Den Haag
Nieuwegein
Leeuwarden
Milieu jaarverslag 2010 A EGON Ne d e rla n d N.V. F a cilit a ir Bedrijf
Inhoudsopgave 1.
Inleiding/Voorwoord
2.
Beschrijving bedrijfsactiviteiten
2.1 Organisatie
pag. 4
2.2. Processen Facilitair Bedrijf
pag. 4
3.
Uitgangspunten milieuzorg
3.1 Milieuzorgsysteem
pag. 5
3.2 Milieubeleid
pag. 6
3.3 Duurzaamheid
pag. 8
pag. 3
4.
Milieu-aspecten
4.1 Overzicht
pag. 10
4.2 Milieu gegevens
pag. 11
4.2.1 Energieverbruik
pag. 11
4.2.2 Waterverbruik
pag. 14
4.2.3 Papierverbruik
pag. 14
4.2.4 Afvalstoffen
pag. 15
Plannen voor de toekomst
pag. 17
5. Bijlagen I.
Milieubeleidsverklaring
II.
ISO 14001-certificaat
III.
Data Energie
IV.
Data Grondstoffen
V.
Data Afvalstoffen
AEGON milieu jaarverslag 2010
pag. 19
1. Inleiding/Voorwoord AEGON Nederland N.V. is voor het Facilitair Bedrijf van de vestigingen Nieuwegein, Leeuwarden en Den Haag opnieuw erin geslaagd om met haar milieumanagementsysteem volledig te voldoen aan de daarvoor geldende Internationale norm ISO 14001:2004. Hiervoor zijn de vestigingen beloond met een drie jaar geldend Certificaat. Dat AEGON Nederland N.V. zich bewust is van het milieu blijkt uit het reeds in 2001 door het Facilitair Bedrijf ontwikkelde milieuzorgsysteem, dat sindsdien onafgebroken gecertificeerd is. Wij kijken zowel binnen als buiten de muren van onze drie AEGON-vestigingen naar mogelijkheden om winst te boeken voor het milieu. Hiervoor communiceerden wij al enkele jaren regelmatig met collega’s van vergelijkbare units van andere landen over energie en milieu. Dit heeft geleid tot het verzamelen van diverse energiebesparende ideeën. In 2010 zijn wij ook zelf de landsgrenzen overgegaan om met eigen ogen te bekijken wat onze AEGON vestigingen in de UK en USA op milieugebied reeds hebben gerealiseerd en waar wij weer ons voordeel mee kunnen doen om tot nog betere milieuprestaties te komen. Ook onze know how met betrekking tot onze technieken en werkwijzen ten aanzien van onder andere energiebesparing, afvalbeheer, CO2-reductie en duurzaam inkopen brengen wij over naar de vestigingen buiten Nederland. Naast het mondiale toneel treden wij ook naar voren op het regionale terrein. Zo nemen wij deel aan de studiegroep ‘Slim met Energie en Water’ van de gemeente Leeuwarden, met als doel burgers en bedrijven te stimuleren actief met energie en waterbesparing om te gaan en kennis te delen. Ook in 2010 hebben wij binnen AEGON gekeken naar meer en nieuwe mogelijkheden om efficiënter met energie om te gaan, om zodoende de verbruiken van gas en elektriciteit verder omlaag te brengen. Ten aanzien van ons afvalbeheer blijven wij streven naar reductie en vergroten van de recyclebaarheid van ons afval. Hiervoor gaat onze aandacht dan ook uit naar de inkoop van duurzame producten. Ook de inkoop van duurzame energie, zoals windenergie, heeft volop onze aandacht. Na de eyecatcher zijn nu de video- conferences geïntroduceerd, die wij blijven uitbreiden en stimuleren, waarmee wij invulling geven aan onze doelstelling om de CO2-uitstoot door onze mobiliteit te verminderen. In dit Milieujaarverslag leest u meer over de prestaties van AEGON Nederland N.V. in 2010, waarbij tevens een vergelijking is gemaakt met de prestaties van de voorgaande vier jaren. Ook wordt informatie gegeven over onze nieuwe Milieuprojecten en de ontwikkelingen ten aanzien van duurzaamheid van onze gebouwen en het Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen.
Drs. C.T.F. Penterman Directeur april 2011
AEGON milieu jaarverslag 2010
3
2. Beschrijving bedrijfsactiviteiten 2.1 Organisatie Als Facilitair Bedrijf hebben wij de zorg voor het milieu van AEGON Nederland N.V., waar circa 5122 medewerkers werken. Wij zijn beheerder van de kantoorgebouwen. Elk AEGON-gebouw heeft binnen het Facilitair Bedrijf zijn eigen milieucoördinator. De milieucoördinator is aanspreekpunt binnen het Facilitair Bedrijf voor milieuzaken, zoals energieverbruik, inkoop chemicaliën en afvoer afvalstoffen. De verantwoordelijk manager voor Facilitair Bedrijf in het Managementteam van AEGON Nederland N.V. is tevens directievertegenwoordiger voor het milieuzorgsysteem.
Onze bedrijfsgebouwen met de milieucoördinatoren zijn: • Mariahoeve, AEGONplein 50 te Den Haag: • Leeuwenborg, Lange Marktstraat 11 te Leeuwarden: • KCN-Tower, Nevelgaarde 60 te Nieuwegein:
Hans Degenaar Stefan van Gorkum Nico van Kippersluis
2.2 Processen Facilitair Bedrijf Wij zijn als beheerder van de kantoorgebouwen van AEGON Nederland N.V. verantwoordelijk voor de volgende activiteiten: • Periodiek onderhoud aan technische installaties en gebouwen; • Inkoop van chemische stoffen en schoonmaakmiddelen, energie, diensten en techniek (onder andere vervanging en renovatie van installaties); • Schoonmaakactiviteiten kantoorpanden; • Repro; • Bedrijfsrestaurant; • Inzamelen van afvalstoffen.
Doordat wij zowel de grondstoffen (o.a. papier, energie) als de afvoer van afvalstoffen verzorgen, voor de drie vestigingen van AEGON Nederland N.V. in Den Haag, Leeuwarden en Nieuwegein, kunnen wij door middel van de verzamelde gegevens een beeld vormen van de totale milieubelasting van de kantooractiviteiten van AEGON Nederland N.V. Tevens houden wij de milieugegevens, als energie- water en papier- verbruik, bij waarvoor wij diverse technische aanpassingen in onze systemen doorvoeren om tot reductie van de verbruiken te komen. Ook het initiëren van en participeren in projecten op het gebied van onder andere mobiliteit, renovatie, duurzaamheid en alternatieve energiebronnen is onderdeel van onze werkzaamheden. Zo is het renovatieproject ‘AEGON werkt samen’ in de Mariahoeve uitgevoerd. Door de positieve resultaten wordt het project mogelijk ook in de Leeuwenborg uitgevoerd.
AEGON milieu jaarverslag 2010
4
3. Uitgangspunten milieuzorg 3.1 Milieuzorgsysteem Wij hebben als Facilitair Bedrijf een milieuzorgsysteem dat voldoet aan de internationale norm voor milieuzorgsystemen ‘ISO 14001’. Het milieuzorgsysteem is sinds 2001 door Lloyd’s Register Quality Assurance (LRQA) gecertificeerd.
Milieumanagementsysteem volgens ISO 14001 Continue verbetering • systeem • milieuprestaties
Beoordeling directie • werking systeem • vaststelling doel- en taakstellingen Controle en corrigerende maatregelen • monitoring en metingen • correctie mechanismen • registraties • interne audits
Milieubeleid • ambitie continue verbetering • commitment naleving wet- en regelgeving Plannig • inventarisatie milieu-aspecten en wet- en regelgeving • prioriteitstelling • doel- en taakstellingen • milieuprogramma Implementatie en uitvoering • taken en verantwoordelijkheden • opleiding en vakbekwaamheid • in- en externe communicatie • procedures en werkinstructies • omgaan met noodsituaties
De certificatie betekent voor het Facilitair Bedrijf van AEGON Nederland N.V., dat er een voortdurend aandacht is voor milieugerelateerde zaken in de bedrijfsvoering. Een vereiste voor het behouden van een ISO 14001 certificaat is, dat er periodiek, “jaarlijks”, audits worden uitgevoerd door LRQA. Hierdoor zijn we genoodzaakt voortdurend scherp te blijven op het naleven van de milieuvergunningen, die op onze kantoren van toepassing zijn. Maar wellicht nog belangrijker voor ons is het voldoen aan de eis van continue verbeteren. Een organisatie kan worden gecertificeerd wanneer zij werkt met een compleet milieumanagementsysteem waarvan de werking is bewezen. Tijdens het certificatieonderzoek wordt beoordeeld of alle elementen van het milieu-managementsysteem daadwerkelijk volgens de norm zijn geïmplementeerd. Vervolgens wordt nagegaan of het systeem ook in de praktijk functioneert. ISO 14001 certificaten hebben een geldigheidsduur van 3 jaar. Op 2 en 3 december 2010 heeft een hercertificering bij onze drie vestigingen plaatsgevonden. De conclusie van LRQA was dat we ons milieumanagementsysteem goed hebben geïmplementeerd. Wij hebben tot en met 2013 een nieuw certificaat gekregen. Het certificaat is als bijlage II opgenomen in dit verslag.
AEGON milieu jaarverslag 2010
5
Uit alle onderzoeken in de vorm van audits, milieucontrolerondes en overleggen met contactors en bevoegde gezagen zijn geen wezenlijke tekortkomingen geconstateerd. Wel is naar voren gekomen dat: • De milieudoelen met name acties zijn. Door een duidelijke visie en missie vast te stellen met daaraan gekoppeld een meerjarenplan en concrete milieu doelstellingen kan dit de organisatie helpen gestruc tureerder te verbeteren. • Het register van de vigerende wet- en regelgeving, dat bij het Milieu zorgsysteem hoort, goed werkt. • Het Facilitair Bedrijf zijn rol in continue verbeteringen aan de instal laties zeer serieus neemt, waardoor diverse technische wijzigingen blijven plaatsvinden met positieve gevolgen voor het milieu. Verou derde installaties met freon lekkages worden adequaat aangepakt. • De besprekingen/overlegstructuren met de diverse contractors zijn goed opgezet en zeer effectief. Alsmede door de uitgevoerde inspec ties van onder andere ARBO-zaken, milieu en controle van onder andere brandmeldsystemen wordt aange toond dat de milieuaspecten in voldoende mate worden beheerst. • Veiligheidsbladen de verantwoordelijkheid is van de contractors. De bladen dienen actueel te worden ge houden. • De communicatie met omwonenden en overheid (o.a. brandweer) proactief plaatsvindt. • Aan de trainingen van de bedrijfshulpverlening BHV en de jaarlijkse ontruimingsoefeningen, inclusief de evaluaties en de verbeterpunten goed aandacht wordt besteed.
3.2 Milieubeleid Het Facilitair Bedrijf van AEGON Nederland N.V. heeft in een milieubeleidsverklaring aangegeven dat zij aan alle activiteiten van haar organisatie, die een effect hebben op het milieu, aandacht besteed. In bijlage I is het milieubeleid van het Facilitair Bedrijf van AEGON Nederland N.V. opgenomen. Ons milieuzorgsysteem bestaat uit een beschrijving van alle bedrijfsprocessen, die een effect op het milieu kunnen hebben (overzicht 4.1), en werkinstructies, waarin is aangegeven hoe met het proces omgegaan dient te worden. Het systeem functioneert dankzij de in onze processen geïntegreerde meet- en registratiesystemen en diverse onderhoud- en controlesystemen. Om het milieuzorgsysteem goed te laten functioneren dienen wij, zoals de ISO 14001 norm ons voorschrijft in artikel 4.2b, “ons continu te verbeteren “.
AEGON milieu jaarverslag 2010
6
Onder continue verbetering wordt verstaan: een herhalend proces van verbetering van het milieumanagementsysteem van onze drie vestigingen, met als uiteindelijke doel om verbeteringen te realiseren in de algehele milieuprestatie van het Facilitair Bedrijf van AEGON Nederland N.V. Continu verbeteren van onze milieuprestaties is een geleidelijk proces.
Hiervoor hebben wij in ons milieubeleid doelen opgenomen. Verbeteringen van onze milieuprestaties worden bereikt wanneer we deze doelen ook realiseren. Periodiek wordt bepaald of de doelstellingen nog voldoende ambitie in zich hebben om te blijven voldoen aan het geformuleerde milieubeleid. In ons beleid hebben we onder ander opgenomen dat we het duurzaamheidsprincipe verder integreren in de bedrijfsvoering, door: • Het verder toepassen van duurzaam inkopen van goederen en diensten; • Het bevorderen van duurzaam bouwen; • Het gebruik van duurzame middelen bevorderen; • Het onderzoeken om gebruik te maken van duurzame energie; • Reductie van het energieverbruik; • Het terugdringen van de uitstoot van CO2. Ten aanzien van de doelen, reductie van het energieverbruik en terugdringen van de uitstoot van CO2, hebben wij de afgelopen jaren door allerlei technische aanpassingen, optimalisatie en vernieuwing binnen de AEGON gebouwen, ons al behoorlijk verbeterd. Wij blijven ons uiteraard op deze gebieden verbeteren, echter is het nu tijd om onze aandacht te verbreden en ons meer te gaan richten op het milieu buiten de AEGON gebouwen. Met Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) gaan wij, met de door ons reeds opgepakte thema’s, als het gebruik van duurzame energie en het terugdringen van de uitstoot van CO2, ons meer richten op onze bijdrage aan het verbeteren van het milieu van onze aarde.
AEGON milieu jaarverslag 2010
7
3.3 Duurzaamheid Een veel gebruikte definitie van duurzaamheid of maatschappelijk verantwoord ondernemen is de volgende: “duurzaamheid is een ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden zonder het vermogen van toekomstige generaties, om in hun eigen behoeften te voorzien, in gevaar te brengen; met andere woorden: ”zorg er voor dat wat jij nu doet, geen schade oplevert voor de komende generaties”. Dit geldt bijvoorbeeld voor de zorg om onze grondstoffen, die met uitputting worden bedreigd en de zorg om onze CO2 uitstoot waardoor de natuurlijke balans in de atmosfeer wordt verstoort. In deze definitie van duurzaamheid zitten drie belangrijke elementen. De mens staat centraal, de omgeving: “het milieu” en de welvaart. Duurzaamheid gaat over het bereiken van een balans op aarde tussen deze drie elementen ook wel ‘People, Planet en Profit’ genoemd, waarbij profit wordt uitgelegd als ‘prosperities’ dat welvaart betekent. Wij willen als Facilitair Bedrijf van AEGON Nederland N.V. ook onze bijdrage leveren aan een gezonde aarde. Dit doen wij door onze aandacht te gaan richten op het maatschappelijk verantwoord ondernemen oftewel duurzaamheid. Voor het Facilitair Bedrijf is bijvoorbeeld een belangrijk aspect van duurzaamheid, het gemak en comfort die de medewerkers ervaren in een duurzaam gebouw. Duurzaamheid is niet alleen het richten op technische verbeteringen om reductie van het energieverbruik te bewerkstelligen, duurzame energie in te kopen of afval nuttig te laten toepassen; het is ook de beleving van de medewerkers in hun werkomgeving. Duurzaamheid gaat ook over het comfortabel in een gebouw kunnen werken en dus het hebben van tevreden medewerkers.
Door het maatschappelijk verantwoord ondernemen gaan wij onze aandacht meer en meer vestigen op: • Het inkopen van duurzame goederen, waarbij de ‘cradle to cradle-filosofie’ de boventoon voert. Alle gebruik te materialen worden na gebruik in het ene product, nuttig toegepast in een ander product. Op deze manier leveren wij onze bijdrage aan het verminderen van afval. • Het vergroten van het werkplezier van de werknemers door onder andere het creëren van dakterrassen en tuinen, die qua aanleg en uitvoering niet alleen zorgen voor energie-, en waterbesparing, maar ook voor een positieve beleving van de werkomgeving.
AEGON milieu jaarverslag 2010
8
• Het intern aanbieden van technische mogelijkheden, zoals de conference voorzieningen, die het aantrek kelijk maken om vanuit de eigen werkomgeving te communiceren met collega’s en derden. Zodoende wordt de mobiliteit en daarmee de uitstoot van CO2 te verminderd. • Het zoeken naar alternatieve energiebronnen. Wij willen de energiebehoefte van onze drie AEGON vestigingen in Den Haag, Leeuwarden en Nieuwegein opvullen met energie, die afkomstig is van wind molens. Hierdoor leveren wij een bijdrage aan het voorkomen van uitputting van de fossiele brandstoffen.
Ten aanzien van maatschappelijk verantwoord ondernemen geldt tevens dat: • Het tot een kostenbesparing kan leiden. Bijvoorbeeld door het verminderen van afval, lagere energiekos ten en een lager ziekteverzuim. • Het ervoor kan zorgen dat een bedrijf een aantrekke lijkere werkgever is. Werknemers vinden het belang rijk dat zij trots kunnen zijn op het bedrijf waar zij wer ken. • Het noodzakelijk is. We leven op aarde met steeds meer mensen die steeds meer grondstoffen nodig hebben. Een toenemend aantal grondstoffen wordt in de toekomst schaars.
Het wordt steeds belangrijker om de daadwerkelijke invloed van menselijke activiteiten op het milieu te weten. Hierdoor kunnen dan meer gerichte effectieve projecten worden uitgevoerd om het milieu te verbeteren. Een essentieel onderdeel van maatschappelijk verantwoord ondernemen is de ‘carbon-footprint’. Het is een maatstaf van de invloed van menselijke activiteit op het milieu gemeten in de hoeveelheid broeikasgassen (koolstofdioxide).
AEGON milieu jaarverslag 2010
9
4. Milieuaspecten 4.1 Overzicht In onderstaande tabel zijn onze milieugerelateerde bedrijfsactiviteiten weergegeven en de activiteiten die mogelijk een milieueffect en/of -risico’s met zich meebrengen.
Bedrijfsactiviteit/afdeling
Mogelijk milieueffect/risico
Inkoop van: • chemische stoffen en schoonmaakmiddelen • kantoormeubilair/vloerbedekking • papier • diensten, o.a. schoonmaak • techniek, o.a. kopieermachines • energie
• Gebruik van ongewenste stoffen. • Contractor houdt zich niet aan de wijze van naleving van AEGON milieuregels. • Er wordt niet milieubewust ingekocht.
Schoonmaakactiviteiten kantoorpand, incl. bedrijfsrestaurant
• Gebruik van ongewenste stoffen. • Opslag middelen niet conform wetgeving.
Repro: • opslag van en werken met chemicaliën • papierverbruik • afvoer toner cartridges
• Gebruik van ongewenste stoffen • Opslag niet conform wetgeving • Afvoer van afvalstoffen niet naar de juiste verwerkers en bewerkers voor eventuele hergebruik en nuttige toepassing van de afvalstoffen.
Bedrijfsrestaurant: • afvoer frituurvet • afvoer GFT en plastic bekers
• Gebruik van ongewenste stoffen • Opslag niet conform wetgeving • Afvoer van afvalstoffen niet naar de juiste verwerkers en bewerkers voor eventuele hergebruik en nuttige toepassing van de afvalstoffen.
Periodiek onderhoud aan technische installaties (bijv. stookketels, airco’s, ondergrondse tanks, olie/water scheiders)
Onderhoud niet op tijd waardoor de milieuprestatie niet conform wetgeving is
Verbruik energie: • elektriciteit, gas en water
Te veel verbruik natuurlijke grondstoffen
Verbruik papier
Te veel verbruik natuurlijke grondstoffen
Inzamelen van afvalstoffen: klein chemisch afval, papier, glas GFT- afval, hout (pallets) bouw- en sloopafval, ijzer kantoorapparaten, restafval toner cartridges
• Opslag niet conform wetgeving • Afvoer van afvalstoffen niet naar de juiste verwerkers en bewerkers voor eventuele hergebruik en nuttige toepassing van de afvalstoffen.
AEGON milieu jaarverslag 2010
10
4.2 Milieugegevens Wij verzamelen de gegevens van energie, water, papierverbruik en afvoer afvalstoffen. De gegevens van gas, water en papier zijn afkomstig van facturen en meetgegevens van de leverancier. De gegevens van afvalstoffen zijn afkomstig van de facturen van de afvalinzamelaar. In bijlage III, IV en V staan de gedetailleerde gegevens van respectievelijk het energieverbruik, de grondstoffen en de afvoer van afvalstoffen weergegeven. In de volgende paragrafen krijgt u een overzicht van de afgelopen 5 jaren van de genoemde gegevens, een beeld van 2010 en de milieuprojecten die lopen en/of nog gaan plaatsvinden.
4.2.1 Energieverbruik
AEGON milieu jaarverslag 2010
11
Mariahoeve: • Het gasverbruik is in 2010 ten opzichte 2009 met 17% gestegen. Deze stijging is het gevolg van de lagere buitentemperaturen (gemiddeld 1 graad Celsius lager) en het nog niet optimaal werken van de overwerk schakelingen, waardoor de luchtbehandelingskasten bleven doordraaien. • Het elektriciteitsverbruik is in 2010 ten opzichte van 2009 met 17% ge daald. Het verbruik van 2010 is vergeleken met het gecorrigeerde verbruik van 2009 (7539617 kWh ipv. 7037874 kWh). De daling in het verbruik is het gevolg van energiebesparende maatregelen.
KCN-Tower: • Het gasverbruik is in 2010 ten opzichte 2009 met 22% gestegen. Het verbruik van 2010 is vergeleken met het gecorrigeerde verbruik van 2009 (115087 kWh ipv 1255382 kWh). Deze stijging is het gevolg van de lagere buitentemperaturen (gemiddeld 1 graad Celsius lager). • Het elektriciteitsverbruik is in 2010 ten opzichte van 2009 met 8 % ge daald. Deze daling is het gevolg van de nieuwe proceskoeling (free cooling).
Leeuwenborg: • Het gasverbruik is voor AEGON inclusief huurders in 2010 ten opzichte 2009 met 28% toegenomen. Deze stijging is het gevolg van de lagere buitentemperaturen (gemiddeld 1 graad Celsius lager). De grotere toename van het gasverbruik is deels te verklaren door het extra verwarmen van een tweetalbouwdelen door 24/7 bezetting van deze bouwdelen. • Het gasverbruik is voor AEGON exclusief huurders in 2010 ten opzichte 2009 met 29% gestegen. • Het elektriciteitsverbruik is voor AEGON, inclusief huurders in 2010 ten opzichte van 2009 met 31% afgenomen. De daling van het verbruik is een gevolg van het verhuizen naar een andere locatie van computerapparatuur van derden. • Het elektriciteitsverbruik is voor AEGON exclusief huurders in 2010 ten opzichte van 2009 met 109% ge stegen. De oorzaak van deze enorme stijging is dat het verbruik van het rekencentrum (jarenlang verhuurd) nu wordt meegeteld bij het elektriciteitsverbruik.
AEGON milieu jaarverslag 2010
12
Energie Efficiency Index (EEI) Vanaf 1992 heeft de overheid in het kader van het energiebesparingsbeleid met een groot aantal sectoren een meerjarenafspraak (MJA) gemaakt over de verbetering van de energie-efficiency. De energie-efficiency index (EEI) wordt voor Mariahoeve en Leeuwenborg al sinds 1996 bijgehouden, dit is ook het referentiejaar. In onderstaande tabel staat de index weergegeven over 5 jaren voor alle drie de AEGON-gebouwen. Hoe lager de index, des te efficiënter wordt er met energie omgegaan. Uit het voorgaande bleek al, dat door vooral een koudere buitentemperatuur, het energieverbruik is gestegen. Een en ander hoeft dan nog niet te betekenen dat de energie-efficiency minder wordt.
EEI (tov 1996) Mariahoeve Leeuwenborg incl huurders Leeuwenborg AEGON deel KCN-Tower*)
2006 99 110 91 108
2007 96 107 103 110
2008 96 106 109 113
2009 111 91 103 105
2010 97 68 192 98
*) correcties gasverbruiken
Als je de isolatie van een ruimte verbeterd is het interessant om te kunnen bepalen wat het effect daarvan is op het energieverbruik. Alleen kijken naar het gasverbruik zegt daarbij niet alles, omdat er dan geen rekening wordt gehouden met de buitentemperatuur. Door gebruik te maken van graaddagen kan de buitentemperatuur wel worden meegerekend, en krijgen we een goed beeld van het effect van de isolerende maatregelen. Een graaddag is een maat voor de hoeveelheid energie die nodig is om een huis/bedrijfsruimten te verwarmen. Hoe hoger het aantal graaddagen in een bepaalde periode, des te meer energie is er nodig om ruimten te verwarmen. Het aantal graaddagen per dag is het verschil tussen de temperatuur in de werkruimten en de gemiddelde buitentemperatuur op die dag. Er wordt uitgegaan van een gemiddelde binnentemperatuur van 18 °C. Is de gemiddelde buitentemperatuur op een dag bijvoorbeeld 10 °C, dan zijn er die dag (18-10=) 8 graaddagen. Ten opzichte van 2009 is het aantal graaddagen en dus het aantal koudere dagen, in 2010 enorm gestegen. Ondanks het hogere gasverbruik blijkt uit onderstaande tabel dat het effect van onder andere isolerende maatregelen, goed is; de index is voor alle drie de vestigingen gedaald.
AEGON milieu jaarverslag 2010
13
4.2.2 Waterverbruik Het waterverbruik van AEGON Nederland N.V. bestaat uit drinkwater, water voor keuken en sanitair in de kantoorgebouwen en waterverbruik voor onderhoudswerkzaamheden aan de gebouwen en vijvers.
Mariahoeve: • Het waterverbruik is met 12% gestegen. Een mogelijke oorzaak hiervoor is dat de spaarknop in de toiletten niet goed gebruikt wordt.
Leeuwenborg: • Het waterverbruik is met 6% afgenomen. Veroorzaakt door onder andere leegstand vanaf eind september 2010.
KCN-Tower: • Het waterverbruik is met 2% afgenomen.
4.2.3 Papierverbruik Wij kopen voor AEGON Nederland N.V. kopieerpapier en briefpapier in voor gebruik binnen de eigen kantoren. Al het papier is FSC-gecertificeerd papier. FSC staat garant voor goed en verantwoord bosbeheer en toezicht op de totale grondstofketen inclusief de verwerking van restmateriaal. Om vooral hergebruik van papier te bevorderen heeft een proef plaats gevonden met YoYo-papier. Dit papier kon tot 7 maal gerecycled worden en zou bovendien voor een redelijke hoeveelheid te vermijden CO2-uitstoot zorgen. Wij zijn na de proef niet verder gegaan met dit papier, omdat niet duidelijk aangetoond kon worden of dit papier daadwerkelijk voor de genoemde voordelen zou kunnen zorgen. Daarnaast is in 2011 gebleken uit een door Corporate Facility partners (CFP) uitgevoerd ‘carbon-footprint’onderzoek bij onze AEGON-vestigingen, dat het papierverbruik voor 1% meetelt in ons totale CO2-uitstoot. Gebleken is dat vooral het gebruik van elektriciteit 26% en het vervoer 62% verantwoordelijk zijn voor onze CO2-uitstoot.
AEGON milieu jaarverslag 2010
14
Het papierverbruik in eigen kantoren is in 2010 ten opzichte van 2009 met 10% gedaald. De digitalisering is hier een oorzaak van. Met het nieuwe werken wordt veel via de computer verzonden, gelezen, beoordeeld, gecorrigeerd etc. waardoor minder papier nodig is.
4.2.4 Afvalstoffen Redelijk nieuw in het klimaatbeleid is de ‘carbon footprint’. De ‘carbon footprint’ is een maatstaf van de invloed van menselijke activiteit op het milieu, gemeten in de hoeveelheid broeikasgassen (o.a. carbon/koolstofdioxide: CO2). Met behulp van een CO2-footprint kunnen wij inzicht krijgen in de totale uitstoot van broeikasgassen, veroorzaakt door de organisatie, een proces of product. Bij de berekening van de CO2-footprint worden zaken als uitstoot van auto’s en vrachtauto’s van medewerkers en leveranciers meegenomen. De motoren verbranden namelijk brandstof, waarbij een bepaalde hoeveelheid CO2 ontstaat. Ook bij het maken van elektriciteit, die ingekocht wordt bij een elektriciteitsbedrijf, komt CO2 vrij die we mee moeten berekenen. Naast de productie van voedsel en goederen komt ook bij de productie en afvoer van afvalstoffen CO2 vrij. Zoals aangegeven is paragraaf 4.2.3 is in 2011 een onderzoek uitgevoerd naar de ‘carbon footprint’ van de drie AEGON-vestigingen. Ook de afvalstoffen hebben slechts een aandeel van 1% in de totale CO2uitstoot. Ondanks het kleine aandeel blijven wij stimuleren om ons afval te reduceren en de recyclebaarheid te vergroten.
AEGON milieu jaarverslag 2010
15
Vanuit de drie AEGON gebouwen voeren we de volgende afvalstoffen af: • klein chemisch afval, als batterijen, fotografisch afval en halogeenarme vloeistoffen; • ongesorteerd papier; • karton; • glas; • GFT-afval; • frituurvet; • plastic bekers; • hout; • bouw- en sloop afval; • restafval.
Van alle afgevoerde afvalstoffen worden de hoeveelheden bijgehouden. De totale hoeveelheid afgevoerde afvalstoffen van alle drie de vestigingen is met 25% gedaald ten opzichte van 2009.
Mariahoeve: • De hoeveelheid afgevoerde afvalstoffen is met 34% gedaald.
Leeuwenborg: • De hoeveelheid afgevoerde afvalstoffen is met 6% gestegen.
KCN-Tower: • De hoeveelheid afgevoerde afvalstoffen is met 6% gestegen.
AEGON milieu jaarverslag 2010
16
5. Plannen voor de toekomst Wij gaan door met het verbeteren van onze milieuzorg. Hiervoor zullen wij de lopende projecten zo goed mogelijk uitvoeren en begeleiden, afronden, evalueren en communiceren. Hierdoor kan een goed gemotiveerd besluit genomen worden om met betreffende milieumaatregelen door te gaan of niet. Door vooral een goede communicatie willen wij stimuleren dat de zorg voor het milieu zo breed mogelijk binnen AEGON Nederland N.V. wordt gedragen. Zoals al te lezen was in de voorgaande hoofdstukken zijn een aantal projecten al opgestart en staan er nog een paar in de startblokken. Aan de volgende projecten zal in de komende tijd gewerkt worden: • Ten aanzien van milieuzaken zal worden mee geparticipeerd in het Maatschappelijk Verantwoord Onderne men (MVO). • In 2010 is een business case uitgevoerd over het toepassen van windenergie. De business case is geslaagd. De bedoeling is om onze energiebehoefte af te dekken met windenergie. Een besluit hierover dient nog genomen te worden. • Vanwege de afname in energieverbruik door het toepassen van Free Cooling bij KCN-tower en Mariahoeve zal in 2011 nog een koelmachine in het gebouw Mariahoeve vervangen worden voor het type ‘Free Coo ling’. • Onderzoek, in het kader van energiebesparing in het gebouw Leeuwenborg, naar toepassing van LED verlichting heeft uitgewezen dat het energieverbruik bij toepassing hiervan afneemt. In de Mariahoeve zal daarom eveneens LED-verlichting worden toegepast in de toiletten, als buitenverlichting, als terreinverlich ting etc. • Ten aanzien van de vermindering van de CO2-uitstoot zullen wij het gebruik van de video conferences en de aanschaf van leaseauto’s met een lage CO2-uitstoot blijven stimuleren. Daarnaast zal de fietsenstalling van gebouw Mariahoeve wordt aangepast. Er komen nieuwe douches, betere kleedruimtes en uitbreiding van de stallingcapaciteit met ongeveer 100 extra plekken. Dit wordt gedaan om het fietsen meer te promoten, waardoor de CO2 belasting naar beneden gaat. • Het gebouw Mariahoeve gaat ook andere delen van het dak voorzien van nieuwe dakbedekking met extra isolatie. De dakbedekking zal worden vervangen door een duurzame dakbedekking. Deze dakbedekking is voor 100% recyclebaar, heeft een goede isolatie en wordt gemaakt onder de milieuverklaring EMAS en milieucertificaat 14001. • De verlichting in het Atrium van de Mariahoeve zal worden vervangen. In de bestaande situatie wordt de hal verlicht door 64 armaturen. Deze armaturen worden vervangen door 18 armaturen met gelijkwaardige licht opbrengst. Deze aanpassing geeft een duidelijke energiebesparing (ca 22.000kW).
AEGON milieu jaarverslag 2010
17
• Naar aanleiding van een publicatie over ‘Verdienen met duurzaam onderhoud’ van VROM is besloten om in 2011 een studiedagen te organiseren met betrekking tot duurzaamheid. Thema’s die worden behandeld zijn: ‘de CO2-footprint voor onze gebouwen’ en ‘duurzaamheid van onze gebouwen door het meerjarig geplande onderhoud’. • In het nieuwe schoonmaak contract worden delen van het milieu handboek onderdeel van het contract. Werkwijze en gebruik van schoonmaakmiddelen zal worden getoetst op duurzaamheid. • AEGON is samen met de gemeente Leeuwarden en een aantal andere grote partijen deelnemer aan het project “Slim met energie en water” met als doel burgers en bedrijven te stimuleren actief met energie en waterbesparing om te gaan en kennis te delen. Hierbij worden onder andere de volgende thema’s onder de loep genomen: duurzame mobiliteit, duurzaamheid van gebouwen en zonnestroom. • In Leeuwarden zal het onderzoek naar de herinrichting van het data center worden vervolgd. Onderzocht wordt of met het verkleinen van de zaal en het toepassen van “cooling alleys”, energie besparing kan worden gerealiseerd. • Energiebesparende maatregelen, zoals die zijn gerealiseerd bij Mariahoeve in het renovatieproject “AEGON Werkt Samen”, zullen mogelijk ook worden doorgevoerd in Leeuwenborg. Op de locatie Mariahoeve zullen in 2011 de installaties gefine-tuned worden en zullen de energieverbruiken gemonitoord worden. • In de Mariahoeve zijn we bezig met een proef om een kleine generatormotor op het ventilatie systeem (extra schijf op de ventilator motor) te koppelen, waardoor met een geringe stroomtoename meer energie eruit wordt gehaald. • Er wordt een onderzoek opgestart naar oplaadpunten voor “stroom tanken”.
AEGON milieu jaarverslag 2010
18
Bijlagen I.
Milieubeleidsverklaring AEGON Facilitair Bedrijf
II.
ISO 14001-certificaat
III. Data Energie IV. Data Grondstoffen V.
Data Afvalstoffen
AEGON milieu jaarverslag 2010
19
Milieubeleidsverklaring AEGON Facilitair Bedrijf I.I. Milieubeleidsverklaring AEGON Facilitair Bedrijf 01 november 2007 AEGON Nederland NV., het onderdeel Facilitair Bedrijf, maakt deel uit van het te Den Haag gevestigde internationale verzekeringsconcern AEGON NV. Het Facilitair Bedrijf besteedt op structurele basis aandacht aan de milieuaspecten van de organisatie. Het milieubeleid is van toepassing op alle activiteiten van de organisatie die een effect hebben op het milieu in het bijzonder:
Stoffenstromen in het bedrijf zoals: ingekochte materialen, chemicaliën en afvalstoffen. Inkoop en verbruik van energie. Werkzaamheden aan gebouwen en installaties en diensten van derden. Reductie van de uitstoot van CO2.
Hierbij wordt als beleidsuitgangspunt gehanteerd dat milieuzorg een taak is voor alle medewerkers van het Facilitair Bedrijf met als doel:
Te voldoen aan de van toepassing zijn de milieuwet -en regelgeving. De continue verbetering van de milieuprestaties en preventie van de milieubelasting, (ALARA). Een milieuzorgsysteem volgens de norm ISO 14001 in stand te houden en te verbeteren. Het gebruik van grondstoffen te verminderen. Controle van toeleveranciers en aannemers. Het opnemen van milieucriteria in contracten en offertes. Het verder integreren van het duurzaamheidsprincipes in de bedrijfsvoering, door: -Het verder toepassen van duurzaam inkopen van goederen en diensten; -Het bevorderen van duurzaam bouwen; -Het gebruik van duurzame middelen bevorderen; -Het onderzoeken om gebruik te maken van duurzame energie; -Reductie van het energieverbruik; -Het terugdringen van de uitstoot van CO2.
AEGON Nederland NV.
H.R.J. van der Kluit Manager Facilitair Bedrijf
AEGON milieu jaarverslag2009 2010 AEGON milieujaarverslag
18
20
II. ISO 14001 certificaat II. ISO 14001 certificaat
AEGON milieujaarverslag 2010 AEGON milieu jaarverslag 2010
21
21
AEGON milieu jaarverslag 2010
22
III. Data Energie
III. Data Energie Mariahoeve elek.verbruik (kWh) gasverbruik (m3) graaddagen EEI (tov 1996)
2006 5894809 368969 2.726 99
2007 5942740 349628 2.649 96
2008 6680840 401266 2.481 96
2009 7539617 512000 2.790 111
2010 6288576 597775 3.276 97
2006
2007
2008
2009
2010
8620179 2258245 233612 159566 2.933 110 91
8397798 1946737 221538 150599 2.824 107 103
8302904 2075726 253688 182655 2.696 106 109
7092288 2097351 255685 181424 3.033 91 103
4917662 4393587 326759 234402 3.588 68 192
Leeuwenborg elek.verbruik (kWh) incl AEGON elek. (kWh) AEGON gasverbruik (m3) gas(m3) AEGON graaddagen EEI (tov 1996) EEI AEGON (tov 1996) KCN-tower 2006
2007
2008
2009
2010
1248901 126463
1305585 113823
1315427 135596
1255382 115087
1154925 139956
2718 108
2566 110
2817 113
2792 105
3373 98
EEI (tov 1996) 2006 2007 Mariahoeve 99 96 Leeuwenborg incl huurders 110 107 Leeuwenborg AEGON deel 91 103 KCN-tower 108 110 * = omgerekend van stadsverwarming (gecorrigeerd) graaddagen 2004-2007 afkomstig van EnergieNed 2008 afkomstig van KWA *graaddagen = omgerekend van stadsverwarming (gecorrigeerd) graaddagen 2009 afkomstig van KWA graaddagen 2010 afkomstig van KWA
2008 96 106 109 113
2009 111 91 103 105
2010 97 68 192 98
elek.verbruik (kWh) gasverbruik (m3) * graaddagen EEI(tov 1996)
graaddagen 2004-2007 afkomstig van EnergieNed graaddagen 2008 afkomstig van KWA graaddagen 2009 afkomstig van KWA graaddagen 2010 afkomstig van KWA
AEGON milieu jaarverslag 2010
AEGON milieujaarverslag 2010
23
23
IV. Data Grondstoffen
IV. Data Grondstoffen
water (m3)
2006 2007 2008 IV. Data Grondstoffen Mariahoeve 16107 16393 14681 Leeuwenborg 9798 KCN-tower water (m3) 4870 totaal 30775 2006 Mariahoeve 16107 Leeuwenborg 9798 KCN-tower 4870 totaal 30775
papier (kg) totaal
2006 235584
papier (kg) totaal
2006 235584
8646 4702 29741 2007 16393 8646 4702 29741
9150 4419 28250 2008 14681 9150 4419 28250
2009 16498 8792 4113 29403 2009 16498 8792 4113 29403
2010 tov 2009 18456 12% 8221 -6% 4181 2% 30858 5% 2010 tov 2009 18456 12% 8221 -6% 4181 2% 30858 5%
2007 285000
2008 251450
2009 230174
2010 tov 2009 207847 -10%
2007 285000
2008 251450
2009 230174
2010 tov 2009 207847 -10%
AEGON milieujaarverslag 2010
24
AEGON milieujaarverslag 2010
24
AEGON milieu jaarverslag 2010
24
V. Data Afvalstoffen
V. Data Afvalstoffen Mariahoeve Mariahoeve Reststof
Klein chemisch afval Papier Papier (ongesorteerd) Computerpapier (4) Karton Glas Organisch afval Gft (1) Frituurvet Vetvang Plastic bekers plastic bekers(5)(5) Hout (pallets) Bouw- en sloopafval IJzer (2) Kantoorapparaten Restafval Toner cassettes (stuks), (3) Cartridges (stuks), (3) Totaal
2006 (kg) 1812
2007 (kg) 1030
2008 (kg) 819
2009 (kg) 1848
2010 tov 2009 (kg) 967 -48%
156730
169694
145968
148701
75127
-49%
8580 2549
4870 1989
14880 1320
8880 1500
6121 2173
-31% 45%
35040 1400
33600 1320
24000 458
24000 600
24000 675
0% 13%
11631 3050 3400 12000
10913 1100 2300
9998 2000 1000
10500 5360
10590 0
1%
104000
74150
82530
214730
155758
-27%
300966
282973
416119
276411
-34%
698 340192
(1) hoeveelheden op basis van het aantal ledigingen x gemiddeld gewicht (1) op basis vanworden het aantal ledigingen x gemiddeld gewicht (2)hoeveelheden kleinere hoeveelheden door de aannemer afgevoerd waardoor gewichten niet bekend zijn (3)kleinere vanaf 2005 worden de aantallen meer bijgehouden, gaan retour leverancier (2) hoeveelheden worden doorniet de aannemer afgevoerd waardoor gewichten niet bekend zijn (4) vanaf 2004 wordt computerpapier gecombineerd met ander papier afgevoerd en verwerkt (5) schatting ivm het niet wegen van de plastic bekertjes (3) vanaf 2005 worden de aantallen niet meer bijgehouden, gaan retour leverancier frituurvet: 1 liter = 0.975 kg plastic bekers: 1 zak = 7 kilo (4) vanaf 2004 wordt computerpapier glas: 1 kubieke meter = 400 kilo gecombineerd met ander papier afgevoerd en verwerkt GFT: 240 liter container = 73 kilo (5) schatting i.v.m. het niet wegen van de plastic bekers frituurvet: 1 liter = 0.975 kg plastic bekers: 1 zak = 7 kilo glas: 1 kubieke meter = 400 kilo GFT: 240 liter container = 73 kilo
AEGON milieu jaarverslag 2010
AEGON milieujaarverslag 2010
25
25
Leeuwenborg Leeuwenborg Reststof
Klein chemisch afval Papier Papier (ongesorteerd) Computerpapier Karton (1) Glas (1) Organisch afval Gft (1) Frituurvet (1) Vetvang Plastic bekers plastic bekers Hout (pallets) (2) Bouw- en sloopafval (2) IJzer (2) Kantoorapparaten Restafval Toner cassettes (stuks), (3) Cartidges (stuks), (3) Totaal
2006 (kg) 280
2007 (kg) 408
2008 180
2009 (kg) 552
100316
99161
104408
89033
91803
3%
6580 500
3780 655
3430 910
3675 910
3450 945
-6% 4%
12240 360
19104 400
20064 270
5754
9324
17280 240 0 10654
-10% 50%
4739
19104 160 0 11774
184 39340 284
39100 253
28037 256
38270 305
36% 19%
168786
177686
153245
163176
6%
31089 399 302 156104
2010 tov 2009 (kg) 534 -3%
-10%
(1)hoeveelheden hoeveelheden basis aantal ledigingen x gemiddeld gewicht (1) opop basis vanvan het het aantal ledigingen x gemiddeld gewicht (2) kleinere hoeveelheden worden door de aannemer afgevoerd waardoor gewichten niet bekend zijn (2) hoeveelheden worden de aannemer waardoor gewichten niet bekend zijn (3)kleinere vanaf 2006 worden alleen dedoor aantallen toners afgevoerd via repro bijgehouden, overige gaan retour leverancier (3) vanaf 2006 worden alleen de aantallen toners via repro bijgehouden, overige gaan retour leverancier
AEGON milieu jaarverslag 2010
26
KCN Tower KCN Tower Reststof
Klein chemisch afval Papier Papier (ongesorteerd) Computerpapier Karton Glas (1) Organisch afval Gft (1) Frituurvet (1) Vetvang Plastic bekers Koffiebekers Hout (pallets) Bouw- en sloopafval (2) IJzer Kantoorapparaten Restafval (1) Tonercartridge Totaal
2006 (kg) 17
2007 (kg) 17
2008 (kg) 287
2009 (kg) 69
2010 tov 2009 (kg) 76 10%
12165
18056
15310
10302
12973
26%
1300 250
2450 450
2600 400
2600 180
2500 251
-4% 39%
1392 240
2880 320
3819 561
4187 480
968 3000 12370
973 2000 13340
10% -14% 0% 1% -33% 8%
790 31560 42400
1100 25700
5232 460 1510 1965 0 17375
29800
28050
28050
28050
28600
2%
119914
79023
73189
61919
65380
6%
(1)hoeveelheden hoeveelheden basis aantal ledigingen x gemiddeld gewicht (1) opop basis vanvan het het aantal ledigingen x gemiddeld gewicht (2) kleinere hoeveelheden worden door de aannemer afgevoerd waardoor gewichten niet bekend zijn (2) kleinere hoeveelheden door hout: de aannemer afgevoerd waardoor niet bekend afval zijn Gehanteerde soortelijkeworden gewichten: 800 kg/m3; bouwafval 211 gewichten kg/m3; ongesorteerd 600 kg/m3 soortelijke gewichten: hout: 800 kg/m3; bouwafval 211 kg/m3; ongesorteerd afval 600 kg/m3 Gehanteerde
AEGON milieu jaarverslag 2010
27
Voor nadere informatie: AEGON Nederland N.V. In- en Externe Betrekkingen Telefoon 070-344 82 68
Disclaimer: Dit milieujaarverslag is opgesteld door Lloyd’s Register Nederland B.V. (LR), afdeling Projecten. LR heeft hierbij gebruik gemaakt van de gegevens zoals die zijn aangeleverd door AEGON Nederland N.V. Facilitair Bedrijf. Deze aangeleverde data is niet door LR geverifieerd en derhalve kan LR geen uitspraak doen over de juistheid van de gegevens zoals vermeld in dit jaarverslag.
AEGON milieu jaarverslag 2010
28
AEG O N N e d e r l a n d N . V. F acilit a ir Be d rijf