke stedelijke concentra-

1. Programma Regiopark (regio) 2. A7 Zuidelijke Ringweg Groningen, fase 1 (VenW, hoofdwegen: realisatie) en Regiospecifiek Pakket: A7 Zuidelijke Ringweg Groningen, fase 2 (regio; VenW, regionale/lokale infrastructuur) 3. N33 Assen (zuid) – Zuidbroek (VenW, hoofdwegen: planstudie) 4. Kolibri OV-netwerk (regio) 5. Groningen Centrale Zone (EZ, integrale gebiedsopgaven: verkenning), Groningen Europapark (VROM, BIRK) 6. Groningen: herstructurering bedrijventerrein Zuid-

oost Groningen / Meerstad (EZ, topproject: TOPPER) 7. Meerstad (regio i.s.m. LNV, grondinbreng en deelname aan GEMM) 8. Groningen: bedrijventerrein Westpoort (EZ, topproject: nieuwe aanleg) 9. Vaarweg Lemmer - Delfzijl fase 1 en 2 (VenW, vaarwegen: realisatie en planstudie) 10. Assen FlorijnAs (regio i.s.m. VROM) 11. Regiospecifiek Pakket: bereikbaarheid Assen (regio; VenW, regionale/lokale infrastructuur)

nationaal/NOA) en het behoud van de regios-

de A28 en het spoor.

regionaal spoor en HOV-assen in de steden

pecifieke gebiedskwaliteiten. Het gebied ken-

Landschappelijk zorgt het regionale pro-

Groningen en Assen.

merkt zich door een sterke stedelijke concen-

gramma Regiopark voor een verdere verster-

Binnen het NSN Groningen-Assen dragen

tratie en een relatief weids achterland. Gekozen

king van het unieke landschap in deze regio.

vooral de gebiedsontwikkelingen Gronin-

is voor een integrale en gebiedsgerichte aan-

Regiopark initieert en ondersteunt onder

gen Centrale Zone en Assen FlorijnAs bij

pak voor verstedelijking en landschap. Ruimte-

andere projecten die een duidelijke toege-

aan de verdere economische ontwikkeling

lijk wordt ingezet op bundeling en concentratie

voegde waarde hebben voor landschap,

en ruimtelijke kwaliteit. De gebiedsontwik-

van het wonen en werken op de zogeheten T-

natuur en recreatief medegebruik in de regio.

kelingen Leek/Roden en Hoogezand-Zuid

structuur. Deze wordt gevormd door de A7 en

Het programma kent de volgende vier speer-

zijn gericht op het bieden van aantrekkelijke

ties zoals Groningen en Assen bereikbaar te houden. De regio zet daarom in op het Kolibri OV-netwerk. Kolibri staat voor een kwaliteitssprong in het regionale OV. De regio ziet een RegioTram als ruggengraat voor het Kolibri OV-netwerk, als verbinding tussen stads- en regionaal OV. Overstappunten vormen hierbij belangrijke schakels tussen de verschillende netwerken. Het Kolibri OV-netwerk bestaat daarnaast uit hoogwaardige buslijnen,

48

hoofdstuk 3 woon- , werken recreatiemilieus met behoud en versterking van de landschappelijke kwaliteiten. Gebiedsontwikkeling Groningen Centrale Zone Veel van de ontwikkelingen en transformaties in de stad Groningen zullen zich de komende jaren afspelen in de Centrale Zone. Het is de toplocatie binnen het stedelijke netwerk tussen het stationsgebied Groningen Centraal en Meerstad (nieuw stedelijk gebied aan de oostzijde waar rood en groen in balans worden ontwikkeld). De Centrale Zone is gericht op de herontwikkeling van verouderde (haven) industrieterreinen tot een nieuwe stedelijke as voor wonen, werken en voorzieningen. Het project beoogt ook het verbeteren van de verbinding tussen Meerstad en de binnenstad van Groningen en van de bereikbaarheid van deze zone en het stedelijk netwerk als zodanig. De stad Groningen werkt op dit moment aan meerdere projecten, in verschillende stadia van ontwikkeling: Eemskanaal/Sontweg/Sontbrug e.o., UMCG-Noord/Bodenterrein, Grote Markt-oostzijde, Europapark, Kempkensberg en het Stationsgebied Groningen. De ontwikkeling van de Centrale Zone wordt daarnaast versterkt door het bedrijventerrein Westpoort aan de westzijde van Groningen. De ontsluiting van dit bedrijventerrein over water is gebaat bij de in gang gezette verbetering van

Kaart 3.5.3 Westergozone en A7-zone 1. A7 Rondweg Sneek (VenW, hoofdwegen: realisatie) 2. LOG Berlikum (LNV, Stidug) 3. Leeuwarden Nieuw Stroomland (regio i.s.m. VROM)

4. N31 Leeuwarden (Haak om Leeuwarden) (VenW, hoofdwegen: planstudie) 5. Regiospecifiek Pakket: bereikbaarheid Leeuwarden (regio; VenW, regionale/lokale infrastructuur)

de hoofdvaarweg Lemmer - Delfzijl. den, Harlingen en Franeker zijn de steden in

arbeidsplaatsen. Van de Friese werkgelegen-

Gebiedsontwikkeling Assen FlorijnAs

de Westergozone. Drachten, Heerenveen,

heid is 25% in Leeuwarden gevestigd. Ruim

De FlorijnAs is het koersbepalende ontwik-

Sneek en Joure vormen de steden binnen

56% van de arbeidsplaatsen in Leeuwarden

kelingsprogramma voor Assen. De FlorijnAs

de economische kernzone langs de A7. De

wordt ingenomen door werknemers van bui-

is een integraal programma waarbij de pro-

gemeenten in beide zones herbergen de helft

ten de gemeente. Leeuwarden is het belang-

jecten langs de noordzuidas van Assen in

van de Friese arbeidsplaatsen en een derde

rijkste Friese centrum van dienstverlening,

hun onderlinge samenhang worden bekeken.

van de Friese inwoners. De Westergozone en

onderwijs en zorg.

Het gaat daarbij om gebiedsontwikkeling

de A7-zone vormen essentiële schakels in de

Het LOG Berlikum biedt mogelijkheden voor

Assen-Zuid (TT circuit, kennis, zorg en recre-

NOA. Het verbeteren van de bereikbaarheid

een geconcentreerde ontwikkeling van de

atie), herstructurering van het stationsgebied

van Sneek (A7 Rondweg Sneek) levert hieraan

glastuinbouw in de regio.

(stedelijk verkeersknooppunt) en de heront-

een belangrijke bijdrage.

wikkeling van het Stadsbedrijvenpark (stedelijk

Gebiedsontwikkeling Leeuwarden Nieuw

wonen en werken). De FlorijnAs beoogt deze

Leeuwarden en de overige steden binnen de

Stroomland

onderdelen fysiek en functioneel met elkaar te

Westergozone en de A7-zone liggen als vitale

In samenhang met het verbeteren van de

verbinden. Voor Assen-Zuid is inmiddels een

steden te midden van een aantrekkelijk lan-

bereikbaarheid en het versterken van de ken-

integraal ontsluitingsprofiel opgesteld (onder-

delijk gebied. De provincie en de betrokken

niseconomie van Leeuwarden, is de gebieds-

deel bereikbaarheid Assen).

gemeenten voeren een beleid dat is gericht op

ontwikkeling van Nieuw Stroomland aan de

het concentreren van woningen en werkgele-

zuidwestzijde van Leeuwarden speerpunt in

3.5.3 Westergozone en A7-Zone Fryslân

genheid in deze steden. Leeuwarden neemt

de ontwikkeling van deze stad. Bij alle ont-

De Westergozone en de A7-zone zijn de twee

daarbij de centrale positie in als hoofdstad

wikkelingen in dit gebied staat duurzaam-

economische kernzones in Fryslân. Leeuwar-

en concentratiepunt van voorzieningen en

heid centraal. Kennis op het gebied van

49

verzorgingsfunctie voor een groot gebied. Aan de zuidoostkant ligt een grote industriële concentratie (bedrijventerrein Bargermeer met 600 hectare). Modernisering en diversificatie van de economie zijn belangrijke opgaven. Het LOG Emmen biedt ruimte om de aanwezige glastuinbouwactiviteiten flink uit te breiden. De stad Emmen breidt fors uit aan de zuidwestkant met de woonwijk Delftlanden en met de ontwikkeling van station Emmen-zuid als regionale vestigingslocatie voor kantoren en bedrijvigheid. De belangrijkste gebiedsontwikkeling is die van het centrum van Emmen. Centrumontwikkeling Emmen Het dierenpark Emmen behoort met 1,3 miljoen bezoekers per jaar tot de topattracties van Nederland. Om te kunnen blijven voldoen aan de steeds hogere eisen die aan topdierentuinen worden gesteld, is een verhuizing van het dierenpark onontkoombaar. Het project Centrumontwikkeling Emmen is gericht op uitplaatsing van het dierenpark vanuit het centrum naar de rand van de stad. Dit biedt mogelijkheden om het centrum te herontwikkelen en te versterken in afstemming op de herstructurering van het aangrenzende bedrijventerrein

Kaart 3.5.4 Regionaal stedelijk netwerk Zuid-Drenthe

Bargermeer. Provincie en gemeente kijken naar 1. Emmen: herstructurering bedrijventerrein Bargermeer (EZ, topproject: TOPPER) 2. LOG Emmen (LNV, Stidug)

3. Centrumontwikkeling Emmen (regio i.s.m. VROM,

water en energie kan hier worden toegepast

100.000 arbeidsplaatsen. Emmen is de tweede

In de Eemsdelta loopt een groot aantal initia-

en verder ontwikkeld. De gebiedsontwikke-

grootste gemeente van Noord-Nederland met

tieven, gericht op het behoud van de natuur-

ling is opgenomen in de Ontwikkelagenda

bijna 110.000 inwoners.

waarden van het Eemsestuarium enerzijds

Leeuwarden. Onderdelen van dit project zijn

De ruimtelijk-economische as van Zuid-Dren-

(Natuurontwikkelingsplan Eems) en op haven-

de ontwikkeling van de Zuidlanden (wonen,

the kent een sterk multimodaal karakter. De

ontwikkeling (Eemshaven, bedrijventerrein

werken, voorzieningen), herstructurering van

A28/A37 is hiervan een belangrijke drager,

Oosterhorn/Delfzijl) en energieactiviteiten

bestaande bedrijfsterreinen, nieuwe duur-

evenals de spoorlijnen Zwolle - Emmen, Coe-

(Eemshaven) anderzijds. De energie-initia-

zame bedrijvenparken, uitbreidingsgebieden

vorden - Duitsland en de Hanzelijn, de hoofd-

tieven zijn gericht op de bouw van een LNG-

voor diensten en hoogwaardige functies en

vaarweg Meppel - Ramspol en de regionale

terminal, de aanlanding van de NorNedkabel,

landschapsontwikkeling. Van belang voor de

vaarweg Almelo - Coevorden. Dit logistieke

de bouw van windmolens en energiecentra-

gebiedsontwikkeling zijn de N31 Leeuwarden

netwerk van spoor-, water- en wegverbin-

les en onderzoek naar de mogelijkheden van

(Haak om Leeuwarden) en de realisatie van

dingen is essentieel voor de verdere ontwik-

afvang, transport en opslag van CO2 (VROM,

station Werpsterhoek (onderdeel bereikbaar-

keling van Zuid-Drenthe als onderdeel van

intentieverklaring met NUON en provincie)

heid Leeuwarden).

de NOA en is van belang voor een goede

en infrastructurele randvoorwaarden voor

interne en externe bereikbaarheid voor heel

de energieactiviteiten. Dit past uitstekend in

3.5.4 Regionaal stedelijk netwerk

Noord-Nederland. Met het gereedkomen van

het concept ‘Energy Valley’, waarmee Noord-

de A37 tussen Hoogeveen en de Duitse A31,

Nederland zich profileert.

woningbouwafspraken)

de planvorming voor dit grootschalige project, het rijk (VROM) faciliteert daarbij. 3.5.5 Eemsdelta

Zuid-Drenthe

Het regionaal stedelijk netwerk Zuid-Dren-

onderdeel van de E233, heeft het netwerk een

the omvat de Drentse gemeenten Emmen,

belangrijke internationale impuls gekregen.

Het is voor het bestaande bedrijfsleven (chemie, energie en logistiek) van groot belang dat

Coevorden, Hoogeveen en Meppel en de Overijsselse gemeente Hardenberg. De regio

Emmen is de grootste industriestad van

de Eemsdelta door internationale samenwer-

heeft bijna 325.000 inwoners en er zijn circa

Noord-Nederland en heeft een belangrijke

king en goede achterlandverbindingen scherp

50

hoofdstuk 3 Kaart 3.5.5 Eemsdelta 1. Natuurontwikkelingsplan Eems (VenW, waterbeheren: verkenning) 2. Bedrijventerrein Oosterhorn/Delfzijl (EZ, topproject: TOPPER)

(VenW, vaarwegen: planstudie) 4. Vaarweg Lemmer - Delfzijl fase 1 en 2 (VenW, vaarwegen: realisatie en planstudie)

wordt gepositioneerd in relatie tot de NOA.

via zee bekijkt VenW in een planstudie de ver-

De economische ontwikkelingen in de chemie

dieping van de vaargeul Eemshaven - Noord-

en de energiesector zullen namelijk hoge eisen

zee. De opwaardering van de hoofdvaarweg

stellen aan de (energie)infrastructuur van en

Lemmer - Delfzijl is zowel van belang voor de

naar het havengebied. Daarnaast is een regio-

bereikbaarheid van de regio Delfzijl, als ook

nale kwaliteitsimpuls nodig voor de stedelijke

voor Noord Nederland in totaal. Vanwege de

functie van Delfzijl/Appingedam vanwege

zeespiegelstijging wordt er extra aandacht aan

demografische ontwikkelingen. Voor een

de kustverdediging geschonken.

3. Verdieping vaarweg Eemshaven - Noordzee

goede aanvoer van benodigde grondstoffen

51

Noordelijke Randstad Zuidelijke Randstad Zuidwestelijke Delta West-Brabant Zuidoostvleugel Brabantstad

Recommend Documents