Friese Milieu Federatie
jaarverslag
0
Inhoudsopgave
Voorwoord
2
Inleiding
3
Bestuursjaarverslag
4
Werkvelden
6
1.
Werkveld Groene Ruimte
9
Ruimtelijke ordening
9
Gebiedsgericht beleid
14
Water
17
Biodiversiteit
19
Werkveld Duurzame Leefomgeving
22
Duurzame energie en klimaat
22
Milieukwaliteit landelijk gebied
24
Duurzame mobiliteit
26
Werkveld Netwerk en Communicatie
27
Natuur- en landschapsoverleggen
27
Ondersteuning netwerk/campagnes
28
Media en voorlichting
29
Actueel
32
2.
3.
4.
Bijlagen Bijlage 1:
Balans per 31 december
33
Staat van baten en lasten
34
Accountantsverklaring
35
Bijlage 2:
Aangesloten organisaties
36
Bijlage 3:
Overleg en advies
38
Bijlage 4:
Dagelijks bestuur en bureaumedewerkers
39
1
Voorwoord In het afgelopen jaar 2007 hebben het mondiale duurzaamheidsvraagstuk, energie en klimaat sterk aan belang gewonnen. De groeiende stroom informatie toont ons steeds meer wat de gevolgen zijn van onze wijze van leven, produceren en consumeren voor de aarde. De enorme en nog steeds stijgende bevolkingsdruk, de imponerende opkomst van nieuwe industrielanden zoals China en India met een sterk groeiende productie en consumptie, de achterblijvende investeringen in de landbouw waardoor er honger dreigt voor vele mensen elders. Prijsstijgingen van grondstoffen zijn aan de orde van de dag, waardoor het armoedevraagstuk ook meer aandacht begint te vragen. Extreme neerslag op de ene plaats en uitzonderlijke droogte op andere plekken maken dat we integraler moeten kijken naar oplossingen die veiligheid en zekerheid bieden. De sterke stijging van de investeringen in de industrie en landbouw zal in toenemende mate spanning geven met de wens om de biodiversiteit te behouden voor onze kindskinderen. De lijst van dieren en planten die met uitsterven worden bedreigd, groeit met de dag. Indien de landbouw in de nabije toekomst het technocratisch marktdenken centraal blijft stellen zoals in de afgelopen decennia, dan zullen de problemen op het gebied van milieuverontreiniging, ontbossing en erosie grootschalig en massaal zijn. Indien de nieuwe industrielanden niet direct het milieuvraagstuk incorporeren, ontstaan er nieuwe en kostbare tijdbommen. De hedendaagse ontwikkelingen vragen nadrukkelijk om een integrale en interdisciplinaire aanpak. En daarmee ook een breuk met de aanpak tot nu toe. Nieuwe allianties zijn nodig. Het is aan de politiek om de goede keuzes te maken. In het kader van die keuzes, is de inzet van een maatschappelijk middenveld, waar ook de Friese Milieu Federatie toe behoort van essentieel belang. Ook in het afgelopen jaar heeft de Federatie laten zien waar ze statutair voor staat: het stem geven aan datgene wat geen stem heeft. Via haar projecten hebben federatiemedewerkers bijgedragen aan de verdere bewustwording, kennisopbouw en informatieoverdracht op het gebied van ruimtelijke ordening, water, flora en fauna, energie en klimaat. Vaak gaat dat op een goede manier samen met andere belangen. Soms veroorzaakt het enige wrijving, doordat een vraagstuk net vanuit een andere invalshoek wordt benaderd. Maar in het gezamenlijk zoekproces naar passende en adequate oplossingen is het goed om ruimte te hebben om te botsen. Het geeft energie. Het geeft scherpte en diepte aan uitgangspunten en aan keuzes. Regimes met alleen maar ‘ja-knikkers’ verworden tot ondemocratische en gevaarlijke systemen met weinig respect voor datgene wat anders is. Fryslân is anders. Het is eigenzinnig en emotioneel, zout en zoet, water en land, groen en blauw. Wonen, werken en recreëren. De Friese Milieu Federatie heeft haar steentje bijdragen aan het realiseren van een toekomstbestendig Fryslân. De Federatie zal voortdurend op het scharnierpunt van mens en milieu inbreng leveren. Via projecten, via informatie en communicatie. Het Bestuur heeft in 2007 afscheid genomen van enkele bestuursleden, waaronder die van secretaris en penningmeester. Het Bestuur bedankt de medewerkers voor het enthousiasme en inzet. Ook de aangesloten organisaties en collega-federaties worden bedankt voor de inbreng in het netwerk. Een woord van dank ook aan de inwoners van Fryslân die vragen hebben gesteld of informatie aandroegen. Tot slot, een woord van dank ook aan de Provincie Fryslân en de Nationale Postcode Loterij voor de financiële steun.
Namens het Bestuur, A.J. Folbert Vice voorzitter, tevens interim voorzitter
2
Inleiding De Friese Milieu Federatie werkt samen met haar 31 aangesloten organisaties, inwoners, natuurterrein- en landschapsbeheerders, belangenbehartigers, beleidsmakers en bestuurders om synergie tussen alle inspanningen voor de versterking van natuur, milieu en landschap en samenleving in Fryslân te stimuleren. Onze expertise zetten we in voor beleidsbeïnvloeding, debat, onderzoek en advies, procesbegeleiding en innovatie. De Federatie staat voor een integrale en praktijkgerichte gedreven aanpak in (vernieuwende) projecten. Er wordt gewerkt vanuit idealisme, maar op een zakelijke en professionele manier. De Federatie is dè belangenbehartigende organisatie voor natuur, milieu en landschap en werkt met en namens de aangesloten organisaties aan een sterke natuur, een gevarieerd en rijk landschap en een gezond en veilig milieu. Niet alleen in de eigen provincie, maar ook vanuit het besef dat keuzes in Fryslân, effecten hebben op andere plekken in de wereld. We werken in vier werkvelden: Groene Ruimte, Duurzame Leefomgeving, Netwerk en Communicatie en Actueel. Binnen het werkveld Groene Ruimte wordt aandacht geschonken aan: Ruimtelijke ordening Gebiedsgericht beleid Water Biodiversiteit. Binnen het werkveld Duurzame leefomgeving wordt aandacht geschonken aan: Duurzame energie en klimaat Milieukwaliteit landelijk gebied Duurzame mobiliteit. Binnen het werkveld Netwerk en Communicatie wordt aandacht geschonken aan: Natuur- en landschapsoverleggen Ondersteuning netwerk/campagnes Media en voorlichting. De medewerkers werken in teamverband aan deze werkvelden.
3
Bestuursjaarverslag 2007 De Friese Milieu Federatie heeft in 2007 een bestuurlijk intensief jaar gekend. Niet in de laatste plaats doordat in het najaar van 2007 de relatie met drie zittende bestuursleden niet kon worden verlengd. Hun termijnen zaten er op. Daarmee kwam het aantal bestuursleden op vijf. Vlak voor de jaarwisseling werd bekend dat ook de voorzitter, mevrouw Hetty Hafkamp, vanaf maart 2008 niet langer haar functie kon behouden door haar benoeming tot burgemeester van de gemeente Bergen, Noord-Holland. Het Bestuur van de Friese Milieu Federatie heeft ook in 2007 toegezien op het functioneren van de Federatie. Het Jaarverslag is de publiekelijke verantwoording daarover. Het besturen van een organisatie zoals de Friese Milieu Federatie valt uiteen in de volgende onderdelen1: Besef van de toezichtstaak; Zelfevaluatie; Werving en selectie; Verantwoording. Ad 1) Het Bestuur maakt gebruik van het passende toezichtkader, zoals dat vastgelegd is in het Meerjarenbeleidsprogramma, in de statuten en kwartaalrapportages, in projectplannen en in het werkplan met de bijbehorende begroting. Hieraan worden de voorstellen en beslissingen van de directie getoetst. Via kwartaalrapportages is er toezicht gehouden op de financiële bedrijfsvoering. Op basis van uitspraken van het CBF en uitgangspunten van de provincie is er vanaf 2005 invulling gegeven aan de besteding van een deel van het ‘vrij besteedbaar’ vermogen. In 2007 is een beperkt bedrag extra besteed aan belangenbehartiging. Het Meerjarenbeleidsplan is in 2007 herzien. Gekoppeld daaraan is gestart met het opstellen van een financieel Meerjarenprogramma inclusief financiële risicoanalyse. De huidige vorm van financiering blijft een kwetsbare en te zeer gericht op twee inkomstenstromen. In 2008 zal dit financiële meerjarenprogramma en risicomanagement worden vastgesteld. Ad 2) Zoals aangegeven zijn er in 2007 bestuursfuncties vacant gekomen, te weten vicevoorzitter, penningmeester en lid. De geplande zelfevaluatie wordt in het voorjaar van 2008 gehouden. Besturen is ook het besef hebben van de toezichttaak. Er is in 2007 vergaderd en besloten over de volgende onderwerpen, naast besluitvorming over de jaarrekening en het jaarverslag over 2006 en het werkplan en begroting voor 2008: Tabel 1 Onderwerp Water
Overzicht van enkele bestuurlijke beslispunten in 2007 Besluitvorming Strategie planning waterhuishoudingsplan Voortgang invulling Kaderrichtlijn Water Infrastructuur Inzet en strategie FMF in projecten zoals Polderhoofdkanaal, Centrale As, N381, landingsrechten Zeppelin Ameland Afvalsturing Voortgang MER OMRIN Gebiedsgericht beleid Strategie glastuinbouw Sexbierum
1
Vrij naar het Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting, 2005. Het Fonds noemt in haar rapport ‘Private taak, Publieke zaak’ vijf thema’s voor een professionele verantwoording door intern toezichthouders bij woningbouwcorporaties. Uiteraard is een andere indeling ook mogelijk.
4
Samenwerking met noordelijke en landelijke federaties Personele en Organisatorische zaken
Jaarverslag 2006, jaarrekening 2006, concept werkplan en begroting 2008
Voortgang en continueren inzet gezamenlijke agenda van de noordelijke milieufederaties Directiestatuut Akkoordverklaring aansluitingsverzoeken & nieuwe aangesloten organisaties voordragen voor RvT Parkeerplaatsen in het kader van de verbouw van de Johannes de Doperkerk Professionalisering toezicht Instemming en goedkeuring.
In tabel 2 worden de bestuursleden genoemd met hun achtergronden. Behoudens de vergoeding voor reiskosten, ontvangen de bestuurders van Stichting Friese Milieu Federatie geen vergoeding voor hun werkzaamheden. Tevens is aan hen geen lening, voorschot of garantie verstrekt. Tabel 2 Overzicht en achtergrond van bestuursleden FMF tot 01-01-2008 Naam Functie Achtergrond H. Hafkamp Voorzitter Gemeente L.J. Zwierstra Vice-voorzitter/Secretaris Waterschap, Waterleiding R.C.M. Kamsma Lid Advocatuur P. Palmboom Penningmeester Bank G. J. Koers Lid Adviessector A. Kolhoff Lid Commissie MER A.J. Folbert Lid Gemeente I. Faber Lid Provincie
5
Werkvelden De keuze voor de werkvelden en de daarbij horende onderdelen vloeit voort uit de opvattingen en visie die de Friese Milieu Federatie heeft op de ruimtelijke inrichting van Friesland en de kwaliteit van natuur, landschap en milieu. Deze opvattingen en visie vallen als volgt in beknopte vorm weer te geven. De ruimte in Friesland is eindig en daarmee een schaars product. Stedenbouw en volkshuisvesting, economische bedrijvigheid, infrastructuur en mobiliteit, recreatie en toerisme, natuur en landschap en landbouw claimen extra ruimte. Veiligheid voor de te verwachten wateroverlast in relatie tot de klimaatveranderingen wordt een steeds belangrijker item, waarbij een ruimtelijke vertaling volgt bijvoorbeeld in de vorm van calamiteitenpolders. Mobiliteit is belangrijker geworden door een grotere verplaatsingsbehoefte van mens en goederen. Daarbij is voor alle functies een soort onvermijdelijke schaalvergroting aan de gang: praktisch alle functies claimen steeds meer ruimte voor hun activiteiten. Daaraan liggen allerlei oorzaken ten grondslag, o.a. demografische (bijvoorbeeld gezinsverdunning), economische (onder andere globalisering en vrije markt) en de wens tot vermijding van negatieve externe effecten door andere functies. De sterke ruimtelijke functies zoals economische bedrijvigheid, grootschalige en intensieve landbouw en stedenbouw zijn nog altijd in staat om de zwakkere functies zoals natuur en landschap onder druk te zetten door de schaalvergroting en door negatieve effecten als lichthinder (straatverlichting, bedrijfsterreinverlichting en in toenemende mate lichtvervuiling door open frontstallen), geluidhinder, verzuring, verharding (infrastructuur), verstening (bebouwing) en versnippering. Dat heeft niet alleen consequenties voor de aanwezige flora en fauna, maar ook voor de gezondheid en veiligheid van de mens als bewoner en gebruiker van dat landschap. De milieukwaliteit van het landelijk en stedelijk gebied staat dan ook onder continue grote druk. Dat uit zich onder meer in veranderingen in de Friese biodiversiteit. Te weinig wordt hierbij naar de mening van de Friese Milieu Federatie ingezet op een integrale aanpak qua probleemdefiniëring en –oplossing en het streven naar synergie. Te veel en te vaak nog worden sectorale oplossingen gezocht. Naast het feit dat natuur en landschap een eigen intrinsieke waarde hebben die verder reikt dan alleen maar dienen als een productiewaarde, draagt een gevarieerde en rijke biodiversiteit bij aan het welzijn en welbevinden van de mens. De Federatie streeft derhalve naar een kwaliteitsborging van de leefomgeving van en voor mens, plant en dier. De overheid lijkt de zorg voor het groene en grijze milieu meer en meer los te laten en beroept zich daarbij op het marktdenken. Maar juist het marktdenken sec gaat vaak ten koste van de kwaliteit van natuur, milieu en landschap, omdat het veroorzaken van de zogenaamde negatieve externe effecten zoals veiligheidsrisico’s, hinder en overlast e.d. niet worden afgewenteld op de veroorzaker maar op derden, c.q. de Friese samenleving. Werk aan de winkel dus voor de belangenbehartigende organisatie Friese Milieu Federatie! De Federatie wil als waakhond fungeren voor de kwaliteit van het milieu, natuur en landschap op de lange termijn. De beschikbare hoeveelheid Friese ruimte zal de komende jaren niet toenemen. Om de beïnvloeding en eventuele hinder over en weer zo beperkt mogelijk te laten zijn, is het zinvol om het menselijk gedrag dat (voor het milieu, natuur of landschap) tot hinder, overlast of juist versterking leidt onder de loep te nemen. En om bij hinder en overlast nieuwe handelingsperspectieven te bieden aan de te onderscheiden doelgroepen, zodat belangen elkaar in de toekomst niet langer in de weg hoeven te zitten, maar elkaar eerder kunnen versterken. Het bieden van gerichte informatie bijvoorbeeld in de vorm van campagnes over de mogelijkheden energie te besparen in huishoudens, levert een bijdrage aan het voorkomen van een verdere groei van de CO2 uitstoot.
6
In het Jaarverslag 2007 is een onderscheid aangebracht tussen de onderwerpen die vooral een ruimtelijk impact hebben en de onderwerpen die betrekking hebben op gedrag en handelingsperspectieven. Communicatie naar de aangesloten organisaties, naar de Friese burgers is van groot belang voor het welslagen van het milieubeleid. In het Jaarverslag worden vier werkvelden onderscheiden: Groene Ruimte, Duurzame Leefomgeving, Netwerk en Communicatie en Actueel. Groene Ruimte Binnen het werkveld Groene Ruimte wordt er aan de volgende onderdelen aandacht geschonken: 1. Ruimtelijke ordening 2. Gebiedsgericht beleid 3. Water 4. Biodiversiteit. Binnen dit werkveld is het verbindende element ‘de ruimte’ en vooral de kwaliteit van de ruimte. Hoe wordt het belang van natuur, milieu en landschap in de politiek bestuurlijke besluitvorming gewaarborgd? Welke keuzes zijn daarvoor noodzakelijk? Met welke effecten hier en in mondiaal perspectief gaat dat gepaard? Hoe wordt voldoende kwaliteit in en van de natuur en in en van het landschap voor toekomstige generaties bewaakt en bewaard? De keuzes die voor het ruimtegebruik in onze provincie worden gemaakt, bijvoorbeeld ten aanzien van de toekomst van natuur en landschap, of ten aanzien van de landbouw als belangrijke ruimtegebruiker, hebben effecten elders in de wereld. De keuze voor biomassa als brandstof in Fryslân heeft gevolgen voor de ruimte elders in de wereld en dat wil de Federatie laten zien. Mondiale effecten van politiek-bestuurlijke keuzen worden steeds belangrijker om in ogenschouw te nemen. Hoe verzekeren we de na ons komende generaties dat de huidige generatie goed opgepast heeft en geen milieutijdbommen heeft laten ontstaan of laten voortbestaan? De werkzaamheden in dit onderdeel zijn vooral sterk beleidsbeïnvloedend in de zin van directe en indirecte contacten met politiek en bestuur. Duurzame leefomgeving Binnen het werkveld Duurzame leefomgeving wordt aandacht geschonken aan: 1. Duurzame energie en klimaat 2. Milieukwaliteit landelijk gebied 3. Duurzame mobiliteit. De werkzaamheden van de diverse onderdelen in dit werkveld zijn naast beleidsbeïnvloedend ook vooral gericht op gedrag en handelingsperspectieven. Steeds minder zijn de provinciegrenzend daarbij leidend. Wat kan bijvoorbeeld geleerd worden van de goede voorbeelden elders of vanuit onze eigen provincie op het gebied van het verduurzamen van energie? Welke bijdrage levert energiebesparing in Fryslân op aan het CO2 vraagstuk in mondiaal perspectief? Hoe kunnen we in Noordelijk verband tot een goede mobiliteitsvisie komen? Netwerk en Communicatie Binnen het werkveld Netwerk en Communicatie wordt aandacht geschonken aan: 1. Natuur- en landschapsoverleggen 2. Ondersteuning netwerk 3. Media en voorlichting. De Friese Milieu Federatie is een koepelorganisatie en vormt samen met haar netwerk van aangesloten organisaties en collega organisaties zoveel mogelijk 1 stem naar de Friese burger en naar de politiek en bestuur toe. Zij faciliteert de bij haar aangesloten organisaties bij
7
hun werkzaamheden. Zij vormt een 1-loket functie tussen samenleving en politiek en bestuur. Nadrukkelijker dan voorheen zoekt de federatie samenwerking met aangesloten organisaties en met collega organisaties. Via de informatielijn, de krant Milieunieuws, de website www.friesemilieufederatie.nl en de regionale pers verstrekt de Friese Milieu Federatie (achtergrond)informatie over natuur- en milieuproblemen en vestigt zij de aandacht op de noodzaak van zorg voor natuur en milieu en de mogelijkheden daarvoor. Actueel Het werkveld Actueel onderscheidt zich van de overige programma’s vanwege het feit dat de inhoudelijke speerpunten niet vastliggen. Voor een organisatie als de Milieufederatie is het van belang om snel in te kunnen spelen op niet voorziene actuele ontwikkelingen. Dit kunnen zowel positieve ontwikkelingen zijn die stimulering behoeven, als negatieve ontwikkelingen die moeten worden tegengegaan of omgebogen. Bovendien vereisen de politieke en maatschappelijke agenda een alerte en flexibele houding van de Milieufederatie. DRAP systematiek De Friese Milieu Federatie wordt voor een belangrijk deel van haar werk gefinancierd door de provincie Fryslân. Daarnaast is de Nationale Postcode Loterij een belangrijke financier. Op verzoek van de provincie Fryslân wordt bij de beschrijving van het werkplan gebruik gemaakt van de zogenaamde DRAP systematiek. DRAP staat voor Doelen, Resultaten, Acties derden en Producten. In 2006 werd hiermee de eerste ervaring opgedaan. Een van de voordelen van het volgens de DRAP systematiek werken is dat er een relatief beknopte beschrijving voor de werkplanonderdelen kan worden gebruikt, waardoor de overzichtelijkheid en eenvormigheid aan kracht wint. In het Jaarverslag 2007 hebben we deze systematiek ook toegepast.
8
Werkveld groene ruimte Ruimtelijke ordening Kwaliteit van de Ruimte ‘Kwaliteit van de ruimte’ is de inzet van de Friese Milieu Federatie m.b.t. ruimtelijke ordening van Fryslân. Met de campagne Zuinig op Ruimte is de Friese Milieu Federatie er in samenwerking met de andere federaties en Natuur en Milieu in geslaagd om de door ons aangedragen thema’s ‘Bedrijventerreinen’ en ‘Verrommeling’ op de politieke agenda te plaatsen. In het Friese provinciale coalitieakkoord van PvdA, CDA en Christen Unie komen deze thema’s aan de orde. Gedeputeerde Anita Andriesen heeft aangegeven terughoudend te willen zijn met het bieden van ruimte voor de aanleg van nieuwe bedrijventerreinen. Meer dan 1000 mensen lieten op ons landelijke meldpunt Zuinig op Ruimte weten dat ze minder bedrijventerreinen willen, bescherming van de Nationale Landschappen en storende bebouwing willen tegengaan. Ook onze inzet m.b.t. het Friese Meren project, infrastructuur (N381 en Centrale As), bestemmingsplannen, landinrichting valt onder de noemer ‘Kwaliteit van de Ruimte’. We hebben er o.a. aan bijgedragen dat de gehanteerde eisen voor lichtemissie bij de nieuwe glastuinbouwlocatie Sexbierum strenger worden dan wettelijk verplicht is. In de plannen rond het nieuwe windmolenbeleid, de N381, het Friese Meren project alsmede de Elfstedenvaarroute is meer aandacht gekomen voor de ruimtelijke kwaliteit.
Advisering bij nieuwe ontwikkelingen Doel: Inbrengen van mogelijkheden om in nieuwe (ruimtelijke ordenings-)plannen natuur en milieu te beschermen en/of te verbeteren. Daarbij ook kijken naar handhaafbare regelgeving. Inzet:
(1) Reactie gegeven op de inspraakprocedure met de bijbehorende rapporten rond de plannen voor een nieuwe afvalverbrandingcentrale in Harlingen. (2) Inbreng geleverd rond de politieke besluitvorming voor de plannen m.b.t. het Friese Meren project deel 2.
(3) Organisatiestructuur opgezet en daarvoor contactpersonen gezocht om de inbreng vanuit de natuur- en milieuorganisaties ten behoeve van het Friese Meren project optimaler te laten verlopen. (4) In het kader van het Friese Meren project is Alterra gevraagd om het Friese Meren project als voorbeeld te gebruiken in het toegepast onderzoek naar het koppelen van economie en ecologie. (5) Coördinatie verzorgd en bijeenkomsten georganiseerd voor de natuur- en milieuorganisaties rond de plannen voor een nieuwe vaarroute: de Elfstedenvaarroute. (6) Coördinatie en afstemming tussen de natuur- en milieuorganisaties en inbreng in de inspraakprocedure geleverd rond de voorbereidingen voor de aanleg van de wegen de Centrale As en de N381. (7) Reactie gegeven op de plannen voor de uitbreiding van glastuinbouw nabij Sexbierum tijdens een bijeenkomst en geparticipeerd in de inspraakprocedure voor de streekplanwijziging en de plan-MER. Tevens rond de nieuwe glastuinbouwplannen de coördinatie verzorgd en overleg georganiseerd ten behoeve van de inbreng van de natuur- en milieuorganisaties en namens de natuur- en milieuorganisaties overleg gevoerd met de gemeente Franekeradeel.
9
(8) In het kader van het nieuw op te stellen bestemmingsplan buitengebied Dongeradeel overleg gevoerd met de gemeente Dongeradeel en ideeën en suggesties aangeleverd voor het bestemmingsplan. (9) Advies geleverd en reacties geschreven op het gebied van natuur en milieu m.b.t. een aantal ‘kleine’ onderwerpen: de bouw van villa’s op Ameland nabij de EHS; de aanwezigheid van een survivalclub in de EHS; de aanleg van een woonwijk en weg nabij natuurgebied Skrok; de aanleg van de rondweg in Heeg door de EHS; de plannen rond de bouw van een recreatiepark in het Nationaal Landschap Noordelijke Friese Wouden bij Twijzel en de plannen voor de bouw van een zorgcampus De Wingerd in het Nationaal Landschap Zuidwest Friesland. Resultaat:
(1) Mede door de inbreng van de Friese Milieu Federatie en de Waddenvereniging is de MER-commissie tot de slotsom gekomen dat inzake de nieuwe afvalverbrandingcentrale in Harlingen de MER nog niet voldoende is voor wat betreft de onderbouwing van de keuze voor de locatie Harlingen . Ook de onderbouwing voor de gehanteerde reinigingstechniek is onvoldoende. (2) Na een pleidooi van de Friese Milieu Federatie voor meer natuur en milieu in het tweede deel van het Friese Meren project hebben Provinciale Staten besloten dat het Friese Meren project een meer integrale aanpak, dus ook meer aandacht voor natuur en milieu, moet krijgen. (3) Er is een netwerk aan kundige mensen op het gebied van natuur en milieu geformeerd om inbreng te leveren m.b.t. tal van projecten die in het tweede deel van het Friese Meren project van start gaan. Een eerste project waar een deel van dit netwerk aan meegewerkt heeft, is de Elfstedenvaarroute. Voor dit project is een scala aan aanbevelingen, kritische kanttekeningen en ideeën naar voren gebracht. (4) Rond de plannen voor de Centrale As zijn de leden van de Tweede Kamer geïnformeerd hetgeen geresulteerd heeft in het stellen van Kamervragen. (5) De inbreng van de Friese Milieu Federatie m.b.t. de N381 heeft er bij Provinciale Staten toe geleid dat de besluitvorming over de N381 is uitgesteld. Tevens hebben Provinciale Staten op aandringen van de Friese Milieu Federatie besloten om geen 2x2 baansweg te gaan aanleggen maar een 2x1 baansweg. (6) De diverse inspraakreacties van de Friese Milieu Federatie rond de nieuwe glastuinbouwlocatie Sexbierum hebben ertoe bijgedragen dat de gehanteerde eisen voor lichtemissie strenger worden dan wat wettelijk verplicht is. Tevens wordt, zoals voorgesteld door de Friese Milieu Federatie, een fasering toegepast in de ontwikkeling van het glastuinbouwgebied. Hierdoor wordt, ten opzichte van de ontwikkeling van het gehele gebied, de schade voor natuur en landschap verminderd. (7) Er is een handhavingsverzoek ingediend bij de gemeente Achtkarspelen om de steeds maar toenemende en voor de natuur schadelijke activiteiten van een survivalclub in de EHS te doen stoppen. (8) Samen met Natuurmonumenten heeft de Friese Milieu Federatie een reactie gegeven op de plannen voor de bouw en aanleg van een rondweg nabij het natuurgebied Skrok (Wommels). De gemeente heeft daarna besloten om de plannen aan te passen met als gevolg dat het natuurgebied minder schade zal ondervinden van de plannen.
Uitwerking begrip ruimtelijke kwaliteit Doel: Bijdrage leveren aan de discussie over het begrip ruimtelijke kwaliteit en meehelpen dit begrip verder te definiëren.
10
Inzet:
(1) Aan het begrip ruimtelijke kwaliteit is verder invulling gegeven bij het indienen van reacties m.b.t. de onderwerpen glastuinbouw Sexbierum, het nieuwe windmolenbeleid, de N381, het Friese Meren project als geheel, de Elfstedenvaarroute en het bestemmingsplan Dongeradeel. (2) Er is overleg gevoerd met de LTO, een aantal agrariërs in het Wielengebied en de Wielenwerkgroep over de mogelijkheden om lichtemissies van (nieuwe) stallen te verminderen. Voorts is op het gebied van lichthinder en de inpassing van nieuwe type stallen (groot formaat waaronder serrestallen) een aantal gemeenten geadviseerd inzake het standpunt van de Friese Milieu Federatie en de mogelijkheden om deze stallen in te passen in het landschap. (3) Met een groep architecten, verenigd in de stichting ARK, is overleg gevoerd over programma-activiteiten m.b.t. ruimtelijke kwaliteit. Dit programma gaat in 2008 van start. (4) In het kader van de campagne Zuinig op Ruimte (zie ook het onderdeel Zuinig op Ruimte Campagne) is tijdens een vaarexcursie breed aandacht geschonken aan het begrip ruimtelijke kwaliteit waarbij de kwaliteit van het landschap en de inpassing van nieuwbouw van woningen centraal stond. (5) Tijdens de provinciale verkiezingen in maart 2007 (zie ook het onderdeel provinciale verkiezingen) is aandacht gevraagd voor ruimtelijke kwaliteit tijdens het - door de Friese Milieu Federatie georganiseerde - verkiezingsdebat. Eveneens is in het kader van de provinciale verkiezingen een brief naar de lijsttrekkers van alle politieke fracties in Fryslân gestuurd waarin ondermeer aandacht wordt gevraagd voor het terugdringen van de verrommeling van het landschap door nieuwe infrastructuur, nieuwe bedrijventerreinen en woonwijken. Tevens is verzocht om beeldkwaliteit-plannen verplicht te stellen en gepleit voor het aanstellen van een provinciaal bouwmeester die toezicht houdt op de ruimtelijke kwaliteit.
Resultaat:
(1) In de plannen rond het nieuwe windmolenbeleid, de N381, het Friese Meren alsmede de 11 stedenvaarroute is meer aandacht gekomen voor de ruimtelijke kwaliteit. (2) De gemeenten Opsterland en Smallingerland hebben een beleid voor nieuwe stallen geformuleerd waarin aandacht wordt gegeven aan ruimtelijke kwaliteit. (3) Ruimtelijk kwaliteit werd tijdens de vaarexcursie in het kader van de Zuinig op Ruimte campagne breed besproken. Hieraan namen een kleine 70 mensen deel. De helft daarvan waren gemeentelijke of provinciale politici. Ook tijdens het provinciale verkiezingsdebat dat bezocht werd door ruim 200 mensen, stond de ruimtelijke kwaliteit centraal. In het Friese coalitieakkoord is ruimtelijk kwaliteit opgenomen waarbij specifiek ingegaan wordt op herstructurering van het bestaande bebouwd gebied en de kwaliteit van dorpsen stedenbouw. Tevens worden ateliers voor ruimtelijke kwaliteit opgestart met een atelierleider aan het hoofd. Voor beide heeft de Friese Milieu Federatie gepleit.
Zuinig op ruimte campagne Doel: De Friese Milieu Federatie vraagt samen met de andere provinciale milieufederaties, in nauwe samenwerking met Natuur en Milieu, door middel van een brede campagne aandacht voor het thema Zuinig op Ruimte en laat zien hoe het ruimtegebruik zorgvuldiger kan. Bedrijventerreinen vormen het eerste thema.
11
Inzet:
(1) Er is een landelijke website (www.zuinigopruimte.nl) en een meldpunt Zuinig op Ruimte opgezet. Hierop konden Friezen hun meldingen kwijt over onzorgvuldig ruimtegebruik. Met ansichtkaarten en artikelen is publiciteit gegeven aan deze site. (2) Op het gebied van bedrijventerreinen is een onderzoek verricht naar de hoeveelheid nog te ontwikkelen (geplande) bedrijventerreinen in relatie tot de huidige vraag en het huidige aanbod. (3) Tijdens de provinciale verkiezingen is aandacht gevraagd voor de campagne. De enquêteresultaten van het onderzoek onder de Friese bevolking naar de kwaliteit van het buitengebied zijn tijdens het verkiezingsdebat en via de pers gepresenteerd. Tijdens het debat zijn aan de lijsttrekkers van alle fracties vragen gesteld over de uitkomsten van dit onderzoek. (4) Er is een folder samengesteld met aansprekende voorbeelden van geherstructureerde bedrijventerreinen. Deze folder is breed verspreid. (5) Op 21 april 2007 is, in de vorm van een (ruimte-)vaartocht, een manifestatie georganiseerd met daarin aandacht voor het onderwerp ruimtelijke kwaliteit m.b.t. het landschap, uitbreiding van bedrijventerreinen en woningbouw. Er waren o.a. sprekers van het Milieu en Natuur Planbureau en gemeenten. Er is samengewerkt met Landschapsbeheer Friesland, stichting Nieuwe Kijk op Oude Dorpen, stichting ARK (architectuur en ruimtelijke kwaliteit) en de gemeente Boarnsterhim. (6) Er is een ruimteprijsvraag gelanceerd met het verzoek om een ode aan de Friese ruimte te brengen. De bijdrage van de winnaar is opgenomen in een Zuinig op Ruimte-kalender die door de gezamenlijke milieufederaties is samengesteld en verspreid in Fryslân. Tevens kregen de winnaars een ballonvaartocht aangeboden. (7) Voor statenleden en gemeenteraadsleden is een veldrit ‘Het Wilde Noorden’ georganiseerd (zie onderdeel veldsymposium) waarin ruime aandacht is geschonken aan de mogelijkheden die gebiedsontwikkeling biedt in gebieden waar de landbouw interesse heeft voor natuurontwikkeling en waar goede mogelijkheden liggen voor natuur- en landschapsontwikkeling.
Resultaat:
(1) Het onderzoek naar bedrijventerreinen heeft ertoe geleid dat minister Cramer de provincies heeft verzocht om de planning voor de aanleg van bedrijventerreinen te onderzoeken en daarbij eerst de bestaande terreinen beter te benutten en dan pas ruimte te bieden voor nieuwe terreinen. Het onderzoek van de provincie zal in 2008 plaatsvinden. Gedeputeerde Anita Andriesen heeft al aangegeven terughoudend te willen zijn met het bieden van ruimte voor de aanleg van nieuwe bedrijventerreinen. (2) Aan de ruimtevaartocht werd deelgenomen door een kleine 70 deelnemers waarvan de helft bestond uit politici en de andere helft uit mensen afkomstig uit de aangesloten organisaties van de FMF/geïnteresseerde burgers (via meldpunt www.zuinigopruimte.nl). Met de stichting ARK is het idee gelanceerd om een nieuwe kaart van Friesland te gaan maken. Dit krijgt in 2008 vervolg. (3) Er zijn 38 meldingen uit Fryslân op de website www.zuinigopruimte.nl verschenen. Het overgrote deel van de meldingen had betrekking op bedrijventerreinen.
Onderzoek bestemmingsplannen Doel: Inzicht verkrijgen in de stand van zaken betreffende de actualisering van bestemmingsplannen buitengebied in Fryslân en het stimuleren van gemeenten om een voor natuur, landschap en milieu goed en actueel bestemmingsplan buitengebied te maken.
12
Inzet:
Desk research naar de stand van zaken m.b.t. de bestemmingsplannen buitengebied. Deskundigenpanel geformeerd rond dit onderwerp. Informatie over bestemmingsplannen buitengebied in relatie tot natuur en milieu verzameld. Ondermeer door gebruik te maken van het netwerk van de milieufederaties. Concept handreiking bestemmingsplannen buitengebied opgesteld en dit concept voorgelegd aan panel van deskundigen.
Resultaat:
Handreiking bestemmingsplannen buitengebied opgesteld met daarin aandacht voor de nieuwe ontwikkelingen en de daarbij behorende kansen op het gebied van natuur en milieu. Deze handreiking is in concept gereed en voorgelegd aan het deskundigenpanel. Afronding en uitgave van de handreiking volgt in de loop van 2008.
Landinrichting Doel: Ondersteunen van de behartigers van de natuur en milieubelangen in de landinrichtingen. Inzet:
(1) Voor de nieuwe provinciale commissie Verbetering Landbouwstructuur zijn een tweetal natuurvertegenwoordigers gezocht en voorgedragen. (2) Voor de landinrichting Oosterwolde, Elsloo, Appelscha en de landinrichting Alde Feanen zijn ter vervanging nieuwe vertegenwoordigers voorgedragen. De landinrichting Bûtenfjild is gestart en hiervoor is een natuurvertegen-woordiger voorgedragen. (3) Er hebben diverse overleggen plaatsgevonden met de natuur- en milieuorganisaties en de natuurvertegenwoordigers rond de landinrichtingen Oosterwolde, Elsloo, Appelscha; Bûtenfjild; Doniawerstal; Twijzel-Buitenpost en Alde Feanen. (4) Voor de natuurvertegenwoordigers in het Zuidoosten van Fryslân is een bijeenkomst georganiseerd over de afronding van het ROM-project en het geplande vervolg. Daarbij stonden de doelstellingen voor het realiseren van de EHS in Zuidoost Fryslân centraal. (5) Voor alle natuurvertegenwoordigers is een bijeenkomst georganiseerd met als onderwerp het nieuwe investeringsbudget landelijk gebied (ILG) en de daarbij horende wet (WILG). (6) De nieuwsbrief Water en Land is naar de natuurvertegenwoordigers verzonden evenals informatie over Natura 2000.
Resultaat:
(1) Er zijn vijf nieuwe natuurvertegenwoordigers gevonden die gesteund worden door de natuur- en milieuorganisaties in het betreffende plangebied. (2) Met vijf landinrichtingen zijn overleggen – al dan niet met de andere natuuren milieuorganisaties – georganiseerd. In al deze landinrichtingen verloopt de landinrichting redelijk tot voorspoedig. (3) Er zijn twee bijeenkomsten georganiseerd met als resultaat dat de natuurvertegenwoordigers op de hoogte zijn van de vordering van de EHS in Zuidoost Fryslân en op de hoogte zijn van het ILG en de WILG.
Veldsymposium Doel: Beleidsmakers en bestuurders laten kennismaken met milieuthema’s in het veld en hun de zichtbare effecten leren herherkennen. Het bieden van handelingsperspectieven voor de eigen bestuurspraktijk.
13
Inzet:
Er is een veldrit – genaamd Het Wilde Noorden – georganiseerd op 26 september. Centraal stonden de mogelijkheden van het instrument gebiedsontwikkeling m.b.t. natuur en landschap. Voorts werd aandacht besteed aan het instrument provinciale verordening in de nieuwe Wet op de ruimtelijke ordening. Er werd samengewerkt met It Fryske Gea, advocatenkantoor Rotshuizen Geense en Boerennatuur. Een informatiemap (met de Ruimtekalender) die voor de excursie gemaakt was, is naderhand naar de statenfracties gezonden die niet vertegenwoordigd waren.
Resultaat:
Circa 25 deelnemers. Bijna de helft van de fracties in Provinciale Staten was vertegenwoordigd. Daarnaast waren diverse gemeenteraadsleden aanwezig. De aanwezige statenleden, gemeenteraadsleden en overige belangstellenden zijn op de hoogte gebracht van de mogelijkheden die gebiedsontwikkeling biedt m.b.t gebieden waar de landbouw interesse heeft voor natuur-ontwikkeling en waar goede mogelijkheden liggen voor natuur- en landschapsontwikkeling. Ook de mogelijkheden die de provinciale verordening biedt voor natuur en milieu, zijn belicht.
Leisure/Waar blijf de vrije tijd? Doel: Het zoeken naar nieuwe economische dragers voor het platteland gaat onverminderd door. Dit om een negatieve sociale en economische spiraal van het Friese platteland te voorkomen. In dit project worden de mogelijkheden onderzocht om tot een grotere synergie te komen tussen recreatie en toerisme aan de ene kant en natuur- en landschapswaarden aan de andere kant. Inzet:
Regionaal debat met vertegenwoordigers van diverse belangen, te weten recreatie, toerisme, natuur en landschap, over de toekomst van Fryslân en de rol van recreatie en vrije tijd daarin als belangrijke economische drager voor het platteland met gebruikmaking van de kansen en rekening houdend met knelpunten.
Resultaat:
Een aantal aanbevelingen voor visie en beleid, o.a. de oproep aan gemeenten en provincie om een krachtig beleid neer te zetten om sturing te geven aan ontwikkeling van vrijetijdsvoorzieningen. Landelijke handreiking Project Leisure – Waar blijft de vrije tijd? (De Provinciale Milieufederaties, Natuur en Milieu, Milieucentrum Amsterdam) met duurzaamheidseisen en hoe die te bereiken voor toekomstige vrijetijdsvoorzieningen.
Gebiedsgericht beleid Door nieuwe landelijke beleidsontwikkelingen (o.a. de Nota Ruimte) is het accent ook bij provincies verschoven van toelatingsplanologie (het stellen van beperkingen) naar ontwikkelingsplanologie (stimuleren van ontwikkelingen). Dit komt tot uiting in gebiedsontwikkelingen zoals de projecten in Ferwerderadeel, Dongeradeel en Franekeradeel/Harlingen. Essentieel is dat er gezamenlijk gewerkt wordt vanuit verschillende belangen, zoals landbouw, natuur en milieu, landschap, water, toerisme om tot een door ieder gedragen resultaat te komen. Dit zijn ontwikkelingen waarbij het gebied zelf uitgangspunt is en problemen en oplossingen gedefinieerd worden vanuit het gebied. Naast gebiedsontwikkelingen heeft de provincie Fryslân voor de periode 2007-2013 wederom gekozen voor een gebiedsgerichte werkwijze onder de noemer van Plattelânsprojekten.
14
Daarvoor is Fryslân opgedeeld in 6 gebieden. De Wet Investeringsbudget Landelijk Gebied (WILG) is per 1 januari 2007 in werking getreden. Hiermee worden rijks- en provinciale doelen aan elkaar gekoppeld, waarbij de bottom up benadering centraal staat. In die gebieden zijn kleine projectbureaus opgezet die een spilfunctie vervullen tussen initiatiefnemers van projecten in de regio`s en het provinciale apparaat. In elk van de gebieden is een gebiedsplatform actief, bestaande uit bestuurlijke vertegenwoordigers van gemeenten en themadeskundigen uit het gebied. De eerste periode liep van 2001 t/m 2006. De Friese Milieu Federatie levert constructieve bijdragen aan de ‘van onder op’ ontwikkeling van de thema’s natuur, milieu en landschap in de zes deelgebieden. Er is kennis gemaakt met de mensen van de projectbureaus in ZO, ZW, NO en Wadden. Daarnaast heeft de FMF in het kader van het ROM-project een belangrijke bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van natuur, landschap, milieu, recreatie, water en landbouw in Zuidoost Friesland. Aanjagen integrale aanpak gebiedenbeleid Doel: Een constructieve bijdrage vanuit de FMF leveren aan de bottom up ontwikkeling van de thema`s natuur, milieu en landschap in de verschillende zes deelgebieden van de provincie Fryslân. Afstemming wordt gezocht met andere functies en thema’s, waaronder landbouw, cultuurhistorie, duurzame energie en recreatie en toerisme. Inzet:
(1) Plattelandsbureau`s ZO, ZW, NO en Wadden bezocht voor nadere kennismaking (2) Informatiebijeenkomst voor de themaleden natuur, milieu en landschap georganiseerd. Begeleiding van themaleden op grond van agendastukken. (3) Namens de natuur- en milieuorganisaties deelgenomen aan gebiedsontwikkelingsproject Franekeradeel/Harlingen als lid van de Stuurgroep, de projectgroep en ambtelijke werkgroep. (4) Gebiedsontwikkelingsproject Ferwerderadiel gevolgd en bijeenkomst bezocht mede namens natuurorganisaties. (5) Bijdrage geleverd tijdens een bijeenkomst voor het jaarprogramma 2008 van Plattelânsprojekten Zuidwest. (6) Lezing voor Rotaryleden over gebiedsgericht beleid en de rol van de FMF daarin. (7) Een bijdrage geleverd over gebiedsgericht beleid in het kader van een veldexcursie over de nieuwe ontwikkelingen binnen de ruimtelijke ordening en de kansen die dit biedt voor ruimtelijke kwaliteit en natuur. De veldexcursie was bedoeld voor provinciale statenleden en ambtenaren, gemeente-bestuurders.
Resultaat:
(1) Binnen de Plattelânsprojekten zijn de themaleden natuur- en milieu tijdens een door de FMF georganiseerde bijeenkomst geïnformeerd over de inwerkingtreding van de Wet Investeringsbudget Landelijk Gebied, de kansen voor het platteland en hoe hiermee te werken binnen verschillende plattelandsprojecten. (2) Het gebiedsproces Franekeradeel/Harlingen is eind december 2007 van start gegaan, mede door de inzet van de ambtelijke werkgroep die vanaf augustus voorbereidende stappen heeft gezet en waar de FMF deel van heeft uitgemaakt. (3) Er is structurele aandacht in het proces voor natuur, landschap, cultuurhistorie, duurzame energie en duurzaamheid mede door de inbreng van de FMF. (4) Mede gezorgd voor meer draagvlak voor veranderingsprocessen in het gebied Franekeradeel/Harlingen waar door zoutwinning en gaswinning
15
bodemdaling is opgetreden, hetgeen o.a. problemen geeft voor de waterhuishouding die belemmerend zijn voor een verdere goede economische ontwikkeling. (5) Statenleden hebben in het veld kennis kunnen nemen van de kansen en mogelijkheden van het instrument gebiedsgericht beleid bij de ruimtelijke inrichting. (6) Informatie en kennis overgebracht bij Rotaryleden over gebiedsontwikkeling en – processen in hun eigen omgeving.
Nationale Landschappen Doel: In de provincie zijn twee Nationale Landschappen aangewezen: Noordelijke Friese Wouden en Zuidwest Friesland. Voor Noordoost is er een reeds bestaande stuurgroep Noordelijke Friese Wouden. De provincie is bezig deze stuurgroep een rol toe te dichten voor het Nationale Landschap Noordelijke Friese Wouden in combinatie met Plattelânsprojekten Noordoost Friesland. Voor Zuidwest Friesland ligt het anders. Daar is het Nationale Landschap ondergebracht bij Plattelânsprojekten Zuidwest Friesland. In beide gebieden liggen kansen om met name op het gebied van landschap extra impulsen te ontwikkelen. Inzet:
Resultaat:
Kandidaten aangedragen voor de vertegenwoordiging namens de Milieufederatie in de twee Nationale Landschappen. Begeleiding en ondersteuning van deze twee vertegenwoordigers. Deelname aan de stuurgroep en de ambtelijke werkgroep Noordelijke Friese Wouden. Samen met de andere leden van de stuurgroep en ambtelijke werkgroep Noordelijke Friese Wouden actief in het zoekproces naar een werkzame organisatiestructuur voor het Nationale Landschap Noordelijke Friese Wouden in relatie tot de reeds bestaande stuurgroep Noordelijke Friese Wouden en Plattelânsprojekten. De vertegenwoordiger namens de Friese Milieu Federatie in Zuidwest Friesland heeft meegewerkt aan de voorbereiding voor het opstellen van een kansenkaart voor het Nationale Landschap Zuidwest Friesland. De vertegenwoordigers namens de FMF in de twee Nationale Landschappen hebben projectvoorstellen ondersteund die het Nationale Landschap kunnen versterken.
Coördinator ROM Zuidoost Friesland Doel: Het ROM-project dat in 1998 van start is gegaan, is een goed voorbeeld van gebiedsgericht werken. Het jaar 2007 heeft vooral in het teken gestaan van de afronding en evaluatie van het project. Voor de FMF stond de ontwikkeling en uitwerking van de thema`s natuur, milieu en landschap uit het Plan van Aanpak van ROM Zuidoost Friesland centraal. Inzet:
(1) Lid van de werkgroep ‘Evaluatie ROM Zuidoost Friesland’. Er is veel tijd gestoken in het ondersteunen van het adviesbureau Arcadis bij het opstellen van de eindrapportage. (2) Zes bijeenkomsten van de projectgroep en vijf voorbesprekingen met de Natuurbeschermingsorganisaties bijgewoond. Aanleveren van teksten en becommentariëren van aangeleverde teksten. (3) Deelgenomen aan overleg over de formulering van de restopgaven.
16
(4) Verantwoordelijk voor activiteiten slotmanifestatie ROM die bedoeld was voor mensen uit de regio. (5) Bijdrage aan boek ‘Doorkijk door ROM’. (6) Initiatiefnemer en trekker voor ‘EHS in beeld’. (7) Ondersteuning ROM-project ‘Dobben inventarisatie gemeente Opsterland’. (8) Bijdrage geleverd voor projectaanvraag voortzetting Steunpunt Landschap. (9) Deelname aan de Stuurgroep ROM. Namens de FMF zat de heer Lodewijk Zwierstra, bestuurslid Friese Milieu Federatie, in de Stuurgroep. Resultaat:
(1) Aandeel natuur en landschap in de evaluatie ROM is duidelijk aanwezig. (2) Aandeel geleverd aan ‘Overdrachtsdocument restopgave ROM Zuidoost Friesland’, waarin staat wat er de komende jaren nog gerealiseerd moet worden. (3) Slotactiviteiten tijdens een weekend voor mensen in de regio. Er waren 31 ROM-projecten te bezichtigen. (4) Bijdrage aan slotmanifestatie ROM op 11 oktober. (5) Relevante informatie vanuit de natuur, milieu en landschap staat in boek ‘Doorkijk door ROM’. (6) ‘EHS in beeld’, een documentaire, is uitgezonden door Omrop Fryslân en vertoond op de slotmanifestatie. Er is tevens een DVD van gemaakt. (7) Toolbox, 2e onderdeel van ‘EHS in beeld’, ter versterking van draagvlak voor nieuwe natuur. Te gebruiken voor presentaties aan een breed publiek. (8) Het steunpunt Landschap is 1 december 2007 weer van start gegaan. (9) Meer draagvlak voor de beleidsbeslissingen.
Water Water is van groot belang voor mens en natuur. Het raakt de biodiversiteit én de veiligheid van mensen. Het onderwerp krijgt daarom de laatste jaren in toenemende mate aandacht. De uitdaging is om beide zaken (biodiversiteit en veiligheid) op een goede manier met elkaar in verbinding te brengen. Inhoudelijk moet dit betekenen dat water niet alleen maar zo snel mogelijk wordt afgevoerd, maar dat tegelijk met de aanpak van wateroverlastproblemen ook de mogelijkheden worden benut om andere knelpunten uit het waterbeheer op te lossen. Het gaat dan bijvoorbeeld om de aanpak van verdroging, tekortschietende waterkwaliteit en de onnatuurlijkheid van watersystemen (beheer en inrichting). Dat levert waterhuishoudkundige meerwaarde, maar nadrukkelijk ook meerwaarde op een breder maatschappelijk terrein, zoals kansen voor economische ontwikkeling en een aantrekkelijkere leefomgeving. Daarbij biedt vooral de Kaderrichtlijn Water belangrijke kansen om tot een echte en brede verbetering van de kwaliteit van Fryslân te komen. In 2007 heeft de Milieufederatie deze benadering vertaald m.b.t. de actuele beleidsdiscussies op het waterterrein: Watervisie Lauwersmeer, voorbereiding waterhuishoudingsplan, Invulling Kaderrichtlijn Water. We hebben ons daarbij vooral gericht op (coördinatie van) belangenbehartiging door deelname in diverse trajecten voor planvoorbereiding. Waar nodig en zinvol ondersteund met eigen visies en activiteiten.
Europese Kaderrichtlijn water Doel: Draagvlak creëren voor een ambitieuze invulling van de KRW en voor vaststelling en uitvoering van voor een ‘goede ecologische toestand’ benodigde maatregelenpakketten. Actief meedenken over de gewenste invulling van de KRW in Fryslân (deelstroomgebied Rijn-Noord). Versterken betrokkenheid van natuur- en milieuorganisaties en hun achterban bij de implementatie van de KRW.
17
Inzet:
Deelname aan het landelijke samenwerkingsproject KRW; coördinatie van standpuntbepaling en -inbreng voor de Friese natuurbeschermingsorganisaties; deelname aan de KRW gebiedsgroepen en de Klankbordgroep Water.
Resultaat:
(1) Een goed afgestemde, gezamenlijke standpuntbepaling van de Friese natuurbeschermingsorganisaties aangaande de actualiteit van de invulling van de KRW; uitdragen van deze standpunten door de natuurvertegenwoordigers in de KRW gebiedsgroepen en in de Klankbordgroep Water. (2) Daarnaast is gezorgd voor een goede informatievoorziening richting politiek en bestuur over de standpunten en voorstellen van de natuurbeschermingsorganisaties, in het bijzonder rond de bespreking van de Adviesnota in de verschillende bestuurlijke fora. De natuurorganisaties hebben Statenleden en bestuursleden van het Wetterskip opgeroepen meer ambitie te tonen, bijvoorbeeld rond de Friese boezem waar meer maatregelen mogelijk en wenselijk zijn. (3) De participatie van natuur- en milieuorganisaties bij de implementatie van de KRW is gestimuleerd door het organiseren van regulier (voor)overleg met inhoudelijke en strategische afstemming voor de deelnemers aan de KRW gebiedsgroepen. Ook is een achterbanbijeenkomst georganiseerd waarin informatie is gegeven over het implementatieproces van de KRW en gediscussieerd is over wenselijke doelen en maatregelen. (4) Voor versterking van draagvlak voor en goede invulling van de KRW is in de landelijke samenwerking een DVD met videofilmpjes over goede voorbeelden van KRW-maatregelen tot stand gekomen. In Fryslân zijn daarvoor opnamen gemaakt bij helofytenfilters langs de Leijen. Teneinde het draagvlak voor een goede invulling van de KRW te versterken en een evenwichtige discussie hierover in de gebiedsgroepen te stimuleren is bovendien een ‘waterwaaier’ geproduceerd. Hierin is het belang van een goede (ecologische) waterkwaliteit op een beeldende wijze uitgewerkt. De Friese boezem stond hierin centraal. De waterwaaier is begin 2007 gepresenteerd en vervolgens breed verspreid onder bestuur, politiek en deelnemers aan de KRW gebiedsgroepen.
Waterschapsnetwerk Doel: Gezamenlijke visievorming en strategiebepaling m.b.t. provincieoverstijgende knelpunten uit het waterbeheer, afstemming van activiteiten. Ondersteuning groen waterschapsnetwerk. Inzet:
Deelname landelijke Kenniskring Water, informatievoorziening aan (groene) waterschapsbestuurders (o.m. met de Nieuwsbrief Water en Land), organisatie afstemmingsoverleg en advisering groene waterschaps-bestuurders. Deelname aan gezamenlijke verkenning waterschaps-verkiezingen 2008.
Resultaat:
Een goede afstemming van standpunten en prioriteiten: op landelijk niveau tussen federaties en landelijke natuurbeschermingsorganisaties; op provinciaal niveau tussen groene waterschapsbestuurders onderling en met terreinbeherende natuurbeschermingsorganisaties en FMF. Zowel op landelijk niveau als op provinciaal niveau is een begin gemaakt met de groene campagne voor de waterschapsverkiezing in 2008. In samenwerking met een groot aantal landelijke en regionale organisaties op het gebied van natuur en (water) recreatie is besloten de oprichting van de
18
onafhankelijke groene lijst Water Natuurlijk te faciliteren en deze lijst te steunen in de komende waterschapsverkiezing.
Waterbeleid Doel:
Het verbeteren van de ecologische kwaliteit van Friese watersystemen.
Inzet:
Coördinatie van de standpuntbepaling van de Friese natuurorganisaties over actuele thema’s uit het waterbeleid, brede beleidsadvisering richting bestuur en politiek.
Resultaat:
(1) Een gezamenlijke standpuntbepaling van de Friese natuurbeschermingsorganisaties over actuele beleidsthema’s, in het bijzonder de Watervisie Lauwersmeer, notitie waterhuishoudingsplan en het nieuwe reglement van Wetterskip Fryslân. In aansluiting hierop een goede informatievoorziening richting bestuur en politiek. Dit laatste via mondelinge en schriftelijke inspraakreacties en zienswijzen, via individuele contacten met statenleden en –fracties, via advisering in adviescommissies als Provinsjale Kommisje Kritebelied en Klankbordgroep Water en via bestuurlijk overleg. (20 In de discussie over het toekomstig waterbeheer in de Lauwersmeer heeft de FMF (in brede noordelijke samenwerking tussen natuurbeschermingsorganisaties) het belang en de wenselijkheid van de ontwikkeling van een (gedempte) getijdenbeweging in de Lauwersmeer onder de aandacht gebracht van bestuurders en politiek. (2) Daarnaast is in het voortraject van het waterhuishoudingsplan geadviseerd over een eerste aandachtspuntennotitie. Aandachtspunten in dit stadium zijn (het tempo) van de verdrogingbestrijding, het op de agenda houden van mogelijkheden voor een natuurlijker peilfluctuatie van de Friese boezem en inbrengen van het uitgangspunt ‘functie volgt peil‘. Niet alles hoeft overal mogelijk te zijn, het niet bouwen in lage gebieden is hier een voorbeeld van. (3) Door de wijziging van de waterschapswet dient de provincie een nieuw besluit te nemen over de bestuurssamenstelling van Wetterskip Fryslân. Het gaat dan om het totaal aantal bestuurszetels, maar ook over het deel van deze zetels dat op voorhand (zonder verkiezing) toegekend wordt aan de wettelijk aangewezen belangengroeperingen (landbouw, bedrijven en natuur) en de verdeling van dit deel over de belangengroepen. Het GS voorstel 3-3-1 is voor de Federatie aanleiding geweest te pleiten voor een evenwichtige(re) verdeling van deze ‘geborgde’ zetels. In 2008 is inmiddels gebleken dat dit pleidooi succesvol is geweest want Provinciale Staten hebben besloten een tweede geborgde zetel aan de natuurbeheerders toe te wijzen.
Biodiversiteit Onder de naam Countdown 2010 zijn op Europees niveau afspraken omtrent de afname van de biodiversiteit. De doelstelling om in 2010 de afname van de biodiversiteit in Europa te hebben gestopt zal helaas niet worden gehaald. Belangrijke oorzaken van de afname van de verscheidenheid aan levensvormen zijn onder andere wereldwijde klimaatverandering, toenemende consumptie, vervuiling, verlies van habitats, introductie van exoten en overexploitatie van natuur. Ook in Nederland en Friesland is nog steeds sprake van een afname van de biodiversiteit. Daarom zet de Friese Milieu Federatie zich in om deze afname te stoppen en wil zij kwetsbare soorten die in Friesland thuis horen een duurzaam perspectief bieden in deze provincie.
19
Flora en Fauna in RO Doel: Beoordelen en adviseren m.b.t. de ecologische en (groen) juridische aspecten van ruimtelijke plannen zodat deze aspecten een (voldoende) rol spelen in de besluitvorming. Inzet:
De FMF heeft gevraagd en ongevraagd ecologisch advies uitgebracht en overleg gevoerd over de volgende onderwerpen: Rondweg Heeg, Natura 2000, vleermuizen Rasterhofpark Sneek, Haak om L’den, Ganzenfourageergebieden, bedrijventerrein Gaastmeer, Zeppelinvluchten Ameland, Weidevilla’s Ameland en Polderhoofdkanaal.
Resultaat:
Een goed functionerende RO-Helpdesk. In bijna alle betrokken gevallen heeft het overleg, advies, zienswijze of bezwaar geleid tot aanpassing van de ruimtelijke plannen met positieve effecten op natuur en milieu. Het overleg tussen provincie, betrokken gemeenten en de FFF en FMF over het Polderhoofdkanaal wordt in 2008 voortgezet.
Soortenbescherming Doel: Het realiseren van een kwaliteitsverbetering in de wettelijk vereiste motiveringen die ten grondslag liggen aan te verlenen ontheffingen. Het verbeteren van de naleving van de Flora- en faunawet en het daarmee voorkomen en beperken van schade aan beschermde flora en fauna. Inzet:
(1) Met betrekking tot de volgende onderwerpen is onderzocht en beoordeeld of er sprake was van overtreding van natuurwetgeving of overtreding van de voorschriften uit verleende ontheffingen: Techum-de Zuidlanden, vleermuizen NHL, Polderhoofdkanaal en Vliegshow Ameland. Inzake de drie eerst genoemde projecten zijn verzoeken om handhaving ingediend bij de afdeling Handhaving van de Dienst Regelingen van het Ministerie van LNV. Met betrekking tot de aantasting van de populatie waterspitsmuizen nabij Heeg, grove tekortkomingen in de weidevogelbescherming en het doodspuiten van houtwallen is om handhaving verzocht bij politie Fryslân. (2) Rond het thema roofvogelvervolging in Friesland is een analyse gemaakt van de ernst van de situatie, is een logboek opgezet en bijgehouden op de website van de FMF, zijn binnengekomen meldingen van vervolging doorgespeeld aan de opsporingsinstanties, zijn presentaties verzorgd over dit thema voor het Faunaoverleg van de Provincie Fryslân en de Politie Fryslân en is er veel aandacht gegenereerd van de pers voor de problematiek van roofvogelvervolging. Een deskundigenadvies is verstrekt t.b.v. het Openbaar Ministerie m.b.t. grootschalige sterfte onder oeverzwaluwen.
Resultaat:
In de drie eerst genoemde gevallen heeft de beoordeling en de betrokkenheid van de FMF geleid tot een actieve houding van Dienst Regelingen en een nadere concretisering van wat wel/niet is toegestaan bij de desbetreffende projecten dan wel het geven van officiële waarschuwingen door Dienst Regelingen. Doordat de FMF de vinger aan de pols houdt, is de schade aan kwetsbare fauna beperkt. Veel aandacht voor roofvogelvervolging in Friesland zowel in de pers als via de website van de FMF(zie ook onderdeel website). Door snel ingrijpen van de FMF heeft politie ook daders van vervolging kunnen opsporen.
20
Veldsymposium Doel: Beleidsmakers en bestuurders laten kennismaken met milieuthema’s in het veld en hun de zichtbare effecten leren herherkennen. Het bieden van handelingsperspectieven voor de eigen gemeentelijke praktijk. Inzet:
Voorbereidingen getroffen om een veldsymposium te organiseren voor de deelnemers van het KLUIF overleg van ambtenaren van de Friese gemeenten.
Resultaat:
Wegens ziekte heeft het veldsymposium zelf niet kunnen plaatsvinden. Wel heeft er binnen het KLUIF een gesprek plaatsgevonden met een medewerker van de FMF over duurzaamheid en handelingsperspectieven voor de eigen gemeentelijke praktijk.
Roofvogels in beeld Doel: Vanuit een positieve benadering laten zien welke waardevolle rol roofvogels spelen in de natuur in Friesland. Dit positieve geluid moet dienen als tegenwicht voor de negatieve benadering van deze diergroep in kringen van jagers, weidevogelbeschermers en agrarische natuurverenigingen. Er is in dit verband veel overleg met andere organisaties die zich met roofvogels bezig houden. Het langetermijndoel is gericht op het terugdringen van de vervolging in Friesland. Inzet:
In samenwerking met Electrabel, Werkgroep Slechtvalk Nederland en Vogelringgroep Bergumermeer voorbereiding en plaatsing Slechtvalknestkast op Electrabelcentrale aan het Bergumermeer, installeren live webcam, paspoorten van de torenvalk en slechtvalk samengesteld en op de website geplaatst, factsheets samengesteld over de plaatsing van de nestkast en roofvogelvervolging in Friesland en op de FMF site geplaatst, ontwikkelen en bijhouden van een dagboek over de ontwikkelingen in de nestkast. Persconferentie georganiseerd, twee artikelen geschreven voor huis-aanhuiskrant YN en diverse andere persactiviteiten uitgevoerd. Imago-onderzoek over roofvogels door studenten van Hall Larenstein begeleid.
Resultaat:
Minstens 100.000 inwoners van Friesland hebben via radio, tv, dagbladen en of de website van de FMF kennisgemaakt met roofvogels en hun waardevolle rol in de natuur. Rond de 400 unieke bezoekers per dag volgden het wel en wee van het torenvalkpaar in de nestkast aan de hand van de live beelden en het dagboek waarin veel ecologische wetenswaardigheden over roofvogels waren opgenomen (zie ook onderdeel website). De FMF heeft veel positieve reacties binnengekregen over dit initiatief. Er kwamen in de broedperiode 50 meldingen binnen van roofvogelvervolging. Op basis van de uitkomsten van het imago-onderzoek worden een aantal onderdelen van de campagne Roofvogels in Beeld bijgesteld om de effectiviteit nog verder te verhogen.
21
Werkveld Duurzame Leefomgeving We weten allemaal dat ons klimaat en milieu onder druk staan. Om een verdere opwarming van de aarde tegen te gaan, moeten we energie besparen en gebruik maken van groene energieopwekking: wind, zon, aardwarmte en verantwoorde biomassa (bijvoorbeeld de biomassacentrale in Beetsterzwaag waar ze houtsnippers verbranden). Stap voor stap komt de nieuwe wereld waarin oude energie plaatsmaakt voor nieuwe dichterbij. In Fryslân borrelt het van de initiatieven. De provincie Fryslân en de 31 Friese gemeenten werken aan het volgende toekomstbeeld: over tien jaar rijden in Fryslân 10% van de auto’s op nieuwe duurzame brandstoffen (elektrisch, biodiesel, PPO, biogas, ethanol), 25% van de vaartuigen vaart schoon. Alle openbare verlichting is zeer energiezuinig, In de landbouw wordt op grote schaal biogas geproduceerd, de warmte wordt geleverd aan woonwijken, 10% van de woningen zijn voorzien van zonnepanelen. Windenergie voorziet in 15% van de stroombehoefte, afval wordt voor 80% benut voor energieopwekking. Het energieverbruik van woningen is in 10 jaar tijd met 20% teruggebracht. Uiteindelijk doel is om Fryslân vrij te maken van fossiele brandstoffen, volledig onafhankelijk van de hoge olieprijzen. Politieke wil en inventiviteit zijn echter niet voldoende om een nieuwe energiehuishouding te realiseren. Wubbo Ockels, hoogleraar ruimtevaarttechniek aan de TU Delft en ambassadeur van de Friese Zonnebootrace, zegt het zo: “Wat we nodig hebben is een culturele omslag, een nieuwe mindset.” We moeten met elkaar deze rigoureuze stap willen maken. We zullen het samen moeten doen! Uiteindelijk is het mensenwerk! De Friese Milieufederatie wil de beleidsmakers en burgers van Fryslân daarover informeren, inspireren en enthousiasmeren, bijvoorbeeld via de gratis filmvertoningen van An Inconveniënt Truth van Al Gore en een bijeenkomst met de Friese poolreiziger Tseard Zoethout. We geven voorlichting over het besparen van energie. Energie besparen is immers goed voor het klimaat en voor je portemonnee. Verder timmerden we in 2007 o.a. aan de weg met het project Ontdek het lek waarbij we gebouwbeheerders met behulp van de infraroodcamera attendeerden op energielekken in hun panden. Naast het thema Duurzame energie en klimaat komen binnen dit werkveld de thema’s Milieukwaliteit landelijke gebied en Duurzame mobiliteit aan bod.
Duurzame energie & klimaat Klimaatverandering Doel: De Friese bevolking informeren over klimaatverandering. Inzet:
Samen met de Leeuwarder Courant, ABN AMRO Bank, gemeente Leeuwarden, New Energy Coalition, provincie Fryslân, Rabobank LeeuwardenNoordwest Friesland heeft de FMF de film An Inconveniënt Truth van Al Gore gratis vertoond in de Leeuwarder bioscoop Tivoli. De Leeuwarder Courant bood gratis publiciteit aan voor deze filmvoorstelling. De meeste voorstellingen zijn kort ingeleid door één van de organisatoren. Bijeenkomt met Friese poolreiziger Tseard Zoethout in de Bres te Leeuwarden plus FMF Power Point Presentatie over klimaatverandering in Fryslân. Verschillende artikelen in huis-aan-huiskranten en in LC, FD over Friese poolreiziger. Tseard Zoethout is geïnterviewd door Omrop Fryslân Radio en TV.
22
Resultaat:
Samen met de Leeuwarder Courant, ABN AMRO Bank, gemeente Leeuwarden, New Energy Coalition, provincie Fryslân, Rabobank LeeuwardenNoordwest Friesland zijn gratis filmvoorstellingen (An Inconveniënt Truth van Al Gore ) georganiseerd in bioscoop Cinema te Leeuwarden. Bijna 2000 mensen hebben de gratis filmvoorstelling An Inconveniënt Truth bijgewoond. Ruim 100 mensen hebben de bijeenkomst met Tseard Zoethout bezocht. Via de artikelen in de kranten en de optredens van Tseard Zoethout via radio en TV hebben duizenden inwoners van Fryslân kennis kunnen nemen van de problematiek rond klimaatverandering.
Steunpunt Duurzaam Bouwen Doel: Het vergroten van de betrokkenheid bij duurzaam bouwen en het verminderen van vooroordelen dat duurzaam bouwen per definitie duurder bouwen is. Er wordt alleen nog maar via de principes van duurzaam bouwen gewerkt. Inzet:
Een fysieke locatie die enkele dagen per week of op verzoek open is. De ruimte dient in ieder geval tentoonstellingsruimte te bevatten voor bouwmaterialen en installaties. Tevens een vergaderruimte voor ontvangst van scholen en groepen.
Resultaat:
Het project is niet goed van de grond gekomen. Voor de financiering van het steunpunt zijn 3 verschillende organisaties in de provincie benaderd (de provincie zelf, de Rabobank en een koepel van woningbouwcorporaties). Tot op heden (april 2008) heeft geen van deze organisaties een definitieve toezegging gedaan voor de benodigde financiering. De FMF is wel gestart met de campagne GeWoon Bewust tijdens de Woondag van de provincie Fryslân die mede door de FMF georganiseerd was, op 28 november 2007. Deze start van GeWoon Bewust heeft veel goede PR gekregen, maar heeft niet geleid tot de benodigde financiële toezeggingen. Zodra deze komen (in 2008) kan de campagne een vliegende start maken.
Energie en Klimaat Doel: Continu aandacht voor het thema Energie en Klimaat, teneinde voldoende energiebesparing en omvorming naar duurzame energie te bereiken. Inzet:
Organiseren van zogenaamde expertmeetings, waarin deskundigen uit de overheid, bedrijfsleven, woningbouwcorporaties, brancheorganisaties synergie zoeken in de realisatie van hun ambities. Daarnaast zijn 1:1 gesprekken gevoerd met afzonderlijke participanten aan de expertmeetings. Daarnaast bijgedragen aan besluitvorming binnen de Milieu Advies Dienst over het opzetten van een subsidieregeling voor energiebesparing.
Resultaat:
Beginnend netwerk van voorheen minder goed met elkaar bekend zijnde organisaties.
Landelijk biomassa project Doel: Bepalen wat ‘goede’ biomassa is en de inzet van ‘goede’ biomassa stimuleren. Inzet:
Duurzaamheidscriteria voor toepassing biomassa. Eenduidige en gezamenlijke visie en een identificatie van regionale kansen om de visie uit te dragen.
23
Resultaat:
Begin 2008 is er van het project een rapport verschenen, samen met een flyer waarin de resultaten van het project waren samengevat. Het rapport is in Den Haag aan minister Van der Hoeven (EZ) aangeboden. De conclusies uit het rapport hebben veel stof doen opwaaien, zowel in Friesland als landelijk. Er wordt een overzicht gegeven van goede, minder goede en slechte stromen biomassa voor energieopwekking.
Solar Energy Road Show Doel: Het aanbieden van praktische informatie aan burgers van Friesland over het verduurzamen van hun huishouding. Inzet:
Vier avondbijeenkomsten en informatiemarkten in 2007 (en drie in 2008).
Resultaat:
Op een centrale plek in de gemeente (alle zeven in het Noordwesten van Friesland) is de aanwezigen informatie aangereikt over klimaatverandering, energiebesparing als manier om dat probleem te verkleinen en het verduurzamen van het huishouden. Naast het verstrekken van informatie door een lezing, is tegelijk een informatiemarkt georganiseerd, waar voornamelijk lokale bedrijven informatie en concrete technieken aanboden en tentoonstelden.
Freeze Your Building Doel: Het doel van het project (nieuwe naam: Ontdek Het Lek) was om door middel van de beelden van een Infrarood (IR) camera zichtbaar te maken waar de gebouwen onnodig warmte lekken, welke maatregelen te nemen zijn om die lekken te dichten en hoeveel energie dat per gebouw op jaarbasis kan schelen. Inzet:
24 IR scans van markante gebouwen in Nederland (waaronder 2 in Friesland, o.a. de woning van CdK Nijpels) met bijbehorende rapportages en (in 2008) een provinciale presentatie van de resultaten van en in de woning van de Commissaris van de Koningin in Friesland, de heer Nijpels.
Resultaat:
Het project zou in 2007 afgerond worden, maar door de extreem warme winter van 2006-2007 was het niet goed mogelijk om de IR scans uit te voeren; daarvoor is een maximale buitentemperatuur van 5 graden vereist. Eind 2007 is het project voortgezet en begin 2008 zijn de resterende scans uitgevoerd (door de Gasunie). Vervolgens zijn op 10 april 2008 de resultaten bij de CdK thuis gepresenteerd. Van elke scan is een rapport verschenen waarin maatregelen opgesomd zijn om de gesignaleerde energielekken te verhelpen. CdK Nijpels toonde zich bereid om de meeste maatregelen uit te voeren.
Milieukwaliteit Landelijk Gebied Verduurzamen bedrijvigheid Harlingen Doel: Verbetering van de kwaliteit van de leefomgeving en bescherming van kwetsbare gebieden. Inzet:
De FMF heeft zich sterk gemaakt om een gespreksklimaat te ontwikkelen voor het verduurzamen van de bedrijvigheid in Harlingen, mede door de ligging aan het kwetsbare natuurgebied de Waddenzee. Er heeft een bijeenkomst plaatsgevonden met de Kamer van Koophandel en de FMF, waarin
24
gezamenlijk opgetrokken werd richting de bestuurders van Harlingen De Kamer van Koophandel en de FMF zullen in 2008 dit onderwerp verder uitdiepen De FMF heeft bijgedragen aan het ontwikkelen van een integrale toekomstvisie op zeehavenontwikkeling in Nederland en Vlaanderen, een schets voor transitie naar duurzaamheid. De positie van Harlingen komt hierin aan de orde. Resultaat:
Het eindrapport ‘Integrale visie op havenontwikkeling in Nederland en Vlaanderen, een schets voor transitie naar duurzaamheid’. Een visie op de transitie van duurzame zeehavens in Nederland. Aanbevelingen: bij de noordelijke zeehavens, o.a. Harlingen, moet de nadruk liggen op activiteiten die veel werkgelegenheid opleveren en waarbij de rust, ruimte en natuurlijke rijkdom van Fryslân moeten worden gehandhaafd. Er liggen voor Harlingen met name kansen in de toeristisch/recreatieve sector vanwege de ligging aan de Waddenzee. Ook wordt voorgesteld om activiteiten waar diepstekende schepen voor nodig zijn, te concentreren in Delfzijl/Eemshaven en Den Helder.
Milieukwaliteit landelijk gebied Doel: Verbetering van de kwaliteit van de leefomgeving en bescherming van kwetsbare gebieden. Inzet:
Organiseren van afstemming van standpunten en inzet voor het overleg tussen provincie en belangenorganisaties over de gewijzigde Wav, achterbanbijeenkomst. Volgen van aanvragen en toekenningen van (ontwerp) ontgrondingvergunningen.
Resultaat
Gecoördineerde inbreng van het natuur- en milieubelang in het overleg tussen provincie en belangenorganisaties over het vaststellen van een nieuwe ammoniakkaart als gevolg van de gewijzigde Wet ammoniak en veehouderij. Natuurorganisaties zijn geattendeerd op voor hun relevante ontgrondingsvergunningen.
Gezondheid en milieu Doel: De FMF wil een bijdrage leveren aan het bereiken van een duurzame veilige en gezonde leefomgeving voor mens, plant en dier. Allerlei menselijke ingrepen moeten vanuit deze gewenste bijdrage worden bekeken op hun effecten op het gebied van licht, geluid,stank en andere vormen van hinder. Verbeteren van de kwaliteit van de leefomgeving door middel van een kwaliteitsverbetering van plannen en vergunningen staat centraal. Inzet:
Het beoordelen van de revisie van de milieuvergunning ten behoeve van een uitbreiding van een vleeskuikenhouderij in Tzummarum van 340.000 naar 425.000 kuikens op minder dan een km afstand van de Waddenzee
Resultaat:
In het bedrijf ging het om de volgende milieurelevante activiteiten: emissiearme stallen, het in werking hebben van een mestvergister en een mestvergasser, het in werking hebben van een eigen mengvoerinstallatie en houtverbrandingsinstallatie en het in werking hebben van 2 windmolens. De FMF zag na bestudering van de stukken geen aanleiding bezwaar te maken.
25
Duurzame mobiliteit Mobiliteit Doel:
Inzet: Resultaat:
Het verder verduurzamen van de Friese mobiliteit en infrastructuur. Coördinatie en afstemming namens de aangesloten organisaties over beleidsstandpunten inzake verkeer en vervoer. Betere samenwerking tussen de aangesloten organisaties op het gebied van infrastructuur en mobiliteit. Gezamenlijke werkgroepvergaderingen. Gezamenlijke visievorming over mobiliteit en infrastructuur in de provincie Friesland. Een gezamenlijke agenda voor 2008 opgesteld bestaande uit de behoefte om met de verantwoordelijke gedeputeerden in gesprek te gaan; een studiebijeenkomst te organiseren over de landschappelijke effecten van biogasinstallaties voor auto’s; verder werken aan gezamenlijke visie over openbaar vervoer en automobiliteit.
Scooterplan Doel: Het doel van het project was om samen met een bedrijf of instelling in Friesland te testen of het onder bepaalde voorwaarden aanbieden van een elektrische scooter voor het woon-werkverkeer van een beperkt aantal medewerkers het aantal autokilometers en daarmee de CO2 uitstoot vermindert. Inzet:
Vele contacten met bedrijven en instellingen, met het verzoek om aan het project deel te nemen.
Resultaat:
Er heeft zich geen bedrijf of instelling gemeld dat bereid was om aan het project deel te nemen.
FMF Zonneboot 2008 Doel: Het laten zien aan de inwoners van Friesland dat de toepassing van zonneenergie een normale zaak is die onderdeel uitmaakt van het dagelijkse leven van burgers. Inzet:
Deelname met een eigen boot aan de Friese Zonnebootrace 2008. De inzet van de FMF (in samenwerking met de Vereniging Noordenwind) heeft zich vooral geconcentreerd op de communicatie en sponsoring.
Resultaat:
In 2007 is een serieuze aanzet gemaakt voor de deelname aan de zonnebootrace in 2008. Er is een samenwerkingsverband aangegaan met Vereniging Noordenwind, die in 2006 aan de race heeft deelgenomen en daardoor over veel ervaring beschikt. Daarnaast komen door deze samenwerking vele vrijwilligers beschikbaar voor het verlenen van hand en spandiensten tijdens de race. Zowel in Milieunieuws als op de site van de FMF is over de FMF Zonneboot 2008 uitgebreid bericht. De poging om een of meerdere sponsors te vinden heeft in 2007 niet tot resultaten geleid. Uiteindelijk zijn er in 2008 twee sponsors gevonden.
26
Netwerk en Communicatie Natuur- en landschapsoverleggen PKK/PCLG/NB-overleg Doel: Coördineren, afstemmen en inbreng van standpunten van de natuur- en milieuorganisaties in de PCLG (Provinciale Commissie Landelijk Gebied) en PKK (Provinsjale Krite Kommisje). Bevorderen van de samenwerking, afstemming en meningsvorming tussen de natuur- en milieuorganisaties en het maken van werkafspraken tijdens het Natuurbeschermingsoverleg. Inzet:
Er zijn in 2007 een zes Natuurbeschermingsoverleggen gehouden. Deelnemers: It Fryske Gea, Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, Landschapsbeheer Fryslân, IVN. en FMF. Daarnaast heeft de Friese Milieu Federatie voorafgaand aan de PCLG vergadering coördinerend werk verricht tussen de natuur- en milieuorganisaties. De Friese Milieu Federatie heeft een aantal keren haar geluid mondeling dan wel schriftelijk laten horen in de PCLG en de PKK.
Resultaat:
Over diverse onderwerpen als ruimtelijke kwaliteit, waterschapsverkiezingen, N381, Natura 2000, provinciale verkiezingen en de keuze voor de natuurvertegenwoordigers heeft in het Natuurbeschermingsoverleg afstemming plaatsgevonden en zijn er beslissingen genomen. In de PCLG/PKK heeft de Friese Milieu Federatie haar geluid laten horen over diverse onderwerpen. Enkele voorbeelden: diverse landinrichtingsplannen, plan van aanpak voor Natura 2000 en verschillende gebiedsplanwijzigingen.
Front- office natuur en milieubeleid Doel: Het coördineren en vergroten van het draagvlak voor een ambitieus natuur-, milieu- en landschapsbeleid. Inzet:
In de eerste helft van 2007 is inzet gepleegd rond de provinciale verkiezingen (zie ook provinciale verkiezingen). Er zijn diverse overleggen georganiseerd en bijgewoond tussen de natuur- en milieuorganisaties en provinciale ambtenaren. Overleg gevoerd met diverse fracties en kennis gemaakt met de nieuwe statenleden van ondermeer CDA, FNP en VVD. Provinciale statenbijeenkomsten en provinciale commissies zijn bijgewoond en er is ingesproken over ondermeer de begroting 2008 en het Friese Meren project. Er zijn vragen beantwoord van statenleden en fractiemedewerkers.
Resultaat:
Meningen en standpunten tussen de natuur- en milieuorganisaties zijn uitgewisseld met provinciale ambtenaren over ondermeer zomerganzen, gebiedsontwikkelingsplannen, Natura 2000, etc. Diverse nieuwe statenleden hebben kennis genomen van het werk van de Friese Milieu Federatie. Het onderwerp opcenten alsmede het onderwerp Friese Meren project en de gevolgen daarvan voor natuur en milieu zijn kenbaar gemaakt aan de 27
statenleden. De statenleden hebben toegezegd dat het Friese Meren project integraler (lees met meer natuur en milieu) moet worden uitgevoerd. Provinciale verkiezingen Doel: De kiezers informeren over de standpunten m.b.t. natuur en milieu van de verschillende partijen. Inzet:
Er is een verkiezingsdebat georganiseerd in samenwerking met de terreinbeherende organisaties in het Van Hall Instituut. Met prikkelende stellingen werden zowel de lijsttrekkers als de aanwezigen in de zaal uitgedaagd om in discussie te gaan. Voorafgaand aan de discussie werden over de onderwerpen door diverse sprekers inleidingen gegeven m.b.t. de wensen van de natuur- en milieuorganisaties. De programma’s van de politieke partijen zijn op het gebied van natuur en milieu met elkaar vergeleken met medewerking van een werkgroep uit de achterban van de Friese Milieu Federatie. De resultaten daarvan zijn op de website van de Friese Milieu Federatie gezet. Een gezamenlijke – op een originele wijze vormgegeven - brief van de natuur- en milieuorganisaties is naar de formateur en de politieke fracties gestuurd.
Resultaat:
Het verkiezingsdebat werd druk bezocht. Ruim 200 mensen waren op het debat aanwezig. Daarnaast namen alle fractiewoordvoerders deel aan het debat en is het debat breed uitgemeten in de pers. Een meerderheid van de lijsttrekkers schaarde zich achter een aantal stellingen onder andere over de bouw van energiezuinige woningen. De vergelijking van de verkiezingsprogramma’s zijn op internet
gepubliceerd. In het coalitieakkoord zijn een aantal onderwerpen terug te vinden die naar voren zijn gebracht door de natuur- en milieuorganisaties te weten: een plan voor de natte as, het stimuleren van het herontwikkelen en benutten van bestaande bebouwing, het ontwikkelen van een integrale visie op duurzame ontwikkeling en het enkelbaans uitvoeren van de N381.
Ondersteuning netwerk/campagnes Kaderworkshop Nachtwachter Doel: Leden van (aangesloten) natuur- en milieuorganisaties kennis laten maken met het uitvoeren van de excursievorm ‘Nachtwachter’ zodat zij deze excursie of enkele onderdelen ervan zelf kunnen toepassen tijdens duisternisexcursies. Inzet:
Kaderworkshop Nachtwachter
Resultaat:
Een geslaagde workshop in en rond het bezoekerscentrum Drents-Friese Wold in Appelscha met ongeveer 20 deelnemers o.l.v. een ervaren Nachtwachter.
28
Uitbreiding aangesloten organisaties Doel: Het uitbreiden van de directe achterban van de Friese Milieu Federatie. Inzet:
Onderhouden van contacten met zoveel mogelijk natuur- en milieuorganisaties en de meerwaarde van aangesloten zijn bij hen onder de aandacht brengen.
Resultaat:
In 2007 sloten de Bomenridders, de Bomenstichting en de Werkgroep Kerkuilen Friesland zich aan bij de achterban van de Friese Milieu Federatie. Hiermee komt het aantal aangesloten organisaties op 31.
Nacht van de Nacht Doel: Organiseren en coördineren van de derde Nacht van de Nacht in Friesland om bij zoveel mogelijk inwoners, gemeenten en bedrijven aandacht te vragen voor de schoonheid van de nacht en het belang van het behoud van duisternis. Inzet:
Nacht van de Nacht op 27 oktober: een avond/nacht vol met diverse activiteiten rond het thema duisternis met steun van gemeenten.
Resultaat:
Een druk bezochte Nacht van de Nacht met maar liefst 18 verschillende activiteiten waar meer dan 600 deelnemers op af kwamen. 11 van de Friese gemeenten betuigden hun steun aan het initiatief en de achterliggende gedachte: behoud van de duisternis.
Media en voorlichting FMF-Servicelijn Doel: Beantwoorden van vragen, oplossen van concrete milieuproblemen en het afhandelen van klachten over natuur, milieu en landschap. Nevendoel van FMF: op de hoogte blijven van ontwikkelingen op het gebied van natuur en milieu in Friesland. Inzet:
Telefonisch, schriftelijk en digitaal informatie doorgespeeld, oplossingen verstrekt of handelingsperspectieven geboden m.b.t. de meest uiteenlopende natuur- en milieuonderwerpen aan particulieren, bedrijven, overheden en organisaties uit Friesland. Deelname redactieraad www.milieuhulp.nl.
Resultaat:
140 vragen en klachten naar tevredenheid afgehandeld.
Website Doel:
Inzet:
Het realiseren van een aantrekkelijke en actuele website over natuur, milieu en landschap in Friesland. Verhoging van het aantal unieke bezoekers van 30.000 naar 40.000 per jaar. Actualisatie van de nieuwsitems, de Groene Agenda, de Groene Wegwijzer 29
(minimaal wekelijks) en de campagnepagina’s. Verbeteren visuele aantrekkelijkheid door gebruik van meer beeldmateriaal. Beschikbaar stellen van alle publicaties via de website. Resultaat:
De website bevat doorlopend actuele nieuwsitems en een up to date campagneoverzicht, Groene Agenda en Groene Wegwijzer. Door het gebruik van meer beeldmateriaal is ook de visuele aantrekkelijkheid van de website sterk verbeterd. Het aantal unieke bezoekers is gestegen van 27000 in 2006 naar 68000 in 2007. Het aantal pagina’s dat bezocht is, is gestegen van 81000 (2006) naar 180.000 (2007). Deze sterke stijging van de belangstelling is met name te danken aan de Roofvogelcampagne van de Friese Milieu Federatie.
Milieunieuws/Huis-aan-huiskranten Doel: Het vergroten van draagvlak voor de (proactieve) inzet van de Friese Milieu Federatie voor natuur, milieu en landschap in Fryslân door de uitgave van Milieunieuws, bijdragen aan de huis-aan-huiskrant YN en andere Friese huis-aan-huiskranten. Inzet:
Vier uitgaven van Milieunieuws (voorjaar, zomer, najaar en winter) in een oplage van 1750 exemplaren. Maandelijks (op de zomerperiode na) twee zogenaamde “grYNsiden” vol met nieuws over het werk van de Friese Milieu Federatie in de huis-aanhuiskrant YN die verspreid wordt in Noord Friesland. Ook bevat YN de Groene Agenda van de Friese Milieu Federatie. De Groene Agenda biedt een actueel overzicht van wat er te doen is op het gebied van natuur, milieu en landschap in Friesland. Incidenteel zijn bijdragen van de FMF geplaatst in andere huis-aanhuiskranten. Zo stond op 14 februari op de voorpagina van Huis aan Huis (Leeuwarden en omgeving) een verhaal over onze avond met de Friese poolreiziger Tseard Zoethout in De Bres. Ook andere huis-aan-huiskranten, zoals Wijd en Zijd en de Franeker Courant, hebben aandacht besteed aan onze bijeenkomst met Tseard Zoethout. Ook rondom de gratis filmvertoning van An Inconveniënth Truth van Al Gore die in april in Leeuwarden plaatsvond, zijn in verschillende huis-aan-huiskranten bijdragen van de FMF geplaatst.
Resultaat:
Burgers, media, bedrijfsleven, overheden, maatschappelijke organisaties en subsidiegevers zijn via Milieunieuws, de huis-aan-huiskrant YN en andere Friese huis-aan-huiskranten geïnformeerd over de inzet van de Friese Milieu Federatie voor natuur, milieu en landschap in 2007. Milieunieuws heeft op dit moment 1513 abonnees (2006: 1432 abonnees). De Stichting tot Behoud van Natuur en Landschap Nijefurd, aangesloten bij de Friese Milieu Federatie, verspreidt Milieunieuws samen met haar eigen nieuwsblad onder haar leden. Daarnaast vindt losse verspreiding plaats. De totale oplage van Milieunieuws is gelijk aan de oplage in 2006: 1750 exemplaren. Via YN die verspreid wordt in de gemeenten Tytsjerksteradiel, Dongeradeel en Dantumadeel (oplage: 55.000 exemplaren) en de FMF-bijdragen in andere huis-aanhuiskranten is een breed publiek geïnformeerd over de
30
(pro-actieve) inzet van de Friese Milieu Federatie voor natuur, milieu en landschap in Fryslân. Persbeleid Doel:
Regelmatig contacten leggen met de pers met het doel om zoveel mogelijk free publicity te krijgen voor het werk van de Friese Milieu Federatie middels aandacht in redactionele artikelen, platformartikelen/ingezonden brieven en optredens in radio- en televisieprogramma’s. Op deze wijze wordt de bekendheid van de Friese Milieu Federatie vergroot, aandacht gevraagd voor onze ideeën en worden de verschillende doelgroepen op de hoogte gehouden van ontwikkelingen en activiteiten van de Friese Milieu Federatie.
Inzet:
Er zijn 19 persberichten en persuitnodigingen voor (veld)excursies of andere bijeenkomsten verstuurd. Aan huis-aan-huiskranten zijn enkele kant-en-klare artikelen met foto’s aangeleverd. Daarnaast ontvangen journalisten Milieunieuws, Jaarverslag, folders en brochures en worden ze geattendeerd op onze website. Er is tevens persoonlijk contact met vertegenwoordigers van de media. De wijze waarop de Friese Milieu Federatie in de pers komt, is geanalyseerd. Van de publicaties in de kranten waarin de Milieufederatie aan het woord komt en de radio- en televisiereportages waarin de Friese Milieu Federatie figureert, is een overzicht gemaakt. Medewerkers zijn ondersteund bij hun contacten met de pers.
Resultaat:
De Friese Milieu Federatie heeft in 2007 ongeveer 130 keer de pers gehaald. In 2006 stond de teller op 120. Vooral ons provinciaal lijsttrekkersdebat op 2 maart in het Van Hall Instituut (ongeveer 200 bezoekers), de roofvogelcampagne, het Polderhoofdkanaal, de Zuinig op Ruimtecampagne en de Nacht van de Nacht kregen veel aandacht van de media. Ook onze stopperadvertentie Vragen? Klachten! (De FMF Servicelijn) werd regelmatig geplaatst door de Leeuwarder Courant.
Jaarverslag Doel:
Om het jaarverslag te laten functioneren als breed communicatieinstrument brengt de Friese Milieu Federatie een uitgebreid jaarverslag uit gericht op subsidiegevers en bestuurders. Voor het grote publiek maken we een publieksjaarverslag.
Inzet:
Schrijven en vormgeven van een uitgebreid jaarverslag (alleen digitaal beschikbaar) en een publieksjaarverslag (ook in gedrukte vorm beschikbaar). Burgers, media, bedrijfsleven, overheden, maatschappelijke organisaties en subsidiegevers zijn geïnformeerd over de uitgevoerde activiteiten en behaalde resultaten in 2006. Er zijn ruim 1500 publieksjaarverslagen verspreid.
Resultaat:
31
Actueel Doel:
Het initiatief nemen bij en inspringen op actuele zaken over natuur en milieu. De stem van natuur en milieu vertolken.
Inzet:
Veel aandacht is besteed aan zaken die verband houden met het kappen van bomen: bezwaarschrift ingediend tegen kapvergunning, beoordeling kapverordening gemeente, de noodzaak tot bomenkap op Terschelling onderzocht en gecommuniceerd met bevolking. Verder is op verzoek van de gemeente het Milieubeleidsplan van Wûnseradiel beoordeeld en is hierover advies uitgebracht. Samen met de Rijks Universiteit Groningen is een onderzoek gestart naar de kwaliteit van ecologische onderzoeksrapporten. Bijgedragen geleverd aan de discussie rond de invulling en de locatiekeuze van de nieuwe campus in Gaasterland op het terrein van de voormalige grasdrogerij. Presentatie verzorgd in Opsterland naar aanleiding van de uitwerking van het streekplan. Inspraakreacties gestuurd over de besluiten rond Natura 2000 gebieden in Fryslân. Deelname aan een veldbijeenkomst over de Centrale As. Protest ondersteund m.b.t. een vergunning voor het vliegen met een Zeppelin boven de Waddenzee. Diverse interviews afgegeven ondermeer over de N381 en aan studenten van Hogeschool Van Hall Larenstein, Overleg gevoerd en informatie ingewonnen over de nieuwe Wet op de ruimtelijke ordening (Wro). Deelname en presentatie verzorgd over de financiële baten van het landschap bij de opening van de Groene Maand. Informatie aangeleverd over het onderwerp tent- en serrestallen en de daarbij behorende lichthinder. Informatie gegeven over het sparen van een orchideeënveld bij de aanleg van een aardgasleiding. Uitzoekwerk en vragen beantwoord over de plannen voor een golfbaan. Inbreng geleverd mede namens de terreinbeherende organisaties ten behoeve van de ontwikkeling van de nieuwe structuurvisie in gemeente Tytsjerksteradiel.
Resultaat:
Heldere standpunten ingenomen (mede namens andere natuur- en milieuorganisaties). Negatieve invloeden van ontwikkelingen beperkt en positieve ontwikkelingen en activiteiten m.b.t. natuur, milieu en landschap versterkt. Zo is de in het geding zijnde kapvergunning door de betrokken gemeente ingetrokken waardoor waardevolle bomen gespaard zijn gebleven. De invulling en de keuze voor de locatie van de campus in Gaasterland verloopt volgens de wensen van de Friese Milieu Federatie en de terreinbeherende organisaties. De mening en de wensen van de Friese Milieu Federatie en andere natuur- en milieuorganisaties over de onderwerpen Natura 2000 en structuurvisie Tytstjerksteradiel zijn bekend bij de daarvoor verantwoordelijke overheden. De vergunning voor het vliegen met een Zeppelin is (vooralsnog) niet afgegeven. Een orchideeënveld is gespaard gebleven.
32
Balans per 31 december Actief 2007 € 1 Vaste activa Materiële vaste activa in het kader van de doelstelling 2 Vlottende activa Vorderingen Debiteuren Overige vorderingen en overlopende activa
€
2006 €
30.309
76.319 51.285
3 Liquide middelen Totaal activa
€
45.351
87.193 100.461 127.604
187.653
242.392
241.131
400.305
474.135
Passief 2007 €
€
2006 €
€
4 Eigen vermogen Besteedbaar vermogen Algemene reserve
178.664
178.757
Bestemmingsreserve personeelsverplichtingen
35.521
40.506
Bestemmingsreserve professionalisering
12.465
12.465 226.650
231.728
Vastgelegd vermogen Fonds activa doelstelling
30.309
45.351 30.309 256.959
5 Kortlopende schulden Crediteuren
45.351 277.079
48.323
45.693
Vooruitontvangen subsidies
14.963
38.036
Belastingen en premies sociale verzekeringen
23.480
44.377
Overige schulden en overl.passiva
56.580
68.950
Totaal passiva
143.346
197.056
400.305
474.135
33
Staat van baten en lasten
Rekening
Begroting
Rekening
2007 €
2007 €
2006 €
210.135
172.625
186.353
0
0
0
Totaal beschikbaar uit fondsenwerving
210.135
172.625
186.353
Subsidie overheden en anderen
540.641
654.520
651.386
750.776
827.145
837.739
304.573 64.177 5.820 106.723 230.606 58.997 770.896
334.264 64.639 75.994 104.025 219.578 28.645 827.145
293.208 134.998 131.728 26.332 239.211 27.434 852.911
Resultaat
-20.120
0
-15.172
Totaal besteed aan doelstelling
750.776
827.145
837.739
6 Beschikbaar uit fondsenwerving Baten fondsenwerving Aandeel in activiteiten derden
Kosten fondsenwerving Kosten fondsenwerving
Totaal beschikbaar voor doelstelling
7 Besteed aan doelstelling Groene ruimte Water Milieu en economie Duurzame leefomgeving Communicatie en educatie Actueel en algemeen
Het resultaat 2007 is toegevoegd / onttrokken aan: Algemene reserve Bestemmingsreserve personeelsverplichtingen
-93 -4.985
Bestemmingsreserve formatieuitbreiding
0
Bestemmingsreserve professionalisering
0
Fonds activa doelstelling
-15.042 -20.120
34
35
Aangesloten organisaties peildatum: 01-07-2008 1. It Fryske Gea Postbus 3, 9244 ZN Beetsterzwaag (0512) 38 14 48 Lid RvT: S. Brouwers
11. St. Gaasterlân Natuerlân Mientwei 2, 8572 WB Rijs (0514) 58 16 77 Lid RvT: R. Schouten
2. Koninklijke Nederlandse Jagersvereniging, regio Friesland Julianalaan 29, 8931 AB Leeuwarden (058) 288 36 27 Lid RvT: K.G. Elzinga
12.Wielenwerkgroep N.J. Haismastrjitte 3, 9061 BV Gytsjerk (058) 25615 67
3. Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, afdeling Drachten De Dobbe 25, 9201 AZ Drachten (0512) 51 76 47 Lid RvT: J.N. Boosman 4. Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, afdeling Leeuwarden Herweystrjitte 51, 9145 SK Ternaard (0519) 57 18 19 5. Ver. Natuurmonumenten Postbus 764, 9400 AT Assen (0592) 30 50 50 Lid RvT: H.J. Dommerholt 6. Fryske Feriening Foar Fjildbiology Huizumerlaan 157, 8934 BG Leeuwarden (058) 216 61 99 Lid RvT: J. Tuinstra 7. Waddenvereniging Postbus 90, 8860 AB Harlingen (0517) 49 36 93 Lid RvT: mw. A. Woudstra 8. IJsselmeervereniging Postbus 257, 1900 AG Castricum (0299) 37 13 51 Lid RvT: J.H. Baron 9. St. Vrijwillig Bosbeheer Noord-Nederland Asserstraat 201, 9486 TD Rhee (0592) 29 17 15 Lid RvT: H.E. van der Lans 10. Ver. Milieudefensie, kerngroep Leeuwarden Ramstraat 33, 8921 PW Leeuwarden Lid RvT: mw. J.H.R. v.d. Meer
13. Natuur- en Landschapsvereniging 'De Wâlden, De Marren' Robijntsjewei 20, 9261 XV Eastermar (0512) 47 21 02 Lid RvT: mw. M.J.M. Frieswijk-Nijhof 14. Milieuplatform Leeuwarden Sassingastins 6, 8925 JJ Leeuwarden (058) 267 29 77 Lid RvT: mw. S. van Lieshout 15. Ver. Natuur en Milieu Ureterp e.o. Hagedoarnleane 8, 9247 AG Ureterp (0512) 30 19 42 Lid RvT: mw. R. Ansingh 16. St. Milieu & Ontwikkelingswerk Sneek Nauwe Noorderhorne 12, 8601 CZ Sneek (0515) 42 71 39 Lid RvT: J.J. de Jong 17. Milieuwerkgroep Terschelling Noord Midslandweg 43, 8891 JG Midsland, Terschelling (0562) 44 93 38 18. IVN, afdeling Heerenveen e.o. Marwei 65, 8508 RG Delfstrahuizen (0514) 54 26 60 Lid RvT: R.M. Rieder 19. St. Milieuplatform Heerenveen e.o. Sjollemastraat 6, 8442 JS Heerenveen (0513) 62 49 07 Lid RvT: C.S.P. van Dam 20. St. Milieuwurkgroep Boalsert It Waarlamke 5, 8702 CT Bolsward Lid RvT: T.A.J. Hettinga 21. IVN, afdeling Ooststellingwerf Lijnakker 5, 8431 PJ Oosterwolde (0516) 51 53 81 Lid RvT: W.S. van der Meulen
36
22. Milieu Aktief Skarsterlân Plusterdyk 5, 8512 AH Broek (0513) 41 28 51 Lid RvT: mw. A. de Glee-Statema 23. St. tot Behoud van Natuur en Landschap Nijefurd Jurisdictie 13, 8715 EP Stavoren Lid RvT: J.B. Persenaire 24. Ver. tot Behoud van Natuur en Landschap Wûnseradiel De Hiemen 1, 8754 KJ Makkum (0515) 23 10 35 25. IVN Noord-Oost Friesland Hereweg 39, 9104 CS Damwoude, Lid RvT: M. Bult 26. Jeugd Natuur Club “The Nature Kids” G. Emersonstrjritte 59, 9088 BG Wirdum (058) 255 33 31 Lid RvT: J.D. Slager 27. St. Van Ommenpolder De Skatting 18, 8621 BW Heeg (0515) 44 30 89 28. Werkgroep Kerkuilen Frieslans Lipomwijk 2, 9247 CH Ureterp (0512) 30 31 74 29. St. Bomenridders Leeuwarden Stienserstraat 22, 8917 CE Leeuwarden 30. St. tot Behoud Buitengebied Wijnewoude e.o. Kapelweg 13, 8435 TJ Donkerbroek (0516) 49 22 10 31. Bomenstichting Oudegracht 201-bis, 3511 NG Utrecht (030) 234 07 78 32. St. It Griene Erfgoed Thoden van Velzenweg 6, 9254 HD Hurdegaryp (0511) 47 36 17
37
Overleg en advies Provincie - Provinciale Commissie Landelijk Gebied - Provinsjale Kommisje Kritebelied - Mijncommissie Friesland (vaste adviseur) - Periodiek bestuurlijk overleg met gedeputeerde Landelijk Gebied - Periodiek bestuurlijk overleg met gedeputeerde Milieu - Bestuurlijk overleg DB Wetterskip Fryslân - Projectgroep ROM Zuidoost Friesland - Begeleidingsgroep Steunpunt Landschap ROM Zuidoost Friesland - Provinciale Klankbordgroep Water - Stuurgroep Noardelike Fryske Wâlden - Projectgroep Noardelike Fryske Wâlden - Commissie Milieuhygiëne luchtvaartterrein Ameland (agendalid) - Regio-adviesgroep Leeuwarden-Westergozone - Faunaoverleg Fryslân (agendalid) - Ministerie LNV-directie Noord (periodiek overleg) ROM-projectgroepen - Projectgroep Boeren met Water - Projectgroep Landschapsbeleidsplan Zuidoost Fryslân - Projectgroep Kleine Natuurterreintjes Zuidoost Fryslân (projectleiding) - Projectgroep Draagvlak Natuur Zuidoost Fryslân (projectleiding) - Projectgroep Toegankelijkheid natuurterreinen Zuidoost Fryslân (projectleiding) - Projectgroep en Kernteam Ecologische Verbindingszones Zuidoost Fryslân Particulier - Groen waterschapsoverleg Friesland - Natuurbeschermingsoverleg Friesland - Wateroverleg (natuur en milieuorganisaties) Noord-Nederland - Overleg Stichting Natuur en Milieu en De Provinciale Milieufederaties - Natuur en Milieu Beraad - Themakring Natuur en Landschap - Wateroverleg /Kenniskring Water - Agendalid Kenniskring landbouw - Platform Duurzame Landbouw - Programma Overleg Water - Werkveld Lokaal Milieubeleid - Communicatieoverleg - Themakring Ruimte - Overleg drie noordelijke milieufederaties - EnergieKompas (kerngroep) - Stuurgroep duurzame energie (EnergieKompas) - Overleg- en samenwerkingsgroep biologische productie, verwerking en consumptie Fryslân - Begeleidingsgroep ROM-medewerker - Strategisch overleg terreinbeheerders/FMF - Rechtshulp Advocaten Noord - Projectgroep Integrale gebiedsontwikkeling Dongeradeel - Redactieraad Milieuhulp.nl
38
Dagelijks Bestuur Ir. I. Faber A.J. Folbert, vice-voorzitter Mw. mr. R.C.M. Kamsma tot 21-11-2007 Ing. G.J. Koers, waarnemend penningmeester Drs. A. Kolhoff Mw. Drs. H. Hafkamp, voorzitter tot 29-01-2008 P. Palmboom, penningmeester tot 21-11-2007 Ir. L.J. Zwierstra, secretaris en vice-voorzitter tot 21-11-2007
Bureau medewerkers Drs. S. Bijlsma, senior beleidsmedewerker ecologie Drs. G. Geerds, senior medewerker communicatie Mw. A. Gorter, vervanging op secretariaat/administratie wegens ziekte Dhr. J. Jongman, jurist (vrijwilliger) Mw. A. Keuning, junior projectmedewerker Mw. drs. M. de Heer, gebiedsmanager natuur, landschap en milieu Mw. M. Kloppenburg-Antoine, medewerker secretariaat/administratie Mw. J. Klooker, coördinator natuur, milieu en landschap ROM Zuidoost Friesland (tot en met 31-12-2007) Mw. W. Koehoorn-Elzinga, hoofd administratie/ directiesecretaresse Mw. Ing. M. Kooistra, coördinator interne processen, vormgeving en campagnes Dr. B. van der Moolen, directeur Ir. R. uit de Bosch, projectmedewerker energie Ir. P. van der Vegt, senior beleidsmedewerker water Ir. A.R. de Vries, beleidsmedewerker ruimtelijke kwaliteit
39
Het werk van de Friese Milieu Federatie wordt mede mogelijk gemaakt door de Nationale Postcode Loterij.
Friese Milieu Federatie Oostergoweg 7 Postbus 713 8901 BM Leeuwarden Telefoon: 058 – 289 03 03 Fax: 058 – 288 04 25 E-mail:
[email protected] Internet : www.friesemilieufederatie.nl
40
