Meerjarenbeleidsplan. Stichting Gemeente museum Den Haag

1

Meerjarenbeleidsplan Stichting Gemeente­museum Den Haag 2013 - 2016

2

Mondriaan & De Stijl

3

INHOUD

1.1. Algemene informatie 5 Vooraf

9

1.2. Terugblik op en evaluatie van de periode 2009 - heden 11 1.3. Plannen en activiteiten voor de periode 2013 - 2016

17

1.4. Bedrijfsvoering 27 2.

Meerjarenbegroting 2013 - 2016

29

3.

Kwantitatieve gegevens over activiteiten bezoekers/deelnemers

37

4.

Samenvatting 43

4

Gemeentemuseum Den Haag, GEM/Fotomuseum Den Haag en Escher in Het Paleis

5

1.1. ALGEMENE INFORMATIE 1.1.A. Algemene gegevens van de aanvrager Namen instellingen 1. Gemeente­museum Den Haag 2. GEM, museum voor actuele kunst 3. Fotomuseum Den Haag Statutaire naam instelling Stichting Gemeente­museum Den Haag Statutaire doelstelling De stichting Gemeente­museum Den Haag heeft ten doel het inrichten, in stand houden en exploiteren van de museumgebouwen en collecties die onder de naam “Gemeente­museum” in eigendom toebehoren aan de gemeente Den Haag. Aard van de instelling Museum Bezoekadres Stadhouderslaan 41 Postcode en plaats 2517 HV Den Haag Postadres Postbus 72 Postcode en plaats 2501 CB Den Haag Telefoonnummer 070 3381111 Email info@gemeente­museum.nl Websites www.gemeente­museum.nl www.fotomuseumdenhaag.nl www.gem-online.nl www.delftsaardewerk.nl www.wonderkamers.nl www.aziatischekeramiek.nl

6

1.1.B. Contactpersoon voor de subsidieaanvraag

Naam contactpersoon Functie contactpersoon Telefoonnummer contactpersoon Email contactpersoon

Hans Buurman Adjunct directeur 070 3381240 hbuurman@Gemeente­museum.nl

1.1.C. Financiële gegevens aanvrager

Rekeningnummer 43.00.81.391 Ten name van Stichting Gemeente­museum Den Haag

1.1.D. Rechtsvorm

Rechtsvorm Stichting Jaar van oprichting 1999 Inschrijving Kamer van Koophandel te Den Haag KvK nummer 27179947

1.1.E. Directie

Naam/namen In functie sinds Benoemingstermijn(en)

Benno Tempel 1-1-2009 Tot 2015

1.1.F. Samenstelling Bestuur of Raad van Toezicht Bestuur  Raad van Toezicht  Bestuur Naam

In functie sinds

Termijn benoeming

Treedt af op

Voorzitter

De heer J.N.A. van Caldenborgh

1-1-2005

Lid

Mevrouw drs. A. Birnie

1-3-2009

Lid

De heer drs. S.J. van Driel

1-1-2005

2013

Lid

Mevrouw mr. L.J. Griffith

1-1-2005

2013

Lid

De heer mr. W.H.M. Pot

1-1-2005

2014

Lid

Mevrouw G. Bekman

1-12-2011

2015

Lid

De heer C.J. van den Driest

1-12-2011

2015

2013 2013

7

1.1.G. Gevraagd subsidiebedrag voor de periode 2013-2016

Totale omvang jaarlijkse exploitatie

€ 12.735.000,-

Gevraagde jaarlijkse structurele bijdrage van gemeente in periode 2013-2016 € 9.515.000, Gesubsidieerd in het kader van het Meerjaren beleidsplan kunst en cultuur 2009-2012 van de gemeente Den Haag  ja, te weten: € 9.110.653,- (peiljaar 2011)  nee

Ondertekening Hierbij verklaart ondergetekende, daartoe statutair bevoegd, dit formulier naar waarheid en zonder voorbehoud te hebben ingevuld. Wanneer de contactpersoon de aanvraag namens het bestuur ondertekent, een kopie van de machtiging daartoe bijvoegen. Naam Benno Tempel Functie Directeur Datum 14 december 2011 Plaats Den Haag Handtekening

8

Mode ♥ Kunst in het Gemeentemuseum, Julian Schnabel in het Fotomuseum en Jonathan Meese in het GEM

9

Vooraf Subsidie Gemeente Den Haag Het Gemeente­museum heeft zijn meerjaren­beleids­ plan voor de periode 2013 - 2016 geschreven vanuit het besef dat het museum kan terugblikken op een historie en traditie van succes en deze ook in de komende periode onverminderd wil continueren. Het museum is dynamisch en heeft een breed en kwalitatief hoogstaand aanbod. Het is een open en toegankelijk huis voor cultuur waar voor ieder wat wils is. Het museum heeft zich bij het opstellen van het meerjarenbeleidsplan laten leiden door het koesteren van deze positie, daarbij aansluitend bij de wens van de gemeente Den Haag dat de stad een aanbod heeft van internationaal niveau. Het museum beseft dat de gemeente Den Haag moet bezuinigingen en dat het hiertoe ook mogelijk een bijdrage moet leveren. Het voortgaan op het oude niveau van een gemeentelijke bijdrage voor 2011 van € 9.844.625,- is niet reeël. Om deze reden heeft het museum een aantal uitgangspunten gehanteerd voor het inrichten van de plannen en de daarbij horende begroting. In de eerste plaats heeft het museum ervoor gekozen om de hoogte van het activiteiten budget, waarin de kern van het succes van het museum schuilt vast te stellen op het gemiddelde niveau van de laatste 4 jaar (incl. 2012) en dit vervolgens te bevriezen. Dit komt neer op een bedrag van € 4.000.000,- (activiteitenlasten materieel + activiteitenlasten personeel extern). Het museum ziet hierbij af van het begroten van een hoger budget voor tentoonstellingen. Een wens die het museum wel heeft in het kader van de stijgende kosten voor blockbusters en de toenemende concurrentie op de Nederlandse markt alsmede de ambitie om de kwaliteit en diversiteit van het aanbod verder te verhogen. Inzetten op kostenreductie en inkomsten verhoging zijn daarbij de speerpunten om een lagere bijdrage vanuit de gemeente Den Haag op te kunnen vangen. Het museum doet dit ondanks het feit dat er gedurende 10 jaar is gewerkt met een succesvol beleid om personeels- en beheerskosten te beheersen en te reduceren en de hiermee vrij­ komende budgetten in te zetten voor een succesvol activiteitenniveau van het museum. Zo zijn er in de afgelopen 10 jaar grote stappen gezet in het terugdringen van vaste lasten, het vergroten van de eigen

inkomsten en daarmee het kunnen organiseren van een succesvol activi­teitenprogramma. Ter indicatie; van het totaal aan inkomsten verdient het museum 35% zelf. De belangrijke efficiëntie slag van de afgelopen jaren maakt een verder substantieel terugdringen van kosten, zonder te schrappen in de activiteiten die hebben geleid tot het huidige succes, erg moeilijk. Met name de vaste lasten van beheer en behoud van de gemeentelijke collectie, (kosten € 4,5 miljoen) maakt het niet eenvoudig. Toch zal er ook aan deze kant worden bezuinigd door het verder ver­soberen van deze uitgaven. Aan de inkomstenkant is naast de gemeentelijke bijdrage de opbrengst uit entree de grootste inkomstenbron. In de laatste vier begrotingsjaren fluc­ tueerde deze. Dat had twee oorzaken, vanaf 2011 heeft het museum in de begroting gerekend met een hoger aantal bezoekers dan daarvoor. Daarnaast maakt het museum geregeld gebruik van het middel om een toeslag op de entree te heffen. Zowel een toename van de bezoekersaantallen als ook het meer structureel introduceren van extra entreeheffing zijn nu onderdeel van de meerjaren begroting. Ook heeft het museum hierin de toename van de museum­kaarthouder als bezoeker verwerkt, wat een negatief effect heeft op de gemiddelde entree­ opbrengst. Cultureel ondernemerschap zal in de komende periode van nog groter belang worden. Nieuwe initiatieven als Mondriaan Business Club en particuliere fondsenwerving zijn belangrijke mogelijkheden om het Gemeente­museum ook in de toekomst te kunnen laten floreren. In eerste instantie zal daartoe de organisatie moeten worden uitgebouwd en versterkt hetgeen een investering vergt. De kost gaat hierbij voor de baat uit. De extra kosten zijn niet opgenomen evenmin als de toekomstige baten maar op termijn zal dit een grotere bijdrage aan de inkomsten moeten leveren. Het museum komt uiteindelijk met een verzoek om een gemeentelijke bijdrage van € 9.515.000,-. Hierin zijn alle bovenstaande elementen verwerkt en zal het Gemeentemuseum Den Haag in staat stellen de prominente positie te bestendigen en de ambitie voor de komende jaren realiseren. Tot slot: in de begroting is geen rekening gehouden met nieuwe belastingmaatregelen. Hierdoor loopt het museum het risico jaarlijks € 75.000,- vennootschapsbelasting af te moeten dragen over de winst van de museumwinkel.

10

Mondriaanrestauratie

11

1.2. TERUGBLIK OP EN EVALUATIE VAN DE PERIODE 2009-HEDEN Het Gemeente­museum Den Haag is een veelzijdig museum met internationale collecties en uitstraling. Na het Rijksmuseum is het Gemeente­museum qua collectieomvang het tweede kunstmuseum van Nederland, met een collectie van ca. 140.000 objecten (zie ook Collectieplan Gemeente­museum Den Haag). Schilderkunst

3379

Beeldhouwkunst en installaties

1325

Fotografie

5955

Tekeningen

20980

Prenten

37589

Kunstnijverheid

21053

Mode

43091

Muziek

3719

Op het gebied van de moderne kunst behoort het museum tot de Nederlandse top drie, samen met het Museum Boijmans Van Beuningen en het Stedelijk Museum Amsterdam. Internationaal werkt het Gemeente­museum samen met de grote musea, van Centre Pompidou in Parijs, tot het Metropolitan Museum in New York en het Shanghai Museum in Shanghai. Binnen Den Haag is het museum een belangrijke partner, die vele andere museale en kunst­instellingen bijstaat in raad en daad. Binnen Nederland neemt het Gemeente­museum vaak het voortouw voor nieuwe initiatieven, zoals de Kinderkunst­boekenserie, het standplaatsregistratie systeem, de kenniswebsites en het stadsdeel­­­project. Missie Het Gemeente­museum Den Haag ziet het, als openbare instelling, als zijn voornaamste opdracht zijn vooraanstaande positie, zowel nationaal als internationaal, als hoogwaardig museum voor moderne en eigentijdse kunst te handhaven en, waar mogelijk, verder uit te bouwen. Dit wordt gerealiseerd door een zorgvuldig beheer en ontsluiting van de collectie, een dynamisch tentoonstellingsbeleid en een verwervingsbeleid dat zich richt op uitzonderlijke en wezenlijke toevoegingen. Daarbij wil het museum duidelijk zichtbaar zijn in en voor Den Haag. Dat wil zeggen: bijdragen aan het positieve imago van de stad en de inwoners zich nauw verbonden laten voelen met “hun eigen museum”.

Visie Het Gemeente­museum Den Haag kan zijn positie, als vooraanstaand museum alleen behouden indien het innovatief en dynamisch op zoek blijft naar nieuwe wegen om zijn doelstellingen maximaal in te kunnen vullen. Het kiest ver­nieuwende invalshoeken op het gebied van verwerving (waarbij wij actief en ethisch ont­zamelen, zie Collectieplan Gemeente­museum), op het gebied van de educatie (waarbij wij bijvoorbeeld met de Wonderkamers een nieuw en jong publiek duurzaam aan ons weten te binden), op het gebied van de collectiemobiliteit (met lang­ durige uitwisselingen van collectieonderdelen), op het gebied van de conservering (waarbij wij ons wetenschappelijk onderzoek inzetten om de collectie meer zichtbaar te maken) en op het gebied van restauratie (het prestigieuze Mondriaan restauratieproject). En niet in de laatste plaats zoekt het museum naar wegen om grote groepen publiek aan zich te binden. Natuurlijk zoveel mogelijk reguliere bezoekers die zorgen voor entree­ opbrengsten, maar evenzeer groepen bezoekers die nog niet eerder in het museum zijn geweest. Doelstellingen Het Gemeente­museum Den Haag is een open en toegankelijk huis van cultuur met als belangrijkste taak het bewaren, beheren en tonen van de collecties. Bij het tonen en toegankelijk maken van de collectie stelt het museum zich ten doel om op een open en creatieve wijze de samenhang tussen kunst en samenleving te verduidelijken. Het Gemeente­ museum Den Haag is daarbij nadrukkelijk toegankelijk voor alle bevolkingsgroepen en voor alle leeftijden alsmede een trekpleister voor degenen die Den Haag bezoeken uit binnen- en buitenland.

Terugblik 2009 - 2 012 In het Kunstenplan 2009 - 2012 wordt gesteld dat het Gemeente­museum Den Haag een toegankelijk museum is voor een brede doelgroep. De afgelopen periode is dat opnieuw gebleken. Het Gemeente­museum Den Haag heeft samen met Fotomuseum Den Haag en GEM, museum voor actuele kunst gemiddeld meer dan 300.000 bezoekers per jaar getrokken (alleen kassabezoek). Als “amusementswaarde” heeft het museum een grote

12

potentie. De museale taken (beheer, behoud en presentatie) zijn onlosmakelijk verbonden met onze publieksgerichte aanpak. Beheer en behoud van de collectie In de lopende beleidsperiode zijn verdere stappen gezet in het verhogen van het niveau van collectiebeheer zowel wat de (bewaar)condities betreft als de ontsluiting van de collectie. Een voortdurende evaluatie en bijstelling van de klimaatsystemen blijft een zorg. Sinds 2009 is de digitale ontsluiting van de collectie een speerpunt geworden. Het museum ligt hierbij voor op de koers van het beleidsplan 2009 - 2012. ƒƒ In 2009 startte het Mondriaanrestauratie project. Bij afronding van dit project zullen de meeste werken van Mondriaan weer in aanmerking kunnen komen voor nationaal en internationaal bruikleenverkeer. ƒƒ Kenniswebsite Delfts Aardewerk is vernieuwd. ƒƒ Gestart in 2009, en nagenoeg afgerond, is het restauratieproject schilderijlijsten. ƒƒ Het Mode registratie project heeft belangrijke voortgang geboekt. ƒƒ Het project standplaatsregistratie is, op een voor Nederland unieke wijze, gestart en inmiddels is 1/3 van de objecten voorzien van een unieke standplaatsidentificatie. ƒƒ De lichtbeheersing in de tentoonstellingszalen is “gereorganiseerd”: Per zaal kan individueel worden gedimd en licht dat binnen sijpelt (leklicht) vanuit de dakkappen is nu minimaal. ƒƒ Aanschaf groot aantal LED-lampen voor energie­besparing en behoud van de kunst. ƒƒ Beeldende kunstdepot in het Museon heeft een nieuwe klimaatinstallatie en opbergrekken gekregen. ƒƒ Voorbereiding nieuwe website Gemeente­ museum is gestart waarop in eerste instantie ca. 8000 objecten online ontsloten worden. ƒƒ Ontwikkeling kenniswebsite Piet Mondriaan i.s.m. Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie. Inmiddels is de acquisitie van een belangrijk correspondentiearchief gerealiseerd. Momenteel wordt de ontwikkeling van de website in kaart gebracht. Collectievorming De internationale samenstelling en relevantie van de collectie schept verplichtingen voor het verder

Giorgio Morandi, Natura Morte, 1950, olieverf op doek, 30 x 35 cm, schenking

uitbreiden van de verzameling. Daarbij is de leidraad de al bestaande collectie. Het beleid dat bij de kunstnijverheid al langer gold – tentoonstellingen moeten leiden tot verwervingen, of omgekeerd – is de afgelopen periode ook toegepast voor de moderne en hedendaagse kunst. De tentoonstellingen van Michael Raedecker (2009), David Bade (2010), Louise Bourgeois (2010) en Imi Knoebel (2010) zijn daar voorbeelden van. Het museum is er de afgelopen periode in geslaagd een aantal topstukken van klassiek-moderne kunst te verwerven en werken van jonge talenten, die naar verwachting in de toekomst een waardige tegenhanger zullen vormen voor de reeds aan­wezige topstukken. Met de verwerving van de abstracte compositie in grijs van Vilmos Huszar heeft het Gemeente­museum een icoonstuk weten te verwerven, dat veel gevraagd wordt door buitenlandse musea. Ook door middel van giften – een succesvol bewandelde weg om met een beperkt aankoopbudget toch te kunnen groeien – heeft het museum mooie resultaten geboekt. Met als hoogtepunt de schenking van twee stil­ levens van Giorgio Morandi. Daarnaast is de collectie Kunstnijverheid veelvuldig versterkt dankzij schenkingen. Ontzamelen blijft een taak die het museum met gewogen oordeel blijft uitvoeren. Zo is er de afgelopen periode een aantal meubels om niet overgedragen aan het Stedelijk Museum Amsterdam, terwijl het Audax Textiel Museum te Tilburg een groot aantal weefsels heeft gekregen. Tentoonstellingsbeleid 2009 - 2013 Binnen Nederland is het Gemeente­museum Den Haag, met zijn dependances Fotomuseum Den Haag en GEM, museum voor Actuele Kunst, een van de meest actieve kunstmusea van het land. Grootschalige publiekstrekkers worden afgewisseld

13

met intieme museale presentaties en gedegen collectiepresentaties. Daarbij dient de collectie als uitgangs- c.q. vertrekpunt. Om op hoog niveau mee te draaien, zelfs met een beperkt budget, is het Gemeente­museum creatief en investeert het in het onderhouden van goede relaties met internationale instellingen van gelijkwaardig niveau. Daardoor weet het museum met een relatief laag tentoonstellingsbudget van € 1,8 miljoen een groot effect te sorteren. Het Gemeente­museum Den Haag besteedt doorlopend aandacht aan grote kunstenaars van de 20ste eeuw, de zogenaamde klassiek-moderne kunst. Het behoort tot de taak van het museum, de grote meesters van het modernisme te tonen. De afgelopen jaren werden onder andere de tentoonstellingen ‘Cézanne – Picasso – Mondriaan’; ‘Kandinsky en Der Blaue Reiter’ en ‘James Ensor’ georganiseerd. Op het gebied van de hedendaagse kunst zijn we continu actief en daarmee een belangrijk instituut om het publiek vertrouwd en bekend te maken met de actuele (inter)nationale kunst te geven. Zeker met de sluiting van het Stedelijk Museum heeft deze rol alleen maar aan belang gewonnen. Het Gemeente­museum draagt er zo in belangrijke mate aan bij dat Nederland internationaal zichtbaar blijft. Het Fotomuseum Den Haag en het GEM, museum voor actuele kunst, spelen daarbij een grote rol. Educatie Het Gemeente­museum Den Haag heeft een naam hoog te houden op het gebied van educatie. Al sinds de jaren ’50 is het museum innovatief op dit vlak. Jaarlijks bezoeken ca. 19.000 basisschoolkinderen het museum. De gevolgde museumlessen dragen primair bij aan de kerndoelen Kunstzinnige Oriëntatie (nummers 54 t/m 56) en secundair aan de kerndoelen Nederlands (nummer 1 en 12). Waar mogelijk zijn de museumlessen vakoverstijgend. Het museum trekt ca. 18.000 leerlingen uit het voortgezet onderwijs. Nog altijd succesvol is de interactieve tentoonstellingsvleugel voor scholieren van ca. 12-16 jaar – Wonderkamers (2005). Vele scholen voor voortgezet onderwijs uit het hele land hebben hun bezoeken aan Wonderkamers structureel opgenomen in hun schoolcurriculum. Daarnaast bezoeken ca. 13.000 jongeren het museum zonder schoolbegeleiding, zodat het totaal aan jeugdige bezoekers uitkomt op ongeveer 50.000.

In het beleidsplan 2009 - 2012 is los hiervan nog een drietal projecten benoemd: Encounters, stadsdeelproject en het Gemak. Hiervan is Encounters niet goed van de grond gekomen. De oorzaak hiervan is dat het project een te groot beroep deed op lestijd binnen het curriculum van het voortgezet onderwijs. Het museum heeft de verdere ontwikkeling inmiddels gestopt. Het Gemak, samenwerkings­ verband tussen het Gemeente­museum en de Vrije Academie, is noodgedwongen gestopt onder druk van de halverwege de beleidsperiode ingaande bezuinigingen. Een groot succes is het stadsdeelproject van het Gemeente­museum. Inmiddels zijn vier stadsdelen aan de beurt geweest. Het aanbod per stadsdeel – gratis bezoek, gratis rondleidingen en workshops en avondopenstellingen – blijkt een goede mix om inwoners naar het museum te krijgen. Tot nu toe hebben maar liefst 30.000 inwoners gebruik gemaakt van het aanbod. Daaronder ook specifieke groepen zoals huurders van woningcorporaties, de voedselbank en deelnemers aan de inburgeringcursussen. Naast het programma van rondleidingen is er voor volwassenen sinds 2010 een uitgebreid activiteitenprogramma onder de titel ‘Openbaringen’. Specifieke activiteiten In samenwerkingsverband ontstonden workshops, zoals: Klinkende Kunst – horen & zien in samen­ werking met het Residentie Orkest Den Haag, Social Media: Dit ben ik in samenwerking met Filmhuis Den Haag en Digital Playground in Rotterdam. Onlangs heeft het museum een maatschappelijk samenwerkingsverband gesloten met ADO Den Haag. Deze samenwerking richt zich op de jeugd. Ook in Den Haag heeft het museum het voortouw genomen in het vinden en invullen van samen­ werking waar zowel Den Haag als het museum beter van worden. Belangrijke steun hierbij vormt het rapport van Stephen Hodes over de collectieve cultuurmarketing, waarin wordt aangegeven dat de Haagse musea zeer belangrijk zijn bij het aantrekken van bezoekers van buiten de stad. Het Gemeente­museum is, met deze kennis, actief in het zoeken naar relevante samenwerkingverbanden met bv. het Mauritshuis, Den Haag marketing en citymarketing.

14

Nieuwe initiatieven waar het museum een cruciale rol in speelt, zijn de organisatie van de Haagse museumnacht en het opzetten van het concept van “a perfect day”. Theaters, musea en hotels bieden hierin een speciaal arrangement aan onder het motto: Den Haag stad van topcultuur. Publieksbeleid Het museum investeert in nieuwe wegen om meer en divers publiek te binden: ƒƒ Social media: Facebook, Twitter, Flickr en You Tube. Met foto en video reportages geven we zo verdiepende achtergrond informatie over tentoonstellingen en activiteiten van het museum. Ook gebruiken we deze media om publiek te informeren en te verleiden tot een bezoek, bijvoorbeeld tijdens de Museumnacht. ƒƒ Digitale nieuwsbrieven: ll voor het Gemeente­museum met “een oplage” van 15.000 ll voor de educatie met “een oplage” van 1600 ƒƒ Multimedia tours bij tentoonstellingen sinds 2010 In de loop van de beleidsperiode heeft het museum besloten om het beoogde aantal bezoekers aan het museum op begrotingsbasis te verhogen. Van 200.000 naar 230.000 in het Gemeente­museum en van 30.000 naar 50.000 in het GEM/Foto­museum. Dit gebeurde enerzijds onder druk van de bezuinigingen maar anderzijds ook met de ervaring dat het museum dit aantal de afgelopen jaren telkenmale heeft bereikt. Het Gemeente­museum Den Haag heeft na het indienen van het meerjarenbeleidsplan nadrukkelijk gezocht naar nieuwe doelgroepen. Om een betere aansluiting te vinden bij twintigers en dertigers is gestart met Bright Minds. Speciaal voor deze groep organiseren we avonden waar veelvuldig gebruik van gemaakt wordt. Binnen een jaar zijn er een kleine 100 leden. Voor expats worden jaarlijks één of twee speciale avonden georganiseerd. Dit gebeurt in samenwerking met The HaguestCard. Het corps diplomatique maakt ruim gebruik van het museum. Ambassadeurs bezoeken het museum geregeld en de ambassades worden betrokken bij het museum programma. Ook de verschillende ministeries

weten het museum vaak te vinden met hun gasten. De vereniging Vrienden van het Gemeente­museum Den Haag is een van de grootste museumverenigingen van het land met meer dan 2700 leden. Momenteel wordt samen met het bestuur van de Vrienden gekeken naar een getrapt lidmaatschap om zodoende meer financiële ondersteuning aan het museum te kunnen bieden. In 2010 heeft het museum door TNS NIPO een publieksenquête laten houden. Hieruit bleek dat de bezoekers het museum zeer hoog waarderen. “De TRI*M score van het Gemeente­museum Den Haag is hoog, ook als men deze vergelijkt met de scores van andere musea. Vooral op “algemeen oordeel, aanbevelen en herbezoek scoort het Gemeente­museum uitzonderlijk hoog”. Enige kritiekpunten vormden het beperkte aantal damestoiletten en een relatief klein “grand café”. Uit de enquête blijkt dat de bezoekers­ samenstelling er als volgt uitziet: Bezoekers afkomstig uit Westnederland m.u.v. Den Haag,   Rotterdam en Amsterdam   Den Haag   Zuid Nederland   Oost Nederland   Amsterdam   Buitenland   Noord Nederland   Rotterdam

15

­­

Organisatorische en financiële ontwikkelingen sedert 2009 De financiële ontwikkelingen vanaf 2009 vertonen een consistent verloop. De basisbegroting waarop het reguliere activiteitenprogramma van het museum wordt georganiseerd vertoont een stabiel patroon. Inkomsten en uitgaven verlopen hierin zoals begroot. Daarbovenop is het museum elk jaar weer in staat geweest om een substantieel programma aan aanvullende activiteiten en projecten te realiseren. Als voorbeelden kunnen dienen, de bouw en inrichting van de permanente tentoonstelling over Mondriaan & de Stijl, de in ontwikkeling zijnde herinrichting van de Wonderkamers, de aankoop van een belangrijk werk van Louise Bourgois, de realisatie van het project standplaatsregistratie en de restauratie van de Mondriaan collectie. Deze vaak kostbare projecten zijn gefinancierd uit extra middelen. Deze extra middelen zijn voor een groot deel afkomstig van externe financiers als fondsen, bedrijfsleven en particulieren. Een relevant ander deel heeft het museum zelf kunnen reserveren uit onverwacht hoge extra inkomsten uit bezoek in het jaar 2010. Dit jaar 2010 was een financieel bijzonder jaar vanwege de onverwacht hoge bezoekersaantallen voor de tentoonstelling van Kandinksy. Mede door het feit dat deze tentoonstelling met beperkte middelen kon worden georganiseerd leverde dat jaar een groot financieel voordeel op waarmee ook een deel van de tussentijds aangekondigde bezuiniging van de gemeente Den Haag kon worden afgedekt. Vanwege dezelfde bezuiniging heeft het museum besloten zich terug te trekken uit het samenwerkings­ verband met de Vrije Academie: het Gemak. In het begrotingsjaar 2011 heeft het museum de bezoekersaantallen in het Gemeentemuseum en het GEM/Fotomuseum hoger begroot dan de aantallen uit de meerjarenbeleidsplannen.

In totaal 50.000 bezoekers meer. Deze verhoging is mede gebaseerd op de bezoekersresultaten van de afgelopen jaren die elk jaar hoger uitkwamen dan begroot. Met deze doelstelling stelt het museum zich een zeer ambitieus doel. De inhoud van het programma, bijbehorende pr, free publicity en “goed” museumweer zijn hierbij alle van wezenlijk belang om deze aantallen te halen. Tegenslag bij één van deze componenten kan dit aantal negatief beïnvloeden. Waar het museum succesvol is in het werven van externe gelden voor bijzondere projecten, blijkt tegelijkertijd dat het jaarlijks structureel binnenhalen van een bedrag van € 175.000 aan sponsoropbrengsten, ter dekking van de reguliere begroting, een zware opgave is. Door de huidige economische crisis is het voor het bedrijfsleven moeilijker geworden als sponsor op te treden. Daarnaast laten steeds meer multinationals zich minder gelegen liggen aan de plaats van vestiging. In plaats daarvan worden wereldwijd enkel focuspunten gekozen. De organisatie van het museum heeft geen grote wijzigingen ondergaan. De enige aanpassing betreft de voormalige sector communicatie, deze is gesplitst in een afdeling Educatie en een afdeling Marketing en Communicatie. Daarnaast heeft een verschuiving plaatsgevonden naar een grotere formatie voor educatie, marketing en pr en digitale media. Dit heeft overigens niet geleid tot uitbreiding van de totale bezetting.

16

Avondopenstelling, stadsdeelproject

Jongereneducatie

17

1.3. PLANNEN EN ACTIVITEITEN VOOR DE PERIODE 2013 - 2016 Het Gemeente­museum Den Haag gaat verder op de ingeslagen weg en wil zijn positie als een van de succesvolste musea van het land behouden. Daarbij bestaat een onlosmakelijk verband tussen de inhoudelijke ambitie en de positionering van het museum. De strategische doelstellingen voor de komende periode zijn een heldere profilering en meer buitenrandstedelijk en buitenlands bezoek. Daarnaast zal het cultureel ondernemerschap verder ontwikkeld worden door middel van verdergaande samenwerking met bedrijfsleven en particulieren.

Positionering Veelzijdig en dynamisch Het Gemeente­museum Den Haag is qua collectieomvang het tweede kunstmuseum van ons land, na het Rijksmuseum. Grote aandacht gaat dan ook uit naar de zorg van deze collectie. Het belang van de collectie, die het museum namens de gemeente Den Haag beheert, en het wonderschone gebouw worden internationaal onderkend. Met deze gemeentelijke collectie overstijgt het belang van het museum de stads- en zelfs de landsgrenzen. Daarmee draagt het museum in sterke mate bij aan de positieve uitstraling van de gemeente Den Haag. Door de veelzijdigheid van de collectie is er bovendien voor elk wat wils te vinden. Educatie is daarbij een belangrijk middel om nieuwe groepen bezoekers te binden. Daarmee is het Gemeente­museum Den Haag daadwerkelijk een museum voor iedereen. Bezoekers, aantallen en diversiteit Het Gemeente­museum Den Haag heeft de afgelopen vijf jaar een opmerkelijke groei door­ gemaakt. Een reden om trots op te zijn. Maar tegelijkertijd is het de kunst deze ontwikkeling te continueren. Als enige kunstmuseum buiten Amsterdam heeft het Gemeente­museum Den Haag zich los weten te maken van een bezoekersaantal dat schommelt rond de 200.000 per jaar, het aantal dat de overige grote kunstmusea trekken. De afgelopen jaren hebben we telkens meer dan 300.000 bezoekers weten te trekken (inclusief Escher in Het Paleis zelfs 400.000). Inzet is om deze aantallen de komende periode minimaal te handhaven. Hiertoe zal het museum in zijn marketingbeleid extra

aandacht geven aan het trekken van bezoekers uit buitenrandstedelijke gebieden en uit het buitenland. De presentatie van de eigen collectie aangevuld met de pr rondom het gebouw zullen hierbij in het oog springen. Concurrentie Na een jarenlange afwezigheid zullen het Rijksmuseum en vooral het Stedelijk Museum Amsterdam zich weer als belangrijke concurrenten voor het Gemeente­museum gaan aandienen. Beide musea hebben een vergelijkbaar bezoekersprofiel. Het Gemeente­museum zal zich nog nadrukkelijker moeten profileren om bezoekers te kunnen blijven trekken. Ook zal het meer moeite gaan kosten om persaandacht te genereren. Via een aansprekend tentoonstellingsprogramma, dat zich minimaal op hetzelfde niveau bevindt als het huidige en bestaat uit minimaal twee blockbusters en ongeveer dertig andere tentoonstellingen zien we dit als een ambitieus maar te realiseren doel. Fotomuseum en GEM, museum voor actuele kunst De afgelopen jaren heeft het Gemeente­museum het Fotomuseum Den Haag en GEM, museum voor actuele kunst verder gepositioneerd. Deze branding heeft tot gevolg dat er meer tentoonstellingen zijn georganiseerd met als gevolg een toename van publiek. Bovendien heeft dit er toe geleid dat de musea zeer vaak in de pers aandacht krijgen. Binnen de stedelijke context van Den Haag betekent dit dat de stad tegenwoordig een volwaardig Fotomuseum heeft, vergelijkbaar met steden als Amsterdam en Rotterdam. Het GEM is – mede door de langdurige sluiting van het Stedelijk Museum in Amsterdam – een van de weinige plekken in het land waar de actuele internationale kunst doorlopend een podium vindt, met bovendien een groot bereik. In vergelijking met locaties als Witte de With (Rotterdam) of De Appel (Amsterdam) is de aandacht die het GEM krijgt groot. Marktgerichtheid Het Gemeente­museum zal zich blijven inzetten voor de marketing van de stad Den Haag binnen Nederland en waar mogelijk ook in het buitenland. Niet alleen door consequent de naam Den Haag nadrukkelijk mee te nemen in de publiciteit, maar ook een doelgericht en meerjarig beleid in

18

samenwerking met andere partners te ont­wikkelen. Het Gemeente­museum zal hierin zijn “merknamen” in het buitenland promoten: Mondriaan, Delfts Aardewerk, de collectie moderne kunst en het gebouw van Berlage zijn hierin bepalend. Belangrijkste partners hierbij zijn in ieder geval; het Mauritshuis, Escher in Het Paleis, Den Haag Marketing en de gemeente Den Haag, het Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen en Rotterdam Marketing en The Hague / Rotterdam Airport. Museum en de kunst Het Gemeentemuseum wil de rol binnen de regio en de stad versterken. Daarom is het de afgelopen jaren actief in contact getreden met andere Haagse instellingen. De komende periode wil het museum zijn rol als belangrijke partner nog meer gestalte geven. Met instellingen voor hedendaagse kunst als bijvoorbeeld Stroom, Nest, Gemak, Galerie West en Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten is veel contact. Presentaties worden over en weer bezocht en waar mogelijk steunt het Gemeente­ museum Den Haag deze instellingen. Conservatoren en directeur verzorgen bijvoorbeeld lezingen, nemen deel aan debatten of adviseren die instellingen. Ook met de commerciële Haagse galeries onderhoudt het museum een goede relatie. Kunstenaars van de galeries worden in het museum getoond en werk wordt aangekocht voor de collectie van het museum. Voor de komende periode willen we juist bij de GEM feesten (de openingsavonden van de tentoonstellingen) de Haagse kunstenaars en instellingen meer betrekken. Een bijzonder Haags element blijft overigens de tweejaarlijkse uitreiking van de Ouborgprijs, aan een Haagse kunstenaar. Een mooi samenwerkingsproject met Stroom. De kunstenaar, door een onafhankelijke jury uitverkoren, krijgt een tentoonstelling + bijbehorende catalogus aangeboden in het Gemeentemuseum. Museum van de stad Niet alleen in de kunstwereld maar ook in het Den Haag van 500.000 inwoners zal het Gemeente­ museum aanwezig zijn. Door het verder uitbouwen van (maatschappelijke) netwerken in de stad zal het museum dichterbij de inwoners van Den Haag komen te staan. Het Gemeente­museum moet voor de inwoners van Den Haag ook “hun museum”

blijven. Het succes­volle stadsdeel­project, dat een structureel vervolg zal krijgen en de gestarte samenwerking met ADO Den Haag vormen hierin stimulerende initiatieven.

Tentoonstellingsbeleid Het Gemeente­museum Den Haag wil voor de komende periode niet verslappen in ambitie wat betreft het tentoonstellingsbeleid. Dit betekent dat er wordt ingezet op een actief en divers programma om zo verzekerd te zijn dat het hoge aantal bezoekers gecontinueerd kan worden en op die manier de inkomsten op peil blijven. Binnen het beleid is een aantal constanten te constateren: ƒƒ jaarlijks een grote modetentoonstelling voor een breed publiek ƒƒ jaarlijks twee grote beeldende kunst tentoonstellingen die een breed publiek trekken ƒƒ jaarlijks meerdere kunstnijverheid tentoonstellingen, toegespitst op bepaalde doelgroepen ƒƒ jaarlijks minimaal vier tentoonstellingen hedendaagse kunst in het GEM ƒƒ jaarlijks minimaal vier fototentoonstellingen in het Fotomuseum Tentoonstellingen die de komende jaren worden georganiseerd, zijn juist ook bedoeld om het Gemeente­museum te onderscheiden van bijvoorbeeld Stedelijk Museum, Museum Boijmans Van Beuningen en Kröller Müller Museum om op die manier sterk te kunnen concurreren. Daarbij zijn tentoonstellingen van klassiek-moderne kunst de insteek. Deze zijn weliswaar kostbaar om te organiseren, maar leveren ook veel op. Door toegankelijke tentoonstellingen te maken, worden ze tot blockbusters gemaakt. De komende periode zal het museum zich bovendien meer richten op tentoonstellingen van 19de-eeuwse kunstenaars die vaak een grote groep bezoekers op de been brengen. Tentoonstellingen voor de komende periode zijn o.a.: ll Jan Toorop ll Mark Rothko ll Art Deco ll Anton Corbijn ll Frans Impressionisme ll Oostenrijks expressionisme, van Klimt tot Kokoschka ll Odilon Redon

19

Daarnaast zullen er mode tentoonstellingen worden georganiseerd, o.a. over mode en literatuur, toegespitst op de 19de-eeuw, waarbij Louis Couperus en Jane Austin een grote rol zullen spelen. Verder zal er een interactieve tentoonstelling met Mart Visser worden georganiseerd. Speciaal zal de tentoonstelling over de Roaring Twenties worden, waarin de waan van de dag en een vrijgevochten houding de mode in een stroomversnelling brachten. Tentoonstellingen van kunstnijverheid zullen o.a. aandacht besteden aan eetcultuur in Nederland. Deze historiserende tentoonstelling zal een breed publiek laten kennismaken met de eettafel van onze voorouders. Ook moderne keramiek zal met een mooi overzicht komen. Het succes van het tentoonstellingsprogramma wil het museum in de komende kunstenplanperiode ook vertalen naar de eigen collectie. Door duidelijk te kiezen voor een profiel naar het buitenrandstedelijk en buitenlands publiek is het van belang dat gecommuniceerd wordt wat er in het museum te zien is. De topstukken van het museum moeten dan ook veel meer op permanente basis te zien zijn. Zeker met de komst van de collectie van het Mauritshuis heeft het Gemeente­museum de kans zich in de kijker te spelen. Naast een vaste presentatie moderne kunst, met o.a. Haagse School, impressionisme, expressionisme etc., zullen ook deelcollecties beter zichtbaar worden zoals Delfts Aardewerk. Recentelijk werd een aparte vleugel voor Mondriaan & De Stijl gerealiseerd. Hiermee is een al jaren gevoelde omissie in het museale veld in ons land ingevuld. In het Fotomuseum zal aandacht worden besteed aan de New York School, een belangrijke beweging in de Amerikaanse fotografie. Ook zal er een groot overzicht van Paul Kooiker worden georganiseerd, een belangrijke hedendaagse Nederlandse fotograaf. De foto’s van acteur en kunstenaar Dennis Hopper passen in een lijn van tentoonstellingen waartoe ook de succesvolle tentoonstelling van Julian Schnabel gerekend kan worden. Thematische tentoonstellingen zijn ook een succes gebleken. In de komende periode zal de samenwerking met het Prentenkabinet van de Universiteit Leiden worden voortgezet en resulteren in een tentoonstelling over fotografie en schilderkunst.

In het GEM zullen onder andere tentoonstellingen worden georganiseerd van Anton Henning, Karla Black en wordt gewerkt aan een tweejaarlijks evenement dat internationaal veel aandacht kan genereren. Om dit ambitieuze programma te realiseren is een tentoonstellingsbudget nodig van minimaal € 1,8 miljoen. Vooral de tentoonstellingen van klassiek-­moderne kunst (de grote kunstenaars van de 20ste eeuw) worden in toenemende mate duurder. Door de groeiende concurrentie wordt dit een schaars goed en dus kostbaar. Het betalen van hoge verzekeringspremies, het moeten voldoen aan steeds hogere eisen van bruikleengevers en het betalen van een fee voor bruiklenen spelen daarbij een belangrijke rol.

Collectievorming Het is onze sterke overtuiging dat musea meer vanuit een beleid moeten verzamelen en minder vanuit de wens zoveel mogelijk te vergaren (Zie Collectieplan Gemeente­museum Den Haag). De aard van de collectie dient daarbij leidend te zijn. Zo bezit het Stedelijk Museum een encyclopedische verzameling moderne kunst. Het Gemeente­ museum daarentegen mist bepaalde stromingen. Maar daar schuilt ook een grote aantrekkelijkheid in. Het museum hoeft daardoor niet alles te volgen. Het museum bezit een collectie van pareltjes. De rijkdom van de internationaal toonaangevende collectie is daarmee een van de belangrijkste van ons land. Vanuit het oogpunt van de collectie die reeds aanwezig is, moeten aankopen ook in kwaliteit daarbij aansluiten. Immers, om naast de schilderijen van bijvoorbeeld Mondriaan of Picasso ‘overeind’ te blijven, moet een werk over voldoende wall power beschikken. Een belangrijk gegeven in de geschiedenis van het museum is dat er vaak met terugwerkende kracht werd aangekocht. Met name de directeuren Van Gelder, Wijsenbeek en Van Krimpen deden dat. Dit heeft als voordeel dat het stof is neergedaald en beter gewogen kan worden wat zijn waarde al heeft bewezen. Een mooi voorbeeld dat hierop aansluit is de recente verwerving van de Cell van Louise Bourgeois. Een uitzonderlijk werk van één van de belangrijkste kunstenaars uit de tweede

20

helft van de 20ste eeuw, die in Nederlandse musea onzichtbaar is. Ook de huidige directie gelooft sterk in het aankopen met terugwerkende kracht. De aard van de collectie maakt het mogelijk welbewuste keuzes te maken en eveneens welbewust bepaalde werken NIET te verzamelen. Zo kan terugkijkend beter worden beoordeeld wat de tand des tijds heeft doorstaan. Nadrukkelijk moet daarbij worden gesteld dat het internationaal gezien bescheiden aankoopbudget van het museum grenzen aan deze ambitie stelt. Slim handelen biedt echter de mogelijkheid nog steeds cruciale aankopen te realiseren. De komende jaren zal het Gemeente­museum pogen de internationale collectie moderne kunst uit de periode 1960/1980 te versterken. Daarbij wordt onder andere gekeken naar vrouwelijke kunstenaars. Hun werk wordt pas recent op waarde geschat en is daardoor nog steeds te verwerven en in verhouding betaalbaar. Zo hoopt het museum een aantal internationale kunstenaars te verzamelen, die ook binnen Europa minder zichtbaar zijn. Hierdoor zal het internationale profiel van het museum groeien. Het Mondriaan Fonds heeft deze focus gewaardeerd en de financiële ondersteuning voor aankopen verhoogd. Behoud en beheer collecties De collectie van het Gemeente­museum omvat 140.000 kunstvoorwerpen en is daarmee één van de omvangrijkste collecties van Nederland. De collectie is eigendom van de gemeente Den Haag, het museum draagt zorg voor deze collectie. Het is daarbij goed om te beseffen dat met deze zorg een totaal van ruim € 4.500.000,- aan kosten is gemoeid. Hierin zitten de kosten voor het eigen personeel dat als taak heeft deze zorg op zich te nemen, maar evenzeer kosten voor bv. gebouwhuur en -onderhoud, energie- en schoonmaakkosten, beveiliging en verzekering. Dit betekent dat ca. 50% van de subsidie wordt besteed aan behoud en beheer. Dit zijn min of meer vaste lasten die verbonden zijn aan de zorg van de collectie van de gemeente Den Haag. De wijze waarop het museum deze taak vervult, wordt tweejaarlijks gecontroleerd door het Erfgoedhuis Zuid Holland. Volgens de conclusies van het Erfgoedhuis vult het museum deze taak goed in. Vanwege de grote omvang van de collectie is het beschrijven en toegankelijk maken van de collectie

een permanent punt van grote aandacht. Fasegewijs vordert het museum gestaag in het optimaliseren van de beschrijving. Ook de komende planperiode zal het museum hieraan blijven werken. Dit is primair een taak van het eigen personeel, voor deelprojecten zal het museum aangewezen blijven op externe projectmedewerkers. In samenwerking met de gebouweigenaar zal het museum ook in de komende planperiode blijvend aandacht geven aan een goed klimaat in het museum. Een vervanging van de verouderde elementen uit de klimaatinstallatie zal prioriteit hebben.

Cultureel ondernemerschap Het Gemeente­museum benadert cultureel ondernemen nu en in het verleden vanuit twee gelijkwaardige invalshoeken. ƒƒ Het museum maak kwalitatief hoogwaardige tentoonstellingen, waarvan de kosten zo laag mogelijk worden gehouden. ƒƒ De eigen inkomsten zoveel mogelijk proberen te maximaliseren. Op basis van recensies in de pers en de reacties vanuit het publiek concluderen we dat het tentoonstellingsprogramma hoog wordt gewaardeerd en dat deze strategie gecontinueerd moet worden. De kaartverkoop is de voornaamste bron van inkomsten van het museum en zal altijd de hoofdactiviteit zijn als het gaat om verhogen van de eigen inkomsten. Meer buitenrandstedelijk en buitenlands bezoek is voor de komende periode speerpunt van beleid. Het museum gaat er in de meerjarenbegroting van uit dat de opbrengsten uit entree hoger zijn dan die uit het vorige meerjarenbeleidsplan. Dit wordt verklaard door meer bezoekers en een hoger entreetarief. Het museum hanteert hierbij een rekenmodel waarbij de bezoekersaantallen van Gemeente­museum en GEM/Fotomuseum samen uitkomen op 280.000 en de entree voor het Gemeente­museum € 12,50 en voor GEM/Fotomuseum € 6,- bedraagt. Ook is in dit model rekening gehouden met het toenemend aantal museumkaarthouders onder de bezoekers, dat leidt tot een lagere gemiddelde opbrengst. Een goed geoutilleerde winkel is voor het museum onmisbaar als inkomstenbron. Om deze

21

inkomstenbron verder te verhogen zullen producten met een hoge winstmarge en een hoge omloopsnelheid verder worden ontwikkeld. Daarmee hangt samen de verdere uitbouw van onze Kinderkunstboeken en het uitbrengen van tentoonstellingscatalogi met een hoge winstmarge. Gedegen publieksonderzoek blijft noodzakelijk om te kunnen monitoren wat de behoefte van het publiek is. Het museum beschikt over drie horecavoorzieningen die elkaar in kwaliteit goed aanvullen. Twee voorzieningen zijn verpacht (Gember en Brasserie Berlage). Het Grand Café daarentegen draagt een percentage af van de omzet. Voor commerciële verhuur blijkt het Gemeente­museum geen eenvoudig gebouw te zijn. De architectuur met bijbehorende akoestiek van het Berlagegebouw is hier minder voor geschikt. Opbrengsten van commerciële verhuur zijn dan ook te verwaarlozen. Aanpassing van service faciliteiten zou dat kunnen verbeteren. Aparte aandacht vraagt het vergroten van de eigen inkomsten via sponsoring, fondsen en particulieren. Terecht wordt dat een steeds grotere prioriteit. Het museum is tot nu toe succesvol geweest in het verkrijgen van externe middelen voor bijzondere projecten. Dit beleid zal worden geïntensiveerd, wetend dat de beschikbare gelden bij fondsen minder worden en het beroep dat erop zal worden gedaan zal toenemen. Tegelijkertijd kunnen we echter constateren dat de bijzondere projecten van het museum van zodanig niveau zijn dat fondsen hierin tot nu toe graag willen participeren. Het opbouwen van een groot netwerk van bedrijven, instellingen en particulieren waarmee het museum een relatie onderhoudt, zal de komende periode van nog meer belang worden. Zo worden er initiatieven genomen voor een Mondriaan Business Club (MBC) voor bedrijven. Hierin worden bedrijven betrokken die voor een overzichtelijk bedrag per jaar extra activiteiten van het museum willen ondersteunen. De MBC zal naar verwachting vooral extra activiteiten als avond­ openstellingen voor publiek of educatieve activiteiten van het museum willen ondersteunen. Daarnaast blijft het museum naarstig op zoek naar sponsoren voor het museum. Bij voorkeur sponsoren die zich voor meerdere jaren aan het

museum binden en die reguliere activiteiten van het museum willen steunen. Met Pels Rijcken Drooglever Fortuijn als partner voor het Fotomuseum heeft het museum een mooi voorbeeld van een dergelijke sponsorrelatie. Onder de huidige economische omstandigheden zal het werven van sponsors uit het bedrijfsleven niet eenvoudig zijn. Ook signaleert het museum dat steeds meer bedrijven die internationaal opereren zich minder verbonden voelen met de plaats waar hun hoofdkantoor is gevestigd. Dit is niet altijd gunstig voor het museum als Haagse instelling. Afgelopen jaar is een aanvang gemaakt met het binden van particulieren. De oprichting van Bright Minds, een groep voor jonge decisionmakers en vrienden die meer aan het museum willen bijdragen dan de contributie van de vriendenverenging alleen, is een belangrijke stap in deze richting. Met de Vrienden Vereniging wordt onderzocht of er een getrapt lidmaatschap kan komen, om op die manier meer financiële ondersteuning te krijgen. Daarnaast worden de contacten met particulieren die iets willen en kunnen betekenen voor onze collectie, een succesvol traject van de afgelopen jaren, verder uitgebouwd. Overigens voorziet het museum dat de nieuwe Geefwet weinig soelaas zal bieden. Uit verschillende reacties maakt het museum op dat deze regeling niet veel beter is voor het doen van schenkingen. Voor de meerjarenbeleidsperiode acht het museum het mogelijk om in totaal € 175.000,- te verwerven ter ondersteuning van het reguliere programma. Dit is gelijk aan het niveau uit de vorige periode. Het is niet verantwoord dit te verhogen want daarvoor ontbreekt de basis. Dit laat natuurlijk onverlet dat het museum projecten die niet in de reguliere begroting voorkomen extern laat financieren. Een voortzetting van de succesvolle strategie van de afgelopen jaren. In de komende periode gaat het museum actief onderzoeken of het tentoonstellingen kan doorverkopen naar andere locaties of uit de eigen collectie tentoonstellingen kan maken en aanbieden voor verhuur in binnen- en buitenland. Ook hier is het de vraag of en zo ja op welke wijze de economische crisis deze insteek succesvol kan maken.

22

Het opzetten en organiseren van deze activiteiten vergt veel aandacht. Op dit moment is het noodzakelijk de afdeling marketing en communicatie uit te breiden om deze activiteiten professioneel in gang te zetten en in het vervolg te blijven monitoren en uit te bouwen. Dit zal niet van vandaag op morgen grote bedragen opleveren. Het is een investering in tijd en personeel. Aangezien de kost hierbij voor de baat uitgaat, zullen zowel de kosten als de baten buiten de meerjarenbegroting blijven. De kosten van het museum zijn gelet op de ambitie voor de toekomst, de substantiële teruggang in personeel van de afgelopen jaren en de zorg voor een omvangrijke collectie niet veel verder terug te brengen. Deze vaste kosten – grotendeels gevormd door beheer en behoud van de collectie en personeel – zijn wederom kritisch bekeken d.m.v. een efficiency actie – waarbij o.a. is ingezet op nieuwe afspraken met leveranciers en versobering van het investeringsprogramma. Dit leidt tot een structureel terugdringen van deze kosten verspreid over meerdere begrotingsposten. In totaal bezuinigt het museum hier € 200.000,-

Maatschappelijk draagvlak Het Gemeente­museum is er zich zeer van bewust dat maatschappelijk draagvlak van groot belang is. Dit bewustzijn bestaat al vele jaren bij het museum en zal ook de komende jaren op velerlei vlakken zichtbaar blijven. Er is veel tijd geïnvesteerd om een instelling te zijn en blijven waar Den Haag trots op is. Het centrale uitgangspunt van het museum hierbij is dat maatschappelijk draagvlak breed is en zich niet alleen vertaalt in bezoekersaantallen. Naast het programmeren voor een brede doelgroep is een speerpunt van het museum het zoeken naar wegen om de drempel voor nieuwe bezoekers zo laag mogelijk te maken. Daarbij spelen publieks­ begeleiding, -informatie en bereikbaarheid een belangrijke rol. ƒƒ Het stadsdeelproject levert het museum in dit verband een breed en leerzaam beeld op van alle maatschappelijke verbanden in Den Haag en wat het museum daarin kan betekenen. Ook levert dit project het museum een schat aan ervaring op in het vinden van passende en gedifferentieerde vormen van publieks­­begeleiding.

Teamfoto ADO Den Haag voor de Victory Boogie Woogie van Piet Mondriaan

ƒƒ S amenwerking met andere maatschappelijke partners zoals de voetbalclub ADO en in het verlengde hiervan het Medisch Centrum Haaglanden leveren weer nieuwe relaties op. ƒƒ Samenwerken met partners in het kader van ondermeer: Den Haag promotie (Mauritshuis, Escher in Het Paleis, Den Haag marketing), “A perfect day” (hotels, podia, theaters, musea), Museumnacht (podium bieden aan Residentie Orkest, Toneelgroep de Appel, het Nationaal Toneel) past geheel in het beeld van een brede maatschappelijke insteek van het museum. ƒƒ Het succesvolle educatieve programma van het museum brengt het museum dichtbij jeugd, jongeren, gezinnen en ouderen. ƒƒ Gastvrij zijn voor het Corps Diplomatique, expats, leden van het Koninklijk Huis, politici maakt onderdeel uit van het draagvlak in Den Haag als stad van Recht en Vrede. ƒƒ Onlangs functioneerde het museum voor het eerst als stembureau. Stemmen in het mooiste stembureau van Nederland leverde tevens een gratis museumbezoek op. ƒƒ Het gebruik van sociale media laat voor het Gemeente­museum een spectaculaire groei zien. Het museum legt hierbij de prioriteit bij You Tube (met eigen GM filmpjes), Facebook , Flickr en Twitter. Op het gebied van internet zal het museum binnenkort te zien zijn op Google Art, de internationale site voor musea. ƒƒ Het museum zal intensief gebruik blijven maken van “gekochte informatie” via dagbladen, driehoeksborden (ook in Amsterdam), billboards en andere daarvoor geschikte openbare plekken in het land. ƒƒ In samenwerking met TNS/NIPO zullen onderzoeken worden uitgevoerd die een ondersteuning geven aan het beleid.

23

Cultuureducatie Primair en voortgezet onderwijs Voor basisscholen is er ieder schooljaar een programma dat bestaat uit ca. 19 soorten museumlessen met bijbehorend schriftelijk lesmateriaal voor in de klas. Ieder jaar volgen ca. 19.000 basisschoolkinderen uit Den Haag en de regio onder schooltijd les in het museum. Nog altijd overstijgt het aantal inschrijvingen de capaciteit van het museum in budgettaire zin, waardoor niet alle aanvragen kunnen worden gehonoreerd. Binnen het programma museumlessen is het Haagse Cultuurmenu – een samenwerkingsproject van de werkgroep Educatie van de Stichting Projecten Haagse Musea – niet weg te denken en voor het onderwijs waardevol. De museumlessen voor het basisonderwijs dragen primair bij aan de kerndoelen Kunstzinnige Oriëntatie (nummers 54 t/m 56) en secundair aan de kerndoelen Nederlands (nummer 1 en 12). Wat betreft inhoudelijke opzet gaan de museumlessen uit van drie componenten: actief (productief), receptief en reflectief. Kijken naar kunst, zelf maken en doen, en het overdenken, luisteren en verwoorden wisselen elkaar af. Voor het voortgezet onderwijs bestaat het educatieve programma uit: workshops, rondleidingen, educatieve webspellen, kijkwijzers, examentours en enkele bijzondere projecten. Bijna 18.000 leerlingen uit het voortgezet onderwijs nemen per jaar deel aan educatieve activiteiten in het museum. Het educatieve programma voor het voortgezet onderwijs sluit aan bij de doelstellingen van het beeldende onderwijs in de onderbouw, CKV en het eindexamen Kunst Algemeen en TeHaTex. Maar ook bij Geschiedenis (specifiek De Canon van Nederland) en Maatschappijleer. Bijzondere belangstelling constateert het museum voor de voor scholen ontwikkelde examentours op vmbo, havo en vwo niveau. Speciaal naar aanleiding van het eindexamenthema vwo richtte het museum in 2010 een tentoonstelling in, getiteld ‘Wat van ver komt’. In 2010 zijn er ca. 1.500 geprinte examenkijkwijzers besteld. Alle activiteiten voor het onderwijs worden consequent geëvalueerd. De respons van docenten is groot en de waardering van de activiteiten

overwegend positief. Op die manier kunnen nieuwe educatieve producten zo goed mogelijk worden afgestemd op de bij het onderwijs levende vraag. Ook komt uitwisseling met scholen tot stand tijdens netwerkbijeenkomsten in de stad of in het land en tijdens docentenmiddagen in het Gemeente­museum. Andere activiteiten Het Gemeente­museum wil in de toekomst een rol gaan spelen op het gebied van naschoolse cultuureducatie door allianties aan te gaan met organisaties voor BSO (buitenschoolse opvang). Het Gemeente­museum beschikt over een goed geoutilleerd museumatelier en een inspirerende kunst­ zinnige omgeving en wil de komende jaren graag in samenwerking met BSO’s een naschools educatief programma ontwikkelen. Van hieruit kunnen ook de ouders van kinderen in de naschoolse opvang direct bij het museum worden betrokken. Sinds 2010 is er permanent een tentoonstellingszaal voor kinderen vanaf 4 jaar oud die aansluit bij een blockbuster (voor volwassenen) in het museum. Hier worden originele illustraties getoond van vooraanstaande Nederlandse illustratoren als Thé Tjong-Khing, Marije Tolman, Daan Remmerts de Vries, Annemarie van Haeringen en Wouter van Reek. Het Gemeente­museum wil de recent ingeslagen weg op dit gebied, inclusief het uitbrengen van kinderboeken voortzetten. Het in het museum structureel kunnen bieden van een voor jonge kinderen interessante context vergroot de mogelijkheden om een jongere doelgroep – gezinnen met jonge kinderen – aan zich te binden.

Tentoonstelling Ensor – de grote maskerade. Prentenboekillustraties van Marije Tolman

24

Doorlopend zijn er bij de informatiebalie gratis kindertours beschikbaar waardoor de tentoonstellingen toegankelijker zijn voor kinderen. In totaal worden er sinds 2010 per jaar ca. 35 workshops georganiseerd waaraan ongeveer 500 kinderen in hun vrije tijd meedoen. Recent is het museum een samenwerkingsverband aangegaan met voetbalclub ADO Den Haag. Door middel van een speciale ADO Kidstour in het museum en speciaal te boeken workshops willen ADO Den Haag en het Gemeente­museum meer kinderen in hun vrije tijd laten kennismaken met kunst en cultuur. Nog altijd succesvol is de interactieve tentoonstellingsvleugel voor scholieren van ca. 12-16 jaar – Wonderkamers (2005). Vele scholen voor voortgezet onderwijs uit het hele land hebben hun bezoeken aan Wonderkamers structureel opgenomen in hun schoolcurriculum. De evaluaties van deze bezoeken geven aan dat aan dergelijke bezoeken veel plezier wordt beleefd. De innovatieve wijze van tentoonstellen en de bijzondere vormen van interactiviteit in Wonderkamers is, naar blijkt uit de nog altijd grote belangstelling, een inspirerend voorbeeld voor vele andere musea. Op dit moment bereidt het Gemeente­museum een complete vernieuwing van Wonderkamers voor dat naar verwachting in de herfst van 2012 zijn deuren opnieuw zal openen. Per jaar worden er door particulieren 600 rond­ leidingen geboekt waar 7.500 mensen aan deelnemen. Ruim 700 mensen volgen per jaar een beeldende workshop. Sinds kort experimenteert het museum met het programma “openbaringen” waarin een breed aanbod van lezingen, workshops en rondleidingen wordt aangeboden. Mogelijkheden voor groei ziet het museum in het actief benaderen van de vele expats die in de stad Den Haag wonen. Via ambassades en multinationals hebben we goede contacten met deze grote groep gekregen. Voor de vele buitenlanders in Den Haag is een bezoek aan het Gemeente­museum Den Haag een aangename manier om gasten te vermaken. Ook het aan zich binden van bedrijven en sponsors in de vorm van het aanbieden van op maat gemaakte bedrijfsuitjes, workshops en zelfs trainings­programma’s gerelateerd aan kunst worden gezien als gebieden die het museum zou willen ontginnen in de toekomst.

Een van de minder vanzelfsprekende projecten van het museum – kwalitatief en kwantitatief zeer succesvol – is het stadsdeelproject. Het doel van dit project is om alle inwoners van Den Haag – jong en oud – uit alle sociale lagen van de samenleving, met diverse culturele achtergronden in contact te brengen met het museum. Tot nu toe kwamen aan bod de stadsdelen: Segbroek, Loosduinen, Escamp, Leidschenveen/Ypenburg en Laak (heden). Het museum zal dit project de komende planperiode geheel afronden en een vervolg geven, waarbij gebruik gemaakt zal worden van de groep ambassadeurs die het museum met dit project aan zich heeft gebonden en het omvangrijke “maatschappelijke middenveld” per stadsdeel dat zich met het museum heeft verbonden. Trots is het museum ook op de kinderkunstboeken serie die we zijn gestart met Uitgeverij Leopold. Inmiddels is er een vijftal boekjes verschenen, waarvan twee prijzen hebben gewonnen. Niet alleen op educatief niveau maar ook wat betreft het genereren van eigen inkomen is de serie een groot succes.

Structuur en organisatie De output die het Gemeente­museum Den Haag levert, is groot. Om dit mogelijk te maken, is een zeer efficiënt en gemotiveerd werkende organisatie nodig. Hier beschikt het museum over. De omvang van de vaste bezetting is de afgelopen jaren teruggebracht van 110 fte naar 95 fte, het verzuim als gevolg van ziek zijn is teruggebracht naar 3%, en er zijn ondanks de teruggang in bezetting op cruciale posities personele versterkingen doorgevoerd waaronder marketing en communicatie, de sociale media en de activiteitenprogrammering. Voor de komende beleidsperiode wordt van de medewerkers nog meer verlangd dat zij zich met grote inzet en op flexibiliteit en creativiteit gerichte wijze inzetten voor het museum. Alleen met deze inzet is het ambitieuze programma in de komende jaren te verwezenlijken.

25

Rondleiding in het Gemeentemuseum

Stemmen in het Gemeentemuseum

26

Markus Lüpertz op de Erezaal van het Gemeentemuseum, afbeelding: Gerrit Schreurs

27

1.4. BEDRIJFSVOERING Organogram

Toelichting bij de organisatiestructuur Waar is de zakelijke leiding in uw instelling belegd? ll Deze is belegd bij de adjunct directeur Waar is de artistieke leiding in uw instelling belegd? ll Deze is belegd bij de directeur Hoe vaak vergadert het bestuur / Raad van Toezicht? ll De RvT vergadert 4 x per jaar  anneer en hoe legt de directie verantwoording af W bij bestuur / Raad van Toezicht? ll De directie legt 4 x per jaar verantwoording af aan de hand van (financiële) kwartaal­ rapportages, eindejaarsrapportages en beleidsplannen.

 

28

Personeel realisatie 2010

2013 - 2016 per jaar

uren volledige werkweek

36 uur

36 uur

formele formatie in FTE, incl 3, 6 ID banen

99,1

98

aantal medewerkers in dienst

126

124

waarvan vast (FTE)

89,5

88

waarvan tijdelijk (FTE)

9,6

10

aantal betrokken vrijwilligers

nihil

nihil

Investeringen Het museum heeft in de periode 2013 - 2016 de volgende investeringen gepland: 1. Werkplekken  virtualisatie desktop 2. Vervanging storage EMC 3. Vervanging telefooncentrale 4. Vervanging servers 5. Vervanging firewall 6. Vervanging / upgrade WLAN 7. Upgrade software 8. Vervanging klimaatinstallatie

3. door de toename van activiteiten, zowel nationaal als internationaal, heeft het museum een groter risicoprofiel gekregen 4. schade of diefstal collectie 5. verslechtering van de economische omstandigheden, waardoor subsidies/sponsoring wegvallen of debiteuren niet meer betalen. 6. eigen risicodrager voor de WW premie bij ontslag personeel 7. uitval computer systemen door externe en interne factoren

De investeringen worden gefinancierd met de beschikbare liquiditeit uit de lopende exploitatie. De vervanging van de verouderde klimaatinstallatie komt voor rekening van de gemeente overeen­ komstig de in 1999 gesloten beheersovereenkomst met de gemeente Den Haag.

Maatregelen om risico’s te verminderen 1. het museum heeft een vrij beschikbaar vermogen gevormd om de bovengenoemde risico’s 1, 2, en 3 op te kunnen vangen. 2. het museum heeft een collectieverzekering, transport- en verblijfverzekeringen afgesloten om het risico van schade of diefstal af te dekken 3. het museum maakt dagelijks een backup van de software en slaat deze in een andere ruimte op

Risico’s 1. de omvang van het bezoek aan het museum wordt vooral bepaald door de inhoud van het programma: negatieve free publicity en “slecht” museumweer kunnen er echter toe leiden dat er minder bezoekers komen dan verwacht, waardoor de inkomsten gaan tegenvallen. 2. hoge verzekeringskosten voor verblijf en transport vanwege het feit dat een werk door internationale ontwikkelingen op de kunstmarkt aanzienlijk in waarde is gestegen en hoge veiligheid eisen worden gesteld door de bruikleengevers.

29

2. MEERJARENBEGROTING 2013 - 2016 Jaarbegroting 2013 - 2016

Realisatie 2010

Prognose 2011

€

2.532.000

3.290.335

3.545.100

€

1.882.000

2.648.845

1.980.000

BATEN A  SUBTOTAAL OPBRENGSTEN Directe opbrengsten A.1  Publieksinkomsten A.2  Sponsorinkomsten

€

175.000

75.000

657.000

A.3  Overige inkomsten

€

275.000

348.484

707.500

Indirecte inkomsten A.4  Diverse inkomsten

€

200.000

218.006

200.600

B SUBTOTAAL BIJDRAGEN

€

10.103.000

11.871.600

10.335.500

B.3.1 Meerjarige subsidie Gemeente Den Haag in het kader van het meerjaren beleidsplan Kunst en Cultuur

€

9.515.000

9.763.977

9.110.000

B.3.2  Overige subsidies gemeente Den Haag

€

–

44.300

3.000

B.4.1  Overige subsidies/bijdragen uit publieke middelen

€

88.000

1.563.323

722.500

B.4  Overige bijdrage uit private middelen

€

500.000

500.000

500.000

SOM DER BATEN (A+B)

€

12.635.000

15.161.935

13.880.600

C  SUBTOTAAL BEHEERLASTEN

€

4.658.000

4.808.726

4.786.300

C.1  Beheerlasten personeel

€

1.907.000

1.914.549

1.915.000

C.2  Beheerlasten materieel

€

2.751.000

2.894.177

2.871.300

D  SUBTOTAAL ACTIVITEITENLASTEN

€

8.077.000

9.721.256

9.785.800

LASTEN

D.1  Activiteitlasten personeel

€

4.840.000

5.067.041

5.275.200

D.2  Activiteitlasten materieel

€

3.237.000

4.654.215

4.510.600

SOM DER LASTEN (C+D)

€

12.735.000

14.529.982

14.572.100

Saldo Rentebaten en -lasten

€

100.000

97.500

100.000

EXPLOITATIERESULTAAT

€

–

729.453

591.500-

Algemene toelichting op meerjarenbegroting 2013 - 2016. Bovenstaande tabel kan wellicht aanleiding geven tot een onjuiste interpretatie van de financiële cijfers over 2013 - 2016 indien deze rechtstreeks worden vergeleken met die van 2010 en 2011. Zowel 2010 als 2011 zijn niet representatief voor de reguliere gang van zaken bij het museum. 2010 was financieel een extreem goed jaar vanwege hoge opbrengsten aan entree bij de Kandinsky tentoonstelling en bijzonder lage kosten die deze tentoonstelling met zich meebracht. Het jaar 2011, het jaar waarin 7,69% werd gekort op de gemeente subsidie, laat door die bezuiniging een tekort

van € 591.000,-. Los daarvan kennen beide jaren naast de reguliere inkomsten en uitgaven hoge extra kosten voor bijzondere projecten die worden gefinancierd met incidentele inkomsten. Enkele voorbeelden hiervan zijn de aankoop ( € 1.768.000,-) en subsidiering (€ 1.000.000,-) van een werk van Louise Bourgeois in 2010. In 2011 de (her)inrichting van Mondriaan & de Stijl (€ 906.000,-)

2010

2011

Incidentele inkomsten

€ 2.143.000,-

€ 1.878.000

Incidentele uitgaven

€ 2.076.000,-

€ 1.701.000

30

Toelichting meerjaren begroting 2013 - 2016 BATEN Begrotingspost

Jaarbegroting 2013 - 2016

Realisatie 2010

Prognose 2011

Volbetalend entree

438.000

643.268

393.000

Museumkaart (*)

979.000

951.243

1.023.000

A.1 Publieksinkomsten

Overig entree Totaal

101.000

559.114

224.000

1.518.000

2.153.625

1.640.000

800.000

1.178.950

780.000

Omzet museumwinkel Af: Kostprijs verkopen museumwinkel

436.000

683.730

440.000

Totaal

364.000

495.220

340.000

1.882.000

2.648.845

1.980.000

Eindtotaal Entree Het museum begroot aan publieksinkomsten een bedrag van € 1.882.000,-. Hierbij is uitgegaan van een voorlopig rekenmodel gebaseerd op 280.000 in Gemeentemuseum en GEM/Fotomuseum samen, een tariefstelling van € 12,50 voor het Gemeente­ museum en € 6,- voor GEM/Fotomuseum en een verhoogd aantal gebruikers van de museum­kaart. Het museum zal in een later stadium de tarieven definitief vaststellen. Museumwinkel De opbrengst uit de museumwinkel is begroot op basis van de verwachte aantallen bezoekers en het gemiddelde bruto-opbrengst per bezoeker. De gemiddelde brutowinstmarge is vastgesteld op 45% en de gemiddelde omzet per bezoeker op € 2,85. Bij de opbrengst van de museumwinkel is geen rekening gehouden met een eventuele belastingwijziging als gevolg waarvan over de netto winst van de winkel belasting dient te worden afgedragen. Invoering hiervan zou tot een kostenpost van ongeveer € 75.000,- leiden.

Verdeling bezoek Gemeentemuseum in % Verdeling bezoek Gemeentemuseum in % 15% 5%

16%

58%

Volbetalend Korting Gratis Openingen Museumkaart

5%

Verdeling bezoek GEM/Fotomuseum in %

Volbetalend     Korting   Gratis   Openingen   Museumkaart

 

31

Begrotingspost

Jaarbegroting 2013 - 2016

Realisatie 2010

Prognose 2011

175.000

75.000

657.000

Bruikleen vergoeding

85.000

178.681

540.000

Educatie vergoeding

140.000

125.343

120.000

50.000

44.460

47.500

275.000

348.484

707.500

Jaarbegroting 2013 - 2016

Realisatie 2010

Prognose 2011

175.000

198.676

170.000

25.000

19.330

30.600

200.000

218.006

200.600

Jaarbegroting 2013 - 2016

Realisatie 2010

Prognose 2011

9.515.000

9.763.977

9.110.000

44.300

3.000

1.563.323

722.500

A.2 Sponsoring A.3  Overige inkomsten

Beeld vergoeding en royalty's Totaal Het bedrag van € 175.000,- bij sponsoring is een stelpost, bedoeld om sponsorgelden te krijgen voor de activiteiten opgenomen in de reguliere begroting.

Begrotingspost A.4  Diverse inkomsten Verhuur en ontvangsten Personeel Totaal Begrotingspost B Bijdragen B.3.1  Subsidie gemeente Den Haag ihkv meerjaren beleidsplan B.3.2  Overige subsidies gemeente Den Haag B.4.1  Overige subsidies/bijdragen uit publieke middelen B.4.2.  Overige bijdragen uit private middelen Totaal

88.000 500.000

500.000

500.000

10.103.000

11.871.600

10.335.500

Subsidie gemeente Den Haag Het voortgaan op het oude niveau van een gemeentelijke bijdrage voor 2011 van € 9,844,625,- is, gelet op de bezuinigingen bij de gemeente Den Haag, niet reeël. Om deze reden heeft het museum een aantal uitgangspunten gehanteerd voor het inrichten van de plannen en de daarbij horende begroting.

Overige bijdragen De volgende subsidies/bijdragen uit publieke en private middelen zijn begroot: ƒƒ Mondriaan Stichting € 88.000,t.b.v. aankopen ƒƒ BankGiro Loterij € 500.000, t.b.v. aankopen en restauratie ll Totaal: € 588.000,-

Het begrotingsbedrag subsidie gemeente Den Haag in het kader van de meerjaren beleidsplan is € 405.000,- hoger dan de subsidiebeschikking 2011 en de trendbrief 2011 samen. Toelichting zie eerdere hoofdstukken.

De begrotingsbedragen zijn onder voorbehoud opgenomen. De Mondriaan Stichting heeft het bedrag over de periode 2013 - 2016 nog niet bekendgemaakt. Het bedrag van de BankGiro Loterij is toegekend tot en met het jaar 2015.

32

LASTEN Begrotingspost

Jaarbegroting 2013 - 2016

Realisatie 2010

Prognose 2011

C.1 Beheerlasten personeel Fte's

Intern Directie

241.000

2,6

232.169

241.000

Correspondentie & Informatie beheer

172.000

3,4

158.802

162.000

ICT

127.000

2,0

126.284

127.000

Beveiliging

412.000

7,6

340.546

412.000

Gebouw en installaties

240.000

4,0

241.621

240.000

Financien

243.000

4,0

239.292

243.000

85.000

1,5

87.221

85.000

1.520.000

25,1

1.425.935

1.510.000

10.000

7.605

20.000

Beveiliging

230.000

304.356

230.000

Totaal

240.000

311.961

250.000

120.000

160.375

120.000

Personeelszaken Totaal Extern Bedrijfsvoering

Overig Personeels overig Voormalig personeel Totaal Eindtotaal De loonkosten zijn begroot op basis van de CAO van de gemeente Den Haag en betreffen de bruto salarissen, werkgeversdeel sociale lasten, eindejaars­uitkering en pensioenpremie. De loonkosten zijn gebaseerd op het loonpeil ultimo 2011.

27.000

16.278

35.000

147.000

176.653

155.000

1.907.000

1.914.549

1.915.000

33

Begrotingspost

Jaarbegroting 2013 - 2016

Realisatie 2010

Prognose 2011

C.2 Beheerlasten materieel Bedrijfsvoering

450.000

500.210

521.300

1.500.000

1.542.545

1.556.000

Onderhoud gebouwen

601.000

596.000

544.000

Afschrijvingskosten

200.000

255.422

250.000

2.751.000

2.894.177

2.871.300

Huisvesting

Totaal Bedrijfsvoering Bij bedrijfsvoering zijn onder andere de kosten begroot voor de kantoormaterialen, kantoor­ meubilair, ict , beveiliging, verzekering, accountants­controle, postverzending e.d. Huisvesting Voor de huisvesting is een bedrag begroot voor de vaste kosten zoals huur, energie, schoonmaak en groenonderhoud. Onderhoud gebouwen In overeenstemming met de doelsubsidie is een bedrag begroot voor de dotatie aan de voorziening gebruikersonderhoud museumgebouwen.

De werkelijke uitgaven worden ten laste van deze voorziening gebracht. De dotatie aan de voorziening is onder andere gebaseerd op het planmatig onderhoudsplan van de gemeente Den Haag. Afschrijving Bij afschrijving zijn de kosten begroot voor de reguliere afschrijving van de vaste activa.

34

Begrotingspost

Jaarbegroting 2013 - 2016

Realisatie 2010

Prognose 2011

D.1 Activiteitenlasten personeel Fte's

Intern Tentoonstelling

240.000

3,4

235.642

240.000

Collectie

1.398.000

21,9

1.361.352

1.398.000

Educatie

330.000

5,8

298.388

330.000

Marketing en Communicatie

288.000

4,4

191.365

240.000

Digitale media

124.000

2,3

118.735

124.000

Foto & Vorm

134.000

2,4

130.163

134.000

Tentoonstelling en Collectie service

512.000

10,0

503.869

512.000

70.000

1,4

79.494

70.000

Museumwinkel Publieksopvang

1.000.000

21,2

1.038.342

960.000

Totaal

4.096.000

72,8

3.957.350

4.008.000

Extern Tentoonstelling Collectie Collectie gerelateerde projecten

81.133

215.000

10.000

41.573

57.200

50.000

308.465

345.000

165.000

135.737

169.000

Stadsdeelproject

20.000

41.641

47.000

Educatie Marketing en Communicatie

20.000

33.868

18.000

Museumwinkel

31.000

33.210

31.000

Publieksopvang

448.000

434.064

385.000

Totaal

744.000

1.109.691

1.267.200

4.840.000

5.067.041

5.275.200

Eindtotaal

De loonkosten zijn begroot op basis van de CAO van de gemeente Den Haag en betreffen de bruto salarissen, werkgeversdeel sociale lasten, eindejaarsuitkering en pensioenpremie. De loonkosten zijn gebaseerd op het loonpeil van ultimo 2011.

Collectie gerelateerde projecten Hiermee kan extra ondersteuning worden ingehuurd voor projecten die betrekking hebben op de registratie van de objecten. De kern van deze werkzaamheden zal door eigen personeel worden uitgevoerd. Educatie Bij educatie is een bedrag begroot voor de docenten die de activiteiten museumlessen basisonderwijs, rondleidingen en de diverse workshops voorgezet onderwijs uitvoeren.

35

Begrotingspost

Jaarbegroting 2013 - 2016

Realisatie 2010

Prognose 2011

D.2 Activiteitenlasten materieel Tentoonstelling

1.800.000

1.517.482

2.861.600

Collecties

150.000

154.965

146.000

Collectie kunstaankopen en gerelateerde projecten

847.000

2.420.255

991.000

Educatie

80.000

53.397

72.000

Stadsdeelproject

60.000

148.707

140.000

Marketing en Communicatie Totaal

Tentoonstellingen Bij tentoonstellingen zijn de kosten begroot voor het tentoonstellingsprogramma, inclusief de Wonderkamers, in het Gemeentemuseum en GEM/Fotomuseum. Het betreft de kosten voor voorbereiding, promotie, vormgeving, inrichting, publicaties en bruikleenverkeer. Collecties Bij collecties zijn er kosten begroot voor de activiteiten conservering, collectie, restauratie van de collectie, registratie van de collectie en collectieontsluiting. Collectie kunstaankopen en gerelateerde projecten In overeenstemming met de doelsubsidies is er een bedrag begroot dat wordt gedoteerd aan het aankoopfonds kunstverzameling en overige fondsen.

300.000

359.409

300.000

3.237.000

4.654.215

4.510.600

Educatie Bij educatie is een bedrag begroot voor de activiteiten museumlessen basisonderwijs, rondleidingen en de diverse workshops voorgezet onderwijs. Het betreft de kosten voor publicaties, busvervoer en educatiemateriaal. Stadsdeelproject Bij het stadsdeelproject zijn er kosten begroot voor advertenties, workshops, drukwerk, promotie­ materiaal en vervoer. Marketing en Communicatie Bij marketing en communicatie zijn kosten begroot voor de advertenties, algemene pr-activiteiten, vormgeving en promotie materiaal.

36

“Jong geleerd is oud gedaan”

37

3. KWANTITATIEVE GEGEVENS OVER ACTIVITEITEN EN BEZOEKERS/DEELNEMERS Collectie en tentoon­stellingen Gemeente­museum Eenheid Realisatie Prognose in 2010 2011 140.000

140.000

Raming 2013

Raming 2014

Raming 2015

Raming 2016

140.000

140.000

140.000

140.000

Voorwerpen in beheer

aantal

Tijdelijke tentoonstellingen

aantal

23

20

20

20

20

20

Bezoekers (via de kassa) totaal

aantal

296.702

239.000

230.000

230.000

230.000

230.000

Van wie betalend

aantal

241.546

191.000

182.000

182.000

182.000

182.000

Van wie niet-betalend

aantal

55.156

48.000

48.000

48.000

48.000

48.000

Bezoekers totaal ‘museumjaarkaart’

aantal

162.384

142.000

136.000

136.000

136.000

136.000

Bezoekers totaal ‘ooievaarspas’

aantal

702

500

500

500

500

500

Bezoekers totaal ‘CJP-pas’

aantal

7.566

5.000

5.000

5.000

5.000

5.000

Eenheid Realisatie Prognose in 2010 2011

Raming 2013

Raming 2014

Raming 2015

Raming 2016

10

10

10

10

Collectie en tentoonstellingen Gem/Fotomuseum

Tijdelijke tentoonstellingen

aantal

10

13

Bezoekers (via de kassa) totaal

aantal

56.508

51.000

50.000

50.000

50.000

50.000

Van wie betalend

aantal

46.408

42.000

40.000

40.000

40.000

40.000

Van wie niet-betalend

aantal

10.100

9.000

10.000

10.000

10.000

10.000

Bezoekers totaal ‘museumjaarkaart’

aantal

34.965

34.000

32.000

32.000

32.000

32.000

Bezoekers totaal ‘ooievaarspas’

aantal

175

175

175

175

175

175

Bezoekers totaal ‘CJP-pas’

aantal

2.239

2.000

2.000

2.000

2.000

2.000

38

Toegangsprijzen Gemeente­museum Eenheid Realisatie Prognose in 2010 2011

Raming 2013

Raming 2014

Raming 2015

Raming 2016

Volwassenen

€

10,-

10,-

12,50

12,50

12,50

12,50

Kinderen

€

Gratis

Gratis

Gratis

Gratis

Gratis

Gratis

Ooievaarspas volwassenen

€

5,-

5,-

6,25

6,25

6,25

6,25

Ooievaarspas kinderen

€

Gratis

Gratis

Gratis

Gratis

Gratis

Gratis

Museumjaarkaart

€

Gratis

Gratis

Gratis

Gratis

Gratis

Gratis

CJP-pas

€

6,50

6,50

7,50

7,50

7,50

7,50

Eenheid Realisatie Prognose in 2010 2011

Raming 2013

Raming 2014

Raming 2015

Raming 2016

Toegangsprijzen Gem/Fotomuseum

Volwassenen

€

6,-

6,-

6,-

6,-

6,-

6,-

Kinderen

€

Gratis

Gratis

Gratis

Gratis

Gratis

Gratis

Ooievaarspas volwassenen

€

3,-

3,-

3,-

3,-

3,-

3,-

Ooievaarspas kinderen

€

Gratis

Gratis

Gratis

Gratis

Gratis

Gratis

Museumjaarkaart

€

Gratis

Gratis

Gratis

Gratis

Gratis

Gratis

CJP-pas

€

4,-

4,-

4,-

4,-

4,-

4,-

Eenheid Realisatie Prognose in 2010 2011

Raming 2013

Raming 2014

Raming 2015

Raming 2016

Educatieve activiteiten voor het primair onderwijs

aan Haagse scholen Lessen primair onderwijs

aantal

646

732

732

732

732

732

Deelnemers primair onderwijs

aantal

15.227

17.254

17.254

17.254

17.254

17.254

Lessen primair onderwijs

aantal

108

110

110

110

110

110

Deelnemers primair onderwijs

aantal

2.768

2.819

2.819

2.819

2.819

2.819

Realisatie Prognose in 2010 2011

Raming 2013

Raming 2014

Raming 2015

Raming 2016

aan scholen buiten Den Haag

Educatieve producten voor het primair onderwijs Eenheid Lees- en vertelteksten en lespakketten

aantal

21

21

21

21

21

21

Kindertours

aantal

6

6

6

6

6

6

Tijdelijke kindertentoonstellingen

aantal

3

3

3

3

3

3

Kinderkunstboeken

aantal

2

4

4

4

4

4

39

Educatieve activiteiten voor het voortgezet onderwijs Eenheid Realisatie Prognose in 2010 2011

Raming 2013

Raming 2014

Raming 2015

Raming 2016

aan scholen in Den Haag en buiten Den Haag activiteiten voortgezet onderwijs en beroepseducatie

aantal

1.196

1.267

1.267

1.267

1.267

1.267

deelnemers voortgezet onderwijs en beroepseducatie

aantal

17.951

19.011

19.011

19.011

19.011

19.011

Eenheid Realisatie Prognose in 2010 2011

Raming 2013

Raming 2014

Raming 2015

Raming 2016

Educatieve producten voor het voortgezet onderwijs

Kijkwijzers en examentours

aantal soorten

8

8

8

8

8

8

Digitale educatieve applicaties op de website of als i-podtour

aantal soorten

11

11

11

11

11

11

Eenheid Realisatie Prognose in 2010 2011

Raming 2013

Raming 2014

Raming 2015

Raming 2016

Educatieve activiteiten voor volwassenen

in Den Haag en buiten Den Haag activiteiten volwassen educatie

aantal

700

800

900

1000

1000

1000

deelnemers volwassen educatie

aantal

8.441

9.646

10.852

12.058

12.058

12.058

40

Website(s) en andere digitale media Eenheid Bezoeken totaal

aantal

Gemeente­museum.nl

Realisatie in 2010

Prognose 2011

Raming Opmerkingen 2012 2012

1.207.315

1.065.000

635.988

595.000

700.000 ivm nieuwe website

1.191.000

Shop.Gemeente­museum.nl

30.568

20.000

40.000 ivm nieuwe website

GEM-online.nl

35.000

60.000

60.000 Stabilisatie 350.000 Stabilisatie

468.664

350.000

Wonderkamers.nl

Fotomuseumdenhaag.nl

12.095

4.000

Delftsaardewerk.nl

25.000

36.000

40.000

Unieke bezoekers totaal (IP-adres)

- nieuwe Wonderkamers 2.0

aantal

590.111

567.200

623.500

Gemeente­museum.nl


404.924

375.000

420.000

Shop.Gemeente­museum.nl


25.067

13.500

13.500

GEM-online.nl


20.000

41.000

50.000

Fotomuseumdenhaag.nl


115.260

110.000

110.000

Wonderkamers.nl


4.860

200

-

Delftsaardewerk.nl


20.000

27.500

30.000

minuten

3m 4s

2m 5s

2m 00s

Gemiddelde duur van een bezoek (ongewogen) Gemeente­museum.nl


1m 47s

1m 17s

2m 30s ivm nieuwe website

Shop.Gemeente­museum.nl


1m 16s

1m 19s

1m 30s ivm nieuwe website

GEM-online.nl


3m 50s

2m 53s

2m 50s Stabilisatie

Fotomuseumdenhaag.nl


2m 27s

2m 49s

2m 35s Stabilisatie

Wonderkamers.nl


-

-

-

Delftsaardewerk.nl


7m

4m 16s

4m 00s

5.808.914

5.020.000

6.000.000

4.139.245

3.500.000

4.500.000

162.510

80.000

125.000

60.000

150.000

150.000

Aantal paginaweergaves Gemeente­museum.nl Shop.Gemeente­museum.nl GEM-online.nl Fotomuseumdenhaag.nl

pagina's

1.061.841

865.000

900.000

Wonderkamers.nl

185.318

145.000

100.000

Delftsaardewerk.nl

200.000

280.000

300.000

41

Website(s) en andere digitale media Eenheid

Realisatie in 2010

Prognose 2011

Sociale Media

type

2010

2011

Facebook Gemeente­museum

fans

1.470

2.900

Facebook GEM

fans

1.685

3.300

Facebook Fotomuseum

fans

3.379

6.000

Facebook Gemeente­museum

post views

92.337

850.000

Facebook GEM

post views

15.341

185.000

post views

84.243

620.000

Facebook Fotomuseum Facebook Gemeente­museum

post feedback (=comments + likes)

1.278

3.200

Facebook GEM

post feedback

305

655

Facebook Fotomuseum

post feedback

1.161

1.750

829

3.000

Twitter Gemeente­museum

volgers

Twitter Fotomuseum

volgers

0

1.750

Flickr

views

onbekend

63.000

Youtube (+imeo)

views

12.637

39.000

42

Tentoonstelling Gert & Uwe Tobias in het GEM, kunstenaar David Bade in gesprek en een rondleiding in het Gemeentemuseum

43

4. SAMENVATTING Algemene gegevens van de aanvrager Namen instellingen

1. Gemeente­museum Den Haag 2. GEM, museum voor actuele kunst 3. Fotomuseum Den Haag



Stichting Gemeente­museum Den Haag

Statutaire naam instelling:

Statutaire doelstelling De stichting Gemeentemuseum Den Haag heeft ten doel het inrichten, in stand houden en exploiteren van de museumgebouwen en collecties die onder de naam “Gemeentemuseum” in eigendom toebehoren aan de gemeente Den Haag.

Aard van de instelling Museum Bezoekadres Stadhouderslaan 41 Postcode en plaats 2517 HV Den Haag Postadres Postbus 72 Postcode en plaats 2501 CB Den Haag Telefoonnummer 070 3381111 Email info@gemeente­museum.nl Websites www.gemeente­museum.nl www.fotomuseumdenhaag.nl www.gem-online.nl www.delftsaardewerk.nl www.wonderkamers.nl www.aziatischekeramiek.nl

44

Doel, functie en visie Gemeente­museum Den Haag Het Gemeentemuseum Den Haag beschikt over een omvangrijke en zowel nationaal als internationaal hoogwaardige collectie moderne en toegepaste kunt. Voornaamste doel is het bewaren, beheren en tonen van deze collecties. Daarbij ziet het museum het als zijn taak om de vooraanstaande positie, zowel nationaal als internationaal, als hoogwaardig museum voor moderne en eigentijdse kunst te handhaven en, voor waar mogelijk, verder uit te bouwen. Dit wordt gerealiseerd door een zorgvuldig beheer en ontsluiting van de collectie, een dynamisch tentoonstellingsbeleid en een verwervingsbeleid dat zich richt op uitzonderlijke en wezenlijke toevoegingen. Dit wordt zichtbaar door de vernieuwende invalshoeken die het museum kiest op de gebieden van verwerving (waarbij het museum het voortouw heeft genomen op het gebied van ontzamelen), de educatie (waarbij met de Wonderkamers een nieuw en jong publiek duurzaam wordt gebonden), de collectiemobiliteit (met langdurige uitwisselingen van collectieonderdelen), de conservering (waarbij het wetenschappelijk onderzoek wordt ingezet om de collectie meer zichtbaar te maken) en bij restauratie (het prestigieuze Mondriaan restauratieproject).

Het dynamische tentoonstellingsbeleid vormt hieronder een belangrijk fundament voor het museum als geheel. Met een totaal aantal tentoonstellingen dat ligt tussen de 30 en 40 per jaar, waarvan er minimaal 2 de kwalificatie blockbuster meekrijgen, heeft het museum in Nederland een toonaangevende positie verworven. Met deze opzet gekoppeld aan actieve en doelgerichte marketing campagnes heeft het museum een concept in handen dat zich in een grote publieke belangstelling mag verheugen. Het museum is er voor iedereen, het museum doet daarbij geen concessies aan de keuzes van tentoonstellingen of de kwaliteit ervan. Wel zoekt het museum bij voortduring naar nieuwe wegen om het museum zelf en de presentaties daarbinnen zo toegankelijk mogelijk te maken voor brede doelgroepen. Ook beseft het museum zich dat Den Haag de thuisbasis is. De inwoners van Den Haag bij het museum betrekken (stadsdeelproject en ADO samenwerking) omdat het ook hun museum is, is daarbij een belangrijke doelstelling. De stad Den Haag promoten in binnen- en buitenland is daarbij evenzeer voor de hand liggend.

45

Beleidsperiodes 2009 - 2 012 en 2013 -  2016 De uitgangspunten uit de beleidsprogramma’s 2009 - 2012 resp. 2013 - 2016 ontlopen elkaar inhoudelijk op hoofdlijnen niet veel. De grote aandacht voor de tentoonstellings­ programmering blijft gelijk. Ondanks de oplopende kosten van met name de blockbustertentoonstellingen blijft dit programma de kern van het succes van het Gemeentemuseum over de afgelopen 10 jaar en daarmee essentieel om voort te zetten. Met de terugkeer van het Stedelijk Museum en het Rijksmuseum en eerder al de opening van de Hermitage in Amsterdam neemt de concurrentie toe en zal het museum moeten blijven investeren om haar positie te bestendigen. De aandacht voor de eigen collectie heeft vanaf 2009 een hogere prioriteit gekregen. De beschrijving en de digitale ontsluiting van de collectie hebben veel aandacht gekregen en zullen dit ook de komende periode behouden. Ontzamelen in combinatie met zeer gericht verzamelen vormen een ander belangrijk doorlopende beleidslijn. Ook de aandacht voor de fysieke staat van de collectie, zowel van de individuele werken als de klimatolo­gische omstandigheden waaronder ze worden bewaard en tentoongesteld, blijven een hoge prioriteit houden. Belangrijk element in het beleid voor de toekomst zal het cultureel ondernemerschap blijven. We willen de ingeslagen weg blijven volgen en verder versterken. Dat houdt in uitbouwen en onderhouden van netwerken van bedrijven, particulieren

en fondsen in combinatie met de marketing van de sterke kanten van het museum (educatie, brede doelgroepen, sterke programmering, actieve en originele organisatie). In dat kader zal er veel aandacht worden besteed aan de positionering van het museum. Hiermee zal een deel van de activiteiten uit de reguliere programmering moeten worden gefinancierd. Extra projecten, die niet in de begroting zijn opgenomen, zullen geheel gefinancierd moeten worden door deze externe ondersteuning. In de afgelopen periode zijn op die manier onder andere succesvolle projecten als Mondriaan & De Stijl, stadsdeel­project, Wonderkamers 2.0 en de kinderkunstboeken gerealiseerd. Door het succes van het stadsdeelproject in Den Haag, het inmiddels onderkende gegeven dat musea voor Den Haag een belangrijk middel zijn om mensen van buiten de stad naar Den Haag te halen en het besef dat er voor Den Haag nog veel te winnen valt in de internationale promotie van de stad met als bouwsteen belangrijke museale collecties, hebben tot gevolg dat de oriëntatie van het museum op de stad Den Haag groeiend is. In de komende beleidsperiode zal dit verder worden voortgezet (stadsdeelproject) en geïntensiveerd (citypromotie). Concreet houdt dat in dat het Gemeentemuseum Den Haag in de komende periode meer publiek van buiten de Randstad – uit Nederland en het buitenland – wil trekken.

46

Beknopte begroting 2013-2016 Jaarbegroting 2013 - 2016

Realisatie 2010

Prognose 2011

€

2.532.000

3.290.335

3.545.100

A.1  Publieksinkomsten

€

1.882.000

2.648.845

1.980.000

A.2  Sponsorinkomsten

€

175.000

75.000

657.000

A.3  Overige inkomsten

€

275.000

348.484

707.500

A.4  Diverse inkomsten

€

200.000

218.006

200.600

BATEN A  SUBTOTAAL OPBRENGSTEN Directe opbrengsten

Indirecte inkomsten B SUBTOTAAL BIJDRAGEN

€

10.103.000

11.871.600

10.335.500

B.3.1 Meerjarige subsidie Gemeente Den Haag in het kader van het meerjaren beleidsplan Kunst en Cultuur

€

9.515.000

9.763.977

9.110.000

B.3.2  Overige subsidies gemeente Den Haag

€

–

44.300

3.000

B.4.1  Overige subsidies/bijdragen uit publieke middelen

€

88.000

1.563.323

722.500

B.4  Overige bijdrage uit private middelen

€

500.000

500.000

500.000

SOM DER BATEN (A+B)

€

12.635.000

15.161.935

13.880.600

C  SUBTOTAAL BEHEERLASTEN

€

4.658.000

4.808.726

4.786.300

C.1  Beheerlasten personeel

€

1.907.000

1.914.549

1.915.000

C.2  Beheerlasten materieel

€

2.751.000

2.894.177

2.871.300

LASTEN

D  SUBTOTAAL ACTIVITEITENLASTEN

€

8.077.000

9.721.256

9.785.800

D.1  Activiteitlasten personeel

€

4.840.000

5.067.041

5.275.200

D.2  Activiteitlasten materieel

€

3.237.000

4.654.215

4.510.600

SOM DER LASTEN (C+D)

€

12.735.000

14.529.982

14.572.100

Saldo Rentebaten en -lasten

€

100.000

97.500

100.000

EXPLOITATIERESULTAAT

€

–

729.453

591.500-

Het museum verzoekt de gemeente om een bijdrage van € 9.515.000,-. Hiermee kan het huidige beleid worden voortgezet en geïntensiveerd.

Foto interieur Gemeentemuseum  

www.gemeentemuseum.nl