met Odion TUSSEN KRACHT EN KWETSBAARHEID

met

Odion TUSSEN KRACHT EN KWETSBAARHEID

(Advertenties)

Openingstijden: Maandag t/m vrijdag van 9.00 tot 17.00 uur Lunch dinsdag t/m vrijdag van 12.00 tot 14.00 uur Diner dinsdag t/m zaterdag van 17.00 tot 22.00 uur

Met Odion Eigen regie en kwetsbaarheid lijken tegen­ strijdig aan elkaar, maar in het leven van kinderen en volwassenen met een beperking zijn ze nauw met elkaar verweven. Anderen in hun directe omgeving spelen daarbij een belangrijke rol. Ouders en familieleden, maar ook vrienden, buurtgenoten en vrijwilligers. En natuurlijk de professionele medewerkers, wanneer een beroep op ons wordt gedaan om met onze expertise het gewone leven te ondersteunen.

Zondag en maandag gesloten

De Andere Oever Oeverlanden 124 1441 RD Purmerend T (0299) 419 555 www.deandereoever.nl

Een bijzonder plek voor een goed verzorgde lunch of een heerlijk diner. Wij streven ernaar om alles zelf te maken. Zo bakken wij zelf onze appeltaart en maken onze eigen verse frites. Kijk op onze website voor onze actuele kaart en speciale arrangementen.

De Andere Oever

Al die mensen staan midden in de samen­leving. Zorg krijgt steeds meer verbinding met het soci­ ale overheids­domein. Dat vinden wij een goede ontwikkeling. Mensen met een beperking zijn immers eerst en vooral inwoner van een dorp of van een stad. Odion draagt graag haar steentje bij als het gaat mensen met een verstandelijke, lichamelijke of zintuiglijke beperking onder­ deel te laten zijn van een ‘inclusieve samenle­ ving.’ Een samenleving die rekening houdt met kwetsbare mensen, waarin mensen betekenis voor elkaar hebben.

Onderdeel van Odion

Klaver Vier

De Snuiter: voor elke gelegenheid een uniek cadeau!

Klaver Vier is een cadeauwinkel met een ruim assortiment bijzonder en duurzaam (houten) speelgoed. De sfeervol ingerichte cadeauwinkel met bijbehorend atelier geeft een impressie van waar de

Kaarsen, houten producten, keramiek en textiel; er is zoveel leuks dat je bijna niet kunt kiezen! En alles is handgemaakt door medewerkers van De Snuiter.

kunstenaars toe in staat zijn.

Openingstijden: Maandag t/m vrijdag van 9.00 tot 17.00 uur Donderdagavond koopavond tot 20.00 uur Zaterdag van 9.30 tot 16.00 uur

Openingstijden: Dinsdag t/m zaterdag van 10.00 tot 17.00 uur

Bezoek ook onze webshop! www.cadeauwinkeldesnuiter.nl

Onderdeel van Odion

De Snuiter

De Snuiter Dick Laanplein 15 1521 HT Wormerveer T (0299) 419 690

Onderdeel van Odion

Klaver Vier Cadeauwinkel & Atelier

Cadeauwinkel & Atelier

met Odion

Klaver Vier, cadeauwinkel Dorpsstraat 45A 1901 EJ Castricum T (0251) 679 868 F (0251) 679 916

Eigen regie staat niet op zichzelf, maar krijgt betekenis in relatie tot de ander. In dit bedrijfsmagazine treft u vele voorbeelden van die relaties aan. Unieke relaties, omdat het om unieke mensen gaat. Voorbeelden die zichtbaar maken hoe het talent van ieder mens kan wor­ den benut en hoe talenten aan elkaar worden verbonden. Eigen mogelijkheden van mensen, hun talenten, hun kwetsbaarheden, de inzet van nieuwe (zorg)technologieën en methodie­ ken: ze komen alle aan bod en laten zien hoe Odion in deze tijd ‘nabij aanwezig’ wil zijn wanneer mensen een beroep op ons doen. Voor mensen met een veelal chronische beperking vormen wij een essentieel onder­ deel in de kring van personen op wie zij een beroep kunnen doen; het stelt hen in staat om gewoon te leven. In dit magazine schuift u aan tafel bij acht cliënten van Odion. U leest acht verhalen die zijn gekoppeld aan de acht ietwat abstracte kwaliteits­domeinen die wij hanteren en die op deze manier een gezicht krijgen. Voor alle mensen die in dit magazine aan bod komen heeft Odion betekenis. Een betekenis die van persoon tot persoon verschilt. Op een kleur­ rijke manier laten wij u dat in woord en beeld zien. Henk Steen Raad van Bestuur Odion

VOORWOORD

INHOUDSOPGAVE

6

10

14

18

24

28

32

38

ENERGIE

RICHTING

GENEGENHEID

GELUK

COMFORT

INSPIRATIE

VERBINDING

RESPECT

Meng-Bai

Miranda

Mark

Anton

Ilja

Deepak

Sandra

Ali

Een blij, bijzonder kind in een gewoon gezin

Een doorzetter die weet wat ze wil

Thuis tussen zijn medebewoners

Een tevreden oude dag

Met Peter en hond in haar eigen flat

Leren functioneren in de maatschappij

Creatieveling met een rijk sociaal leven

Strijden voor een verblijfsvergunning

12

20

26

30

40

BEELDEN VAN KWALITEIT

DIGITAAL DICHTBIJ

GEEN PUNT BIJ KARWEI

VITALITEITSPROGRAMMA

SAMEN DE WIJK IN

Omdat cijfers niet alles zeggen

Techniek in dienst van de zorg voor cliënten

Odion-cliënten aan het werk in de bouwmarkt

Voor cliënten én medewerkers

Odion als deelnemer in een sociaal wijkteam

met Odion

22

41

OPLOSSINGEN OP MAAT

ZEGGENSCHAP

Koen eet weer aan tafel

Meer dan meepraten

23

43

DE COLUMN VAN PETRA

ODION IN KAART

Een grotere leefwereld

Alle locaties op een rij

5

6

Naam \ Meng-Bai Bouman Leeftijd \ 4 jaar Fotolocatie \ Thuis bij Meng-Bai in Purmerend, waar ze woont met haar ouders en haar zusje (2,5 jaar).

Energie

Een blij, bijzonder kind in een gewoon gezin

LICHAMELIJK WELBEVINDEN

Mariëlle en Jasper Bouman stonden bij de adoptieprocedure open voor een ‘special need’ kind: een kindje met klompvoetjes bijvoor­ beeld. Maar ze wisten dat er meer aan de hand was toen ze in China de tien maanden jonge Meng-Bai in hun armen (en in hun hart) sloten. Eten en drinken ging moeizaam en Meng-Bai reageerde met haar tien maanden als een pasgeboren baby. Eenmaal thuis bleek dat ze een zware ontwikkelingsachterstand had. Was ze in het kindertehuis gebleven, dan had Meng-Bai het waarschijnlijk niet overleefd. Meng-Bai ziet slecht, leeft op sondevoeding en is zwaar lichamelijk en verstandelijk beperkt. Toch is ze gelukkig, weet haar moeder Mariëlle die wonder boven wonder vlak na thuiskomst uit China zwanger bleek van Meng-Bais zusje Bodine. Sinds een jaar herkent

met met Odion Odion

Meng-Bai de stemmen van haar ouders en zusje; ze draait haar hoofd naar hen toe als ze in haar bed in de kamer ligt. Ook lacht ze vaak. Meng-Bai is een blij kind. Het was een zoektocht naar de juiste zorg. Via verwijsorganisatie MEE vonden haar ouders anderhalf jaar geleden Kinderdagcentrum (KDC) De Boomgaard van Odion waar Meng-Bai eerst drie en sinds kort vijf dagen per week naartoe gaat. Vier ochtenden en twee middagen is er hulp aan huis: ambulant medewerker Jolanta van Odion of zelfstandige kinderverpleegkundige Ineke helpt met dou­ chen, voeding aansluiten en verzorgen. Oma Annelies neemt ook regelmatig zorg uit handen zodat haar ouders samen uit kunnen. Eenmaal per week gaat Meng-Bai een nachtje slapen in het Logeerhuis van Odion. En daarmee kan deze bijzondere familie toch een heel gewoon gezin zijn.

7

8 bleef dat aanbod staan toen bleek dat Meng-Bai beperkter was dan gedacht, ik vond het fijn dat ik kon helpen. In het begin fungeerde ik als een soort vliegende keep en was ik hier een paar keer per week. Maar nu is de zorg rond Meng-Bai goed geregeld en hebben ze mijn hulp minder vaak nodig. De medische handelingen hebben

Mariëlle Bouman Moeder van Meng-Bai (4) en Bodine (2,5) ‘Natuurlijk ging Meng-Bai met ons mee naar huis, ze was met­ een ons kind. Na MRI’s en EEG’s wisten we pas hoe ernstig haar ontwikkelingsachterstand was: het kindertehuis in China heeft gewoon een fout gemaakt. Op dat moment waren we verdrie­ tig en boos, we moesten onze weg vinden. Na een adoptie krijg je geen kraamhulp, je moet alles zelf uitzoeken. Geluk­ kig kennen Jasper ik elkaar al 20 jaar en zijn we oplossingsge­ richt. We vonden De Boomgaard, een gespecialiseerd kinderdag­ verblijf van Odion, en kregen hulp. Met alle andere mensen bij elkaar vormen we echt een team om Meng-Bai heen. Ze is gelukkig en vrolijk maar wel heel kwetsbaar. Met Bodine vormen we samen toch een gewoon gezin. De meiden ge­ nieten van elkaar, ieder op hun eigen manier. Bodine gaat nu ook naar een kinderdagverblijf in hetzelfde gebouw als waar De Boomgaard in gevestigd is, een mooie vorm van integratie. Binnenkort wordt de garage ver­ bouwd zodat Meng-Bai beneden een eigen kamer met badkamer heeft. De verpleegkundige kan haar ‘s morgens dan makkelij­ ker in bad doen en hebben wij op de bovenverdieping weer wat van onze privacy terug.’

Annelies Bouman Oma van Meng-Bai: ‘Toen ik wist dat Jasper en Mariëlle een ‘special need’ kindje wilden adopteren, heb ik meteen aangeboden om regel­ matig op te passen. Natuurlijk

LICHAMELIJK WELBEVINDEN

mij nooit afgeschrikt, ik vind die juist heel interessant. Als er iets mis gaat, raak ik ook nooit in paniek. Wat dat betreft ben ik mijn roeping misgelopen! Ik knuffel vaak met Meng-Bai en zing altijd ‘Poesje Mauw’ voor haar. Of ze me herkent, kan ik niet goed inschatten. Natuurlijk zou ik dat wel heel graag willen. Wie weet komt het nog eens, ik geef de hoop niet op.’

Carolien Koel Begeleider van Meng-Bai in Het Logeerhuis van Odion: ‘Elke dinsdag logeert Meng-Bai een nachtje bij ons en om de zes weken is ze hier een heel week­ end. Het is mooi om te zien hoe lief de andere kinderen voor haar zijn, ze hoort echt bij het dinsdaggroepje. Als ze er een keer niet is, vragen de andere kinderen: ‘Waar is Meng-Bai?’ De meerwaarde is vooral om

haar ouders te ontzien. Die hebben dit nodig om de zorg voor haar te kunnen volhouden. Meng-Bai hoest ’s nachts veel en spuugt soms. Dan ga je toch even kijken of alles goed gaat. Ik kan me voorstellen dat dit de ouders kan opbreken; die moeten ook eens kunnen door­ slapen. We merken dat het voor hen een veilig idee is dat hun dochter bij ons in vertrouwde en professionele handen is.’

Ineke Rood Zelfstandig kinder­ verpleegkundige: ‘Iedere maandagochtend en donderdagmiddag neem ik de dagelijkse lichamelijke verzorging voor Meng-Bai op me. Ook let ik goed op hoe het met haar gezondheid gaat. Zo houd ik haar epilepsie in de gaten en neem ik geregeld haar ademhaling en pols op. Ik weet dat Jasper en Mariëlle het fijn vinden dat ik vanuit een zorg­ perspectief naar hun kindje kan kijken. Zeker in het begin heb ik ze een paar zinvolle tips kunnen geven, die ze goed hebben opge­ volgd. Op die manier is Meng-Bai bijvoorbeeld snel van haar ec­ zeem af gekomen. Ik werk hier nu anderhalf jaar en leer haar steeds beter kennen. Daardoor kan ze me toch dingen duidelijk maken. Als het zo uitkomt, kom ik ook wel eens een avondje oppassen. Ik vind het heel fijn om op deze manier de ouders te kunnen ondersteunen.’

met Odion

Jolanta Martens Ambulant begeleider van Meng-Bai vanuit Odion: ‘Drie ochtenden en twee mid­ dagen in de week verzorg ik Meng-Bai. Daar horen ook een aantal verpleegkundige han­ delingen bij, zoals het omgaan met haar voedingssonde. Mid­ dels een cursus van Odion ben ik hier bevoegd en bekwaam in geworden. Ook Mariëlle en Jasper hebben me hierin gehol­ pen. Inmiddels heb ik het me allemaal eigen gemaakt en merk ik dat zij me hierin vertrouwen. Daarnaast probeer ik waar mogelijk Meng-Bais ontwikkeling te stimuleren. Het is interessant om te zoeken naar dingen waar ze plezier in heeft en waarmee ze zichzelf kan ontwikkelen. Door haar beper­ kingen kan ze weinig zelf doen, maar ik heb gemerkt dat ze het toch leuk vindt om actief bezig te zijn. Het houten speelrad met balletjes erin vindt ze bijvoor­ beeld helemaal geweldig, daar kan ze zelf een draai aan geven. Als je ermee aan komt lopen, steekt ze haar arm al uit!’

‘Ons kinderdagcentrum heeft zes groepen. Meng-Bai zit op groep Geel voor kinderen met een laag ontwikkelingsniveau. Ze hebben allemaal een zware zorgvraag zoals epileptische aanvallen of sondevoeding zoals Meng-Bai zelf. We bege­ leiden zeven kinderen met twee begeleiders en besteden veel tijd en aandacht aan eten, drinken en verzorging - maar richten ons ook op hun ont­ wikkeling. Bij deze kinderen gaat dat vooral om voelen en ervaren: van bellenblaas op hun huid tot zachtjes muziek tappen met handschoenen aan op hun armen en benen. We werken in kleine groepjes of een-op-een, zoals in de snoezelruimte of bij het wekelijks zwem­ men. Het is meer dan spelen; we maken gebruik van de methodiek Speelpoort. De poort staat voor ‘ingang tot het kind’ en dat is per kind verschil­ lend. Met een ergotherapeut, fysiotherapeut en logopedist kijken we samen naar het kind; waar en hoe komen we bij dit kind binnen en hoe kun­ nen we zijn of haar vaardigheden verder ontwik­ kelen? Observeren is belangrijk. En uitproberen, want het gaat ook om timing. Als het Meng-Bai teveel wordt, valt ze in slaap – een prima bescher­ mingsmechanisme. Dan proberen we het gewoon een volgende keer. Door de doelen in Meng-Bais ondersteuningsplan kijken alle medewerkers naar dezelfde punten en door het invullen van de lijst zien we of er vooruitgang is. Zo is Meng-Bai anders gaan reage­ ren op de muziekactiviteit. Eerst viel ze vaak in slaap, nu is ze juist heel wakker. Ook lijkt ze meer te reageren op licht. Op haar favoriete speelrad hebben we kleuren geplakt omdat we denken dat ze kleurcontrasten ziet en haar draaimobiel heeft lichtjes om haar zicht te stimuleren. Ik denk dat Meng-Bai me herkent aan mijn stem, als persoonlijk begeleider ziet ze me vaak. Maar het kan ook alleen mijn idee zijn, hoor. Contact heb je op veel manieren: bij het verschonen en in de box leggen, kan ze je lekker vasthouden.’

Beleven SPEELPOORT/DOEPOORT

Judith de Boer, persoonlijk begeleider van Meng-Bai bij KDC De Boomgaard in Purmerend

Kijk op onze website voor meer informatie over de methodieken.

9

10

Naam \ Miranda Cabalt Leeftijd \ 45 jaar Fotolocatie \ De woning van Miranda op Klaverland, Castricum – woonlocatie van Odion voor mensen met een lichamelijke beperking.

Richting ZELFBEPALING

Een doorzetter die weet wat ze wil Op haar 22e is Miranda op Klaverland gekomen. ‘Het leek me goed om op mezelf te gaan wonen, dat zou makkelijker zijn voor mijn ouders’, legt ze uit. Die hadden vanwege Miranda’s spasmen altijd veel zorg voor haar gehad. Dingen regelen kan Miranda prima, ze weet heel goed wat ze wil en niet wil. Ze kan alleen niet goed praten, waardoor niet iedereen haar goed verstaat: ‘Als er op Klaverland een invalkracht is, moet ik alles tien keer zeggen. Maar dat geeft niet, daar ben ik aan gewend.’ Miranda kan ook niet lezen, maar wél letters herkennen en overtypen. Vroeger had ze daar een hoofdspriet voor, omdat iedereen dacht dat ze niets met haar handen kon. Maar later ont­ dekte ze zelf dat ze tóch met haar duim kan typen. Nu heeft ze op

met Odion

de dagbesteding bij Standbyte van Odion een aangepaste computer. Ze is daar vier dagen per week. ‘En ik leer er nog iedere dag’, aldus Miranda. Tot voor kort had Miranda een vrijwilliger via Odion. Die kwam haar iedere zondag voorlezen. Maar zij is plotseling overleden. Miranda heeft ook een tijd op rolstoeldansen gezeten en op paard­ rijden. Maar dat was op dinsdagmiddag en dat vond ze geen fijne dag. ‘Ik wilde liever op woensdag, maar dat kon niet’, legt ze uit. ‘Toen was ik er klaar mee, ik kon geen paard meer zien’. Nu Miranda wat ouder is, luistert ze in haar vrije tijd veel naar de radio en kijkt ze tv. Daar heeft ze speciale besturing voor. En bij mooi weer zit ze buiten. Ze vermaakt zich prima, vindt ze zelf.

11

12 Miranda’s doorzettingsvermo­ gen en alles wat ze de afgelopen jaren heeft bereikt.’

Frans Cabalt,

An Cabalt, Moeder van Miranda: ‘Miranda’s handicap is ontstaan door zuurstoftekort tijdens de bevalling. In het begin was het lastig inschatten hoe beperkt ze zou worden, het bleek uitein­ delijk dat ze zwaar spastisch is. Ik heb jarenlang een dagtaak gehad aan de zorg voor Miranda, mijn hele leven draaide om haar. Totdat ze het huis uit ging en bij Klaverland kwam wonen. Natuurlijk was dat spannend, maar Miranda kennende wisten we dat ze het daar wel zou red­ den. Ook in de medewerkers van Klaverland hebben we altijd vertrouwen gehad. Ze nemen Miranda serieus en luisteren goed naar wat zij wil. Voor Frans en mij was het enorm wennen zonder Miranda, het heeft wel een jaar geduurd voordat we onze draai hadden gevonden. Maar nu weten we niet beter meer. En we zijn heel trots op

Vader van Miranda: ‘Mijn vrouw en ik hebben altijd veel voor Miranda gedaan. Maar we merken dat wij ook een dagje ouder worden. Mantelzorg bieden is mooi, maar nog even en we hebben die zelf nodig. Mede op aanraden van de team­ leiding van Klaverland zijn we de laatste tijd wat meer bezig met hoe het met Miranda moet als wij er niet meer zijn. We

Bovendien heeft hij het druk genoeg met zijn gezin en zijn werk. Daar moeten we het nog maar een keer goed over heb­ ben. Het is wel belangrijk. Want Miranda is weliswaar spastisch, maar verder is ze helemaal ge­ zond. Ze gebruikt geen medicij­ nen, niks. De huisarts ziet haar nooit. Dus ze kan best heel oud worden.’

uit kan en met haar spasmes nauwelijks kan meedoen aan andere activiteiten, is het werken bij Standbyte des te belangrijker. Miranda is heel gedreven en komt daardoor heel ver. Met een aangepaste muis voor haar arm en een vergroot toetsenbord waar ze lettertje voor lettertje overtypt, heeft ze een kookboek van 200 pagina’s gemaakt. Ze is er jaren mee bezig geweest. Na haar vakantie vertelde ze vol trots en met een smile van oor tot oor dat ze veertien bestellingen had voor haar kookboek. Miranda’s onge­ looflijke geduld en doorzettings­ vermogen, daar heb ik enorm respect voor.’

‘Miranda woont op Klaverland, een Odion woon­ locatie voor 23 mensen met lichamelijke en/of verstandelijke beperking. Als persoonlijk begelei­ der beheer ik Miranda’s ondersteuningsplan en bied ik samen met mijn collega’s dagelijkse zorg: uit bed halen met de tillift, douchen, eten, tandenpoetsen en zorgen dat Miranda klaar is als ze om 09.00 uur wordt opgehaald voor haar werk. Met vier begeleiders op 23 bewoners zit samen naar de markt gaan er niet in. Terwijl dat beetje aandacht zo belangrijk is. Gelukkig zijn Miranda’s ouders er, die doen veel en om het weekend gaat ze naar hen toe. Maar een uitgebreid netwerk is niet iedereen gegeven. Samen op pad, mee gaan nieuwe kleren kopen: als je in de zorg werkt, wil je dat ook kunnen bieden. Miranda heeft nu weer een vrijwilliger maar zij zijn schaars – mensen hebben het nu eenmaal druk. Als persoonlijk begeleider voer ik elke week een gesprek met Miranda over hoe het met haar gaat. Haar opa is net overleden, daar praten we over - en over andere zaken die zij belangrijk vindt. Miranda’s ouders worden ouder. Dat brengt essen­ tiële levensvragen naar boven: ‘Hoe zie jij de toe­ komst, hoe zou je je leven invullen als je ouders er niet meer zijn?’ Dat zijn geen leuke gesprekken – maar ze zijn belangrijk en realistisch.

Eveline Veenendaal,

hebben dit ook met Miranda en onze zoon Edwin besproken. Hij heeft aangegeven dat hij onze taak wel wil overnemen, maar misschien gaat hij met zijn ge­ zin naar Den Helder verhuizen en dat is niet echt om de hoek.

Miranda’s begeleider bij Standbyte van Odion: ‘Mensen met een lichamelijke beperking of NAH leren bij Standbyte met de juiste aanpas­ singen werken op de computer. We kijken naar de individuele mogelijkheden en begeleiden hen indien mogelijk naar een externe werkplek. Soms is Standbyte het einddoel, zoals bij Miranda. Omdat ze vanwege haar rolstoel niet zelf de deur

Beelden van kwaliteit

Bij Klaverland werken we vanuit het Eigen Initiatief Model, waarbij we proberen de zelfred­ zaamheid van cliënten te bevorderen. Miranda is vanwege haar spasmen en rolstoel afhankelijk van anderen en de techniek. Met het bedienings­ paneel op haar rolstoel opent ze zelf deuren en verandert ze van tv-zender. Laatst was hij drie weken in reparatie, dat was vreselijk voor haar. Ze is zeer bewust van wat ze kan en niet kan, en had het graag anders gewild. De was wegrui­ men, koffie inschenken, koken: het zit er niet in. Samen zoeken we wat wel kan, bij Standbyte kan ze zich verder ontwikkelen. Wij kijken wat haalbaar is, ook qua budget: kan ze met de taxi naar de soos? Nu gaat dat bedrag op aan woonwerkvervoer. De bezuinigingen breken echt in op het leven van deze mensen. Er is meer nodig dan lichamelijke zorg alleen.’

IETS ANDERS

OMDAT CIJFERS NIET ALLES ZEGGEN Odion moet zich verantwoorden voor de kwaliteit die zij haar cliënten biedt. Maar hoe meet je kwaliteit? Cijfers leveren weliswaar veel informatie, maar zaken als oprechte aandacht en vriendelijke bejegening laten zich nu eenmaal niet vangen in getallen. Bovendien zeggen gangbare meetinstrumenten weinig over de mogelijkheden tot verbetering van de geboden kwaliteit, terwijl Odion het juist zo belangrijk vindt om daarin continu alert te blijven. Vandaar dat de stichting heeft deelgenomen aan een pilot van het project ‘Beelden van kwaliteit’ dat een andere manier aanreikt om naar kwaliteit te kijken. Het project is ontwikkeld aan de Vrije Universiteit van Amsterdam en richt zich vooral op de verbinding tussen zorgaanbieder en cliënt. Speciaal opgeleide onderzoekers van buitenaf observeren

daarbij het dagelijks leven van cliënten en noteren wat zij waarnemen. Ze oordelen niet, ze kijken alleen. Deze objectieve ´beelden´ worden tegen het licht gehouden door een panel van zowel eigen medewerkers als organisaties met wie Odion samenwerkt, zoals het Zorgkantoor en de gemeente. De beelden geven weer waar sprake is van eigen initiatief en daarmee richting aan ontwikkeling. Hiervan wordt een verslag gemaakt, waaruit verbeterpunten voortkomen. Het verslag van de pilot waaraan Odion deelnam, is te vinden op de website. Daaruit blijkt overigens dat het met de verbinding tussen medewerkers en cliënten bij Odion meer dan goed zit. Het succes van de pilot heeft ertoe geleid dat ‘Beelden van Kwaliteit’ in het werk bij Odion verankerd blijft.

Leren EIGEN INITIATIEF MODEL Sanne Meijs, Miranda’s persoonlijk begeleider bij Klaverland Kijk op onze website voor meer informatie over de methodieken.

ZELFBEPALING

met Odion

13

14

Thuis tussen zijn medebewoners Mark wil graag begrepen worden. Gelukkig gaat dat op De Vlijthoeve uitstekend, ook al praat Mark niet veel en is hij voor onbekenden moeilijk te verstaan. Hij woont hier nu drie jaar en heeft het erg naar zijn zin op deze locatie waar meer mensen wonen die slecht horen of doof zijn. Met medebewoners Jim, Vincent en Inge kan hij het goed vinden. Ze gaan vaak samen naar de soos op vrijdagavond. Vier dagen in de week heeft Mark dagbesteding op De Boerderij, op loopafstand van De Vlijthoeve. Het is een dagbestedingslocatie van Odion voor mensen met een auditieve beperking. In het begin was het daar redelijk druk voor hem en kreeg hij (te) veel prikkels.

Maar tegenwoordig gaat het heel goed. Hij heeft er leuke contacten met collega’s en geniet van de gezelligheid op de groep. Als het hem teveel wordt, pakt hij zijn cd-speler en koptelefoon en gaat hij zijn eigen gang. Mark heeft dus contact met gelijkgestemden, maar zijn familie blijft de belangrijkste schakel in zijn netwerk. Vooral met zwager Martin, de wederhelft van zus Selma, kan hij het uitstekend vinden. Vrijwel ieder weekend is Mark bij zijn ouders in Zaandam, waar hij met de taxi heen gaat. Elk jaar gaat het hele gezin met aanhang op vakantie – Marks ouders noemen dat grappend ‘het werkkamp’. Dit jaar gaat de reis naar Terschelling.

Genegenheid INTERPERSOONLIJKE RELATIES

Naam \ Mark de Rouw Leeftijd \ 31 jaar Fotolocatie \ De woning van Mark op De Vlijthoeve, Middenbeemster – 24-uurs woonlocatie van Odion voor volwassenen met een verstandelijke, auditieve en/of communicatieve beperking.

met Odion

15

16

Ingrid de Rouw, Moeder van Mark: ‘Toen Mark uitbehandeld was bij De Weerklank, een centrum voor kinderen met gehoorpro­ blemen, moesten we op zoek naar een eigen woning voor hem. Dat was een hele zoek­ tocht. We wilden een plek waar de manier van communiceren zou aansluiten op die van De Weerklank. Verwijsorganisatie MEE leidde ons naar Odion, die nieuwbouwplannen had voor De Vlijthoeve. We hadden hier meteen een goed gevoel bij. Door de kleinschaligheid krijgt Mark niet te veel prikkels. Ze bieden hem hier een duidelijke structuur, daar gedijt hij goed bij. Zijn zelfbeeld is een stuk verbeterd – daar werken ze aan met hem – en is hij een stuk rustiger geworden. Daardoor is er een last van onze schouders gevallen. We merken dat hij nu goed in zijn vel zit, hij is eigen­ lijk altijd blij en opgewekt. Wij zijn reuze trots op hem.’

Gerard de Rouw, Vader van Mark: ‘Mijn vrouw en ik kennen ieder gebaartje van Mark. Daarom kunnen wij redelijk goed face-toface met hem praten. Hoewel we alle twee ook een cursus geba­ rentaal hebben gevolgd. Mark is heel doortastend als hij iets

INTERPERSOONLIJKE RELATIES

duidelijk wil maken. Dan haalt hij er van alles bij om te zorgen dat we hem toch begrijpen. Soms is het net het spelletje Hints, zo van ‘het klinkt als…’. Mark heeft een lage emotionele ontwik­ keling. Hij wordt bijvoorbeeld onrustig als iemand verdrietig is of boos. Hij is vlak in zijn emoties en huilt nooit. Tijdens emotionele therapie heeft Mark via eenvoudige pictogrammen geleerd welke gezichtsuitdruk­ kingen horen bij een bepaalde emotie. Zijn empathie is dus aan­ geleerd. Het is ook moeilijk te zeggen of Mark gelukkig is. Maar hij lijkt erg tevreden met zijn ‘eigen’ woning hier en gedraagt zich als een goede gastheer als hij visite heeft.’

Selma Rietmann, Een van de twee zussen van Mark: ‘Mijn zus Brigitte is 7 jaar ouder dan Mark, ik 5 jaar. We zijn een hecht gezin en Mark is een vanzelfsprekend deel ervan. Hij heeft humor en een leuk koppie en werd door iedereen in de omgeving geaccepteerd. Vaak ging hij mee spelen, maar je kon hem geen minuut uit het oog verliezen: hij haalde con­ stant streken uit. Het nieuwe behang kleuren met viltstift, mijn schoenen volplassen. Soms grappig, soms helemaal niet… Zelf had ik nooit problemen met Mark maar ik voelde wel de zorg van mijn ouders voor hem. Zeker toen hij meer dan een jaar bijna niet sliep, en zij dus ook niet. Een broertje met een verstandelijke beperking vormt best een belasting voor het gezin, er was weinig tijd om het over jezelf te hebben. Toen Mark op 12-jarige leeftijd uit huis ging naar De Weerklank,

was dat voor iedereen heel zwaar. Hier op De Vlijthoeve is hij helemaal op zijn plaats.’

Martin Rietmann, Man van Selma en zwager van Mark: ‘Ik ben nu 10 jaar bij de familie en in het begin was Mark een beetje jaloers. Dan sloeg ik een arm om Selma heen en dan ging hij er tussen lopen. Maar ik werd zijn grote favoriet. Het is gewoon een leuke vent en hij lijkt op Selma: hij houdt ook van gekke dingen doen. Wij gaan met hem en onze twee kinderen vaak iets leuks doen. Hij is ook regelma­ tig bij ons. Samen met Selma’s vader en Mark houden we af en toe mannenuitjes; gaan we samen naar de auto-RAI – Mark is gek van auto’s – of naar de musical Soldaat van Oranje. Heel gezellig. Van de begeleiding van De Vlijthoeve hoor ik ook dat het altijd ‘Martin voor en Martin na’ is. Dat is gewoon onwijs leuk.’

Evelien Berger, Marks begeleider bij De Boerderij: ‘Vlak nadat Mark op De Vlijthoeve kwam wonen, is hij bij ons gekomen. Hij heeft een goed contact met zijn col­ lega’s hier en communiceert vooral via gebarentaal. Alleen

met Odion

op groepsmomenten, zoals de pauze, trekt hij zich vaak terug en gaat hij muziekjes luisteren. Gelukkig komt hij er de laatste tijd ook vaker bij zitten. Mark verzorgt de konijnen, werkt in de bakkerij en op de keramiekafdeling. Daar mag hij voor dj spelen. Werkelijk alles komt voorbij; van Slagerij van Kam­ pen tot Soldaat van Oranje of Queen. Vooral schalen maken kan Mark supergoed, hij werkt heel geconcentreerd en houdt nauwkeurig de dikte in de gaten. In de driemaandelijkse evaluatie heeft hij aangegeven dat hij beter wil leren glazuren en dat hij nog wil bijleren in de bakkerij. Voorlopig zit hij hier lekker op zijn plek.’

Piet Heeremans, Zwemvrijwilliger van Mark en voorzitter van zwemclub De Waterratten in Purmerend: ‘Met 10 vrijwilligers en 55 leden met een beperking zijn we een flinke club, vaak zwemt er im­ mers nog begeleiding mee. Mark zwemt sinds drie jaar bij ons en is het zelfstandige type: hij gaat zelf het wedstrijdbad in en trekt zijn baantjes. Eerst deed hij mee met het vrijspel-gedeelte maar dat werd te massaal voor hem, nu zoekt hij zelf de rust op. Beperking of niet, het gaat om het plezier in het zwemmen. Be­ wegen is goed voor je, een prima manier om achter de spelcom­ puter vandaan te komen. Ik weet dat zelf maar al te goed – met twee zonen thuis met een ver­ standelijke beperking. Zo ben ik ook bij de zwemclub betrokken geraakt. En dan ben je opeens voorzitter, tja.’

Linda Kool, sinds een jaar persoonlijk begeleider van Mark op De Vlijthoeve

‘In de tijd dat Mark bij ons woont, is hij een stuk rustiger geworden. Ik denk dat dit komt doordat we goed luisteren naar wat hij aangeeft. Hij heeft het naar zijn zin hier en maakt graag grapjes, vooral over zijn zwager Martin. In het begin had ik wel moeite om Mark te verstaan. Maar hoe langer ik hem ken, des te beter gaat het. Ik leer zijn klanken herkennen en weet sneller wat hij bedoelt. Ik merk ook dat hij het fijn vindt om een vaste begeleider te hebben. Bij cliënten met een auditieve en/of communica­ tieve beperking werken wij volgens de methodiek van Totale Communicatie. Dat betekent dat we allerlei verschillende middelen inzetten om de communicatie met de cliënten te ondersteunen en te bevorderen. Daarbij moet je denken aan pictogrammen, foto’s, gebaren en geschreven taal. De keuze van de middelen laten we afhan­ gen van het niveau van de cliënt. Het bijzondere van Mark is dat hij van nature zo werkt. Hij geeft precies aan wat hij nodig heeft en haalt er zelf ook van alles bij om duidelijk te maken wat hij bedoelt. Hij heeft allerlei mappen met foto’s van mensen, teksten en woorden die hij kan pakken om iets aan te wijzen. In zijn appartement hangt bovendien een white board waar hij dingen kan opschrijven of tekenen. En hij heeft een spraak­ computer; daarop kan hij iets typen wat de com­ puter ‘uitspreekt’. Die neemt hij ook vaak mee als hij ergens heen gaat.

Aansluiten TOTALE COMMUNICATIE

Mark is erg gebaat bij duidelijkheid. Hij vindt het prettig als je goed aangeeft wat je van hem verwacht. Daarom maken wij zijn weekindeling zo inzichtelijk mogelijk voor hem. Dat doen we via een bord met picto’s in de algemene ruimte. Zo weet hij bijvoorbeeld wanneer hij naar paard­ rijden of zwemmen gaat of naar de dokter moet. In zijn eigen appartement heeft hij ook een plan­ bord hangen waarop hij zelf opschrijft wat hij die dag moet doen. Dat weet hij dus allemaal best wel, maar hij heeft nu eenmaal veel bevestiging nodig. Zelfs van zichzelf.’ Kijk op onze website voor meer informatie over de methodieken.

17

18

Naam \ Anton Rasing Leeftijd \ 90 jaar Fotolocatie \ De woning van Anton op Boelenspark, Volendam – woonlocatie van Odion voor ouderen met een verstandelijke beperking.

Een tevreden oude dag Met zijn 90 jaar is Anton de oudste cliënt van Odion. Tot een aantal jaren terug kon hij nog met passie vertellen over vroeger. Bijvoor­ beeld over het boerenbedrijf waar hij opgroeide in Gent, achter Nijmegen, en waaraan hij zijn grote liefde voor dieren overhield. Of over de oorlog waarin hij een van zijn ogen verloor door een granaatsplinter. Maar inmiddels is Anton zwaar dementerend en zijn ook deze verhalen verstomd. Toch lijkt hij een tevreden mens. Hij is altijd vriendelijk, is blij om mensen te zien, klaagt nooit en geeft geen signalen af waaruit begeleiders kunnen opmaken dat hij het niet naar zijn zin zou hebben.

Geluk PSYCHISCH WELBEVINDEN

De enige familie die Anton nog heeft, woont in Gent. Zoals zijn oudere zus Dora, die 93 is. Vroeger ging Anton regelmatig een dagje naar haar toe, of zelfs een hele week. Mede door Antons incontinentie is een lange autorit tegenwoordig echter niet haal­ baar meer. Heel af en toe komt Dora nog naar Volendam, met begeleiding. Een hele onderneming. Anton slaapt een groot deel van de dag. Dat hoort bij wie hij nu is. Daarom heeft hij een eigen stoel in de algemene ruimte, waar vier keer per week dagbesteding wordt gegeven. Zodat hij daar lekker kan slapen als hij wil, maar er toch bij is.

met Odion

19

20

Cees Molenaar, Vrijwilliger en lid van Odions clusterraad Volendam: ‘Als kind woonde ik vlakbij een sociale werkplaats. Ik zag de werknemers met een verstandelijke beperking altijd voorbij komen als ze naar hun werk gingen en maakte af en toe een praatje met ze. Zo leerde ik ze ken­ nen. Vanwege mijn affiniteit met de doelgroep kwam ik vanaf 1975 met regelmaat bij In de Meer, de voorloper van Boelenspark. Die affiniteit is alleen maar groter geworden toen ik zelf een dochter met een beperking kreeg. Ik liep een keer hier binnen en de leiding wist me al snel te strikken voor van alles en nog wat – ik ben bijvoorbeeld lid geworden van de clusterraad. In die tijd leerde ik ook Anton kennen. Omdat zijn familie ver weg woont, heeft hij hier eigenlijk niemand. Toen de leiding daarom vroeg of ik Antons contactpersoon wilde wor­ den, vond ik dat prima. Ik heb vaak contact met Dannie en weet precies wat er speelt bij Anton. Ik teken ook ieder jaar het ondersteuningsplan dat Dannie voor hem opstelt. Vroeger deed ik wel puzzeltochten met hem en hadden we hele discussies; Anton kon daarin behoorlijk fel zijn. Soms praatten we gewoon een beetje over het weer. Inmiddels is zijn woordkeus heel beperkt gewor­ den. Ga je al naar huis? Blijf je de hele dag? Dat zijn din­ gen die hij blijft herhalen. En ik moet altijd de groeten doen aan mijn vrouw. Tegenwoordig is het al voldoende dat ik er gewoon bén, hij is altijd blij me te zien.’

Dannie de Munnik, persoonlijk begeleider van Anton op Boelenspark

IETS ANDERS

Digitaal dichtbij TECHNIEK IN DIENST VAN DE ZORG VOOR CLIËNTEN Onder de naam Digitaal dichtbij onderzoekt Odion nieuwe en bestaande computerprogramma’s en -initiatieven die zijn bedoeld om de zorg efficiënter en cliënten zelfstandiger te maken. Om deze, wanneer ze geschikt zijn bevonden, begeleid aan te bieden aan de cliënten. Hierbij valt te denken aan programma’s die cliënten en vrijwilligers bij elkaar brengen of een app die cliënten helpt om zelfstandig met het openbaar vervoer te reizen. Een van die initiatieven die Odion onderzocht is de personal care community ABCtv (www.abctv.nl), waarmee ook een pilot werd gestart. Deze toepassing is speciaal ontwikkeld voor mensen met een beperking die moeite hebben met reguliere apparatuur. Het is een persoonlijk in te stellen beginscherm voor de computer waarmee een eenvoudige en veilige bediening mogelijk is. Via deze betaalde internetsite kunnen ze onder meer tv kijken, dvd’s afspelen, muziek luisteren en beeldbellen. De verwachting van Odion is dat deze toepassing – mits goed begeleid – kan bijdragen aan de zelfstandigheid van de cliënten en een intensiever contact met familie, vrijwilligers en mantelzorgers. Iets dat Odion in hoge mate toejuicht. Daarnaast heeft Odion een beeldbel-pilot uitgevoerd met enkele

cliënten van Begeleid Zelfstandig Wonen (BZW). Dit om te zien of de begeleiders op deze manier reistijd en -kosten konden besparen en om te onderzoeken of het beeldbellen kon leiden tot een korter, maar frequenter contact tussen cliënt en begeleider. Bij de pilot werd gebruik gemaakt van het reguliere programma Skype. Hoewel het voor sommigen aanvankelijk wat onwennig was, waren de reacties overwegend positief. Cliënten vonden het fijn dat ze in bepaalde situaties (zoals bij het binnenkomen van onbegrijpelijke en belangrijk uitziende post) ook tussen de reguliere bezoekafspraken door contact konden opnemen met hun begeleider, die hen kon geruststellen. En begeleiders merkten dat ze meer to-the-point en efficiënter gingen werken. Reden genoeg om de pilot verder te gaan uitrollen. Een conclusie was echter ook dat het beeldbellen prima werkt naast het cliëntbezoek, maar dit nooit volledig kan vervangen. Persoonlijk contact blijft belangrijk om een goed beeld van de cliënt te houden.

‘Behalve vrijwilliger Cees bestaat Antons netwerk alleen uit begeleiders; mijn collega’s en ikzelf. Hij reageert goed, hij is altijd blij om iemand te zien en hij zoekt vaak contact door iemands hand vast te pakken. Soms maakt hij dan grapjes en gaat ons kietelen. Ieder jaar neem ik Anton een dagje mee uit naar Artis, omdat hij helemaal gek is van beesten. Op het moment dat we terug in de auto zitten, is hij alles alweer vergeten. Maar op het moment zélf geniet hij enorm. Dat is gewel­ dig om te zien. Zo rond zijn tachtigste begon Anton met demen­ teren. Het was de periode waarin In de Meer werd gesloopt omdat het pand niet meer aan de eisen van deze tijd voldeed. Op dezelfde plaats is toen de huidige locatie Boelenspark gebouwd. De cliën­ ten hebben ter overbrugging met z’n allen in een nabijgelegen school gewoond. Dat is heel ingrijpend voor ze geweest. Ook voor Anton. Ik heb sterk het gevoel dat het zijn dementerings­ proces heeft versneld. Vroeger was hij bijvoor­ beeld een enthousiaste knutselaar, maar na de verhuizing was dat ineens over.

Oriënteren REALITEITSORIËNTATIE

In samenwerking met onze gedragsdeskundige proberen we bij onze oudere dementerende bewo­ ners – en dus ook bij Anton – zolang mogelijk in het hier en nu te blijven, volgens de methodiek van realiteitsoriëntatie. Dit om hun verwardheid en onzekerheid te verminderen. Dat doen we onder meer door steeds informatie te herhalen over tijd, plaats en personen. Ook het werkdoel voor Anton hebben wij heel klein gehouden. We verlangen niet veel meer van hem, hij mag gewoon zichzelf zijn.’ Kijk op onze website voor meer informatie over de methodieken.

PSYCHISCH WELBEVINDEN

met Odion

21

22

Samen begeleider Karin Bier stelden twee weken thuis­ begeleiding voor. Mijn man Dave en ik moesten alle twee thuis zijn als Koen van De Boomgaard thuiskwam, gelukkig werkten onze werkgevers mee. Karin Bier en Martine Abels, teamleider van De Boomgaard, kwamen elke dag van vier tot zeven bij ons thuis. Zij zijn bekenden van ons en van Koen, dat was een voordeel. Koen maakte contact met ze, kwam zelfs soms een knuffel bij ze halen.’

WAT WAS HET DOEL? Martine Abels: ‘Koens ongewenste gedrag te reguleren en de ouders thuis de regie weer in handen te geven. Koen bleef op De Boomgaard wel aan tafel zitten tijdens het eten, daarmee wilden we starten als eerste concrete doel. We vroegen de ouders eenzelfde stoel aan te schaf­ fen als op het kinderdagcentrum en namen de ABA-methode als uitgangspunt; een methodiek die uitgaat van belonen van positief gedrag en ervoor zorgen dat het ongewenst gedrag voor het kind niets oplevert. Cox Jobse, gedragsdes­ kundige van Odion, begeleidde het traject. Bij Koen thuis gingen wij niet in op wat hij deed, maar coachten we de ouders ter plekke. Het was voor iedereen intensief, maar binnen een dag bleef Koen aan tafel zitten. Toen konden we samen verder werken.’

Oplossingen OP MAAT

HOE HEBBEN JULLIE HET ERVAREN?

ONRUSTIG GEDRAG, KRABBEN EN BIJTEN, NIET AAN TAFEL BLIJVEN ZITTEN. DE OUDERS VAN KOEN TUYP (4) KREGEN AL PEDAGOGISCHE ONDERSTEUNING EN VOLGDEN TRAININGEN OM HUN ZOON MET TUBEREUZE SCLEROSE COMPLEX ZO GOED MOGELIJK TE BEGELEIDEN. NU WAS ER MEER NODIG. HET TEAM VAN ODION KWAM MET EEN OPLOSSING. WAT WAS ER AAN DE HAND? Monique Tuyp: ‘Koen heeft tubereuze sclerose complex, een zeldzame aandoening waardoor hij epilepsie en gedragsproblemen heeft. Daarnaast heeft hij een vorm van autisme. Hij spreekt nog niet en slaapt slecht. Toen hij afgelopen periode ging bonken, krabben en bijten werd het thuis en op Kinderdagcentrum De Boomgaard van Odion steeds zwaarder; op het Logeerhuis van Odion zelfs onmogelijk. Extra medicatie hielp niet. Het werd van kwaad tot erger.’

WELKE UITWEG ZAGEN JULLIE? Monique: ‘Odion kwam zelf met een oplossing. Het team van Kinderdag­ centrum De Boomgaard, het Logeerhuis en onze pedagogische gezins­

met Odion

Monique: ‘Ik zag er tegenop, maar het ging ge­ weldig! Martine en Karin kwamen niet om ons op onze fouten te wijzen, maar om gezamenlijk te zoeken naar de juiste manier van omgaan met Koen. We konden het doorspreken, meteen uitproberen en aanpassen. Je brengt dat wat je bedenkt meteen in de praktijk en ziet of het werkt.’

EN, WERKTE HET? Monique: ‘Ja, heel goed zelfs, Koen eet nu aan tafel. Hij heeft meer rust en kan zomaar tien minuten zelf spelen. We kunnen nu zelfs even de krant lezen. En Dave en ik zijn consequenter; stimuleren elkaar om vol te houden, ook al zijn we moe.’

‘Versta je mij?’, vraagt hij met grote, grauwe ogen. ‘Ik ben ziek’. Hij schudt en bibbert. Alles zegt me dat er iets ergs is geconstateerd, hij haalt heel zwaar en moeilijk adem. Hij moet foto’s laten maken, vertelt hij. Ze zijn bang dat hij kanker heeft. Mijn benen voelen ineens niet meer stabiel; als ik zijn voordeur heb gesloten, moet ik even bijkomen. Binnen een week weten we dat het niet goed is. In de huiskamer bij zijn ouders ligt hij met een zakdoek over zijn gezicht. Ik kijk verbaasd naar zijn moeder. ‘Hij slaapt altijd met een doek over zijn gezicht’, zegt ze. Dat raakt me. Dat je iemand zolang kent en dan toch dat soort kleine dingentjes niet weet. Zijn moeder maakt hem voorzichtig wakker. Ik kijk naar haar, de moederliefde straalt eraf. Hij is blij dat ik er ben, maar ik ben me ervan bewust dat wij als begelei­ ding toch net een lijntje verderaf staan. Door een ziekte sta je ineens dichterbij elkaar als familie en begeleiding. En ben je je er ineens van bewust dat de cliënt met beide manieren van zorg, aandacht en ondersteuning bekend is. Je ziet ineens wat hij bedoelde toen hij vertelde hoe zijn vader de dingen voor hem maakt of regelt. Je ziet ineens die liefdevolle blik als zijn moeder hem koffie geeft. Het monsterlijke AMC gebouw staart me aan. Ik verdwaal, maar vind hem toch in zijn bed. Zijn haren vallen uit, zijn snor - die hem zo lief was - wordt vager. Hij is heel ziek geweest, maar heeft weer de energie die zo typerend voor hem is. Ik vind het fijn dat ik bij hem ben en om zijn ouders te zien, zij zijn bijna de hele dag bij hem. Ze vertellen mij hoe blij ze zijn dat het weer beter gaat vandaag. Hoe trots ze op hem zijn: op zijn kracht en zijn doorzettingsvermogen. Ik herken wat zij zeggen, net zoals zij herken­ nen wat ik over hem vertel. We kennen hem. Ik geef hem een knuffel en pak zijn breekbare hand. We kletsen, het voelt vertrouwd, maar met een spook op de achtergrond. Hij lijkt niet bang te zijn en heeft een rotsvast vertrouwen. Ineens buigt hij zich naar me toe en wijst naar me. ‘En hoe gaat het met jou?’, vraagt hij. Het raakt me, wat een interesse van iemand die zo ziek is. Bij mijn vertrek ben ik vervuld van hoop.

HOE GAAT HET NU VERDER? Monique: ‘Karin blijft ons tweewekelijks bege­ leiden. Naar Het Logeerhuis gaan zit er niet meer in: te veel kinderen en prikkels voor Koen. Lastig, want dat was voor onze nachtrust belang­ rijk. Nu onderzoeken we met Odion of Koen af en toe een nachtje in een gastgezin kan. Fijn om zo samen te werken, we zijn ontzettend blij met de 100 procent inzet van alle medewerkers.’

Tijdens mijn dienst na het eten belt zijn moeder. Een koude vloedgolf overspoelt me als ik me rea­ liseer dat hij er niet meer is. Wat ben ik dank­ baar dat zij en ik geen vreemden van elkaar zijn. Dat we ieder op onze plaats zijn meegelopen op zijn levenspad.

Column COLUMN VAN PETRA

Petra Ruiter werkt als basis­ begeleider bij de Odionlocaties Brederodestraat en Henegouwen in Volendam. Zij is vaste columnist bij Impuls, Odions magazine voor medewerkers en cliënten.

23

24

Naam \ Ilja Munster Leeftijd \ 39 jaar Fotolocatie \ De woning van Ilja en haar partner Peter in Zaandam.

Comfort MATERIEEL WELZIJN

Met Peter en hond in haar eigen flat Ilja en Peter zijn al 20 jaar samen. Haar familie vond het volgens Ilja geen goed plan dat ze gingen samenwonen. En ook niet dat ze een hond namen. En al helemaal niet dat ze zwanger werd. ‘Ik was altijd het zwarte schaap van de familie, zij gaven me het gevoel dat ik niks waard was’, vertelt ze. Na een heftig voorval heeft ze haar familie in een brief laten weten dat ze niks meer met hen te maken wil hebben. Door omstandigheden, waar Ilja liever niet over praat, moesten zij en Peter eind 2007 naar een andere woning. Toen hebben ze deze flat aangeboden gekregen via de woningbouw. ‘Een fijne plek met een supermooi uitzicht’, vinden ze. Ilja heeft alles geschilderd en ingericht en vond het een sport om dat zo goedkoop mogelijk te

met Odion

doen. Peter werkt, Ilja doet alles in huis en Yvonne van Odion helpt haar daarbij. Ineke van Odion helpt Ilja bij de administratie. Het stel leeft van het salaris van Peter. Hij werkt bij het serviceteam van de metro in Amsterdam. Zelf krijgt Ilja een uitkering. Hun zoon Peter woont bij de zus van Peter en haar man in Zoetermeer. Om het weekend is hij in Zaandam. Ilja en Peter betalen niet mee aan zijn onderhoud, maar kopen bijvoorbeeld wel kleren voor hem. Eerst hadden Ilja en Peter begeleiding via een andere organisatie. ‘Maar die bemoeiden zich erg met ons privéleven’, vond Ilja. ‘Bij Odion worden we meer in onze waarde gelaten. Dat bevalt veel beter.’

25

26 aan een biertje zat. Maar ik heb onregelmatig werk bij de metro, dus mijn ritme is soms heel anders. Toch is het een goede beslissing geweest. We hebben gedaan wat het beste voor die jongen is, hij is daar erg opge­ bloeid.’

Peter Merkestein, Partner van Ilja: ‘Sinds oktober 2010 woont onze zoon Peter bij mijn zus en mijn zwager. Zelf hebben ze twee meiden van dertien en veertien; Peter is net twaalf geworden. Ilja en ik hebben nog steeds de ouderlijke macht. Ik weet nog steeds niet precies wat nou de reden was dat Peter ergens anders moest gaan wonen. De tijdelijke jeugdzorg die we destijds thuis hadden, vond in ieder geval dat het niet goed met hem ging. Ilja en ik zaten in een lastige periode, daardoor ontbrak de structuur. En omdat Ilja zoals ze dat zeggen licht verstandelijk beperkt is, vonden ze kennelijk dat ze niet goed ge­ noeg voor hem kon zorgen. En mij noemden ze een alcoholist, omdat ik wel eens om drie uur

ners vinden het prachtig. Ik ben dit gaan doen op aanraden van de psycholoog, ik kwam bijna de deur niet meer uit. Ook breng ik op Pennemes maaltijden rond: je komt bij mensen binnen, dat is goed om te doen. Samenwer­ ken met Ilja vond ik in het begin best moeilijk, ik vond haar soms overheersend. De activiteiten­ begeleiding adviseerde me om Ilja meer te laten zijn wie zij is. Sindsdien gaat het hartstikke goed. Je moet elkaar eerst leren begrijpen. Ilja heeft de laatste maanden meer zelfvertrouwen gekregen; ze ontwerpt soms zelf en gaat meer uitleggen aan de dames. Fijn om te zien dat ze zo gegroeid is.’

Yvonne Tompot, een van de twee ambulant woonbegeleiders van Odion

Ans Schavemaker, Ilja’s vrijwilliger bij Hervormd Centrum Pennemes: ‘Al zeven jaar maak ik om de week 3-D kaarten met de be­ woners van het verzorgingshuis. Sinds twee jaar doe ik dat samen met Ilja. Samen bedenken we wat we gaan doen en om de beurt kiezen we het ontwerp uit, meestal haal ik dat uit boekjes want ik kan het niet bedenken maar wel namaken. De bewo­

Geen punt bij Karwei

Veranderen

IETS ANDERS

MOTIVERENDE GESPREKSVOERING

ODION-CLIËNTEN AAN HET WERK IN DE BOUWMARKT In 2012 is Odion gestart met een dagbestedingsproject in samenwerking met Karwei Zaandam. Dit mede naar aanleiding van de positieve resultaten van een eerder project bij Gamma in Purmerend, dat nog steeds loopt. Met dit project is Odion erin geslaagd om mogelijkheden binnen de maatschappij te benutten om cliënten een passende leer-werkplek te bieden, zonder dat daarvoor extra faciliteiten hoefden te worden ontwikkeld. De enige noodzakelijke investering is de begeleider van Odion die de cliënten ter plekke aanstuurt. Bovendien blijkt het project zeer integratiebevorderend te werken.

Voor de een zal dit werk het hoogst haalbare zijn, voor de ander kan het dienen als springplank naar een reguliere baan. De leiding van de Karwei-vestiging stond direct open voor het plan van Odion. Zij vindt het belangrijk om maatschappelijk verantwoord bezig te zijn en wil dat graag ook uitdragen. Het doet Odion én de cliënten veel plezier om te merken dat het project binnen Karwei breed wordt gedragen. De medewerkers vinden het leuk dat de cliënten er zijn en betrekken ze overal bij. Mede doordat ze echte bedrijfskleding dragen, ervaren de cliënten zelf het werk bij Karwei als een baan met status.

De cliënten voeren onder meer schoonmaakwerkzaamheden uit, ze vullen de vakken bij, zetten de producten netjes recht en plaatsen retouren terug in de winkel. Werkzaamheden waar de andere medewerkers niet aan toe komen, maar waarvan het bedrijf het wel belangrijk vindt dat ze worden gedaan. De cliënten zijn over het algemeen redelijk jonge mensen; sommige waren uitgeleerd op ZMLK-school Dynamica (Zeer Moeilijk Lerende Kinderen).

MATERIEEL WELZIJN

met Odion

‘Eenmaal per week ben ik zo’n anderhalf uur bij Ilja thuis. Mijn col­ lega Ineke Willemse ondersteunt Ilja en Peter bij de administratie en contacten met instanties; ik bij praktische zaken als het runnen van het huishouden en de weekplanning. Tijdens een klusje als wasvouwen praten we. Daarin kan Ilja veel kwijt, bijvoorbeeld over haar relatie met haar zoon. We nemen de afgelopen week door en kijken naar de komende week. Ilja heeft ondersteuning nodig omdat ze moeite heeft met struc­ tuur. Als ambulant woonbegeleiders nemen we geen verantwoor­ delijkheid over, die ligt bij de cliënt. Niet zorgen vóór, maar zorgen dát. We stimuleren mensen tijdens motiverende gesprekken om zelf aan de slag te gaan en te kijken waar hulp nodig is. Je laat wel zien wat de consequenties zijn: ‘als je je huur niet betaalt, kan het zijn dat je straks je huis uit moet’. Soms maak je een vertaalslag om zorgen weg te nemen over die belangrijke brief; of andersom stimuleer je dat de post niet ongeopend blijft liggen. Vertrouwen is

in dit werk heel belangrijk. Je moet elkaar leren kennen: een relatie opbouwen. Het vraagt tijd, maar ik heb een lange adem. Respect voor een ander, iemand benaderen zoals je zelf benaderd wil wor­ den: daar gaat het om. Je bent bij mensen te gast. Het schuldhulpverleningstraject van Ilja en Peter was net afgerond toen ik hier in juli 2010 kwam. Ilja heeft ook psychosociale hulp gehad en creatieve therapie gevolgd die haar hielpen om haar moei­ lijke jeugd te verwerken. Ik zie dat het beter met haar gaat. Dat geeft ze zelf ook aan. Ze heeft meer overzicht bij het huishouden, aandacht voor haar woonomgeving en neemt haar rustmomen­ ten – beter voor haar epilepsie. Het kaartenmaken bij Pennemes is belangrijk voor Ilja. Haar eigenwaarde stijgt omdat we samen benadrukken wat goed gaat; dat is hartstikke mooi om te zien.’

Kijk op onze website voor meer informatie over de methodieken.

27

28

Naam \ Deepak van der Bijl Leeftijd \ 25 jaar Fotolocatie \ Dagactiviteitencentrum Het Watermerk in Wormerveer – Dagbestedings­ locatie van Odion waar Deepak vijf dagen per week op Watermerk groep 4 werkt.

Leren functioneren in de maatschappij

Inspiratie

Deepak gaat vijf dagen per week naar het dagactiviteitencentrum Watermerk waar hij een vaste dagstructuur krijgt aangeboden. Als een van de zes cliënten kent Deepak de andere groepsgenoten goed en de twee vaste begeleiders zorgen voor een veilige werk- en leer­omgeving. Op groep 4 leert Deepak praktische en sociale vaar­ digheden aan om zo goed mogelijk in de maatschappij te kunnen functioneren. Daarnaast maakt Deepak producten zoals kransen, spaarpotten en kaarten voor de Odion cadeauwinkels De Snuiter en Klaver 4. Vaste taken zijn voor Deepak het zelfstandig halen van de post bij de hoofdentree en de schoonmaakactiviteit op de woensdagen.

PERSOONLIJKE ONTWIKKELING

Deepak krijgt via deze activiteiten echter vooral een training in praktische en sociale vaardigheden. Naast de vaste structuren worden vooral ook bewust dwangmatige patronen doorbroken. Het doel: zo gewoon mogelijk functioneren in de maatschappij. En dat levert soms problemen op, juist omdat zijn autisme hem soms in de weg kan zitten. Omdat Deepak thuis woont bij zijn vader, moeder en jongere zus, zorgen de vijf dagen dagbesteding voor rust in het gezin. Het was zoeken naar de juiste leer- en werkomgeving voor Deepak. Via de industriële groep van Watermerk is hij een jaar geleden op groep 4 terechtgekomen. En sinds die tijd is Deepak echt op zijn plaats; dat is op Watermerk en thuis goed te merken.

met Odion

29

30 op 17-jarige leeftijd een periode uit huis. Het rapport maakte het beeld voor iedereen duidelijk. Deepak heeft baat bij een-op-een­ begeleiding en veel structuur. Dat krijgt hij op groep 4 van Het Watermerk – hij gaat hier met plezier naartoe. Deepaks ontwik­ keling is een zoekproces van 20 jaar: met Odion als vaste partner is dat in goede banen geleid.’

Uco van der Bijl, Vader van Deepak: ‘Eerst viel het ons niet op dat Deepak anders reageerde dan andere kinderen. Op 4-jarige leeftijd werd de diagnose autisme gesteld. Een grote teleurstelling die we moesten leren accepteren. Later, bij de second opinion van het AMC, bleek er ook sprake te zijn van een verstandelijke beperking. De ZMLK-school Het Anker (Zeer Moeilijk Lerende Kinderen) was de juiste keuze, maar gaf na enige tijd aan te weinig moge­ lijkheden te hebben om Deepak een goede leeromgeving te bie­ den. Hij werd uitgedaagd door medeleerlingen, kwam steeds slechter in zijn vel te zitten. Een nare periode die gelukkig gekeerd werd na het onder­ zoek in observatiecentrum De Hondsberg in Oisterwijk waar een gedetailleerd rapport werd gemaakt; Deepak ging daarvoor

Ze proberen hier vastgeroeste gewoontes te doorbreken, wat een verandering in zijn hersens oplevert. Dat gaat goed, hij accepteert meer dingen, zoals spullen die thuis op een andere manier in de kast gerangschikt staan. Eerst werd hij daar heel onrustig van. Er is in zo’n korte tijd zo ongelooflijk veel veran­ derd! Wij merken dat thuis ook. Deepak zal altijd dwangmatig gedrag vertonen en in zichzelf blijven praten, maar hij her­ haalt niet langer steeds alleen de negatieve dingen over zich­ zelf. Deepak is veel gelukkiger nu, dat straalt hij uit.’

Pim van der Jagt,

Alice van der Bijl, Moeder van Deepak: ‘Het is moeilijk als moeder wan­ neer je ziet wat je kind nodig heeft, maar het door de omge­ ving niet opgepakt wordt. Het was een opluchting dat het op papier stond, Deepak heeft veel profijt gehad van de observatie. Het werken in deze groep doet Deepak goed. De vaste begelei­ ding van Leonie en Rilana werkt en de kleine groep bezorgt hem gelukkig niet teveel prikkels.

Gedragsdeskundige bij Odion: ‘Toen ik Deepak zo’n anderhalf jaar geleden leerde kennen, leek hij vast te zitten in patronen en structuren: zijn handelingen kwamen voort uit dwangmatig­ heid. Maar omdat Deepak mak­ kelijk bereid is gewenst gedrag te tonen door hem te bekrach­ tigen met een compliment of iets lekkers, zag ik dat we via de ABA-methodiek (zie hiernaast) stappen met hem zouden kun­ nen maken. En dat klopte. Inmiddels is hij meer gaan praten en geeft hij duidelijker aan wat hij wil. Toen hij laatst

Leonie Walsteijn, een van de twee begeleiders van Deepak bij Het Watermerk

een cliënt zag vouwen, zei hij bijvoorbeeld: ‘Deepak ook vouwen.’ Dat is natuurlijk hart­ stikke mooi. Hij is tegenwoor­ dig ook meer gericht op zijn omgeving. Hij kan echter nog verder groeien. Leerpunten voor hem zijn zelfstandiger werken, waardoor hij gevarieerdere ac­ tiviteiten zou kunnen doen, en beter samenwerken. Ook zou het voor zijn omgeving en hemzelf prettig zijn als hij nog verder groeit in zijn verbale en sociale ontwikkeling en minder dwang­ matigheden vertoont. Dat moet haalbaar zijn, volgens mij.’

Vitaliteitsprogramma VOOR CLIËNTEN ÉN MEDEWERKERS Toen het Zorgkantoor met de verplichting kwam om aandacht te besteden aan de vitaliteit van cliënten, schrok Odion daar niet van op. Binnen de organisatie bestonden namelijk al veel initiatieven op het gebied van gezonde voeding en voldoende lichaamsbeweging. Wel was dit het moment om in 2013 hier beleid op te formuleren, alle activiteiten in kaart te brengen en deze verder uit te bouwen. De eerste stap hierin was het organiseren van een symposium voor medewerkers; hun rol is immers essentieel. Er waren sprekers van buitenaf, zoals diëtist José Veen die uitleg gaf over het stippenplan – een gewichtscontroleprogramma dat ze speciaal ontwikkelde voor mensen met een verstandelijke beperking. Daarnaast was er veel ruimte voor tips en adviezen van eigen medewerkers.

Na het symposium heeft Odion vitaliteitsambassadeurs aangewezen: Odion-medewerkers die op hun locatie het voortouw nemen en hun collega’s meenemen in de aandacht voor gezond eten en bewegen. Volgende stappen betreffen het trainen van gastvrouwen en andere medewerkers die op locaties koken voor cliënten. Maar ook het organiseren van actieve symposia voor cliënten op drie plekken binnen het werkgebied van Odion. Doel van deze symposia is cliënten te laten kennismaken met verschillende vormen van sporten en meer te informeren over gezonde voeding. Alle activiteiten richting medewerkers worden overigens opgezet in nauwe samenwerking met de afdeling P&O: Odion heeft immers ook graag gezonde en fitte medewerkers!

IETS ANDERS

‘Sinds een jaar zit Deepak op deze groep voor mensen met een stoornis binnen het autistisch spectrum. Het is de bedoeling dat zij uitein­ delijk doorstromen naar een werkplek in de maatschappij. Dat kan een project zijn waar ouderen uit de buurt samen koffiedrinken en onze cliënten de koffie verzorgen bijvoorbeeld. Daarvoor is het belangrijk dat de cliënten sociaal wenselijk gedrag en praktische vaar­ digheden beheersen. We werken nu ruim een jaar volgens de ABA-methodiek: Applied Behavior Analysis. In het kort houdt dat in dat we gewenst gedrag belonen en ongewenst gedrag zoveel mogelijk negeren en uitdoven. Als begeleiders hebben we een uitgebreide ABA-training gehad. Het is een andere manier van werken; niet vanuit je gevoel, maar bewust handelen vanuit een methodiek. Niet cliënten dingen uit handen nemen, maar de regie bij hen laten. Odions ABA-deskundige Myrthe van Erp heeft ons ondersteund op de groep. Ook krijgen we trainingsdagen van deskundige Eveline Voetelink en maandelijks overleggen we met Pim van der Jagt om doelen te bespre­ ken, videoanalyses te doen en plannen van aanpak te maken. Bij veel cliënten bereiken we goede resultaten, ook bij Deepak. Hij wilde bijvoorbeeld altijd alles zelf doen. Als iets niet lukte, werd hij boos en maakte hij dingen kapot. Met behulp van ABA hebben we hem kunnen aanleren hoe hij hulp kan vragen en accepteren; dat zit er nu goed in. De methodiek werkt het beste als hij thuis ook wordt toegepast. Tijdens de jaarlijkse bespreking van zijn ondersteuningsplan heb­ ben we Deepaks ouders de methodiek uitgelegd en verteld hoe wij ermee werken. Zij stonden er direct positief tegenover en draaiden een dagdeel met ons mee. Thuis zijn ze het ook gaan toepassen; daardoor hebben we samen veel succesmomenten voor Deepak gerealiseerd. We zijn klein begonnen en hebben de doelen langzaam uitgebreid. Nu is Deepak zelfstandig in staat om de stofzuiger van de andere groep te halen, te stofzuigen en het apparaat netjes terug te brengen. En hij kan zeker verder groeien. We gaan zo lang mogelijk met hem door op Het Watermerk, daarna kij­ ken we wat zijn doorstroommogelijkheden zijn.’

Ontwikkelen ABA

Kijk op onze website voor meer informatie over de methodieken.

PERSOONLIJKE ONTWIKKELING

met Odion

31

32

Naam \ Sandra Tromp Leeftijd \ 33 jaar Fotolocatie \ De woning van Sandra aan de Kabajastraat, Purmerend – individuele woonlocatie van Odion voor mensen met een verstandelijke en soms ook lichamelijke beperking.

Creatieveling met een rijk sociaal leven Sandra woont zelfstandig op de Kabajastraat in een flat, maar er is altijd begeleiding in de buurt. In haar kleurrijke appartement heeft ze het kleinste kamertje omge­ toverd tot atelier. ‘Dan kan ik na mijn werk bij kunstatelier Fred’s thuis gewoon doorschilderen,’ vertelt ze. Eten doet ze samen met andere bewoners beneden in het tuinhuis of ze haalt een maaltijd op om in haar eigen huis te kunnen eten. ‘Maar eenmaal per maand kook ik met Hanneke, mijn Odionbegeleider, bij mij thuis. Dan leer ik koken en dan kletsen we bij.’ Zo spreken die twee elkaar uitgebreider dan bij de wekelijkse ontmoetingen.

Verbinding DEELNAME AAN DE SAMENLEVING

Sandra is slechthorend en haar gehoor gaat verder achteruit; daarom heeft ze twee hoortoestellen en leert ze nu gebarentaal. Gelukkig belemmert haar dat niet bij haar vak als kunstenaar bij Kunstatelier en Kadowinkel Fred’s van Prinsenstichting in Purmerend. Ze sport veel, doet aan duiken, aan fitness en bowlt op vrijdagavond met een vast team dat wordt gebracht en begeleid door vrijwilliger Theo van der Laat (niet op de foto). ‘En ik zwem zaterdag in het Leeghwaterbad in Purmerend; Wolly rijdt dan het busje. Ik ga ook af en toe eten met Wendy. Dat is een vriendin die doof is en waar­ mee ik gebarentaal oefen.’ Sandra’s band met haar ouders is zeer goed en ze is overal voor in, maar nee zeggen is niet haar grootste kracht.

met Odion

33

34

Kees Tromp, Vader van Sandra: ‘We hebben bewust gezocht naar een passende woonsituatie voor Sandra. Het is goed voor haar om op zichzelf te zijn. We blijven heel betrokken: ik haal altijd brood en fruit voor haar, doe klusjes in huis - ook voor haar buren. Ik ben met pensioen en doe graag wat voor een ander. De begeleiding van Hanneke is noodzakelijk, daar zijn we blij mee: het klikt goed tussen die twee. Sandra woont hier met plezier en wil nooit meer weg. Mooi om te zien hoe actief ze is: ze zwemt, duikt, werkt en gaat naar de avondschool. Sandra moet zelfs afgeremd worden, die heeft altijd overal zin in!’

Lia Tromp Moeder van Sandra: ‘Wij dachten een gezond kind te hebben gekregen maar Sandra bleek slechthorend. Op haar derde jaar kreeg ze hoortoestel­ len in allebei haar oren, die zijn nooit meer uitgegaan. En toen ze anderhalf was, bleek Sandra heupdysplasie te hebben; ze moest operaties ondergaan en in spreidbroeken lopen. Er was veel zorg nodig. Misschien kwam daarom pas op de school voor slechthorende kinderen uit dat ze ook een verstandelijke beperking heeft. Sandra ging

naar de Professor Burgerschool in Amsterdam, een school voor slechthorenden. Zij kwam daar in een extra zorggroep. We zagen er vreselijk tegenop maar achteraf was het de juiste beslis­ sing. Van haar 15e tot haar 20ste zat ze op de ZMLK-school Martin Luther King in Purmerend (Zeer Moeilijk Lerende Kinderen), nu werkt Sandra bij Fred’s als kunstenaar. Ik heb echt moeite gehad met loslaten: Sandra en ik, dat was ‘me and my shadow’. Het begeleid wonen op de Kabajastraat doet haar echter goed. Ze heeft plezier met leef­ tijdsgenoten; beter dan steeds bij je moeder op de bank zitten.’

Nicole van der Heijden, Kunstenaar/begeleider van Fred’s, Kunstatelier en Kadowinkel van Prinsenstichting in Purmerend: ‘Sandra werkt vier dagen bij ons: twee dagen bij keramiek en twee dagen op het schilders­atelier. Om bij ons te mogen werken moet je talent hebben. Onze 20 kunstenaars werken hard en daarnaast krijgen zij ook les om zich verder te ontwik­ kelen; zowel over stromingen in de schilderkunst en over kunstenaars als over technieken. Sandra produceert veel en heeft een heel eigen stijl; ze wordt ons bloemen- en vissenmeisje ge­ noemd. Onze digitale kerstkaart was dit jaar van haar, daarin zag je invloeden van Hundertwasser terug. Onze kunstenaars geven ook workshops aan anderen en ze staan op kunstmarkten, goed voor de integratie en hun ei­ genwaarde. Sandra is een goede schilder, maar ook een leuke medewerker. Echt een sociale en trouwe collega.’

DEELNAME AAN DE SAMENLEVING

Johan Smakman, Mede-initiatiefnemer van en Sandra’s instructeur bij Stichting Njoy Diving: ‘Onze stichting is speciaal opgericht voor mensen met een verstandelijke of lichamelijke beperking. Iedereen kan name­ lijk leren duiken, bij de een gaat dat alleen wat sneller dan de ander. Sandra kwam in 2009 bij ons en heeft zich ontwikkeld tot een prima duiker. Ze zit in een vast groepje van drie op de maandagavond dat altijd veel lol heeft. Het mens-erger-jenieten onder water vinden zij het allerleukst. Dan leggen we een groot bord uit op de bodem van het zwembad en gooien met een grote zware dobbelsteen. Boven water communiceren we gewoon via spraak, we begrijpen elkaar prima. Maar onder water geldt de duiktaal en gebruiken we universele gebaren. Horend, slechthorend of niet-horend: daar is iedereen gelijk.’

Wolly de Groot, Buschauffeur bij Odion: ‘Al 25 jaar zit ik op de bus. Ik werk elf uur per week; acht uur in loondienst bij Odion en drie uur als vrijwilliger. Sandra ken ik al vanaf haar derde en haar familie ken ik ook goed. Ik breng haar op zaterdagmid­ dag naar het zwemmen en op

met Odion

donderdag naar de avondschool. Dat is net onder etenstijd; de begeleiders hebben dan hun handen vol. Vroeger gingen de cliënten gewoon niet naar zwemmen als ik bijvoorbeeld met vakantie was. Maar te­ genwoordig heeft Odion een vrijwilliger die waarneemt als ik er niet ben. Ik zou het vrese­ lijk vinden als ik zou worden wegbezuinigd. Het contact met de cliënten vind ik een enorme aanvulling op mijn leven, het geeft me veel voldoening. Zoveel dat ik het zelfs geheel vrijwillig zou doen als het zou moeten, hoewel ik het zakcentje goed kan gebruiken.’

Ilona Blanksma, Bewegingsagoog bij Prinsenstichting en fitness­ docent van Sandra: ‘Sandra heeft dagbesteding bij Prinsenstichting en zo is ze bij de fitness terecht gekomen. Ons terrein ligt naast een reguliere sportschool en als afdeling Beweging trainen we daar iedere week met een groepje cliënten. Sandra is heel sociaal; als er eens iemand ontbreekt, vraagt ze altijd waarom hij of zij er niet is. Vanwege haar heup­ probleem is het belangrijk dat Sandra alles soepel houdt en om haar gewicht blijft denken. In de twee, drie jaar dat ze nu sport heeft ze merkbaar meer conditie gekregen. Ik hoor haar ook nauwelijks meer over bles­ sures die ze voorheen nog wel eens had. De ‘gewone’ leden van de sportschool vinden ons clubje heel gezellig. Toen een cliënt laatst zijn been had ge­ broken, gaf iemand een kaartje voor hem mee. Dit initiatief is heel goed voor de integratie!’

Hanneke Heijt, Sandra’s persoonlijk begeleider bij Individueel wonen Kabajastraat

‘Ik ben nu vier jaar Sandra’s begeleider. Wij zijn hier aanspreekbaar op alle onderdelen van iemands leven: wonen, werken, vrije tijd en de sociale contacten. We begeleiden hier vanuit het competentiegericht werken. Dat wil zeggen dat we proberen zoveel mogelijk de eigen kracht en mogelijkheden van cliënten én hun netwerk te stimuleren, al heeft niet elke cliënt een netwerk. Sandra heeft dat gelukkig wel. Haar ouders doen veel voor haar. In het begin hebben we zelfs gewerkt aan het wat meer los komen van elkaar.

Stimuleren COMPETENTIEGERICHT WERKEN

Sommige bewoners stimuleren we dingen te ondernemen, Sandra moeten we juist remmen. Zij vindt veel leuk maar heeft moeite met keu­ zes maken en nee zeggen. Samen kijken we wat haalbaar is en wat ze aankan, het gaat erom dat ze daar zelf inzicht in krijgt. Mijn speerpunt in Sandra’s begeleiding is haar zelfvertrouwen – dat is onterecht vaak laag. Zo zonde, want ze kan en weet zo veel. Juist omdat Sandra zo actief is, schiet het huis­ houden er soms bij in. Ik kom elke week voor een gesprek en kijk dan meteen hoe het met haar huishoudelijke taken gaat. Het plannen daarvan vindt ze lastig, ze heeft stimulans nodig om aan de slag te gaan. Ook hebben we samen geoefend met zelfstandig reizen met de bus omdat bij strenge winters fietsen naar het werk niet kan. Eén keer per maand koken we samen en kletsen we over van alles. Wonen op deze locatie biedt behoorlijke zelfstandigheid en de mogelijkheid tot veel regie over het eigen leven. Dat vraagt van ons als begeleiding soms dat je dingen laat terwijl je ziet dat het beter kan. Als het nodig en moge­ lijk is, proberen we dat te laten inzien. Sandra is heel sociaal. Ze komt regelmatig bij andere cliënten over de vloer en is een van de weinige bewoners die weleens vraagt hoe het met mij is. Door bezuinigingen komt iemand als zij nu niet meer in aanmerking voor deze woonvorm. Dan komen mensen als Sandra in de wijk terecht. Dat zou bij velen niet goed gaan en dat gaat volgens mij alleen maar meer geld kosten.’ Kijk op onze website voor meer informatie over de methodieken.

35

36

Naam \ Ali Hadad Leeftijd \ 45 jaar Fotolocatie \ De woning van Ali in Heemskerk

Strijden voor een verblijfsvergunning Tot aan zijn auto-ongeluk in zijn geboorteland Iran, nu vijftien jaar geleden, sportte Ali op professioneel niveau. ‘Powerliften en zwemmen, daar heb ik medailles van,’ vertelt Ali trots. Door dat auto-ongeluk liep hij echter een halve dwarslaesie op. Ook heeft hij sindsdien concentratieproblemen. Bij Ali is sprake van Niet Aangeboren Hersenletsel (NAH). Een vriend van Ali in Den Haag adviseerde hem naar Nederland te gaan, omdat de medische zorg hier veel beter zou zijn dan in Iran. Na veel omzwervingen kreeg Ali een tijdelijke verblijfsvergunning voor vijf jaar en een uitkering waarvan hij leeft. ‘Maar ik weet niet of ik kan blijven.’ Ali slaagde namelijk niet voor de verplichte inburgeringscursus, waar hij door zijn concentratieprobleem al veel langer over mocht doen dan officieel toegestaan. Ali’s woonbegeleider van Odion, Anette, helpt hem om via medische verklaringen aan te tonen waarom hij ook nooit zou kúnnen slagen. Haar belangrijkste rol hierin is te zorgen dat Ali alles begrijpt, maar de taalbarrière blijft een probleem. De betrokken artsen schatten in dat Ali’s Nederlands niet veel beter wordt dan wat het nu is.

Respect BELANGEN

Sporten heeft Ali weer opgepakt, dat is belangrijk voor hem. ‘Ik wil graag voor Nederland naar de Paralympics, in een speciale kano. Daarom train ik twee keer per week.’ Ook gaat Ali twee keer per week naar de fitness bij zorgorganisatie Heliomare en eveneens twee keer per week rijdt hij met zijn scootmobiel naar het zwem­ bad voor de nodige baantjes. ‘Ik wil graag mijn rijbewijs halen. Ik heb een proefles gehad bij Heliomare.’ Waarschijnlijk zal het theorie-examen lastig voor hem worden. Daar zal een tolk aan te pas moeten komen.

met Odion

37

38

Anette Bakker, Ali’s ambulant begeleider vanuit de Odion-woonlocatie Lide Tulpsingel: ‘Eens per week kom ik zo’n anderhalf uur bij Ali thuis. Ik bied een luisterend oor, ga met hem mee naar instanties en de neuroloog, help met de post; veel dingen begrijpt hij niet vanwege de taalbarrière, terwijl hij wel precies wil weten wat er gezegd wordt of staat. Binnenkort loopt Ali’s tijdelijke verblijfs­vergunning af. Het is nog onduidelijk of hij hier mag blijven, daar doen we nu samen veel moeite voor. Het zal spannend worden. Met de overgang naar het wijkgerichte werken gaat Ali’s begeleiding straks over naar de Odionlocatie Cronenburcht. Dat betekent dat hij een andere begeleider krijgt. Dat vindt hij niet leuk, maar het is niet anders. Ik heb dit aan Ali uitgelegd, ook dat het te maken heeft met bezuinigingen. Maar met Ali’s concentratie- en taalprobleem was dat niet een­ voudig. Hij zegt dat hij het goed heeft begrepen, maar helemaal zeker weten doe ik het niet.’

Rolph Overvliet, Ali’s trainer bij Alkmaarse Kanovereniging Odysseus: ‘In 2012 bezocht Ali de Paralym­ pische talentendag, maar hij

BELANGEN

werd direct afgekeurd vanwege zijn leeftijd. Ik wist echter dat varen met de Polynesische kano, een kano met stabiliserende zijdrijver, een nieuw Paralym­ pisch onderdeel zou worden en daar zie ik wel kansen voor hem. Twee keer per week haal ik Ali thuis op en neem ik hem mee naar de vereniging in Alkmaar. Van écht serieus trainen is het echter nog niet gekomen. Van de gemeente Heemskerk heb­ ben we weliswaar 3.000 euro subsidie voor een bootaanpas­ sing gekregen, maar dat lijkt al bijna helemaal op te gaan aan een goed aangepast kanozitje voor hem. In de huidige boot die wij hebben, kan hij hooguit een half uurtje trainen, daarna krijgt hij pijn in zijn rug. We zoeken door naar oplossingen en kijken nu of we sponsoren voor hem kunnen vinden. Maar dat is lastig, want doordat hij nog niet voluit kan trainen is de Paralympische kwaliteit helaas nog ver weg.’

daar veel voldoening aan. Daar­ naast is Wisselwerk belangrijk voor zijn sociale contacten met Nederlands sprekende mensen. Hier leert en oefent hij in de praktijk de Nederlandse taal. Mensen met niet-aangeboren hersenletsel, NAH, worden vaak overschat, zo ook Ali. Hij is een voorkomende man. Zijn taal­problemen en het cultuur­ verschil maken het extra moei­ lijk om in te schatten in welke mate zijn psychische beperking een rol speelt. Wisselwerk biedt structuur in Ali’s leven: het doorbreekt zijn isolement. Een isolement dat door taalproble­ men en zijn beperking sterker speelt dan ogenschijnlijk lijkt.’

‘Standbyte biedt dagbesteding aan mensen met een lichamelijke beperking en/of NAH, vooral computerwerkzaamheden. Ali komt een dag per week leren facebooken en e-mailen. Zo kan hij makkelijker contact onderhouden met zijn thuisland. Op Standbyte werken we ook aan het uitbreiden van zijn netwerk, zijn sociale contac­ ten en de Nederlandse taal. Om mensen met NAH te begeleiden kun je geen standaardmethodiek toepassen, het zijn allemaal individuele trajecten en maatwerk. Ali heeft in anderhalf jaar al veel geleerd en bereikt. Zijn beheersing van de Nederlandse taal is verbeterd en hij heeft door social media zijn wereld echt kunnen verbreden. Iran is daardoor dichterbij gekomen, dat helpt hem. Hij weet wat hij nodig heeft maar het kost veel tijd. Wat nu nog haalbaar is, is moeilijk in te schatten en te doorgronden. Zijn achtergrond versterkt dat: wat is taalverschil, wat verschil in culturele beleving, wat hoort bij het NAH? Ali heeft zijn inburgeringscursus niet succesvol kunnen afronden in vier jaar. Is hij niet taalgevoelig? Wat komt voort uit zijn beperking? Ali’s presentatie is goed, ogenschijnlijk klopt het maar in de praktijk werkt het soms niet. Juist daarom is Standbyte belangrijk. Hoewel het contact van hem met medecliënten vrijwel nihil is, de meeste hebben zeer zware beperkingen, komt hij wel zijn huis uit en het werk is een soort wegwijzer in zijn leven. Een zinvolle dagbesteding is voor ieder mens belangrijk, ook voor mensen met NAH. Standbyte is in eerste instantie sterk gericht op de door­ stroom naar werk: betaald of onbetaald. Daarvoor hanteren we zoveel mogelijk de Melba-methodiek, waarbij we basiscompetenties in kaart brengen die nodig zijn om in een werksituatie te functi­ oneren. Daar zijn we gedeeltelijk van teruggeko­ men, ook bij Ali. Mensen met een verstandelijke beperking of NAH kunnen cognitief bijvoorbeeld een niveau van een 12-jarige hebben maar hun emotionele ontwikkeling kan sterk achterblijven. Als dat op het niveau van 5 of 6-jarige is, gaat het op de werkvloer toch mis, ondanks de vele vaardigheidstrainingen. Hierin zit de onzichtbare kwetsbaarheid van deze mensen.

Marijke Deutekom, Activiteitenbegeleider van Ali op Dagactiviteitencentrum Wisselwerk van zorgorganisatie SIG: ‘Ali komt anderhalve dag per week naar ons keramiekate­ lier. Na schilderen bekwaamt hij zich nu in speksteen en keramiek. Wisselwerk is een dagbestedingslocatie voor zowel creatieve als arbeidsmatige werkzaamheden, maar altijd zonder tijdsdruk. Op de crea­ tieve afdeling staat de artistieke ontwikkeling centraal, met de wens van de deelnemer als leidraad. Ali is begonnen met speksteen bewerken, dat vraagt concentratie en doorzettingsver­ mogen. Hij heeft een sterk ge­ voel voor vormgeving en beleeft

met Odion

Functioneren MELBA Sandy Nibbering \ begeleider bij Standbyte, dagbestedingslocatie van Odion in Castricum

Kijk op onze website voor meer informatie over de methodieken.

39

40

Samen de wijk in

Zeggenschap: meer dan meepraten

VANAF BEGIN 2014 IS ODION DEELNEMER AAN HET SOCIAAL WIJKTEAM ZAANDAM NOORD KOGERVELD. IN EEN SAMENWERKING MET RIBW ZAANSTAD WATERLAND WEST-FRIESLAND, HET LEGER DES HEILS EN DE GEMEENTE ZAANSTAD WORDT VANUIT BUURTHUIS DE BOVENKRUIER OP DEZE MANIER VEEL ERVARING OPGEDAAN MET WIJKGERICHTE EERSTELIJNSZORG. EEN BELANGRIJKE VERBINDING MET DE ZORG VAN DE TOEKOMST.

Grip op je leven

Marieke Sloep

Marja Anés

De drie organisaties kennen elkaar vanuit het veld en trekken met elkaar op waar de situatie daarom vraagt en de experti­ ses elkaar aanvullen. ‘We maken ons alle drie hard voor kwetsbare doelgroepen die geraakt worden door bezuinigingen in de zorg’, stelt Camiel Kuiper, projectleider Wmo bij RIBW. ‘Toen we wisten dat de gemeente de invulling van vijf wijkteams zou aanbesteden, hebben we de handen ineen geslagen.’ De organisaties bleken een gezamenlijke visie te hebben. ‘We kijken liever naar wat iemand kán, dan naar wat hij niet kan’, constateert Leonie Woudstra, kwaliteitsmanager bij het Leger des Heils. ‘Dat was een mooi vertrekpunt voor een gezamenlijke inschrijving, aangezien ook

Leonie Woudstra

bij het wijkgerichte werken de eigen kracht van de hulpvrager centraal staat.’

COMPLEET AANBOD Marieke Sloep, projectleider sociale wijk­ teams bij de gemeente Zaanstad was niet verrast dat Odion zich samen met twee andere partijen meldde. ‘Sterker nog, ik hoopte er al op’, vertelt ze. ‘Voor mij was het een teken dat Odion begrijpt wat er de komende jaren gaat gebeuren. Namelijk dat iedere organisatie goed moet kijken waar haar specialisme ligt en de samenwerking moet zoeken met anderen voor een com­ pleet aanbod.’ ‘In het wijkteam wordt onze kennis van mensen met een beperking gecombineerd met de kennis over versla­

Camiel Kuiper

vingszorg van het Leger des Heils en de psychiatrische kennis van de RIBW’, schetst Marja Anès, procesbegeleider Wmo bij Odion. ‘De gemeente leverde medewerkers met kennis van onder meer schuldsanering en werk en inkomen. De bedoeling is echter dat op den duur iedereen binnen het team breed kan worden ingezet. Medewerkers worden langzaam omgevormd tot genera­ listen.’ ‘Dat moet je willen als organisatie’, stelt Sloep, ‘je moet niet bang zijn dat anderen straks met jouw expertise aan de haal gaan.’ Net als zijn ‘teamgenoten’ heeft Kuiper die angst niet. Hij vergelijkt het met een voetbalteam: ‘Daar heeft ook ieder zijn specialisme, maar alleen samen word je kampioen.’

3x goed zeggenschap

ILSE DE BOER, FUNCTIONARIS ZEGGENSCHAP BIJ ODION

CLIËNTEN EN HET ONDERSTEUNINGSPLAN

‘Ieder mens moet invloed hebben op het eigen leven. Ook mensen met een beperking, of misschien wel juist mensen met een beperking. Vaak zijn zij immers al afhankelijk van zorg van anderen. Daarom vindt Odion zeggenschap zo belangrijk. Dat gaat verder dan medezeggenschap: zeggenschap betreft ook de gewone dagelijkse zaken als de keuze voor je broodbeleg of de inrichting van de eigen of gemeen­ schappelijke woonruimten. Daar raakt zeggenschap het individu in zijn leven.

In drie bijeenkomsten adviseerde een thema-adviesgroep van tien mensen met een beperking over het nieuwe ondersteuningsplan van Odion. Dit voor de cliënten zo belangrijke plan wilde Odion korter en duidelijker maken. Op verzoek van de adviesgroep verscheen een pictogram­ menversie voor mensen die moeilijk kunnen lezen. Andere verbeterpunten? De voorwaarde dat de cliënt die het betreft altijd bij het ondersteuningsplangesprek aan­ wezig is. En op de voorpagina staat geen OSP meer maar gewoon ondersteuningsplan. Weg met die afkortingen.

Raakt iemand overprikkeld van reclamefolders bij de post, of door de keuze uit zes boeken behangpatronen? Dan blijft zeggenschap mogelijk en is terugbrengen naar minder opties de inzet. Kleine keuzes kunnen van groot belang zijn; ieder mens wil regie hebben in het eigen leven. Als je je mening kunt geven, sterkt dat je zelfverzekerdheid. Regie en zelfbepaling zijn belang­ rijke waarden in ieders leven.’

Op elk niveau meebeslissen Odion vindt (mede)zeggenschap van groot belang en geeft dit organisatiebreed vorm op individueel – locatie – en centraal niveau. De Centrale Medezeggen­ schap Raad (CMR) is het officiële orgaan voor ouders en contactpersonen. Via tijdelijke thema-adviesgroepen geven cliënten per onderwerp formeel advies aan de bestuurder. En op elke Odionlocatie is een medewerker belast met zeggenschap, deze wordt ondersteund en gevoed door de Functionaris Zeggenschap. Deze medewerkers orga­ niseren vergaderingen op de locaties, of creëren zeggen­ schap ‘en passant’ op individueel niveau.

1

DAT MAG IN DE KRANT!

2

Sinds begin 2012 is het personeelsblad van Odion, Impuls, uitgebreid met een cliëntendeel; een structurele verande­ ring naar aanleiding van een thema-adviesgroep. Cliënten gaven aan behoefte te hebben aan een eigen krant of magazine. Van idee tot eindontwerp is samengewerkt met de groep. Een vaste redactieraad van cliënten beslist nu per keer over de inhoud.

‘MEEBESLISSEN’ OVER DE WMO

3

Juist omdat de Wmo zoveel impact heeft op het leven van cliënten, maar er nog zoveel onduidelijk is, heeft Odion een tweejaardurende adviesgroep Wmo opgericht, bestaande uit acht cliënten. Het Wmo-proces zelf kan niet gestuurd worden, maar hoe dit vorm krijgt wel. Ook ad­ viseert de adviesgroep over wat zij tijdens veranderingen belangrijk vindt en waar haar zorgen liggen. Daarnaast bezocht een groep cliënten de wethouder en Wmo-ambte­ naar van de gemeente Zaandam voor een kennismaking op het stadhuis. Belangrijk, want in de toekomst moeten cliënten de weg naar het Wmo-loket weten te vinden. Een waardevolle ontmoeting: als het aan de cliënten ligt, is dit ook zinvol om bij andere gemeentes te doen. De Functio­ naris Zeggenschap gaat met dit advies aan de slag!

Nieuw product Voor Odion staat het wijkteam los van het reguliere aanbod; het is in feite een nieuwe vorm van dienstverlening. Waar de organisatie normaal gesproken tweedelijnszorg biedt aan mensen met een beperking, biedt het wijkteam nulde- en eerstelijnsondersteuning aan iedereen die dat wenst of nodig heeft.

met Odion

41

Haal uw hart op bij Dagbesteding!

Onderdeel van Odion

Verwonder je over de thematuinen, kinderboerderij, kunst, het labyrinth en natuurmuseum. En dat alles gewoon in hartje Zaandam.

Darwinpark De Weer 31 1504 AH Zaandam T (06) 13 769 315

Geniet van onze ambachtelijke producten. Van versgebakken brood en zelfbereide stoofpeertjes tot origineel keramiek en handgemaakte tassen.

De Boerderij De Eenhoorn 66 1462 ER Middenbeemster T (0299) 418 360 F (0299) 687 192

De mooiste houten voorwerpen en authentieke kunst komen van De Noordster!

De Noordster Landsmeerstraat 3 1441 ZP Purmerend T (06) 53 412 085

Darwinpark Dag Activiteiten Centrum

Onderdeel van Odion

De Boerderij Dag Activiteiten Centrum

Onderdeel van Odion

De Noordster

COLOFON

Dag Activiteiten Centrum

Onderdeel van Odion

Onderdeel van Odion

De helpende hand bij bijvoorbeeld het opmaken van nieuwsbrieven of posters, het invoeren van gegevens in Excel en andere werkzaamheden op de computer.

Standbyte

Standbyte Gasstraat 3 1901 NA Castricum T (06) 51 684 210

‘MET ODION’ IS EEN UITGAVE VAN Een smeuïge cake? Een versgebakken appeltaart? De bakgroep van De Zonnehoek is hét adres voor overheerlijke smullerij.

De Zonnehoek Zonnelaan 1 1561 EP Krommenie T (0299)9 419 600 F (075) 6225 508

De ateliergroepen van De Steiger maken ambachtelijke kaarsen, doen eenvoudig naaiwerk en maken de mooiste dingen van papier.

De Steiger Oeverlanden 122 1441 RD Purmerend T (0299) 419 555 F (0299) 423 894

Zonnehoek Dag Activiteiten Centrum

Odion, stichting voor dienstverlening en ondersteuning aan mensen met een beperking Purmerweg 19a Postbus 138 1440 AC Purmerend (0299) 412 812 www.odion.nl

REDACTIE EN COÖRDINATIE

Onderdeel van Odion

De Steiger

‘84 VD84 VD

W

Het Watermerk Dag Activiteiten Centrum

Odion \ Henk Steen, Tineke Blokdijk en Rinske Rill

Grafish \ Tom van Hoogstraten Een origineel dagje uit? Alleen of met een groep? Boek een compleet verzorgde trip met de geheel gerenoveerde vissersbotter VD84 en je hebt de dag van je leven.

VD84

Onderdeel van Odion

EINDREDACTIE VORMGEVING

Dag Activiteiten Centrum

Onderdeel van Odion

Vitamedia \ Irma van der Lubbe en Marian Vleerlaag

VD84 Zeilschip Slobbeland 15 1131 AA Volendam T (0299) 324 238 F (0299) 324 238

FOTOGRAFIE Dutchlook \ Saskia Kerkhoff

DRUK Koopmans’ Drukkerij

OPLAGE 3.000 exemplaren Kopiëren, assembleren, vouwen, nieten, inpakken: allerlei werkzaamheden met papier kun je laten verzorgen door Het Watermerk.

Het Watermerk Industrieweg 1A 1521 NA Wormerveer T (0299) 419 700

Stichting Odion, 2014 Het is verboden om de inhoud van deze uitgave of delen daarvan over te nemen zonder schriftelijke toestemming van Odion en de redactie.

MAGAZINE VOOR RELATIES EN BELANGSTELLENDEN

‘Eigen regie staat niet op zichzelf, maar krijgt betekenis in relatie tot de ander. In dit bedrijfsmagazine treft u vele voorbeelden van die relaties aan. Unieke relaties, omdat het om unieke mensen gaat.’

Zoekt u ook een antwoord op uw vraag? Bel met Odion (0299) 412 812 of kijk op www.odion.nl.

www.odion.nl