Nummer 4
DDU 2 Nieuwsbrief december 2011
TIYE International Inhoud Millenniumdoel 7
1
Kennismaken met Duurzaamheid
2
Grachten Schoon
2
Schoolkinderen en milieu
3
Meertalige voorlichting
4
Medicijnen over? Breng terug!
4
Gezond produceren en consumeren
6
Milieuramp kust Oost- Afrika
7
Project Duurzaam de Deur Uit
8
Colofon Deze Nieuwsbrief is een uitgave van TIYE International in het kader van het project ‘Duurzaam de Deur Uit 2’. Dit project is mede mogelijk dankzij de subsidieregeling Maatschappelijke Organisaties en Milieu (SMOM). Projectcoördinator: Miemoent el Fakih Aan deze nieuwsbrief werkten mee: Dolores Winter Fatima el Bali Hellen Felter Inge Breeveld Leatitia Chin Levina Wijnveen Marianne Dauvellier Miemoent el Fakih Nasra Abdi Rita Naloop Safiya Mohamed Stella Ismaïl Vormgeving Nieuwsbrief: Chang Wong Layout Nieuwsbrief: Bureau Remedie
TIYE International Zeestraat 100 2518 AD Den Haag
[email protected] www.tiye-international.org
Millenniumdoel 7: Invloed op lokaal duurzaamheidsbeleid Om conform Millenniumdoel 7 een duurzame samenleving – hier en in de landen van herkomst van de vrouwen uit de achterban van TIYE - te realiseren zijn op korte termijn verandering van bestaande methoden én nieuwe strategieën nodig. De successen van onze Lokale Netwerken Duurzaamheidsbeleid laten zien dat zij daar een stimulerende en enthousiasmerende rol in vervullen. In deze Nieuwsbrief leest u meer over de activiteiten en actieplannen van de vijftien lokale netwerken. Millenniumdoel 7 zal in juni 2012 ook centraal staan tijdens de UNCSD – Rio+20 Conferentie over duurzaamheid. In Rio wordt onder meer de relatie benadrukt tussen: “Green Economy”, armoedebestrijding en duurzaam beheer van natuurlijke hulpbronnen. Daarnaast worden de politieke afspraken van 1992 onder de loep genomen en nieuwe en noodzakelijke uitdagingen geïdentificeerd. De slogan “Act local, think global” van 1992 is nog steeds relevant. Gelet op de ontwikkelingen rond globalisering is het van essentieel belang de civiele society en met name (relevante) vrouwen NGO’s op nationaal niveau meer bij het duurzaamheidsbeleid te betrekken. Op deze wijze wordt een brede vertegenwoordiging uit de samenleving bereikt over verduurzaming: betrokkenheid én duurzaam en effectief samenleven. In onze volgende Nieuwsbrief “Recht op Duurzaamheid”, zullen wij dieper op de onderwerpen rond Millenniumdoel 7 en de UNCSD – Rio+20 Conferentie ingaan.
Rita Naloop, voorzitter TIYE International
Kennismaken met Duurzaamheid voorlichtingsbijeenkomsten in Ede en Veenendaal Een aantal van de deelnemende vrouwen gaf aan zich ook verder te willen verdiepen in duurzaamheid met betrekking tot hun land van herkomst.
Nasra Abdi en Safiya Mohamed, de begeleidsters van de lokale DDU netwerken in Ede en Veenendaal, organiseerden in 2011 verschillende bijeenkomsten voor vrouwen. Bijvoorbeeld de bijeenkomst op 18 juli in Huize El Karam en die op 7 september in Buurthuis de Meerpaal te Ede. Tijdens deze bijeenkomsten werd aandacht besteed aan de verschillende vormen van duurzaamheid. Recyclen van vuilnis en van onder andere autoonderdelen, duurzaam produceren en consumeren kwamen daarbij aan bod.
Feestelijke afsluiting Op 7 september werd de bijeenkomst feestelijk afgesloten met een Suikerfeest waarbij genoten werd van lekkere hapjes en vrolijk werd gedanst. De communicatie over en weer tussen publiek en spreeksters was heel erg effectief en informatief.
Enthousiast Na de inleidingen door de netwerkbegeleidsters en spreekster Rita Naloop werden de vrouwen steeds enthousiaster over het thema ‘duurzaamheid’ dat tot dan toe voor hen vrijwel onbekend was.
Grachten Schoon dankzij netwerk Wageningen Het Wageningse netwerk startte in 2011 een bewustwordingscampagne gericht op jongeren uit het voortgezet onderwijs. Samen met twaalf jongeren en de gemeente Wageningen zorgde het Wageningse DDU netwerk in het voorjaar 2011 dat 325 kilo afval uit en rond de gracht werd opgeruimd in het kader van de schoonmaakdagen Wageningen. De leerlingen ontvingen een certificaat “Maatschappelijke Stage”uit handen van netwerkbegeleider Levine Wijnveen. In maart 2012 volgt een tweede schoonmaakactie in samenwerking met VMBO leerlingen.
Purmerendse schoolkinderen en milieu Schoolkinderen (en hun ouders) vormen een belangrijke doelgroep in het Actieplan dat het Wijkvrouwennetwerk Purmerend ontwikkelde onder leiding van netwerkbegeleider Leatitia Chin van het project Duurzaam de Deur Uit van TIYE International. In samenwerking met de gemeente Purmerend, de Stichting Ieder Kind Een Boek en basisschool Trifolium werd op 8 november 2011 aan 76 leerlingen van groep 3,4 en 5 in de Gors-zuid een boek uitgereikt over milieu. Naast de kinderen waren ook 18 volwassenen aanwezig waaronder naast ouders en docenten ook vertegenwoordigers van de gemeente, van de Stichting Ieder Kind een Boek en de werkgroepleden Olivia Wekker, Norma Lie Fong, Ilse van Dam – Rijssen. De genodigden werden in de hal van de school ontvangen door drie kinderen in speciaal vervaardigde oranje veiligheidpakken. Bij binnenkomst in de zaal zongen de kinderen uit volle borst het lied “Schoon en Groen Samen doen”. Elly Linger van de basis School Trifolium verrichtte de opening van de themaochtend en gaf daarna het woord aan de heer Jasper Verplancke van de Purmerendse gemeenteafdeling Milieu.
bevorderen en bij te dragen aan bewustwording van een schone leefomgeving.” Gré Ruifrok van de Stichting ‘Ieder Kind een Boek’ vertelde daarna hoe noodzakelijk het is dat kinderen prullen in de vuilnisbak gooien en niet op de grond. “Het duurt wel drie jaar voordat een bananenschil is verteerd. Een colablikje blijft zelfs dertien jaar intact.” Muisstil De leerlingen Phee, Dillan, en Amalia kregen de eerste boeken uitgereikt. Samen met Leatitia Chin lazen zij een pagina uit hun boek voor. Muisstil luisterden de andere kinderen naar het verhaal.
Samen schoonhouden Hij zei blij en trots te zijn om aan de kinderen de speciale boeken uit te reiken. “Het is immers belangrijk dat we samen de omgeving schoonhouden en ook dat alle kinderen goed kunnen lezen.” Leatitia Chin hield vervolgens een korte inleiding over het project ‘Duurzaam de Deur Uit’ van TIYE International. “Het actieplan ‘Vrouwen en Leefomgeving’ richt zich op een betere, schone en leefbare omgeving. Door voorlichting te geven aan vrouwen en kinderen hopen we de cohesie tussen bewoners in eigen wijk en buurt te
Veegwagen Vervolgens mochten de leerlingen allemaal naar buiten om kennis te maken met een echte veegwagen van de gemeente. De kinderen wilden van alles weten: hoeveel vuil de wagen kan bevatten en waarom liggen de borstels eronder? Chauffeur Marcel legde het geduldig uit. Binnen konden de kinderen een tafel vol spullen vervaardigd van restafval bekijken.
Waterflessen waarvan speelgoed, slingers, beestjes en pennenhouders zijn vervaardigd. De kinderen keken hun ogen uit en waren zeer enthousiast. Vervolgde actie Gezien de positieve resultaten en enthousiaste reacties en de aandacht in de lokale media komt er eind maart 2012 een tweede actie in samenwerking met Purmerendse scholen. Dan wordt er gebruik gemaakt van de Milieuboekenserie van de Europese Commissie.
Meertalige voorlichting in Utrecht Zeventien vrouwen uit verschillende wijken in Utrecht, de Meern en IJsselstein kwamen naar een voorlichtingsbijeenkomst over het project ‘Duurzaam de Deur Uit’. Omdat een aantal oudere vrouwen moeite had met de Nederlandse taal rond het thema ‘duurzaamheid’ zorgden jongere vrouwen spontaal voor simultaan vertalingen zodat iedereen kon meedenken en praten. Netwerkbegeleider Fatima el Bali heette iedereen welkom en lichtte het doel van het project en de bijeenkomst toe. Veel van de aanwezige vrouwen waren niet op de hoogte van het bestaan van TIYE International. Daarom werd eerst een inleiding gehouden over de organisatie. De website werd erbij gehaald en werd verteld wat TIYE International is. Tijdens het tweede deel van de bijeenkomst werd uitleg gegeven over het project DDU1 en DDU2. Aan de hand van een powerpointpresentatie vertelde Miemoent el Fakih over het
project en waarom het zo belangrijk is. Veel vrouwen vonden het een boeiend project en konden zich vinden in de noodzaak om hierover geïnformeerd te worden. Ze vonden het een goed initiatief en wilden graag meedoen. Consumptiegedrag Het derde deel van de bijeenkomst werd aandacht besteed aan het begrip duurzaamheid en aan consumptiegedrag. Veel van de aanwezigen hadden eigenlijk in eerste instantie geen idee wat duurzaamheid betekent omdat het zo’n breed begrip is.
Daarom werd de inleiding heel concreet en dicht bij huis gehouden. Ook het gedrag van kinderen en kleinkinderen kwam ter sprake. De vrouwen vonden het zeer belangrijk dat ze bepaalde informatie konden gebruiken om het gedrag van hun kinderen te beïnvloeden als het gaat om bewustwording rond duurzaamheid. Aan het eind meldden zeven deelneemsters zich aan voor het Utrechtse netwerk. Zij gaan Fatima el Bali helpen bij de verdere activiteiten in het kader van dit project.
Medicijnen over? Breng terug! Medicijnrestanten als onderdeel van het thema ‘Vrouw en Leefomgeving’ in Rotterdam Milieubewust en op verantwoorde wijze iets doen, was de opdracht waar het Lokale Netwerk Duurzaamheidsbeleid Rotterdam mee aan de slag ging. De kerngroep, bestaande uit Dolores Winter, Elisa Porse en Inge Breeveld, begon met een verkenning van wat er binnen de gemeente Rotterdam onder Milieubeleid wordt verstaan. Netwerkbegeleider Dolores Winter: “Er kwam heel wat langs waaruit we een selectie hebben gemaakt. Ons doel was iets te vinden dat op korte termijn haalbaar, praktisch en makkelijk uitvoerbaar is. Bovendien moest het milieubesparend zijn en de gezondheid niet negatief beïnvloeden. Wij kwamen uit op medicijnen. Centrale vraag: Wat doet men met medicijnen die over zijn? Als deskundige rond het verantwoord verwerken van medicijnrestanten schakelde het netwerk Chantal Gill'ard in. Zij is biochemicus en voormalig Tweede Kamerlid met als specialisatie Mens en Milieu. Op 1 november hield zij een inleiding tijdens een door het Rotterdamse netwerk georganiseerde voorlichtingsbijeenkomst in Wijkcentrum Stadsdriehoek. Cyclus medicijnen Chantal Gill'ard: “De cyclus die medicijnen afleggen is: je neemt ze in en plast ze weer uit. De rest komt in het
oppervlaktewater terecht. Dat water wordt weer gezuiverd maar er blijft altijd een beetje medicijn achter. Netwerkbegeleidster Dolores Winter en spreekster Chantal Gill’ard Wat komt er allemaal tijdens de bijeenkomst in Rotterdam op 1 november 2011 voor in het rioolwater en oppervlaktewater? Deze medicijnresten in het afvalwater “We vinden resten van kunnen reproductie, ontwikkeling en anticonceptiepillen, epilepsiegedrag beïnvloeden en zelfs het medicijnen, pijnstillers, immuunsysteem. Maar het is ontzettend cholesterolverlagers, hart- en moeilijk om vast te stellen dat ziekten vaatmedicatie, diabetesmedicijnen en voortkomen uit wat er in drinkwater zit. röntgencontrastmiddelen.
We weten ook niets over de interactie van verschillende soorten medicijnen in het water.” Drinkwater is veilig Volgens Chantal Gill'ard is water uit de kraan veilig om te drinken. “Zelfs als je altijd kraanwater drinkt dan is de totale hoeveelheid die je gedurende je hele leven binnenkrijgt maar een paar procent van de dagelijkse dosis. Van bijvoorbeeld het anti-epilepsiemiddel carbamazephine, één van de middelen die het vaakst werd aangetroffen in onze drinkwater, is dit levenslang nog geen vijf procent. In een omgeving waar veel medicijngebruik is onderzoeken afvalwater- en drinkwaterzuivering ook het water. Men weet wat daar in het water terecht komt en kan gericht zoeken. In het apothekersblad worden de resultaten van deze onderzoeken bekend gemaakt. Maar het brede publiek wordt tot nu toe niet of niet duidelijk geïnformeerd.” Een belangrijk feit om rekening mee te houden in een follow up van DDU. Schade voor plant en dier Gill'ard: “Er is wel meer bekend over wat medicijnen in het water doen voor planten en dieren. Bijvoorbeeld: pijnstillers zorgen voor nier-, kieuw- en leverschade bij vissen. Een epilepsiemedicijn zorgt voor nierschade bij karpers. Antibiotica zorgen voor resistentie onder bacteriën en remmen de ontwikkeling van blauwalgen. Ik weet niet of we om het laatste rouwig moeten zijn. Bètablokker metoprolol verlaagt het hartritme dat bij waterdieren en heeft invloed op de groei en het vluchtgedrag bij gevaar. Mannelijke vissen vervrouwelijken en leggen eitjes door anticonceptiepil.”
Geen paniek Gezien deze gevolgen is het de vraag of vis dan gevaarlijk is om te consumeren?
Chantal Gill'ard: “Ik denk dat wij dat allemaal zelf in hand hebben. Met gedoceerd gebruik houden wij onze gezondheid in eigen hand. Af en toe een detox kuur is ook aan te raden om medicijnresten uit je lichaam te verwijderen. Minder medicijnen gebruiken is ook een optie. Maar vooral niet in paniek raken want we kunnen heel veel hebben!”
Medicijnresten zullen daarbij een knelpunt vormen.
Huishoudens grootste vervuiler Plusminus twintig procent van medicijnresten in het milieu is afkomstig van ziekenhuizen en verzorgingstehuizen. Het grootste deel komt van huishoudens die overtollige medicijnen gewoon door de gootsteen spoelen en via de urine en ontlasting.
water via een bepaalde route laten afvoeren. Betere en nieuwere afvalinstallaties aanschaffen en zuivering door schimmels en bacteriën. Stimuleren van restrictief en verantwoord gebruik van slaap- en kalmeringsmiddelen, antidepressiva en antibiotica. In Nederland zijn ongeveer een miljoen mensen verslaafd aan medicijnen. Voorlichting op scholen. Niet gebruikte medicijnen afgeven bij de apotheek. Chantal Gill'ard: “Dit was mijn voorzet voor wat jullie gaan bedenken en doen met jullie project. Als jullie heel gericht willen werken is de patiënt heel belangrijk is. Ook patiëntenorganisaties zullen baat hebben bij jullie resultaten. Jullie kunnen hen mobiliseren om restmedicijnen terug te brengen naar de apotheek. Misschien is het een goed idee om met apothekers een pilot te beginnen rond stickers op de medicijnen of een poster in de apotheek met daarop:
Lekkages Vervuiling komt ook door lekkages van voormalige afvalstortplaatsen via het rioolstelsel in het grondwater. De veterinaire hoek draagt met bijna 600 ton antibiotica per jaar bij aan de vervuiling. In de siervissenkwekerijen worden medicijnen direct in het oppervlaktewater gestrooid. Als oplossing is er wetgeving rond rioolwaterzuivering. Rioolwater mag niet ongezuiverd in het oppervlaktewater stromen en de kwaliteit van slib mag niet verminderen. Volgens de Europese richtlijnen moet de biologische en chemische kwaliteit van het oppervlakte- en grondwater in het jaar 2015 aan bepaalde eisen voldoen.
Oplossingen Oplossingen moeten volgens Chantal Gill'ard bij de bron beginnen. De farmaceutische industrie stimuleren om geneesmiddelen milieuvriendelijker met biologisch afbreekbare stoffen te produceren. Ziekenhuizen moeten het
Hebt u medicijnen over, breng ze terug.
Actieplan Medicijnresten Ine Breeveld: “Toen wij bij apotheken informeerden hoeveel medicijnen teruggebracht worden, was het antwoord: We geven meer medicijnen uit, dan men terugbrengt. Rondvragend kwamen we tot de conclusie dat de meeste mensen hun restmedicijnen naar de apotheek brengen, maar anderen gooien het in de vuilnisbak. We besloten in Rotterdam centrum een pilot te starten. Slaat dat aan dan kunnen we naar andere delen van Rotterdam en misschien zelf landelijk verbreden.” Voorbeeld Dolores Winter: “Wij willen een voorbeeld stellen. Restmedicijnen zouden bewaard kunnen worden in makkelijk plaatsbare containers bij verschillende supermarkten en drogisterijen. Bij het doen van boodschappen kunnen medicijnen daarin worden gedeponeerd, zoals dat ook met batterijen gebeurt. Met die suggestie zijn we bij de winkeliers langs geweest om te zien wat zij van ons idee vinden.” Gezien de positieve reactie van een aantal winkeliers besloot het Rotterdamse netwerk om meer mogelijkheden voor inzameling van restmedicijnen in te stimuleren. Van het kastje naar de muur Het reinigingsbedrijf Roteb werd gevraagd om geschikte containers. Roteb liet weten dat dit via de apotheek moest en dat er contracten voor nodig waren. Doorverwezen werd naar de gemeente Rotterdam, die weer doorverwees naar de Milieudienst Rijnmond (DCMR) en die weer naar RIVM het landelijke overheidsinstituut voor de volksgezondheid. RIVM stelde zich op het standpunt dat inzamelen van medicijnresten lokaal beleid is. Kortom van het kastje naar de muur en terug.
Gezond produceren en consumeren DDU jongerennetwerken in Almere en Amsterdam Voor bijeenkomsten van de lokale jongerennetwerken onderzocht Hellen Felter hoe gezond en milieuvriendelijk ons voedsel is. Volgens Milieudefensie zijn veel bestrijdingsmiddelen niet alleen schadelijk voor planten en insecten maar ook voor de mens. Zij kunnen schadelijk zijn voor het zenuw -, immuun, hormoonen voortplantingsysteem. Kinderen zijn extra gevoelig. In de ontwikkelingsfase kan een teveel aan gifstoffen na verloopt van tijd leiden tot leer- en gedragsproblemen en tot storingen aan motoriek, afweer en vruchtbaarheid.
Tot de top vijf vervuilde groenten behoren verder sopropo, lauki, andijvie en kouseband.
Schadelijke combinaties Wetenschappers benadrukken dat de combinatie van gifstoffen een risico vormt. Toxicoloog T. Murk van de Wageningse universiteit zegt in het Informatieblad Groente en Fruit (2004) hierover: “Als alle stoffen afzonderlijk netjes binnen de norm blijven, kunnen ze samen soms toch schade veroorzaken. Zo’n combinatie komt vaak voor. Wij troffen bijvoorbeeld in één tros druiven dertien verschillende bestrijdingsmiddelen aan.” Onderzoek toont aan dat ook partijen fruit die voldoen aan de wettelijke normen een gevaar op kunnen leveren. Gemeten is namelijk het gemiddelde percentage gif voor de hele partij. Een afzonderlijk stuk fruit uit die partij kan veel meer bestrijdingsmiddelen bevatten dan wettelijk toegestaan. Als een kind dat stuk fruit eet, krijgt het dus veel te veel landbouwgif binnen.
Slecht voor het milieu Het gebruik van bestrijdingsmiddelen bij de teelt van groente en fruit is niet alleen schadelijk voor de gezondheid wegens gifresten op of in de producten. Het grootste deel van de bestrijdingsmiddelen komt in het milieu terecht. Dat kan schade veroorzaken aan planten, dieren en ecosystemen. Waterleidingbedrijven geven jaarlijks 30 miljoen euro uit om de ergste resten landbouwgif uit drinkwater te filteren.
Overigens blijkt in Nederland gekweekt groente en fruit minder gifstoffen te bevatten dan producten uit het buitenland. Vooral producten uit Zuid-Europese landen als Spanje, Italië en Griekenland zijn ernstig vervuild. Een volledig overzicht van de resultaten vindt u op www.weetwatjeeet.nl. Deze website is een initiatief van Milieudefensie, Natuur & Milieu en Foodwatch.
Eisen aan de supermarkten De consument wil géén schadelijke stoffen op of in zijn voedsel. Daarom wil Milieudefensie dat supermarkten alleen schoon voedsel verkopen.
Supermarkten zouden bij inkoop goed na moeten gaan of de producten schoon zijn door zelf te meten of meetgegevens op te Controle gifresten De Voedsel en Waren Autoriteit (VWA) vragen bij de leverancier. controleert jaarlijks circa 3000 groente- en Een aantal Engelse superfruitmonsters op resten van 120 bestrijmarkten heeft zich publiekelijk dingsmiddelen. In 2010 werden in ten doel gesteld in de nabije supermarkten gifresten aangetroffen bij 57% tot 73% van groente en vooral fruit. toekomst uitsluitend nog gifvrij In 1% tot 4% zelfs boven de wettelijke voedsel te verkopen. Eerste stap Dolores Winter: “We moeten ontdekken norm. Schoonste fruit bleek kiwi, gevolgd Dat voorbeeld zouden alle hoe we dit toch voor elkaar krijgen. In de door mango en banaan. De druif staat supermarkten in Nederland bovenaan als meest vervuilde fruitsoort. korte tijd dat wij hiermee bezig zijn was moeten volgen. het onmogelijk alles uitputtend te behan- Bij de groenten vormen knoflook, rode delen, Wij zien dit als een eerste stap en er komt zeker een vervolg.”
kool en bloemkool de top drie schoonste groenten. Met 75% vervuiling boven de wettelijke norm staat Chinese broccoli als vuilste groenten bovenaan: 5% daarvan vormt zelfs een gezondheidsrisico.
Tot het zover is bieden alleen biologische producten - herkenbaar aan het EKO-keurmerk - zekerheid dat ze geen chemisch stoffen bevatten.
De milieuramp, die zich langs de OostAfrikaanse kust voltrekt wegens het illegaal dumpen van uit westerse landen afkomstig radioactief & giftig afval, was eind 2010 thema van een expertmeeting georganiseerd door African Sky in het kader van het TIYE project ‘Duurzaam de Deur Uit’. In vervolg daarop werd vanuit een genderperspectief op 12 november 2011 een workshop georganiseerd. Doel: vaststellen van een concreet lobby- en actieplan en het netwerk verbreden naar (milieu)-organisaties van mensen met een Oost-Afrikaanse en/of Nederlandse achtergrond.
Milieuramp Oost-Afrika Bashir Mohamed Hussein, PhD analyseerde in 2010 de situatie langs de 3300 km lange kust van Somalië in zijn rapport The evidence of toxic and radioactive wastes dumping in Somalia and its impact on the enjoyment of human rights: A Case study. Bashir illustreert in zijn analyse hoe een arm, door interne conflicten (en daardoor onbeschermd) land geëxploiteerd wordt door internationale organisaties, waaronder bedrijven en misdadige organisaties uit westerse industrielanden. Zijn bevindingen zijn gebaseerd op de officiële rapporten die in de laatste twee decennia zijn gepubliceerd door gespecialiseerde internationale organisaties zoals UNEP (UN Environment Programme) en Greenpeace en uit internationale verklaringen. Daarnaast op verklaringen uit de eerste hand van lokale en internationale artsen, onderzoekers, betrouwbare media, juristen, politici en handelaren in giftig afval zelf.
deelneemsters Basema Salman heeft de gevolgen van de vervuiling van de Red Sea van dichtbij meegemaakt. Tijdens de oorlog werd door Israel radioactief oorlogsmateriaal in de Red Sea gedumpt. Nu blijkt dat bijna veertig procent van de mensen in de omliggende gebieden kanker heeft gekregen. Het aantal vrouwen met borstkanker nam enorm toe. Daar betekent dit dat al die vrouwen sterven. Deze feiten onderstrepen volgens Vuilstortgebied voor Europa Basema het belang om bewoners in Uit al deze verschillende bronnen, komt getroffen gebieden bewust te maken van duidelijk naar voren dat Somalië is veranderd in een vuilstortgebied voor het de gevolgen van radioactief afval in zee voor hun gezondheid. Eerst stap is gevaarlijkste giftige afval uit Europa en andere industrielanden. Dit gaat ten koste daarom: zorgen dat je over alle informatie beschikt en die breed van de toch al kwetsbare gezondheid en verspreid. Tegelijkertijd een beroep kwaliteit van de leefomgeving, en het vooruitzicht op toekomstige ontwikkeling doen op het recht dat iedereen heeft op en veiligheid van de betrokken bevolking schoon water en onvervuild voedsel. in Somalië en de andere landen langs de oostkust van Afrika: Sudan, Eritrea, Lokale groepen ondersteunen Djibouti en Kenia. Bovendien hebben de Florence vertelt dat ook in Ghana de lokale bevolking zich niet bewust is van internationale illegale praktijken zoals dumpen van giftig afval en wapensmokkel de gevolgen van vervuiling. Er is veel geld gemoeid met afvaldumping en de ook duidelijk negatieve gevolgen op het overheid is daar gevoelig voor. Somalische conflict. Belangrijk is dat er nieuwe lokale groepen gevormd worden. Samen Aanbevelingen Om de geschetste tragische trend te keren, kunnen zij nationale netwerken vormen en de media benaderen om mensen doet Bashir een beroep op de VN Mensenrechtenraad om alle noodzakelijke bewust te maken van de gevaren van het gedumpte afval. Vanuit de diaspora maatregelen en acties te treffen om de problemen ontstaan door gevaarlijk giftig kunnen wij die groepen ondersteunen met kennis en middelen. afval, illegale overbevissing, wapensmokkel en alle andere internationale dimensies van de Somalische crisis, op Geen controle Volgens Osman een jonge student met een effectieve manier tegen te gaan. Concrete aanbevelingen zijn onder andere Somalische achtergrond, is het een speciale rapporteur van de VN Raad probleem dat wereldwijd niemand de verantwoordelijkheid op zich neemt van de Rechten van de Mens rond de voor deze vervuiling. negatieve gevolgen van het dumpen van giftig en gevaarlijk afval voor mensenrechten. Verder veldonderzoek naar het gevaar van de gedumpte stoffen en het opschonen van verontreinigde plaatsen. Naast effectieve internationale wettelijk straf- en dwangmaatregelen tegen de handelaren in giftig afval overeenkomstig de internationale verdragen vormt het breed verspieden van alle beschikbare informatie aan de bewoners die in of nabij de verontreinigde plaatsen een belangrijke Het maakt niemand iets uit of een aanbeveling in het rapport van Bashir. Somaliër overlijdt ten gevolge van de oorlog of van de milieuramp. Nucleair Juiste informatie afval uit alle landen van de wereld kan De workshopdeelnemers onderschrijven gedumpt worden zonder dat iemand deze aanbevelingen op internationaal niveau en buigen zich over daar controle op uitoefent. Een mogelijkheden om vanuit Italiaanse journalist die probeerde de genderperspectief op lokaal en nationaal illegale dumping aan de kaak te stellen niveau actie te ondernemen. Een van de werd vermoord.
Workshopdeelnemer Ted Knoester is milieudeskundige en werkt voor een bedrijf gespecialiseerd in recycling en hergebruik van afvalstoffen. Hij geeft aan dat alle bedrijven in Europese landen een afvalstoffenboekhouding moeten bijhouden waarin al het nucleaire afval traceerbaar is. Alle grote bedrijven publiceren een milieujaarverslag. Illegaal nucleair afval komt volgens Knoester daarom niet uit Europese landen maar uit voormalige Oostbloklanden. Een aantal aanwezigen is het daar niet mee eens.
Bouwstenen Lobby- en Actieplan Milieuramp Oost-Afrika Vanuit de diaspora gericht op herkomstlanden: 1. Informatie verzamelen over gedumpt afval en de gevolgen ervan voor de gezondheid van mensen in de omringende gebieden. 2. Lokale groepen en netwerken in de herkomstlanden ondersteunen om informatie te verzamelen en te verspreiden. 3. Onderneemsters in de afvalverwerkende sector ondersteunen met deskundigheid en middelen om gezondheidsrisico’s voor henzelf en hun omgeving te vermijden.
Vanuit de diaspora gericht op internationale instituties: 4. Internationaal eisen dat het recht op schoon water en voedsel wordt geëffectueerd 5. Eisen dat wereldwijd alle bedrijven zich aan de internationale afspraken rond de verwerking van radioactief en chemisch afval houden. 6. Landen en bedrijven die de vervuiling veroorzaakten internationaal verplichten om deze ook opruimen. 7. Minder importrestricties zoals de hoge belastingen in de westerse landen van producten uit de arme landen.
Project ‘Duurzaam de Deur Uit’
Samenwerken met bedrijven Als je iets aan de vervuiling wilt doen is het volgens Knoester belangrijk is om samenwerking te zoeken met bedrijfjes in de betreffende Oost Afrikaanse landen. Zelf heeft hij onder andere samengewerkt met afvalverwerkende bedrijven in Senegal. Meestal zijn dit kleine bedrijven die door vrouwen worden geleid. Met recycling van afval proberen zij een inkomen te verwerven. Deze vrouwen zijn de lokale deskundigen op het gebied van afvalverwerking. Via hen kan de bewustwording in gang worden gezet. Zij kunnen daarbij geholpen worden vanuit westerse landen. Bijvoorbeeld via de PUM, die senior experts uitzendt om kennis over te dragen en ondernemerschap en duurzame ontwikkeling van midden- en kleinbedrijf in ontwikkelingslanden en opkomende markten te stimuleren. De Nederlandse overheid betaalt de reis- en verblijfskosten van deze professionele vrijwilligers.
Binnen het project ‘Duurzaam de Deur Uit’ van TIYE International zijn door zwarte, migranten en vluchtelingenvrouwen (zmv-vrouwen) vijftien nieuwe lokale netwerken geïnitieerd. Al deze netwerken zijn gericht op het verbeteren van de lokale duurzaamheid. De titel van dit project ‘Duurzaam de Deur Uit’ verwijst enerzijds naar het realiseren van een duurzame leefomgeving en anderzijds naar de actieve participatie van zmv-vrouwen aan de vormgeving van het duurzaamheidsbeleid. De initiatiefneemsters hebben verschillende achtergronden: Antilliaans, Afrikaans, Surinaams, Chinees, Moluks, Marokkaans, Somalisch of Filippijns, maar alle netwerken hebben een breed bereik onder vrouwen (en mannen) met zeer diverse achtergrond. De doelgroepen van de netwerken lopen uiteen van jongeren in Almere, Amsterdam en Den Haag tot ouderen in Hoorn. De helft van de netwerken richt zich op bewoners verspreid over de hele gemeente (bijvoorbeeld in Purmerend, Rotterdam en Wageningen). Andere netwerken zijn gericht op alle bewoners van een bepaalde wijk of buurt. Sommige zijn gericht op een specifieke doelgroep (zoals de Utrechtse deelnetwerken van Marokkaanse vrouwen of van vluchtelingenvrouwen). Een netwerk richt zich ook op de situatie in het land van herkomst met terugkoppeling naar Nederland Om de netwerkbegeleidsters te ondersteunen bij de opbouw en continuïteit van de lokale netwerken organiseerde TIYE International in 2011 verschillende trainingen en coachingsbijeenkomsten. Netwerkbegeleidsters konden tussen de bijeenkomsten door bovendien een beroep doen op de projectcoördinator Miemoent el Fakih en de begeleidingsgroep voor ondersteuning.
TIYE International Zeestraat 100 2518 AD Den Haag
[email protected] www.tiye-international.org
