JAARVERSLAG Bond van Friese VogelbeschermingsWachten

JAARVERSLAG 2007

Bond van Friese VogelbeschermingsWachten

Bij de voorplaat: Ter ere van het 60 jarig jubileum van de BFVW ontvangt voorzitter Geart Benedictus uit handen van voormalig oud voorzitter Anne Osinga een cd-rom met daarop alle Vanellus uitgaven. Een geslaagde dag met een gevarieerd programma waarbij de gehele BFVW geleding in de volle breedte werd gepresenteerd met als afsluiting een symposium. Foto omslag: R. Bouma. Foto’s in het jaarverslag van BFVW, SBNL, G. van der Schaaf en W. Palstra. Niks mag overgenomen worden uit dit jaarverslag zonder toestemming van het bestuur van de BFVW. Secretariaat: Bondsbureau BFVW t.a.v. de heer M. Hoekstra, Koaidijk 8 C 9264 TP Earnewâld. Telefoon 0511-539750 of 06-45221590, e-mail: [email protected]

Website: www.bfvw.nl

BFVW-bankrelatie: rabobank nummer: 35.62.54.844

De BFVW telt 120 afdelingen met 26.015 leden, waarvan 6078 nazorgers, nazorg gebied 154.000 ha. Nazorggebied Vanellus/Vanellus is 25.490 ha.

Namen en adressen bestuursleden plaatselijke vogelwachten: Zie bladzijde 70 t/m 74 van dit jaarverslag

Drukkerij Van der Eems Sibadawei 20, 8734 HE Easterein Tel. 0515-331306 Fax 0515-332697 E-mail: [email protected]

Inhoud Bestuur

2

Diensten, commissies en werkgroepen BFVW

3

Notulen Algemene Ledenvergadering BFVW op 2 maart 2006

6

Fan de foarsitter

12

Jaaroverzicht 2007 van de BFVW in vogelvlucht

13

Commissie Nazorg

16

Nazorggegevens Sectie Weidevogelbeheer Vanellus vanellus van SBNL

22

Commissie Broedzorg

25

“Vogels aan Huis” Zwaluwen

36

Werkgroep ‘Blaustirns Fryslân’

38

Overzicht lezingen commissie Broedzorg 2007

42

Personele bezetting van de commissie Broedzorg 2007

44

PR Commissie

45

Werkgroep Educatie

47

Ras project Ljip

49

De Wilsterwerkgroep

51

Werkgroep Kerkuilen Friesland

52

‘Vanellus’, verenigingsorgaan van de BFVW

54

De Koekaktie van 2007

56

Regels eerste kievitsei

57

Vogelasiel De Fûgelhelling

58

Vogelkustasiel De Fûgelpits

61

Toelichting op de jaarrekening over het boekjaar 2007, van 1 november 2006 t/m 31 oktober 2007

63

Balans BFVW 2007

64

Staat van Baten en Lasten

66

Gibo Accountants en Adviseurs

68

Exploitatie Bondsorgaan Vanellus over 2007

69

Adressen bestuursleden vogelwachten

70

Bijlage 01: Leafde foar de natoer

75

1

Bestuur Het bestuur werd op 31 december 2007 gevormd door: G. Benedictus, E.A. Borgerstraat 13 8501 NC Joure, voorzitter e-mailadres: [email protected] W. Bosgra, Noordermeer 4 9251 LS Burgum, secretaris e-mailadres: [email protected] E.J. van Marum, De Emma 20, 9207 CC Drachten, penningmeester e-mailadres: [email protected] L. Dijkstra, de Barte 16, 90161 DK Gytsjerk, vice-voorzitter e-mailadres: [email protected] H. Agema, Brongersmawei 5, 9293 LX Kollumerpomp e-mailadres: [email protected] M. Douma, Sarabos 13, 9873 TH Gerkesklooster e-mailadres: [email protected] G. Heslinga, Cantecleer 5, 9291 AP Kollum e-mailadres: [email protected] H.G. Kalsbeek, Wybengastrjitte 6, 9005 PZ Wergea e-mailadres: [email protected] Mevr. I. Ruessink-de Jong, Veerhuisweg 46, 8435 SC Donkerbroek e-mailadres: [email protected] M.P. Veenstra, Lynbaen 28, 8563 AZ Wyckel e-mailadres: [email protected] W. Wijnia, De Himmen 29, 8618 NP Easthim e-mailadres: [email protected] Kl. Struiksma, Mounehoek 5, 9263 TK Garijp e-mailadres: [email protected] J. W. de Jong Ljouwerterdyk 31 8491 GA Akkrum e-mailadres: [email protected] J. van Aalsum Woudsterweg 36 8448 HB Heerenveen e-mailadres: [email protected]

06-51198707 0511-464867 fax 0511-481328 0512-539560 058-2563343 0511-408305 fax 0511-408287 0512-351576 0511-451876 058-2552125 0516-491578 0514-603414 0515-532607 fax 0515-533099 0511-522266 0566-652535 0513-688203

Informatie over de vereniging Bond van Friese Vogelbeschermingswachten (BFVW) is te vinden op het internetadres: www.bfvw.nl

ERELEDEN:

2

F. BROERSMA J. STRIKWERDA S. VAN DER VLUGT A.G. WITTEVEEN A. Osinga

H. DIJKSTRA K. NAUTA W. TERPSTRA J. WIEGERSMA J. de Groot

J. FOKKEMA S.P. ROODBERGEN F. TUINSTRA J. WILTENBURG

Bond van Friese Vogelbeschermingswachten

Diensten, commissies en werkgroepen BFVW Vanellus (Tijdschrift BFVW)

Redactie-adres: S.P. Roodbergen, F. Kuipersstrjitte 15, 8491 DE Akkrum e-mailadres: [email protected] Abonnementenadministratie: J. Bouma, Peter Stuyvesantweg 76, 8479 HK Oldetrijene e-mailadres: [email protected] Vogelmeldingsdienst Vanellus: Joh de Jong, Lipomwyk 2, 9247 NG Ureterp e-mailadres: [email protected]

tel./fax 0566-651480

tel./fax 0561-499391

COMMISSIE PROMOTIE EN PUBLIC RELATIONS J. W. de Jong, Ljouwerterdyk 31 8491 GA Akkrum, voorzitter L. Dijkstra, de Barte 16, 90161 DK Gytsjerk Kl. Struiksma, Mounehoek 5, 9263 TK Garijp M. Hoekstra, secretariaat Bondsbureau BFVW Koaidijk 8 C, 9264 TP Earnewâld

0512-303174

0566-652535 058-2563343 0511-522266 0511-539750 06-45221590

Filmdiensten BFVW: De Paedwizer digitaal over lezingen e.d. kunt u vinden op www.bfvw.nl COMMISSIE NAZORG G. Heslinga, Cantecleer 5, 9291 AP Kollum, voorzitter H. Agema, Brongersmawei 5, 9293 LX Kollumerpomp J. Dijkstra, van der Walstrjitte 49, 9251 RJ Burgum H.G. Kalsbeek, Wybengastrjitte 6, 9005 PZ Wergea J. Ludema, Dokkumerstraatweg 12 9112 GT Burdaard H. Minkes, Bosweg 7, 9067 DM Roodkerk M.P. Veenstra, Lynbaen 28, 8563 AZ Wyckel M. Hoekstra, secretariaat Bondsbureau BFVW Koaidijk 8 C, 9264 TP Earnewâld

0511-451876 0511-408305 0511-462090 058-2552125 0519-332785 058-2562964 0514-603414 0511-539750 06-45221590

Nazorgpassen: Bondsbureau BFVW, Koaidijk 8 C, 9264 TP Earnewâld, e-mailadres: [email protected]

0511-539750

COMMISSIE BROEDZORG W. Bosgra, Noordermeer 4 9251 LS Burgum, interim voorzitter Wybren Bruinsma, Swingoerd 49, 8731 CV Wommels, secretaris, e-mailadres: [email protected] Herman Postma, Lytse Súdein 10, 8624 TT Uitwellingerga e-mailadres: [email protected] Klaas Boersma, De Goorn 9, 8431 JE Oosterwolde

0511-464867 0515-851497 0515-558706 0516-514830

3

WERKGROEP KERKUILEN Joh. de Jong, Lipomwyk 2, 9247 NG Ureterp, voorzitter A. van der Wal, Harddraversdijk 59, 9201 HG Drachten secretaris, provinciaal coördinator F. Jelsma, Dwarssingel 11, 9216 WL Oudega (Sm.) J. Leijstra, Tjibbe van der Bergstraat 13, 8433 ND Haulerwijk W. Louwsma, Buorren 71, 8581 KD Elahuizen

0512-303174 0512-516309 0512-372475 0516-421151 0514-603178

Commissie Educatie W. Wijnja, De Himmen 29, 8618 NP Easthim, voorzitter S. Boersma, Lege Hearewei 42, 9051 LG Stiens H. Haanstra, Spoordyk 34, 8711 CJ Workum Mevr. J. Kamstra, Boterbloemstraat 10, 9101 EL Dokkum S. de Vegt, Forbiningswei 20a, 9247 CU Ureterp M. Hoekstra, secretariaat Bondsbureau BFVW Koaidijk 8 C, 9264 TP Earnewâld J. van Aalsum, Woudsterweg 36, 8448 HB Heerenveen

0515-532607 058-2572215 0515-542612 0519-294256 0512-302054 0511-539750 06-45221590 0513-688203

WILSTERWERKGROEP J. Jukema, Haerdawei 44, 8854 AC Oosterbierum, voorzitter F. Tuinstra, De Kearnstien 22, 8651 BX IJlst R. van der Zee-Gietema, Hegeterp 22, 8711 EN Workum

0518-481276 0515-532713 0515-542204

Werkgroep Ras-project ‘Ljip’ U. Jellema, Pepergaweg 72, 8395 PE Steggerda, voorzitter J. Plat, L.Doniastraat 17, 8801 HD Franeker, secretaris J. Mosselaar, Walling Dijkstrastrjitte 47, 9061 BN Gytsjerk, penningmeester

0561-441478 0517-397493 058-2561032

Koekactie, nazorgdia’s en jubileumzaken (vlag en Sulveren Ljip): F. Tuinstra, De Kearnstien 22, 8651 BX IJlst e-mailadres: [email protected]

0515-532713

Vogelasiel ‘De Fûgelhelling’: J. & H. Sinnema, De Feart 1, 9247 CK Ureterp

0512-514328

Vogelasiel ‘De Fûgelpits’: Fam. Wiersma-Visser, Mosselbankweg 1, 9142 VJ Moddergat

0519-321591

Namen en adressen bestuursleden plaatselijke wachten: Zie de bladzijden 74 t/m 70 van dit jaarverslag

BFVW-bankrelatie: Rabobank nr. 35.62.54.844

4

Bond van Friese Vogelbeschermingswachten

It Heitelân

Dêr’t de dyk it lân omklammet, Lyk in memme-earm har bern, Dêr’t de wylde see jamk flammet Op in hap út Friso’s hern’, Dêr’t de Stiennen man syn eagen Stoarje lit oer fjild en strân, Dêr’t men eanget fan gjin weagen, Dêr is ’t leave Heitelân! Dêr’t men eanget fan gjin weagen, Dêr is ’t leave Heitelân! Dêr ’t Reaklif sa swietkes lonket Yn de jûntiids sinneskyn, Dêr’t it bokweitblomke pronket Tusken heide en beamguod yn, Dêr’t de Aldehou syn brommen Oeren fier soms dreunt yn ’t rûn, Dêr’t it tilt fan fee en blommen, Dêr is ’t oeral Fryske grûn! Dêr’t it tilt fan fee en blommen, Dêr is ’t oeral Fryske grûn!

5

NOTULEN VAN DE ALGEMENE LEDENVERGADERING VAN DE BOND VAN FRIESE VOGELBESCHERMINGSWACHTEN OP 2 MAART 2007 IN ‘ZALEN SCHAAF’ TE LEEUWARDEN Afwezig met bericht van verhindering: W. Bruinsma, W. Wijnja, J. de Jong en M. van Kammen. Wachtbesturen Jubbega, Eastermar, Aldegea W, Warns/Starum, Burdaard en Marssum. 1. Opening De voorzitter opent de vergadering en heet de aanwezigen van harte welkom, in het bijzonder mevrouw A. Andriesen, de heer J. Dijkstra van Vanellus vanellus, de heer Hosper, dir. IFG, de heer Kooistra, voorzitter LTO-Noord, de heer N. Sijtema, secretaris BoerenNatuur en de ereleden van de BFVW. Voorafgaand aan het traditioneel gezongen ‘It Heitelân’ wordt het overlijden van de penningmeester Ulbe Rijpma en van BFVW-nestor D.T.E. van der Ploeg in herinnering gebracht. Beiden hebben veel voor de BFVW betekend. Met enkele ogenblikken stilte wordt hun nagedachtenis geëerd. 2. Jierrede fan de foarsitter 2007 As ôfgeand foarsitter is de ferlieding grut om in soarte fan testamint nei foaren te bringen. Ik doch dat net, want by it fuotbaljen wurdt neitraapjen bestraft mei in reade kaart en der haw ik gjin ferlet fan. Mar ik wol al efkes efterom sjen. Oant de tachtiger jierren fan de foarige ieu hienen wy yn Fryslân in protte greidefûgels. En wy aaisochten oant 13 april. De boeren en de neisoargers dienen har bêst en alles draaide goed. Yn 1993 moast de polityk yn Den Haach him der mei bemoeie en doe kaam der in kompromis út fan 9 april as slutingsdatum foar it aaisykjen. In typysk polityk kompromis dat neat te krijen hie mei it belang fan de fûgels mar allinne mei it befredigjen fan it toulûken. Der wie likernôch in keamerlid, hy is letter ek noch steatssiktaris west, dy’t de helte fan de aaien meinimme woe, dus fan in twake ien en fan in broedsje twa. Elkenien kin dan útrekkenje dat eltse ljip úteinlik op ien aai komt te brieden. Yn myn studintetiid hie ik in jiergenoat út Rotterdam en hy is in kear yn maart in wykein mei my nei myn folk útfanhûs west om te aaisykjen. Hy hie der gjin benul oer en de sleatten koene sa smel net wêze of hy kaam deryn telâne. Letter is er wol

6

direkteur west fan Staatsbosbeheer. En der binne hjoeddei in protte minsken dy’t kedize oer fûgels mar by wize fan sprekken net in mosk fan in earrebarre ûnderskiede kinne. En dêr moat wol belied út komme! Jimme witte út de sifers dat sûnt 1993 it tal fûgels hurd efterút gien is ek yn Fryslân. It is frjemd dat nea grute is dat dat wolris mei kommen wêze kin troch de oerheidsbemoeienis. De Flora-en Faunawet fan 2002 lei noch mear beheinings op om’t de minister de rânebetingsten net dúdlik fêstlein hie. Dêrtroch koenen de tsjinstanners de fingers der efter krije en moast de saak útiten wurde foar de rjochtbank. Wy hawwe doe as HB al sein dat de FenF-wet in goede saak wurde soe foar de predatoren en de wurkgelegenheid fan juristen. De rjochtsaken hawwe it Bûn fan Fûgelwachten in protte jild koste en it hat feitliken neat oplevere. Op 31 maaie komt de striid oer de ûntheffing wer foar it gerjocht yn Ljouwert. Ik rop jimme op om der hinne te gean. It reparearjen fan de wet op in tal punten duorre fierstente lang wêrtroch’t foksen en krieën massaal yn tal tanamen. Ik hoef jimme dat net út te lizzen. Wy hearre der genôch oer út it fjild. Mar der wurdt net nei ús harke. It soe spitich wêze as wy te let gelyk krije! Koartlyn is nochris wer yn it nijs west dat de greidefûgels yn tal ôfnimme. De universiteit fan Wageningen moast der ek syn sechje oer sizze en grute dat it wolris oan de keunstdong lizze koe. Witte se dêr dan net dat it brûken fan keunstdong minder as de helte is as dat fan de jierren santich fan de foarige ieu en doe hienen wy noch in protte greidefûgels!! Sy libje der kennelik ûnder it motto: sis wat al is it ferkeard. Der wurdt ek wiisd nei de monokultueren fan Ingels raaigers, foaral troch lju dy’t foarstanner binne fan reservaten. Der sit miskien wat yn, mar dan docht him wol de fraach foar wat better is foar de fûgels in monokultuer fan InBond van Friese Vogelbeschermingswachten

gels raai of in monokultuer fan rusken. Fan dizze lêsten wolle de fûgels ek neat witte.

fjildminsken sels: sy hawwe de kunde en de feardigens en rekkenje se dan mar ôf op resultaat!!

De Flora- en Faunawet wurdt no evaluearre en reparearre. Wat de greidefûgels oanbelanget is der in “Weidevogelverbond” yn it libben roppen mei oan de top in regygroep en dêr moat aanst it nije belied útkomme. De minister en minsken fan LNV roppe te pas en te ûnpas dat se jerne harkje wolle nei fjildminsken mar yn de praktyk komt der fierstente min fan terjochte. De wittenskip hat him derop stoart en it liket dat de wittenskippers begien binne mei de greidefûgels, mar ik tink dat de wichtichste prikkel de slompe jild is dy’t de oerheid útlutsen hat foar de fûgels: jild is wurkgelegenheid. En dan wurde de frjemdste dingen ûndersocht. Wat tochten jim bygelyks fan it effekt fan rûge dong dy’t op 4 april útriden wurdt. Krekt! It komt yn de earste snee terjochte en helpt neat foar de fûgels. En fan al dat jild komt ek noch in part telâne by boeren dy’t neat hawwe mei greidefûgels, mar dy’t troch harren belangebehertigers skewield wurde.

Ferline jier en ek al earder hawwe wy besletten oer de professionalisearring fan de BFVW. It HB krige it foech om der mei te rêden en dat hawwe wy fierder taret. De provinsje hat ús al foar dit jier in subsydzje tasein dy’t foldwaande is om per 1 july in meiwurker oan te stellen. Dernei is de provinsje fan doel in jierlikse jildlike stipe te jaan op grûn fan ynspanningsferplichtings dy’t de BFVW oangiet. Dat is foar de greidefûgels benammen de neisoarch en de rapportaazje deroer en it opsetten fan nije projekten. Ek kwaliteitsferbettering fan de beskerming en edukaasje fan jongeren en folwoeksenen falle der ûnder. Wy binne dwaande mei it finen fan de juste persoan.

Der leit in grutte útdaging foar de BFVW. Yn it nije plan fan de provinsje foar de greidefûgels kinne wy as Bûn projekten ûntwikkelje op in gebied fan 90.000 hektare en de provinsje is ree dêr jild foar te jaan. Dat binne alle terreinen bûten de behearsoerienkomsten en de reservaten. It soe prachtich wêze as wy oantoane kinne dat de oanpak fan de BFVW it better docht as oare metoaden. Mar dan moat de oerheid ús wol de romte jaan om de dingen oan te pakken op de wize sa’t wy miene dat it moat. As alles wer tichttimmere wurdt mei rigels en wetten en oare beheiningen dan is de soarch foar de fûgels op frij koarte termyn ferline tiid. Ik rop jimme op om út dizze útdaging in stik motivaasje te heljen en der plat foar te gean. Wy moatte dan net allinne it fjildwurk goed dwaan, it bûn hat der krekt wer in tal jûnen foar belein, mar foaral ek goed opskriuwe wat wy yn it fjild sjogge. Sifers binne it iennichste wat beliedsmakkers oertsjûgje kin. En as wy dy net hawwe kinne wy it wol skodzje! En ik rop de oerheden op om net alle rek út de frijwilligers te heljen mei rigels en wetten en beheiningen. Lis no ris de ferantwurdlikheid by de

Wy binne tige bliid mei dizze ûntjouwing. Der komt in stik ferantwurdlikens te lizzen wêr’t er lizze moat: by de útfierders. En de BFVW rekkenet op de wachten dy’t úteinlik de frontsoldaten leverje: de fjildminsken mei harren ynmoed, kunde en feardichheden, dy’t efter in buro net te betinken binne. Ik rop jimme op ta grutte ynspanningen sadat it skielik wer tilt fan fûgels en wy wer mei petten fol aaien thúskomme kinne. Dy ynspanningen betsjutte ek goede ideeën foar projekten yn kânsrike gebieten. Jimme kinne it fjild, dus kom op mei jimme plannen. It Haadbestjoer soarget wol foar de oantrún en de oanfraach by de oerheden. En ik rop de oerheden nochris op om ús net de hannen op de rêch te binen om ús dernei yn it wetter te smiten. It giet om de frije slach yn it frije fjild en rekkenje ús mar ôf op resultaat. Ús man of frou sil ûnderbrocht wurde by It Fryske Gea yn Earnewâld, yn it nije foarljochtingssintrum, in prachtich plak dêr’t ek ús materialen lykas de stand en de groubynt in plak fine sille. Sa’t it no liket kin dêr ek ús jiergearkomsten holden wurde. Omdat de útfiering fan projekten yn de takomst lizze sil by wachten of groepen fan wachten, sil it haadbestjoer him beriede oer de bestjoerlike struktuer fan it Bûn. Der wurdt tocht oan in lytser HB mei mear delegaasje nei de rayons en nei projektgroepen, wurkgroepen en kommisjes.

7

Uteraard hearre jimme der mear fan want de ledegearkomste moat deroer beslisse. De nije struktuer moat ek as foardiel hawwe dat net alle wurk troch in pear minsken dien wurde moat en dat de funksjes net te lang beslach lizze op de minsken. Wy tinke dat it makliker is om oan minsken te kommen as de taken te oersjen binne. Oan de oare kant docht him de fraach foar oft alle wurk troch de HB-leden en oaren wol alhiel om ’e nocht dien wurde kin. As der minsken foar út harren bedriuw helle wurde, kin it fansels net sa wêze dat se dat fergees dogge. By de projekten sil dan ek jild yn rekken brocht wurde foar de tsjinsten fan it Bûn en as de útfierders dat sels net nedich fine, streamt dit jild nei it Bûn. It HB bliuwt fan miening dat de neisoarch frijwilligerswurk bliuwe moat ûndanks it feit dat wy witte dat it hjir en der al oars is. Sa’n ûntjouwing karre wy ôf! Dit jier sil de minister dus de Flora- en Faunawet evaluearje en reparearje. Wy hawwe in tal boustiennen oanrikt om de wet te ferbetterjen en dy boustiennen hawwe wy fêstlein yn in fisy dy’t yn oktober as ekstra nûmer fan “Vanellus” ferskynd is. Wy hawwe de oertsjûging, dat as wy it hiele maatskiplik middenfjild yn de griene romte mobilisearje kinne, der geweldige mooglikheden lizze foar de natuer en benammen foar de fûgels. Fryslân hat sûnt 2002 mei op inisjatyf fan de BFVW de Fryske Plattelânsk Alliânsje en sa’t it no liket binne dy Alliânsjes der yn koarten yn alle provinsjes en der is ek al in PAN (Plattelands Alliantie Nederland), dy’t ek wer kontakten hat mei soartgelike organisaasjes yn België en Ingelân. Dat betsjut dat wy mooglik ek yn Brussel wat betsjutte kinne. As de efterban like grut wurdt as yn Fryslân is dy landelik tsjin de 2 miljoen minsken en dat wurdt dus in klup dêr’t de oerheden en de polityk rekken mei hâlde moatte. De Alliânsjes steane in ferstannich gebrûk fan de griene romte foar mei in plicht om te beskermjen, in kredo dat de BFVW altyd al hân hat. Yn Fryslân sitte der 10 organisaasjes by, mei in mienskiplike efterban fan mear as 60.000! En wy groeie noch! De FPA hat yn in brief oan de minister ek ideeën oandroegen foar de reparaasje

8

fan de wet en de minister hat tasein dat er der rekken mei hâlde sil. En de PAN sil ek op dizze wize operearje. Der leit al in mânske briefwiksel mei de formateur en de fraksjelieders. Ik bin tige bliid dat de brûkers fan de griene romte inoar fûn hawwe yn de FPA en yn de PAN. Sjoch foar ynformaasje mar ris op de site fan de PAN: www.plattelandalliantienederland.nl. Der stiet in protte ynformaasje en jimme kinne op de hichte bliuwe fan de ûntjouwings. Op de jiergearkomste fan de FPA sil Geart Kooistra fan de LTO dit jier sprekke. Dames en hearen, der is in protte berikt en der is in protte net gien sa as wy mienden dat it moast, mar wy meie grutsk wêze op ús BFVW, in prachtige organisaasje, dy’t stiet foar syn taak, dy’t net altyd begrepen wurdt, mar dy’t unyk is yn de wrâld en dy’t leaut yn syn eigen harmonymodel. Ik winskje jimme ta dat wy yn lingte fan dagen ús prachtige wurk foar de fûgels dwaan meie, te begjinnen oer inkelde dagen om’t de ljippen no al wer oer de wjuk geane en ús bloed hurder begjint te streamen. Ik winskje jimme in protte nocht en wille yn it fjild ta!! 3. Vaststellen notulen ALV dd. 3 maart 2006 De notulen worden onveranderd goedgekeurd met een woord van dank aan de opstelster mevrouw I. de Jong. 4. Jaarverslag 2006 • Verslag voorzitter Ter kennis name. • Verslag secretaris De vergadering gaat akkoord met het verslag van de secretaris. • Verslag penningmeester Het financiële verslag wordt onveranderd goedgekeurd. Aan de penningmeester wordt onder applaus décharge verleend. • Voorstel om de saldi ten laste/bate van de reserves te brengen De vergadering stemt in met het voorstel. • Begroting 2006 De begroting wordt onveranderd goedgekeurd. • Verslagen commissies en werkgroepen Per abuis zijn op blz. 68, in de eerste rubriek Bond van Friese Vogelbeschermingswachten

de cijfers van de koekactie 2005 gepubliceerd. De correcte cijfers zijn: Bolward 2952, Franeker 1656, Joure 1512, Oude- en Nieuwehorne 1188, Drachten/Beetsterzwaag 1152. 5. Benoeming lid en plaatsvervangend lid van de financiële commissie Na uitleg van de voorzitter gaat de vergaderingakkoord met de benoeming van wacht Donkerbroek tot lid van de financiële commissie en de wacht Olde- en Nijeberkoop tot plaatsvervangend lid van de financiële commissie. 6. Inleiding kandidaat voorzitter de heer Geart Benedictus In zijn inleiding schetst de heer Benedictus hoe hij geworsteld heeft met het verzoek zich kandidaat te stellen als opvolger van de heer Osinga. Het is lastig om een goede voorzitter op te volgen, maar tegelijkertijd een uitdaging. Hij memoreert aan de manier waarop De heer Osinga destijds binnenkwam bij de BFVW: die slaagde er in wereldwijd de aandacht op zich te vestigen door een gans op zijn hoofd te krijgen die hij zelf had geschoten. Deze stunt zal hij nooit kunnen evenaren, maar toch heeft hij besloten zich kandidaat te stellen. De BFVW is een unieke organisatie die deel uit maakt van de Friese cultuur en traditie. Voor deze zaak wil hij zich graag inzetten. De heer Benedictus is een boerenzoon uit De Friese Wouden, geboren in Garyp. Hij is o.a. dierenarts geweest en directeur van de Gezondheidsdienst voor Dieren. Toen de dienst werd gereorganiseerd, is hij begonnen met een eigen adviespraktijk en bestuurlijk actief geworden, o.a. als voorzitter van de NLTO waarbij hij ervaring heeft opgedaan met lobbyen. Momenteel is hij Statenlid voor het CDA en nog voorzitter van de ANV “Tusken Marren en Skarren”. Deze laatste functie geeft hij op als hij gekozen wordt als voorzitter van de BFVW omdat hij de schijn van tegenstrijdige belangen wil voorkomen. Vervolgens gaat de heer Benedictus in op de betekenis van de politiek voor organisaties als de BFVW. In de eerste plaats komt ten gevolge van

Europese regelgeving tav. de biodiversiteit, geld vrij voor vogelbescherming. Daar kan ook de BFVW gebruik van maken. Vrijwilligersorganisaties moeten er echter voor waken zich niet door de politiek te laten inpakken. Het is belangrijk altijd het eigen geluid te laten horen. Vervolgens wijst de heer Benedictus op het belang van het vrijwilligerswerk. Jaarlijks gaat er ongeveer 600 miljoen Euro om in deze ‘sector’. Daarmee levert het vrijwilligerswerk een niet te onderschatten bijdrage aan het functioneren van de maatschappij. Hier ligt echter de vergrijzing op de loer. Het is daarom erg belangrijk om de jeugd blijvend te betrekken bij het werk van de BFVW. Ten slotte wijst de heer Benedictus op de gevoeligheid van de politiek voor pressiegroepen. Kleine groepen die zich laten horen hebben invloed. De BFVW zal vooral in de Haagse politiek meer van zich moeten laten horen en uitdragen waar wij voor staan. Het is daarbij niet de bedoeling in een ‘guerrillastrijd’ te belanden met andere belangenorganisaties, maar wel duidelijk maken wat we willen, zonder water bij de wijn te doen. 7. Benoeming hoofdbestuursleden Aftredend zijn de voorzitter de heer A. Osinga en bestuurslid de heer W. Wijnja. Voorgesteld wordt in de plaats van de heer A. Osinga te benoemen de heer G. Benedictus als nieuwe voorzitter van de BFVW. De vergadering gaat onder applaus akkoord met het voorstel en de heer Benedictus wordt gelukgewenst met zijn benoeming. De heer W. Wijnja is herkiesbaar en wordt onder applaus opnieuw benoemd als HB-lid. De heren W. Bruinsma en J. Leijstra zijn tussentijds afgetreden. Voorgesteld wordt de heer J. van Aalsum, voorzitter van de wacht Heerenveen te benoemen als opvolger. Nadat de heer van Aalsum zich aan de vergadering heeft voorgesteld, wordt hij onder applaus benoemd als HB-lid. Na het versturen van de agenda voor de ALV heeft de heer J. de Jong, oud-voorzitter van de wacht Akkrum zich op verzoek van het HB kandidaat gesteld voor het bestuur. Nadat hij zich heeft voorgesteld gaat de vergadering opnieuw onder applaus akkoord met

9

de benoeming van de heer De Jong tot lid van het hoofdbestuur. Na het overlijden van de heer U. Rijpma heeft het HB de heer E. J. van Marum tot penningmeester benoemd. De voorzitter bedankt hem voor de moeite die hij heeft genomen om zich zo snel mogelijk onder moeilijke omstandigheden in te werken. Ook de heren Leijstra en Bruinsma worden bedankt voor hun inzet voor de BFVW in de afgelopen jaren. Beide heren blijven zitting houden in resp. de Werkgroep Kerkuilen en de Commissie Broedzorg. Ten slotte wordt met bloemen en een woord van dank afscheid genomen van de heer R. Bouma die jarenlang lid is geweest van de PR-Commissie en in die functie het gezicht van de BFVW op vele plaatsen heeft vertegenwoordigd. 8. Pauze Ingelast agendapunt Na de pauze is er speciale aandacht voor een harde werker achter de schermen. De heer Jochum de Groot heeft dit jaar voor het laatst de administratie rondom de verstrekking van de nazorgpassen en inlegvellen verzorgd. Sinds de invoering van de eierzoekkaart en daarna van de nazorgpassen heeft hij deze taak met grote toewijding en accuratesse op zich genomen. Het HB stelt voor de heer De Groot te benoemen tot erelid van de BFVW. Het voorstel wordt eensgezind en met een daverend applaus aangenomen. Onder het toeziend oog van zijn vrouw en kinderen krijgt hij de bijbehorende ‘Gouden Ljip’ opgespeld door de voorzitter. De heer De Groot is zichtbaar ontroerd door de benoeming en bedankt kort maar krachtig: “Dit is geweldich!” 9. Resultaten BMP-tellingen In 2006 zijn de eerste BMP-tellingen verricht. Jaap Dijkstra houdt een korte inleiding over het verloop en de resultaten. Over het algemeen is alles goed verlopen. De ANV’s hebben inmiddels een verslag met CD ontvangen. Een aantal van de ANV’s heeft de resultaten al teruggekoppeld aan de betrokken wachten. Uit de resultaten blijkt dat de BMP-methode een mooie indicatie geeft van het aantal aanwezige vogels in grote aanééngesloten

10

gebieden. De betrouwbaarheid wordt minder bij grote dichtheden in kleine gebieden. De tellingen zeggen niets over het uitvliegresultaat van jonge vogels. In 2008/2009 vinden de volgende tellingen plaats. 10. Werkgroepen en commissies Gerben Heslinga doet kort verslag van de vijf voorlichtingsbijeenkomsten voor nazorgers en boeren die in de provincie gehouden zijn. Meest in het oogspringende feit is dat de rek er bij de vrijwilligers bijna uit is. Vooral op de bijeenkomst in Gorredijk werden emotionele verhalen over de predatie gehouden. Het enige advies dat de Nazorgcommissie kan geven is de ervaringen op schrift vast te leggen. Op deze avonden werd door Hessel Agema een presentatie over “Hjoeddeisk buorkjen en gasthear foar de greidefûgels” gehouden. Daarbij kwam naar voren dat een goede samenwerking met NBO’s van groot belang is. In de praktijk laat deze samenwerking nog al eens te wensen over, mede doordat er verwarring bestaat over de doelstelling van de natuurgebieden (botanisch beheer of weidevogelbeheer?) De nazorgcijfers moeten in 2007 allemaal via de computer worden aangeleverd. Wachten die hierbij ondersteuning nodig hebben kunnen rekenen op hulp van de nazorgcommissie. 11. Rondvraag De heer Siegersma, voorzitter van de wacht “Berltsum-Wier” vraag naar de mogelijkheid om maïsvelden een jaar braak te laten liggen zodat de weidevogels er een jaar langer gebruik van zouden kunnen maken. Daarmee zou worden voorkomen dat veel legsels en/of jongen verloren gaan omdat het land dan niet in het daarop volgende voorjaar bewerkt hoeft te worden met veelal groot materiaal. Braak liggen kost geld, maar zijn er mogelijkheden of lopen er al projecten? Zoniet, wil de BFVW zich hiervoor inzetten en wat zou de BFVW hierin kunnen betekenen? Misschien zijn er mogelijkheden in samenwerking met en financiële steun van de provincie of BoerenNatuur. Als er nog geen initiatieven zijn op dit gebied in het misschien een idee te inventariseren bij de wachBond van Friese Vogelbeschermingswachten

ten en een pilotproject op te zetten? De vraag is complex, en zal in de HB-vergadering behandeld worden. De heer Wietsma van de wacht Raarderhem spreekt zijn verontrusting uit over de sterke toename van de zilvermeeuw in de terreinen van de NBO’s. Niet alleen zijn het predatoren van eieren, maar ook vormen ze een bedreiging voor weidevogels omdat ze van dezelfde voedselbron gebruik maken. Is eierenschudden een optie om hieraan iets te doen? Het probleem is bekend bij de BFVW, maar het HB kan hierin geen actie ondernemen omdat de zilvermeeuw ook een beschermde vogel is. De heer S. Visser van de wacht Irnsum heeft een vraag mbt. de gasleiding die dwars door Fryslân wordt aangelegd. De bewerkte stukken land zijn aantrekkelijk voor weidevogels, maar mogen niet betreden worden. Bescherming wordt hierdoor bemoeilijkt. De heer M. Douma adviseert om via de boer contact op te nemen met de vertegenwoordiger van de Gasunie om dit probleem te bespreken.

in de BFVW heeft gestoken. Het HB stelt dan ook voor om de heer Osinga te benoemen tot erelid van de BFVW. De vergadering gaat onder applaus akkoord met het voorstel. Met zijn echtgenote aan zijn zijde krijgt de heer Osinga de “Gouden Ljip” opgespeld. Namens het provinciaal bestuur bedankt mevrouw Andriesen de heer Osinga voor de goede samenwerking. De scheidende voorzitter krijgt van haar een paar manchetknopen aangeboden in de vorm van een pompeblêd. Tot besluit wenst zij de heer Osinga alle goeds voor de toekomst en onderstreept zijn oproep om op 31 mei allemaal de rechtzitting bij te wonen. Op zijn bekende smeuïge wijze dankt de heer Osinga de aanwezigen voor de onderscheiding en de sprekers voor hun goede woorden. 12. Sluiting Oud-voorzitter Anne Osinga draagt de voorzittershamer over aan zijn opvolger de heer Geart Benedictus. Met een ferme klap van de voorzittershamer bedankt hij de aanwezigen voor hun komst en wenst ieder wel thuis. Daarmee is de vergadering beëindigd.

Ingelast agendapunt Vice-voorzitter Louis Dijkstra neemt het woord om voorzitter Anne Osinga uit te luiden. In humoristische bewoordingen schetst hij de eigenaardigheden en kwaliteiten van de scheidende voorzitter. Een van zijn grote verdiensten is de structuur die de heer Osinga heeft aangebracht in de organisatie van de BFVW en het beleidsplan dat hij heeft geschreven. Ook heeft de heer Osinga een rol gespeeld in de kwestie Gaasterland en daarbij vooral de aandacht gevestigd op de weidevogels. Een hoogtepunt was het vijftigjarig bestaan van de BFVW. Het was duidelijk dat er ook groeperingen waren die hem niet zo lagen. Denk daarbij aan dierenbeschermers en milieubeschermers; salonbeschermers! Uitgangspunt voor Anne Osinga was altijd de rationele benadering: verstandig gebruik maken van de groene ruimte, het kapitaal ongemoeid laten en de rente gebruiken. Het HB heeft groot respect voor zijn deskundigheid en de ongelooflijke hoeveelheid tijd die de voorzitter

11

Fan de foarsitter Dit is de earste kear dat ik as foarsitter dizze ynlieding foar it jierferslach skriuwe mei. De BFVW is in bloeiende en boeiende koepelferiening fan 120 wachten dêr’t in soad bard. In pear saken dy `t my opfallen binne wol ik hjir neame. Yn it foarste plak it bûnte ferskaat binnen ús Bûn fan yngreven aaisikers oant leafhawwers fan rôffûgels en alles wat der noch tusken yn sit. Mar hja wurde ferbûn troch de leafde foar de natuer en dan frâl troch de fûgels om ús hinne. Dêr wol eltsenien him of har foar ynspanne. It is saak de jongerein hjir by te belûken. Dêr binne de jongereinboskjes en – dagen in goed middel foar. Ek stikjes lân dêr`t allinnich de jongerein aaisykje mei, binne in goed inisjatyf. It is foar de jonge minsken dreech om de leafde foar de natuer op te dwaan en te ûnderfinen. Eartiids koe men yn`e maitiid dagenlang yn it fjild omdoarmje sûnder beheiningen. No binne der allerhanne ferliedingen om wat oars te dwaan. Hjir leit in grutte útdaging foar de BFVW. No `t liket dat wy de measte rjochtsaken hân hawwe, is it saak de BFVW breed del te setten en sjen te litten dat wy mear binne as in klup dy `t meastentiids yn de rjochtseal te finen is. Op it twadde plak falt de tanimmende papierwinkel op. No `t de oerheid har ek mei de greidefûgels bemuoit, moat der hieltiten mear en faker wat op papier komme te stean. Wolle wy de stipe fan de oerheid hâlde, dan ûntkomme wy dêr net oan. Dat falt net altyd ta yn in frijwilligersorganisaasje. Mar it is fansels net sa dat men as frijwilliger saken frijbliuwend wol of net dwaan kin. In oar punt dat opfalt is dat yn de bestjoeren en kommisjes te min jongelju of froulju sitte. Dat soe oars moatte. De BFVW hat dit jier it 60 jierrich bestean fierd. Yn 1947 wie it oprjochtsjen fan it Bûn needsaaklik om’t it fjild leechhelle waard oan aaien. Wy binne no noch needsaaklik, net fanwegen it leechheljen, mar om’t de biotoop, de omjouwing dêr`t in fûgel yn libbet, bot feroaret. Dat jildt fansels net allinnich foar de greidefûgels, mar bygelyks ek foar de sweltsjes en mosken. Ik sit yn noed oer dizze lêste fûgel: yn in pear jier tiid is it tal op guon plakken mei mear as 50% tebek rûn. Dan is der wier wat te rêden- in pear dingen kinne wy sels wol betinke sa as better isolearre hûzen en bedriuwen en minder iten dat fan de tafel oerbliuwt. De BFVW moat wach wêze op de biotopen fan ferskate fûgels. Dat jildt fansels ek foar de greidefûgels. Sa lang as oerheid en natuerorganisaasjes net op alle mêden eksplisyt kieze foar de greidefûgel, meitsje hja in yndirekte kar tsjin. Ek moat belied op inoar ôfstimd wêze. It hjoeddeistige miljeu en subsydzjebelied yn de

12

lânbou stiet faak heaks op de belangen fan de greidefûgels. As dat net feroaret dan sit de boer mei de hannen yn it hier en kiest foar de wetlike ferplichte saken. En sûnder meiwurking en ynset fan de boeren sjocht it der net goed út foar de ljippen en skriezen. De miening fan de BFVW moat dus ek yn Den Haach te hearren wêze. De BFVW wol de kommende tiid in goeie relaasje opbouwe mei susterorganisaasjes. Der is wol ien betingst: hja moatte it aaisykjen ferneare. In grutte feroaring yn it bestean fan it Bûn is it oannimmen fan in betelle krêft. Wy hoopje dat wy de wachten skielik dêrtroch noch mear stypje kinne om harren moaie besiele wurk te dwaan foar fûgels yn it fjild en yn de stêd, troch jongerein en âlderein. Geart Benedictus

Bond van Friese Vogelbeschermingswachten

Jaaroverzicht 2007 van de BFVW in vogelvlucht Het jubileumjaar 2007 van de BFVW begon met een wisseling van de wacht. Na 12 jaar droeg Anne Osinga de voorzittershamer over aan de nieuwe voorzitter Geart Benedictus. Vicevoorzitter Louis Dijkstra prees de rationele benadering die de scheidende voorzitter altijd als uitgangspunt bij het bestuurlijk werk voor ogen hield: verstandig gebruik maken van de groene ruimte, het kapitaal ongemoeid laten en de rente gebruiken. Als één van de grote verdiensten van Anne Osinga noemde hij de structuur die onder zijn voorzitterschap werd doorgevoerd binnen de BFVW en het opstellen van een beleidsplan. Het voorstel van het hoofdbestuur om Anne Osinga te benoemen tot erelid van de BFVW werd met applaus begroet. Opvolger Geart Benedictus bekende geaarzeld te hebben om het voorzitterschap van de BFVW op zich te nemen. Het is lastig een goede en markante voorzitter op te volgen, maar tegelijkertijd is het ook een uitdaging. Om deze reden en omdat de BFVW een unieke organisatie is, die deel uitmaakt van de Fryske cultuur en traditie heeft hij besloten zich graag als voorzitter van en voor de BFVW te willen inzetten. Al vijf dagen na zijn aantreden als nieuwe voorzitter van de BFVW kon Geart Benedictus de vinder van ‘It earste ljipaai fan Fryslân’ feliciteren. Op 7 maart (!) vond Christiaan Noordhuis uit Bolsward een ‘twake’ bij Spannenburg. Traditiegetrouw nam commissaris Nijpels de eieren in ontvangst en reikte aan de vinder de ‘Sulveren Ljip’ uit. Het was al de tweede keer dat deze eer aan Christiaan Noordhuis te beurt viel. In 2003 vond hij in de zelfde omgeving ook al ‘It earste ljipaai’. Dit ontlokte Geart Benedictus de opmerking dat er voor mensen die meerdere malen het eerste ei misschien een extra prijs in het leven moet worden geroepen.

Twee dagen later op vrijdag 9 maart was het opnieuw raak. De achtjarige Mente de Boer vond als eerste eierzoeker onder de 13 jaar een kievitsei.

Een knappe prestatie van deze jonge eierzoeker en in de toekomst vast een geduchte concurrent voor Christiaan Noordhuis. Uit handen van gedeputeerde mevrouw Andriesen mocht hij op het provinciehuis het ‘Sulveren polske’ in ontvangst nemen. Met deze beide officiële gebeurtenissen was het inwerkprogramma van de nieuwe voorzitter nog niet ten einde. De eerste officiële verrichting die de voorzitter zelf mocht uitvoeren samen met wethouder Attema van Wymbritseradiel, was het plaatsen van een neststeen voor gierzwaluwen in één van vijf nieuwe woon/werkhuizen in IJlst. Deze actie was het resultaat van een goede samenwerking tussen de BFVW-werkgroep Vogels aan Huis, projectontwikkelaar BAM Vastgoed en het Sneker bouwbedrijf Andringa. Hiermee werd ook onderstreept dat de BFVW een

13

natuurbeschermingsorganisatie is, die zich met vele facetten van het beschermingswerk bezig houdt. In mei ontving een delegatie van het hoofdbestuur leden van de Vaste Kamercommissie voor de Landbouw op het bedrijf van de familie Agema. Het bezoek werd georganiseerd in samenwerking met de Fryske Plattelands Alliantie en met steun van de Plattelandsalliantie Nederland. Vertegenwoordigers van de provincie, BoerenNatuur en LTO-Noord waren bij het bezoek aanwezig. Aan de orde kwamen onder andere de struikelblokken bij de uitvoering van het Programma Beheer. Verder kregen de aanwezigen in de praktijk te zien hoe op een modern melkveebedrijf toch een goed weidevogelbeheer kan worden toegepast. Een mijlpaal in de geschiedenis van de BFVW was het aanstellen van een beroepskracht. Subsidie van de provincie Fryslân maakte het de BFVW mogelijk om een beleidsmedewerker aan te nemen. Omdat de BFVW niet over een eigen kantoor beschikt werd in overleg met It Fryske Gea een constructie mogelijk waarbij de medewerker onderdak krijgt in het nieuwe bezoekerscentrum ‘Nationaal Park de Alde Feanen’ in Earnewâld. Het bezoekerscentrum wordt ingericht met een Landschapsexpositie en ook het nieuwe Frysk Lânboumuseum wordt op deze locatie gerealiseerd. Voor de BFVW een uitgelezen kans om zich als organisatie te manifesteren in de vorm van een stand waar alle activiteiten van de BFVW gepresenteerd kunnen worden met als speerpunt de jeugd. Na een uitvoerige sollicitatieprocedure werd Marco Hoekstra uit de beschikbare kandidaten geselecteerd en per 1 juli in dienst genomen. Als beleidsmedewerker neemt hij deel aan de vergaderingen van het dagelijks bestuur en het hoofdbestuur. Als afgevaardigde van de BFVW neemt hij deel aan overleg met de provincie en natuurbeschermingsorganisaties. Daarnaast heeft Marco Hoekstra zitting genomen in de PR-commissie en heeft hij het secretariaat van de Nazorg- en Educatiecommissie op zich genomen.

14

Ook de verstrekking van de nazorgpassen en de bijbehorende administratie behoort vanaf 2008 tot zijn taken. Daarmee komt een eind aan het werk van Jochem de Groot. Jarenlang was hij voor de vogelwachten het bekende aanspreekpunt voor de verstrekking van eerst de eierzoekkaarten en later de nazorgpassen. Voor het vele werk dat hij achter de schermen verrichtte kreeg hij onder goedkeuring van de leden en onder toeziend oog van zijn echtgenote op de Algemene Ledenvergadering de ‘Gouden Ljip’ opgespeld en werd daarmee benoemd tot erelid van de BFVW. De BFVW heeft bestuurlijk overleg gehad met LTO Noord, Boerennatuur, het provinciaal bestuur van Fryslân en It Fryske Gea over onder andere het ganzenbeheer, het aaisykjen yn guozzeferneargebieten en het opkrikken van de weidevogelstand in onze provincie. Verder zijn met onze zusterorganisatie Vanellus vanellus (inmiddels opgegaan in SBNL) de mogelijkheden afgetast voor een pilot aaisykjen elders in Nederland. Dit is echter een moeizame zaak, mede door het ontbreken van voldoende gemotiveerde plaatselijke nazorgers. De BFVW is deelnemer aan het Weidevogelverbond, dat via het actieprogramma “Een rijk weidevogellandschap” de teruggang van de weidevogelstand in Nederland eerst wil stoppen en daarna wil verbeteren. Veel BFVW`ers zijn hier bij betrokken via projecten, de Kenniskring Weidevogellandschap en de Regiegroep. Met steun van de BFVW heeft gedeputeerde Andriesen de financiering (€ 6miljoen) hiervan veiliggesteld. Na diverse gesprekken met andere natuurbeschermingsorganisaties blijkt ‘it aaisykjen’ geen onoverkoombare brug te zijn voor een samenwerking met respect voor elkaars standpunten. De BFVW, LBN en SBNL (Vanellus Vanellus) hebben besloten om dit vast te leggen in een convenant waarbij het gedogen van ‘it aaisykjen’ een belangrijk onderdeel is. Met Vogelbescherming Nederland zijn vergelijkbare gesprekken gevoerd. Tot op heden is er nog geen sprake van een getekend document maar wel van een toezegging van vergelijkbare aard. Bond van Friese Vogelbeschermingswachten

Op 31 mei van dit jaar diende het door de Faunabescherming aangetekende beroep tegen de gerepareerde ontheffing voor het zoeken en rapen van kievitseieren. Na een aantal spannende weken waarin de BFVW onaangenaam getroffen werd door berichten in de pers over grote aantallen eieren die door sommige eierzoekers werden gevonden en meegenomen, volgde op 1 augustus de uitspraak. Tot onze grote opluchting wees de bestuursrechter alle bezwaren van de Faunabescherming van de hand. Zoals verwacht heeft de Faunbescherming inmiddels opnieuw beroep aangetekend bij de Raad van State. De uitkomst van deze procedure is van belang voor het toetsen van de nieuwe ontheffing die de provincie met ingang van 2008 zal verlenen. Naar aanleiding van de opmerkingen van de bestuursrechter en de eerder genoemde berichtgeving in de pers, heeft de BFVW een nadrukkelijke oproep aan haar leden gedaan om zich aan de voorschriften te houden. Willen we het eierzoeken voor de toekomst behouden, dan zal een ieder zijn verantwoordelijkheid moeten nemen. Dit betekent kortstondig en beperkt oogsten om vervolgens het beschermingswerk nauwgezet en plichtsgetrouw ter hand te nemen. De BFVW prijst zich gelukkig met de steun van het provinciaal bestuur dat zich steeds vierkant achter ons heeft opgesteld. In dat verband mag de inzet van mevrouw Andriesen niet onvermeld blijven. Dat zij opnieuw Landelijk gebied in haar portefeuille kreeg bij de vorming van het nieuwe college van Gedeputeerde Staten was de BFVW dan ook wel een felicitatie waard. Begin juli is er een Structuurcommissie benoemd met uit elke commissie c.q. werkgroep een afgevaardigde. Doel van deze commissie is om de BFVW eens goed onder te loep te nemen en te kijken waar de organisatie zich kan verbeteren. Uiteindelijk zal dit moeten leiden tot een adviesnotitie welke tot uitvoer moet komen in 2008. Via de contactavond en de rayonvergaderingen hebben de vogelwachten de gelegenheid gekregen om hierop te reageren. Tijdens de contactavond op 2 november 2007 hebben wij afscheid genomen van Anne Venema

en kennisgemaakt met Marco Hoekstra. Verder een uiteenzetting van de structuurcommissie, een presentatie van de nieuwe BFVW website, mozaïek beheer op Nij Bosma Zathe en fierljeppen yn Fryslân. Een gezellige vogelwachtavond met een iets teleurstellende belangstelling. Op 23 november 2007 werd het zestig jarig jubileum van de BFVW met een symposium gevierd. Als locatie werd gekozen voor de Buitenplaats It Wiid in Earnewâld. Een logische keuze vanwege het feit dat het bondsbureau van de BFVW nu officieel op deze locatie is gevestigd. De symposiumcommissie was er in geslaagd een gevarieerd programma samen te stellen voor de leden van de BFVW en vertegenwoordigers van diverse organisaties waarmee de BFVW contacten onderhoudt. In zijn openingwoord ging Geart Benedictus in op het ontstaan van de BFVW in 1947. Het bijzondere was dat de organisatie ontstond van onderop uit een diep gevoel van verantwoordelijkheid voor de natuur waar we allen deel van uit maken en het besef dat we daar op verantwoorde wijze mee om moeten gaan. Sjoerd Span benadrukte in 1958 al dat het werk van de BFVW ‘de hiele fûgelbeskerming omfiemet, ja de hiele natûrbeskerming. Us kreft is natûrbeskerming, droegen troch it folk’. Voor nu betekent dat volgens voorzitter Benedictus dat er door beleidsmakers duidelijke keuzes gemaakt moeten worden. De overheid zal het milieubeleid in vogelrijke gebieden aan moeten passen, natuurorganisaties moeten in kansrijke gebieden kiezen voor de weidevogel en landbouwers moeten gebruik maken van de nazorgers en de bedrijfsvoering aanpassen door te kiezen voor het inrichten van plas-dras gebieden en een gevarieerd maairegiem. De BFVW heeft de deskundigheid en de vrijwilligers die hierin een belangrijke rol kunnen en willen spelen. Net als zestig jaar geleden was de BFVW nodig, is de BFVW nodig en blijft de BFVW nodig in de toekomst. Ingrid de Jong, notulist

15

Commissie Nazorg Jaarverslag BFVW weidevogelbescherming 2007 De telgegevens van 120 vogelwachten in 2007 op 154.000 hectare meest boerenland

Inleiding 2007, het jaar dat velen van ons een prachtige ‘aaisikerstiid’ beleefden, vol avontuur en regelmatig een ‘kanske’. Daarna de nazorg met al haar facetten, prachtig maar uitermate moeizaam wat betreft de kuikenoverleving. De commissie Nazorg spreekt nogmaals haar zorg uit over het aantal weidevogels dat daadwerkelijk tot succesvol broeden (vliegvlugge kuikens) komt. Het weer, de grasgroei en de werkzaamheden van de boer vormen naast predatie en de mate van inzet van de vrijwilligers de kaders voor het succes van de weidevogels. Kortom: de omstandigheden bepalen de mate waarin jonge kuikens succesvol opgroeien. Dit jaarverslag is een uitéénzetting van bovenstaande elementen met daarbij zoals gebruikelijk de inventarisatiegegevens van alle wachten.

16

Het weer, de grasgroei en agrarische werkzaamheden Afgelopen herfst, winter en lente waren uitzonderlijk, vooral in temperatuur. Na de warme maand maart, een ‘absurde’ april, die meer dan 4 graden Celsius te warm was en alle zonneschijnrecords brak. Veel mensen waren overtuigd van ons vermeende ‘nieuwe klimaat’. Ook mei en juni waren warmer dan normaal. De winter, tot 10 maart, was erg nat. Daarentegen was de periode tussen 10 maart en 6 mei de droogste ooit. Alleen van 17 tot 24 maart lichte neerslag, eigenlijk mooi voor onze kieviten. Daarna werd het anders, van 7 tot 18 mei al regelmatig regen. Juni aanvankelijk droog met later typisch ‘Hollands’ weer met regen, wind en veel minder zonneschijn. De zomer was al niet anders. Het weer heeft echter veel invloed op het voedselaanbod van de weidevogels en de steeds

Bond van Friese Vogelbeschermingswachten

vroegere en intensievere landbewerking. Dat de weidevogels hiervan dan ook last ondervinden blijkt wel uit de zeer late (of zelfs helemaal niet) legsels van de grutto en scholekster. Dit jaar had een recordvroege grasgroei, eind maart al 20 cm lang gras en op 8 april werd er al volop gekuild. Op 26 april was zeker 40% gemaaid en op 3 mei zeker 70%. Nadien konden dezelfde percelen nog vele malen gemaaid worden. In de loop van het seizoen kreeg Fryslân meer dan andere jaren een ruiger uiterlijk. Mede door de enorme grasgroei (warm en vochtig weer), een verdere toename van andersoortig grondgebruik en de schaalvergroting binnen de agrarische sector. Ook de reservaten en percelen met regelingen waren ruiger. Dit vanwege het onbetrouwbare weer omstreeks de late maaidatums, met als gevolg uitstel van maaien.

In maart liepen de koeien al buiten. Ook kon het eggen, bemesten en ander werk in een vroeg stadium worden afgerond. De maïs percelen werden geleidelijk tussen 10 april en 10 mei klaargemaakt en ingezaaid. Inventarisatiegegevens Het jaar 2007 lijkt over het algemeen geen goed jaar geweest te zijn voor de vier hoofdsoorten. Met name het aantal vliegvlugge kuikens per ouderpaar is onder de maat. Mogelijk heeft alleen de kievit een redelijk tot goed resultaat geboekt. De kievit dankt haar resultaat aan de herhaalde kansen op maïs percelen. Daarop volgt de tureluur, een handige scharrelaar langs de kantjes die bovendien snel een vervolglegsel heeft, als dit nodig blijkt te zijn. De grutto en nog meer de scholekster lijken het bijzonder slecht gedaan te hebben het afgelopen seizoen.

Aantal gevonden nesten van de vier hoofdsoorten Soort: Kievit Grutto Tureluur Scholekster Totaal:

Aantal nesten: 25.457 7.269 4.048 8.182 44.756

Aantal nesten uit: 17.723 4.601 2.924 5.546 30.794

17

Kievit Op 7 maart het eerste Friese kievitsei, een ‘twake’. Een prachtige motiverende periode brak aan. Eind maart had omstreeks 50% van de kieviten de leg al weer uit. Na 1 april kwam de kievit weer massaal tot broeden op de maïs en de aansluitende percelen, de dichtheid is hier 6 maal hoger dan op gewoon grasland. Deze hoge dichtheid laat zich gemakkelijk verklaren. In het vroege voorjaar gaat het om rijk bemeste, zwarte grond waarbij het voedselaanbod hoog is. Als de kuikens uit het ei kruipen, vaak na herhaalde pogingen, is er ook voor hen een acceptabele biotoop. Tevens dient de groeiende maïs als goede bescherming tegen predators. Het moderne grasland is ongeschikt geworden voor de kievit en heeft hen verdreven naar de maïs. Een consequentie van deze migratie is dat de grutto en tureluur achterblijven in het grasland zonder de hulp van de stoere ‘ald hij’ bij het verdrijven van predators. Dit maakt hen alsmaar kwetsbaarder. Grutto Begin april was het stil in de landerijen, met weinig tot geen grutto’s in de lucht. De aanhoudende droogte was hiervan de oorzaak. Pas op 19 april komen aarzelend enkele paartjes eens op het broedperceel kijken. Alleen in de natte delen van Fryslân komt er serieus beweging in de balts en het nestelen. Helaas komt de eileg moeizaam op gang, zeker op de klei. Begin mei is in grote delen minder dan 50% aan de leg. Het geringe voedselaanbod is de

oorzaak van deze moeizame eiproductie. Enkele natuurbeschermingsorganisaties en boeren besluiten uit eigen initiatief en overtuiging enkele percelen onder water te zetten om zo de grutto een handje te helpen. Pas na 7 mei, als het natter wordt, komt er meer schot in de zaak, het kwaad is al geschied en vele grutto’s bevinden zich in toenemende mate in groepen op gemaaide percelen. Tureluur Heel vroeg, al in maart is er balts en worden nesten gemaakt. Maar ook de tureluur had te kampen met de droogte. Uiteindelijk bleek de tureluur een handige scharrelaar te zijn, het broedsucces was weliswaar te mager, maar desalniettemin toch beter dan dat van bijvoorbeeld de grutto en scholekster. Scholekster Wat voor de grutto geldt, is ook van toepassing op de scholekster. De scholekster kwam ook extreem laat tot broeden, pas na 22 mei aan de leg. In het snel groeiende gras weet de scholekster zich geen goede raad. Bovendien heeft de scholekster door het late broeden meer last van predatiedruk, die later in het seizoen door de ouders van hongerige predatorjongen aanzienlijk hoger is. Mogelijk dat de hoge sterftecijfers in de winter ook debet zijn aan de vrije val van de scholekster.

Broedsucces van de vier hoofdsoorten waaronder de registratie van predatie: Soort: Succesvol broeden: Verloren nesten door: Nesten uit Kievit Grutto Tureluur Scholekster Totaal:

18

17.723 4.601 2.924 5.546 30.794

Met succes gebroed 5.246 1.868 1.278 1.665 10.057

Predatie totaal 3.440 1.175 365 1.065 6.045

Agrarische werkzaamheden 1.307 334 91 218 1.950

Overig 907 363 124 263 1.657

Totaal verloren 5.654 1.851 580 1.546 9.631

% verloren 22.2 25.5 14.3 18.3 21.4

Bond van Friese Vogelbeschermingswachten

Verdeling verloren nesten naar soort predator Soort

Aantallen nesten, die verloren gingen door Zwarte Meeuwen, Vos Bunzing, Overige kraai ekster en hermelijn en predator kauwen wezeling Kievit 1.473 318 356 286 192 Grutto 425 78 148 171 70 Tureluur 108 12 47 71 16 Scholekster 501 108 72 54 48 Totaal 2.507 516 623 582 326

Onbekende predator 815 306 115 282 1518

Totaal verloren % nesten door predatie verloren door predatie 3.440 13.5 1.175 16.2 365 9.0 1.065 13.0 6.045 13.4

Verdeling verloren nesten naar agrarische werkzaamheden Soort

Aantallen nesten, die verloren gingen door Vee: Maaien/kuilen: Maïs bewerking Kievit 154 168 858 Grutto 52 250 22 Tureluur 29 55 6 Scholekster 63 40 106 Totaal 298 513 992

Maïs Begin april was nog niet te voorzien hoe extreem droog het zou worden. Dit leidde ook voor de kievit tot risico’s. De uitkomstgolf van de gespaarde nesten (wat een werk!) op de maïs was net voor 1 mei. Juist op het moment dat veel maïs ingezaaid was volgde een periode met extreem kale vlaktes, maar vooral ook gortdroge vlaktes. De droogte in combinatie met predatie zorgde voor het op grote schaal mislukken van legsels en opgroeiende kuikens. De aanhoudende droogte zorgde ook voor een stagnatie bij vervolglegsels. Na enkele buien omstreeks tweede week mei kwamen de kieviten

Bemesten en ander werk 127 10 1 9 147

Totaal 1.307 334 91 218 1.950

% nesten verloren 5.1 4.6 2.2 2.7 4.3

aarzelend, doch uiteindelijk massaal tot een nieuw legsel, later volgden de scholeksters. Zelfs enkele grutto’s en tureluurs deden een poging op de maïs. De echte geboortegolf was pas eind juni. De maïs was toen al gemiddeld 50 cm lang. Volgens de kenners willen de kievit gezinnen bij een dergelijke maïs lengte hier niet meer vertoeven, in de praktijk bleek echter dat er tot ver in juli nog gezinnen uit de maïs tevoorschijn kwamen. De lengte was inmiddels meer dan 1 meter en de bladeren in gesloten dek.

Beschermingshandelingen en het succes daarvan: Soort

Aantal nesten

Kievit Grutto Tureluur Scholekster Totaal:

25.457 7.269 4.048 8.182 44.756

Aantal beschermingshandelingen 14563 3076 1507 3522 22668

Succesvol

% succesvol

11227 2093 1165 2720 17205

77 68 77 77 76

19

Beschermingshandelingen en de resultaten uitgesplitst:

Kievit Grutto Tureluur Scholekster Totaal:

Aantal nestbeschermers geplaatst 1.702 399 219 571 2.891

Succesvol % succesvol bij nestbeschermer 1.239 232 150 430 2.051

Beschermd bij maaien

Succesvol:

3.920 2.282 1.107 1.071 8.380

2.954 1.547 861 770 6.132

Andere vogelsoorten: Soort Eenden Wilde eend Slobeend Kuifeend Bergeend Zomertaling Wintertaling Krakeend Eidereend Tafeleend Zangvogels: Veldleeuwerik Graspieper Witte kwikstaart Gele kwikstaart

Aantal nesten 3.997 365 335 314 31 21 9

234 197 142 50

Soort Andere steltlopers: Watersnip Kemphaan Wulp Kluut

Andere soorten: Knobbelzwaan Visdief Zwarte stern Kokmeeuw Zilvermeeuw

Predatie De predatie blijft een punt van aandacht, alhoewel de rapportage hieromtrent te wensen over laat. De meeuwen en de zwarte kraai zijn echte eirovers, terwijl de buizerd, kiekendief en in sterk toenemende mate de blauwe reiger het voorzien hebben op de kuikens. Om maar te zwijgen over de vos en de marterachtigen. Een direct verband is de toenemende verruiging van het Friese landschap. Er gaat steeds meer open gebied verloren door bomengroei en het vormen van ruigte door riet en andere niet gewenste gewassen. Het is duidelijk dat de beleidsbepalers hierin geen keuze moeten te maken! Dit kan niet echter zonder uw hulp. Een deugdelijk verslag

20

Aantallen Soort nesten Patrijzen/rallen: 60 Patrijs 4 Kwartelkoning 48 Fazant 141 Fuut Waterhoen Meerkoet Roofvogels: 332 Kiekendief 162 Buizerd 48 Torenvalk Zwarte kraai Ekster Roek

Aantallen nesten 10 0 68 346 771 3.118

is de basis om de juiste beleidsbeslissingen omtrent dit onderwerp te nemen. Nazorgers / vrijwilligers Het is al jaren de grote wens van de Commissie Nazorg, dat de plaatselijke vogelwachten met vereende krachten hun nazorgers aansporen om met de vernieuwingen in de nazorg (nadruk op kuikenzorg) aan de slag te gaan. Een goed contact tussen de boer en nazorger is hierbij onontbeerlijk. Herhaaldelijk zijn lezingen en grootschalige informatieavonden gehouden in de gehele provincie. Hierbij zijn nadrukkelijk de kanjer nazorgers en de liefhebbers onder boeren uitgenodigd. Het is vervolgens teleurstellend Bond van Friese Vogelbeschermingswachten

dat deze uitermate belangrijke vernieuwingen te weinig in praktijk worden gebracht. Vanaf deze plaats wil de Commissie Nazorg iedere weidevogelbeschermer en boer oproepen om vooral met deze nieuwe inzichten omtrent weidevogelbeheer en –bescherming aan de slag te gaan. Het zoeken en markeren van de nesten is belangrijk, maar minstens zo belangrijk is natuurlijk de kuikenoverleving. Het plaatsen van plasticzakken (24 uur voor het maaien) doet wonderen, bijna alle weidevogelgezinnen vertrekken naar omliggende percelen. Ga eens in overleg met de boer mee op de tractor, u zult zeer zeker nog vele nesten en kuikens sparen. Tot grote onvrede van de Commissie Nazorg zijn er nog steeds enkele wachten die haar gegevens niet, niet tijdig of onvolledig aanleveren. De afspraak is dat iedere wacht de gegevens voor 16 september van ieder jaar via de computer (Interbuild) doorgeeft aan de BFVW. Deze informatie is zeer belangrijk om het beleid op een juiste manier gestalte te geven, maar het is ook een verplichting richting de provincie om een deugdelijke rapportage te overhandigen. Deze dient vervolgens weer als leidraad bij de ontheffing voor het rapen van kievitseieren. Mocht een wacht in gebreke blijven, dan volgt er een sanctie in de vorm van het niet meer verstrekken van inlegvellen. In tegenstelling tot de onvrede is er grote opluchting ten aanzien van het toestaan van het ‘aaisykjen’. We zijn er nog niet, maar het biedt perspectief voor de toekomst. De excessen met betrekking tot de veelrapers berusten hoofdzakelijk op incidenten, waarnodig zullen we passende maatregelen nemen. Het hoofdbestuur roept een ieder op om zich aan de regelgeving te conformeren. Verder zijn de ganzen gedooggebieden m.b.t. tot de toetredingstijden en de hierdoor ontstane irritaties bekend bij het hoofdbestuur. Ook hier zullen we de nodige aandacht aan besteden. Tot slot Het weer en daarmee samenhangend het agrarische werk heeft een grote rol gespeeld

in het broedsucces van de weidevogels. Het intensieve gebruik van de landerijen is en blijft een probleem, maar er zijn volop kansen om toch optimaal rendement te halen voor de weidevogels. Een modern agrarisch bedrijf en weidevogels gaan goed samen. Het gebruik van plastic zakken, het royaal om de nesten maaien (een goede nestenclave), voldoende kuikenland en een goede afstemming tussen boer en nazorger is hierbij van essentieel belang. Een groot aantal boeren en nazorgers is zich hiervan bewust, dat dit aantal de komende jaren fors mag groeien. Ondanks deze omstandigheden heeft de kievit zich er weer goed doorheen geslagen. De grutto en scholekster hebben een zeer moeizaam jaar achter de rug. De tureluur was minder succesvol dan de kievit maar beduidend beter dan grutto en scholekster. Het provinciaal beleid is enigszins aangepast waarbij de BFVW met al haar vogelwachten een prominente rol toebedeeld heeft gekregen. De subsidie regeling ‘de vliegende euro’s’ heeft tot op heden zijn vruchten nog niet afgeworpen. Om te zorgen dat deze regeling adequaat wordt ingezet is uw hulp hierbij van groot belang. Daarom vanaf deze plek de oproep aan alle vogelwachters om hiermee aan de slag te gaan. Voor de nadere informatie kunt u altijd contact opnemen met het bondsbureau te Earnewâld. Het aanleveren van een representatief nazorgverslag is nog altijd moeizaam voor een aantal wachten. De vernieuwingen in de nazorg kunnen beter opgepakt worden, dit geldt met name voor de kuikenzorg. Kwaliteit gaat voor kwantiteit, hopelijk komt hier met de gebiedsgerichte aanpak verandering in. Wij rekenen in ieder geval op ieders medewerking! Dat we gezamenlijk de schouders er onder zetten en tot in lengte van jaren mogen genieten van het ‘aaisykjen’ en het beschermen van onze dierbare vrienden uit de ‘Fryske greiden’. De Commissie Nazorg van de BFVW, november 2007

21

Nazorggegevens Sectie Weidevogelbeheer Vanellus vanellus van SBNL Voor de Vereniging van Weidevogelbeheerders Vanellus vanellus was 2007 in tweeërlei op zicht een bijzonder jaar. Twintig jaar na haar oprichting nam de Algemene Ledenvergadering in maart het besluit om te integreren met de Stichting SBNL , de organisatie voor particulier en agrarisch natuurbeheer. De bestaande nauwe band tussen de sectie weidevogelbeheer Vanellus vanellus van de SBNL en de BFVW kreeg in het najaar een extra impuls bij de totstandkoming van een strategische overeenkomst met Landschapsbeheer Nederland. Onder het motto dat er meer is wat ons bindt dan wat ons scheidt, is een belangrijke voorwaarde geschapen om van deze doorbraak een succes te maken.

22

Als symbolische uiting van het feit dat het eierzoeken als een nationale cultuurhistorische verworvenheid moet worden beschouwd worden de nazorggegevens 2007 van Vanellus vanellus thans voor de tweede maal in successie in het jaarverslag van de BFVW opgenomen. De Klomp, januari 2008 J.H.Dijkstra, lid hoofdbestuur SBNL met de portefeuille weidevogelbeheer

Bond van Friese Vogelbeschermingswachten

Inventarisatiegegevens Kieviet Provincie

Friesland Groningen Drente Overijssel Gelderland Flevoland Utrecht N-Holland Z-Holland Zeeland N-Brabant Limburg Totaal

Aantbeheerders

wei

bouw

Totaal

Gevonden Beheerd Uitgekomen

K

V

L

W

VL

Vos

O

4

40

0

40

30

18

8

0

0

0

0

0

0

6

20

1986

172

2158

566

260

427

58

58

6

20

6

13

5

22

904

905

1809

296

265

160

46

5

15

11

8

4

27

65

9320

3926

13246

2409

2234

1673

189

8

119

41

27

76

141

37

2231

2616

4847

1521

1384

1053

118

31

35

10

44

9

108

6

60

82

142

81

81

69

4

0

4

0

3

0

1

24

868

390

1258

663

589

448

47

14

46

5

6

26

48

10

450

100

550

188

181

114

15

8

26

2

0

10

6

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

4

50

142

192

44

40

27

11

0

0

0

2

0

0

12

164

762

926

168

125

73

13

4

27

0

0

2

3

2

28

294

322

101

87

50

14

0

12

0

0

0

11

206

16101

9389

25490

6067

5264

4102

515

128

290

89

96

140

356

Aantbeheerders

wei

bouw

Totaal

Gevonden Beheerd Uitgekomen

K

V

L

W

VL

Vos

O

4

40

0

40

6

2

0

0

0

0

0

0

0

4

20

1986

172

2158

133

72

101

3

8

0

11

2

2

3

22

904

905

1809

14

13

7

1

0

0

3

0

0

3

65

9320

3926

13246

275

251

193

6

0

0

7

8

7

22

37

2231

2616

4847

113

110

79

4

3

3

2

6

1

13

6

60

82

142

4

4

4

0

0

0

0

0

0

0

24

868

390

1258

137

137

110

10

4

1

0

0

9

3

10

450

100

550

82

82

53

12

5

5

0

3

3

1

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

4

50

142

192

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

12

164

762

926

2

2

2

0

0

0

0

0

0

0

2

28

294

322

3

3

1

0

0

2

0

0

0

0

206

16101

9389

25490

769

676

550

36

20

11

23

19

22

49

Grutto Provincie

Friesland Groningen Drente Overijssel Gelderland Flevoland Utrecht N-Holland Z-Holland Zeeland N-Brabant Limburg Totaal

23

Scholekster Provincie

Friesland Groningen Drente Overijssel Gelderland Flevoland Utrecht N-Holland Z-Holland Zeeland N-Brabant Limburg Totaal

Aantbeheerders

wei

bouw

Totaal

K

V

L

W

VL

Vos

O

4

40

0

40

Gevonden Beheerd Uitgekomen 6

6

2

0

0

0

0

0

0

4

20

1986

172

2158

103

42

75

15

7

0

4

0

0

1

22

904

905

1809

27

23

18

2

0

2

0

0

0

5

65

9320

3926

13246

168

145

124

13

0

1

0

3

17

133

37

2231

2616

4847

79

77

50

6

0

2

0

2

2

16

6

60

82

142

6

6

5

0

0

0

0

0

0

1

24

868

390

1258

22

17

19

0

0

0

0

0

0

3

10

450

100

550

20

20

17

1

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

4

50

142

192

1

1

1

0

0

0

0

0

0

0

12

164

762

926

11

10

6

2

1

2

0

0

0

0

2

28

294

322

4

4

2

0

0

1

0

0

0

1

206

16101

9389

25490

447

351

319

39

8

8

4

5

19

164

Aantbeheerders

wei

bouw

Totaal

Gevonden Beheerd Uitgekomen

K

V

L

W

VL

Vos

O

4

40

0

40

2

2

2

20

1986

172

2158

80

48

59

1

10

3

0

1

0

2

22

904

905

1809

5

4

4

2

2

0

0

0

0

0

65

9320

3926

13246

133

129

110

4

0

0

2

3

0

8

37

2231

2616

4847

43

42

34

1

2

0

0

0

0

8

6

60

82

142

2

2

2

0

0

0

0

0

0

0

24

868

390

1258

92

88

73

1

1

0

2

0

1

10

10

450

100

550

33

33

24

2

2

1

0

4

0

7

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

4

50

142

192

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

12

164

762

926

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

2

28

294

322

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

206

16101

9389

25490

390

348

308

11

17

4

4

8

1

35

Tureluur Provincie

Friesland Groningen Drente Overijssel Gelderland Flevoland Utrecht N-Holland Z-Holland Zeeland N-Brabant Limburg Totaal Predatie Kieviet Grutto Scholekster Tureluur

24

515 36 39 11

128 20 8 17

290 11 8 4

89 23 4 4

96 19 5 8

140 22 19 1

356 49 164 35

Bond van Friese Vogelbeschermingswachten

Commissie Broedzorg Ook in 2007 werden door de commissie en haar projectgroepen veel activiteiten ontwikkeld. De BFVW is een organisatie die vogelbescherming in de breedste zin van het woord als doelstelling heeft. Ook andere vogelgroepen dan water- en weidevogels profiteren van de bescherming. De Commissie Broedzorg is vanaf 1990 binnen de BFVW actief. In 2007 namen voorzitter Jitse Krol en Sjoerd Stilma afscheid. Beide heren worden bedankt voor het vele werk dat zij voor de commissie hebben gedaan. Willem Bosgra volgt Jitse Krol op als voorzitter.

In de winter of het vroege voorjaar nestkasten ophangen We ontvingen dit jaar van 72 vogelwachten formulieren met gegevens van 8. 959 geregistreerde nestkasten. Gegevens vindt u samengevat in de overzichten. Over de gehele lijn hebben we wat minder gegevens ontvangen dan in 2006. Detailgegevens zijn op te vragen bij de Commissie Broedzorg. Waarom Broedzorg Onze huizen bieden onder dakpannen, in spouwmuren en onder daklijsten schuilplaatsen en nestgelegenheid. Onze straten en parken bieden voedsel. In ruil daarvoor krijgen wij levendigheid: zoals zingende mezen en stuntvliegende gierzwaluwen. Bovendien kunnen vogels nuttig zijn, als voorbeeld de gierzwaluwen. Dit zijn echte kampioenen als het op insecten vangen aankomt: één gierzwaluw vangt wel 20.000 insecten per dag. Bladluizen, spinnetjes, zweefvliegen, muggen, vliegende mieren… alles wat geen angel heeft gaat erin! Maar… uit onderzoek is gebleken dat het vijf voor twaalf is voor een aantal stads- en dorpsvogels. Waarom kunstmatige nestgelegenheid Het aantal natuurlijke nestholten voor alle soorten holenbroeders loopt door het verwijderen van dode oude bomen terug.

Door sloop en renovatie verdwijnen er steeds meer bestaande broedplaatsen voor holenbroeders. Daarnaast biedt moderne bebouwing eveneens te weinig nestgelegenheid. Door het ophangen van nestkasten en plaatsen van huifjes op dakpannen proberen wij nu deze voorraad natuurlijke holten te vervangen of aan te vullen. Wat doet de Commissie Broedzorg Wij bieden nesthulp. Ook in 2007 zijn diverse kunstnesten ingemetseld en opgehangen. Nesthulp is alleen nodig als natuurlijke nestgelegenheid ontbreekt of onvoldoende aanwezig is. Nesthulp is nooit een einddoel, maar altijd een hulpmiddel.

Commissie Broedzorg heeft diverse neststenen en nestkasten beschikbaar

Rode lijst soorten Kunstnesten kunnen een uitkomst zijn om bepaalde soorten broedgelegenheid te verschaffen. Denk aan het beschermen van Zwarte stern (Blaustirns), een rode lijst soort. Commissie Broedzorg heeft een flink aantal soorten nestkasten, neststenen, huifjes en nestvlotjes op voorraad. Het verbeteren van broedbiotoop Dit is lastig en vraagt veel tijd. Commissie Broedzorg en de plaatselijke

25

vogelwachten kunnen in samenwerking met de NBO’s, zoals NM en It Fryske Gea, iets bereiken. Beschermingsplannen voor bepaalde soorten De commissie koos daarvoor: • De Zwarte stern (Blaustirns), een rode lijst soort; • De Patrijs (Patriis), is bijna uit onze provincie verdwenen; • De Gierzwaluw (Toerswel), snelle vermindering van de nestgelegenheid.

Vogelwacht Heeg plaatst een “mussenflat” in de nieuwe school Drie Werkgroepen Binnen de Commissie zijn drie werkgroepen actief. 1) Werkgroep ‘Blaustirns’ • Project ‘Zwarte sterns in Fryslân: ‘Verleden, heden en kansen voor de toekomst’. Uitkomst van het onderzoek: • Te weinig spreiding in broedlocaties; • Teveel nestvlotjes op de traditionele locaties; • Natuurlijke nesten moeten weer een kans krijgen; Hier werd in 2007 door de projectgroep Blaustirns aan gewerkt.

De veldleeuwerik ook een zeldzame broedvogel? 3) Werkgroep Zwaluwen Advies bij het plaatsen van huifjes voor gierzwaluw en huismus en neststenen voor holenbroeders in gebouwen. De projectgroep heeft een flink aantal stenen kunstnesten beschikbaar.

Vogelwacht Easterein plaatst huiszwaluwnesten onder de brug Broedzorg heeft een educatieve waarde Voor de jeugdvogelwacht of school is het maken, ophangen en controleren van nestkasten een leerzame activiteit. Voorlichting en natuurbeleving beginnen al op de basisschool. Uw vogelwacht kan een prima toegang vinden in de groepen 7 en 8.

Basisschoolkinderen verven neststenen voor de nieuwe school in Wommels In de oostgevel van de nieuwe school plaatst Vogelwacht Wommels 25 neststenen

Werkgroepleden krijgen tekst en uitleg over nestvlotten 2) Biotoopverbeteringsproject Dongeradeel Doel: de aanwezigheid van veldleeuwerik en patrijs te stimuleren. De Commissie Broedzorg doet dit in samenwerking met SBNL (Stichting Beheer Natuur en Landelijk gebied). Commissielid Herman Postma is in 2007 bezig geweest met een inventarisatie.

26

Kerngegevens 2007 • 72 BFVW-vogelwachten hebben dit jaar meegedaan aan het nestkastenproject. • Er zijn in 2007 aan 35 vogelwachten ruim 1000 nieuwe kunstnesten verstrekt. • Ca. 9.000 geregistreerde nestkasten werden dit jaar gecontroleerd en geïnventariseerd. • Hiervan zijn ongeveer 65% bewoond door 28 soorten. Bond van Friese Vogelbeschermingswachten

• B  ezettingspercentages talrijkste soorten: koolmees 41%, pimpelmees 21%, ringmus 15%, spreeuw 4,3% en bonte vliegenvanger 2,9%. • 39 vogelwachten telden zwaluwen (huiszwaluw, boerenzwaluw, dierzwaluw en oeverzwaluw). • In totaal werden in 2007 in Fryslân 139 broedparen zwarte sterns (Blaustirns) vastgesteld, verdeeld over 11 (deel)kolonies. • De Commissie heeft voor 20 vogelwachten/ verenigingen een lezing/presentatie verzorgd. • Hidde Frankena gaf 5 keer advies bij projecten in wijken en bij gebouwen. • In 2007 verscheen een uitgebreid jaarverslag en Vanellus themanummer. • Dit alles door BFVW vrijwilligers, al deze mensen worden bedankt voor hun inzet. Bijzondere waarnemingen Ook dit jaar ontving de commissie weer prachtige verslagen van de nestkastinventarisaties. Daarbij wordt ook vaak melding gemaakt van bijzondere waarnemingen. Hier volgt een opsomming van een aantal daarvan. Franeker gaf een gedetailleerd overzicht met de specifieke broedresultaten van koolmees, pimpelmees en ringmus. Daarnaast een boomvalk met 2 jongen, en verder een nestje van boomkruiper onder een dakpan, en 2 broedgevallen van de nijlgans met in totaal 14 jongen. Ook Akkerwoude e.o. gaf een overzicht met specifieke broedresultaten in de nestkasten. Ze constateerden grotere legselgroottes dan in voorgaande jaren, ook waren er dit jaar weinig dode jongen. Nieuwe bewoners in de kasten waren de boomkruiper en roodborst. De boomkruiper verkoos niet een speciale boomkruiperkast maar broedde in een spechtenkast. Nadat er uit de kast 8 jonge koolmezen waren uitgevlogen, ging de boomkruiper er in broeden, waarbij 6 jongen uitvlogen. In de kast voor de koolmees zat eerst een koolmees waarbij 9 jongen uitvlogen, daarna ging de roodborst erin waarbij 5 jongen

uitvlogen. Leeuwarden e.o. vertelt dat er bij de kinderboerderij geen broedparen wilde eend waren. Afgelopen zomer werden er dode eenden gevonden die aan botulisme type c waren doodgegaan. Verder hadden ze 3 nesten torenvalken buiten de stad die alle drie succesvol waren (in totaal 14 jongen). Terkaple/Akmarijp/Goïngarijp meldt dat de ringmus in de dorpen in grote getale voorkomt. De broedgevallen waren erg succesvol, per kast bijna altijd 2 keer en soms zelfs wel 3 keer. Bij Balk hangen de nestkastjes in 2 bossen: het Wyckelerbos en Harichsterbos. In het Harichsterbos werden de nesten verstoord door een boom- of steenmarter. Het aantal lege nesten is in het totaal niet meegenomen, waardoor de totale verstoring waarschijnlijk hoger zal zijn geweest. Joure had een kast met een vleermuis, 2 kasten met hoornaar, een spreeuw in een gierzwaluwkast, en een broedgeval van de ijsvogel (al 2 keer op dezelfde plek). Jonge holenduiven had Bolsward nog op 8 september. Er waren waarschijnlijk 3 broedgevallen waarvan in totaal 16 jongen zijn grootgebracht. Een torenvalkkast bij Lekkum/ Miedum in de Bullepolder werd wederom 2 maal gekraakt door nijlganzen. In Bakhuizen broedde een winterkoning in een eendenkorf en in een kunstnest van de huiszwaluw. Op de daken van een oude melkfabriek en een school in Dokkum broedden zo’n 40 paar visdieven met er tussen een kleine plevier. Ook Dronrijp meldt een succesvol broedende kleine plevier. Heerenveen/Oranjewoud had in 1 kast een vleermuis en in 2 kasten wespen. Bij het schoonmaken van de nestkasten in Grou na het seizoen bleek dat 5 kasten inmiddels alweer bewoond waren, en wel door vleermuizen. In 2 kasten hingen 4 vleermuizen en in 2 kasten zaten elk 2 vleermuizen, in 1 kast zat 1 vleermuis. In een wykelbak broedde een ransuil succesvol. In Jubbega broedde een winterkoning in een voerbak voor reeën en vond de boomkruiper een plekje in een vleermuiskast. De Blesse e.o. had 2 kasten die bezet waren door hommels. Donkerbroek had een nestkast met

27

muizen en een kast met de bosuil. Bij Gaastmeer had een paar torenvalk in een eendenkorf 3 jongen. Verder werd een kerkuil met 8 jongen gemeld (geringd). De beide torenvalkenkasten in Harlingen leverden beide 6 jongen. Dus in totaal maar liefst 12 jongen (waarvan 10 vrouwtjes en 2 mannetjes, alle zijn geringd). “Broedzorg: leren observeren” Wybren Bruinsma, secretaris commissie Broedzorg

Commissie Broedzorg Totaal RAYON 1 VW. Anjum VW. Brantgum VW. Dokkum VW. Engwierum VW. Ferwerd VW. Hantum VW. Hollum/Ballum/Ameland VW. Holwerd e.o. VW. Kollum VW. Ameland (Nes-Buren) VW. Oudwoude VW. Schiermonnikoog VW. Veenklooster/Zwagerveen VW. Westergeest Totaal RAYON 2 VW. Akkerwoude VW. Augustinusga/Surhuizum VW. Buitenpost VW. Driesum/Wouterswoude VW. Drogeham VW. Gerkesklooster/Stroobos VW. Rinsumageest VW. Surhuisterveen VW. Twijzelerheide VW. Veenwouden VW. Zwaagwesteinde Totaal RAYON 3 VW. Beetgum/Beetgumermolen VW. Berlikum

28

2000 595 50 135 21 17 89 0 195 0 30 0 18 40 395 0 0 0 40 68 0 69 0 103 80 35 313 32 0

Aantal nestkasten per Vogelwacht in Friesland 2001 2002 2003 2004 2005 2006 446 610 657 594 574 667 nieuw 0 10 10 45 39 25 30 30 34 137 147 154 161 171 177 22 13 11 0 0 0 nieuw 0 0 0 11 0 12 12 12 10 0 178 187 123 96 133 0 0 0 0 0 0 197 161 194 191 185 231 0 0 0 0 0 0 0 26 27 34 28 29 0 0 0 0 0 0 0 14 15 25 25 25 34 32 32 18 27 28 319 347 437 360 548 664 45 51 53 53 53 49 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 48 38 64 73 73 90 0 110 103 105 100 27 0 0 0 129 208 60 65 65 65 61 59 0 0 0 0 0 0 0 76 65 0 46 57 73 83 83 75 81 91 24 24 23 0 0 27 46 64 427 529 600 654 0 25 24 27 29 32 0 0 30 36 77 97

2007 662 0 26 180 0 0 0 122 0 240 0 30 0 38 26 329 78 0 0 0 95 0 53 0 0 103 0 602 28 74

Bond van Friese Vogelbeschermingswachten

VW. Birdaard VW. Boksum en omkriten VW. Dronrijp VW. Franeker VW. Hallum/Marrum VW. Het Oud Bildt VW. Marssum VW. Menaldum/Slappeterp VW. Terschelling Totaal RAYON 4 VW. Bozum VW. De Fjouwer Doarpen” Itens VW. Jelsum e.o. VW. Mantgum VW. Easterein VW. Oosterwierum VW. Roodhuis/Tirns VW. Stiens VW. Winsum/Baard/ Oosterlittens VW. Wommels Totaal RAYON 5 VW. Bergum VW. Eestrum VW. Garyp VW. Hurdegaryp VW. Noordbergum VW. Oostermeer (Eastermar) VW. Rijperkerk VW. Sumar VW. Trynwalden VW. Tytsjerk VW. Wijns e.o. Totaal RAYON 6 VW. Arum VW. Bolsward VW. Harlingen VW. Koudum/Hemelum VW. Lollum/Waaxens VW. Makkum VW. Parrega/Hieslum VW. Stavoren VW. Witmarsum

40 0 0 147 35 0 59 0 0 245 0 26 0 36 0 18 34 0 90

40 0 0 0 6 0 0 0 0 341 0 96 0 35 35 19 41 0 80

39 0 0 0 0 0 0 0 0 192 0 0 0 33 0 17 28 0 75

40 0 21 297 15 0 0 0 0 256 0 34 0 30 32 15 36 0 79

33 45 42 279 8 0 59 0 0 349 39 62 19 31 35 17 36 39 32

0 47 60 302 29 0 56 0 0 405 62 66 24 33 54 17 34 0 79

37 43 69 301 18 0 57 0 0 422 64 70 28 32 52 16 0 37 79

0 41 73 325 0 0 61 0 0 267 0 0 0 29 51 17 0 46 84

41 412 83 0 82 27 160 0 28 0 32 0 0 288 0 70 0 58 0 60 0 73 0

35 327 0 0 0 29 250 0 14 0 34 0 0 294 0 69 0 46 0 60 0 62 0

39 537 59 0 0 30 398 0 18 0 32 0 0 271 0 69 0 31 0 60 0 58 0

30 574 0 0 0 29 394 103 14 0 34 0 0 368 0 79 66 29 0 70 0 64 0

39 721 0 0 92 30 439 116 14 0 30 0 0 374 0 85 65 30 0 77 0 68 0

36 869 59 103 0 31 455 114 16 0 51 40 0 362 0 98 70 30 0 65 0 75 0

44 1084 165 128 132 30 403 147 12 0 31 36 0 343 0 92 87 26 0 65 0 73 0

40 1062 165 130 141 25 476 0 18 0 74 33 0 326 0 79 82 27 0 65 0 73 0

29

VW. Workum Totaal RAYON 7 VW. Bakhuizen VW. Balk en omstreken VW. Gaastmeer VW. Heeg VW. Hommerts/Jutrijp VW. Oppenhuizen/Uitwelleringa VW. Oudega (W) VW. Oude- en Nijemirdum VW. Scharnegoutum e.o. VW. Sloten e.o. VW. Sneek VW. Woudsend VW. IJlst en Oosthem Totaal RAYON 8 VW. Akkrum VW. Grouw VW. Idaarderadeel Nrd (Warga e.o.) VW. Irnsum VW. Leeuwarden/Huizum e.o. VW. Lekkum/Miedum VW. Oldeboorn VW. Raerderhim e.o. VW. Reduzum VW. Terhorne VW. Wurdum/Swichum/ Wytgaard Totaal RAYON 9 VW Boyl VW. De Blesse c.a. VW. Donkerbroek VW. Elsloo per 2004 Oosterwolde VW. Heerenveen VW. Jubbega e.o. VW. Olde- en Nijeberkoop VW. Oldeholtpade e.o. VW. Oosterwolde e.o. VW. Ooststellingwerf VW. Oude- en Nieuwehorne VW. Tjalleberd/De Streek

30

27 821 30 134 60 50 0 29 122 96 0 21 152 0 127 590 73 97 0

57 979 31 136 74 64 0 23 107 92 0 19 143 0 290 477 62 100 0

53 1088 33 134 74 64 0 30 121 163 0 18 143 0 308 409 66 27 0

60 1071 32 131 75 0 0 26 128 171 0 15 143 0 350 433 23 81 0

49 1097 31 131 78 0 0 31 142 158 0 12 143 0 371 594 15 103 0

24 1110 28 171 73 0 0 29 163 149 0 0 128 0 369 483 38 99 0

0 1066 30 174 70 0 0 15 133 143 0 0 128 0 373 433 0 100 0

0 802 29 161 73 0 0 21 185 137 0 0 0 0 196 547 0 120 0

117 42 20 22 102 22 44 51

69 36 0 22 0 65 53 70

60 50 0 23 0 69 49 65

50 44 0 23 55 55 37 65

82 124 19 24 65 62 34 66

82 52 21 24 0 58 50 59

0 65 34 20 54 59 55 46

74 72 51 109 0 59 62 0

1472 53 57 197 86

1203 40 51 185 85

1357 40 74 217 83

1366 50 77 204 85

1332 60 99 162

1627 63 101 147 0

1516 65 90 138 0

1827 65 109 157 0

342 0 73 145 110 130 215 0

274 0 100 157 123 0 188 0

259 68 125 149 168 0 174 0

321 45 145 141 128 0 170 0

345 41 165 144 84 0 172 60

388 100 165 139 280 0 172 72

407 105 0 149 270 0 150 142

435 103 207 141 304 0 120 186

Bond van Friese Vogelbeschermingswachten

VW. Wolvega Totaal RAYON 10 VW. De Wilgen/Smalle Ee VW. Drachten/Beetsterzwaag VW. Drachtstercompagnie VW. Gorredijk VW. Langezwaag/Luxwoude VW. Nijbeets/Veenhoop VW. Opeinde (Sm). VW. Oudega (Sm). VW. Rottevalle VW. Ureterp VW. Ureterp Jeugdwacht Totaal RAYON 11 VW. Doniawerstal VW. Goïngaryp/Eagmaryp/ Terkaple VW. Haskerdyken VW. Joure VW. Lemmer VW. Oosterzee VW. Oudehaske VW. St.JohannesgaRotsterhaule

64 1138 37 413 156 80 0 0 317 31 0 104 0 735 0 99

0 1031 32 394 153 88 0 0 0 85 0 167 112 563 0 0

0 1296 0 422 159 75 0 23 222 98 0 136 161 655 0 131

0 1039 25 255 145 79 0 23 414 98 0 0 0 794 0 173

0 1278 16 424 137 94 0 29 380 27 0 108 63 799 0 173

0 1127 33 400 140 83 0 32 344 95 0 0 0 831 0 179

0 1033 35 400 146 77 0 32 180 95 0 68 0 906 0 229

0 954 28 290 223 0 0 32 286 95 0 0 0 975 0 275

66 271 77 72 117 33

66 237 77 64 119 0

66 252 20 58 128 0

69 308 70 44 130 0

69 303 70 56 128 0

66 291 95 84 116 0

69 343 70 70 125 0

68 365 70 80 117 0

VOGELWACHTEN DIE SCHUIN AFGEDRUKT ZIJN, HEBBEN VANAF 1991 NOG NOOIT BROEDGEGEVENS INGESTUURD.

31

Opgegeven aantal broedgevallen, per soort, in Friesland (werkgebied Commissie Broedzorg) 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Aantal kunstnesten, waarvan 222 292 339 402 463 462 530 606 Huiszwaluw 175 201 156 160 189 197 149 178 Boerenzwaluw 10 0 0 429 207 Gierzwaluw (pannen/kasten) 15 19 44 47 53 61 134 211 Aantal wachten huiszwaluwen 20 20 20 30 40 47 49 39 Huiszwaluwadressen 29 35 37 332 575 568 694 639 Huiszwaluwnesten 789 790 639 1491 2258 3262 3347 3361 Gemiddelde nest / wacht HZ 39,5 39,5 31,95 49,7 56,45 69,4 68,31 86,18 Kunstnesten bezet 84 92 77 91 119 90 99 117 huiszwaluw Aantal wachten boerenzwaluw 3 3 2 15 23 25 27 24 Boerenzwaluwadressen 12 11 11 275 293 410 469 268 Boerenzwaluwnesten 83 73 64 1317 2636 3069 3436 3238 Gemiddelde nest / wacht BZ 27,7 24,3 32 87,8 114,6 122,8 127,3 134,9 Kunstnest bezet 10 0 0 99 268 boerenzwaluw Aantal wachten gierzwaluw 3 3 6 23 26 28 30 27 Gierzwaluwadressen 0 0 2 118 225 235 3436 10 Gierzwaluw (ex.) nesten geteld 371 388 391 1116 1190 1624 1887 2177 Gemiddelde nest / wacht GZ 124 129 65 49 46 58 63 81 Kunstpannen bezet 9 11 13 24 53 61 0 292 gierzwaluw Jaartal Akkrum, Oude schouw Akkrum, grondhopen FCC terrein Burgum, Soestpolder 225 gaten Burgum, Cees v/d Adel Donkerbroek “blauwe bos” Haule Drachten, Opeinder kanaal (3 nat. Wanden) Dronrijp, kaai 1 Dronrijp, Kaai 2 Garyp, zandwinput Garyp, vuilstort Gerkesklooster, zandafgraving PM-kanaal

32

2000

2001

200

1020

300

2002

2003

2004 5 31

2005

2006

2007

120

57

73

75

199

0 30 0

240

0

0

0

20 0

315

220

720

620

350

16 30 300 3

18

600 24

2 13 150 74

260 17

350 25 45

Bond van Friese Vogelbeschermingswachten

Gorredijk, kunstwand met 103 gaten Heeg Heerenveen, BFI terrein ( + tijdelijke) Heerenveen, Nieuwbouwterrein Heerenveen, Betonwand “de Kavels” Idzega Joure, rest Joure, De Twigen Kollumerpomp, Slijkweg Kollumerpomp, Kwelderweg Koudum, Galamadammen Koudum, Buitenschar 2 Leeuwarden, Aqua Zoo 144 gaten Lemmer “A.Hamstra” Eastermar “Historische akkers” Oosterwolde weperpolder zandwinning Oosterzee, holsteinpad 4 Opeinde, Zwartveen Oranjewoud, oever museum Belvedere Oudemirdum, Natuurgolfbaan Gaasterland Aldtsjerk “Stenendam” Makkum, Zuidwaard Fryske Gea Nijeholtpade,zandwinning Rinsumageest, nabij Eeltjemeer Schiermonnikoog, 3 locaties Smalle Ee, Butendyken Stavoren-Warns (tijdelijke) Tjalleberd, 2 natuurlijke locaties Ureterp “Fugelhelling” Wolvega, industrieterrein Totaal aantal

63 55 220

0 60 130

0 81

33 28

57 8

40

11

98

120

123

41 7

61 21

117

30 5

78 48

34 80

40 0

32 95

230

25 73

0 0 30

33

0

7 0 40 60 16 40

0 30

6 0 198

304

0 315

110 5 60

10

13 47 8 35

330 25 100

0 40

20

62 60 80 12

15 32 30 1929

704

481

862

1680

1660

2006

1517

33

Aantal wachten huiszwaluwen Aantal wachten boerenzwaluw Aantal wachten gierzwaluw Aantal locaties oeverzwaluw Huiszwaluwnesten Boerenzwaluwnesten Gierzwaluw (ex.) nesten geteld Oeverzwaluwnesten Huiszwaluwadressen Gierzwaluwadressen Boerenzwaluwadressen

2000 20 3

2001 20 3

2002 20 2

2003 30 15

2004 40 23

2005 47 25

2006 49 27

2007 39 24

3 8

3 5

6 3

23 7

26 11

28 9

30 15

27 17

789 83 371 1929

790 73 388 704

639 64 391 481

1491 1317 1116 862

2258 2636 1190 1680

3262 3069 1624 1660

3347 3436 1887 2006

3361 3238 2177 1517

29 0 12

35 0 11

37 2 11

332 118 275

575 225 293

568 235 410

694 3436 469

639 10 268

Biotoop Verbeteringsplan Dongeradeel 2007

Biotoopverbeteringsproject Dongeradeel In 2006 is een begin gemaakt om het “Biotoop Verbeteringsplan Dongeradeel“ op te starten en gelukkig is dit uiteindelijk gelukt. In het begin heette dit “het project Patrijs”. Maar al snel bleek dat het project breder opgezet moest worden om succes te hebben bij sponsoren. Er zijn dan ook een aantal aanpassingen gedaan waardoor meer dier- en plantensoorten konden profiteren. In 2007 hebben akkerbouwers en veehouders stappen ondernomen om de “natuur” meer kans te geven op hun moderne bedrijven. Door een intensieve bedrijfsvoering, landinrichting en ontmenging van de landbouw zijn vele biotopen verslechterd en daarmee zijn vooral kenmerkende akkerplanten en – vogels in aantal sterk achter uitgegaan, zoals de patrijs en de veldleeuwerik. Voornoemde vogels kwamen in de zestiger jaren nog massaal voor in de noordelijke kuststrook. Patrijs en veldleeuwerik stellen

34

hoge eisen aan hun biotoop. Zonder voldoende voedsel-, dekking – en broedmogelijkheden kunnen patrijs en veldleeuwerik zich niet handhaven. Er zijn in de gemeente Dongeradeel 2 gebieden die aan dit project meedoen. Een gebied vlakbij Holwerd. Het betreft hier een gebied van een aantal samenwerkende boeren onder de naam “Ecolana“. Het tweede gebied ligt rondom het dorp Nes. De volgende pakketten beheersmaatregelen, waarvoor deelnemers een vergoeding ontvangen, zijn toegepast: 1. Veldleeuwerikvlakken; 2. Plasdras; 3. Rietkraag; 4. Dobben / poelen; 5. Faunarand; 6. Kruidenrand; 7. Ruigteperceeltjes. De volgende organisaties zijn betrokken bij dit project: Provincie Fryslân, SBNL, BFVW, IVN. Wat is nu de functie/taak van de BFVW in dit project? In de voorbereidende fase was ondergetekende aanwezig bij elk overleg aangaande dit project en in het voorjaar van 2007 zijn er vogeltellingen gedaan in beide gebieden. De monitoring is helaas laat in het seizoen gestart. Daardoor is er niet geïnventariseerd tijdens het broedseizoen. Bond van Friese Vogelbeschermingswachten

Beide gebieden zijn 3 maal uitgebreid bezocht om alle aanwezige vogelsoorten te noteren. De gegevens van de tellingen zijn opgenomen in een eindverslag. Belangstellenden kunnen dit verslag bij mij inzien. Een korte conclusie Door het natte weer in 2007 zijn verschillende faunaranden slecht opgekomen. Vaak is een faunarand ook kopakker en als daar bij nat weer met de trekker doorheen gereden wordt omdat er werkzaamheden in het veld moeten gebeuren, dan wordt de rand er niet mooier op. De veldleeuwerikvlakken werden aangebracht in graan. De zaaimachine 5 meter optillen en uitzetten geeft een oppervlakte van ca. 20 m². Veel kleine vlakjes hebben een groter effect dan enkele grote vlakken. Per ha ca. 10 veldleeuwerikvlakjes. De ruigteperceeltjes zijn blijvend voor enkele jaren. Daarin zijn ook kleine, vaak besdragende struikjes geplant. De rietsloten en kragen worden maximaal voor 50% gemaaid. En geen werkzaamheden in het broedseizoen. Er kwamen heel veel vogels voor. Opvallend was het grote aantal gele kwikstaarten. Leeuweriken waren wel aanwezig, maar of er meer waren door de kale veldjes is moeilijk te zeggen. Patrijzen zijn wel waargenomen. Ook is een nest, inclusief de patrijs “kapot “ gemaaid. Het project wordt in 2008 voortgezet. De tellingen zullen dan vroeg in het voorjaar beginnen, ook tijdens het broedseizoen zal de inventarisatie doorgaan. We hebben hier te maken met een redelijk grootschalig project om boerenlandvogels een betere leefomgeving – biotoop - te verschaffen om op deze manier betere broedresultaten te krijgen waardoor de populatie zich kan herstellen, stabiliseren en uitbreiden.

Aanbeveling In 2007 waren de randen om percelen soms slecht als gevolg van het natte weer, vooral in het begin van het seizoen. Ook waren de meeste randen bij de laatste telling gemaaid of ondergeploegd. Vogels moeten ook in de winter dekking hebben, vooral patrijzen. Geen dekking betekent dat de patrijzen prooi worden van roofvogels. Het Friese akkerbouwgebied in Dongeradeel is in de winter erg kaal, er staan geen gewassen meer en bijna alle percelen zijn geploegd of bewerkt. Daarom moet gezocht worden naar een gewas/vrucht die in de akkerranden ingezaaid kan worden, en die ook zoveel mogelijk in de winter blijft staan. Voordeel: dekking voor dieren en zaden kunnen in de winter als voedsel dienen. Wel moeten hardnekkige ongewenste onkruiden bestreden mogen en kunnen worden. Het project moet zeker enkele jaren kunnen doorgaan om het gewenste effect te kunnen meten. Een zeker zo belangrijk aandachtspunt is de voedselvoorziening in de winter. Onkruiden en kruiden worden massaal bestreden met herbiciden. Het gevolg is dat er zeer weinig onkruidzaad te vinden is voor vogels in het veld. De moderne combine neemt alle zaden, ook onkruid zaden mee. Er valt bijna geen korrel van de oogst op de grond, dus ook daarvan kunnen de akkervogels niet leven. Zoals ik hierboven al schreef is het land in Dongeradeel erg kaal en voor de winter geploegd. Dus de weinige zaden die er na de oogst lagen worden ook nog eens een tiental cm. onder de grond gestopt en daardoor onbereikbaar voor vogels Er moet een ‘jaarrond’ oplossing komen zodat de vogels het hele jaar voldoende dekking en voedsel hebben. Herman Postma, commissielid Broedzorg

patrijs

35

“Vogels aan Huis” Zwaluwen Presentaties In het afgelopen jaar zijn er door de leden van deze werkgroep weer beamer-presentaties gehouden op bijeenkomsten van diverse vogelwachten. Deze presentaties gaan vooral over de verschillende zwaluwsoorten en hun leefwijzen. Welke maatregelen een vogelwacht kan ondernemen om het broedsucces van de zwaluwen te verbeteren. Wij zien graag dat de vogelwachten hun beschermende werkzaamheden en inventarisaties uitbreiden naar deze vogelsoorten. Dit jaar verzorgde de werkgroep presentaties voor de vogelwachten: Buitenpost, Woudsend, Bozum, Easterein en Rinsumageest. De bijeenkomsten werden goed bezocht.

Presentatie verzorgd door een commissielid Bijeenkomsten met Landschapsbeheer Friesland Landschapsbeheer Friesland heeft dit voorjaar het initiatief genomen om de boerenzwaluw in zuidoost Fryslân beter op de kaart te zetten. Deze promotieavonden werden gehouden op 29 mei in Donkerbroek en 30 mei te Nijeholtpade. Het waren prima bijeenkomsten met over beide avonden ongeveer 170 enthousiaste bezoekers. Een prima initiatief van Landschapsbeheer Friesland waaraan commissie Broedzorg / Vogels aan Huis graag haar medewerking heeft verleend. De uitnodiging was gericht aan particulieren en natuurorganisaties.

boerenbedrijven maakten plaats voor grote boerderijen met veel aandacht voor hygiëne. De erven zijn opgeruimd, op de grote betonplaten blijven geen waterplasjes staan, en er zijn geen rommelige “overhoekjes” meer. Insecten blijven weg van zo`n schone en geordende omgeving, waardoor de zwaluwen hun voedsel zien afnemen. In Nederland gaat het dus niet goed, maar ook in Afrika wordt het er voor de overwinterende boerenzwaluwen niet beter op. Als initiatiefnemer heeft Landschapsbeheer Friesland in 2007 het project “Zwaluwen op en rond erven” gelanceerd met als doel om in zuidoost Friesland (ROM gebied) op verschillende locaties maatregelen uit te voeren om de nestgelegenheid van de boerenzwaluw en eventueel ook aanwezige huis- of gierzwaluwen te verbeteren. Het project is eind 2007 afgesloten met als resultaat, dat er op ruim 20 locaties werkzaamheden zijn verricht, zoals het aanbrengen van nestplankjes voor de boerenzwaluwen, kunstnesten voor de huiszwaluw en ook werden er “mestopvangplakjes” onder bestaande huiszwaluwnesten aangebracht. Door monitoring worden de ontwikkelingen geregistreerd.

Zwaluwen op en rond erven Een van de vogelsoorten die het moeilijk heeft is de boerenzwaluw. De omstandigheden zijn voor de boerenzwaluw in een kleine halve eeuw drastisch verslechterd. Kleinschalige

36

Bond van Friese Vogelbeschermingswachten

Dit is een begin, het is de bedoeling dat Landschapsbeheer Friesland ook in andere delen van Fryslân t.z.t. met zo`n project aan de slag gaat.

Overige contacten Er is in het afgelopen jaar regelmatig overleg geweest met uiteenlopende organisaties als: bouw- en woningtoezicht van gemeenten, woningbouwverenigingen, Stichting behoud kerkelijke gebouwen Fryslân, Stichting Âlde Fryske Tsjerken, architecten en vele particulieren, met als doel de snel verslechterende situatie van de diverse zwaluwsoorten onder hun aandacht te brengen en op de mogelijkheid van beschermende maatregelen te wijzen.

Boerenzwaluwen Jan Medenblik / Klaas Boersma, leden commissie Broedzorg

37

Werkgroep ‘Blaustirns Fryslân’ 2007 was wederom een matig jaar qua aantallen zwarte sterns. Voor de Werkgroep Blaustirns was het echter een druk en zinvol jaar waarin volop toekomstplannen werden gesmeed om de populatie te laten groeien. Werkgroep Blaustirns In 1996 werd de Werkgroep Blaustirns Fryslân opgericht met als doel het behouden en uitbreiden van de sterk bedreigde Friese populatie zwarte sterns. De werkgroep valt als zelfstandig opererend onder de Commissie Broedzorg en bestaat uit leden van de BFVW en een aantal vertegenwoordigers uit professionele organisaties. De veldmensen spelen door het leggen van vlotjes en het monitoren van de ontwikkelingen een belangrijke rol bij de bescherming van de stern. Deze activiteiten worden vanuit de werkgroep gecoördineerd. Momenteel bestaat de werkgroep uit Jitse Krol (voorzitter), Johannes Krol (secretaris), Joop Hellinga (It Fryske Gea), Marten Wesselius (Provincie Fryslân), Jelle de Boer (Natuurmonumenten), Berco Hoegen (Staatsbosbeheer), Bernd de Bruijn (Vogelbescherming Nederland), Henk Dommerholt (Natuurmonumenten) en Jelle Postma (SOVON districtscoördinator). De functie van secretaris werd tot september vervuld door Joop Hellinga. Sinds de zomer zijn deze werkzaamheden tijdelijk overgedragen aan Johannes Krol. Joop wordt van harte bedankt voor zijn jarenlange inzet als secretaris. Hij blijft nog wel actief binnen de werkgroep. Voor het coördineren en begeleiden van de veldmensen en om ervoor te zorgen dat er voldoende en het juiste type vlotjes op de locaties worden toegepast, is er behoefte aan een vlotjescoördinator. Jelle de Boer heeft deze taak in eerste instantie op zich genomen. Om de sterke achteruitgang een halt toe te roepen werd in 1996 door de BFVW een beschermingsplan opgesteld. Dit leidde echter niet tot een toename van de zwarte stern. Daarom werd in 2006 op initiatief van de

38

werkgroep en in financiële samenwerking met Vogelbescherming Nederland, de Provincie Fryslân, It Fryske Gea, Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten, veldonderzoek verricht naar de oorzaken van de afname en de mogelijkheden voor een herstel van de populatie zwarte sterns in Fryslân. De resultaten zijn door Jan van der Winden (Bureau Waardenburg) en Romke Kleefstra (SOVON) opgesteld in het rapport ‘Zwarte sterns in Fryslân: verleden, heden en kansen voor de toekomst’. Op 28 maart 2007 werd dit rapport gepresenteerd en uitgereikt aan gedeputeerde Anita Andriesen in restaurant Iesicht te Oudega (Smallingerland). Tijdens de geslaagde bijeenkomst, met onder andere een forumdiscussie onder leiding van Klaas Jansma, werden de mogelijkheden voor de zwarte stern nader besproken. Tijdens het jaarlijkse veldbezoek op 9 juni bracht het bestuur een bezoek aan De Wieden in Overijssel en De Brandemeer bij Oldelamer. De Wieden is het op één na belangrijkste broedgebied voor de soort in Nederland en het bekijken van de aanpak aldaar was daarom erg leerzaam. De traditionele vergaderrondvaart door de Alde Feanen werd op 3 oktober gehouden. Tijdens de rondvaart werden de ervaringen uit het broedseizoen uitgewisseld en werd alvast vooruitgekeken naar het komende jaar. Zo werden een aantal nieuwe locaties genoemd waar vlotjes kunnen worden gelegd. Ook werd het type vlot getoond dat in De Wieden met succes wordt gebruikt (zie foto). Dit betreft een vlot van piepschuimachtig materiaal welke goedkoper is dan de nu veelal gebruikte zware PVC vlotjes. Het ‘Wieden’ type zal vanaf 2008 ook in Fryslân worden gebruikt.

Bond van Friese Vogelbeschermingswachten

Zwarte stern in 2007 In totaal werden in 2007 in Fryslân 139 broedparen vastgesteld, verdeeld over 11 (deel) kolonies. In de tabel staan de gegevens per kolonie weergegeven (aantal aanwezige paren, aantal broedparen en broedsucces in gemiddeld aantal jongen per paar). De getallen tussen haakjes hebben betrekking op de cijfers van 2006.

Type vlot ‘De Wieden’ (B. de Bruijn) Kolonie De Leijen Modderige Bol Tusken Sleatten Kobbelân Smalle Ee Frieswijkpolder De Deelen Brandemeer Brandemeer-zuid Tjonger (Het Wijd) Tjonger (Langelille) Fryslân totaal

Aantal paar

Broedparen 13 (26) 4 (0) 9 (7) 6 (0) 20 (20) 8 (0) 50 (39) 11 (28) 10 (0) 12 (12) 16 (16) 159

In 2007 zijn op een aantal nieuwe locaties vlotjes uitgelegd. Bij de Modderige Bol bij Grouw en in het Kobbelân bij Goengahuizen was sprake van een succes. Bij nieuwe locaties in de Alde Feanen (Jurjenslân, Rûge tsiene, Wyldlannen-Doekesleat) en in De Dulf bij Nijbeets vonden echter nog geen vestigingen plaats. Ook in Trynwâlden, Eastermar, Burgumermar, Timertsmar, Lytse Mar, Jelsma’s dobbe, de Kraanlannen, Easterskar en in de Nijkspolder werden net als in voorgaande jaren geen broedparen vastgesteld. Broedresultaten In tegenstelling tot in 2006 is het broedsucces in 2007 niet bij elke kolonie bijgehouden. Opvallend is dat op de nieuwe locaties (Modderige Bol, Kobbelân, Frieswijkpolder en Brandemeer-zuid) het broedsucces steeds goed

13 (26) 3 (0) 9 (6) 5 (0) 3 (19) 8 (0) 50 (37) 11 (22) 10 (0) 11 (12) 16 (14) (148)

Broedsucces (j/pr) ? (0,8) 1 (0) >1 (0) 1 (0) ? (1,4) 1 (0) 0 (1,3) 0,5 (0,5) 1 (0) ? (1,4) ? (1,4) 139 (136)

was met gemiddeld 1 uitgevlogen jong per paar. In De Deelen was sprake van een flinke tegenvaller. Net als in 2006 werd er veel op natuurlijke nesten gevestigd. Ook dit jaar lag dat aandeel met 40 natuurlijke nesten weer bemoedigend hoog. Van enig broedsucces was in 2007 helaas geen sprake. In de eerste helft van juni was de kolonie over de kop gegaan, vermoedelijk te wijten aan de slechte weersomstandigheden in die periode. De kolonie bij de Smalle Ee had voor het eerst sinds 1993 geen broedparen op de vertrouwde locatie. Het is onbekend gebleven waarom het hier misging. Op een nieuwe plek in een tochtsloot waren toch nog 3 paar aanwezig. Mogelijk is het gros van de paren bij Smalle Ee verkast naar een andere kolonie.

39

Trend De trend van de zwarte stern in Friesland sinds 1992 staat in de onderstaande grafiek. Sinds 1992 ligt het totale aantal broedparen tussen 140 en 200. Na het topjaar 2003 neemt de soort geleidelijk af naar respectievelijk 140 en

250 200

136 broedparen in 2005 en 2006. Het aantal broedparen in 2007 ligt dus op vergelijkbare hoogte als in de voorgaande 2 jaren. Vergeleken met de aantallen in de jaren veertig (30004000 paar) zit de soort dus nog steeds op een dieptepunt.

overig Tjonger Brandemeer De Deelen

150

100 50 0

92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 Grafiek: trend van de zwarte stern in Friesland van 1992 tot en met 2006. Werkplan Blaustirns 2007-2010 Naar aanleiding van de aanbevelingen uit het rapport heeft de werkgroep het ‘Werkplan Blaustirns 2007-2010’ opgesteld. Hierin wordt uiteengezet wat voor beschermingsactiviteiten er de komende jaren worden ontplooid. Dankzij een donatie van €25.000,- van Vogelbescherming Nederland kan de uitvoering van dit plan plaatsvinden. Deze donatie werd mogelijk gemaakt door sponsoring van de Stern Groep NV. In het rapport wordt geconcludeerd dat de belangrijkste reden voor het uitblijven van een toename het magere broedsucces bij sommige kolonies in sommige jaren is. Er wordt aanbevolen om op korte termijn het aantal locaties te verdubbelen en zo mogelijk te verdrievoudigen. Tegelijkertijd zal het aanbod op bestaande locaties verkleind moeten worden of ter plekke meer verspreid. Daarom zullen er circa 25 nieuwe potentiële broedlocaties bij komen. In 2007 zijn hiervoor al 150 nieuwe vlotjes

40

02

03

04

05

06

aangeschaft (type ‘PVC’). In de komende jaren zullen dus nog een fors aantal vlotjes aangeschaft worden (type ‘De Wieden’). Voor de vrijwilligers die zelf vlotjes willen maken en uitproberen zal ook een bedrag worden gereserveerd. Op de vrijwilligers zal een beroep worden gedaan om naast hun vertrouwde locaties nog enkele nieuwe locaties te bemannen. Samen met een professionel zal worden gekeken welke nieuwe locaties het proberen waard zijn, en hoe ze ingericht moeten worden met vlotjes. Na afloop van elk seizoen vindt een evaluatie plaats en wordt de aanpak eventueel bijgesteld. Op de langere termijn wordt gestreefd naar herstel van een natuurlijke situatie. Dergelijke herstelmaatregelen betreffen het vergroten van het oppervlak broedhabitat en krabbenscheervegetaties, samen met het verbeteren van de waterkwaliteit. De Brandemeer lijkt een geschikt gebied om een habitatverbetering tot stand te brengen, mede Bond van Friese Vogelbeschermingswachten

omdat er in 2006 indicaties waren voor een verslechterd voedselaanbod in dit gebied. Ook in 2007 was het broedsucces hier aan de magere kant. In de nabije toekomst zal in samenwerking met de terreinbeheerders Staatsbosbeheer en/of de Agrarische Natuurvereniging Weststellingwerf een deel van dit gebied geschikter worden gemaakt voor de zwarte stern. Er wordt momenteel nagedacht over het veranderen van de samenstelling van de werkgroep. Met het oog op de toekomstige activiteiten is het wenselijk om het bestuur uitsluitend te laten bestaan uit leden vanuit de BFVW. De professionele vertegenwoordigers zullen dan alleen een adviserende rol gaan spelen. Projectgroep ‘Blaustirns’ Jitse Krol Voorzitter Johannes P. Krol Secretaris Joop Hellinga IFG Jelle Postma SOVON Marten Wesselius Provinsje Jelle de Boer NM Berco Hoegen Bernd de Bruijn VBN Henk Dommerholt NM

Tot slot Met het verschijnen van het rapport is er veel duidelijk geworden over waar de knelpunten liggen. Aan de hand van het rapport en het werkplan kunnen we ons nu veel effectiever gaan inzetten om de populatie zwarte sterns in Fryslân te behouden en te laten groeien. Daarbij is de hulp van vele mensen onmisbaar. We willen alle betrokkenen van harte bedanken voor hun inzet in het afgelopen jaar. Namens de Werkgroep Blaustirns, Jelle Postma

Schoolstraat 25, 9258 CE Jistrum Tel: 0512-471541 Schoolstraat 25, 9258 CE Jistrum E-mail:[email protected] Tel: 06-12980713 De Stripe 24, 9264 TW Earnewâld E-mail: [email protected] Tel: 0511-539226 Sumatrastraat 39, 8921 JC Leeuwarden E-mail: [email protected] Tel: 06-48966710 Snekertrekweg 1, postbus 20120, 8900 HM Leeuwarden Tel: 058-2925166 Skrok 11, 8734 HG Easterein Tel: 0515-331302 SBB Postbus 925, 3700 AX Zeist Tel: 030-6937760 Eerste Compagnonsvaart 74, 8415 AD Bontebok Tel: 0513-542610

41

Overzicht lezingen commissie Broedzorg 2007 De BFVW vindt PR belangrijk. Om die reden gaat commissielid Herman Postma met een lezing en de Broedzorg PR stand naar vogelwachten, scholen en verenigingen. Eén van de onderwerpen is: “Hoe krijg ik meer vogels in de tuin”. Daarnaast geeft Herman advies over het bestellen van de diverse soorten nestkasten, zwaluwhuifjes en de subsidieregeling. De lezing wordt visueel ondersteund door een prachtige diaserie en foldermateriaal. Vooral in het vroege voorjaar en op jaarvergaderingen is Herman een veel gevraagde gastspreker.

Hieronder een overzicht van de lezingen in 2007 Maand Vogelwacht/vereniging Januari Oldeboorn Februari Hallum/Marrum Februari Dronrijp Februari Raerderhim Maart Nijbeets Maart Holwerd Maart Mantgum Maart Bolward Maart Oppenhuizen/Uitwellingerga April Ureterp April Oudega (W) school April Woudsend April Opeinde 13 lezingen

Lezing over zwaluwen De lezingen over o.a. gierzwaluwen worden gegeven door projectgroep “Vogels Aan Huis”. Er zijn twee presentatie één voor de vogelwachten (ook een video over oeverzwaluwen) en één voor bouwbedrijven en professionele instanties.

Bent u geïnteresseerd in een lezing over tuin- en stadsvogels dan kunt u contact opnemen met: Herman Postma Lytse Súdein 10 8624 TT Uitwellingerga 0515-558706 of 06-20729354 E-mail: [email protected]

Bent u geïnteresseerd in een presentatie over zwaluwen dan kunt u contact opnemen met: Jan Medenblik Jeltingalaan 37 9285 WJ Buitenpost 0511-544211 E-mail: [email protected]

42

Hieronder een overzicht van de presentaties over zwaluwen in 2007 Buitenpost, Woudsend, Boazum, Easterein, Rinsumageest, Donkerbroek en Nijeholtpade (samen met LBF) 7 presentaties De tijdsduur van de lezing/presentatie is ongeveer 1 uur en de kosten zijn € 30,--.

Bond van Friese Vogelbeschermingswachten

Overzicht subsidieregelingen commissie Broedzorg 2007 Ook het afgelopen jaar was er veel vraag naar gesubsidieerde kunstnesten en huifjes. Maand Vogelwacht Producten Januari Woudsend 12 gierzwaluwhuifjes Januari Ureterp 100 bouwpakketjes Januari Terherne 15 bouwpakketjes Januari Bolsward 62 bouwpakketjes Januari Makkum 20 nestkasten Februari Oldeboorn 15 nestkasten Februari Dokkum bouwmateriaal nestkasten Februari Harlingen/Kimswerd 25 nestkasten Februari Gaastmeer 20 gierzwaluwhuifjes Februari Stiens (jeugdw.) 10 nestkasten Maart Easterein 3 huiszwaluwnesten, 10 boerenzwaluwnesten, 10 bouwpakketjes, 20 gierzwaluwhuifjes, 10 huismus Maart Akkrum 10 huiszwaluwnesten (dubbel) Maart Jirnsum 4 huiszwaluwnesten (dubbel) Maart Oosthem 5 huismus huifjes, 3 gierzwaluwhuifjes Maart Oosterwolde 10 geïsoleerde gierzwaluw nestkasten Maart Koudum-Hemelum 15 gierzwaluw huifjes Maart Woudsend (jeugdw.) 50 bouwpakketjes Maart Workum 5 bouwpakketjes, 10 nestkasten April Bakhuizen 20 nestkasten April IJlst en Oosthem 20 neststenen April Wommels (school) 30 bouwpakketjes Mei Heeg (particulier) 3 mussen neststenen, 2 mezenstenen, 5 gierzwaluwh. Mei Jistrum 90 gierzwaluwhuifjes Mei Driesum-Woutersw. 30 nestkasten Juni Harlingen/Kimswerd 50 bouwpakketjes September Koudum-Hemelum wacht bouwt zelf 100 gierzwaluwnestkasten September De Wilgen/Smalle Ee/ Boornbergum 150 nestkasten Oktober Leeuwarden Project “Hollanderwijk” 10 dubbele huiszwaluwnesten Oktober Sneek Project “De wieren” 10 neststenen Oktober Harlingen Project “Noorderhaven” 10 neststenen Oktober Marssum 22 nestkasten met metalenplaatjes Oktober Berlikum (particulier) 4 mussenpannen (compleet) November Irnsum 25 nestkasten November Oudega 25 metalen nestplaatjes December Wommels (school) 20 gierzwaluwneststenen, 2 mezenstenen, 2 halfholenneststenen, 3 mussenflat stenen December Dokkum 100 metalen nestplaatjes Ca. 35 wachten ruim 1000 nestkasten/bouwpakketjes/huifjes/stenen/metalen nestkastplaatjes. U kunt uw schriftelijke aanvraag sturen naar de secretaris van commissie Broedzorg: Wybren Bruinsma, Swingoerd 49, 8731CV Wommels, 0515-851497, E-mail: [email protected]

43

Personele bezetting van de commissie Broedzorg 2007 Commissie Broedzorg Willem Bosgra Voorzitter Wybren Bruinsma Secretaris Herman Postma Lid Klaas Boersma Lid Jelle Postma SOVON Wiebo Zijlstra Lid Jan Medenblik Lid Hidde Frankena Bouwkundige Abel Jagersma Lid

Noordermeer 4, 9251 LS Burgum Tel: 0511-464867 E-mail: [email protected] Swingoerd 49, 8731 CV Wommels Tel: 0515-851497 E-mail: [email protected] Lytse Súdein 10, 8624 TT Uitwellingerga Tel: 0515-558706 E-mail: [email protected] De Goorn 9, 8431 JE Oosterwolde Tel: 0516-514830 E-mail: [email protected] Sumatrastraat 39, 8921 JC Leeuwarden Tel: 06-48966710 E-mail: [email protected] Bovenweg 14, 8435 VT Donkerbroek Tel: 0516-577362 E-mail: [email protected] Jeltingalaan 37, 9285 WJ Buitenpost Tel: 0511-544211 E-mail: [email protected] De Lange Baan 9, 8731 DZ Wommels Tel: 0515-331559 E-mail: [email protected] De Greiden 63, 8553 MD Indijk Tel: 0514-592135 E-mail: [email protected]

Werkgroep Blaustirns Jitse Krol Voorzitter Johannes P. Krol Secretaris Joop Hellinga IFG Jelle Postma SOVON Marten Wesselius Provisie Jelle de Boer NM Berco Hoegen SBB Bernd de Bruijn VBN

Schoolstraat 25, 9258 CE Jistrum Tel: 0512-471541 Schoolstraat 25, 9258 CE Jistrum Tel: 06-12980713 E-mail:[email protected] Koaidyk 3, 9061 AZ Gytsjerk Tel: 058-2562540 E-mail: [email protected] Tel: 06-21536372 Sumatrastraat 39, 8921 JC Leeuwarden Tel: 06-48966710 E-mail: [email protected] Snekertrekweg 1, Tel: 058-2925166 Postbus 20120, 8900 HM Leeuwarden E-mail: [email protected] Skrok 11, 8734 HG Easterein Tel: 0515-331302 E-mail: [email protected] Loayerstraat 2, 8401 DV Gorredijk Tel: 0513-468616 E-mail: [email protected] Postbus 925, 3700 AX Zeist Tel: 030-6937760 E-mail: [email protected]

44

Bond van Friese Vogelbeschermingswachten

PR COMMISSIE Algemeen In het afgelopen jaar zijn diverse gesprekken gevoerd om een beeld te krijgen wat opkomt wanneer iemand denkt aan de BFVW. Vrijwel een ieder kent de BFVW of de fûgelwacht. De BFVW staat goed aangeschreven bij de friese burger, maar de kennis over de veelheid en diversiteit aan activiteiten van de BFVW is beperkt. Wanneer over de BFVW wordt gesproken dan gaat de discussie vrijwel direct over voorstanders en tegenstanders van het eierzoeken. Op zich is er niks mis mee dat de belangen van het zoeken en kunnen vinden van eieren worden benadrukt, maar de BFVW doet zoveel meer en die inspanningen komen onvoldoende in beeld. Vandaar dat in 2007 de discussie is aangezwengeld om de breedte van het werkveld van de BFVW (nog) beter vorm te geven. De PR commissie zal zich er voor inspannen dat in 2008 door modernisering van de huisstijl, uniformering van de PR activiteiten, nieuw promotiemateriaal en een nieuwe lay-out van Vanellus het aantal abonnees en lezers van Vanellus zal toenemen. Website In 2007 is hard gewerkt aan het realiseren van een nieuwe website. Informatie over diverse activiteiten zal steeds vaker gezocht worden via internet en om die reden was het dan ook noodzakelijk de bestaande website te vernieuwen. Informatie over de organisatie en over resultaten zijn via de nieuwe website probleemloos in beeld te brengen.

Ook de lokale wachten zijn gemakkelijker te vinden zodat aanmelding van vrijwilligers en nieuwe leden eenvoudiger is. Veel dank is verschuldigd aan Rintsje Bouma die veel werk heeft verricht om de website te realiseren. Prijsvraag eerste ei Ook in 2007 is de prijsvraag voor het vinden van het eerste kievitsei door de PR-commissie georganiseerd en gerealiseerd. 60 jaar BFVW Ter gelegenheid van het 60-jarig bestaan van de BFVW is door de PR-commissie een symposium georganiseerd waarbij vogels in relatie tot het beleid, het bedrijf en haar biotoop centraal stonden. Na de receptie met toespraken en muziek van Bennie Huisman heeft de BFVW zich op een voortreffelijke manier laten zien met presentaties over de nazorg door Gerben Heslinga, Broedzorg door Wybren bruinsma, de activiteiten van de Werkgroep Kerkuilen door Johan de Jong en Educatie door Wiebe Wijnja. De presentaties waren een visitekaartje voor de BFVW.

bezoek Vaste Commisie Tweede Kamer

45

‘s Avonds werden er inleidingen gehouden door Piet Jansen, Hessel Agema en Ernst Oosterveld die ieder op een eigen wijze aandacht gaven aan weidevogels en beleid, bedrijf en biotoop. De avond werd afgesloten door Klaas Jansma die met zijn bekende humor terugblikte op het symposium.

Filmdienst In 2007 zijn er geen films vertoond. Voor 2008 zoekt de PR-commissie naar mogelijkheden om deze service weer te kunnen verlenen. Stand In 2007 zijn er voorbereidingen geweest en gesprekken gevoerd om een nieuwe stand te realiseren. Van groot belang is dat de vernieuwde huisstijl goed wordt doorgevoerd, die in het eerste kwartaal van 2008 wordt ontwikkeld. Om die reden zal de opdracht tot realisatie pas in 2008 kunnen worden gegeven.

Een succesvolle middag en avond die naast veel BFVW mensen werd bezocht door diverse bestuurders en politici.

46

Bond van Friese Vogelbeschermingswachten

Werkgroep Educatie De ledenvergadering van de BFVW heeft in haar beleidsplan van 1998 besloten de jeugd meer te betrekken bij de natuur en deze potentiële nazorgers van morgen kennis en liefde bij te brengen voor met name de weidevogels. De werkgroep educatie werd in het leven geroepen met als taak stimulerend te werken, ideeën te ontwikkelen en activiteiten aan te dragen. Door het grote netwerk van de BFVW kan via de leden van de vogelwachten de jeugd in alle hoeken en gaten van de provincie Fryslân worden bereikt. Bij jeugd denken wij in dit verband met name aan kinderen in de leeftijd van 8 tot ca. 15 jaar. De jongeren volgen tot en met het 12e jaar de basisschool in hún dorp of stad, vliegen daarna uit naar vervolgopleidingen in diverse plaatsen en zijn dan moeilijker te bereiken voor b.v. vogelwachtactiviteiten. De jongeren hebben naast het schoolbezoek en het maken van huiswerk het bovendien druk met hobby’s, sport, TV kijken, ‘achter de computer zitten’, enz. enz. Hoe bereik je nu tóch de jeugd, die al zoveel anders te doen heeft, en hoe wek je daar belangstelling op voor de natuur, voor de (weide) vogels en de nazorg. De werkgroep is in de achterliggende acht á negen jaar in nauw contact met vele vogelwachten tot een aantal inzichten gekomen, die wij hier samenvatten. • Benader de jeugd via de plaatselijke vogelwacht en leid binnen die wacht jeugdbegeleiders, “trekkers”, op en begeleid hen. Benoem een jeugdcoördinator. • Vorm binnen de plaatselijke vogelwacht een jeugdafdeling en begeleid deze jeugd door een aantal “trekkers”. Eén is niet genoeg, de wacht moet er duidelijk achter staan en één jaar met activiteiten is niet genoeg, ga door en houd vol. • Maak een activiteitenprogramma. Ideeën genoeg. Deze worden ook aangedragen op de jaarlijkse “trekker”cursus. Neem niet te veel hooi op de vork, maar dat wat aangepakt wordt doe dat goed én herhaal dat andere jaren. Onderhoud goed contact met de (basis) school; gebruik de BFVW leskist die in elk rayon

aanwezig is. • Maar vooral: neem de kinderen mee de natuur in, ga naar buiten. Neem waar én vertel de eigenaardigheden. Dáár ligt de kracht van de nazorgers, de ‘fjildminsken’ van de BFVW. En dáár liggen voor de kinderen de onvergetelijke momenten; hierbij behoort ook het aaisykjen. De Werkgroep Educatie richt zich primair op het stimuleren van de wachten en de actieve ‘trekkers’ binnen de wachten en ervaringen, onder andere de hierboven genoemde, over te brengen. Ook dit verslagjaar werden veel activiteiten ontwikkeld. In oktober vond de negende ‘trekker’cursus plaats. Op drie avonden werden de volgende thema’s behandeld: opzet en organisatie van een jeugdafdeling; educatieve aspecten, contact met ouders, scholen, boeren; herkennen van vogels en twee veldlessen. Inmiddels hebben 145 cursisten uit 45 verschillende vogelwachten de cursus gevolgd. Er zijn meer dan 50 vogelwachten die beschikken over een jeugdafdeling/wacht met een jeugdcoördinator, daarnaast organiseren vele wachten geregeld jeugdactiviteiten. Veel kinderen worden op deze manier in goed contact met onze natuur gebracht! Op 4 oktober vond de jaarlijkse terugkomavond voor ‘trekkers’plaats. Daar worden ervaringen uitgewisseld, wat kan wél en wat lukt niet. Dán hoor je ook hoe die jeugd wél bereikt wordt. Altijd een leerzame avond, voor de jeugdbegeleiders én voor de werkgroep! Op 22 februari werd weer een cursus “Opleiding tot Junior Nazorger” gegeven. De vogelwachten krijgen dan voorlichting over opzet en inhoud

47

van de cursus, die daarna door de wachten zélf wordt gegeven. Ook de actieve vogelwacht van Oldeholtpade e.o. zet zich reeds lang in voor de jeugd. Op zondagmorgen 15 april ontvingen daar zeven leden van de jeugdvogelwacht het diploma “Junior Nazorger”.

‘It Sulveren Polske’ is de prijs voor die jongen of dat meisje tot en met 12 jaar die als eerste in Fryslân een ljipaai vindt. Doel van deze prijs, ingesteld door de BFVW in 2003, is kinderen te stimuleren om het veld in te trekken, de natuur te leren kennen en goede nazorgers te worden. Dit jaar vond op vrijdag 9 maart, om 07.25 uur, voor schooltijd, de achtjarige Mente de Boer uit Nijland, het eerste kievitsei. Op maandag 12 maart reikte gedeputeerde Anita Andriessen het ‘Sulveren Polske’ uit aan Mente. De “Jeugdfûgelwachtedei” werd dit jaar voor de vijfde maal georganiseerd. Op zaterdagmorgen 12 mei in het natuurgebied ‘Katlijker Schar’. Deze dag werd georganiseerd door de jeugdvogelwacht Heerenveen-Oranjewoud in samenwerking met de Werkgroep Educatie en it Fryske Gea. Het weer werkte niet mee, maar het werd toch een geweldige dag! Er was een prachtige speurtocht uitgezet, er was veel te zien én veel te horen uit de mond van de deskundige begeleiders. In de werkschuur van it Fryske Gea waren vele leuke stands ingericht. De belangstelling was ook dit jaar weer groot: er waren 235 enthousiaste, geïnteresseerde kinderen.

48

Terugkijkend op dit jaar kan geconstateerd worden dat, ondanks beweringen dat de jeugd het te druk heeft en moeilijk warm te maken is voor de natuur, door de activiteiten van vele vogelwachten honderden kinderen in Fryslân dichter bij de natuur zijn gekomen. Namens de Werkgroep Educatie, Wiebe Wijnja, voorzitter De erelijst van ontvangers van ‘It Sulveren Polske’ziet er als volgt uit: Sander Bokma Thijs de Vries 2005 Bonne Postma Mente de Boer

Workum Rinsumageest ljipaaisykjen Workum Nijland

15 maart 2003 18 maart 2004 niet toegestaan 28 maart 2006 9 maart 2007

Bond van Friese Vogelbeschermingswachten

Ras project Ljip Ras is de afkorting van Retrapping Adults for Survival, dit project is een ringproject dat door het Vogeltrekstation met de BFVW is opgezet om vangst – terugvangstgegevens te verzamelen die het mogelijk maken om (veranderingen in) overlevingskansen van ljippen te volgen. Het ringwerk vindt plaats gedurende het broedseizoen, een hoge graad van plaatstrouw bij adulte vogels maakt de kans relatief groot om overlevende vogels die in vorige jaren zijn geringd daadwerkelijk terug te vangen. Tevens kan de wetenschap ook veel nut hebben van het feit dat ringers grote aantallen vogels in de handen krijgen en hierdoor in staat zijn de verhoudingen tussen leeftijdsklassen en van geslachten te onderzoeken of andere bijzonderheden te ontdekken. In het project worden sinds 2000 door een groep samenwerkende ringers op zes plaatsen in Friesland volwassen ljippen op het nest geringd en teruggevangen met zeef– inloopkooien. De onderzoek gebieden liggen bij Gytsjerk, Dongjum, Oosternijkerk, Kollum, Steggerda en Burgum. De bedoeling van het project is, dat er op verschillende locaties in de Provincie Fryslân, jaren achtereen in hetzelfde gebied gegevens van de kievit worden verzameld. De gegevens worden verzonden naar de BFVW en het Vogeltrekstation in Heteren. Er is al veel over de kievit bekend, maar toch zijn er nog genoeg vraagtekens. Via terugvangsten kunnen de plaatstrouwheid en overlevingskansen worden berekend. Omdat het essentieel is om de deskundigheid van ringers te toetsen en te bevorderen zijn er certificeringdagen, iedere ringer is verplicht om deze te volgen om in het bezit te blijven van een geldige ringvergunning. De technische leiding van de dagen is in handen van door het Vogeltrekstation aangewezen instructeurs.

Doel van deze dagen is: Het hanteren van de vogels, seksen, wegen en meten met de juiste, professionele materialen en het vastleggen van de biometrische gegevens. Daarnaast zullen de gegevens van verschillende deelnemers worden vergeleken zodat een uniforme werkwijze en registratie ontstaat en later de gegevens van verschillende ringers ook gelijkwaardig gebruikt kunnen worden bij verder onderzoek. Het uitbreiden van ervaring met het determineren en bepalen van leeftijd en geslacht van de vogels. Ieder voorjaar wordt door de werkgroep een evaluatieavond georganiseerd. Veldervaringen worden uitgewisseld, vangmethode, biometrische gegevens of het invoeren van de gegevens op het computerprogramma “Poot” komen ter sprake. In september is er een gezamenlijke certificeringdag gehouden met de Wilsterflappers te Workum. Het Thema was de biometrie van de kievit, goudplevier en de kemphaan. Dit zijn altijd leerzame dagen en zijn zeker voor herhaling vatbaar. Overzicht acute geringde Kieviten Jaar

Nieuwe geringd 2000 92 2001 33 2002 52 2003 42 2004 40 2005 71 2006 46 2007 58 Totaal 434

Terug gevangen 2 8 20 16 15 26 33 24 144

Totaal 94 41 72 58 55 97 79 82 578

49

Zoals uit het overzicht blijkt zijn er tot nu toe 144 terugvangsten gedaan, hiervan waren er 8 mannen en 136 vrouwen. Uit deze cijfers wordt duidelijk dat vrouwen veel gemakkelijker op het nest worden gevangen dan mannen. Naast adulte ljippen zijn er in het project 837 kuikens geringd. Slechts drie daarvan zijn als broedvogel in het studie gebied teruggevangen. Dat is weinig, en wijst erop dat ofwel de overlevingskans van de kuikens, of hun geboorteplaatstrouw gering is. Namens de werkgroep J.Plat

50

Bond van Friese Vogelbeschermingswachten

De Wilsterwerkgroep Als Wilsterwerkgroep van de BFVW zijn we actief zoals de naam doet vermoeden, met de vangst van en onderzoek naar “wilsters”[Goudplevieren]. In het verleden was de vangst alleen beperkt tot de wilsters, maar geleidelijk zijn de soorten als kieviten, kemphanen en rosse grutto’s ook in het onderzoek betrokken. De vier soorten worden met de zelfde vangmethode en techniek gevangen: het z.g.n “wilsterspul”. Het is een eeuwenoude vangtechniek waarmee in de laatste 400 jaar op de zelfde manier is gevangen. In het verleden was het bedoeld voor geldelijke inkomsten, waarbij het min of meer in de wintermaanden beroepshalve werd beoefend. Schattingen op basis van uitgegeven akten en courante berichten gaan we er van uit dat omstreeks 1900 er 300 wilsterflappers actief waren in de provincie Fryslân in een strook langs de kust van de Waddenzee en de Zuiderzee, waarbij de zuidelijke grens ongeveer ligt langs een denkbeeldige lijn van Dokkum via Leeuwarden en Sneek naar Stavoren. Het moeten duizenden goudplevieren geweest zijn die op jaarbasis gedood werden en via de poeliers verhandeld en geëxporteerd werden naar Engeland.

zijn sterk gebonden aan de binnenlandse graslandpolders en kunnen daar alleen op grote schaal gevangen worden met het wilsterslagnet. Deze methode wordt alleen nog maar toegepast in de provincie Fryslân en in geringe mate in Groningen. Deze cultuurhistorische vangtechniek gecombineerd met diepgewortelde praktische kennis en passie van de wilsterflappers, maakt het mogelijk dat er grote aantallen gevangen worden voor wetenschappelijk onderzoek. Dit is uniek in het steltlopers onderzoek wereldwijd. Deze gezamelijke inspanning wordt zowel financieel als moreel ondersteund door de BFVW. Joop Jukema, Fokke Tuinstra en Rinkje v d Zee.

Via wettelijke maatregelen is in 1978 het vangen van goudplevieren met slagnetten verboden. Vanaf dat moment werd op verzoek van het Friesche Vogelvangersbelang door het ministerie van LNV een aantal vergunningen beschikbaar gesteld, die uitgebreid zijn tot een 35-tal ringvergunninghouders. In het afgelopen vangseizoen zijn in totaal 3972 Wilsters gevangen en geringd, 765 kemphanen,192 kievitten, en 227 rosse grutto’s. Van de goudplevieren zijn de grootste aantallen gevangen, dit vindt vooral zijn oorzaak in het feit dat alleen in de broedperiode (mei, juni en juli), de goudplevieren afwezig zijn in Fryslân. De overige maanden komen ze in grote aantallen voor als doortrekkers en overwinteraars. De kemphanen en rosse grutto’s kunnen alleen maar gevangen worden tijdens de voorjaarstrek naar de noordelijk gelegen broedgebieden. De goudplevieren, kemphanen en kieviten

51

Werkgroep Kerkuilen Friesland De vrijwilligers van de WKF hebben een druk jaar achter de rug. De eerste jongen werden begin mei geringd en dat ging door tot eind november! Het topjaar 2004 met 553 broedparen van de kerkuil (Goudûle) werd met 17 broedparen verbeterd tot 570 paar. Het gemiddelde aantal uitgevlogen jongen lag rond de 4. Het aantal mislukte broedgevallen bleef met 16 paar zeer laag. Maar liefst 153 broedparen hadden een vervolglegsel en 1 paar had een derde legsel. Het lage aantal paren in de klei en veengebieden van het voorgaande jaar werd in 2007 ruim verbeterd. Een aantal voorbeelden ter illustratie: Regio Gaasterland Bantega Franeker Hallum e.o. Grou Molenend Kollum Warten Nijbeets e.o Bolsward

2006 12 26 3 2 1 15 27 2 3 11

2007 48 47 7 9 7 34 55 6 19 29

De veldmuizenstand in het Leechlân tussen Grou en Warten was uitzonderlijk hoog. Voor predatoren van de veldmuis (Fjildmûs) stond de tafel gedekt. In oktober liepen er 76 grote zilverreigers (Grutte Wite Reager) verspreid over een aantal weilanden en werkten de ene na de andere veldmuis naar binnen. Verder versmaden torenvalken (Wikel), ransuilen (Hoarnûle), bruine kiekendief (Brûne Hoanskrobber), buizerd (Mûzebiter) en verschillende meeuwensoorten vele veldmuizen. Het aantal broedparen op Schiermonnikoog liep op naar 5. Eén paar bracht drie jongen groot in het kooiker schuurtje (op zolder van twee meter hoog!) van de eendenkooi van Theun Talsma. Op de zandgronden, waar meer muizensoorten

52

voorkomen, zijn de schommelingen in de dal- en piekjaren van de veldmuis minder groot dan op de klei- en veengronden. Het maximale aantal broedparen in muizenrijke jaren is zo langzamerhand bereikt met een aantal van rond de 550 paar en in muizenarme jaren zal dat 250-300 paar zijn. Aantal broedparen van de kerkuil in Fryslân van 1990-2007 jaar 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

broedparen 205 116 168 248 204 218 307 244 310 407 466 542 381 414 553 515 298 570 Bond van Friese Vogelbeschermingswachten

Braakballen zijn verzameld onder de roestplaatsen en deze zullen op een zaterdag samen met de jeugd en begeleiding gedetermineerd worden. Zie ook: www. natuurmuseumfryslân.nl. Een prachtig project, zowel voor de wetenschap als voor de educatie. Opvallend weinig roestplaatsen zijn er gevonden in het zuidoosten van de provincie. Het aantal broedparen van de steenuil (Stienûle) blijft op 12-14 paren steken. In het gebied rond Steggerda is een lichte stijging van het aantal, terwijl het op andere plaatsen (Bolsward, Oudehorne en de kleistreek in het noorden) minder goed gaat. Meldingen van solitaire steenuilen neemt toe in de gehele provincie. Met de kleinschalige maatregelen (uitvoering Landschapsbeheer Friesland) in de geïsoleerde gebieden hopen we toch op een herstel van de steenuil.

Langzamerhand is de kerkuilenwerkgroep uitgegroeid tot een “algemene uilengroep”. Namens de Werkgroep Kerkuilen Friesland, Johan de Jong

Het Natuurmuseum Fryslân is samen met de jeugdvogelwachten van de BFVW en de Werkgroep Kerkuilen Friesland een project gestart om alle overwinterende ransuilen (Hoarnûle) op hun roesplaatsen te tellen in de kerstvakantie. Harry Wijnandts coördineert het project. In december is door Harry Wijnandts en Johan de Jong op vier locaties in Fryslân het plan toegelicht (dia’s). Via radio en krant (Jan de Jong) is er een netwerk ontstaan en zijn er maar liefst 109 roestplaatsen geteld met in totaal 1254 ransuilen.

53

‘Vanellus’, verenigingsorgaan van de BFVW Sinds januari 1948 is Vanellus het officiële orgaan van de vereniging Bond van Friese Vogelbeschermingswachten (BFVW). De aangesloten 120 lokale Vogelwachten ontvangen een vastgesteld aantal exemplaren van Vanellus. Dat is momenteel drie. Veel Friezen en niet-Friezen hebben een particulier abonnement. Ook veel bestuursleden van lokale Vogelwachten. En oude wens van de redactie is om meer armslag te krijgen waar het gaat om het werken in kleur. Nu moeten we veel energie en fantasie gebruiken om een nummer deels of geheel in kleur uit te brengen. In het afgelopen jaar lukte dat voor een deel. Dankzij een royale gift van de Stichting Woudsend Anno 1816 kon de helft van de jaargang geheel in kleur worden uitgebracht. Een prachtige geste! In de personele bezetting van de keten van productie, administratie, etikettering enz. en druk van Vanellus kwam geen wijziging. De redactieleden waren Louis Dykstra, Anne Osinga en Sake P. Roodbergen. In maart trad Anne Osinga af als voorzitter van de BFVW. De functie van hoofdredacteur is daarom nu overgenomen door Louis Dykstra. Johan de Jong was verantwoordelijk voor de rubriek ‘Vogelnieuws’ en Jaap de Vries verzorgde de rubriek ‘Ringedingetjes’.

een presentje van de Vanellus-redactie aan het hoofdbestuur aangeboden tijdens de jubileumviering op 23 november. Sake P. Roodbergen

Ook dit jaar werd de ledenadministratie van Vanellus bijgehouden door Jelle Bouma van Oldetrijne. En ook nu weer deed Henk Ligthart uit Sneek de etikettering. De naam van Piet Zijlstra van Oosterwolde moet opnieuw met ere worden genoemd: hij produceerde alweer –geheel belangeloos en nu al voor de zevende keer- de indexen van artikelen én dieren van deze jaargang. De huisdrukker van Vanellus is Drukkerij Van der Eems in Heerenveen. Voor de opmaak tekende Paul Hettinga te Akkrum. Het vijfde nummer van de jaargang was een themanummer over de activiteiten van de BFVW-commissie Broedzorg. Dit afgelopen jaar verscheen de 60e jaargang van Vanellus in zes nummers. Ter gelegenheid van het jubileum van de BFVW als organisatie werd een DVD samengesteld van alle zestig jaargangen van Vanellus. De DVD werd als

54

Bond van Friese Vogelbeschermingswachten

E 12,-

55

De Koekaktie van 2007 De koekaktie van 2007 vertoonde in vergelijking met vorig jaar een lichte teruggang in het aantal van de verkochte koeken met ruim 600 stuks. En dat terwijl er 1 wacht meer mee deed. Het bedrag waarmee dat de deelnemende wachten hun kas konden ver sterken bedroeg € 21.924,00. Een leuk bedrag dat in betrekkelijk korte tijd kan worden verdiend. Hoogste aantal verkochte koeken per wacht: 1. v.w. Bolsward 3024 2. v.w. Joure 1548 3. v.w. Franeker 1512 4. v.w. Drachten-Beetsterzwaag 1116 5. v.w. Ureterp en Oude en Nieuwe Horne 1080 Er zit de laatste jaren weinig verandering in dit lijstje, misschien een uitdaging voor andere wachten om daar iets aan te doen? DE DUURSTE VENTVERGUNNINGEN. 1. SNEEK € 28,55 2. GAASTERLAN/SLEAT € 25,29 3. SMALLINGERLAND € 25,00 4. BOLSWARD € 23,95 5. NIJEFURD € 19,70 In totaal werd er € 241,98 uitgegeven aan leges. Een flink bedrag als je bedenkt dat dit geld ook had kunnen worden besteed voor de aanschaf van b.v. nestkasten of iets dergelijks. Gelukkig komen er steeds meer gemeenten die deze geldklopperij afschaffen. De jubileumvlag. Afgelopen jaar hebben 6 wachten hun 50-jarig jubileum gevierd en hebben een vlag met eigen opschrift gekregen. Het waren: 1. Oppenhuizen-Uitwellingerga 2. Veenwouden 3. St. Johannesga e.o. 4. Woudsend 5. Veenklooster Nog de hartelijke gelukwensen. De sulveren ljip. In 2007 werden 9 wachtleden gedecoreerd met de sulveren ljip als teken van waardering voor hun inzet voor de wacht. Deze sulveren ljippen liggen op voorraad bij ondergetekende. De prijs is € 30,00/ F. Tuinstra.

56

Bond van Friese Vogelbeschermingswachten

Regels voor het vinden en aanbieden van het eerste kievietsei! 1. Het ei moet geraapt zijn op een plaats en een tijdstip waarop dat is toegestaan. Dat betekent dus niet in ganzengedooggebieden vóór een aangegeven tijdstip en niet op land waar het aaisykjen door de eigenaar of de gebruiker is verboden of verboden voor bepaalde personen. Dus een nazorger die met uitsluiting van alle anderen mag zoeken op het land van een grondgebruiker, kan niet als vinder van een eerste ei worden erkend. De vindplaats moet dus toegankelijk zijn voor iedere daartoe bevoegde aaisiker. (zie 2) 2. De vinder moet in het bezit zijn van een geldige nazorgpas met inlegvel tenzij hij/ zij 11 jaar of jonger is. Vindt een boer op zijn eigen grond een eerste ei dan verstrekt de vogelwacht hem direct een nazorgpas indien dat nodig is. De boer moet dan wel nazorg op zijn landerijen toestaan. 3. De vinder neemt in eerste instantie contact op met de vogelwacht ter plaatse en meldt tijd en plaats van rapen. De vertegenwoordiger van de vogelwacht controleert of het ei terecht is geraapt en wendt zich zo snel mogelijk tot de gemeente waarin het ei is gevonden wederom met vermelding van tijd en plaats. Is het gemeentehuis gesloten of anderszins niet bereikbaar dan is het verstandig de politie te bellen en tijd en plaats van vinden te laten vastleggen. De gemeente wendt zich tot de provincie wanneer het vermoeden bestaat dat er sprake is van het eerste provinciale ei.

6. Als er twee eieren (bijna) tegelijkertijd worden gevonden, geldt het eerst gemelde ei als eerste ei. De raper moet dus snel het veld verlaten om de vondst te melden. 7. Als het eerste provinciale ei deel uitmaakt van een legsel van meer dan één ei, is één ei bestemd voor de Commissaris de Koningin en het tweede voor de burgemeester van de gemeente waarin het ei is gevonden. 8. Het tweede ei dat gevonden wordt in de gemeente waarin het eerste ei van de provincie is gevonden, wordt beschouwd als het eerste ei van de gemeente en wordt als zodanig aangeboden aan de betreffende burgemeester 9. Bovenstaande regels gelden ook voor het vinden van het eerste ei door de jeugd en het daarvoor uit te reiken Sulveren Polske. De vind(st)er moet jonger zijn dan 13 jaar en moet het ei zelfstandig vinden. Plaats en tijd van vinden moeten direct worden gemeld bij de plaatselijke vogelwacht. De wacht meldt de vondst bij W. Wijnja (0515-532607) of M. Hoekstra secretariaat Bondsbureau BFVW Earnewâld (0511-539750/ 06-45221590). Het hoofdbestuur meldt de vondst op het provinciehuis.

4. Indien de vogelwacht niet te bereiken is, kan de vinder zich verstaan met het gemeentehuis of de politie. 5. Een lid van de vogelwacht of een andere deskundige controleert of er sprake is van een vers ei (lotterje).

57

Vogelasiel De Fûgelhelling Opgevangen vogels en dieren Het afgelopen jaar is weer een groot aantal vogels in de Fûgelhelling opgevangen. Het waren er in totaal 2398, iets minder dan in 2006. Door de enorme inzet van onze medewerkers en vrijwilligers kon een groot deel met succes worden gerevalideerd. Aan roofvogels en uilen ontvingen we: 3 boomvalken, 1 bruine kiekendief, 45 buizerds, 13 haviken, 2 smellekens, 6 sperwers, 14 torenvalken, 11 bosuilen, 48 ransuilen, 75 kerkuilen en 3 steenuilen. Behalve verkeersslachtoffers (veel kerkuilen) waren dit vooral prikkeldraadslachtoffers en vogels die tegen een raam aangevlogen waren. Op 28 januari kregen we een boomleeuwerik binnen. Andere bijzondere vogels waren 4 ooievaars, 4 koekoeken, 5 appelvinken, 1 dodaars, 1 kruisbek, 1 roerdomp en 1 zomertortel. Van de ijsvogel werden 13 exemplaren opgevangen, een teken dat het goed gaat met deze soort. De topper in 2007 was de houtduif. Het asiel ontving ruim 250 stuks. De Fûgelhelling wast niet alleen olieslachtoffers, maar ook wel eens andere viezeriken. 30 oktober kwam een vogel binnen die bij nadere bestudering een buizerd bleek te zijn. Hij was op de een of andere manier in de gierkelder van een boerderij in Hemrik terechtgekomen. De buizerd was in goede conditie en omdat de gehele eerste opvang verschrikkelijk stonk werd besloten het dier direct een wasbeurt te geven. Zijn klauwen werden omwikkeld met verband om verwondingen van de wassers tegen te gaan. Wonder boven wonder hield de vogel zich tijdens het wassen erg rustig en was de klus snel geklaard. Drie dagen later kon hij alweer losgelaten worden. Na de eerste najaarstorm van 9 november werden maar liefst 7 verzwakte kleine alken

58

naar het asiel gebracht. Ook in andere asielen in Nederland werden veel van deze vogels opgevangen. Dit zou kunnen duiden op voedselschaarste in hun overwinteringsgebieden. Normaal gesproken zijn deze uitgeputte dieren ten dode opgeschreven. Voor het eerst heeft de Fûgelhelling een aantal van deze dieren kunnen redden. Op 19 november hebben twee kleine alken weer de vrijheid gekregen bij de sluizen van Lauwersoog. Na de storm kwam nog een bijzondere gast naar het asiel. Een verzwakte grote zilverreiger werd door medewerkers van de provincie Fryslân gevonden bij Kollum. Deze is later bij de Ezumakeeg in het Lauwersmeergebied losgelaten. Na verzorging en revalidatie kon bijna 60 % van de opgevangen vogels in de vrije natuur worden teruggezet. Natuurlijk werden er het afgelopen jaar ook weer een groot aantal zoogdieren opgevangen. In 2007 werden bijna 400 zoogdieren uit de natuur naar het asiel gebracht. Het overgrote deel daarvan waren de 260 egels, maar bijvoorbeeld ook 3 eekhoorns, 5 steenmarters, 47 konijnen, 37 hazen, 11 vleermuizen en 18 reeën vonden een tijdelijk onderdak in het asiel. Bijzonder was de opvang van een zieke das uit Gaasterland. In dierenkliniek De Toren werd het dier geopereerd en verlost van een gezwel. Bond van Friese Vogelbeschermingswachten

In 2006 werden nieuwe buitenrennen voor egels gebouwd. Vorig jaar kwam daar een grote omheinde ruimte voor reeën bij. Deze buitenopvang ligt achter Douwe’s Gea, in alle rust en in een natuurlijke omgeving. De nieuwe ruimte wordt gebruikt voor het laatste stadium van de opvang van de reekalfjes. Hier kunnen ze weer wennen aan de natuur voordat ze worden losgelaten. Exoten Behalve wilde inheemse zoogdieren werden er ook regelmatig dieren gebracht die mensen voor hun plezier houden. Het afgelopen jaar waren dat o.a. fretten, tamme konijnen, kippen, cavia’s en waterschildpadden. De vreemdste gast was een hangbuikzwijn, die zelfs de landelijke pers haalde, om de eigenaar op te sporen. In de meeste gevallen komt er voor de exoten nooit een eigenaar opdagen. Het blijkt dat mensen vaak niet weten waar ze aan beginnen als ze een dier nemen en dat vervolgens de gemakkelijkste manier om er weer van af te komen is, om het maar ergens te dumpen. Tot dusver is het ons steeds gelukt deze dieren elders onder te brengen, maar dit zou in de toekomst wel eens problemen kunnen geven.

winters van de laatste tijd. Momenteel broeden 650-700 paartjes in ons land. Gezien de tendens naar warme winters gaat de ijsvogel een zonnige toekomst tegemoet. Dit geldt ook voor de vogels op het terrein van de Fûgelhelling, want ze hebben met succes een aantal jongen grootgebracht.

Broedgeval ijsvogel Rond half mei ontdekten medewerkers van de Fûgelhelling bij de kunstwand voor oeverzwaluwen een paartje ijsvogels dat zich verdacht gedroeg. Zouden ze hier misschien willen nestelen? Dat zou wel heel bijzonder zijn. Na ze een aantal dagen geobserveerd te hebben, bleek dit inderdaad het geval te zijn. De ijsvogels gingen een nesthol graven in de zwaluwwand! Na een aantal weken was alleen het mannetje nog te zien op zijn vaste zitplaats in de wilgenstruik langs de vijver. Dit kon alleen maar betekenen dat het vrouwtje aan het broeden was. Geweldig mooi!

Douwe’s Gea De oeverzwaluwen in onze kunstwand hadden een goed jaar, we telden maar liefst 61 broedparen. Wel begonnen ze laat met broeden, toch is nog een groot deel begonnen met een vervolglegsel. De rietgors en de kuifeend waren beide weer aanwezig als broedvogel. Opmerkelijk was het aantal kleine karekieten. Rond de vijver werden 4 territoria vastgesteld. Het aantal orchideeën is sterk toegenomen. Inmiddels groeien drie soorten op het terrein, de brede orchis, de rietorchis (ongevlekte vorm) en de gevlekte orchis. Deze soorten van het geslacht handekenskruid zijn wettelijk beschermd. In de wilde plantentuin hebben we informatiebordjes geplaatst in de vorm van een vlinder. Hierop staat informatie over een aantal planten en de daarop voorkomende insecten in het betreffende deelgebiedje van de tuin. Voor de insecten was het een slecht jaar. Tijdens en na de veel te natte maand juli waren er in vergelijking met andere jaren veel minder vlinders, bijen etc. te zien.

Steeds vaker worden er in Nederland ijsvogels gezien. Het gaat goed met deze voormalige Rode Lijstsoort. Deze ontwikkeling komt mede tot stand door de opeenvolgende serie warme

Wel was er voor Fryslân een mooie waarneming, namelijk die van de wilde bij, de klokjesdikpoot. De soort vliegt speciaal op klokjes en is in de zomer meerdere malen waargenomen in

59

de wilde plantentuin. Hier vloog hij op het grasklokje en het ruig klokje. Elders op het terrein, op de schrale zandheuvels, was een grote kolonie van de kleine roetbij aanwezig. Deze soort vliegt op composieten en in Douwe’s Gea was dat vooral op biggenkruid. De mannetjes slapen zelfs in de bloemen van deze plant. In oktober troffen we op een schraal, mosrijk stukje grasland een aantal zeldzame soorten paddenstoelen aan. Dit betrof een aardtong soort, de gele knotszwam en het papegaaizwammetje. Al met al zijn er elk jaar weer nieuwe leuke dingen te ontdekken in Douwe’s Gea. Educatie Ook in 2007 heeft de Fûgelhelling niet stil gestaan op het gebied van voorlichting en educatie. Op de open dag maakten honderden belangstellenden gebruik van de mogelijkheid het asiel te bezoeken. Op de open dagen heeft het publiek de kans om een indruk te krijgen van het werk van het asiel. Bovendien proberen we op deze manier nieuwe mensen te interesseren voor onze doelstellingen. Een groot aantal groepen is op bezoek geweest voor een diapresentatie in het bezoekerscentrum en rondleiding door het asiel. Veel ouders namen hun kinderen mee voor een kinderfeestje. De Kinderdoedag op 6 oktober was een geweldig succes! Onze stand werd tijdens een aantal gelegenheden druk bezocht o.a. in het Fries Natuur Museum in Leeuwarden op de Boartersdei bij It Damshûs in Nij Beets. Het IVN, afdeling De Wâlden en de jeugdvogelwacht van Ureterp organiseerden vele activiteiten, zoals nestkastjes timmeren en vetbollen maken. De Vlinderwerkgroep Friesland, Werkgroep Kerkuilen Friesland, vogelwachten en andere natuurverenigingen hielden hun vergaderingen in de Fûgelhelling. Veel bezoekers wisten op woensdagmiddag de weg naar het asiel te vinden. Dan is de Fûgelhelling van 13.00 tot 16.00 uur open voor publiek.

60

Veranderingen Om de vogels meer rust te gunnen is de eerste opvang verplaatst naar een andere gedeelte van het asiel. Hier bevond zich nog één van de oude basins, die afgebroken zijn. Daarna is de ruimte gedeeltelijk opnieuw betegeld. Voorlopig zijn de oude kooien nog in gebruik voor de patiënten die opgevangen worden. Om nieuwe kooien te kunnen realiseren zullen eerst fondsen moeten worden aangeschreven om aan het benodigde geld te komen. Wel is er een z.g.a.n. werktafel aangeschaft van maar liefst vier en een halve meter lengte. Deze is voorzien van twee spoelbakken waardoor alles een stuk vlotter gaat en de vrijwilligers elkaar ’s ochtends tijdens de schoonmaakwerkzaamheden niet meer in de weg lopen. Op de plaats van de oude eerste opvang is een nieuwe winkelruimte gecreëerd waar bezoekers allerlei leuke artikelen kunnen kopen. We doen ons werk nog steeds zonder structurele overheidssubsidies. Dit kan alleen maar dankzij de enorme inzet van vrijwilligers en de bijdragen van donateurs. De toenemende kosten van de opvang drukken echter steeds zwaarder op de begroting. In 2008 zal daarom een begin gemaakt moeten worden met het vinden van andere en aanvullende oplossingen. We hopen dat gemeentelijke overheden en de provinciale overheid daarbij niet aan de kant blijven staan. Rest ons nog een ieder te bedanken voor de steun en het vertrouwen in de Fûgelhelling. Namens het bestuur, medewerkers en vrijwilligers, Jelmer en Hetty Sinnema Beheerders Vogelasiel de Fûgelhelling De Feart 1, 9247 CK Ureterp Telefoon 0512 514328 www.defugelhelling.nl / [email protected] Bond van Friese Vogelbeschermingswachten

Vogelkustasiel De Fûgelpits Vogelvrienden Het jaar 2007 is weer voorbij en in totaal werden bij De Fûgelpits 983 vogels binnengebracht. 175 Vogels werden dit jaar als olieslachtoffer aangetroffen op de stranden en langs de Waddenzee. De rest van de binnengebrachte vogels waren van allerlei pluimage. Ruim de helft van de vogels kon worden terug geplaatst. Wat opvalt de laatste jaren is dat er in de nazomer steeds vaker jonge zeekoeten worden gevonden op de stranden van de Waddeneilanden. Helaas zijn deze zeekoeten moeilijk te helpen en zijn het er altijd maar een paar die teruggezet kunnen worden. Daarnaast hadden wij in de herfst nogal wat kleine alken die binnengebracht werden. Veel van deze kleine alkjes redden het niet en na onderzoek bleek dat de darmen van deze vogeltjes waren verschrompeld waardoor dwangvoederen niet meer helpt. Gelukkig kunnen we in het vervolg onderscheid maken omdat deze kleine alken zeer zwarte ontlasting hebben. Stel dat we weer kleine alken krijgen met dezelfde symptomen dan laten wij ze gelijk inslapen. Daarnaast kwam er nog een mooie jonge papegaaiduiker, helaas konden wij ook deze vogel niet redden. De papegaaiduiker had een gezwel in de nieren en in de longen. Twee jonge reeën werden afgelopen zomer ter verzorging aangeboden. 1 Ree is helaas overleden doordat het diertje te lang geen moedermelk had gehad, de andere ree hebben wij gelukkig kunnen redden en die is na enkele weken overgebracht naar Uffelte om te socialiseren bij soortgenoten. Sinds enkele jaren heeft De Fûgelpits officieel een vergunning van het ministerie van landbouw om reeën op te vangen en is De Fûgelpits aangesloten bij de Nederlandse reeënopvang. Daarnaast werden er nog diverse egels gebracht. De hoofdzakelijk jonge egels waren hun moeder kwijtgeraakt door het voortrazende verkeer. 2007 Was een jaar van onderhandelingen met Rijkswaterstaat om samen tot een goed rampenplan te komen. Een jaar waar de samenwerking van kustasielen

en Rijkswaterstaat gestalte kreeg en inmiddels is ondertekend door alle partijen. In geval van een grote olieramp weten nu Provincie, Gemeenten, Waterschappen, Vogelkustasielen en Rijkswaterstaat wat er gedaan moet worden en wie waar verantwoordelijk voor is. Tevens zullen er in de toekomst rampenoefeningen plaatsvinden om bij een eerstvolgende olieramp, mens en dier zo goed mogelijk hulp te bieden. Wij als Fûgelpits zien deze ontwikkeling als een erkenning van de vogelkustasielen. Verder hebben wij samen met de kustasielen een heel protocol van behandelen opgesteld. Bij een olieramp dient een ieder dit protocol van olieslachtofferopvang ter hand te nemen en er zoveel mogelijk naar te handelen. Daarom wordt er op het moment een onderzoekkamer ingericht om zo de nodige bloedonderzoeken te kunnen doen. Deze onderzoeken zijn nodig om meer inzicht te krijgen in stookolie die inwendige schade aanricht bij de vogels. Het ministerie en andere instanties kunnen wij zo te zijnertijd onderbouwde informatie verstrekken. 2007 Stond ook in het teken van stagelopen. Vele jongeren kwamen bij De Fûgelpits hun stage periode doen om zo wat te leren, hoe met vogels en wilde dieren om te gaan wanneer deze hulpbehoevend zijn geworden. Graag staan wij de scholen bij, ook omdat De Fûgelpits al jaren een erkend opleidingsbedrijf is. 2007 Was een jaar van verder ontwikkelen, van kennis om zoveel mogelijk slachtoffers te helpen, die door menselijk toedoen slachtoffer zijn geworden. Daarom willen wij graag een ieder die heeft bijgedragen in wat voor vorm ook heel, heel hartelijk danken. Door u mogen wij ons werk blijven doen. Tevens willen wij ook graag de BFVW bedanken voor de jaarlijkse donatie en natuurlijk niet te vergeten alle vogelwachten die ook hun steentje bijdroegen. Het was weer fantastisch en bij deze nodigen wij u graag eens uit voor een bezoekje aan ons vogelopvangcentrum. Namens het bestuur, beheer en vrijwilligers van vogelkustasiel De Fûgelpits Mosselbankweg 1 te Moddergat tel: 0519-321591

61

62

Bond van Friese Vogelbeschermingswachten

Toelichting op de jaarrekening over het boekjaar 2007, Van 1 november 2006 t/m 31 oktober 2007 Een bevredigend resultaat We kunnen terugzien op een financieel goed verlopen jaar. De balans laat een gestage groei zien die ontstaat door bijschrijving van het resultaat. Groei van het eigen vermogen is geen beleidsdoel maar wel plezierig. Hierdoor kunnen projecten, waar geen dekking voor is, gewoon doorgaan. Over het algemeen is het resultaat dicht bij de begroting gebleven. De bestuurskosten zijn iets hoger uitgekomen doordat er vrij veel advertenties zijn geplaatst. Bij de commissies en werkgroepen vallen de hogere uitgaven van Nazorg op. Dit is ontstaan door de nazorgtour door Fryslân waarbij op 5 plaatsen een extra voorlichtingsavond is verzorgd. De provincie heeft dit met een subsidie ondersteund. Resultaat Vanellus Ons ledenblad heeft te kampen met een licht teruglopende opbrengst aan abonnementsgelden. Omdat de kosten voor het drukken een lichte stijging laten zien is het resultaat iets teleurstellend. In de begroting zijn hogere reclameopbrengsten voorzien om tot een positief saldo te komen. De begroting voor 2008 De begroting is sterk gewijzigd. De grootste verandering is ons nieuwe bondsbureau. Voor het komende jaar geeft dit wat vertekening van de werkelijkheid omdat ons boekjaar eindigt op 31 oktober. Voor deze datum hebben nog geen betalingen en ontvangsten plaatsgevonden. De begrootte kosten zijn echter 40000 euro voor 2007. De jaarkosten zijn begroot op 90000 euro. De provincie Fryslân heeft subsidie toegezegd voor deze activiteiten. Hierdoor krijgen deze uitgaven geen invloed op het resultaat. Een ander onderdeel waarvoor een hogere begroting geldt is de PR Commissie. Dit komt voort uit het resultaat van de “Structuurcommissie”. De Commissie stelt voor om het totale PR gebeuren incl. de website en Vanellus te verbeteren. De projectgroep “Blaustirns” van de commissie Broedzorg gaat een ambitieus plan uitvoeren om de habitat en daardoor het aantal broedparen te verbeteren. Dit mooie project kost in 4 jaar 25000 euro. Vogelbescherming Nederland heeft hiervoor een subsidie toegezegd. Hierdoor heeft dit geen nadelige gevolgen op het resultaat. Betalingsmoraal van sommige aangesloten lokale vogelwachten Er zijn nog steeds een behoorlijk aantal lokale afdelingen die de ledenafdracht niet voor 1 november hebben betaald. Daardoor hebben deze wachten op de eerstkomende jaarvergadering geen stemrecht. Drachten, januari 2008 Eltjo J. van Marum, penningmeester

63

Balans BFVW 2007

64

Bond van Friese Vogelbeschermingswachten

Balans BFVW 2007

65

Staat van baten en lasten BFVW 2007

66

Bond van Friese Vogelbeschermingswachten

en begroting 2008

67

GIBO Accountants en Adviseurs BEOORDELINGSVERKLARING Ingevolge uw opdracht hebben wij de jaarrekening over 2006/2007 over de periode 1 november 2006 tot en met 31 oktober 2007 van de Bond van Friese Vogelbeschermingswachten te Leeuwarden beoordeeld. De jaarrekening is opgesteld onder uw verantwoordelijkheid. Het is onze verantwoordelijkheid een beoordelingsverklaring inzake de jaarrekening te verstrekken. De staat van baten en lasten sluit met een positief exploitatiesaldo van € 13.669. Dit bedrag is samengesteld uit een positief exploitatiesaldo van € 16.119 voor de Bond van Friese Vogelbeschermingswachten en een nadelig exploitatiesaldo van € 2.450 voor Vanellus. De balans per 31 oktober 2007 sluit met een totaaltelling van € 202.754. Onze werkzaamheden bestonden, overeenkomstig in Nederland algemeen aanvaarde richtlijnen met betrekking tot beoordelingsopdrachten, in hoofdzaak uit het inwinnen van inlichtingen bij functionarissen van uw bond en het uitvoeren van cijferanalyses met betrekking tot de financiële gegevens. Door de aard en omvang van onze werkzaamheden kunnen deze slechts resulteren in een beperkte mate van zekerheid omtrent de getrouwheid van de jaarrekening. Deze mate van zekerheid is lager dan aan een accountantsverklaring kan worden ontleend. Op grond van onze beoordeling is ons niets gebleken op basis waarvan wij zouden moeten concluderen dat de jaarrekening, volgens in Nederland algemeen aanvaarde grondslagen voor financiële verslaggeving, geen getrouw beeld geeft.

We vertrouwen erop u hiermee van dienst te zijn geweest.

Hoogachtend,

T.J. Wiersma Accountant-Administratieconsulent

68

Bond van Friese Vogelbeschermingswachten

Exploitatierekening bondsorgaan VANELLUS over 2007 en begroting 2008

69

Adressen bestuursleden vogelwachten 1 VW. Akkerwoude 1 VW. Akkerwoude 1 VW. Akkerwoude 2 VW. Akkrum 2 VW. Akkrum 2 VW. Akkrum 3 VW. Ameland (Nes- Buren) 3 VW. Ameland (Nes- Buren)Se. 3 VW. Ameland (Nes- Buren) 128 VW. Anjum 128 VW. Anjum 4 VW. Arum 4 VW. Arum 4 VW. Arum 5 VW. Augustinusga/Surhuizum 5 VW. Augustinusga/Surhuizum 5 VW. Augustinusga/Surhuizum 122 VW. Bakhuizen 122 VW. Bakhuizen 122 VW. Bakhuizen. 7 VW. Balk en omstreken 7 VW. Balk en omstreken 7 VW. Balk en omstreken 8 VW. Beetgum/Beetgumermolen 8 VW. Beetgum/Beetgumermolen 8 VW. Beetgum/Beetgumermolen 9 VW. Bergum 9 VW. Bergum 9 VW. Bergum 10 VW. Berlikum 10 VW. Berlikum 10 VW. Berlikum 11 VW. Birdaard 11 VW. Birdaard 11 VW. Birdaard 125 VW. Boksum en omkriten 125 VW. Boksum en omkriten 125 VW. Boksum en omkriten 13 VW. Bolsward 13 VW. Bolsward 13 VW. Bolsward 15 VW. Boyl 15 VW. Boyl 15 VW. Boyl 16 VW. Bozum 16 VW. Bozum 16 VW. Bozum 119 VW. Brantgum 119 VW. Brantgum 119 VW. Brantgum 17 VW. Buitenpost 17 VW. Buitenpost 17 VW. Buitenpost 12 VW. De Blesse c.a. 12 VW. De Blesse c.a. 12 VW. De Blesse c.a. 126 VW. De Fjouwer Doarpen” Itens 126 VW. De Fjouwer Doarpen” Itens 126 VW. De Fjouwer Doarpen” Itens 99 VW. De Wilgen/Smalle Ee 99 VW. De Wilgen/Smalle Ee. 99 VW. De Wilgen/Smalle Ee. 18 VW. Dokkum 18 VW. Dokkum 18 VW. Dokkum. 19 VW. Doniawerstal 19 VW. Doniawerstal 19 VW. Doniawerstal 124 VW. Donkerbroek 124 VW. Donkerbroek 124 VW. Donkerbroek 20 VW. Drachten.Beetsterzwaag

70

Pe. J. POSTMA Se. S. ALKEMA Vo. Tj. WIERSMA Pe. A. VISSER Se. S. MIEDEMA Vo. S. MIEDEMA Pe. P.J. BROUWER J.D. BROUWER Vo. J.T. DE JONG Se. T. VISSER Pe. J. BIJL Pe. J. BRUINSMA Vo. E. TICHELAAR Se. J. DE BOER Pe. T. HANSMA Vo. H. HOEKSMA Se. Mevr.C. ALMA-LAANSTRA Pe. l. OZINGA Se. J. MELCHERS Vo. E. BOSMA Pe. A. OVERDIJK Vo. W.S. DE BOER Se. J.B. VAN DIJK Pe. R. BUURSEMA Se. O. BAARDA Vo. L.J.. DIJKSTRA Pe. J. WIEGERSMA Se. W. LANTING Vo. A. KLAVER Pe. P. HAARSMA Se. J. METZLAR Vo. F.. SIEGERSMA Pe. W. NOORDSTRA Se. J. LUDEMA Vo. J. LUDEMA Pe. Th. HOFMAN Se. S. TILMA Vo. J. WIJNSMA Pe. D.H. KUPERUS Se. A. VAN LINGEN Vo. J.D. KIENSTRA Pe. K. DE VRIES Se. Y. EDEMA Vo. B. NIJSINGH Pe. A. LAND Se. J.J.C. DE VRIES Vo. G. STENEKES Pe. T. DAMMERS Se. H. ROTTEVEEL Vo. L. STELLEMA Pe. J. WAGENAAR Se. J. ROSKAMMER Vo. J.A. WAGENAAR Pe. L. DOUMA Se. P. DEKKER Vo. U. JELLEMA Pe. J. V.D.WOUDE Se. S. EEKMA Vo. E. De BOER Pe. D. PESTMAN Se. W. TERPSTRA Vo. G. KOOI Pe. E. BLOM Se. M.E. PIETERSEN Vo. Y. DE JONG Pe. M.J. LEENSTRA Se. G. SPEERSTRA Vo. H.P. DE VRIES Pe. W. MEYERHOF Se. H. DE BOER Vo. Mevr. I. RUESSINK-DE JONG Se. A. BOONSTRA

Haeijehoek 18 9108 MR Doniaweg 27 9104 GG Conr.Veenlandstraat 45 9104 BM Dr. Idzerdastrjitte 42 8491 DS Sijthuisterfjild 2 8468 ML Sijthuisterfjild 2 8468 ML Hoofdweg 10 9164 KL Nieuweweg 6 9164 KC Hiemkesweg 10 9163 GG Stiemsterwei 24 9133 NS Schildhoek 1 Hockaart 3 8822 VW Van Kammingaweg 31 8822 WB Skoalsingel 22 8822 VJ Langpaed 4 9283 TD Kruswei 30 9281 KL Skoalikkers 34 9284 TW Hollewei 8 8574 TH Skuniadijk 13 8574 TR Middenpad 3 8574 SH De Weind 7 8561 JA Welgelegen 13 8571 RG Ige Galamawei 57 8582 KS Langestraat 62 9045 PD Hilligekamp 24 9044 MV Sint Martinuspaed 6 9044 ML Hillemaweg 51 9251 KC De Bjirk 12 9251 NJ Pater Doesburgleane 19 9251 PK W. Koningstraat 22 8851 GT Twibak 2 9041 ES Kwekerijleane 9 9041 ER Hoofdweg 118 9112 HB Dokkemerstraatweg 12 9112 GT Dokkumerstraatweg 12 9112 GT Pypsterhof 24 9033 XM Tiltsjedyk 2 9031 XL Muontsehiem 19 9031 XD Snekerstraat 79 8701 XC De K·per 15 9005 RP Samuel v Haringhouckstr. 21 8701 DW Kerkweg 30 8392 NP Boylerweg 167 8392 NG Boylerweg 15 8392 NA Tjerkebourren 12 8635 MC Tjerkebourren 10 8635 MC Terp 42 8731 BA Tjessenweg 5 9152 BD De Terp 4 9154 BC Stemhuisstraat 14 9153 BH De Schepperstr. 67 9285 PJ Ruiterstraat 22 9285 RX Egypte 5 9285 MX Erica 13 8471 WL Domeinenweg 8 8396 LM Pepergaweg 72 8395 PE Bourren 36 8641 WX Buorren 48 8641 WX Skippersbuorren 15 8734 GT Drachtstereewei 30 9213VE Slinge 35 9204 KK Drachtster Heawei 98 9213 VJ Kouwe 19 9103 PE Kouwe 1-B 9103 PE Woudhorne 51 9101 NS Noed 13a 8521 NR Hollandiastraat 72 8517 HH Lemmerweg 4 8521 JN Herenweg 63 8435 WP Herenweg 52 8435 WP Veerhuisweg 46 8435 SC Eikesingel 24 9203 NX

Broeksterwoude Damwoude Damwoude Akkrum Haskerdijken Haskerdijken Buren-Ameland Buren-Ameland Nes Anjum Lauwersoog Arum Arum Arum Surhuizum Harkema Augustinusga Bakhuizen Bakhuizen Bakhuizen Balk Harich Oudega(g.s) Beetgumermolen Beetgum Beetgum Bergum Bergum Burgum Tzummarum Berlikum Berlikum Burdaard Burdaard Burdaard Deinum Boksum Boksum Bolsward Wergea Bolsward Boyl Boyl Boyl Boazum Boazum Wommels Waaxens Foudgum Brantgum Buitenpost Buitenpost Buitenpost Wolvega Peperga Steggerda Rien Rien Easterein De Wilgen Drachten De Wilgen Dokkum Dokkum Dokkum St. Nicolaasga Scharsterbrug St. Nicolaasga Donkerbroek Donkerbroek Donkerbroek Drachten

0511-422183 0511-425095 0511-425537 0566-652086 0566-652053 0566-652053 0519-542581 0519-542930 0519-542667 0519-321420 0517-641708 0517-641600 0517-641717 0512-352493 0512-352655 0512-352732 0514-582105 0514-582090 0514-581960 0514-604891 0514-605531 0514-602304 058-2531591 058-2531784 058-2531801 0511- 463446 0511-463791 0511-462564 0518-481770 0518-462353 0518-461793 0519-332785 0519-332785 058-2541953 058-2541960 058-2541815 0515-577441 058-2551736 06-50623445 0561-421713 0561-421890 0561-421536 0515-521661 06-42712863 0515-332312 0519-295891 0519-561691 0511-543192 0511-542701 0561-612788 0561-441545 0561-441478 0515-521944 0515-521820 0515-331533 0512-522415 0512-521562 0512-517487 0519-220179 0519-292453 0513-431034 0513-415070 0513-431182 0516-491717 0516-492253 0516-491578 0512-515560

Bond van Friese Vogelbeschermingswachten

20 VW. Drachten/Beetsterzwaag 20 VW. Drachten/Beetsterzwaag 114 VW. Drachtstercompagnie 114 VW. Drachtstercompagnie 114 VW. Drachtstercompagnie 21 VW. Driesum/Wouterswoude 21 VW. Driesum/Wouterswoude 21 VW. Driesum/Wouterswoude 127 VW. Drogeham 127 VW. Drogeham 127 VW. Drogeham 22 VW. Dronrijp 22 VW. Dronrijp 22 VW. Dronrijp. 115 VW. Easterein 115 VW. Easterein 115 VW. Easterein 23 VW. Eestrum 23 VW. Eestrum 23 VW. Eestrum 25 VW. Engwierum 25 VW. Engwierum 25 VW. Engwierum 96 VW. Feankleaster e.o. 96 VW. Feankleaster e.o. 96 VW. Feankleaster e.o. 129 VW. Ferwerd 129 VW. Ferwerd 129 VW. Ferwerd 26 VW. Franeker 26 VW. Franeker. 26 VW. Franeker. 27 VW. Gaastmeer 27 VW. Gaastmeer 27 VW. Gaastmeer 28 VW. Garyp 28 VW. Garyp. 28 VW. Garyp. 29 VW. Gerkesklooster/Stroobos. 29 VW. Gerkesklooster/Stroobos. 29 VW. Gerkesklooster/Stroobos. 30 VW. Goingaryp/Eagmaryp/Terkaple 30 VW. Goingaryp/Eagmaryp/Terkaple. 30 VW. Goingaryp/Eagmaryp/Terkaple. 31 VW. Gorredijk 31 VW. Gorredijk. 31 VW. Gorredijk. 32 VW. Grouw 32 VW. Grouw. 32 VW. Grouw. 33 VW. Hallum/Marrum. 33 VW. Hallum/Marrum. 33 VW. Hallum/Marrum. 34 VW. Hantum 34 VW. Hantum. 34 VW. Hantum. 36 VW. Harlingen 36 VW. Harlingen. 36 VW. Harlingen. 37 VW. Haskerdyken. 37 VW. Haskerdyken. 37 VW. Haskerdyken. 38 VW. Heeg. 38 VW. Heeg. 38 VW. Heeg. 39 VW. Heerenveen. 39 VW. Heerenveen. 39 VW. Heerenveen. 110 VW. Het Oud Bildt 110 VW. Het Oud Bildt 110 VW. Het Oud Bildt 40 VW. Hollum/Ballum/Ameland. 40 VW. Hollum/Ballum/Ameland. 40 VW. Hollum/Ballum/Ameland. 41 VW. Holwerd e.o. 41 VW. Holwerd e.o.

Pe. A. KOETS Vo. H. DE JONG Pe. H. AARDEMA Se. H. KOOTSTRA Vo. H.R. BIJMA Pe. P. ZWAAGSTRA Se. Sj. WOUDSTRA vo. Tj. V/D VEEN Pe. W. REITSMA Se. S. KOOTSTRA Vo. S. BIJMA Pe. F. ZIJLSTRA Se. Th. JELLEMA Vo. Joh. R VAN DER MEER Vo. M. HOEKSTRA Se. G. KOOISTRA Pe. J-J. BROUWER Pe. J.F. ZIJLSTRA Se. J. HANSMA Vo. J. KROL Pe. P. VEENDORP Se. E. IDSARDIE Vo. R. VINK Pe. S. SCHOTANUS JR Se. L. POSTMA Vo. H. BAKKER Vo. Gj. DE GROOT Se. J. ELKEMA Pe. Y. VISSER Vo. R. KEIZER Pe. A.L. DE WITTE Se. I. SCHRAM Pe. P. VISSER Se. G. YKEMA Vo. W. LEENSTRA Vo. J. ZUIDERVELD Pe. S.E. RIEMERSMA Se. J. DE GRAAF Pe. E. NICOLAI Se. Mevr. J. KOOISTRA-BROUWER Vo. R. POSTMA Vo. J. V. D. MEER Pe. U. BRINK Se. S. BRINK Vo. J. DE VOS Pe. Se. J. KEUNING Vo. A. HUITEMA Pe. W. HOOGHIEMSTER Se. D. JONKER Pe. A. SCHUILING Se. B. GREYDANUS Vo. J. HOUTSMA Se. H. TJEPKEMA Pe. J.G. SIETSMA Vo. Tj, P. HIJLKEMA Vo. H. BOON Pe. W. DE JONG Se. J. HAAN Pe. A. WESTRA Se. IJ. PEANSTRA Vo. G. OTTER Pe. C. PISO Se. H. ANDRINGA Vo. P. VLAS Pe. H. MULDER Se. W. PLANTINGA Vo. J. VAN AALSUM Pe. R. FOPMA Se. D. LAUTENBAG Vo. B. TUINHOF Pe. G. RUYGH Se. E. SMIT Vo. IJ. BRIJKER Pe. H. BOLTJES Se. L. OLIVIER

Slinge 20 Brouwersingel 90 Fallaatswei 3 Weverswal 27 De Goudbergh 2 V. Sytzamaweg 20 Halepad 6 Dammelaan 2 Sankop 23 Master Hoeksmawei 36 De Ikkers 8 De Koarte Ekers 9 Strjitwei 5 ‘t Heech 44 A Skilplein 9 Wynserdyk 43 Skilplein 27 Buorrefinnewei 14 Buurtlaan 15 Schoolstraat 25 de Kampen 12 Dr.Ruinenstrjitte 5 Mounebuorren 2a Foarwei 103 Ds.Griffijnstrjitte 1 Boppelannen 11 Miedwei 11 Voorstraat 33 Marrumerweg 9 Prof. Venemastraat 1 Schouw 2 De Buffer 3 Munkedyk 1 Turfdyk 1 Hellingpaed 12 Ljippenstal 44 Gravinneloane 2 Greate Buorren 4 Klaarkamp 12 Kerkeboeren 12 De Lauwers 14 Buorren 66 Fjildwei 36 Bourren 38 Kuiperij 87 VACANT Dollard 184 Kievitstraat 26 P.j.Troelstrawei 41 Drachtsterweg 12 Westernijkerk 12 Stasjonwei 6 Meekmawei 2 Smidstraat 12 Fenneweg 27 Stationsweg 2 De Tureluur 16 Harlingerweg 20 Kerkstraat 33 Konvintspaad 13 Rijksstraatweg 54 Konvintspaad 5 Harinxmastrjitte 22 It Gerslan 13 Skatting 24 Badweg 59 Joris I. Veld State 113 Woudsterweg 36 H.Buwaldastraat 13 Buorren 32 Netarisappel 18 Pietjemiedeweg 1a Brakspolle 6 Kekelburen 13 Stationweg 8 Visbuurt 18

9204 KL 9201 VD 9222 NL 9243 JM 9222 LL 9114 RW 9113 AX 9104 GT 9289 JV 9289 JM 9289 KV 9035 GK 9035 VM 9035 AE 8734 GW 8734 GE 8734 GW 9258 CM 9258 CK 9258 CE 9132 LV 9131 KN 9132 EH 9298 JE 9298 KB 9286 GE 9151 AH 9171 LT 9172 PN 8801 DV 8802 NZ 8851 GR 8611 JP 8611 JH 8611 JR 9263 RK 9263 TA 9263 PM 9873 RH 9873 PH 9873 RV 8542 AC 8542 AD 8542 AB 8401 VP

Drachten Drachten Drachtstercompagnie Bakkeveen Drachtstercompagnie Driesum Wouterswoude Damwoude Drogeham Drogeham Drogeham Dronrijp Dronrijp Dronrijp Easterein Easterein Easterein Jistrum Jistrum Jistrum Engwierum Ee Engwierum Kollumerzwaag Kollumerzwaag Twijzel Holwerd Blije Ferwerd Franeker Franeker Tzummarum Gaastmeer Gaastmeer Gaastmeer Garyp Garyp Garyp Gerkesklooster Gerkesklooster Gerkesklooster Terkaple Terkapele Terkaple Gorredijk

0512-519259 0512-548313 0512-341508 0512-342141 0512-524016 0511-424654 0511-424636 0511-424426

0517-232438 0517-231641 0515-332331 0515-331892 0515-331492 0512-471510 0512-471314 0512-471541 0511-408052 0519-518325 0511-408531 0511-441656 0511-442424 0511-443186 0519-561784 0519-561635 0518-411388 0517-393559 0517-393351 0518-481069 0515-469568 0515-469644 0515-469441 0511-521862 0511-521306 0511-521505 0512-352156 0512-351834 0512-352577 0566-689380 566-689315 0566-688552 0513-463073

9204 CV 9001 EN 9001 CT 9001 BE 9073 TS 9073 GJ 9074 TJ 9147 BK 9146 CE 9147 CM 8862LD 8821 LC 8872 NW 8468 BL 8468 ME 8468 BL 8621 BL 8621 DW 8621 BW 8442 AE 8442 PJ 8448 HB 9076 HB 9041 BB 9076 LB 9162 EH 9161 DW 9161 DS 9151 JN 9145 SW

Drachten Grou Grou Grou Marrum Marrum Hallum Hantum Hantemeruitburen Hantum Harlingen Kimswerd Harlingen Haskerdyken Haskerdyken Haskerdyken Heeg Heeg Heeg Heerenveen Heerenveen Heerenveen St. Annaparochie Berlikum St. Annaparochie Ballum Hollum-Ameland Hollum Holwerd Ternaard

0512-540615 0566-622025 0566-622360 0566-623824 0518-413234 0518-412313 0518-431482 0519-571540 0519-241397 0519-571904 0517-419263 0517-641681 0517-416955 0513-671325 0519-671622 0513-671467 0515-442202 0515-443316 0515-442874 0513-628213 0513-633952 0513-688203 0518-401102 06-27133380 0518-402718 0519-554221 0519-554819 0519-554397 0519-561721 0519-572029

0512-331740 0512-331244

71

41 VW. Holwerd e.o. 35 VW. Hurdegaryp 35 VW. Hurdegaryp 35 VW. Hurdegaryp 43 VW. Idaarderadeel Nrd (Warga e.o.) 43 VW. Idaarderadeel Nrd.(Warga e.o.) 43 VW. Idaarderadeel Nrd.(Warga e.o.) 108 VW. IJlst en Oosthem 108 VW. IJlst en Oosthem. 108 VW. IJlst en Oosthem. 44 VW. Irnsum 44 VW. Irnsum 44 VW. Irnsum. 45 VW. Jelsum e. o. 45 VW. Jelsum e.o. 45 VW. Jelsum. e.o. 46 VW. Joure. 46 VW. Joure. 46 VW. Joure. 47 VW. Jubbega e.o. 47 VW. Jubbega e.o. 47 VW. Jubbega. e.o. 42 VW. Jutryp/Hommerts 42 VW. Jutryp/Hommerts 42 VW. Jutryp/Hommerts 48 VW. Kollum. 48 VW. Kollum. 48 VW. Kollum. 49 VW. Koudum/Hemelum. 49 VW. Koudum/Hemelum. 49 VW. Koudum/Hemelum. 50 VW. Langezwaag/Luxwoude. 50 VW. Langezwaag/Luxwoude. 50 VW. Langezwaag/Luxwoude. 51 VW. Leeuwarden e.o. 51 WV. Leeuwarden e.o 51 VW. Leeuwarden e.o. 52 VW. Lekkum/Miedum 52 VW. Lekkum/Miedum. 52 VW. Lekkum/Miedum. 53 VW. Lemmer 53 VW. Lemmer 53 VW. Lemmer. 121 VW. Lollum/ Waaxens 121 VW. Lollum/ Waaxens 121 VW. Lollum/ Waaxens. 54 VW. Makkum. 54 VW. Makkum. 54 VW. Makkum. 55 VW. Mantgum 55 VW. Mantgum. 55 VW. Mantgum. 56 VW. Marssum 56 VW. Marssum 56 VW. Marssum 57 VW. Menaldum/Slappeterp. 57 VW. Menaldum/Slappeterp. 57 VW. Menaldum/Slappeterp. 61 VW. Nijbeets/Veenhoop 61 VW. Nijbeets/Veenhoop 61 VW. Nijbeets/Veenhoop. 59 VW. Noordbergum 59 VW. Noordbergum 59 VW. Noordbergum 63 VW. Olde- en Nijeberkoop 63 VW. Olde- en Nijeberkoop. 63 VW. Olde- en Nijeberkoop. 62 VW. Oldeboorn 62 VW. Oldeboorn. 62 VW. Oldeboorn. 64 VW. Oldeholtpade e.o. 64 VW. Oldeholtpade e.o. 64 VW. Oldeholtpade e.o. 66 VW. Oostermeer (Eastermar) 66 VW. Oostermeer (Eastermar) 66 VW. Oostermeer (Eastermar).

72

Vo. H. V.D. BOS Pe. W. POELSTRA Se. Mevr.W. DIJKEMA LINDEBOOM Vo. B. GRAANSMA Vo. F. DE BRUIN Pe. J.W. PIJL Se. J. DE BOER Pe. W. SPOELSTRA Se. J. FRANKENA Vo. S. FEENSTRA Se. S.P. VISSER Vo. J. MEIJER Pe. A.W. NIEMARKT Pe. K. BRAAKSMA Vo. R. KEMKER Se. A. KEMKER Pe. W. VAN DER HEIDE Se. J. DE GRIJS Vo. K. SCHIERE. Se. H. DE BOER Vo. S. BLOKSTRA. Pe. P.M. VAN HUIZEN Vo. O. BETHLEHEM Pe. W. LEISTRA Se. Mevr.P BREKEVELD-SILVIUS Pe. R. DE VRIES Se. C. STERINGA Vo. R WESTRA Pe. B. DE JONG Se. L.P. ZIJLSTRA Vo. P. VENEMA Pe. J. NIJBOER Se. Y. BODZINGA Vo. C. POST Pe. Mevr.S. HOEKSTRA Se. J.C. LANDMAN Vo. D. VAN WIER Vo. J. WIND Pe. P. VERHAAG Se. Mevr. W. VAN DER.MEER-BIJL Vo. P. VANFOEKEN Se. R.F V VEENENDAAL Pe. A. GEERTSMA Pe. A. DIJKSTRA Se. G. BRAAKSMA Vo. G. BRAAKSMA Pe. H. GENEE Se. J. GENEE Vo. J. GENEE Se. R. WESTERDIJK Pe. F. VELLINGA Vo. P. VAN DER ZEE Se. Sj. HOVENGA Vo. M. HOVENGA Pe. A. FOKKEMA Pe. S. VAN DER HORN Se. S. MUIZELAAR Vo. H. STELLINGWERF Se. D. VAN DER HEIDE Vo. L. SLAGER Pe. T. HOFSTRA Pe. J. V.D. MEER Se. B. ZWAAGSTRA Vo. J. VISSER Vo. T. DRAAIJER Pe. G. HOF Se. J. PIEKEBOER JR Vo. G. HOFSTRA Pe. D. PLOEG Se. G. V NOREL Pe. E. DEMMINK Vo. Sj. BAKKER Se. Mw M. NOORDMAN Se. A. OOSTERDIJK Vo. A. TIMMERMAN Pe. A. ATSMA

Stationsweg 18 Jintewarren 11 Jintewarren 21 Rijksstraatweg 114 Leechlan 40 KLeine buren 31 De Marren 45 Geeuwkade 5 De Sylroede 22 Rige 14 De Terp 37 Dekamastraat 54 Terp 1 Giele Anemoanstrjitte Dekemawei 8 Dekemawei 10 Eeltsjebaes 58 It Sud 19e. Warring 75. Schoterlandseweg 101 Bij de leijwei 5. P.W. Janssenweg 95. Zilverschoon 6 Piekezijlstraat 1 Riperwei 52 Kalmoes 6 V Broersmastraat 7 Tolhuis 25 Heechhout 18 Achter de tuinen 9 Gerben Ypmastraat 46 Lytse Wyngaerden 27 De Weech 7 Hegedyk 150 Tsjibbe Geertswei 36 P.Lastmanstraat 19 Eise Eisingastrjitte 28 Wijns 45 Stadhouderstate16 Miedwei 6 Grote Beer 32 Wagenman 16 Orion 10 Buorren 19 A Abbemastraat 1 Abbemastraat 1 Bleekstraat 36B Lieuwkemastraat 63 Lieuwkemastraat 63 Hegedyk 11 Pastorijfinne 20 Gibbeflecht 57 Dr, Poptastrjitte 7 Bitgumerdyk 37 Wielingstrjitte 14 Wanserbuorren 27 Sj.Helfrichstraat 9 Lyaersmastraat 19 De Ripen 6 Van Edenstrjitte 17 Janssen Stichting 12 Westersingel 5 S.K.Feitsmasraat 1 Hanegraaffweg 23 Heerenveenseweg 1 De Weeme 12 Grietmanstraat 73 Fjurlanswei 8 Wjitteringswei 49 Hooivaartsweg 9 A Jokweg 64 Van Lyclamastraat 16 Slingerweg 17 Groeneweg 1 Saedwei 6 Grote Hornstweg 16

9151 JN 9254 GA 9254 GA 9254 DL 9003 XX 9005 NX 9005 NS 8651 AA 8615LC 8617 LA 9011 VX 9011 WG 9011VW 9056 PS 9057 LC 9057 LC 8501 RC 8512 AJ. 8502 BB. 8411 XZ 8412 SW. 8411 XT. 8607 GA 8608 CM 8623 XN 9291 JM 9291 CZ 9291JZ 8723 ES 8723 BV 8723 CR 8404 BM 8405 GP 8404 GE 8915 HM 8932 LL 9035 BR 9091 BE 8925 AE 9081 AJ 8531 MN 8531 MJ 8531NC 8845 SG 8823 SG 8823 SG 8754 CL 8754 BL 8754 BL 9022 BW 9023 AL 9022 AH 9034 HG 9034 HG 9034 HE 9036 LJ 8802 VC 9036 PE 9245 VG 9245 HL 9245 VJ 9257 DP 9257 VX 9257 VT 8421 PJ 8421 DB 8421 RG 8495 NP 8495 JL 8457 EE 8394 VN 8474 CR 8476 BA 9261 XM 9261 XM 9261 VW

Holwerd Hurdegarijp Hurdegarijp Hurdegarijp Warten Warga Wergea IJlst Blauwhuis Abbega Jirnsum Jirnsum Jirnsum Cornjum Jelsum Jelsum Joure. Broek (bij Joure) Joure. Jubbega Hoornsterzwaag Jubbega. Sneek Sneek Jutrijp Kollum Kollum Kollum Koudum Koudum Koudum Langezwaag Luxwoude Langezwaag Leeuwarden Leeuwarden Dronrijp Wijns Leeuwarden Lekkum Lemmer Lemmer Lemmer Waaxens Lollum Lollum Makkum Makkum Makkum Mantgum Jorwert Mantgum Marssum Marssum Marssum Menaldum Frjentsjer Menaldum NijBeets Nijbeets Nijbeets Noardburgum Noardburgum Noardburgum Oldeberkoop Oldeberkoop Oldeberkoop Aldeboarn Aldeboarn Gersloot De Hoeve Oldeholtpade Ter Idzard Eastermar Eastermar Eastermar

0519-562126 0511-476711 0511-475153 0511-472890 058-2551407 058-2552366 058-2552329 0515-531422 0515-579486 0515-569637 0566-841444 0566-601282 0566-601130 06-52431288 058-2800331 058-2800331 0513-412210 0513-413042 0513-413456 0516-462709 0516-462258 0516-462036 0515-412206 0515-413930 0515-442517 0511-452794 0511-451380 0511-453763 0514-522376 0515-523909 0514-522164 0513-688582 0513-529857 0513-688072 058-2129199 058-2121526 0517-231956 058-2562104 058-2661231 058-2661231 0514-561595 0514-561970 0514-562090 0517-469125 0517-469167 0517-469167 0515-233938 0515-232805 0515-232805 058-2519853 058-2519892 058-2501402 058-2541225 058-2541567 058-2542176 0518-451574 0517-234198 0518-451864 0512-461504 0512-461768 0512-461286 0511-473358 0511-474194 0511-475623 0516-451345 0516-451483 06-21580226 0566-631722 0566-632016 0566-631752 0561-432828 0561-688702. 0561-688886 0512-472236 0512-472015 0512-471270

Bond van Friese Vogelbeschermingswachten

67 VW. Oosterwierum 67 VW. Oosterwierum 67 VW. Oosterwierum 69 VW. Oosterwolde e.o. 69 VW. Oosterwolde e.o. 69 VW. Oosterwolde e.o. 68 VW. Oosterzee 68 VW. Oosterzee 68 VW. Oosterzee 70 VW. Opeinde (Sm). 70 VW. Opeinde (Sm). 70 VW. Opeinde (Sm). 71 VW. Oppenhuizen/Uitwellingerga 71 VW. Oppenhuizen/Uitwellingerga 71 VW. Oppenhuizen/Uitwellingerga. 74 VW. Oude- en Nieuwehorne. 74 VW. Oude- en Nieuwehorne. 74 VW. Oude- en Nieuwehorne. 75 VW. Oude- en Nijemirdum 75 VW. Oude- en Nijemirdum 75 VW. Oude- en Nijemirdum. 72 VW. Oudega (Sm). 72 VW. Oudega (Sm). 72 VW. Oudega (Sm). 113 VW. Oudega (W). 113 VW. Oudega (W). 113 VW. Oudega (W). 73 VW. Oudehaske 73 VW. Oudehaske 73 VW. Oudehaske. 76 VW. Oudwoude 76 VW. Oudwoude 76 VW. Oudwoude 77 VW. Parrega/ Hieslum. 77 VW. Parrega/ Hieslum. 77 VW. Parrega/ Hieslum. 78 VW. Raerderhim eo. 78 VW. Raerderhim eo. 78 VW. Raerderhim eo. 80 VW. Reduzum 80 VW. Reduzum 80 VW. Reduzum 82 VW. Rijperkerk. 82 VW. Rijperkerk. 82 VW. Rijperkerk. 79 VW. Rinsumageest. 79 VW. Rinsumageest. 79 VW. Rinsumageest. 112 VW. Roodhuis/Tirns 112 VW. Roodhuis/Tirns. 112 VW. Roodhuis/Tirns. 81 VW. Rottevalle 81 VW. Rottevalle. 81 VW. Rottevalle. 117 VW. Scharnegoutum e.o. 117 VW. Scharnegoutum e.o. 117 VW. Scharnegoutum e.o. 116 VW. Schiermonnikoog 116 VW. Schiermonnikoog 116 VW. Schiermonnikoog 118 VW. Sloten e.o. 118 VW. Sloten e.o. 118 VW. Sloten e.o. 83 VW. Sneek 83 VW. Sneek. 83 VW. Sneek. 86 VW. St. Johannesga-Rotsterhaule 86 VW. St. Johannesga-Rotsterhaule 86 VW. St. Johannesga-Rotsterhaule. 84 VW. Stavoren 84 VW. Stavoren 84 VW. Stavoren 85 VW. Stiens 85 VW. Stiens 85 VW. Stiens 87 VW. Sumar

Pe. W. TALSMA Doarpstrjitte 18 9021 CL Oosterwierum Se. H. BOERSMA Butewei 8 9021 CS Oosterwierum Vo. J. STOELINGA Dorpsstraat 7 9021 CJ Oosterwierum Pe. G. LEUPEN Mr.Verwerstraat 10 8431 AE Oosterwolde Se. W.A. VAN DER VLIET Buterheideveld 31 8423 TB Makkinga Vo. P. MOES Westermaad 16 8431 TD Oosterwolde Pe. S. WITTEVEEN Landmansweg 7 8536 TB Oosterzee Se. A. FABRIEK Middenwei 123 8538 RB Bantega Vo. J. DE VLAS De Roede 44 8539 SX Echtenerbrug Pe. A. PEEREBOOM Kanaelsloane 13 9218 VC Opeinde Se. J. KOOTSTRA Dkt. Siebingasingel120 9218 PZ Opeinde Vo. J. HYLKEMA Kommisjewei 159 9218 PE Opeinde Se. H. SCHRAA Broerstritte 21 8625 JA Oppenhuizen Vo. A. VISSER Tjerkebuorren 38 8625 HD Oppenhuizen Pe. W. ELSINGA P. Walmastrjitte 22 8625 HE Oppenhuizen Pe. Mevr. ANDRINGA-COX Schoterlandseweg 18 8413 NM Oudehorne Se. J. STELMA Schoterlandseweg 31 8413NM Oudehorne Vo. S. VD LET Oldeberkoperweg 60 8413 NZ Oudehorne Pe. J. FOLKERSMA De Buterkamp 3 8567 LM Oudemirdum Vo. S. HOEKSTRA Hoitebuorren 18 A 8566 JE Nijemirdum Se. C. DRAAIJER Wissebuurt 3 8566 JM Nijemirdum Pe. J. PAULESMA Fabrykswei 29 9216 WR Oudega (Sm). Se. Mevr.M. BAKKER It West 64 9216 XE Oudega (Sm). Vo. B.M. DE BRUIN Aldegeasterdyk 3 9216 VN Oudega (Sm). Pe. J. WIJNJA Hoytemadyk 9 8614 AR Oudega (W). Se. A. STEGENGA Tsjerkewei 1 8614 JD Oudega (W). Vo. K. OEVERING Klokhusdyk 3 8612 JJ Idzega Pe. K. JAGER Badweg 16 8465 NN Oudehaske Se. S. KRIKKE Oude Postweg 6 8461 LL Rottum Vo. VACANT Pe. Sj. HOEKSTRA Walddyk 5 9294 LG Oudwoude Se. TJ. HIEMSTRA Oostenstein 9 9291 GS Kollum Vo. A. KLAVER Simmerwei 2 9294 KV Oudwoude Pe. J. WIJNJA Kerkbuurt 20 8763 MK Parrega Se. H. KAMSTRA Trekweg 126 8763 M J Parrega Vo. J. DE HAAN Waubertstrjitte 40 8763 MS Parrega Pe. W. DE JONG Binnenbuorren 11 9013 CB Poppenwier Se. S. LEENSTRA De Clegauwe 13 8627 SM Gauw Vo. L. WIJTSMA D. Dijkstrastraat 11 9014 CC Tersoal Pe. Pe.J. DE GROOT Ienswei 1 9008 TV Reduzum Se. M. ZIJLSTRA Headstrjitte 48 9008 SR Reduzum Vo. W. VAN GORKUM G.S.Ruiterstrjitte 10 8491 GH Akkrum Pe. KL. JOUSTRA De Opslach 21 9256 HE Rijperkerk Se. W.J. JAGER S. Boukesstraat 1 9271 AP Zwaagwesteinde Vo. J. V.D. ZWAAG Binnendijk 26 9256 HM Rijperkerk Pe. Mevr. D. JELLEMA Birdaarderstraatweg 12 9106 GA Sijbrandahuis Se. Sj. V.D.GALIEN Van Kleffensweg 9 9155 AM Raard Vo. M.J. DE VRIES Trekweg 2 9106 GB Sijbrandahuis Vo. S. V.D. Werf Ingenawei 36 8771 KG Nijland Pe. P. V.D.HOFF Sanleansterdyk 2 8736 JB Roodhuis Se. H. BOUMA Ringdyk 5 8632 WK Tirns Se. B. BENEDICTUS Ds.Visscherwei 69 9233 LD Boelenslaan Pe. J. POSTMA Bildwei 62 9221 SJ Rottevalle Vo. B. BENEDICTUS Ds. Visscherwei 68 9233 LD Boelenslaan Pe. S. De SCHIFFART Sintmartensdyk 12 8629 RR Scharnegoutum Se. J. LUIMSTRA Waldastrjitte 46 8629 PH Scharnegoutum Vo. W. GAASTRA Sjaerdawei 20 8625 HS Oppenhuizen Pe. F.A. HOEKSTRA Langestreek28 9166 NX Schiermonnikoog Se. Th.W. De BOER Martjeland 14 9166 LR Schiermonnikoog Vo. A. NOORMAN Langestreek 32 9166 NX Schiermonnikoog Pe. W. V.D. MEER Varleane 2 8556 AL Sloten Se. T. V.D. GOOT Varleane 22 8556 AL Sloten Vo. P. HARINGSMA M.van Coehoornstraat 40 8556 AR Sloten Vo. J. STRIKWERDA De Lange Achte 23 8629 PK Scharnegoutum Pe. C. BAANSTRA Breewijd 22 8602 CK Sneek Se. D. PRUIKSMA De Strikel 10 8604 VV Sneek Pe. D.J. AKKERMAN Kwekerijweg 2 8507 CC Rohel Vo. R. HOEKSTRA Ringfeart 29 8464 PC Sint Johannesga Se. S. DE WINTER J.Veldstraweg 28 8513 CJ Ouwsterhaule Pe. H. HOOGLAND ‘t Noard 41 8721 GB Warns Se. J. OOSTENVELD Kampenspaed 21 8721 GL Warns Vo. G. DE VRIES Kampenspaed 6 8721 GL Warns Pe. D. VAN DIJK Kakewei 2 9051 BZ Stiens Se. A. ELGERSMA Lotusstrj. 14 9051 NA Stiens Vo. H. HIEMSTRA Petterhusterdyk 31 9051 CZ Stiens Pe. Mevr. A. BRONGER Dr. Prinswei 37 9262 NJ Sumar

06-11142767 06-10662843 058-2502019 0516-514512 0516-441554 0516-514631 0514-541431 0514-551290 0514-541490 0512-372202 0512-372716 0512-372248 0515-559389 0515-559683 0515-559293 0513-627717 0513-542020 0516-452390 0514-571359 0514-571830 0514-571926 0512-371141 0512-372275 0512-371570 0515-469799 0515-469795 0515-469465 0513-677729 0513-551220 0511-408882 0511-453828 0511-453029 0515-579528 0515-579490 0515-579820 0566-601739 0515-521772 0515-521621 0566-602620 0566-602434 0566-650545 0511-432640 0511-445073 0511-431776 0511-422984 0519-294266 0519-296121 0515-569234 0515-331523 0515-231382 0512-341321 0512-341475 0515-417516 0515-418912 0515-559103 0519-531444 0519-531663 0519-531512 0514-531403 0514-531496 0514-531308 0515-415399 0515-420222 0515-417562 0513-551238 0513-419759 06-43021125 0514-682180 0514-682023 058-2573238 058-2573568 058-2573180 0511-461904

73

87 VW. Sumar 87 VW. Sumar 88 VW. Surhuisterveen 88 VW. Surhuisterveen 88 VW. Surhuisterveen 89 VW. Terhorne 89 VW. Terhorne 89 VW. Terhorne 90 VW. Terschelling 90 VW. Terschelling. 90 VW. Terschelling. 92 VW. Tjalleberd/ De Streek. 92 VW. Tjalleberd/ De Streek. 92 VW. Tjalleberd/ De Streek. 93 VW. Trynwalden. 93 VW. Trynwalden. 93 VW. Trynwalden. 111 VW. Twijzelerheide 111 VW. Twijzelerheide. 111 VW. Twijzelerheide. 91 VW. Tytsjerk 91 VW. Tytsjerk 91 VW. Tytsjerk 95 VW. Ureterp 95 VW. Ureterp. 95 VW. Ureterp. 97 VW. Veenwouden. 97 VW. Veenwouden. 97 VW. Veenwouden. 98 VW. Westergeest 98 VW. Westergeest. 98 VW. Westergeest. 107 VW. Wijns e.o. 107 VW. Wijns e.o. 107 VW. Wijns e.o. 100 VW. Winsum/Baard/Oosterlittens. 100 VW. Winsum/Baard/Oosterlittens. 100 VW. Winsum/Baard/Oosterlittens. 123 VW. Witmarsum. 123 VW. Witmarsum. 123 VW. Witmarsum. 102 VW. Wolvega 102 VW. Wolvega 102 VW. Wolvega. 103 VW. Wommels. 103 VW. Wommels. 103 VW. Wommels. 104 VW. Workum. 104 VW. Workum. 104 VW. Workum. 105 VW. Woudsend 105 VW. Woudsend 105 VW. Woudsend 101 VW. Wurdum/Swichum/Wytgaard. 101 VW. Wurdum/Swichum/Wytgaard. 101 VW. Wurdum/Swichum/Wytgaard. 109 VW. Zwaagwesteinde 109 VW. Zwaagwesteinde. 109 VW. Zwaagwesteinde.

74

Se. B. De VRIES Vo. A. BERGSMA Pe. H. KUIPERS Se. H. HIJLKEMA Vo. J. VAN DER VELDE Pe. A. BRINK Se. V. MOLLEMA Vo. M. BRANDSMA Vo. P.C. ROLFF Pe. R.A. DE BOER Se. J. BAKKER Pe. W. v/d HONING Se. H.M. RIENSTRA Vo. R. VELDMAN Pe. G. DIJKSTRA Se. H. OUD Vo. H. MINKES Vo. K. DIJKSTRA Pe. G. De JONG Se. D. DE JONG Pe. H. KOOISTRA Se. H. KOOPMANS Vo. J. IDZENGA Se. K. VARWIJK Pe. R. VEENSTRA Vo. B. De JONG Pe. S. V.D.WOUDE Se. J.C. BOS Vo. J. BLEINSMA Vo. D. V.D. KLOET Pe. J. DIJKSTRA Se. R. DE JAGER Pe. O. FLISIJN Se. S. WIJBENGA Vo. J. TUINENGA Pe. J.Y. VISSER Se. R. ROB Vo. S. WALINGA Pe. Sj. De JONG Se. A. NAUTA Vo. D. HIEMSTRA Pe. D. BRUINENBERG Vo. G. HOEKSTRA Se. H. SMID Pe. CL. FRANKEMA Se. A.. TERPSTRA Vo. W. BRUINSMA Pe. M. GROENHOF Se. Mevr.M. DE WIJN Vo. K.S. BOKMA Pe. A. NIJHOLT/NAGELHOUT Se. D. WALSWEER Vo. B.W. OKMA Pe. W. KOOPMANS Se. Sj. JORNA Vo. U. POSTMUS Se. Y. V.D. HEIDE Pe. P. V.D. PLOEG Vo. J.H. BOERSMA

Hoarneleger 31 Jelke Sjoerdsloane 2 Jan Binneslaan 74 Zwaan 32 Zevenhuisterweg 22 Buorren 19 Bongel 4 Gravinnewei 16 Corneliusdouwesstr. 14 Formerum 17 Douwe Totlaan 26 Aengwirderweg 384 Aengwirderweg 136 Aengwirderweg 376 Gytsjerkerhoeke 32 V. Sminiaweg 20 A Bosweg 7 Hiltsjemuoiswalden 1 Heideloantsje 11 Tsjerkepaed 22 Toutenburgleane 68 Lytse Geast 3 Reidfjild 31 Binnewei 7 De tweeGebroeders 179 Hjouwerpaed 16 De Fennen 20 Eikesingel 2 Dr.A.Plesmanlaan De Woarven 41 Kollenswei 2 Kalkhuisweg 26 Wijns nr. 28a Wijns nr 3 Wijns nr. 10 DE Omrin 6 Grt Streek 9 Dekemawei 12 Van Aylvaweg 87 De Krite 8 De Krite 9 Sportlaan 34 Sonnegaweg 67 Gentiaan 34 Willem Westrastraat 15 Mr.O.Hiemstrastr. 4 Swingoerd 49. Feandyk 4 Turflan 17 Ursuladyk 28a Wide steech 2 Grotmakkersstrjitte 2 Koetsh¹sleane 32 Greate Buorren 18 Hegedijk 29 Emersonstrjitte 1 Zandpad 10 Leeuwerikstraat 36 Merelstraat 37

9262 NZ 9262 SL 9231 CC 9861 HJ 9291 MG 8493 LC 8493 KE 8493 LW 8881 CL 8894 KA 8881 CX 8457 CC 8459 BR 8458 CM 9061 AX 9064 K A 9067 DM 9287 NH 9287 HB 9287 LS 9255 JE 9255 LH 9255 JW 9248 KT 9207 GL 9247 BN 9269 TC 9203 NX 9269 PH 9255 KK 9295 KM 9295 KN 9091 BD 9091 BB 9091 BC 8831 ZD 8831 XV 8834 XB 8748 CG 8748 GG 8748 GG 8471 NR 8479 HG 8471 WG 8801 HC 8731 AG 8731 CV 8724 LG 8711 BM 8724 HR 8551 SM 8851 MS 8551 PW 9088AE 9089 BM 9088 BE 9271 HH 9271 CS 9271 CM

Sumar Sumar Surhuisterveen Grootegast Kollum Terherne Terherne Terherne West Terschelling Formerum West Terschelling Gersloot Luinjeberd Tjalleberd Gytsjerk Oudkerk Roodkerk Twijzelerheide Twijzelerheide Twijzelerheide Tytsjerk Tytsjerk Tytsjerk Siegerswoude Drachten Ureterp Veenwouden Drachten Veenwouden Westergeest Westergeest Westergeest Wijns Wijns Wijns Winsum Winsum Baard Witmarsum Witmarsum Witmarsum Wolvega Oldetrijne Wolvega Franeker Wommels Wommels It Heidenskip Workum It Heidenskip Woudsend Woudsend Woudsend Wirdum Wytgaard Wirdum Zwaagwesteinde Zwaagwesteinde Zwaagwesteinde

0511-463438 0512-371325 0512-361267 0594-658636 0511-453181 0566-689401 0566-652781 0566-689474 0562-449217 0562-443218 0513-529625 0513-529330 0513-529562 058-2562888 058-2561497 058-2562964 0511-445218 06-24779571 0511-431348. 0511-431818 0511-431232 0512-303247 0512-302119 0511-474977 0512-841824 0511-474370 0511-441351 0511-441530 0511-444151 058-2563110 058-2561367 058-2563271 0517-342449 0517-341819 0517-342402 0517-531476 0517-531905 0517-532604 0561-616363 0561-499313 0561-614433 0517-397789 0515-331782 0515-332766 0514-521247 0515-542546 0515-542442 0515-591607 0514-591956 0514-591535 058-2552270 058-2551418 058-2552192 0511-424761 0511-443531 0511-444115

Bond van Friese Vogelbeschermingswachten

Bijlage 01

B.F.V.W.

Leafde foar de natoer Adviezen ter versterking van de BFVW organisatie onder het motto: “Sizzen is neat, mar dwaan is in ding”

Earnewâld, 15 januari 2008 Aangeboden door: Structuurcommissie BFVW i.s.m. Helfferich Consult Deventer

75

1. Introductie Het hoofdbestuur van de BFVW heeft aan de Structuurcommissie de vraag voorgelegd om de organisatiestructuur van het BFVW tegen het licht te houden en het bestuur te adviseren over eventuele noodzakelijke veranderingen. De Structuurcommissie bestond uit de heren W. Wijnja, W. Bruinsma, G. Heslinga, G. Benedictus, K. Struiksma, M. Hoekstra, J. Houtsma, W. Bosgra, mevrouw I. de Jong. Voor de begeleiding van het proces heeft zij de heer Pieter Helfferich van adviesbureau Helfferich Consult uit Deventer ingeschakeld.

2. Kernthema’s De commissie heeft de volgende strategische thema’s benoemd, die aandacht behoeven binnen de BFVW organisatie: 1. PR en communicatie (inclusief ledenwerving en binding); 2. Bestuurlijke organisatie (knelpunten zijn beperkte slagvaardigheid, onduidelijke structuur, niet helder mandaat, onduidelijke besluitvormingsprocedures); 3. Beleidsplan en toekomstvisie (inclusief de samenwerking met andere organisaties); 4. Financiën en sponsoring.

De Commissie heeft allereerst Helfferich Consult de opdracht gegeven om van een aantal met de BFVW vergelijkbare organisaties de structuur te inventariseren en te vergelijken met de BFVW. In de bijlage zijn de resultaten van deze inventarisatie opgenomen. Vervolgens heeft de commissie met deze inventarisatie en notities van Houtsma c.s. als input, de structurele vragen in kaart gebracht en een plan van aanpak opgesteld om deze vragen op te lossen. Het eerste concept is gepresenteerd op de contactavond van de BFVW in november 2007. De reacties van de leden zijn vervolgens verwerkt in de notitie.

en een aantal kleinere thema’s, die op de korte termijn kunnen en worden aangepakt. Op deze kleinere thema’s wordt in deze notitie niet verder ingegaan.

Essentieel in de discussie is het begrip het lid. Het lid van de BFVW is de lokale wacht en niet het individuele lid. De kernvraag is wat de behoefte is van het lid en hoe kan het lid het beste worden ondersteund. Een essentieel onderdeel hierbij is de communicatie: hoe kan de communicatie tussen de wacht en de Bond worden versterkt. Het individuele lid is echter de basis van de Bond en van de Vogelwacht. Daarom moeten de behoeften aan ondersteuning en communicatie van het individuele lid ook een belangrijk uitgangspunt in de versterking van de organisatie vormen. De basisvraag is hoe ontwikkel je een vitale organisatie op alle niveaus en hoe faciliteer je de wachten in de behartiging van de belangen van de individuele leden binnen de missie van het BFVW.

76

De thema’s voor de lange termijn raken de punten voor de korte termijn, bv. de PR verbetering op de website kan morgen beginnen. En de thema’s staan ook niet los van elkaar: slagvaardigheid raakt bv. communicatie. De Structuurcommissie constateert tevens dat in de BFVW organisatie veel gepraat wordt over de zwakke punten in de organisatie en de zaken, die er mis gaan, maar dat de organisatie vervolgens vaak niet in de staat is om de noodzakelijke veranderingen door te voeren (‘iedereen weet de vinger op de zere plekken te leggen, maar er gebeurt vervolgens (te) weinig’). De Structuurcommissie pleit daarom voor een pragmatische aanpak met als doel resultaten laten zien in de organisatie. 3. Aanbevelingen 3.1 PR en communicatie PR en communicatie is een kernactiviteit van de BFVW, deze is op vele punten onvoldoende. De commissie is unaniem van mening, dat structurele verbetering van de PR en communicatie op alle niveaus in de BFVW organisatie de hoogste prioriteit dienen te krijgen. Daarmee kan het imago naar alle actoren binnen en buiten de BFVW worden versterkt. Leafde foar de natoer Sizzen is neat, dwaan is in ding

Aanbevelingen: 1. Laat filmdienst/dia’s, Vanellus, Website, Jubileumzaken en Koekactie hiërarchisch onder de PR commissie vallen. Stel een eindredacteur aan voor de Vanellus zodat de inhoud representatief is voor de opvattingen van de BFVW. 2. Versterk de commissie met de inzet van Marco Hoekstra. Zoek op korte termijn versterking van deze commissie via studenten en op de langere termijn professionele ondersteuning. Marco Hoekstra coördineert dit en neemt deel aan de commissie. 3. Laat de commissie op korte termijn een actieplan ontwikkelen en uitvoeren ter verbetering van de PR en communicatie (inclusief de verbetering van de communicatie met de vogelwachten en de leden). Onderzoek daarbij ook de mogelijkheid van het verenigingsbreed verspreiden van de Vanellus. 4. Investeer in een nieuwe lijn PR artikelen (kalenders, ansichten, muismatjes etc.) 5. Versterk de eenheid binnen de organisatie en uitstraling naar buiten door het zoveel mogelijk voeren van 1 huisstijl. Door het voor de wachten makkelijker te maken huisstijl materiaal te benutten zal het gebruik hiervan toenemen. Maak het materiaal “downloadbaar” vanaf de website (brief, rapport, folders, logo’s etc.). 6. Versterk de communicatie met de lokale wachten door gebruik te maken van email communicatie. 7. Voer een ledenonderzoek uit c.q. laat onderzoek uitvoeren naar behoeften van de leden en ook naar ambities om vrijwilligerswerk op het vlak van PR te doen (vrijwilligerspool voor de bezetting bij evenementen). Planning De aanbevelingen 2, 3, 4 en 6 zijn reeds in gang gezet door PR commissie. De Structuurcommissie stelt voor de aanbeveling 1 na bekrachtiging door het hoofdbestuur m.i.v. van 21 januari in werking te laten gaan. Het ledenonderzoek in combinatie met het aantrekken van stagiaires BFVW Structuurcommissie

zal in de tweede helft van 2008 moeten plaatsvinden. Op dit moment wordt ook reeds gewerkt aan aanbeveling 5 huisstijl. Op de ALV van 7 maart zullen de eerste resultaten worden gepresenteerd. Stel de PR commissie aan als verantwoordelijke voor de realisatie van de aanbevelingen. 3.2 Bestuurlijke organisatie Conclusie 1 De huidige structuur van de BFVW behoeft in de basis geen verandering. Er zijn echter wel veel onduidelijkheden rondom de aansturing van werkgroepen, projectgroep en commissies. Het verschil tussen een werkgroep, projectgroep en een commissie is onduidelijk binnen de organisatie. Aanbevelingen: 1. Definieer een commissie als een structureel onderdeel van de BFVW. De werkgroepen worden in principe aangestuurd door de commissie. Werkgroepen kunnen zowel een structureel als een tijdelijk karakter hebben. Zowel hoofdbestuur als commissie kunnen een projectgroep installeren. Projectgroepen worden ingesteld voor de uitvoering van een project en hebben dus een tijdelijk karakter. De voorzitter van een commissie is tevens HB-lid. Er is een linking-pin met het HB, dit is niet het geval bij een werkgroep. Zij hebben een linking pin met de commissie. De commissies rapporteren veelvuldig aan het HB, een werkgroep doet dit één keer per jaar of indien noodzakelijk voorafgaande aan een HB vergadering (zie bijgevoegd document voor een schematisch overzicht). 2. Maak van de werkgroep Educatie dus een commissie. 3. Handhaaf de rayonvergaderingen als communicatie kanaal tussen BFVW en wachten. De rayonvergadering heeft geen bevoegdheden, maar heeft een belangrijke klankbordfunctie en stimuleert

77

de contacten tussen de wachten onderling. De rapportage en follow-up vanuit de rayonvergadering dient verbeterd te worden. Het is een verantwoordelijkheid van de rayonvertegenwoordiger om onderwerpen, die in het HB besproken moeten worden zo snel mogelijk in het HB te rapporteren. Op de agenda van het HB moet hiervoor ruimte vrijgemaakt worden. Het is de verantwoordelijkheid van de organiserende wacht de notulen (actiepuntenlijst) z.s.m. op te sturen. Voorts adviseert de commissie aan de rayons het aanbod te doen dat de BFVW een deel van het programma in de rayonvergadering verzorgt. Voor 2008 adviseert de commissie het thema verenigingsversterking op de agenda te zetten. Hiervoor kan externe deskundigheid worden ingehuurd. 4. Een belangrijk aandachtspunt is het beleid richting de ANV’s, sommige wachten trekken hierbij nu hun eigen plan. Ondersteuning vanuit de BFVW kan de samenwerking regionaal mogelijk versterken, de commissie adviseert dit te onderzoeken. Planning Na bekrachtiging door het HB zijn de bovenstaande punten m.i.v. 21 januari 2008 in uitvoering. HB is verantwoordelijk voor de uitvoering. Conclusie 2 De omvang van het hoofdbestuur wordt als te groot ervaren. De rollen zijn niet altijd duidelijk. Aanbevelingen: 5. breng het HB terug naar 11 personen met als samenstelling: het dagelijks bestuur (voorzitter, penningmeester en secretaris aangevuld met 4 commissieleden (voorzitters Nazorg, Broedzorg, Promotie/ Public Relations en Educatie) en 4 rayon vertegenwoordigers. De commissie stelt voor bij de rayonvertegenwoordigers te streven naar een representatieve geografische spreiding over de provincie. Gelijkwaardige

78

kandidaten met bestuursfuncties in collega organisaties (zoals bv. Fryske Gea, LTO- Noord, BoerenNatuur). Met nadruk worden ook vrouwelijke kandidates aangezocht. 6. maak afspraken over de wijze van vergaderen, inclusief voorbereiding/agendering/ vastlegging (acties, monitoring van het nakomen en de controle hiervan) en standaardiseer dit binnen de organisatie. De commissie adviseert op de agenda een verdeling te maken in punten ter informatie, punten ter meningsvorming en punten ter besluitvorming. De actielijst dient aangevuld te worden met de verantwoordelijke persoon en een datum. 7. breng het aantal vergaderingen van het hoofdbestuur terug naar 8. Handhaaf het huidige aantal DB vergaderingen. Deze verandering is mede mogelijk doordat meer verantwoordelijkheid aan de commissies wordt gegeven. Planning Invoering met onmiddellijke ingang na bekrachtiging door het HB. Het HB is verantwoordelijk voor de invoering. Conclusie 3 De kwaliteit van de wachtbesturen is van groot belang voor de vitaliteit van het BFVW, deze is nu wisselend. Aanbeveling: 8. versterk de kwaliteit van de (wacht) besturen door hiervoor training en coaching aan te bieden. Er bestaan hiervoor verschillende subsidie mogelijkheden. Planning Na bekrachtiging door het HB zullen Helfferich Consult en Marco Hoekstra een cursus ontwikkelen inclusief de bijbehorende middelen. Doel is in de winterperiode 2008/2009 het project uit te voeren. KNJV en Plattelânsprojekten zijn mogelijk interessante informatiebronnen.

Leafde foar de natoer Sizzen is neat, dwaan is in ding

Conclusie 4 Besluitvormingsprocedures zijn onduidelijk. Aanbevelingen voor besluitvormingsprocedures 9. m.b.t. de commissies adviseert de structuurcommissie de volgende procedure: de commissies maken een jaarplan en jaarverslag ter goedkeuring door het hoofdbestuur, de voortgang van de activiteiten wordt gemonitoord door het hoofdbestuur via haar agenda. Commissies kunnen extra beslispunten inbrengen. Voor de vergadering dient schriftelijke toelichting (per mail) op ingebrachte punten (overweging, goede punten, minder goede punten en voorstel) te worden gegeven. Bij het niet nakomen van gemaakte afspraken t.a.v. jaarplan en begroting kunnen wij elkaar aanspreken op elkaars verantwoordelijkheden. Vrijwilligerswerk is vrijwillig, maar niet vrijblijvend. Planning Invoering na bekrachtiging door het Hoofdbestuur. Hoofdbestuur is verantwoordelijk voor de invoering.

mogelijkheid is het ondersteunen van de lokale wachten via bv. begeleiding, ondersteunend materiaal, persaandacht bij ledenwerf- en bindingsactiviteiten. Leafde foar de natoer kan bv. het leitmotiv gaan vormen van deze activiteiten. In de huidige situatie is er op commissie en werkgroep niveau vaak samenwerking met collega organisaties als Vogelbescherming Nederland, BN, Fryske Gea etc. De commissie adviseert de mogelijkheden te onderzoeken hoe de samenwerking op organisatie niveau verder vorm gegeven kan worden. Planning De commissie adviseert een strategie werkgroep bestaande uit Geart Benedictus, Johannes Houtsma, Louis Dijkstra en Marco Hoekstra te installeren, met als opdracht op de ALV van 2009 het beleidsplan BFVW 2009-2014 voor te leggen aan de leden. Na opstelling van het concept zal aan externe personen feedback worden gevraagd en aan relaties van de werkgroepsleden. Daarna wordt het voorgelegd aan de wachten. 3.4 Financiën en sponsoring (D)

Aanbeveling Ontwikkel een beleidsplan (inclusief toekomstvisie) voor de BFVW met als doel dit in maart 2009 ter goedkeuring aan de ALV voor te leggen.

Aanbevelingen 1. handhaaf het budgetteringsysteem richting de commissies. Commissies dienen een budgetteringssysteem op te zetten voor werk- en projectgroepen. Zorg voor een gezamenlijke standaard werkwijze. 2. start op korte termijn acties op voor de werving van fondsen.

Belangrijke aandachtspunten moeten zijn de groei van het aantal leden, het realiseren van verjonging binnen alle geledingen van de BFVW, verhoging van de daadkracht en de samenwerking met andere organisaties. De commissie ziet hiervoor vele mogelijkheden. Als idee oppert zij om de doelgroep Friezen om útens te bewerken en werven als leden/ donateurs en/of als nazorgers. Een andere

De commissie ziet concrete mogelijkheden in: a. Verhoging van de advertentie inkomsten via Vanellus. b. Professionalisering van project acquisitie en uitvoering door de coördinatie en ondersteuning hiervan vanuit de werkorganisatie (professionele kracht en plaatselijke vogelwachten) plaats te laten vinden.

3.3 Beleidsplan

BFVW Structuurcommissie

79

c. Gezamenlijke projectontwikkeling en acquisitie i.s.m. collega natuur organisaties. Er zijn tevens mogelijkheden voor structurele financiering via hoofdsponsors. Om een aantrekkelijke partij te zijn voor deze hoofdsponsors dient eerst een beleidsplan geformuleerd te worden. Daarom dient dit op de middellange termijn aandacht te krijgen.

keren genoemd tijdens de discussies. Dat is de motor van de BFVW organisatie en hierin ligt de motivatie, kans en uitdaging dit over te brengen aan de jongeren. Bijlagen Organisatievergelijking door Helfferich Consult Organisatieschema

Planning Zowel aanbeveling 1 als 2 (i.s.m. IFG) zijn reeds in gang gezet. Marco Hoekstra trekt aan projectontwikkeling (versterking lokale wachten, Waterschap, BMP-tellers). Eltjo van Marum wordt ingezet op advertentiewerving. 3.5 Algemene aandachtspunten Kantoor Earnewâld De commissie adviseert alle BFVW materiaal centraal in Earnewâld op te slaan en het beheer hiervan door de werkorganisatie te laten coördineren. Voorts adviseert zij een permanente BFVW stand in het bezoekerscentrum te installeren. Het kantoor dient een spin in ‘t web van de BFVW organisatie te worden met een belangrijke loketfunctie intern en extern. Vragen van de pers zullen naar de betreffende personen worden doorgeleid, veelal de voorzitter. De BFVW is de afgelopen jaren verwikkeld geraakt in verschillende juridische procedures. De heer Kalsbeek verleent hierbij als enige persoon de inhoudelijke support. De commissie adviseert de juridische ondersteuning te verbreden. Mogelijk dat dit in combinatie kan met sponsorschap in natura. De commissie adviseert dat het HB op dit punt na 21 januari actie onderneemt. 4. Tot slot De commissie hoopt met de aanbevelingen een goede bijdrage te hebben geleverd aan de verdere vitalisering van de BFVW. De titel van de rapportage Leafde foar de natoer is een aantal

80

Leafde foar de natoer Sizzen is neat, dwaan is in ding