Meerjarenbeleidsplan stichting Drechtzorg 2015-2018 Inleiding Stichting Drechtzorg bestaat inmiddels bijna 15 jaar en heeft zich in die jaren ontwikkeld tot een stevig platform voor netwerk- en ketenvorming in de gezondheidszorg in de regio Waardenland. De opdracht die de stichting zichzelf bij de oprichting stelde, was: “komen tot zorginhoudelijke en organisatorisch-logistieke afstemming van de patiëntenzorg tussen zorgaanbieders”. Deze opdracht heeft zich in de afgelopen jaren verbreed en verder doorvertaald in de volgende missie, mede gebaseerd op de triple aim gedachte: We stimuleren, ontwikkelen en ondersteunen door de onderlinge samenwerking verbeterprojecten en innovaties waarbij de patiënt/cliënt die de zorg en ondersteuning nodig heeft centraal staat. De stichting levert hiermee een bijdrage aan het verbeteren van de kwaliteit en klantervaring, maar ook de doelmatigheid van zorg en ondersteuning voor de zorgvragers in ons totale werkgebied. Dit zowel in organisatorische als financiële zin. Kort vertaald: “Steeds betere zorg en ondersteuning in ons werkgebied, afgestemd op de wensen en behoeftes van die patiënt/cliënt én tegen maatschappelijk aanvaardbare kosten, daar doen we het voor!” Het bureau levert project- en kennismanagement en faciliteert de onderlinge kennis- en informatieuitwisseling tussen deelnemers. Daarnaast biedt Drechtzorg een formeel, bestuurlijk platform waar afspraken over transmurale samenwerking in de regio kunnen worden gemaakt. Maar de zorgmarkt ontwikkelt zich verder, zelfs in sneltreinvaart. Hoe kan de stichting Drechtzorg adequaat blijven inspelen op nieuwe ontwikkelingen? Wat doen we wel en wat doen we niet? Om een passend antwoord op die vraag te kunnen geven, is een meerjarenbeleidsplan wenselijk.
De doelstelling is om te komen tot een gedegen leidraad om onze doelstellingen ook in de nabije toekomst op adequate wijze te kunnen invullen. Zo kunnen we samen de zorg verbeteren die van echte betekenis is voor onze cliënten en patiënten. Nu en in de toekomst.
De stichting Drechtzorg nu De huidige activiteiten van de stichting Drechtzorg zijn onder te verdelen in de volgende hoofdactiviteiten:
1. Het formeren van afspraken ten aanzien van ketenzorg over specifieke cliëntcategorieën (dit betreft projecten waarbij afspraken worden gemaakt over de schakels in de zorg voor specifieke cliëntcategorieën, zoals CVA, dementie en COPD). Binnen de ketens wordt er naast ketenzorgafspraken ook gewerkt aan gezamenlijke deskundigheidsbevordering. 2. Het opstarten van projecten die als doel hebben om de regionale samenwerking te verbeteren en processen doelmatig te laten verlopen. Een voorbeeld hiervan is het programma ‘Medicatieoverdracht in de keten’. 3. Het bieden van een ontmoetingsplatform voor het uitwisselen van kennis en expertise. Drechtzorg is uitgegroeid tot een zorgnetwerk waar deelnemers elkaar ontmoeten en onderling kennis en informatie delen. Voorbeelden hiervan zijn de bestuurdersbijeenkomst, voorheen Prinsjesdag, en de bijeenkomsten die samen met de werkgeversvereniging worden georganiseerd. Ook is men vanuit bureau Drechtzorg ‘verbindingsofficier’: daar waar mogelijk proberen we de verbindingen tussen mensen tot stand te brengen. Dit gebeurt allemaal met als doel om een kwalitatief en doelmatig aanbod van zorg en ondersteuning in de regio te organiseren. 4. Het verzamelen en analyseren van cijfermateriaal en trendanalyses (betreffende cijfermateriaal dat voor de afstemming van de regionale zorginhoud en zorgprocessen van belang is). Dit gebeurt niet alleen in de ketens, maar ook via deelname in het project ‘Toekomstverkenning 2014’ onder leiding van de Dienst Gezondheid en Jeugd. In dit project worden regionale data van de verzekeraars en aanbieders gebruikt voor een regionale Toekomstverkenning. 5. Het fungeren als gespreks- en samenwerkingspartner in transities: zo levert Drechtzorg een bijdrage aan de regionale vormgeving van transities en beleidsmaatregelen in de Drechtsteden en de AV-regio. Goed voorbeeld hiervan is de rol die Drechtzorg nu speelt bij de regionale gemeenten door actieve participatie in de regionale transitietafels. Doordat de activiteiten van de stichting verbreden, wordt vanuit dit platform steeds intensiever de samenwerking met relevante partijen buiten de zorg gezocht, zoals woningcorporaties en welzijnsorganisaties. Tegelijkertijd veranderen de zorgmarkt en maatschappij in rap tempo. Deze ontwikkelingen resulteerden in de vraag naar een meerjarenbeleidsplan voor de stichting Drechtzorg, dat ontwikkeld zal worden binnen een aantal kaderbepalende ontwikkelingen en trends.
Ontwikkelingen en trends Zorg in transitie: In het Nederlandse zorglandschap zijn recent een aantal grote stelselveranderingen doorgevoerd, waarvan de lijn de jaren daarvoor al voorzichtig was ingezet. Het totale financiële kader is nader beperkt en de kolommen waaruit die financiering komt, zijn anders geordend. - De nieuwe wet maatschappelijke ondersteuning is gericht op het bevorderen van de zelfredzaamheid en participatie. De Awbz-functie begeleiding wordt hierin ondergebracht. - De zorgverzekeringswet richt zich op alle zorg met een medisch karakter. Vanaf 1 januari 2015 zijn de AWBZ-functies verpleging en verzorging hierin ondergebracht. Het recht op wijkverpleegkundige zorg wordt eraan toegevoegd. - De oude ‘romp AWBZ’ is ondergebracht in de wet langdurige zorg voor de meest kwetsbare ouderen en gehandicapten. Mensen mogen ervoor kiezen deze vorm van zorg thuis te krijgen. - De ZZP’s 1 tot en met 3 en deels 4 worden de komende jaren geëxtramuraliseerd. Wijkteam en wijkverpleegkundige krijgen centrale rol in de buurt: Iedere gemeente is zelf verantwoordelijk voor de invulling van de jeugdzorg en de hervormingen van de WMO. Veel gemeenten kiezen voor deze invulling door middel van een jeugdteam, sociaal wijkteam, wijknetwerk of een combinatie hiervan. Doordat de jeugdteams en sociale wijkteams
vaak in de wijk worden georganiseerd, weten zij welke voorzieningen er zijn in de wijk en kunnen zij een goed beeld vormen van de problematiek en kansen in de wijk. Burgers krijgen één duidelijk aanspreekpunt voor vragen over zorg en welzijn. Daarnaast wordt de wijkverpleegkundige een centrale rol in de wijk om de zorg aan kwetsbare mensen te coördineren en de juiste zorg te indiceren. De wijkverpleegkundige krijgt veel vrijheid de zorg zelf in te richten. Andere rol cliënt en mantelzorger Een paradigmaverschuiving van ‘recht op zorg’ naar ‘zelf de verantwoordelijkheid nemen voor een gezond en zelfredzaam leven met inzet van informele zorg’ krijgt met de hierboven genoemde transities nog meer zijn beslag. Bestaande zorgproducten zullen verdwijnen; zorg en ondersteuning worden anders, creatiever en zullen zo veel mogelijk door het eigen netwerk of vrijwilligers georganiseerd moeten worden. De inzet van professionals zal verminderen en verschuiven van individuele ondersteuning naar collectieve en wijkgerichte ondersteuning. Andere kijk op gezondheid: Een andere paradigmaverschuiving is er bij de kijk op het begrip gezondheid. De definitie die de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) hanteert voor gezondheid is verouderd: gezondheid als toestand van ‘compleet welbevinden’. Redenerend volgens die opvatting zou praktisch iedereen een patiënt zijn die doorlopend behandeling nodig heeft. De afgelopen jaren onderzocht onderzoekster Machteld Huber samen met de Gezondheidsraad en ZonMw een nieuw, dynamisch concept ‘gezondheid’, dat veerkracht en zelfredzaamheid van mensen als uitgangspunt neemt. Demografische veranderingen: ook de demografische ontwikkelingen spelen een rol. De prevalentie van vrijwel alle ziekten en aandoeningen neemt toe, voornamelijk door groei en vergrijzing van de bevolking. Het aantal mensen met een ouderdomsziekte zoals artrose, coronaire hartziekten, gezichtsstoornissen en COPD zal dan ook (zowel in Nederland als in de regio ZHZ) het sterkst toenemen. Ook het aantal mensen met meer dan één chronische ziekte (in 2012 34% in de regio ZHZ) zal de komende jaren stijgen. Ook is een groei waarneembaar in het aantal mensen dat reeds op jonge leeftijd wordt geconfronteerd met dementie. Gemiddeld gezien krijgen we steeds complexere problemen, waarbij mensen met deze complexe problemen bovendien langer thuis blijven wonen. En juist voor deze groep is onderlinge afstemming en coördinatie van belang. Rol van overheid en verzekeraars: gemeenten en verzekeraars krijgen veel meer taken. Daarnaast sluiten verzekeraars en gemeenten convenanten om gezamenlijk aan een aantal vraagstukken te werken. Gemeenten en verzekeraars worden ook gevraagd om met betrokken partijen een agenda op te stellen om de knelpunten in regelgeving op te ruimen, de zogenaamde regionale transitietafels. De rol van het zorgkantoor wordt de komende jaren voor een belangrijk deel overgenomen door de zorgverzekeraar. De verwachting is dat deze partij meer invloed zal uitoefenen op de inhoud van de zorg, onder andere door te sturen op thema’s als preventie, zelfredzaamheid, wijkgericht werken en ketenzorg.
De kansen Technologie in de zorg: tegelijkertijd zet de doorontwikkeling van technologie in de zorg en ehealth verder door. Om de zorg toekomstbestendiger te maken, wordt veel verwacht van deze inzet van technologie in de zorg. De inzet van met name ICT om gezondheid en de gezondheidszorg te ondersteunen, oftewel e-health, moet een bijdrage leveren aan betaalbare toegankelijke zorg van hoge kwaliteit. Ook biedt de technologie mogelijkheden voor e-overdracht waardoor de volgende schakel in de zorgverlening zo snel mogelijk en veilig over de gewenste actuele informatie kan beschikken. Ook het landelijk schakelpunt (LSP) gebruikt voor een actueel medicatieoverzicht is hier een voorbeeld van. Preventie: Door de veranderingen in de zorg wordt steeds meer gekeken naar het verhogen van zelfredzaamheid, inzet van het sociaal netwerk en pas in een later stadium de inzet van professionele zorg. Preventie sluit hierbij aan en kan hogere zorgkosten in de toekomst voorkomen. Innovaties in dataverwerking: we zien in toenemende mate een trend om eer data in de gezondheidszorg met elkaar te delen. Een voorbeeld is de recente samenwerking bij de
totstandkoming van de Toekomstverkenning van de Dienst Gezondheid en Jeugd. Daarnaast zijn er nieuwe manieren om data te verzamelen en er worden ook nieuwe type data verzameld. Dit biedt kansen om gerichter in te zetten op de verbetering van de gezondheid en de kwaliteit van zorg.
De opdracht De opdracht is duidelijk; zorgpartijen staan aan de lat om op een andere manier in te spelen op de zorgvraag èn om meer nadruk te leggen op gezondheid en preventie. Er ontstaan nieuwe samenwerkingsvraagstukken. Desondanks blijven de schotten tussen de sectoren hoogstwaarschijnlijk bestaan, misschien juist wel door alle transities die aanstaande zijn. De vraag om de zorg en ondersteuning in de regio gezamenlijk slim te organiseren (en zo goed mogelijk op elkaar af te stemmen) blijft hierdoor dus actueel. Meer dan ooit moeten partijen in de zorg gezamenlijk de schouders zetten onder vernieuwing en zo, samen, de voorzieningen voor zorg en ondersteuning slimmer en efficiënter vormgeven. Zodat er zorg geleverd kan blijven worden voor de mensen in de regio die de zorg echt nodig hebben, door partijen die hun eigen expertise inzetten ten behoeve van het gezamenlijk geformuleerde resultaat.
De stichting Drechtzorg in de toekomst Zoals hierboven omschreven, heeft zich een breed spectrum aan activiteiten ontwikkeld die uitgevoerd worden of werden door stichting Drechtzorg. Een meerjarenbeleid roept om een evaluatie en waar nodig bijsturing van organisatie, werkwijze, projecten, planning en financiering. Organisatie: de basis is prima Drechtzorg blijft een stichting met een bestuurlijk overlegplatform en een klein bureau dat de verschillende projecten coördineert. De deelnemers in de stichting leveren de aanvullende inzet in de projecten. Daar waar nodig vindt centrale regie en coördinatie plaats. Deelnemers werken in wisselende samenstellingen aan projecten, netwerken en andere initiatieven. Afspraken binnen deze projecten variëren tevens in de mate van vrijblijvendheid. Bij de start van een nieuw project wordt gekeken naar de benodigde inzet en de bijbehorende competenties van medewerkers die hiervoor ingezet worden. Daar waar nodig wordt ook bestuurlijk commitment gevraagd. Omdat de komende jaren met de transities het blijven samenwerken en het vinden van nieuwe modellen voor deze samenwerking een van de meeste belangrijke uitdagingen wordt, houden we binnen het bureau extra ruimte om ad hoc mankracht in te zetten om dit soort vraagstukken te kunnen coördineren als bestuur en deelnemersraad hierom vragen. Vanaf 2017 als de transities die nu ingezet worden haar beslag weer krijgen wordt deze mogelijke extra inzet weer terugbracht naar het oude niveau. Ook is er eenmalig ervaring opgedaan met het werken met een stagiaire binnen het bureau. De komende jaren houden we de mogelijkheid voor stagiaires om ervaring op te doen binnen ons bureau. Bron: De Jongens van de Tekeningen
Binnen het meerjarenbeleid worden jaarlijks een jaarplan en een jaarthema bepaald. Het thema wordt door het bestuur in overleg met de manager Drechtzorg vastgesteld op basis van de actuele ontwikkelingen en trends. Werkwijze: een stap verder De projecten van de stichting Drechtzorg worden van oudsher gestart op verzoek van deelnemers of op voorspraak van de manager ketenzorg. Hierbij wordt steeds kritisch gekeken of de bemoeienis
van Drechtzorg nodig is danwel of partijen projecten zelf kunnen uitvoeren. Uitgangspunt hierbij is ook dat er ten minste twee sectoren bij betrokken zijn. In dit opzicht gaat Drechtzorg bij het vaststellen van dit meerjarenbeleidsplan een stap verder dan nu het geval is. Want de regio Waardenland staat niet op zichzelf. Nog meer dan nu zal er gekeken worden naar wat er gebeurt in andere regio’s. Zijn er kansrijke ontwikkelingen om de kwaliteit en doelmatigheid van de gezondheidszorg te verbeteren die ook in onze regio toepasbaar zijn? Of, verdergaand, zijn er mogelijk internationale initiatieven relevant? Een toekomstig project van de stichting baseren op een globaal idee van een verbetering is hierbij echter te mager. Met de vaststelling van dit meerjarenbeleidsplan verbreedt de stichting Drechtzorg het werkkader. Voorstellen voor projecten moeten nader onderbouwd kunnen worden door evidence based onderzoek of een bewezen best practise in een andere regio. Een samenwerking kan eveneens worden opgepakt vanuit een pleidooi van overheidswege voor regionale transmurale samenwerking. Wat betreft de onderbouwing voor toekomstige projecten: door onderzoek worden de benodigde feiten verzameld op basis waarvan er een grond is voor de start van een dergelijk project. Deze kennis is verzameld door onderzoek bij andere projecten of door onderzoek in de eigen regio; bijvoorbeeld de Toekomstverkenning. Op basis van de aldus verzamelde kennis en feiten kunnen we de zorg verbeteren die van echte betekenis is voor onze cliënten en patiënten. Zie hiervoor het volgende denkraam:
Informatie- en kennisdeling Wat betreft de rol die Drechtzorg nu heeft op het gebied van informatie- en kennisdeling gaan we ook nog een stapje verder. De goed gewaardeerde nieuwsbrief en website worden waar nodig gemoderniseerd. Meer nog dan nu willen we het platform worden waar relevant regionaal nieuws voor collega’s en samenwerkingspartners te vinden is. Ook kijken we actief naar thema’s waar behoefte is aan kennis- en informatie-uitwisseling en of het van toegevoegde waarde is dat de stichting hier iets over organiseert. Ook de social media Linkedin en Twitter worden actief ingezet. Hiervoor is een separate social media strategie ontwikkeld die door het bureau uitgevoerd zal worden. Wat betreft het geven van bekendheid aan goede initiatieven in onze regio zullen we er ook aan blijven werken om ze landelijk op de kaart te krijgen. En daar waar uit landelijke gremia onze input en expertise wordt gevraagd zullen we er aan meewerken. Financieel: deelnemersbijdrage blijft gehanteerd Halverwege 2013 is een nieuw systeem van deelnemersbijdrage vastgesteld. Dit systeem blijft de komende jaren het systeem op basis waarvan de deelnemersbijdrage geïnd wordt. Daarnaast wordt waar mogelijk geprobeerd om subsidies en fondsen te werven om vooronderzoeken of projecten te kunnen starten. Samenwerkingspartners In een meerjarenbeleidsplan past eveneens een toekomstvisie op de verschillende samenwerkingspartners. Gezien de verschuivende panelen van de taken en verantwoordelijkheden
van de samenwerkingspartners is het van belang om te bepalen hoe de stichting zich tot deze samenwerkingspartners verhoudt. Een korte beschrijving van dit perspectief:
Gemeenten: de impact van de rol van gemeenten neemt toe. In beide Wmo-regio’s in ons werkgebied participeert Drechtzorg in de regionale transitietafels die tot begin 2016 in iedere Wmo-regio georganiseerd zullen worden om de transities in de langdurige zorg te monitoren. Ook werken we samen rond een aantal vraagstukken. Naast samenwerkingspartner worden de gemeenten ook inkoper (en daarmee financier) en in bepaalde projecten zal een opdrachtgeveropdrachtnemer verhouding ontstaan. Daarnaast is het verkennen van meer bestuurlijke samenwerking een mogelijkheid, bijvoorbeeld over ketenzorg dementie en aansluiting van de wijknetwerken op specialistische zorg. Zorgverzekeraar: op dit moment is de zorgverzekeraar adviserend lid, die als partij een aantal projecten faciliteert. Deze rol zou behouden moeten blijven. De invloed van de zorgverzekeraars neemt verder toe. In onze regio heeft de verzekeraar ook met beide Wmoregio’s een convenant gesloten waar een aantal vraagstukken worden uitgewerkt waar ook Drechtzorg partij is. Wel zullen er afspraken gemaakt worden over de precieze invulling van deze rol. Woningcorporaties: de regionale woningcorporaties vormen een samenwerkingspartner waarmee periodiek afstemming plaatsvindt over gezamenlijke thema’s binnen het thema ‘Wonen en zorg’ en dan specifiek over het zorgvastgoed. Hier is en blijft een delegatie vanuit ons stichtingsbestuur mee belast. Patiënten en cliënten(organisaties): patiënten- en cliëntenorganisaties worden waar mogelijk (en indien van meerwaarde) gevraagd om mee te denken c.q. adviseren binnen de ketens en projecten. Ook formeren we samen met de patiënten- en cliëntenorganisaties gelegenheidscoalities om het gesprek aan de regionale transitietafels te voeden met een inhoudelijke voorbereiding van agendapunten. Vrijwilligersorganisaties/mantelzorgorganisaties: in overleg met de vrijwilligers- en mantelzorgorganisaties wordt gekeken naar mogelijkheden om elkaar te versterken in het verbeteren van de kwaliteit van zorg en ondersteuning, bijvoorbeeld op het gebied van deskundigheidsbevordering.
Prioriteiten 2015-2018 De stichting Drechtzorg behoudt haar hoofdactiviteiten met (per activiteit) inachtneming van de kritische blik of een keten, netwerk of project behoefte heeft aan coördinatie. Naast continuering van een groot deel van de bestaande activiteiten, is na debat met de deelnemersraad een keuze gemaakt voor de prioriteiten in de periode 2015-2018. Preventie - Preventieketens verbinden met de zorginhoudelijke ketens.
Wonen, welzijn en zorg - Voorkomen van crisissituaties in de thuissituatie voor kwetsbare groepen. Hierbij gaat qua betrokken partijen om zowel de zorg als politie, brandweer en woningbouwcorporaties. Medicatieveiligheid: - Gezamenlijke aanpakken van knelpunten polyfarmacie. - Verder verbeteren medicatieoverdracht
