Gemeente Den Haag Directie Financiën
Programmabegroting
Programmabegroting
20072010
2 0 0 7 - 2 0 1 0
Gemeente Den Haag
Gemeente Den Haag
MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN
MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN
MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN
MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN
Programmabegroting
20072010
12 september 2006
Aan de gemeenteraad
Hierbij bieden wij u aan: De ontwerp-begroting 2007 van de gemeente Den Haag, met een begrotingssaldo van € 0,-;
Wij stellen u voor: x
de begroting 2007 van de gemeente Den Haag vast te stellen overeenkomstig het voorgelegde ontwerp met een eindsaldo, na verrekening met reserves, van € 0,-;
x
de budgetten voor 2007 in termen van lasten en baten per programma vast te stellen conform het voorstel zoals opgenomen in de begroting 2007;
x
in te stemmen met het toevoegen van € 11,5 miljoen uit de verwachte dividenduitkering BNG in 2006 aan de budgettaire ruimte 2007-2010;
x
in te stemmen met het inzetten van de middelen uit de budgettaire ruimte 2007-2010 voor nieuwe beleidsontwikkelingen in de jaren 2007-2010 zoals voorgesteld in hoofdstuk één van de begroting 2007-2010 en zoals verwerkt in alle programma’s;
x
in te stemmen met het onttrekken van € 66,675 miljoen in 2007, € 17,548 miljoen in 2008, € 41,126 miljoen in 2009 en € 30,026 miljoen in 2010 aan de bestemmingsreserve ‘prioriteiten bij het beleidsakkoord 2006-2010’ en deze te besteden voor de in hoofdstuk één opgenomen nieuwe beleidsontwikkelingen;
x
de meerjarenramingen 2008-2010 te aanvaarden als leidraad voor het te voeren beleid;
x
in te stemmen met de mutaties van het meerjarig investeringsplan 2006-2010 en het beschikbaar stellen van de betreffende investeringskredieten voor zover deze de € 5 miljoen niet overstijgen;
x
in te stemmen met de weergave van de opgenomen risico’s in de paragraaf Weerstandsvermogen.
x
in te stemmen met het instellen van de bestemmingsreserve: o
The Hague World Forum bij de Dienst Stedelijke Ontwikkeling (looptijd drie jaar);
o
Masterplannen Structuurvisie bij de Dienst Stedelijke Ontwikkeling (looptijd vier jaar; besteding van de middelen is gelijk aan de periode meerjarenbegroting 2007-2010);;
o
Topsporthal bij de dienst Onderwijs, Cultuur en Welzijn (looptijd drie jaar);
o
Beachstadion bij de dienst Onderwijs, Cultuur en Welzijn (looptijd drie jaar).
Het college van burgemeester en wethouders van Den Haag,
De secretaris
de burgemeester
D.M.F. JONGEN
W.J. DEETMAN
Samenstelling college van burgemeester en wethouders
Programmabegroting 2006-2009 Gemeente Den Haag
drs W.J. Deetman, Burgemeester Portefeuille Openbare Orde en Veiligheid, Algemene Bestuurlijke Aangelegenheden en Representatie Coördinerend portefeuillehouder van de programma’s: 2
Bestuur/College
4
Openbare orde en veiligheid
21
Internationale zaken, promotie en communicatie
mevrouw drs. J. Klijnsma
Portefeuille Cultuur en Financiën Coördinerend portefeuillehouder van de programma’s: 5 22
Cultuur en media Financiën Stadsdeelwethouder Segbroek
2
mr P.T. van Woensel
Portefeuille Verkeer, Binckhorst, Binnenstad en Milieu Coördinerend portefeuillehouder van de programma’s: 17
Verkeer
19
Stedelijke ontwikkeling, Binnenstad en Binckhorst
20
Milieu Stadsdeelwethouder Laak
H.P.G. van Alphen
Portefeuille Welzijn, Volksgezondheid en Emancipatie Coördinerend portefeuillehouder van de programma’s: 14
Maatschappelijke ondersteuning
15
Welzijn
16
Volksgezondheid en zorg Stadsdeelwethouder Centrum
drs J.M. Norder
Portefeuille Bouwen en Wonen Coördinerend portefeuillehouder van de programma’s: 18 19
Wonen Stedelijk ontwikkeling, Binnenstad en Binckhorst Stadsdeelwethouder Haagse Hout
drs S. Dekker
Portefeuille Onderwijs, Jeugdzaken en Sport Coördinerend portefeuillehouder van de programma’s: 10 13
Onderwijs Jeugd Sport Stadsdeelwethouder Leidschenveen/Ypenburg
R.S. Baldewsingh
Portefeuille Burgerschap, Deconcentratie, Leefbaarheid en Media Coördinerend portefeuillehouder van de programma’s: 2
Bestuur/College
5
Cultuur en media
7
Burgerschap
11
Leefbaarheid Stadsdeelwethouder Escamp
Samenstelling college van burgemeester en wethouders
6
3
drs G.Ph. Huffnagel
Portefeuille Citymarketing, Internationale zaken, ICT en Organisatie Coördinerend portefeuillehouder van de programma’s: 2
Bestuur/College
3
Burgerzaken
21
Internationale zaken, promotie en communicatie Stadsdeelwethouder Loosduinen
H.P.M. Kool
Portefeuille Sociale zaken, Werkgelegenheid en Economie Coördinerend portefeuillehouder van de programma’s: 8
Werk en inkomen
9
Armoedebestrijding
12
Economie Stadsdeelwethouder Scheveningen
Inhoudsopgave 1
Inleiding en Algemene uitgangspunten..............................................................................................................................1 1.1 Inleiding ....................................................................................................................................................................... 1 1.2 Budgettaire kaders en financiële ontwikkelingen ........................................................................................................... 5 1.2.1 Budgettaire ruimte 2007-2010....................................................................................................................................... 5 1.2.2 Inzet budgettaire ruimte ............................................................................................................................................. 10 1.2.3 Structurele prioriteiten en knelpunten......................................................................................................................... 11 1.2.4 Incidentele prioriteiten en knelpunten ........................................................................................................................ 12 1.2.5 Herschikking middelen Grotestedenbeleid .................................................................................................................. 14 1.2.6 Totaal begroting 2007-2010 ........................................................................................................................................ 14
2
Beleidsbegroting: programma’s gemeentelijk beleid .........................................................................................................15 2.1 Programma Bestuur/Gemeenteraad ............................................................................................................................ 15 2.2 Programma Bestuur/College....................................................................................................................................... 17 2.3 Programma Burgerzaken ............................................................................................................................................. 19 2.4 Programma Openbare orde en Veiligheid ................................................................................................................... 23 2.5 Programma Cultuur en Media .................................................................................................................................... 29 2.6 Programma Onderwijs ................................................................................................................................................ 33 2.7 Programma Burgerschap ............................................................................................................................................. 39 2.8 Programma Werk en Inkomen.................................................................................................................................... 43 2.9 Programma Armoedebestrijding.................................................................................................................................. 47 2.10 Programma Jeugd ....................................................................................................................................................... 51 2.11 Programma Leefbaarheid ............................................................................................................................................ 55 2.12 Programma Economie................................................................................................................................................. 59 2.13 Programma Sport........................................................................................................................................................ 63 2.14 Programma Maatschappelijke ondersteuning ............................................................................................................... 69 2.15 Programma Welzijn .................................................................................................................................................... 73 2.16 Programma Volksgezondheid en Zorg ......................................................................................................................... 77 2.17 Programma Verkeer ................................................................................................................................................... 81 2.18 Programma Wonen .................................................................................................................................................... 87 2.19 Programma Stedelijke ontwikkeling, Binnenstad en Binckhorst ................................................................................... 93 2.20 Programma Milieu ................................................................................................................................................... 101 2.21 Programma Internationale zaken, Promotie en Communicatie .................................................................................. 105 2.22 Programma Financiën ............................................................................................................................................... 109
3
Programma’s Stadsdelen ...............................................................................................................................................113 3.1 Stadsdeel Loosduinen................................................................................................................................................ 113 3.2 Stadsdeel Escamp ...................................................................................................................................................... 113 3.3 Stadsdeel Segbroek ................................................................................................................................................... 114 3.4 Stadsdeel Scheveningen ............................................................................................................................................ 114 3.5 Stadsdeel Centrum.................................................................................................................................................... 115 3.6 Stadsdeel Laak .......................................................................................................................................................... 115 3.7 Stadsdeel Haagse Hout ............................................................................................................................................. 116 3.8 Stadsdeel Leidschenveen-Ypenburg ........................................................................................................................... 116
4
Bedrijfsvoering .............................................................................................................................................................117 4.1 Personeels- en organisatiebeleid ................................................................................................................................ 117 4.2 Informatiebeleid ....................................................................................................................................................... 119 4.3 Juridische Zaken ....................................................................................................................................................... 120 4.4 Onderzoeken ............................................................................................................................................................ 121 4.5 Huisvesting............................................................................................................................................................... 121 4.6 Efficiency en bezuiniging .......................................................................................................................................... 122
5
Paragrafen....................................................................................................................................................................123 5.1 Lokale Heffingen...................................................................................................................................................... 123 5.2 Weerstandsvermogen................................................................................................................................................ 127 5.3 Onderhoud kapitaalgoederen .................................................................................................................................... 131 5.4 Financiering.............................................................................................................................................................. 135 5.5 Grondbeleid ............................................................................................................................................................. 141 5.6 Verbonden partijen................................................................................................................................................... 145 5.7 Grotestedenbeleid..................................................................................................................................................... 151
6
Financiële begroting .....................................................................................................................................................153 6.1 Overzicht lasten en baten per programma ................................................................................................................. 154 6.2 Financiële positie per programma.............................................................................................................................. 156 6.2.1 Programma Bestuur/Gemeenteraad .......................................................................................................................... 156 6.2.2 Programma Bestuur/College..................................................................................................................................... 158 6.2.3 Programma Burgerzaken ........................................................................................................................................... 160 6.2.4 Programma Openbare orde en Veiligheid ................................................................................................................. 161 6.2.5 Programma Cultuur en Media .................................................................................................................................. 164 6.2.6 Programma Onderwijs .............................................................................................................................................. 167 6.2.7 Programma Burgerschap ........................................................................................................................................... 170 6.2.8 Programma Werk en Inkomen.................................................................................................................................. 172 6.2.9 Programma Armoedebestrijding................................................................................................................................ 174 6.2.10 Programma Jeugd ..................................................................................................................................................... 176 6.2.11 Programma Leefbaarheid .......................................................................................................................................... 178 6.2.12 Programma Economie............................................................................................................................................... 180 6.2.13 Programma Sport...................................................................................................................................................... 182 6.2.14 Programma Maatschappelijke ondersteuning ............................................................................................................. 185 6.2.15 Programma Welzijn .................................................................................................................................................. 187 6.2.16 Programma Volksgezondheid en Zorg ....................................................................................................................... 188 6.2.17 Programma Verkeer ................................................................................................................................................. 190 6.2.18 Programma Wonen .................................................................................................................................................. 193 6.2.19 Programma Stedelijke ontwikkeling, Binnenstad en Binckhorst ................................................................................. 195 6.2.20 Programma Milieu.................................................................................................................................................... 199 6.2.21 Programma Internationale zaken, Promotie en Communicatie .................................................................................. 202 6.2.22 Programma Financiën ............................................................................................................................................... 205
Bijlagen: Bijlage 1. Aansluiting commissies op programma’s Bijlage 2. Personele sterkte en personeelslasten Bijlage 3. Overzicht Gemeentelijke Tarieven Bijlage 4. Overzicht Reserves Bijlage 5. Overzicht Voorzieningen Bijlage 6. Meerjarig Investeringsplan Bijlage 7. Afkortingenlijst Bijlage 8. Begrippenlijst
1 Inleiding en Algemene uitgangspunten 1.1
Inleiding
Voor u ligt de programmabegroting 2007, inclusief de meerjarenramingen voor 2008 tot en met 2010. De Programmabegroting 2007-2010 bestaat uit 22 beleidsprogramma’s, acht stadsdeelprogramma’s en een aantal paragrafen. Deze komen in de voorliggende programmabegroting een voor een aan de orde. Visie De toekomstvisie van de stad Den Haag en de lange termijnstrategie staan in ‘De Structuurvisie Den Haag 2020: Wéreldstad aan Zee’, in de maatschappelijke visie ‘Mensen maken de stad 2020’ en in de position paper: Den Haag Internationale stad van recht en bestuur. Met de Structuurvisie wil de gemeente velen in en buiten de stad inspireren om gezamenlijk de uitdagingen voor de vitale stad en regio op te pakken. De Structuurvisie heeft vier troeven: Den Haag is een multiculturele stad, een internationale stad, een groene stad aan zee en een monumentale residentie. De gemeente Den Haag gaat flink investeren in het eigen groen, in de openbare ruimte en in de eigen bereikbaarheid. Daarnaast investeert de gemeente regionaal in groen, water, bereikbaarheid, wonen en economie. Den Haag is een woon-, leef- en winkelstad: van winkelen, vrije tijdsbesteding, sport, strand en zee tot aan de vele culturele- en zorginstellingen. De verjongende en verkleurende bevolking zorgt voor dynamiek en multiculturaliteit. De kwaliteit en de diversiteit van voorzieningen leveren ook een belangrijke bijdrage aan de binding van burgers en bedrijven aan de stad. In de Maatschappelijke visie geeft de gemeente aan een stad te willen zijn waar burgers prettig wonen, werken en recreëren. Een ongedeelde stad, waar een ieder zich thuis voelt en waar sprake is van sociale binding tussen de inwoners en waar Hagenaars afhankelijk van hun persoonlijke situatie, scholing en werk moeten hebben. Bovendien willen zij hun vrije tijd zinvol en interessant besteden met bijvoorbeeld sport, recreatie of cultuur. De Maatschappelijke visie en de Structuurvisie vullen elkaar aan en zijn afhankelijk van elkaar voor het welslagen. Den Haag profileert zich als (inter)nationaal centrum van bestuur en recht. Samen met de provincie Zuid Holland, het Rijk en de Europese unie wil zij investeren om het internationale werk- en leefklimaat in de stad aanzienlijk te versterken door onder andere de kenniseconomie verder uit te bouwen. Missie De missie voor 2006 tot en met 2010 is vastgelegd in het nieuwe beleidsakkoord door het nieuwe gemeentebestuur. Topprioriteit is het bieden van voldoende werkgelegenheid. Daarvoor stimuleert de gemeente de economische groei door banen te creëren en nieuwe bedrijven aan te trekken. Volop aandacht komt voor de jeugd. Om de maatschappelijke participatie meer te bevorderen gaat de gemeente meer werken op het niveau van het stadsdeel en de wijk. Hagenaars krijgen een duidelijke plek in de besluitvorming en ruimte voor initiatieven uit de wijken zelf. Extra aandacht komt er voor Hagenaars met een laag inkomen en de doelgroepen starters, ouderen, jongeren, studenten en gehandicapten. Den Haag bouwt voor midden- en hogere inkomens in wervende woonmilieus om deze doelgroepen èn aan de stad te binden èn naar de stad te trekken. De ambities zijn neergelegd in de diverse programma’s van de Haagse begroting met als één rode draad die alle thema’s verbindt: ‘MeeDoen’. Haagse kerncijfers Algemene gegevens Inwoners Woningen
Rekening 2005 472.087 230.330
Begroting 2006 478.000 234.900
Begroting 2007 478.000 233.000
Rekening 2005
Begroting 2006
Begroting 2007
83,6 78,1 572 106,6 2.620**
0 78,1 590 77,7
0 87 674 78,4
2.090*
2.080,7*
Bron: Bevolkingsprognose 2006-2022
(bedragen x € miljoen)
Algemene financiële gegevens Saldo lasten en baten Algemene reserve Inkomsten gemeentefonds Opbrengst OZB Omvang gemeentebegroting
*= gecorrigeerd voor interne en externe leveringen binnen en tussen gemeentelijke diensten. ** = het verschil ten opzichte van de begroting komt doordat bij de rekening 2005 de middelen van derden op grond van beschikkingen als vordering op de beschikkende instantie zijn verantwoord en via de exploitatie aan voorzieningen toegevoegd. Deze methode betekent voor de exploitatie enerzijds een toename van de baten (door het instellen van de vordering) en anderzijds een toename van de lasten (door de dotatie aan de voorziening). Het gaat om circa € 450 miljoen (waarvan € 325 miljoen rijkssubsidie voor het grotestedenbeleid en € 125 miljoen rijkssubsidie voor verkeersprojecten).
1
Leeswijzer De gemeentelijke begroting en de andere financiële stukken moeten overzichtelijk en helder zijn. Dit betekent dat duidelijk wordt gemaakt welke doelen en resultaten behaald moeten worden, en hoeveel geld daarmee is gemoeid. De programma’s in de begroting zijn daarom verbonden aan portefeuilles of onderdelen ervan, en ieder programma bevat ten minste de belangrijkste inhoudelijke speerpunten voor dat beleidsterrein in de komende jaren. Inleiding De inleiding bevat na de visie en missie voor Den Haag overzichten van de beschikbare en verdeelde budgetten voor het nieuwe beleidsakkoord ‘MeeDoen’ voor 2007 tot en met 2010. Ook wordt toegelicht hoe de budgettaire ruimte is ontstaan. Beleidsbegroting De gemeenteraad heeft op 29 juni jl. een nieuwe indeling voor programma’s bepaald voor haar komende raadsperiode 20062010. In hoofdstuk twee zijn de 22 nieuwe beleidsprogramma’s en de acht stadsdeelprogramma’s beschreven. Iedere beleidsprogramma vat samen wat de gemeente wil bereiken (doelstellingen), welke effecten worden gemeten en welke prestaties de gemeente zal leveren om de doelstellingen voor het desbetreffende beleid te realiseren. Ook zijn de meerjarig beschikbare middelen voor de gemeentelijke inspanningen in beeld gebracht bij iedere programma.
Doelenboom De wens van de gemeenteraad in 2005 om betere doelen te formuleren, heeft geleid tot het maken van doelenbomen bij de programma’s. Een concretere doelenformulering bij de programma’s kan bijdragen aan het verbeteren van de samenhang en de onderlinge verbanden tussen de te bereiken doelen en de te verrichten gemeentelijke inspanningen. Deze uitwerking geschiedt overigens wel binnen het stramien van de w-vragen zoals voorgeschreven door het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV). Daarbij wordt aangetekend dat niet elk programma zich in dezelfde mate leent voor een zelfde mate van uitwerking van de doelenboom. Evenals voor de begroting 2006 wordt voor 2007 de indeling gebruikt van strategischtactisch-operationeel: x Strategisch doel is het hoogste niveau en geeft de richting en contouren aan van een programma op lange termijn (met een scope van minimaal 3 tot 5 jaar); x Tactisch doel is het tweede niveau en het gaat om het inrichten van het beleidsakkoord op middellange termijn (met een scope van minimaal 1 tot 3 jaar); x Operationeel doel het derde niveau en gaat over de gemeentelijke inspanningen die jaarlijks verricht worden (met een scope < 1 jaar).
Prestatie-indicatoren (bestuurlijk relevante kengetallen) De gemeente Den Haag werkt sinds 2003 met bestuurlijk relevante kengetallen. De raad en het college kunnen met deze bestuurlijk relevante kengetallen op de hoofdlijnen van beleid sturen en verantwoording afleggen over de resultaten. Begin 2006 zijn de bestuurlijk relevante kengetallen over de periode 2002 — 2006 geëvalueerd en is het gebruik van dit instrument onderzocht. De handreiking Bestuurlijk Relevante Kengetallen diende als basis voor het onderzoek. Tijdens het onderzoek is gesproken met raadsleden, bestuurders en diverse betrokken ambtenaren. Op basis van de uitkomsten van het onderzoek is de conclusie dat de bestuurlijk relevante kengetallen zoals opgenomen in de programmabegroting als hulpmiddel voor het bestuur onvoldoende doelmatig was in de vorige raadsperiode. De belangrijkste reden die genoemd wordt, is dat een deel van de kengetallen geen inzicht bood in de effectiviteit van speerpunten van beleid. Ten eerste omdat de relatie met de desbetreffende beleidsspeerpunten onduidelijk was. Dit werd deels veroorzaakt doordat de beleidsdoelstellingen onvoldoende concreet waren. Ten tweede zijn (ook) externe variabelen van invloed op de outcomekengetallen; een causaal verband tussen wat de gemeente heeft gedaan en het bereikte effect is hierdoor niet aantoonbaar. Een ander reden is dat bij de ontwikkeling van de kengetallen de definities van de begrippen niet altijd helder waren en dat de administratieve betrouwbaarheid van de kengetallen onvoldoende gewaarborgd was. Met deze tekortkomingen in het achterhoofd is de set van bestuurlijke relevante kengetallen geactualiseerd voor de nieuwe programma’s tot en met 2010. Er is zoveel als mogelijk aansluiting gezocht met de afspraken in het beleidsakkoord ‘MeeDoen’. Voor de periode tot en met 2009 heeft Den Haag prestatie-afspraken met het Rijk gemaakt in het kader van Grotestedenbeleid. Deze prestatie-afspraken zijn ook bij de diverse programma’s terug te vinden.
2
Stadsdeelprogramma’s De acht stadsdeelprogramma’s zijn kort samengevat weergegeven in hoofdstuk drie op basis van de huidige stadsdeelplannen voor 2007. Eind 2006 worden de ambities van het nieuwe beleidsakkoord om meer stadsdeelgericht te werken met de raad besproken. Daarna worden stadsdeelplannen in de ‘nieuwe stijl’ opgesteld. Tegelijk wordt ook de begrotingswijziging voorgelegd om de betreffende budgetten over te hevelen van de programma’s naar stadsdelen. Bedrijfsvoering Hoofdstuk vier is de door het BBV verplicht gestelde paragraaf bedrijfsvoering. Hierin staan belangrijke uitgangspunten van de interne bedrijfsvoering van de gemeentelijke organisatie voor de komende jaren. Paragrafen De paragrafen in hoofdstuk vijf geven gebundeld informatie over bepaalde thema’s, die anders te gefragmenteerd aan de orde zouden komen. Deze informatie wordt voor zowel bestuurders als toezichthouders van belang geacht om de financiële positie van de gemeente te kunnen beoordelen. Een zestal paragrafen is verplicht voorgeschreven door het BBV, namelijk: lokale heffingen, weerstandsvermogen, onderhoud kapitaalgoederen, verbonden partijen, grondbeleid en de financieringsparagraaf. Ontwikkelingen over het ‘Grotestedenbeleid’ staan in een aparte paragraaf. Financiële begroting De financiële begroting in hoofdstuk zes bevat per programma een overzicht van lasten en baten bevatten evenals de uiteenzetting van de financiële positie. Bijlagen In de bijlagen is een aantal cijfermatige overzichten weergegeven. De laatste twee bijlagen bevatten een afkortingen- en een begrippenlijst.
3
1.2
Budgettaire kaders en financiële ontwikkelingen
Financieel-economische uitgangspunten De budgettaire ruimte voor de periode 2007-2010 is bij de opstelling van het beleidsakkoord ‘MeeDoen’ grotendeels toegewezen voor de ambities en prioriteiten in dit akkoord. Door de vaststelling van het beleidsakkoord door de gemeenteraad in het voorjaar (Voorjaarsnota 2006) zijn de financiële kaders voor de ontwerpbegroting 2007-2010 bepaald. Deze paragraaf geeft de herkomst van de middelen en de verdeling ervan weer. Ook wordt het totale meerjarige budgettaire kader voor de ontwerpbegroting 2007-2010 uiteengezet evenals de financiële ontwikkelingen die hierop van invloed zijn. 1.2.1
Budgettaire ruimte 2007-2010
In onderstaande tabel is de beschikbare budgettaire ruimte gepresenteerd voor de begroting 2007-2010 gebaseerd op de Voorjaarsnota 2006. Incidenteel was bij de voorjaarsnota ruim € 191 miljoen beschikbaar, structureel ruim € 40 miljoen oplopend tot € 42 miljoen in 2010. Een aantal ontwikkelingen is nieuw ten opzichte van het budgettaire kader in de voorjaarsnota. De ruimte wordt immers beïnvloed door een hoeveelheid aan factoren, zoals mutaties op het gemeentefonds, meer opbrengsten uit gemeentelijke deelnemingen enzovoorts. Tabel 1 Budgettaire ruimte 2007 -2010 BEKEND BIJ VOORJAARSNOTA Voordelen bekend bij de Voorjaarsnota:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
Reële ontwikkeling gemeentefonds Areaaluitbreiding OZB Tariefsaanpassing riolering Tariefsaanpassing afvalstoffenheffing Beschikbaar voor onontkoombare knelpunten Hoger dividend Eneco Dividend Stedelijk Belang Verkoopopbrengst deelnemingen Vrijval middelen herindeling Vrijval door afloop dotatie reserve VINEX Opbrengsten dwanginvordering Verlaging omslagrente Reserve prioriteiten beleidsakkoord Rekening voordeel 2005 (na toevoeging algemene reserve) Boekwinst verkoop woningbouwleningen
16 17 18 19 20
Nadelen bekend bij de Voorjaarsnota: Afschaffen precario ondergrondse infrastructuur Effecten Wet Werk en Bijstand (WWB) Knelpunten in begrotingsvoorbereiding (vanaf 2007) Vervangingsachterstand rioleringen Afvalstoffenheffing
21 22 23
Maatregelen voor meer ruimte (bekend bij Voorjaarsnota): Heroverweging reserves (vrijval) Heroverweging ramingen Bezuiniging apparaatskosten
Subtotaal NIEUW ten opzichte van Voorjaarsnota beschikbaar voor knelpunten 24 Terugdraaien afschaffen precario voor 2007 25 Minder vrijval bij heroverweging reserves 26 Extra dividendopbrengst BNG 27 Overschot op de sociale pijler (afwikkeling grotestedenbeleid 2000-2004) 28 Taakmutaties gemeentefonds 29 Overige incidentele meevaller Subtotaal
Totaal beschikbaar voor prioriteiten beleidsakkoord en knelpunten
(bedragen x € 1.000) 2007
2008
2009
2010
10.000 1.000 4.000 6.000 10.000 1.550 200 70.000 3.000 5.000 1.000 4.500 11.800 26.500 20.000
10.200 1.000 6.000 6.000 10.000 1.550
13.000 1.000 8.000 6.000 10.000 6.250
13.000 1.000 10.000 6.000 10.000 6.250
3.000 5.000 1.000 4.500
3.000 5.000 1.000 4.500
3.000 5.000 1.000 4.500
-15.000
-15.000
-3.000 -4.000 -6.000
-6.000 -6.000 -6.000
-15.000 -7.500 -9.000 -8.000 -6.000
-15.000 -7.500 -12.000 -10.000 -6.000
63.000 15.000 6.500 231.050
15.000 13.000 43.250
15.000 18.000 45.250
15.000 18.000 42.250
49.349
47.349
45.349
15.000 -15.000 11.500 3.900 51.785 600 67.785
49.349
47.349
45.349
298.835
92.599
92.599
87.599
5
30 31 32 33 34 35
NIEUW ten opzichte van Voorjaarsnota beschikbaar voor investeringen Bespaarde rente 2007 Verkoop B-aandelen AVR Vrijval kapitaallasten 2006 Kapitaallastenvrijval door herfasering van investeringen Beschikbare investeringsbudget o.b.v kapitaallastenruimte Herprioritering portefeuille OJS ten behoeve van onderwijshuisvesting
Totaal
17.700 1.800 12.300 4.300
36.100
13.777 13.100
6.553
26.877
6.553
Per onderwerp volgt een korte toelichting. Voordelen bekend bij de Voorjaarsnota
1.
Reële ontwikkeling gemeentefonds De uitkering uit het gemeentefonds stijgt of daalt ieder jaar met een bepaald percentage (nominale ontwikkeling). Hieruit wordt ieder jaar de loon- en prijsontwikkeling (trend) en areaaluitbreiding (kosten die samenhangen met groei van het aantal woningen en inwoners) betaald. De nominale ontwikkeling gecorrigeerd voor de trend en areaaluitbreiding levert de reële ontwikkeling. In de raming is geen rekening gehouden met de ontwikkelingen uit de septembercirculaire van het gemeentefonds, want deze begroting verschijnt eerder dan de circulaire.
2.
Areaaluitbreiding OZB Naar verwachting neemt het aantal woningen en niet-woningen in Den Haag de komende jaren toe. Hierdoor wordt meer OZB ontvangen.
3/19. Rioleringen In het gemeentelijke rioleringsplan 2006-2010 is besloten dat de vervangingsachterstand van het riool, ten opzichte van 2005, in de periode tot en met 2010 niet mag toenemen. Per begrotingsjaar zal worden vastgesteld of aan dit uitgangspunt kan worden voldaan. De jaarlijks hogere kosten van vervanging worden doorberekend in het tarief rioolrecht. In 2007 stijgt het tarief met € 16,66. Na 2007 wordt jaarlijks het tarief (cumulatief) verhoogd met € 8,33.
4./20. Afvalstoffenheffing Het tarief voor de afvalstoffenheffing stijgt in 2007 met 9,85%. Enerzijds komt dit doordat de tarieven in 2006 nog niet kostendekkend waren, anderzijds de toename van het aantal kwijtscheldingsverzoeken.
5.
Beschikbaar voor onontkoombare knelpunten Bij de bezuinigingsoperatie in 2003 is besloten om vier keer € 10 miljoen meer te bezuinigen over de jaren 2004 t/m 2007 dan strikt noodzakelijk om daardoor jaarlijks bij de begrotingsvoorbereidingen tot en met de begroting 2007 € 10 miljoen structureel te kunnen inzetten voor onontkoombare knelpunten. Dit jaar is de laatste structurele tranche van € 10 miljoen ingezet. In dit budgettaire overzicht is rekening gehouden met een nieuwe reservering van € 3 miljoen structureel voor het oplossen van onontkoombare knelpunten in de komende begrotingsvoorbereidingen (zie toelichting onderdeel 18).
6.
Hoger dividend Eneco Voor de jaren 2006 en 2007 is bij gelegenheid van de Voorjaarsnota 2005 rekening gehouden met een verwachte dividenduitkering van € 6,0 miljoen. In deze Voorjaarsnota is het bedrag voor 2007 met € 1,55 miljoen verhoogd op grond van het ontvangen dividend. Voor 2008 wordt ook een hogere uitkering van € 1,55 miljoen verwacht. Voor de jaren 2009 en 2010 wordt met een verhoging van € 6,25 miljoen rekening gehouden. Enige onzekerheid daarbij is dat energiebedrijven kunnen worden gesplitst in een leveringsbedrijf en een handelsbedrijf. Indien dat het geval zal zijn, dan zal de dividendraming neerwaarts bijgesteld moeten worden. Daartegenover staat dat dit tot incidentele voordelen zal leiden als gevolg van de deelverkoop die dan zal kunnen plaatsvinden.
7.
Dividend Stedelijk Belang Over de jaren 2002 en 2003 is in 2005 een dividend ontvangen van € 0,2 miljoen. Ook voor de jaren 2006 en 2007 wordt een dividenduitkering verwacht van € 0,2 miljoen. Tezijnertijd zal meer bekend zijn over de verkoop van de panden van Stedelijk Belang (zie ook punt 8 hieronder).
6
8.
Verkoopopbrengst deelnemingen Op het gebied van gemeentelijke deelnemingen gaat een aantal ontwikkelingen spelen in de jaren 2006-2010: de verkoop van HTM, de verkoop van panden van Woningbeheer en Stedelijk Belang en het handelsbelang van Eneco. Deze ontwikkelingen zullen tot aanzienlijke incidentele verkoopopbrengsten leiden. In deze Voorjaarsnota is rekening gehouden met een opbrengst van ongeveer € 70 miljoen. Hiervan heeft € 60 miljoen betrekking op Woningbeheer en € 10 miljoen op de andere deelnemingen in de komende jaren. De verkoopopbrengsten zullen worden ingezet voor kapitaalsinvesteringen die de structuur van de stad versterken. Bij verkoop van het handelsbelang Eneco en de panden van Stedelijk Belang geldt wel dat verkoop tot een neerwaartse bijstelling van de dividendraming zal leiden op het moment van verkoop.
9.
Vrijval middelen herindeling De gemeentelijke herindeling is nagenoeg afgerond op de afwikkeling met Rijswijk na. Alle te realiseren voorzieningen en de te verrichten taken in het achtste stadsdeel zijn volledig verwerkt in de begroting. In de begroting was nog voorzien in eventuele structurele tegenvallers. Deze doen zich naar verwachting niet voor en daarom kan een bedrag van € 3,0 miljoen met ingang van 2007 vrijvallen.
10.
Vrijval door afloop dotatie reserve VINEX Met het raadsbesluit ‘Uitvoeringsconvenant VINEX Haagse regio, inclusief verordening grondkostenfondsen budgetverdeling’, is besloten om de Haagse bijdrage aan het Haaglanden grondkostenfonds te financieren uit de heruitgifte-opbrengsten van particulieren (bij expiratie van het erfpachtrecht). De reserve Vinex was in dit verband voor 10 jaar ingesteld om vanaf 1995 deze bijdrage van Den Haag aan het Haaglanden grondkostenfonds te voldoen. Het uitvoeringsconvenant Vinex is geëindigd per 31 december 2005, waardoor de heruitgifte opbrengsten ten gunste komen van de algemene middelen en dus niet meer hoeven te worden toegevoegd aan de reserve Vinex. In de periode van 2001 tot en met 2005 is er gemiddeld circa € 9,0 miljoen netto erfpachtbaten gedoteerd aan de reserve Vinex voor het grondkostenfonds. Op basis hiervan en de verwachting dat de voorraad te expireren canons afneemt, is er in dit budgettaire kader uitgegaan van een structureel voordeel van € 5 miljoen.
11.
Opbrengsten dwanginvordering Belastingdienst In 2004 en 2005 heeft zich bij de Belastingdienst een voordeel voorgedaan op de opbrengsten dwanginvordering. Enerzijds door effecten van de herziening van de kostenwet Invordering Rijksbelastingen per 1 februari 2004. Anderzijds door de in 2004 gerealiseerde efficiencyslag om dwangbevelen en beslagaanzeggingen per post uit te vaardigen en te betekenen. Het gaat om een structureel bedrag van € 1,0 miljoen.
12.
Verlaging omslagrente De rentelasten over de gemeentelijke investeringen worden bepaald op basis van de gehanteerde omslagrente. Door de herstructurering van de leningenportefeuille tot en met 2005 is een verlaging van de omslagrente mogelijk. De omslagrente wordt verlaagd met 0,5% en komt op 4%. Bij een lagere omslagrente is een lager budget nodig voor het afdekken van kapitaallasten op bestaande materiële vaste activa dan in de meerjarenbegroting is voorzien. De gemeentebrede rentelasten dalen hierdoor met € 4,5 miljoen.
13.
Reserve prioriteiten beleidsakkoord Bij het concernbericht 2005 is ten laste van het verwachte concernresultaat 2005 een bestemmingsreserve gevormd voor prioriteiten bij het nieuwe beleidsakkoord. Bij de behandeling van begroting 2006 en concernbericht 2005 heeft de raad besloten om de aangenomen amendementen (€ 2,75 miljoen) bij de begroting 2006 en de financiële bijdrage aan de ramp in Azië (€ 0,472 miljoen) ten laste van deze reserve te brengen. Daarnaast is inmiddels een deel van deze reserve beklemd door het college voor Ockenburg (herontwikkeling en uitgifte landgoed/landhuis Ockenburg) en de buurtbeheerbedrijven, respectievelijk € 0,37 miljoen en € 1,0 miljoen. De resterende middelen van € 11,8 miljoen zijn opgenomen in dit budgettaire kader.
14.
Rekening voordeel 2005 Het resultaat van de jaarrekening van € 26,5 miljoen is opgenomen in deze Voorjaarsnota. Dit is het concernresultaat na verrekening met de reserves Vinex en Grondbedrijf en de algemene reserve (25% van het resultaat).
15.
Boekwinst verkoop woningbouwleningen Op 7 maart 2006 heeft het college definitief besloten om de portefeuille met woningbouwleningen (€ 314,5 miljoen) per 2 mei 2006 over te dragen aan een bancaire marktpartij en de opbrengst minimaal neutraal in de markt te herbeleggen. Op basis van de onderhandelingen tussen de gemeente Den Haag en betrokken banken is het duidelijk geworden dat, 7
gegeven de huidige renteontwikkeling, de overdracht van de genoemde portefeuille een meeropbrengst boven de boekwaarde kan opleveren van circa € 15 miljoen. Daarnaast is er een voorziening van (€5,0 miljoen) voor woningbouwleningen die door de verkoop kan vrijvallen. In totaal is er € 20 miljoen betrokken bij dit budgettaire kader.
Nadelen bekend bij de Voorjaarsnota
16.
Precariobelasting op ondergrondse infrastructuur De gemeente raamt in de begroting inkomsten voor de precariobelasting op de ondergrondse infrastructuur van nutsbedrijven. Het kabinet heeft op verzoek van de Tweede Kamer toegezegd de bestaande vrijstelling voor precariobelasting voor telecombedrijven door te trekken naar de nutsbedrijven. Het wetsvoorstel zou in 2006 worden aangenomen, waardoor de invoering met ingang van 1 januari 2007 mogelijk zou worden. Voor Den Haag betekent dit een inkomstenderving van € 15 miljoen structureel.
17.
Effecten Wet Werk en Bijstand Vanaf 2009 is een bedrag van € 7,5 miljoen bedoeld voor de financiering van gewitte I/D banen. Tot en met 2008 was de dekking geregeld door het vorige college in raadsmededeling 2004/107. Financiering vanaf 2009 was voorzien vanuit de ruimte op het inkomensdeel van de Wet Werk en Bijstand.
18.
Knelpunten in de begrotingsvoorbereiding Bij het opstellen van de begroting dienen zich ieder jaar financiële knelpunten aan die niet binnen de bestaande budgetten kunnen worden opgevangen maar, vanwege de onontkoombaarheid, wel dienen te worden opgelost. Voor de jaren 2007 tot en met 2010 is besloten om vier keer € 3 miljoen beschikbaar te stellen in de begrotingsvoorbereiding. De exacte verdeling hiervan vindt u terug in tabel drie in deze paragraaf.
19.
Rioleringen Zie hierboven bij onderdeel 3.
20.
Afvalstoffenheffing Zie hierboven bij onderdeel 4.
Voordelen door maatregelen ‘verruiming budgettaire ruimte’ bekend bij de Voorjaarsnota
21.
Heroverweging reserves Alle reserves zijn bij raadsbesluit ingesteld, met een beperkte levensduur (meestal drie jaar, maar verlenging is mogelijk) en bedoeld voor specifieke uitgaven. Dat neemt niet weg dat zowel het totale bedrag (circa € 683 miljoen per 31/12/2005) als het grote aantal aan reserves aanleiding gaf voor een periodieke herziening van deze reserves. Een besparing van ongeveer 10% is het uitgangspunt in de voorjaarsnota.
22.
Heroverweging ramingen In de begroting 2007 wordt een aantal ramingen geactualiseerd waarop de afgelopen jaren een overschot blijkt. Hiermee wil het college ‘structurele’ rekeningoverschotten voorkomen. Om deze maatregel in te vullen zijn de ramingen van het gemeentefonds, de geldleningen en de dividenduitkering van Eneco aangepast.
23.
Bezuiniging apparaatskosten Het nieuwe college wil besparingen op de apparaatskosten realiseren. In totaal zet zij in op een besparing van € 6,5 miljoen in 2007 oplopend naar € 18 miljoen in 2010.
Nieuw ten opzichte van de Voorjaarsnota
24.
Terugdraaien afschaffen precario voor 2007 Bekend is geworden dat de verwachte invoeringsdatum van 1 januari 2007 voor het wetsvoorstel inzake afschaffing precariobelasting op ondergrondse infrastructuur niet gehaald wordt. Over een nieuwe datum bestaat er onduidelijkheid. Hierdoor wordt in 2007 toch inkomsten verwacht van € 15 miljoen. Dit voordeel is betrokken bij de invulling van vrijval op reserves (zie onderdeel 25 hieronder).
8
25.
Minder vrijval bij heroverweging reserves In de voorjaarsnota was uitgegaan van een vrijval van circa 10% (komt overeen met ongeveer € 63 miljoen) op bestemmingsreserves te realiseren (zie ook onderdeel 21). Het nieuwe college heeft alle reserves opnieuw bekeken en € 48 miljoen hiervan blijkt te kunnen vrijvallen voor de dekking van het nieuw beleid. Het voorstel is om de volgende reserves te verminderen: x de reserve IPOR 2000/2001 met € 1,1 miljoen; x de reserve Volkshuisvestingsfonds Den Haag Zuidwest met € 5 miljoen; x de reserve Investeringsfonds Stedelijke Vernieuwing met € 5 miljoen; x de reserve Besluit Woninggebonden Subsidies met € 2,9 miljoen; x de reserve Operationele Plannen met € 1 miljoen; x de reserve financiering met € 19 miljoen; x de reserve nieuwe WOZ-periode met € 7 miljoen; x de reserve financiële risico’s bestaand beleid met € 7 miljoen.
26.
Extra dividendopbrengst BNG De Bank Nederlandse Gemeenten heeft aangekondigd een extra bedrag aan dividend uit te keren. Voor Den Haag als aandeelhouder betekent dit een dividenduitkering van € 11,5 miljoen. Deze meevaller is betrokken bij de budgettaire ruimte.
27.
Overschot grotestedenbeleid-2 (sociale pijler) Uit de eindafrekening van de sociale pijler van het grotestedenbeleid 2000-2004 is begin 2005 een overschot van € 3,9 miljoen gebleken. Dit voordeel is opgenomen in het budgettaire kader.
28.
Taakmutaties gemeentefonds In de meicirculaire 2006 zijn uit het gemeentefonds voor enkele taken compensatie gegeven en voor een taak een korting gedaan door het Rijk. Deze zijn:
Taakmutatie Wet Maatschappelijke ondersteuning Archeologie Bestuurlijke boete Amendement de Pater Leerlingenvervoer Zorgverzekering WWB’ers TOTAAL
30.
2007 51.436 209 - 1.100 640 450 150 51.785
2008 49.000 209 - 1.100 640 450 150 49.349
2009 47.000 209 - 1.100 640 450 150 47.349
2010 45.000 209 - 1.100 640 450 150 45.349
Bespaarde rente 2007 De bespaarde rente is het bedrag dat de gemeente incidenteel bespaart, doordat een groot deel van de activa wordt gefinancierd vanuit het eigen vermogen in plaats van met vreemd vermogen. De structurele opbrengst uit de zogenaamde ijzeren voorraad van de gemeentelijke reserves is in de cijfers verwerkt. De gemeentelijke reserves boven het niveau van de ijzeren voorraad kunnen voor het eerstvolgende begrotingsjaar worden ingezet als financieringsmiddel. Voor 2007 is de bespaarde rente op de gemeentelijke reserves € 17,7 miljoen.
31.
Verkoop B-aandelen AVR In februari 2006 heeft het college besloten haar B-aandelen van de NV AVR te verkopen. De overdracht van de aandelen heeft plaatsgevonden en hiervoor is € 1,8 miljoen ontvangen. Dit bedrag is betrokken bij de ruimte voor investeringen.
32.
Vrijval kapitaallasten 2006 De onderuitputting op het Meerjaren Investeringsplan in 2005 leidt tot een kapitaallastenvrijval in 2006 van € 17,3 miljoen. Hiervan is € 5 miljoen nodig voor kosten in verband met recente aangepaste veiligheidseisen van de Hubertustunnel (komt bij het Concernbericht 2006). Een bedrag van € 12,3 miljoen is toegevoegd aan de budgettaire ruimte voor investeringen.
9
33.
Kapitaallastenvrijval door herfasering van investeringen Binnen het programma Verkeer heeft een verschuiving van investeringen plaatsgevonden van de jaarschijf 2006 naar de jaarschijf 2007 voor een bedrag van circa € 30 miljoen. Hierdoor valt er binnen dit programma in 2007 een incidenteel bedrag aan kapitaallasten vrij van € 4,3 miljoen. Dit bedrag is toegevoegd aan de budgettaire ruimte voor investeringen.
34.
Beschikbaar investeringsbudget o.b.v kapitaallastenruimte Voor investeringen zijn middelen beschikbaar als gevolg van de structurele vrijval van kapitaallasten in 2010. Het hiermee samenhangende investeringsbedrag is € 20,5 miljoen.
Herprioritering portefeuille OJS ten behoeve van onderwijshuisvesting
35.
Voor de jaarschijf 2009 is in de begroting 2006-2009 rekening gehouden met een investeringsbedrag van € 13,1 miljoen. In deze begroting is voor 2009 het investeringsvolume aangevuld met € 13,1 miljoen door herprioritering binnen de portefeuille Onderwijs Jeugd en Sport (OJS).
1.2.2
Inzet budgettaire ruimte
In de voorliggende begroting wordt de meerjarige budgettaire ruimte ingezet door het toekennen van bedragen aan structurele of incidentele prioriteiten (beleidsakkoord), onontkoombare knelpunten, investeringen en onrendabele toppen. In onderstaande tabel is aangegeven welk bedrag uit de budgettaire ruimte op welke wijze is ingezet. De beschikbaarheid van de budgetten loopt niet synchroon met de aanwending ervan per jaarschijf. In een aantal gevallen is het incidenteel beschikbare budget in 2007 over meerdere jaarschijven uitgezet. In de toelichting daaronder wordt dit nader uitgewerkt per type uitgave.
Tabel 2 Aanwending 2007-2010
1 Aanwending voor ambities beleidsakkoord structureel 2 Aanwending voor structurele knelpunten 3 Aanwending voor ambities beleidsakkoord incidenteel 4 Aanwending voor incidentele knelpunten 5 Overheveling taakmutaties gemeentefonds 6 Effecten WWB voor gewitte I/D-banen Subtotaal 7
10
Voor investeringen
(bedragen x € 1.000) 2007
2008
2009
2010
39.950 3.000 117.425 10.375 51.785
39.950 3.000 13.825 3.223 49.349
222.535
109.347
42.350 3.000 36.825 1.201 47.349 7.500 138.225
42.350 3.000 28.825 1.201 45.349 7.500 128.225
32.300
3.800
26.877
6.553
1.2.3 Structurele prioriteiten en knelpunten (Ad 1 en 2) Voor structurele prioriteiten en knelpunten is € 43 miljoen aangewend in 2007 oplopend naar € 45,3 miljoen in 2010. Een toelichting per onderwerp is opgenomen in het betreffende programma in hoofdstuk zes ‘Financiële begroting’.
(bedragen x € 1.000)
Tabel 3
Aanwending voor ambities beleidsakkoord structureel Werk en inkomen - Ooievaarspas - Schuldhulpverlening (stabilisatietrajecten) - Schuldhulpverlening (verstrekken sociaal krediet) - Schuldhulpverlening (financieel diagnose) - Bijdrage ouderen- en gehandicaptenfonds - Uitbreiding schoolkostenregeling - Collectieve verzekering - Tegengaan niet-gebruik - WWB inzet Economie en evenementen - Evenementen - Economie (ondernemen in de wijk, microkredieten) Woonlasten - Verlaging tarief OZB woningen met 10% Internationale stad - Den Haag Internationale Stad / gastland expats Jeugd - Versterking jeugdbeleid en —gezondheidszorg - Leerlingenvervoer - VVE/ voorschool GOA Meebeslissen/deconcentratie - Deconcentratie - Groen en onderhoud openbare ruimte Bruggen bouwen - 100 uren programma - Coaches - Activiteitenprogramma - Taalonderhoud Veilig Den Haag - Intensivering aanpak veelplegers - Intensivering aanpak doorstromers - Professionalisering aanpak crises met name terrorisme: * publiekscampagne Haagse bevolking * oefenen bekwaamheid gemeentelijke organisatie - Continueren aanpak malafide infrastructuur - Voorkomen en bestrijden buurtconflicten Welzijn en zorg - Wet Maatschappelijke Ondersteuning Sport - Exploitatie topsporthal - Exploitatie 50 meter zwembad Kunst en Cultuur - Wijkcultuur - Amateurkunst - Bibliotheek stadskantoor Leyweg Stadsontwikkeling - Taskforce woningen en stedelijke ontwikkeling - Handhaving wonen Milieu - ecologische verbindingszones - ecologisch stadsbeheer - omzetten HTM bussen - project zonneboilers, -panelen - School in Bos (Wilhelmina-oord) Duurzame bereikbaarheid - Fiets Plus (en onderhoud) - Lange Voorhout - Verkeerscirculatieplan/centrumring - Investeringen openbaar vervoer
Subtotaal
Programma Armoedebestrijding Armoedebestrijding Armoedebestrijding Armoedebestrijding Armoedebestrijding Armoedebestrijding Armoedebestrijding Armoedebestrijding Armoedebestrijding
2007
2008
2009
2010
500 210 50 490 1.000 500 1.000 250 6.000
500 210 50 490 1.000 500 1.000 250 6.000
500 210 50 490 1.000 500 1.000 250 6.000
500 210 50 490 1.000 500 1.000 250 6.000
500 500
500 500
500 500
500 500
4.400
4.400
4.400
4.400
250
250
250
250
Jeugd Onderwijs Onderwijs
2.000 800 1.000
2.000 800 1.000
2.000 800 1.000
2.000 800 1.000
Bestuur/College Leefbaarheid
1.000 1.000
1.000 1.000
1.000 1.000
1.000 1.000
Burgerschap Burgerschap Burgerschap Burgerschap
240 300 260 200
240 300 260 200
240 300 260 200
240 300 260 200
Openbare orde en Veiligheid Openbare orde en Veiligheid Openbare orde en Veiligheid Openbare orde en Veiligheid Openbare orde en Veiligheid Openbare orde en Veiligheid Openbare orde en Veiligheid
600 500
600 500
600 500
600 500
60 40 200 100
60 40 200 100
60 40 200 100
60 40 200 100
1.000
1.000
1.000
1.000
1.000 1.200
1.000 1.200
Internationale zaken Economie Financiën Internationale zaken
Maatschappelijke ondersteuning Sport Sport Cultuur Cultuur Financiën
1.000 400 400
1.000 400 400
1.000 400 400
1.000 400 400
Wonen Stedelijke ontwikkeling
5.000 700
5.000 700
5.000 700
5.000 700
500 375 525 0 100
500 300 600 0 100
500 300 300 500 100
450 300 350 500 100
650 100 3.000 2.250
650 100 3.000 2.250
650 100 3.000 2.250
650 100 3.000 2.250
39.950
39.950
42.350
42.350
Leefbaarheid Leefbaarheid Milieu Milieu Milieu Verkeer Verkeer Verkeer Verkeer
11
Structurele knelpunten
Programma
Verordening fractie ondersteuning Bijdrage Hulpverleningsregio Haaglanden Deconcentratie veiligheidsbeleid BIBOB Aanpak document-, register- en identiteitsfraude Bijdrage waarderingskamer Den Haag Sculptuur Exploitatietekort SEM Minder baten Norfolkline Medische milieukunde Schoolzwemmen LUNA Huurteams
Bestuur/Gemeenteraad Openbare orde en veiligheid Openbare orde en veiligheid Openbare orde en veiligheid Openbare orde en veiligheid Financiën Cultuur Cultuur Milieu Volksgezondheid en zorg Sport Jeugd Wonen
Subtotaal
Totaal 1.2.4
2007
2008
2009
2010
140 118 150 257 200 100 50 250 700 200 400 135 300
140 118 150 257 200 100 50 250 700 200 400 135 300
140 118 150 257 200 100 50 250 700 200 400 135 300
140 118 150 257 200 100 50 250 700 200 400 135 300
3.000
3.000
3.000
3.000
42.950 42.950 45.350 45.350 Incidentele prioriteiten en knelpunten
(Ad 3 en 4) Voor incidentele prioriteiten en knelpunten is € 127,8 miljoen aangewend in 2007, € 17 miljoen in 2008, € 38 miljoen in 2009 en € 30 miljoen in 2010. Een toelichting per onderwerp is opgenomen in het betreffende programma in hoofdstuk zes ‘Financiële begroting’. (bedragen x € 1.000)
Tabel 4
Aanwending voor ambities beleidsakkoord Incidenteel Werk en inkomen - I/D banen Internationale stad - Stad van recht en vrede / World Legal Heritage - Campus Den Haag Sport - Topsporthal - 50 meter zwembad - Beachstadion Kunst en Cultuur - Wijkcultuur - Koorenhuis Leyweg - Korzo Stadsontwikkeling - Stedelijke ontwikkeling - Handhaving wonen Laak/centrum - Kustverdediging Milieu - Horecaconvenant afval - Ontwikkeling geothermie - Onderzoek windmolens Duurzame bereikbaarheid - Conducteurs op trams - Verkeerscirculatieplan/centrumring - Verkeersveiligheid (blackspots) - Milieu (bussen omzetten aardgas)
Programma
2008
Werk en Inkomen Internationale zaken Internationale zaken
24.000 18.500 3.600
Cultuur Cultuur Cultuur
5.000 15.300 5.000
Stedelijke ontwikkeling Stedelijke ontwikkeling Stedelijke ontwikkeling
30.000 625 2.000
Leefbaarheid Milieu Milieu Verkeer Verkeer Verkeer Milieu
Programma
Internationale conferenties Crisisbeheersing Huisvesting handhavingteams Conradbrug Ambulances (FLO + paraatheideis) Gehandicapten Preventie programma alcohol Leerlingzaken Koninkrijksspelen
Internationale zaken Openbare orde en veiligheid Leefbaarheid Verkeer Volksgezondheid en zorg Maatschappelijke ondersteuning Volksgezondheid en zorg Onderwijs Sport
2009
2010
13.200
11.200
625 2.000
625 2.000
5.000 5.700
Sport Sport Sport
Subtotaal Incidentele knelpunten
12
2007
625 2.000
50 150
200 1.000 0 1.000 500
1.000 10.000
1.000 20.000
15.000
117.425
13.825
36.825
28.825
2007
2008
2009
2010
250 125
250 125
500 40
300 500 600 250 125 150 250
1.500 250 125
Verbetertrajecten DSO n.a.v. jaarrekening DSO IKW Liften Atrium Stadhuis Vervanging brandmeldcentrales Citymarketing Overig onderhoud Haeghe Groep Projectenbudget duurzaamheid Handhaven wonen Aanpak gezondheidsachterstanden
Financiën Wonen Bestuur/College Bestuur/College Internatonale zaken Werk en inkomen Milieu Stedelijke ontwikkeling Volksgezondheid en zorg
Subtotaal Totaal
1.000 195 440 550 2.000 200 800 2.000 475
500 173
151
151
200
200
200
475
475
475
10.375 127.800
3.223 17.048
1.201 38.026
1.201 30.026
Ad 5/28. Zie ook de toelichting ‘Taakmutaties gemeentefonds’. Ad 6/17. Zie ook de toelichting ‘Effecten Wet Werk en Bijstand’. Ad 7 Meerjaren investeringsplan Voor de financiering van het Meerjaren investeringsplan zijn aanvullend bedragen beschikbaar gesteld. In 2007 wordt vanuit de incidentele ruimte de bespaarde rente ad € 17,7 miljoen beschikbaar gesteld voor investeringen. Daarnaast bedraagt de vrijval van kapitaallasten in 2006 € 12,3 miljoen. Voor 2007 is ook al rekening gehouden met € 4,3 miljoen. Ook zijn voor investeringen middelen beschikbaar als gevolg van de structurele vrijval van kapitaallasten in 2010. Het hiermee samenhangende investeringsbedrag is € 20,5 miljoen. Tot slot is voor de jaarschijf 2009 het investeringsvolume aangevuld met € 13,1 miljoen door herprioritering binnen de portefeuille Onderwijs, Jeugd en Sport. Met deze middelen worden de volgende investeringen mogelijk voor de jaren 2006-2010. (bedragen x € 1.000)
Tabel 5
Omschrijving Programma Openbare orde en veiligheid: Specifieke brandweervoertuigen Vervangingsinvestering werkplaats brandweer Brandweergebouwen Strandveiligheid: boten en auto’s
Totaal Openbare orde en veiligheid
Nieuwe investeringen 2007-2010
2007
2008
2009
2010
763
1.190 70 93
1.953 70 1.193 314
1.100 314
3.530
2.177
1.353
Programma Onderwijs: Door herprioritering beschikbaar voor Onderwijshuisvestingsprogramma 2009 Aanvulling op onderwijshuisvesting
13.100 5.100
1.100
13.100 2.000
2.000
Totaal Onderwijs
18.200
1.100
15.100
2.000
Programma Werk en inkomen: Panden Haeghe Groep
900
200
300
200
200
Totaal Werk en inkomen
900
200
300
200
200
Programma Sport: Sportkwadrant Zuiderpark
4.500
4.500
Totaal Sport
4.500
4.500
Programma Verkeer: Fietsbeleid Verkeersveiligheidsplan Dynamische busbaan van Alkemadelaan
3.000 2.000 1.400
1.000 1.000 1.400
2.000 1.000
Totaal Verkeer
6.400
3.400
3.000
Programma Stedelijke ontwikkeling, Binnenstad en Binckhorst: Anna van Buerenplein Maasstraat e.o. Kerk Heilige martelaren van Gorcum Intensivering service zone en woningbouw koppen Leyweg Inrichting openbare ruimte The World Forum Investering The Hague World Forum Winkelcentrum de Stede Erasmuszone Framgebouw/hoek Beetsstraat
7.000 2.500 2.500 790 790 2.500 835 835 13.600 13.600 1.775 1.775 2.000 2.000 1.600 1.600
3.500
Totaal Stedelijke ontwikkeling, Binnenstad en Binckhorst Programma Financiën: reservering cultuur
32.600 23.100 3.400 3.400
3.500
Totaal Nieuwe Investeringen
69.530 32.300
3.800 26.877
3.500
2.500
6.000 6.553
13
Deze investeringen zijn in ook het Meerjaren Investeringsplan (zie de bijlage Investeringsplan) verwerkt. Voor de investeringen groter dan € 5 miljoen worden aparte kredietaanvragen ter accordering aan de gemeenteraad voorgesteld gedurende het begrotingsjaar. Een korte inhoudelijke toelichting per investering staat in hoofdstuk zes ‘Financiële begroting’. 1.2.5
Herschikking middelen Grotestedenbeleid
De gemeente heeft in het kader van het grotestedenbeleid voor de periode 2005-2009 prestatieafspraken gemaakt. Het Rijk heeft in de vorm van drie brede doeluitkeringen de middelen ter beschikking gesteld. Binnen een doeluitkering kan met budgetten worden geschoven. Het college beziet hiervoor jaarlijks of de prestatieniveaus gehaald worden en of het noodzakelijk is om wijziging aan te brengen in de verdeling van de verkregen rijksmiddelen over de prestaties. In deze begroting is een bedrag aan rijksmiddelen van € 3,7 miljoen voor de jaarschijven 2007-2009 verdeeld naar vier programma’s voor de hieronder genoemde activiteiten: (bedragen x € 1.000)
Tabel 6
Grotestedenbeleid Nacht- en buurtpreventieprojecten Automatisering inburgering Intensivering aanpak huiselijk geweld Preventief jeugdbeleid
1.2.6
Programma Openbare orde en veiligheid Burgerschap Volksgezondheid en zorg Jeugd
2007 300 400 100 655
2008 300
2009 300
100 655
100 790
Totaal Begroting 2007-2010
Het budgettair kader omvat het totaal dat de gemeente over de periode 2007-2010 aan middelen heeft om al haar autonome en medebewindstaken alsmede haar doelstellingen uit te voeren. De gemeenteraad stelt met het goedkeuren van de programmabegroting jaarlijks dit budgettaire kader (meerjarig) vast. Het totaal aan te ontvangen middelen zal — na verrekening met reserves - nooit minder zijn dan de totaal te begroten lasten. In Den Haag is de begroting in evenwicht: het totaal aan te ontvangen middelen is gelijk aan het totaal van begrote lasten. In onderstaande tabel is de opbouw van het budgettair kader, voor zowel de lasten als de baten, ten opzichte van de ontwerpbegroting 2006 inzichtelijk gemaakt. Op deze wijze is duidelijk hoe de omvang van dit budgettaire kader is gewijzigd ten opzichte van de begroting van vorig jaar. Een deel van deze wijzigingen is al eerder door de raad vastgesteld (onder de regel doorwerking mutaties op ontwerpbegroting 2006 door andere het Concernbericht 2005 of de Jaarrekening 2005 of via een aantal afzonderlijke raadsvoorstellen) en wordt daarom niet opnieuw toegelicht. Daarna volgen de ‘Nieuwe ontwikkelingen’. (bedragen x € 1.000)
Tabel 7
Totaal
2007
2008
2009
2010
Lasten Gepubliceerde begroting 2006 Doorwerking mutaties op ontwerpbegroting 2006
2.170.678 6.380
2.158.722 6.380
2.137.232 6.379
2.137.265 6.346
Subtotaal lasten begroting 2006
2.177.058
2.165.102
2.143.611
2.143.611
Nieuwe ontwikkelingen: Verhoging door nieuw beleid Ontwikkeling dotaties aan reserves waaronder nieuw beleid Neutrale wijzigingen bij bestaand beleid Totale lasten Ontwerpbegroting 2007
102.520 170.440 -87.324 2.362.694
94.957 4.534 -111.028 2.153.565
124.192 27.261 -106.402 2.188.662
111.967 -10.259 -134.151 2.111.168
Baten Gepubliceerde begroting 2006 Doorwerking mutaties op ontwerpbegroting 2006
2.170.678 6.380
2.158.722 6.380
2.137.232 6.379
2.137.265 6.346
Subtotaal baten begroting 2006
2.177.058
2.165.102
2.143.611
2.143.611
Nieuwe ontwikkelingen: Verhoging door nieuw beleid Ontwikkeling onttrekkingen aan reserves Neutrale wijzigingen bij bestaand beleid Totale baten Ontwerpbegroting 2007
151.112 132.023 -97.499 2.362.694
72.095 49.883 -133.515 2.153.565
77.859 84.161 -116.969 2.188.662
75.859 10.815 -119.117 2.111.168
0,0
0,0
0,0
0,0
Saldo begroting 2007 — 2010
14
2 Beleidsbegroting: programma’s gemeentelijk beleid 2.1
Programma Bestuur/Gemeenteraad
Coördinerend portefeuillehouder: Presidium 2.1.1
Beoogd maatschappelijk effect: wat willen we bereiken?
De gemeenteraad vertegenwoordigt alle Haagse burgers en vormt met het college van burgemeester en wethouders en de burgemeester het gemeentebestuur.
De gemeenteraad: x x x
functioneert als volksvertegenwoordiger; stelt de kaders vast van het collegebeleid; controleert het door het college gevoerde beleid.
De gemeenteraad wordt in zijn taakuitoefening bijgestaan door de Griffie. Deze zorgt voor: x een optimale dienstverlening aan de raad en de raadscommissies; x het ondersteunen van de relatie tussen burger en raad; x goede communicatie tussen burger en raad. 2.1.2
Gemeentelijke bijdrage: wat gaan we daarvoor doen?
Op 7 maart zijn de verkiezingen gehouden voor de nieuwe raad, die op 16 maart 2006 is aangetreden. De raad heeft — naast de Rekeningencommissie — zes vakcommissies ingesteld. Elke vakcommissie behartigt ook onderwerpen die één of meer stadsdelen aangaan. De werkwijze van de raad en de commissies wordt op grond van zowel de evaluaties van het vorige presidium als de uitkomsten van de retraite van de nieuwe raad in juni 2006 verder verbeterd. Waar nodig wordt hiervoor het Reglement van orde voor de vergaderingen van de raad en van de Verordening raadscommissies aangepast.
Communicatie met burgers Bij de communicatie tussen de gemeenteraad en Hagenaars wordt gebruik gemaakt van diverse instrumenten en media. Het doel is Haagse burgers zo goed en zo veel mogelijk te informeren over het werk van de raad. Dit komt de communicatie tussen raad en burgers ten goede en brengt beide nader tot elkaar. Het politiek portaal is een van de belangrijkste communicatiemiddelen. Dit portaal omvat de eigen site politiek.residentie.net waarop alle vergaderingen van raad en commissies en samenvattingen van raadsvergaderingen te zien zijn. Ook biedt het als 1 loket toegang tot onder meer sites van fracties en weblogs van raadsleden. De site wordt in 2007 uitgebreid met de digitale opslag van raadsvergaderingen. Bezoekers kunnen dan aan de hand van een zoekrubriek/agenda fragmenten ophalen uit vergaderingen. Bij de communicatie tussen raad en Hagenaars in 2007 en daarna worden ook nieuwe inzichten betrokken, alsmede uitkomsten van enquêtes, panels en andere klantenonderzoeken.
Rekenkamercommissie Met ingang van 1 januari 2006 moet elke gemeente wettelijk een rekenkamer of rekenkamerfunctie hebben. In Den Haag functioneert reeds sinds begin 2004 een Rekenkamercommissie. De Rekenkamercommissie onderzoekt de doelmatigheid, doeltreffendheid en rechtmatigheid van het bestuurlijk handelen van de gemeente Den Haag. Zij kiest haar onderwerpen onafhankelijk. Met de rekenkamers en rekenkamercommissies van de drie andere grote steden en van de regio Haaglanden is overleg gaande over de mogelijkheden om onderzoeken gemeenschappelijk uit te voeren. Dat kan goedkoper zijn en bovendien gegevens opleveren voor prestatievergelijkingen. In 2007 wordt de Verordening rekenkamercommissie geëvalueerd.
Ondersteuning door de Griffie De Griffie zorgt voor de voorlichting, voorbereiding, begeleiding en afhandeling van vergaderingen van de gemeenteraad, het presidium, de raadscommissies, de rekenkamercommissie en andere door de raad ingestelde commissies. Verder ondersteunt de Griffie bijzondere instrumenten van de raad zoals het burgerinitiatief, de referendumverordening startnotitie, de maatschappelijke verkenning en het enquêterecht. Een andere belangrijke taak van de Griffie is het begeleiden van inspraak en het bieden van ondersteuning in contacten tussen raad en burgers. De nieuwe gemeenteraad voor 2006 tot en met 2010 bestaat uit meer fracties dan voorheen. De Griffie krijgt daarom voor fractieondersteuning structureel € 0,14 miljoen bij vanaf 2007.
15
2.1.3
Wat gaat het kosten: programmabudget 2007
Meerjarenraming van lasten en baten (bedragen x € 1.000)
Lasten Baten Subtotaal
Dotaties aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na verrekening met reserves
16
Realisatie 2005 7.049 93 -6.956
2006 6.388 27 -6.361
2007 6.661 27 -6.634
2008 6.656 27 -6.629
2009 6.539 27 -6.512
2010 6.536 27 -6.509
11 2
11 2
0 2
0 2
0 3
0 0
-6.965
-6.370
-6.632
-6.627
-6.509
-6.509
2.2
Programma Bestuur/College
Coördinerende portefeuillehouders: W.J. Deetman / G.Ph. Huffnagel / R.S. Baldewsingh 2.2.1
Beoogd maatschappelijk effect: wat willen we bereiken?
Doelstelling van het programma Bestuur/College is dat het stadsbestuur het beleid enthousiast en daadkrachtig ontwikkelt en uitvoert in de komende jaren. De gemeente is er voor de Hagenaar en wil klantgericht werken. De gemeente gaat de komende jaren meer taken op het niveau van stadsdelen uitvoeren. Bewoners kunnen dan beter meepraten èn meebeslissen over het beleid en de inzet van de middelen. In de periode 2007-2010 wil Den Haag zich blijvend nestelen in de top drie van meest klantgerichte gemeenten van Nederland. Op dit moment is Den Haag de meest klantgerichte gemeente in Nederland. De vier belangrijkste aspecten van klantgerichtheid zijn bereikbaarheid, bejegening, levertijden en elektronische dienstverlening. Dit betekent concreet: x de bereikbaarheid per telefoon, aan het loket, schriftelijk en per e-mail; x de bejegening van klanten van de gemeente; x de levertijden tussen de aanvraag van een product en de ontvangst er van, dan wel een besluit over de aanvraag van het product; x elektronische dienstverlening. Effect-kengetallen
Nulmeting
Bereikbaarheid: % tevredenheid Hagenaars bij contact met de gemeente (cijfer 7 of hoger):
2002
-bezoek -telefonisch -schriftelijk -e-mail
92% 67% 75% 48%
2005
2006
2007
91% 78% 73% 82%
91% 78% 73% 80%
91% 78% 73% 82%
70% 70% 70%
Bron: Stadsenquête Bejegening: % tevredenheid burgers over de gemeentelijke dienstverlening (cijfer 7 of hoger):
2000
-wachttijd/snelheid -vriendelijkheid personeel -deskundigheid personeel
62% 78% 73%
67% 83% 72%
-in hoeverre vraag is opgelost
69%
71%
67% 70% 70% 70%
6,9
7,6
7,7
37% 77%
40% 80%
45% 80%
70%
Bron: Stadsenquête Oordeel burger/bezoeker over de digitale dienstverlening
Bron: Stadsenquête
2001 6,9
Elektronische dienstverlening: % inwoners dat gebruik maakt digitale dienstverlening:
2001
-bezoek aan de site www.denhaag.nl -beschikbaarheid van internet thuis/ op werk
20% 64%
Bron: Stadsenquête Toelichting: De gemeente gaat werken volgens het Click-call-mail-face principe. Burgers hebben meerdere mogelijkheden om contact te leggen met de gemeente digitaal (click), telefonisch (call), per post (mail) en aan de balie (face). De gemeente zorgt ervoor dat, ongeacht het gekozen kanaal, de daarbinnen aangeboden dienstverlening dezelfde uitkomst heeft. Zichtbare effecten zijn o.a. een uitstekende dienstverlening op de stadsdeelkantoren, ook in het WMOondersteuningsloket en het ondernemersloket. Alle daarvoor in aanmerking komende gemeentelijke producten en diensten kunnen in 2007 via het web worden aangevraagd en geleverd. De streefwaarden voor 2008 tot en met 2010 zijn nog niet vastgesteld. Dit gebeurt na een nieuwe nulmeting in 2006.
2.2.2
Gemeentelijke bijdrage: wat gaan we daarvoor doen?
Meer betrokken bewoners door stadsdeelgericht werken Om dichter bij de burger te zijn, wil de gemeente haar producten en diensten ook dichter bij de burger brengen. De gemeente Den Haag voert sinds enkele jaren delen van het beleid uit op stadsdeelniveau. Hiervoor zijn per stadsdeel plannen gemaakt voor de integrale aanpak van het stadsdeel en de wijk op het terrein van veiligheid, leefbaarheid, jongeren, integratie en participatie. Het college wil met het nieuwe beleidsakkoord ‘MeeDoen’ de betrokkenheid van bewoners meer stimuleren door meer taken op stadsdeelniveau uit te voeren. De nota over Deconcentratie is in voorbereiding en zal in het najaar 2006 aan de raad worden voorgelegd. Het stadsbrede beleid, bijvoorbeeld voor RandstadRail of de uitwerking van de Structuurvisie, blijft centraal georganiseerd. Ook zaken die gemeentebrede regie vereisen, zoals automatisering en personeelsbeleid blijven centraal geregeld. Bij stadsdeelbeleid gaat het om uitvoerende taken op gebieden als welzijn, zorg, leefbaarheid, parkeren en aanpak van
17
jongerenoverlast. Voor deze ambitie uit het nieuwe beleidsakkoord is in de begroting 2007 € 1 miljoen structureel beschikbaar gesteld.
Klantgerichte dienstverlening De klant staat centraal en niet meer het product. Elektronische dienstverlening maakt het mogelijk dat de burger en ondernemer 24 uur per dag zaken kunnen doen met de gemeente. In 2007 zijn alle producten en diensten die zich daarvoor lenen via internet aan te vragen. De burger kan de status van 26 aanvragen inzien. De gemeente zorgt ervoor dat zij hun eigen gegevens kunnen inzien, controleren en wijzigingen kunnen aanvragen via een eigen digitale omgeving die onderdeel uitmaakt van de gemeentelijke website: ‘MijnDenHaag.nl’.
Dienstverleningsportalen Den Haag investeert verder in de informatie- en communicatietechnologieën voor de burger en is één van de partijen hierin naast particuliere partijen en andere overheden. Vaak is sprake van dienstverleningsketens, waarbij het gemeentelijke aandeel aanvullend is op het particuliere, en omgekeerd. Dienstverleningsportalen op het Residentie.net ondersteunen deze verschillende ketens. De komende jaren zal er voor elk belangrijk gemeentelijk beleidsterrein (zoals de Wet maatschappelijke Ondersteuning) een dienstverleningsportaal op het Residentie.net beschikbaar zijn.
Virtuele groepen Individuele burgers die voor een gemeenschappelijk belang zich willen organiseren om o.a. een debat met de gemeente te kunnen aangaan, hebben de mogelijkheid via het Residentie.net. virtuele groepen (communities) op te richten. Hiermee kan de gemeente deze belanghebbenden vooraf ook goed informeren.
Huisvesting gemeente Het efficiënt beheren en onderhouden van de panden waarin het gemeentelijke apparaat gehuisvest is, zoals het stadhuis en de stadsdeelkantoren, is eveneens een doelstelling van dit programma. In het meerjaren onderhouds— en in het investeringsplan zijn projecten en budgetten opgenomen. Het hoofdstuk Bedrijfsvoering en de paragraaf Onderhoud kapitaalgoederen bevatten een uitgebreide toelichting over de huisvesting. 2.2.3
Wat gaat het kosten: programmabudget 2007
Meerjarenraming van lasten en baten (bedragen x € 1.000)
Lasten Baten Subtotaal
Dotaties aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na verrekening met reserves
18
Realisatie 2005 106.097 85.299 -20.798
2006 102.072 75.653 -26.419
2007 92.701 80.386 -12.315
2008 91.390 80.386 -11.004
2009 90.316 80.196 -10.120
2010 89.829 80.196 -9.633
11.786 2.648
750 1.306
840 358
0 273
0 269
0 139
-29.936
-25.863
-12.797
-10.731
-9.851
-9.494
2.3
Programma Burgerzaken
Coördinerend portefeuillehouder: G.Ph. Huffnagel
Actuele en betrouwbare bevolkingsadministratie
Betrouwbaarheid en veiligheid van documenten
Klantgerichte dienstverlening
Betere elektronische dienstverlening
Fraudebestrijding
Invoering burgerservice-nummer en pinnen aan de balie
Modernisering basisadministratie
Register niet-ingezetenen Stempas bij verkiezingen
Ceremonie bij naturalisatie
2.3.1
Beoogd maatschappelijk effect: wat willen we bereiken?
Doelstelling van het programma Burgerzaken is de juiste vaststelling van de identiteit van mensen en vastlegging van gegevens van de inwoners van Den Haag en van de Nederlanders in het buitenland. Op basis van de levenscyclus (geboorte, vestiging, huwelijk, vertrek, overlijden) moet een burger tijdig de juiste informatie doorgeven aan de gemeente. Met deze gegevens heeft de burger recht op tijdige en correcte levering van paspoorten, rijbewijzen, uittreksels, oproepkaarten voor verkiezingen en andere documenten en diensten. De gemeente zoekt steeds naar meer mogelijkheden van een klantgerichte dienstverlening. Kwaliteit, degelijkheid, betrouwbaarheid en tijdigheid zijn daarbij de sleutelwoorden en moeten klanten op een juiste wijze helpen, zodat zij daar een goed gevoel aan over houden. Effect-kengetal Klanttevredenheid dienstverlening
Nulmeting
2002
Realisatie 2006
2007
2008
2009
2010
82%
85%
80%
85%
85%
85%
Bron: Stadsenquête
2.3.2
Gemeentelijke bijdrage: wat gaan we daarvoor doen?
De ontwikkelingen op het terrein van Burgerzaken zijn ingedeeld in de thema’s klantgerichtheid en veiligheid/betrouwbaarheid. Het gemeentebrede project Klantgerichtheid maakt klanten duidelijk wat van de gemeente en haar dienstverlening mag worden verwacht aan tijdige en correcte behandeling. De producten van Burgerzaken zijn gebaseerd op wetten en regels. Zorgvuldigheid en nauwkeurigheid zijn daarbij onontbeerlijk. Veiligheid en betrouwbaarheid worden actief bevorderd via een eigen veiligheid- en fraudebeleid. Daarbij wordt samengewerkt met ketenpartners zoals politie en justitie. Output-kengetallen
Nulmeting 67%
Realisatie 2005 80%
2006 80%
2007 85%
2008 85%
2009 85%
2010 85%
-
70%
80%
80%
80%
80%
80%
2002 afhandelingtermijn klachten 6 weken
Bron: Burgerjaarverslag afhandelingtermijn bezwaren
Bron: Burgerjaarverslag
19
Klantgerichte dienstverlening
Elektronische dienstverlening De gemeente bouwt verder aan elektronische dienstverlening in het kader van het principe van ‘click, mail, call, face’ kan worden versterkt. De afspraken hierover zijn toegelicht in programma Bestuur/College. Met een voorlichtingscampagne wil de gemeente burgers stimuleren meer gebruik te maken van de elektronische dienstverlening.
Burgerservicenummer Vanaf 2007 geven gemeenten het Burgerservicenummer (BSN) uit aan personen die in de basisadministratie zijn ingeschreven. Het BSN zorgt voor het eenvoudiger uitwisselen van persoonsgebonden gegevens tussen burger en overheid. Ook helpt dit nummer identiteitsfraude te bestrijden. Een aantal gemeenten, waaronder naar verwachting Den Haag, gaat het BSN ook uitgeven aan personen die niet zijn ingeschreven in de GBA, maar die wel een relatie met de Nederlandse overheid kunnen hebben. Hiervoor komt het Register Niet-Ingezetenen. De uitgifte van het sofi-nummer vervalt met de uitgifte van het BSN.
Pinnen aan de balie In 2007 krijgen alle balies van burgerzaken pinautomaten. Hiermee ontloopt de bezoeker dan een mogelijke wachtrij bij de kassa.
Stempas In maart 2007 vindt de verkiezing voor de Provinciale Staten plaats. Het experiment met een stempas was succesvol bij de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2006. De burger kon met de stempas stemmen in een willekeurig stembureau. De gemeente wil dit experiment voortzetten voor de volgende verkiezingen.
Ceremonie bij naturalisatie Vanaf 2006 moeten gemeenten een ceremonie houden voor personen die Nederlander worden. Vanaf oktober 2006 moeten zij verplicht verschijnen op de ceremonie. Verschijnt betrokkene niet dan wordt hij/zij geen Nederlander. Vanaf 2008 moeten deze personen daarnaast een verklaring van verbondenheid afleggen tijdens die ceremonie. Voor het bijhouden van deze gegevens wordt in 2007 een speciale administratie opgezet. Betrouwbaarheid en veiligheid van documenten
Fraudebestrijding De gemeente verwacht meer klanten uit andere landen. Het behandelen van hun aanvragen voor een verblijfsvergunning is niet eenvoudig; juist daarom is extra waakzaamheid, ter voorkoming van fraude, geboden. Steeds vaker worden onbekende, nietnederlandse documenten aangeboden en dient ook rekening gehouden te worden met vaak nieuwe —buitenlandse- wetgeving. De gemeente registreert (in samenwerking met het Openbaar Ministerie en de Vreemdelingen Politie) centraal alle meldingen van (vermoedelijke) fraude van documenten en identiteit. Bij twijfel aan de echtheid van een document wordt een deskundigenrapport aangevraagd bij het Bureau Documenten van de IND in Zwolle. Voor de document-, registratie- en identiteitsfraude wordt het meldpunt ‘fraude’ uitgebreid met 1,5 fte.
Modernisering gemeentelijke basisadministratie (GBA) In 2007 wordt wettelijk geregeld dat overheidsinstanties en instanties die belast zijn met het doen van bepaalde uitkeringen (zoals pensioenfondsen) bij het nemen van beslissingen uit moeten gaan van de GBA-gegevens. Een aantal gegevens wordt aangewezen als authentieke gegevens waar instanties niet van mogen afwijken. Bij constatering van afwijkingen moet een terugmelding volgen aan de gemeente. Dit wordt dan onderzocht. De verwachting is dat het aantal onderzoeken fors zal stijgen maar als gevolg hiervan ook de kwaliteit van de GBA-gegevens.
Register Niet-Ingezetenen Het Register Niet-Ingezetenen (RNI) wordt een basisregistratie van personen waar de overheid wel een (meervoudige) relatie mee heeft, maar die niet zijn ingeschreven in de GBA (bijvoorbeeld wegens langdurig verblijf in het buitenland). Zij krijgen een BSN en worden opgenomen in het RNI. Den Haag wordt een van de zestien gemeenten met een RNI-loketfunctie.
Reisdocumenten Met ingang van 26 augustus 2006 zijn alle door Nederland uit te geven reisdocumenten, met uitzondering van het noodpaspoort en het laissez-passer, voorzien van een chip waarin o.a. een gezichtsopname van de aanvrager van het reisdocument is opgenomen. Het vervaardigen van de reisdocumenten met deze biometrische kenmerken en de vervanging van de infrastructuur
20
voor de aanvraag en uitgifte hebben voor een aanzienlijke verhoging van de tarieven geleid. De stijging van de tarieven is onvermijdelijk en het gevolg van opgelegd rijksbeleid. 2.3.3
Wat gaat het kosten: programmabudget 2007
Meerjarenraming van lasten en baten (bedragen x € 1.000)
Lasten Baten Subtotaal
Dotaties aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na verrekening met reserves
Realisatie 2005 24.843 9.524 -15.319
2006 23.574 8.707 -14.867
2007 24.109 9.429 -14.680
2008 24.213 9.779 -14.434
2009 24.214 9.779 -14.435
2010 24.214 9.779 -14.435
580 663
0 779
0 375
0 128
0 128
0 128
-15.236
-14.088
-14.305
-14.306
-14.307
-14.307
21
2.4
Programma Openbare orde en Veiligheid
Coördinerend portefeuillehouder: W.J. Deetman
Handhaven openbare orde en vergroten veiligheid in de stad
Gebiedsgericht beleid
Persoongericht beleid
Toezicht en handhaving (vergunningen, BIBOB)
Brandveiligheid en hulpverlening
Noodgebieden
Coffeeshops
Doorstromers
Hotspots
Prostitutie
Veelplegers
Alcoholverboden
Panden
Horecavergunningen Cameratoezicht
Terrorismebestrijding
2.4.1
Beoogd maatschappelijk effect: wat willen we bereiken?
Doelstellingen van het programma Veiligheid zijn het handhaven van de openbare orde en het vergroten van de veiligheid in de stad. Veiligheid en zoals mensen dat ervaren zijn essentieel voor het functioneren van stad en samenleving. De gemeente richt zich daarbij op vier zaken: x gebiedsgericht beleid: minder onveiligheid en overlast in desbetreffende gebieden. Het streven is om in de gebieden te komen tot een normale situatie zonder bijzondere maatregelen. x toezicht en handhaving: x persoonsgericht beleid: de gemeente Den Haag treedt hard op om de overlast van stelselmatige daders (doorstromers en veelplegers) zichtbaar te verminderen. x brandveiligheid en hulpverlening. Voor de periode 2002-2006 is het plan van aanpak ‘Een veilig Den Haag’ uitgevoerd. Voor de komende raadsperiode is de nota ‘Een veilig Den Haag 2 2006-2010’ in voorbereiding. Die verschijnt in het najaar van 2006. Effect-kengetal % inwoners in eigen buurt met onveilig gevoel % gemiddelde voor de gehele stad Stadsdelen Loosduinen Escamp Segbroek Scheveningen Centrum Laak Haagse Hout Leidschenveen/Ypenburg (8e stadsdeel)
Nulmeting 2000
2008
2010
24%
24%
24%
14% 23% 23% 14% 37% 31% 18% -
16% 26% 19% 18% 35% 31% 19% 7%
16% 26% 19% 18% 35% 31% 19% 7%
Bron: Leefbaarheidsmonitor Toelichting: het streven is een toename van het veiligheidsgevoel. De Leefbaarheidsmonitor verschijnt eenmaal per twee jaar en daarom zijn voor de oneven jaren geen prognoses gegeven. Vanaf 2006 bestaat de Veiligheidsmonitor van het Rijk. Bezien zal worden in hoeverre daarop aangesloten moet worden.
23
2.4.2
Gemeentelijke bijdrage: wat gaan we daarvoor doen?
Gebiedsgericht beleid
Noodgebieden De tippelzone aan de Waldorpstraat is gesloten 2006 en daarmee vervalt dit noodgebied. Het andere noodgebied aan de Stationsweg en omgeving blijft gehandhaafd maar wordt in de komende jaren mogelijk kleiner als de periodieke evaluaties daartoe aanleiding geven
Hotspots De gemeente investeert in de aanpak van onveilige plekken, de zogenoemde hotspots, in de stad. Gerichte acties moeten zorgen voor een betere fysieke en sociale veiligheid van de hotspots. Hiervoor werken politie, corporaties en gemeentelijke diensten gericht samen. Het doel is dat 18 van de huidige 27 hotspots in 2009 zijn verdwenen. Per jaar komen er naar verwachting drie nieuwe hotspots bij waarvan er zeven zijn afgevoerd in 2009. Dit betekent een uiteindelijke afname van 27 hotspots in 2005 naar 17 in 2009. Dit komt per saldo neer op een afname van twee tot drie hotspots per jaar. Vanaf 2009 wordt geen verdere afname verwacht. Output-indicator (GSB)
Nulmeting 2004
Realisatie 2005
2006
2007
2008
2009
22
23
21
21
19
17
Vermindering criminaliteit in risicogebieden aantal hotspots in de openbare ruimte
Bron: Politie Toelichting: Het doel is het aantal hotspots met vijf ten opzichte van de nulmeting in 2004 te verminderen. Door een aanvullende inventarisatie neemt het aantal hotspots in 2005 eerst nog toe tot 27.
In 2006 is in goed overleg met verschillende initiatiefnemers een nieuw beleidskader voor veiligheidsinitiatieven in de sfeer van nacht- en buurtpreventie verschenen. In de begroting 2007 is hiervoor tot en met 2009 € 0,9 miljoen extra beschikbaar.
Cameratoezicht In de Poeldijksestraat zijn de prostitutiepanden vervangen door woningen. Het cameratoezicht vervalt daar in de loop van 2006. Het toezicht met zes camera’s wordt uitgebreid. Deze komen op de kop van het Spui en de Grote Marktstraat naar het winkelgebeid Grote Marktstraat. Het cameratoezicht op de huidige locaties (de prostitutiestraten Geleenstraat/Hunsestraat en Doubletstraat, stationgebied Hollands Spoor, de assen vanaf de stations Hollands Spoor en Centraal Station richting centrum) blijft in 2006 gehandhaafd. In 2007 zal nieuwe wetgeving voor het cameratoezicht van kracht worden.
Alcoholverboden De alcoholverboden worden in het eerste kwartaal 2006 voor het eerste geëvalueerd. Na deze evaluatie kan een betere prognose worden gegeven over de jaarlijkse toe- en afname van het aantal locaties. Vooralsnog gaat de gemeente ervan uit dat het aantal locaties jaarlijks per saldo met één afneemt.
Keurmerk Veilig ondernemen Het programma Veilig Ondernemen moet de veiligheid op bedrijventerreinen en in winkelstraten verbeteren. In 2005 is met een veiligheidsscan voor alle ‘economische’ locaties bepaald welke bij voorrang moeten worden aangepakt. In de derde tranche van het grotestedenbeleid is afgesproken om in 2009 vijftien locaties van Keurmerk Veilig Ondernemen te voorzien. Het aantal delicten tegen bedrijven en ondernemers op deze locaties moet hierdoor met 10% afnemen. Output-kengetal (GSB) Aantal KVO trajecten
Realisatie 2005 6
2006
2007
2008
2009
8
10
12
15
Bron: Rijk, regionale HKS
Toezicht en handhaving
Coffeeshops Er worden momenteel veertig coffeeshop gedoogd. Deze worden stringent gecontroleerd. Tegen overtredingen wordt consequent opgetreden. Nieuwe verkooppunten worden niet toegestaan. De meest recente coffeeshopmonitor geeft aan dat het huidige aantal coffeeshops beheersbaar is en dat de politie doelmatig toezicht kan uitoefenen. De verwachting is dat het aantal overtredingen de komende jaren stabiel blijft.
24
Prostitutiebedrijven Het aantal prostitutie-inrichtingen blijft de komende jaren constant. De verwachting is dat het aantal bestuurlijke maatregelen toeneemt vanwege optreden tegen prostituees die thuis klanten ontvangen. Ook kan meer worden opgetreden tegen de escortbranche. Dit hangt mede af van de landelijke ontwikkeling binnen de escortbranche, aangezien de activiteiten van deze branche vaak deels plaatsvinden van buiten de gemeentegrenzen.
Drugswoonpanden Het streven is om binnen vier maanden nadat vastgesteld is dat in een (woon)huis drugs wordt verhandeld, de illegale activiteiten te beëindigen en de reguliere woonsituatie te herstellen. Vooral de aanpak van (drugs)overlastpanden per stadsdeel en de intensivering van de bestuurlijke handhaving zal de termijn verkorten waarbinnen overlast wordt aangepakt. Ook de strengere aanpak van veelplegers zal op termijn van invloed zijn op het aantal overlastgevende drugswoonpanden. De verwachting is dat er minder drugswoonpanden zullen zijn.
Overig Extra prioriteiten voor de komende jaren zijn: intensivering van de Bibob-aanpak, verdere uitvoering van het veiligheidsbeleid in de stadsdelen, en de bestrijding van document-, register- en identiteitsfraude samen met Burgerzaken, de Politie en het Openbaar Ministerie. Verder gaat de gemeente de gemeentelijke organisatie beter voorbereiden op het goed reageren op grote incidenten (rampen en terrorisme). In 2006 is wederom een evaluatie van de pilot Buurtbemiddeling en Mediation beschikbaar gekomen. Hieruit blijkt dat de proef onverminderd succesvol is en in een grote behoefte voorziet. Daarom gaan de partners -de corporaties Haagwonen, Staedion en Vestia, de politie en de gemeente- van de proef een regulier project maken. Persoonsgericht beleid
Gerichte aanpak doorstromers en veelplegers Stelselmatige daders zijn criminelen die steeds weer strafbare feiten plegen en volharden in crimineel gedrag. Daardoor komen zij vaker met de politie in aanraking. Het blijkt dat deze relatief kleine groep, die 10% tot 15% van de criminelen omvat, zorgt voor veel overlast en verantwoordelijk is voor 60% tot 65% van de criminaliteit. De gemeente Den Haag treedt hier hard tegen op. Deze aanpak kan alleen succesvol zijn als alle betrokken ketenpartners (gemeente, politie, justitie en hulpverlening) ieder hun verantwoordelijkheid nemen. Ketenpartners moeten daarnaast beter samenwerken, zodat actief kan worden opgetreden tegen veelplegers door langere straffen en gerichte begeleidingsprogramma’s om recidive te voorkomen. De gemeente vindt het ontoelaatbaar dat zo weinig mensen voor zoveel overlast zorgen en acht een doelgerichte en integrale aanpak noodzakelijk. Die gaat uit van een persoonsgerichte aanpak waarbij het totale criminele verleden van de verdachte in beeld is (en meeweegt) en niet alleen naar afzonderlijke delicten wordt gekeken. In de periode 2002-2006 was de aanpak gericht op de top-500 veelplegers en de zeer actieve doorstromers. Voor 2006-2010 wil de gemeente de volledige groep van veelplegers (1.800) en doorstromers (190) aanpakken. Voor deze ambitie uit het nieuwe beleidsakkoord ‘MeeDoen” is in de begroting 2007 € 1,1 miljoen structureel beschikbaar gesteld.
Nazorgtrajecten doorstromers en veelplegers De ‘nazorgtrajecten’ zijn het sluitstuk van de keten waarmee politie, Openbaar Ministerie en de gemeente zogenoemde doorstromers (jeugdigen tot 18 jaar met meer dan drie misdrijven) en volwassen veelplegers (met meer dan elf misdrijven) aanpakken. De nazorgtrajecten zijn gestart in 2005 om de sociaal economische positie van criminele jeugdigen en (jonge) volwassenen te verbeteren door onder meer persoonlijke ontwikkeling en ontplooiing. Vanaf 2006 zijn ook de trajecten voor de strafrechtelijke opvang verslaafden opgenomen in de taakstelling voor volwassen veelplegers. In 2007 worden de aantallen met honderd opgehoogd. Output-indicator (GSB) Vermindering criminaliteit bij veelplegers
-aantal aangeboden nazorgtrajecten volwassen veelplegers (inclusief Strafrechtelijke Opvang Verslaafden) -aantal aangeboden nazorgtrajecten doorstromers
Nulmeting
Realisatie 2005
2006
2007
2008
2009
330
362
692
1.122
1.552
1.982
120
23
143
323
503
683
65 4 50
140 4 45
180 4 60
4 60
4 60
2004
Bron: Web Applicatie Stelselmatige Daders Vermindering criminaliteit bij veelplegers (jeugd en preventie)
2005
-aantal impulsen schoolveiligheidsplannen door Halt -aantal hotspots met extra outreachend straatwerk -aantal jongeren in traject bij Jongeren Toezicht Teams
65 4 60
25
Aanpak criminaliteit allochtone jongeren De gemeente en de politie gaan gezamenlijk allochtone jeugdgroepen aanpakken. Antilliaanse en Marokkaanse jongeren zijn duidelijk oververtegenwoordigd bij jongerenoverlast en jeugdcriminaliteit. Met steun van het Rijk krijgt de gemeente meer geld (voor het grotestedenbeleid) voor maatwerk voor deze groepen, gericht op terugdringen van schooluitval en criminaliteit. Output-kengetallen (GSB) Individuele trajecten jongeren en gezinnen Aantal trajecten voorkomen schooluitval Aantal trajecten werktoeleiding
2006 55 124 50
2007 110 248 100
2008 165 372 150
2009 220 496 200
Bron: Diverse (OCW, SZW, Politie HKS)
Brandveiligheid en hulpverlening Output-kengetallen
Nulmeting
2006
2007
2008
2009
2010
p.m. p.m. p.m.
150 500 100
150 500 100
150 500 100
150 500 100
p.m.
600
600
600
600
80%
80%
80%
80%
Aantal controles panden met gebruiksvergunning:
-horeca -doelgroepen -klachten, meldingen etc. Bron: interne registratie Brandweer brandveiligheidsadviezen
Bron: interne registratie Brandweer % spoedgevallen waarbij de brandweer binnen normtijd (6 min) ter plekke is
80%
Bron: interne registratie Brandweer
Controles panden met gebruiksvergunning De gemeente controleert regelmatig de brandveiligheid van gebouwen naar thema’s (horeca), doelgroepen (verzorgings/verpleeghuizen, basisscholen, kinderdagverblijven, peuterspeelzalen, voor —en naschoolse opvang) en op basis van klachten, meldingen en incidenten.
Brandveiligheidsadviezen De gemeente gaat door met voorlichting en het geven van brandveiligheidadviezen. Er komen presentaties, lessen en vergelijkbare vormen van advies met het doel niet alleen het brandveiligheidsbewustzijn van burgers, bedrijven en instellingen te vergroten maar ook met concrete aanbevelingen het brandveiligheidsgedrag te beïnvloeden. Van het jaarlijkse aantal van 600 adviezen worden er 100 gegeven in de vorm van een presentatie gekoppeld aan een ontruimingsoefening. Bij deze oefening is standaard een tankspuit van de Brandweer aanwezig.
Hulpverlening brandweer Hulpverlening moet snel en adequaat zijn. Het spoedeisende karakter vereist vastgestelde opkomsttijden. De gemeente heeft de tijd tussen het moment van alarmeren en het ter plaatse arriveren van de brandweer bepaald op zes minuten. In 20% van de gevallen dat de brandweer niet aan deze norm voldoet, betreft het gebieden waar nagenoeg geen mensen zijn, zoals duinen en parken. De opkomsttijd bij grote en middelgrote incidenten wordt goed bijgehouden. De hulpverlening van de brandweer is meer dan brandbestrijding. Zo helpt de brandweer ook bij het bevrijden van slachtoffers uit verongelukte voertuigen, redding van in het water geraakte personen, bestrijding van ongevallen met chemische stoffen.
Strandveiligheid Strandwachters waken vanuit vijf posthuizen gedurende het badseizoen over de veiligheid op het strand. De bewaking geschiedt door gediplomeerde strandwachters en richt zich primair op het voorkomen van verdrinkingen maar omvat ook hulpverlening aan bijvoorbeeld zoekgeraakte kinderen. De bewaking geldt gedurende de weekenden in de periode van begin mei tot begin september en gedurende weekdagen aanvullend in de acht weken schoolvakantie vanuit twee posten.
26
2.4.3
Wat gaat het kosten: programmabudget 2007
Meerjarenraming van lasten en baten (bedragen x € 1.000)
Lasten Baten Subtotaal
Dotaties aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na verrekening met reserves
Realisatie 2005 52.133 17.323 -34.810
2006 41.979 5.551 -36.428
2007 42.848 3.635 -39.213
2008 41.883 3.635 -38.248
2009 42.289 3.635 -38.654
2010 42.420 3.635 -38.785
505 838
55 772
132 1.053
132 211
132 261
132 169
-34.477
-35.711
-38.292
-38.169
-38.525
-38.748
27
2.5
Programma Cultuur en Media
Coordinerende portefeuillehouders: Mw. J. Klijnsma / R.S. Baldewsingh Behoud cultureel erfgoed, gevarieerd aanbod en ondersteunen van kunst en cultuur en het bevorderen van lokale mediabeleid
Stimuleren cultuurparticipatie
Cultuur aanbod
Wijkcultuur: verbinding stad en wijk programmering
Versterken productieklimaat theater en dans
Stimuleren van de Popcultuur
Meer bevolkingsgroepen bereiken
Actieplan Cultuurbereik
Onderhoud, overname en nieuwe cultuurpanden
Vernieuwen lokale mediabeleid
Inter)nationale positie
Creatieve stad
Investeren in broedplaatsen, netwerken en programmering
Versterking Den Haag als cultuur- en festivalstad
Vernieuwing subsidierelatie
cultuurmarketing
Bezien voortzetting FUN X radio
Ontwikkelen van stedelijk programma met partners in de stad
Stimuleren cultureel talent in de wijken
2.5.1
Beoogd maatschappelijk effect: wat willen we bereiken?
De gemeente Den Haag wil het culturele erfgoed van de stad behouden en de collecties professioneel beheren. Daarnaast streeft zij naar een gevarieerd en hoogwaardig cultuuraanbod en ondersteunt zij kwetsbare vormen van kunst en cultuur. De ambitie met het beleidsakkoord ‘Meedoen’ is de Haagse cultuur toegankelijker te maken voor iedere Hagenaar en het culturele talent in de wijken te stimuleren. De gemeente richt zich de komende jaren met name op: x Het stimuleren van de cultuurparticipatie door onder andere: het verbinden van cultuur op stedelijk niveau met cultuur in de wijken. het stimuleren van actieve kunstbeoefening onder jongeren en de popinfrastructuur en het behoud van popinitiatieven voor de stad. versterking van het culturele bewustzijn door het vergroten van het publieksbereik. x Het versterken en ondersteunen van het cultuuraanbod op basis van het meerjarenbeleidsplan ‘De wereld vangen’. x Het verder ontwikkelen van het programma ‘de creatieve stad’ met partners in de stad, dat zich richt op de creatieve sector, te weten: de kunsten, media, entertainment en de creatieve zakelijke dienstverlening. x Het verbeteren van de (inter)nationale positie van Den Haag als cultuurstad. x het vernieuwen van het lokale mediabeleid. Effect-kengetallen Oordeel bezoeker over aanbod cultuurvoorzieningen in Den Haag: algemeen rapportcijfer aanbod culturele voorzieningen Gemiddeld rapportcijfer aanbod culturele voorzieningen naar leeftijd: 16-24 jaar 25-44 jaar 45-64 jaar 65+ Gemiddeld rapportcijfer aanbod culturele voorzieningen naar etnische
Nulmeting (realisatie 2005)
2007
2008
2009
2010
7,4
7,4
7,4
7,4
7,4
7,0 7,3 7,6 7,6
7,2 7,3 7,6 7,6
7,2 7,3 7,6 7,6
7,2 7,3 7,6 7,6
7,2 7,3 7,6 7,6
7,2
7,5
7,5
7,5
7,5
herkomst: Nederland
29
Turkije/Marokko Suriname/Curaçao Anders Gemiddeld rapportcijfer aanbod culturele voorzieningen naar inkomen: < € 301 € 301- € 2000 € 2001- € 3000 > € 3000
6,7 7,2 7,4
6,9 7,2 7,5
7,0 7,3 7,5 7,7
7,3
7,3
7,3
7,3
7,5 7,5 7,7
7,5 7,5 7,7
7,5 7,5 7,7
7,5 7,5 7,7
6,9 7,2 7,5
6,9 7,2 7,5
6,9 7,2 7,5
Bron: Stadsenquêtes 2005 en 2006 Toelichting: Het rapportcijfer voor de culturele voorzieningen in Den Haag (naar doelgroep) is de afgelopen jaren nagenoeg gelijk gebleven en is ruim voldoende. Dit cijfer geeft aan dat de Hagenaar een positief beeld heeft en houdt over het gemeentelijke kunst- en cultuurbeleid. Het huidige meerjarenbeleidsplan Kunst en Cultuur loopt tot 2009. Daarna kunnen de uitgangspunten wijzigen en daarmee ook de streefwaarden.
2.5.2
Gemeentelijke bijdrage: wat gaan we daarvoor doen?
Met het beleidsakkoord ‘Meedoen’ geeft de gemeente haar ambities voor de komende jaren. Het doel is het scheppen van een breder cultureel klimaat. De gemeente wil kansen geven aan jonge talenten, culturele experimenten, een brede programmering en meer amateurkunst en jeugdtheater. Er is ruimte voor festivals en evenementen op pleinen en in parken in de wijken. Het stimuleren van de cultuurparticipatie
Wijkcultuur: Verbinding stad en wijk Er komt een actieplan Wijkcultuur. Het doel is het verbinden van cultuur op stedelijk niveau met cultuur in de wijken. Voor stadsdelen worden specifieke programma’s ontwikkeld en wordt de bestaande infrastructuur beter benut en versterkt. De samenhang tussen amateurkunst, cultuureducatie en actieve en passieve cultuurparticipatie wordt op verschillende niveaus versterkt, met specifieke aandacht voor jongeren en migranten. Voor deze ambities is in het beleidsakkoord € 1 miljoen structureel én € 5 miljoen incidenteel beschikbaar gesteld.
Stimuleren popcultuur De gemeente stelt een Popplan op gericht op het behoud van popinitiatieven voor de stad, de actieve kunstbeoefening onder jongeren en de popinfrastructuur. Het plan is naar verwachting in het najaar van 2006 gereed.
Amateurkunst De ondersteuning van de amateurkunst zal worden versterkt met de inzet van Culturalis. Daarnaast biedt de gemeente goede faciliteiten die de amateurkunstbeoefening stimuleren. Hiervoor is structureel € 0,4 miljoen beschikbaar gesteld.
Actieplan Cultuurbereik Talentontwikkeling, stedelijk cultuurpunt, cultuurankers in de stadsdelen, laagdrempelige initiatieven, Cultuur & School en cultuurmenu zijn in het Haagse Actieplan Cultuurbereik 2005-2008 belangrijke treffers. Dit is een gezamenlijk programma van de gemeente Den Haag en het ministerie van OCW. Versterking en ondersteuning van het cultuuraanbod
Versterking productieklimaat voor theater en dans Theatergroep Annette Speelt, AlbA theaterhuis, de Haagsche Dansetage, Korzo theater en het Holland Dance Festival worden de komende jaren gericht ondersteund.
Meer bevolkingsgroepen bereiken Het bereiken van meer bevolkingsgroepen via een breed en divers cultuuraanbod wordt verder gestimuleerd door diverse initiatieven op het snijvlak van de beleidsterreinen Cultuur, Onderwijs en Welzijn te subsidiëren. Jongeren en Hagenaars met een niet-Nederlandse achtergrond zijn hierbij het aandachtspunt. Hiervoor is een structureel budget (€ 0,2 miljoen) beschikbaar.
Onderhoud cultuurpanden Het onderhoud van cultuurpanden vindt plaats op basis van een meerjarenonderhoudsplan. Voor 2007 staat het vervangen van (gedeelten van) de dakbedekking van het Gemeentemuseum, het Koorenhuis, Theater aan het Spui en het Paleis Lange Voorhout gepland. Daarnaast wordt de ornamentenmuur in de tuin van het Gemeentemuseum gerenoveerd. De staat van onderhoud van het verouderde Korzotheater wordt beeld gebracht. Naar verwachting kan besluitvorming begin 2007 plaatsvinden. Vanuit het beleidsakkoord is hiervoor € 5 miljoen beschikbaar.
30
Overname en nieuwe cultuurpanden De Stichting Exploitatie Muziekcentrum en Danstheater (SEM) is de exploitant van de Dr Anton Philipszaal en het Lucent Danstheater. De gemeente neemt beide zalen over. De gemeente verhoogt de subsidie aan de SEM met € 0,25 miljoen, zodat na overname van de zalen sprake kan zijn van een gezonde exploitatie. Hiermee draagt zij bij aan de versterking en de attractiviteit van de zalen, waarmee zowel een cultureel belang, als een belang voor het functioneren van de binnenstad is gediend. Het Koorenhuis gaat in Escamp een tweede vestiging opzetten. In het nieuwe beleidsakkoord is hiervoor € 15,3 miljoen beschikbaar gesteld.
Bilderdijkstraat De gemeente gaat het pand gevestigd in de Bilderdijkstraat aankopen. Met het aankopen van het pand bestaat de mogelijkheid om de Jeugdtheaterschool Rabarber op een verantwoorde wijze te exploiteren. Hiervoor is een bedrag van € 3,4 miljoen beschikbaar gesteld. Creatieve stad Met het programma Creatieve Stad stimuleert en ondersteunt Den Haag de creatieve sector. Het gaat om onderzoek en monitoring van de creatieve sector (omvang en betekenis), voldoende betaalbare (bedrijfs)ruimte in een binnenstedelijke omgeving, voldoende betaalbare plekken voor presentatie van werk en ideeën van kunstenaars buiten de gevestigde cultuurinstellingen (permanent en tijdelijk), consolideren van een aantal bestaande initiatieven dat zich bewezen heeft, stimuleren van culturele activiteiten van broedplaatsen, communicatie, ontmoeting en mogelijkheden om activiteiten te organiseren. De (inter)nationale positie van Den Haag als cultuurstad De gemeente blijft aandacht geven aan de internationale aspecten van Den Haag als cultuurstad. De Koninklijke Schouwburg krijgt subsidie voor meer programma’s gericht op een internationaal publiek. Ook gaan de voorbereidingen door om Den Haag te nomineren voor culturele hoofdstad van Europa in 2018.
Cultuurmarketing Het versterken van de positie van Den Haag als cultuur- en festivalstad geschiedt onder andere door intensieve marketing. Verbinding met de doelen en inspanningen op het terrein van de citymarketing en samenwerking met partijen in de stad zijn daarbij van cruciaal belang. Output-kengetallen
Nulmeting (realisatie 2005)
2007
2008
2009
2010
32,0% 3,1%
33,1% 4,2%
33,1% 4,2%
33,1% 4,2%
33,1% 4,2%
100% 90,7%
100% 96%
100% 96%
100% 96%
100% 96%
40,3% 50,0%
40,3% 50,2%
40,3% 50,2%
40,3% 50,2%
40,3% 50,2%
% Deelnemende scholen en leerlingen buitenschoolse activiteiten, kunstmenu en -projecten van het Koorenhuis:
Basisonderwijs/ buitenschoolse activiteiten deelnemende scholen/totaal aantal scholen deelnemende leerlingen/totaal aantal leerlingen
Kunstmenu van het Koorenhuis deelnemende scholen/totaal aantal scholen deelnemende leerlingen/totaal aantal leerlingen
Voortgezet onderwijs kunstprojecten Koorenhuis deelnemende scholen/totaal aantal scholen deelnemende leerlingen/totaal aantal leerlingen
Bron: Den Haag in cijfers Toelichting: Er is veel animo voor de educatieprojecten van het Koorenhuis voor het basis- en voortgezet onderwijs. Ieder jaar willen meer scholen en leerlingen deelnemen. Het Koorenhuis hanteert in principe een maximum aantal deelnemers. De groei die blijkt uit bovenstaande cijfers, wordt bereikt door het efficiënter omgaan met middelen door het Koorenhuis. Het huidige meerjarenbeleidsplan Kunst en Cultuur loopt tot 2009. Na deze periode kan sprake zijn van gewijzigde uitgangspunten. Dit kan tot bijstelling van de streefwaarden leiden.
Media Het huidige lokale mediabeleid is vastgelegd in de Haagse radionota van 2000. Dit beleid is in 2004 geëvalueerd. Duidelijk werd dat in het bijzonder de ontwikkelingen rond Residentie.net en het Multimediacentrum van Stads-omroep Den Haag goed aansloten op de uitgangspunten voor het gemeentelijke beleid. Ook werd vastgesteld dat de uitgangspunten uit de nota nog steeds overeind kunnen blijven als werkzaam kader voor de ICT vernieuwing van het lokale mediabeleid. Daarnaast wijzigt de Mediawet in 2006. Hierdoor gaat de verhouding tussen de gemeente en de lokale zendmachtiginghouder (Stichting Stadsomroep Den Haag) wijzigen. De gemeente wil voor het eind van 2006 met Radio TV West en Stadsomroep Den Haag een nieuw 31
beleidskader afspreken en een daarbij passende vernieuwde subsidierelatie. De gemeente spreekt betrokken instellingen en organisaties over nieuwe wensen en ideeën en neemt deze mee in de nieuwe medianota. De nota is in het najaar gereed. Het convenant tussen de G4-gemeenten en het Ministerie van OCenW over FunX radio loopt eind 2006 af. Uit de evaluatie komt naar voren dat FunX in korte tijd succesvol is geweest in het bereiken van de jongeren. In het convenant ligt vast dat de gemeente Den Haag haar financiële bijdrage zal beëindigen. Gegeven echter het succes van FunX radio gaat Den Haag met andere grote drie gemeenten en het ministerie overleggen over een tijdelijke voortzetting bij wijze van overbrugging. Ook moet worden bezien of FunX radio onder is te brengen in enige vorm van landelijke financiering. Bibliotheekwerk De gemeente bezit een Centrale Bibliotheek aan het Spui en 18 vestigingen verspreid over de stad. In het beleidsakkoord is voor de exploitatie van een nieuwe bibliotheek in het stadsdeelkantoor Leyweg een bedrag van € 0,4 miljoen uitgetrokken. De bibliotheek programmeert breed: informatie, educatie, cultuur en ontmoeting en is de meest bezochte educatieve instelling van de stad. Meer dan voorheen zal de bibliotheek worden betrokken bij de versterking van de samenwerking tussen onderwijs, cultuur en welzijn. Gemeentearchief De kernactiviteiten van het gemeentearchief op het gebied van verwerven, ontsluiten, beheren en het ter beschikking stellen van historische collecties worden voortgezet. Het gemeentearchief zal er verder zorg voor dragen, dat de gemeente Den Haag op zoveel mogelijk eenvormige wijze digitale documenten ontsluit, opslaat en beheert. Dit leidt tot grotere gebruiksmogelijkheden van informatie voor/door de gemeentelijke organisatie en de Haagse burger. 2.5.3
Wat gaat het kosten: programmabudget 2007
Meerjarenraming van lasten en baten (bedragen x € 1.000)
Lasten Baten Subtotaal
Dotaties aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na verrekening met reserves
32
Realisatie 2005 111.464 21.395 -90.069
2006 106.582 9.821 -96.761
2007 102.261 7.742 -94.519
2008 101.872 7.742 -94.130
2009 102.394 7.742 -94.652
2010 101.122 7.742 -93.380
9.103 6.478
1.240 2.250
42.374 18.294
10.800 13.263
7.500 10.748
0 2.192
-92.694
-95.751
-118.599
-91.667
-91.404
-91.188
2.6
Programma Onderwijs
Coördinerend portefeuillehouder: S. Dekker Verbeteren voorzieningen onderwijs
Uitvoering reguliere/wettelijke taken
Verbeteren van randvoorwaarden/coördinatie
Aansluiting op de Haagse economie
Handhaven leerplicht
Veiligheid in en om scholen
Aanpak schooltijdig schoolverlaten
Voor —en vroegschoolse educatie Schakelklassen
Soepele overgang diverse schooltypen
Aansluiting onderwijs- arbeidsmarkt en stages
Onderwijshuisvesting
Voorkomen segregatie
Aanpak jeugdwerkloosheid
Volwasseneneducatie
Voor- en naschoolse opvang
Hoger en internationaal onderwijs
Leerlingenvervoer
2.6.1
Beoogd maatschappelijk effect: wat willen we bereiken?
Het programma Onderwijs is erop gericht de voorzieningen rond het onderwijs te verbeteren. Het betreft zaken die: x rechtstreeks voortvloeien uit wettelijke en reguliere taken van de gemeente waaronder het handhaven van de leerplicht en de onderwijshuisvesting; x de verantwoordelijkheid van het onderwijs of het individuele schoolbestuur overstijgen en daarom vragen om gemeentelijke coördinatie of regie in de randvoorwaardelijke zin; x gericht zijn op de aansluiting van het Haagse aanbod aan beroepsonderwijs op de behoeften van de Haagse economie, waardoor een bijdrage wordt geleverd aan een goed Haags vestigingsklimaat voor bedrijven en andere instellingen. Effect-kengetallen Opleidingsniveau van de Haagse bevolking > 16 jaar - lager onderwijs - middelbaar onderwijs - hoger onderwijs
Nulmeting 2007
2008
2009
2010
35% 31% 34%
35% 31%
34% 31%
34% 31%
34%
35%
35%
33% 31% 36%
00/01
06/07
07/08
08/09
09/10
531,0 534,9
532 535
532 535
532 535
532 535
00/01
06/07
07/08
08/09
09/10
27% 27% 21% 25%
31% 25% 24% 20%
30% 25% 24% 20%
30% 24% 25% 21%
30% 24% 25% 21%
2006
Bron: Stadsenquête
Gemiddelde cito-score Haagse leerlingen -score Haagse leerlingen -landelijke score Bron: CITO
Profiel: aandeel voortgezet onderwijs (geslaagden) -VMBO-beroeps- en gemengde leerwegen -VMBO-theoretische leerweg (MAVO) -HAVO -VWO Bron: Rijksinspectie van het onderwijs, bewerking OCW/OIV
33
2.6.2
Gemeentelijke bijdrage: wat gaan we daarvoor doen?
Het meerjarig beleidskader ‘Haagse Klasse(n)’ vormt de basis voor het gemeentelijk onderwijsbeleid in de periode 2006-2010. Haagse Klasse(n) is in overleg met de schoolbesturen tot stand gekomen en bevat een aantal thema’s. Haagse Klasse(n) zal in nauwe samenwerking met de Haagse schoolbesturen uitgevoerd worden. Op basis van het beleidsakkoord 2006-2010 zal extra worden ingezet op de uitbreiding van de voorschoolse educatie, de aanpak van het voortijdig schoolverlaten o.a. via de handhaving van de leerplicht, het bevorderen van de voor- en naschoolse opvang (motie van tweede kamerleden van Aartsen/Bos) en het bevorderen van stagemogelijkheden en veiligheid in en rondom scholen. Hieronder volgt een toelichting op een aantal (onderdelen van) thema’s. Uitvoering wettelijke/reguliere taken
Handhaving leerplicht De gemeente controleert volgens de Leerplichtwet of al haar leerplichtige inwoners daadwerkelijk bij scholen staan ingeschreven en het onderwijs volgen. De scholen zijn verantwoordelijk voor de registratie van de aanwezigheid en afwezigheid van leerlingen. Bij ongeoorloofde afwezigheid meldt de school dit aan de gemeente waar de leerling woont. De leerplichtambtenaren van de gemeente dragen vervolgens zorg voor een goede afhandeling van deze melding en richten zich op het herstel van het schoolbezoek. De gemeente intensiveert de Regionale Meld- en Coördinatie functie. Output-kengetallen
Nulmeting
01/02
06/07
07/08
08/09
09/10
1.491 3.261
456 3.767
425 4.500
400 5.000
375 4.500
Schoolverzuim:
- absoluut schoolverzuim -relatief verzuim
Bron: jaarverslagen Leerplicht Toelichting: Schoolverzuim is absoluut als de leerling niet bij een onderwijsinstelling staat ingeschreven. Schoolverzuim is relatief als de leerling wel staat ingeschreven, maar langdurig/veelvuldig ongeoorloofd afwezig is. De daling van het absoluut verzuim wordt verklaard door de verbetering van de kwaliteit van de leerlingenadministratie en de koppeling met Burgerzaken. Het relatief verzuim zal eerst toenemen en op den duur door het stringenter beleid leiden tot een afname van het spijbelgedrag. In dit kader wordt gewezen op de invoering van verzuimprotocollen op het primaire en voortgezet onderwijs, de stijging van het aantal leerplichtambtenaren en de ontwikkeling waarbij het relatief verzuim bij leerlingen tot en met 18 jaar gemeld moet worden.
Voor- en vroegschoolse educatie Met ingang van het schooljaar 2006/2007 zijn er 73 voorscholen. Voorscholen zijn verbonden aan GOA-scholen (Gemeentelijk Onderwijs Achterstandenbeleid) en zijn bestemd voor kinderen in de leeftijd van 2,5 tot 6 jaar in een achterstandssituatie. Een voorschool bestaat uit een peuterspeelzaal en een basisschool die gezamenlijk een specifiek programma uitvoeren. Er zal vooral ingezet worden op het vergroten van het aantal peuters dat naar de voorschool gaat. De gemeente ondersteunt daarnaast oudereducatie en opvoedingsondersteuning op voorscholen en GOA-scholen in samenwerking met de Mondriaan onderwijsgroep. Output-kengetallen Voor- en vroegschoolse educatie: - aantal voorscholen - aantal doelgroepkinderen op voorscholen - aantal peuters op voorscholen - bereikte doelgroeppeuters
Nulmeting
05/06*
06/07
07/08
08/09
09/10
66 1.775 2.250 45%
73 2.000 2.550 50%
79 2.200 2.825 55%
83 2.400 3.050 60%
87 2.575 3.300 65%
Bron: Civision *) is schatting, geen nulmeting, uitgezonderd aantal voorscholen.
Schakelklassen In het kader van het onderwijsachterstandenbeleid gaan gemeenten in overleg met scholen en hun besturen vanaf augustus 2006 schakelklassen realiseren. Schakelklassen zijn bedoeld voor kinderen met een grote taalachterstand die, na het schakeljaar, (weer) kunnen deelnemen aan het reguliere onderwijs. In het schooljaar 2006-2007 starten in Den Haag (naar verwachting) 50 schakelklassen in het primair onderwijs. Hieronder vallen ook de opvanggroepen voor neveninstromers en de kopklas. Over het aantal te realiseren schakelklassen zijn afspraken gemaakt met het Rijk in het kader van GSB III, maar deze afspraken worden aangepast, omdat het wettelijke kader gewijzigd is en daarmee de definitie van een schakelklas. In het najaar 2006 wordt met het Rijk onderhandeld over het aantal kinderen dat in de periode 1 augustus 2006 tot en met 31 december 2009 gaat deelnemen aan een schakelklas. 34
Output-kengetallen Aantal kinderen dat deelneemt aan schakelklas Aantal schakelklassen per jaar
Nulmeting pm 44
06/07 525 43
07/08 640 43
08/09 640 43
09/10 640 43
Toelichting: De nulmeting komt per peildatum 1 oktober 2006. De aantallen zijn inschattingen, hierover vinden in het najaar 2006 nog onderhandelingen plaats met het Rijk. Bij de inschatting van het aantal deelnemers is uitgegaan van het GSB-III budget toegerekend aan schakelklassen.
Onderwijshuisvesting In de nota ‘Visie op onderwijshuisvesting Den Haag 2000-2010’ is besloten om prioriteit te geven aan vervangende nieuwbouw van schoolgebouwen die niet meer voldoen aan de huidige eisen. Voor het jaar 2007 wordt op het concept-programma Onderwijshuisvesting een bedrag van circa € 44 miljoen opgenomen, waarvan circa € 35 miljoen voor investeringen in de nieuwbouw en uitbreiding van de bestaande bouw en circa € 9 miljoen voor eerste inrichting, onderhoud en aanpassing van de schoolgebouwen in Den Haag. De belangrijkste nieuwbouwprojecten in 2007 zijn: de basisscholen Dreibholtzstraat, Oosterhesselenstraat, Wateringse Binnentuinen en Westduinweg, de speciale basisscholen aan de Guido van Dethstraat (nu Paddepad), in Ypenburg (deelplan 19) en aanpassing, uitbreiding en vervanging gymzaal van de Vrijstaathof (nu Haviklaan/Cantateplein), voor een school voor speciaal onderwijs aanpassing en uitbreiding van de Doorniksestraat (nu Roemer Visscherstraat), en voor voortgezet onderwijs de Hofstede praktijkschool aan de Wolweversgaarde (nu Haardstede) en Westhage aan de Mgr. Nolenslaan (ook ter vervanging van de Mient). Uitwerking van het vorenstaande vindt plaats in het programma Onderwijshuisvesting 2007. De gemeente gaat tot en met 2008 door met de planmatige aanpak van het terugdringen van het achterstallige (schoolbestuurlijke) onderhoud van binnenkant van lesgebouwen bij het primair en speciaal onderwijs door in aanvulling op de rijksbekostiging via cofinanciering middelen ter beschikking te stellen aan de schoolbesturen.
Volwasseneneducatie Volwasseneneducatie richt zich op Haagse burgers van 18 jaar en ouder die op jeugdige leeftijd niet of onvoldoende de mogelijkheid hebben gekregen of deze onvoldoende benut hebben om een startkwalificatie te halen. De nieuwe wet inburgering, die op 1 januari 2007 in werking treedt, heeft ook consequenties voor de volwasseneneducatie. Opleidingen Nederlands als tweede taal mogen alleen nog boven niveau A2 worden aangeboden. Zie ook het programma Burgerschap. Kengetallen Deelnemers VAVO (Voortgezet algemeen volwassenenonderwijs) Deelnemers Nederlands taal 1
2006 575 525
2007-2010 pm * pm *
*) aantallen worden per 1 januari 2007 bekend
De gemeente is met het Rijk in onderhandeling over de prestatie-afspraken GSB III. Naar verwachting zullen per 1 januari 2007 afspraken worden gemaakt over het aantal deelnemers VAVO (Voortgezet algemeen volwassenenonderwijs) en deelnemers NT1 (Nederlands als eerste taal). Hierbij speelt onder andere dat vanaf 1 augustus 2006 les- en cursusgeld wordt ingevoerd en dat er vanaf 1 januari 2007 er geen Nederlands als tweede taal (op de niveaus A1 en A2) meer gegeven mag worden voor inburgeringsplichtigen. Ook de nieuwe wet op de inburgering kan de deelname aan het VAVO nog beïnvloeden. Door het besluit Samenwerking VO-BVE zijn VO-scholen vanaf 1 januari 2006 verplicht om voor de 16- en 17-jarigen onderwijs in te kopen bij het VAVO. Voor deze doelgroep koopt de gemeente geen trajecten meer in. Verbeteren randvoorwaarden/coördinatie
Veiligheid in en rond scholen Door het uitvoeren van het actieprogramma ‘Een veilige school’ benadrukt de gemeente het belang dat zij hecht aan de veiligheid in en om de scholen. In dit actieprogramma zijn onder andere het belang van goede veiligheidsplannen op scholen verwoord en is de nadrukkelijke wens de invoering van een stedelijk systeem voor incidentenregistratie beschreven.
Soepele overgang diverse schooltypen De gemeente wil samen met de schoolbesturen de knelpunten oplossen bij het plaatsen van leerlingen in het speciaal basisonderwijs en bij de expertisecentra. Doelstelling hierbij is dat hiermee wachtlijsten voorkomen kunnen worden. Voor de overgang van leerlingen van groep 8 naar de diverse typen van voortgezet onderwijs zijn afspraken gemaakt met de schoolbesturen om te zorgen dat alle leerlingen bij de aanvang van het nieuwe schooljaar geplaatst worden. De overgang van vooral het vmbo naar vervolgonderwijs in het mbo wordt jaarlijks in kaart gebracht in het Preventieproject vmbo/mbo. Daarmee ontstaat een goed zicht op de leerlingen die opgeroepen moeten worden door het casemanagement.
35
Voorkomen van segregatie/bevorderen sociale cohesie Van groot belang is dat leerlingen binding hebben aan Den Haag en aan elkaar. Dit kan onder meer door de menging en uitwisseling van leerlingpopulaties op scholen in het voortgezet onderwijs een impuls te geven. Om te komen tot het ontwikkelen van concrete maatregelen zal op initiatief van de gemeente overlegd worden met de schoolbesturen. Aandachtpunt hierbij is ook dat kinderen in de eigen wijk de basisschool kunnen bezoeken (onder meer door het evenwichtig spreiden van basisscholen over de stand via de Integrale Huisvestingsplannen Onderwijs en het uitvoeren van onderzoek naar leerlingstromen). Daarnaast wil de gemeente investeren in de relaties tussen school, ouders en leerlingen. Dit gebeurt in het primair onderwijs onder ander via het project Meer Kansen met Ouders. Dit project heeft tot doel de afstemming tussen ouders en school te verbeteren om zo de ontwikkelingskansen van kinderen te vergroten. Tot en met het schooljaar 2005-2006 hebben 19 scholen aan Meer Kansen met Ouders deelgenomen. In het schooljaar 2006-2007 starten 14 scholen met het project. Het streven is dat elk schooljaar 10 nieuwe scholen met het project starten.
Voor en naschoolse opvang De gemeente zal de ontwikkeling van leerlingen na schooltijd op cultureel en sportief gebied blijven ondersteunen, onder andere door het gericht verstrekken van subsidies. Ook wil zij schoolbesturen nadrukkelijk uitnodigen het concept van de brede buurtschool meer in te voeren, waarbij de koppeling met voor- en naschoolse opvang prioriteit heeft. Hiertoe is ook een pilot naschoolse opvang met vier basisscholen gestart, waarvoor extra rijksmiddelen beschikbaar zijn. Aansluiting op de Haagse economie
Terugdringen voortijdig schoolverlaten De gemeente faciliteert de schoolbesturen met betrekking tot de aansluiting van het Basisonderwijs op het Voortgezet onderwijs (BOVO-procedure), zodat ieder kind vanuit groep acht in het basisonderwijs doorstoomt naar de voor het kind meest geëigende vorm van voortgezet onderwijs. De schoolbesturen hebben een convenant gesloten met het MBO over de doorstroming van leerlingen van VO naar het MBO. De casemanagers van de gemeente Den Haag begeleiden de jongeren, die nog geen keuze hebben (kunnen) maken, gedurende de zomervakantieperiode, zodat zij per 1 september een vervolgtraject kunnen starten. Samen met de schoolbesturen realiseert de gemeente een dekkend stedelijk netwerk van tijdelijke opvangvoorzieningen voor leerlingen die buiten de boot vallen. Om het aantal jongeren dat een startkwalificatie haalt te verhogen, streeft de gemeente ernaar het totaal aantal herplaatste voortijdige schoolverlaters in het schooljaar 2008/09 met 50% te verhogen ten opzichte van het schooljaar 2003/04. De gemeente ontvangt voor dit doel middelen van het rijk in het kader van het grotestedenbeleid. Ouput-kengetallen
Nulmeting
Aantal herplaatste voortijdige schoolverlaters (G GSB)
2003/2004 922
2007
2008
2009
2010
1.198
1.291
1.383
1.383
5.000
4.900
4.800
4.500
Bron: Civision, Cliq (SZW), ROC Mondriaan
2005 Aantal voortijdig schoolverlaters
5.376
Aansluiting onderwijs en arbeidsmarkt en Stages De gemeente hecht zeer aan een goede samenwerking tussen het onderwijs en het bedrijfsleven. Zij brengt dit onder meer naar voren door betrokkenheid bij het OnderwijstechnoCentrum Haaglanden en bij projecten als Technotalent. Daarnaast is de koppeling van stageairs aan werkgevers via een gecoördineerde aanpak tussen gemeente, scholen en werkgevers van groot belang. Daarbij is de gemeente aanspreekpunt voor bedrijven die een leerwerkbedrijf willen worden. Tevens is de gemeente coördinatiepunt van de gezamenlijke scholen. Het matchen van scholieren en werkgevers voor stageplaatsen gebeurt door de scholen voor VMBO en MBO, die hiervoor een gezamenlijk coördinatiepunt en het stageloket inrichten. Inzicht in de beschikbare stageplaatsen bij erkende leerbedrijven wordt gegeven door de officiële website van de Kenniscentra voor Beroepsonderwijs en Bedrijfsleven. Voor het overige geldt dat Werkbeurs Jongeren van de gemeente het aanspreekpunt is. De gemeente als werkgever zal zelf jaarlijks 300 stage- en leerwerkplekken aanbieden.
Aanpak jeugdwerkloosheid Jongeren die de school voortijdig verlaten en zich melden bij de Werkbeurs Jongeren hebben in 95% van de gevallen geen startkwalificatie behaald. Altijd wordt eerst gekeken of de jongere op een of andere manier weer terug naar school te leiden is. Mocht dit niet lukken dan gaat de jongere aan het werk in combinatie met leren. Dit gebeurt bijvoorbeeld in de praktijktrainingen bij het Leerwerkcentrum (duale trajecten) met een mogelijk vervolg op het ROC (Mondriaan Onderwijsgroep). Ook bij de plaatsingen op (regulier) werk wordt aandacht geschonken aan training en opleiding (doorlopende leerlijnen) met de bedoeling om alsnog een startkwalificatie te halen, of het hoogst haalbare op sectorniveau. Bij sommige jongeren is er echter zoveel aan de hand dat flankerende zorg nodig is. Voor deze jongeren worden zorgtrajecten ingekocht.
36
Vanaf 1 juli 2006 werkt de gemeente met de Werk Voorop methodiek. Dit houdt in dat Jongeren (met of zonder uitkering) die zich melden bij het Jongerenloket binnen een week na de werkintake terug gaan naar school, of worden geplaatst op een werkplek/werksetting. Dit betekent geen wachtlijsten, want thuis zitten doet jongeren geen goed. De verwachtingen van deze methodiek zijn hoog: meer jongeren terug naar school of duurzaam aan het werk. Zie verder ook het programma Werk en inkomen.
Hoger en internationaal onderwijs Het Haagse aanbod van internationaal, hoger in post-hoger onderwijs draagt bij aan een gunstig vestigingsklimaat en imago van Den Haag als internationale stad. De gemeente zal zich dan ook inspannen om in 2007 te voldoen aan de specifieke onderwijsvraag van de groeiende expatgemeenschap en de opleidingsbehoefte van (beleids)professionals binnen sterk ontwikkelde werkgelegenheidssectoren als bestuur & beleid en internationaal recht, vrede & veiligheid. Dit doet zij door nieuwe initiatieven om het bestaande aanbod in het hoger en post-hoger onderwijs waar mogelijk te ondersteunen, onder meer door een faciliterende rol in de sfeer van huisvesting. Initiatieven die gemeentelijke aandacht krijgen, zijn de plannen voor uitbreiding van de Campus Den Haag, voor de mogelijke oprichting van een University College en voor de ontwikkeling van een campus rond de Haagse Hogeschool met onder meer studentenhuisvesting. Na afronding van de -in 2006 gestarte- haalbaarheidsstudies zal worden bezien op welke wijze de mogelijke komst van Europees onderwijs kan worden gerealiseerd. Hierbij kan worden gedacht de daarvoor noodzakelijke besluitvorming van derden (minister OC&W, Europese Unie, onderwijsveld) te beïnvloeden en aan het faciliteren in de huisvesting. Verder heeft de gemeente initiatief genomen met de ontwikkeling van een gemeentebreed programma ‘Internationale Stad’ alsook met de ontwikkeling van een gemeentebrede citymarketingsstrategie waarvan studeren/onderwijs één van de vier dragende pijlers vormt. Ten slotte zal een nieuwe versie worden uitgebracht van de meertalige brochure over het aanbod van internationaal, hoger en post-hoger onderwijs in Den Haag, bedoeld als informatiebron en marketingsinstrument. 2.6.3
Wat gaat het kosten: programmabudget 2007
Meerjarenraming van lasten en baten (bedragen x € 1.000)
Lasten Baten Subtotaal
Dotaties aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na verrekening met reserves
Realisatie 2005 295.838 221.574 -74.264
2006 226.337 134.546 -91.791
2007 207.850 118.748 -89.102
2008 186.530 97.793 -88.737
2009 182.912 94.569 -88.343
2010 181.055 94.569 -86.486
4.228 7.446
6.471 5.835
4.238 9.248
2.286 6.753
2.200 4.737
200 535
-71.046
-92.427
-84.092
-84.270
-85.806
-86.151
37
2.7
Programma Burgerschap
Coördinerend portefeuillehouder: R.S. Baldewsingh
Het stimuleren van burgerschap
Inburgering
Vergroten sociale verantwoordelijkheid 3.350 inburgeringstrajecten voor oud- en nieuwkomers
Inburgercoaches en mentoren voor circa 500 inburgeringsplichtigen
Toerusten
Delen
Binden
100 urenprogramma’s voor 300 inburgeringsplichtigen
2.7.1
Beoogd maatschappelijk effect: wat willen we bereiken?
Iedere Hagenaar moet volwaardig aan de Haagse samenleving mee kunnen doen. Vaardigheden in de Nederlandse taal, kennis van de omgangsregels, waarden en normen vormen een essentiële voorwaarde om volwaardig te kunnen deelnemen aan de samenleving. Er is een nota over burgerschap in voorbereiding, die voor eind 2006 aan de raad wordt voorgelegd. Burgerschap is de nieuwe term voor de oude onderdelen inburgering oud- en nieuwkomers en integratiebeleid. Burgerschap gaat uit van een gelijkwaardigheid van alle Haagse burgers waarbij naast de eigen verantwoordelijkheid van de burger ook de verantwoordelijkheid van de samenleving uitgangspunt is. Dit is in volgende onderdelen uitgewerkt: x Toerusten: ontwikkelen van sociale en intellectuele vermogens als basisvoorwaarden voor actief burgerschap (investeren in menselijk kapitaal). x Delen: scheppen van gelijke kansen voor alle Hagenaars en stimuleren dat zij goed deelnemen op alle vitale maatschappelijke velden (investeren in gelijke rechten, plichten en kansen). x Binden: het actief verbinden van Hagenaars die zich naar elkaar toe sociaal gedragen en het verbinden van Hagenaars met de stad, zodat zij het gevoel krijgen dat Den Haag hun ‘vaderland’ is (investeren in een sociaal verantwoordelijke stad waar het goed toeven is). Dit moet in eerste instantie zorgen voor een betere relatie tussen burgers onderling, van burgers naar hun leefomgeving en van de burger tot de overheid. Effect-kengetallen Oordeel over eigen positie/positie groep om hogerop te komen in de samenleving: - westerse-Hagenaars over westerse Hagenaars - westerse-Hagenaars over niet-westerse Hagenaars - niet-westerse Hagenaars over westerse-Hagenaars - niet-westerse Hagenaars over niet-westerse Hagenaars
nulmeting
2007
2008
2009
2010
54% 3%
54% 3%
54% 3%
54% 3%
54% 3%
60% 3%
60% 3%
60% 3%
60% 3%
60% 3%
2005
Bron: Stadsenquête Toelichting: De kengetallen worden naar aanleiding van de Nota Burgerschap herzien.
2.7.2
Gemeentelijke bijdrage: wat gaan we daarvoor doen?
Inburgering oud- en nieuwkomers Iedereen in de Haagse samenleving moet volwaardig kunnen participeren. Daarom is inburgering, waaronder het spreken van de taal en kunnen participeren aan de samenleving belangrijk voor nieuwkomers en oudkomers. Het wettelijk voorgeschreven inburgeringsprogramma bestaat overwegend uit Nederlandse taal en basiskennis van de Nederlanse samenleving. Het helpt 39
inburgeraars wel op weg, maar er is meer nodig om van hen zelfstandige en betrokken burgers te maken, om goed burgerschap tot stand te brengen. Het gemeentelijk aanvullende aanbod is vooral gericht op het tot stand brengen van het aspect binding van burgerschap. Het is gericht op het ondersteunen van inburgeraars bij het opbouwen en versterken van een sociaal netwerk dat ook zijn vertakkingen heeft buiten hun eigen etnische of culturele groep. Naar verwachting wordt de nieuwe Wet inburgering 1 januari 2007 van kracht. Deze wet vervangt bij inwerkingtreding de Oudkomersregeling G30 en de Wet inburgering nieuwkomers (Win). In beginsel krijgen alle vreemdelingen van 18 tot 65 jaar hiermee een inburgeringsplicht evenals enkele specifieke groepen genaturaliseerde vreemdelingen. De nieuwe wet biedt kansen om de inburgering sneller te combineren met reïntegratieactiviteiten. Daarnaast maakt de wet het mogelijk om meer allochtone vrouwen in een achterstandspositie te laten inburgeren. Den Haag kent veel oudkomers die nog niet meedoen aan inburgering. De nieuwe wet maakt het mogelijk deze oudkomers zo nodig een inburgeringsplicht op te leggen wanneer zij werken of een uitkering ontvangen. De gemeente bereidt zich voor op de inwerkingtreding van de nieuwe Wet inburgering en past het gemeentelijke inburgeringsbeleid en daarmee samenhangende uitvoering aan. Het gemeentelijk ‘plus’ van de inburgeringsaanpak is vooral gericht op verbinden. Waar dat kan wordt er een verbinding gelegd tussen inburgering en beroepsopleiding of een traject op werk. School en werk zijn nog altijd de beste instrumenten voor insluiting. Het 100-urenprogramma biedt de inburgeraars de mogelijkheid een persoonlijk ontwikkelingsplan op te stellen. Tijdens het zogenaamde tweedaagse activiteitenprogramma maakt de inburgeraar kennis met de stad en met het voorzieningenaanbod op het gebied van sport, ontspanning en cultuur. Daarnaast worden inburgeraars die dat willen één-op-één gekoppeld aan mentoren. Dat zijn vrijwilligers die inburgeraars wegwijs maken in de Haagse samenleving. De mentor helpt de inburgeraar zijn leefwereld te verruimen en hun sociaal netwerk te verbreden. Ook voor de mentoren zelf is het contact met inburgeraars inspirerend en verrijkend. Voor 2007 heeft de gemeente de ambitie om in totaal 2.565 inburgeringstrajecten te realiseren. Deze bestaat uit: x realiseren van circa 650 gecombineerde trajecten inburgering en reïntegratie voor oud-en nieuwkomers met een uitkering en een arbeidsverplichting; x realiseren van circa 100 gecombineerde trajecten inburgering en reïntegratie voor oudkomers zonder uitkering; x realiseren van een inburgeringsvoorzieing voor 100 oudkomers met een uitkering zonder arbeidsverplichting; x realiseren van 1.670 inburgeringstrajecten voor oudkomers zonder werk en inkomen (veelal vrouwen); x realiseren van 45 inburgeringstrajecten voor geestelijke bedienaren. Output-kengetallen
2007
2008
2009
2010
Op basis van nieuwe Wet Inburgering: -Instroom inburgeringsplichtigen -Uitstroom gemeentelijke doelgroepen met examen binnen 3 jaar -Gemeentelijke doelgroepen zonder inburgeringsexamen binnen 3 jaar
2.565 175 0
2.565 700 0
2.500 1.200 0
2.500 2.300 70
Bron: interne registratie SZW en IB groep Toelichting: De huidige oud- en nieuwkomers regelingen (Win en G30) vervallen met de invoering van de nieuwe Wet Inburgering (WI). De inburgeraars die nu een programma volgen dan wel in 2006 een programma krijgen aangeboden, krijgen de kans dit programma af te ronden (circa 3.000 in 2007). Volgens de huidige inschatting zal dat in 2008 plaatsvinden (circa 500).
Overige ambities voor 2007 zijn: x realiseren van een 100-urenprogramma voor ongeveer 300 inburgeringsplichtigen; x koppelen van 500 inburgeringsplichtigen aan een coach of mentor; x realiseren van een activiteitenprogramma voor oudkomers als oriëntatie op het Haagse programma-aanbod voor sport en cultuur; x uitvoeren van case-management voor oud- en nieuwkomers onder het oude stelsel en inburgeraars aan wie de gemeente een aanbod doet onder het nieuwe stelsel; x ontwikkelen van inburgeringsprogramma’s op maat samen met particuliere aanbieders; x subsidiëren van instellingen die zich richten op specifieke doelgroepen.
Coaches en mentoren De taalvaardigheid van inburgeraars en sociale contacten met Nederlandstaligen beïnvloeden elkaar positief. Beide zijn van groot belang om optimaal mee te kunnen doen in de samenleving. Onderlinge contacten tussen Hagenaars zijn van groot belang, met name voor oud- en nieuwkomers. In 2005 is gestart met een project waarbij een aantal inburgeraars een niet-werkende Haagse 55-plusser als vrijwillige coach kregen. In 2006 is dit project voortgezet en worden 20 coaches geworven voor 120 koppelingen.
40
Ook bestaat sinds 2001 het mentorenproject “Wegwijs in Nederland” bij de Mondriaan Onderwijsgroep. De mentoren ondersteunen de inburgeraar gedurende zijn programma bij het integratieproces, verhogen de spreekvaardigheid en proberen verzuim en voortijdige uitval uit het inburgeringprogramma tegen te gaan. In 2006 krijgen 340 inburgeraars een mentor toegewezen. Daarnaast zijn studenten van de Haagse Hogeschool ingezet als mentoren voor Antilliaanse en Arubaanse inburgeraars. In 2006 zullen circa 50 koppelingen worden gerealiseerd. Voor 2007 streeft de gemeente ernaar in totaal 500 inburgeringsplichtigen te koppelen aan een coach of mentor.
Taalstages Een taalstage duurt minimaal 40 uur en levert niet alleen een belangrijke bijdrage aan de taalverwerving, maar ook aan het taalonderhoud van de inburgeraars. Taalstages worden zowel voor oud- als voor nieuwkomers ingezet. Voor de eerste helft van 2006 zijn 350 taalstages ingekocht bij de Mondriaan Onderwijsgroep. Inmiddels zijn er daarvan 250 gerealiseerd. Voor de tweede helft van het jaar wordt ingezet op de totstandkoming van nog eens 250 taalstages; in totaal dus 600 taalstages. In 2007 zet de gemeente in op 600 stages. Output-kengetallen
nulmeting 2005
2006
2007
2008
2009
2010
440 44
440 44
460 46
460 46
460 46
460 46
2.500
2.500
2.500
2.500
2.500
2.500
Ouder-educatie:
-aantal deelnemers -aantal groepen Bron: interne registratie OCW
Aantal deelnemers aan educatietrajecten Bron: interne registratie OCW
Sociale verantwoordelijkheid De gemeente heeft stevige ambities voor burgerschap. Vanuit het nieuwe beleidsakkoord Meedoen” is daarvoor structureel € 1 miljoen meer beschikbaar gesteld. Diverse activiteiten moeten leiden tot de nota Burgerschap. Deze variëren van overleggen in de verschillende beleidssectoren tot een klankbordgroep van deskundigen voor meer inhoudelijke discussie over de term burgerschap. Het resultaat van deze activiteiten wordt eind 2006 in de nota Burgerschap aan de gemeenteraad aangeboden.
Bevorderen burgerschap De gemeente stimuleert activiteiten met de ‘Haagse ontmoetingen’ en wil meer dialoog met religieuze instellingen, die een rol willen spelen in het bevorderen van burgerschap. Naast de grootschalige multiculturele festiviteiten die allure geven aan Den Haag internationale stad van recht, vrede en multiculturaliteit, levert de gemeente een bijdrage aan burgerschapsactiviteiten op straat-, wijk- en buurtniveau. Voor deze doelstellingen geeft de gemeente subsidies aan Haagse instellingen, waaronder migrantenorganisaties. Dit zijn subsidies voor eenmalige activiteiten en projecten. Daarnaast worden inspanningen verricht die een bijdrage leveren aan burgerschap vanuit het reguliere beleid in de diverse programma’s
Antidiscriminatie Een van de basiswaarden van onze samenleving is dat een ieder zoveel mogelijk gelijke rechten en gelijke kansen dient te hebben. Daarom bevordert de gemeente Den Haag diverse vormen van burgeremancipatie en helpt zij discriminatie terug te dringen. In 2007 richten wij ons op de volgende prioriteiten: x bestrijden van negatieve beeldvorming; x tegengaan van radicalisering; x tegengaan van discriminatie en intolerantie. 2.7.3
Wat gaat het kosten: programmabudget 2007
Meerjarenraming van lasten en baten (bedragen x € 1.000)
Lasten Baten Subtotaal
Dotaties aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na verrekening met reserves
Realisatie 2005 28.860 24.818 -4.042
2006 24.576 20.688 -3.888
2007 23.480 18.333 -5.147
2008 23.480 18.333 -5.147
2009 23.480 18.333 -5.147
2010 23.480 18.333 -5.147
11 29
0 0
0 0
0 0
0 0
0 0
-4.024
-3.888
-5.147
-5.147
-5.147
-5.147
41
2.8
Programma Werk en Inkomen
Coördinerend portefeuillehouder: H.P.M. Kool
Kansen bieden aan hulpbehoevende burgers voor meer zelfredzaamheid
Minder mensen in de bijstand
Meer mensen uit de bijstand
Ontwikkelen mensen naar arbeidsplek
Poortwachten
Reïntegratie gerichte voorzieningen
5.000 gesubsidieerde banen in 2009
Rechtmatige bijstandsverstrekking
Werk voorop
Werkplekken creëren
Fraudebestrijding
Aanbieden kinderopvang
Begeleiden van mensen met arbeidshandicap
Relatiebeheer werkgevers
2.8.1
Beoogd maatschappelijk effect: wat willen we bereiken?
De gemeente biedt hulpbehoevende burgers gericht kansen om zo snel mogelijk zelfredzaam te worden. De gemeente heeft ‘vangnetvoorzieningen’ en instrumenten waarmee burgers kunnen voorzien in eigen levensonderhoud en hun deelname aan de maatschappij en hun maatschappelijke positie kunnen verbeteren. Meer zelfredzaamheid moet leiden tot het beperken van de groep bijstandsgerechtigden tot burgers die (tijdelijk) niet op andere wijze in hun inkomen kunnen voorzien. Alleen mensen die het echt nodig hebben, ontvangen een bijstandsuitkering. De gemeente doet er alles aan om: x minder mennen in de bijstand te krijgen; x meer mensen uit de bijstand te krijgen; x mensen een baan te bezorgen zo dicht mogelijk tegen de reguliere arbeidsmarkt aan. Deze burgers worden zo goed mogelijk begeleid en krijgen tot die tijd een optimale dienstverlening. De ambitie van Den Haag is minder bijstandsafhankelijkheid van klanten jonger dan 65 jaar. Voor 2007 is de ambitie 5% minder mensen in de bijstand dan in 2006. Effect-kengetallen % Ontwikkeling aantal bijstandsuitkeringen WWB klanten jonger dan 65 jaar
Nulmeting 2005
0,5%
2007 -5,0%
2008 -
2009 -
2010 -
1.932
1.700
1.800
1.900
2.000
Bron: Dienst SZW Uitstroom naar werk: Personen duurzaam aan het werk tijdens of na het traject
Bron: Dienst SZW/WAM Toelichting: Door meer afwijzingen bij aanvraag en meer beëindigde uitkeringen daalt het aantal bijstandsuitkeringen. Voor 2007 is gekeken naar de landelijke verwachtingen. Daarbij wordt meegewogen dat Den Haag minder conjunctuurgevoelig is dan Nederland in het geheel. Ook is het momenteel onduidelijk of de werkbeurzen reeds in 2007 het verwachte positieve effect op de uitstroom naar een baan zullen hebben. Desalniettemin wil Den Haag ook in 2007 een gunstiger resultaat halen dan het landelijk gemiddelde en uitkomen op een daling van 5,0%. Vanwege het ontbreken van betrouwbare cijfers van het Rijk voor de jaren na 2007 geen percentage opgenomen voor 2008-2010. Wel wordt verwacht dat dalende trend van het landelijke bijstandsvolume zich ook in 2008 doorzet en uitkomt op een daling van circa 5%.
Voor 2007 is in de begroting uitgegaan van 5% minder mensen in de bijstand dan in 2006. Door de daling van het WWB-inkomensdeel is het noodzakelijk dat in 2006 en 2007 het aantal uitkeringen meer daalt dan de 5%. Het doel is dat het uitkeringsbestand per 1 januari 2008 is gedaald met in totaal 3.200 uitkeringen, waarbij een 43
onderverdeling is gemaakt per (beoogde) werkbeursvestiging. De geambieerde daling met 3.200 is het verschil tussen de stand van het bijstandsvolume 31 december 2007 ten opzichte van de stand op 1 mei 2006. In 2006 en 2007 wordt het volume met respectievelijk 720 en 2.480 uitkeringen verminderd. 2.8.2
Gemeentelijke bijdrage: wat gaan we daarvoor doen?
Minder mensen in de bijstand
Poortwachten Poortwachten houdt in het zo beperkt mogelijk houden van nieuwe mensen in de bijstand. Enerzijds door bij de aanmelding voor een bijstandsuitkering eerst te bemiddelen naar een baan in plaats van het meteen verstrekken van een uitkering. Anderzijds door bij de aanvraag voor een bijstandsuitkering te controleren of iemand ook echt recht heeft op een uitkering. Deze stevige aanpak ‘aan de poort’ wordt bevorderd door de introductie van de werkbeurzen en het afleggen van huisbezoeken na elke aanvraag. Er is aan de ene kant meer aandacht voor bemiddeling naar werk, en aan de andere kant voor signalen die op fraude wijzen. Output-kengetallen
Nulmeting 2005
2007
2008
2009
2010
32%
35%
35%
35%
35%
Poortwachten:
afwijzingspercentage uitkeringen algemene bestaanskosten
Bron: dienst SZW Toelichting: De nieuwe onderzoekssystematiek, de uitkeringsintake van de gemeente en de werkbeurzen vullen de poortwachtersfunctie beter in. Hierdoor stijgt het percentage afwijzingen naar 35%. Verwacht wordt dat mensen door de strengere controle minder gauw geneigd zullen zijn een uitkering aan te vragen.
De werkbeurzen verkorten de doorlooptijden in de aanvraagafhandeling. Dit gebeurt in combinatie met het de uitkeringsintake door de gemeente (taak overgenomen van het CWI). De klant krijgt hierdoor eerder duidelijkheid over de vraag of hij wel of niet een uitkering ontvangt. Het streven is om minimaal 80% van alle aanvragen binnen de wettelijke termijn van acht weken af te handelen. In 2005 is dit percentage nagenoeg gehaald.
Rechtmatige bijstandsverstrekking Rechtmatig verstrekken van bijstand betekent niet alleen het voorkomen en tegengaan van misbruik van uitkeringen, maar ook het correct verstrekken van uitkeringen. De landelijke norm is dat maximaal 1% van de uitkeringsverstrekking niet voldoet aan de wettelijke voorschriften. Den Haag wil onder dit percentage blijven. De ambitie voor 2007 is 0,5% (in 2005 was de uitkomst 0,6%).
Voorkomen en bestrijden van fraudes De gemeente wil onrechtmatige uitkeringsverstrekking bestrijden door met de klant duidelijke afspraken te maken en goed te informeren over de rechten en plichten. Een klant die zich niet aan de regels en afspraken houdt, kan een sanctie opgelegd krijgen. Ten slotte wordt met een effectief invorderingsbeleid onterecht verstrekte bijstand teruggevorderd. Als indicatie van het effect van handhaven geldt de uitstroom met als reden: geen inlichtingen verstrekken en niet voldoen aan de voorwaarden. Output-kengetallen
Nulmeting 2005
2007
2008
2009
2010
7%
8%
8%
8%
8%
Uitstroombevordering door handhaven:
% beëindigde uitkeringen met als reden geen inlichtingen, niet voldoen aan voorwaarden e.d. ten opzichte van het totale uitkeringenbestand
Bron: dienst SZW Toelichting: Deze indicator geeft de effectiviteit van het handhavingsbeleid aan nadat een uitkering is verstrekt. Naarmate het percentage hoger is, worden uitkeringen vaker beëindigd omdat klanten onvoldoende hebben voldaan aan de inlichtingenplicht (b.v. vanwege geconstateerde fraude na een huisbezoek). Door de grotere nadruk van de gemeente op de opsporing van ‘zwarte fraude’ (onder meer door de inzet van huisbezoeken) zal dit percentage in 2007 en verder hoger uitvallen dan de nulmeting.
Meer mensen uit de bijstand
Reïntegratie gerichte voorzieningen De gemeente biedt gerichte voorzieningen voor reïntegratie, een beschermde werkomgeving, hulp bij inburgering en inkomensondersteuning. Hierbij geldt het wederkerigheidprincipe, dat betekent dat van de burgers die op deze voorzieningen een beroep doen verwacht wordt dat zij het maximale doen om zelfredzaam te worden. Het streven is om werklozen met een WWB-uitkering en een arbeidsplicht en werklozen zonder uitkering zo snel mogelijk werk te bieden: primair regulier werk,
44
maar als dat nog niet kan (tijdelijk) een andere vorm van werk als opstap naar een reguliere werkomgeving. Personen waarvoor regulier werk niet haalbaar is krijgen een andere zinvolle werkomgeving. Output-kengetallen Uitstroom naar werk: personen duurzaam aan het werk tijdens of na het traject
Nulmeting 2005
2007
2008
2009
2010
1.932
1.700
1.800
1.900
2.000
Bron: dienst SZW
Werk Voorop Werk Voorop beoogt meer personen duurzaam een baan te laten vinden. Zo veel mogelijk werklozen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt moeten via de kortste en meest efficiënte weg duurzaam aan regulier werk geholpen worden. Werk voorop houdt in: x In nauwe afstemming met de werkbeurzen de komende jaren bouwen aan een Leerwerkorganisatie, waarin de gemeente de regie voert over de reïntegratie. Elk reïntegratietraject is een gecombineerd product van werken — leren — begeleiden — bemiddelen, waarbij vanaf het begin van het traject uitgegaan wordt dat werken mogelijk is. x Snelheid in het reïntegratieproces. Korte doorlooptijd van het trajectadvies van de Werkbeurs tot start van het reïntegratietraject bij de Leerwerkorganisatie. Er is een aaneengesloten geïntegreerd traject zonder tussentijdse wachttijden. x Een klantgerichte werkwijze: diagnose en trajectadvies op maat, een vaste klantmanager per klant, een reïntegratietraject met duidelijke (tussen)doelen, integraal klantvolgsysteem. x Meer mensen van een uitkering naar werk: een vraaggericht reïntegratietraject, geïntegreerde werkgeversbenadering, nazorg voor duurzame arbeidsinpassing. x Integraal werken voor en binnen de WWB-, de WSW- en WI. x Competentieontwikkeling integreren in het reïntegratie proces en vervolgafspraken maken met regionale opleidings- en kenniscentra van branches om de beroepskwalificatie van WWB-gerechtigden te vergroten.
Kinderopvang Eén van de taken uit de Wet kinderopvang is het verstrekken van tegemoetkomingen voor de kosten van kinderopvang aan door het Rijk vastgestelde doelgroepen. Ouders zijn dan beter in staat om de zorg voor kinderen en arbeid met elkaar te combineren. De gemeente ondersteunt de wettelijke doelgroepen onder meer bij het zoeken van een geschikt kindercentrum en bij het namens de ouders verrichten van betalingen van de gemeentelijke tegemoetkoming aan kindercentra en gastouderbureaus. Daarnaast verstrekt de gemeente een tegemoetkoming aan ouders en kinderen met een sociaal-medische indicatie voor kinderopvang die niet onder de Wet kinderopvang vallen. De ruimere ervaring met de vrij nieuwe wet (sinds 2005) en enkele aanpassingen in de gemeentelijke werkwijze zullen er naar verwachting toe leiden dat gemeentelijke doelgroepen sneller en beter worden bereikt. Dit komt een snelle start met het reïntegratie- of inburgeringstraject ten goede. Output-kengetallen Aantal geplaatste kinderen conform wettelijke doelgroep Aantal geplaatste kinderen van de sociaal-medisch geïndiceerden
Nulmeting 2005 1.476 96
2007 2.650 150
2008 2.650 150
2009 2.650 150
2010 2.650 150
Bron: dienst SZW
Ontwikkelen mensen naar arbeidsplek
5.000 gesubsidieerde banen in 2009 In het beleidsakkoord 2006-2010 is afgesproken om 5.000 gesubsidieerde arbeidsplaatsen te realiseren eind 2009. Deze 5.000 banen omvatten naast de Ooievaars- en Opstapbanen, ook de oude gesubsidieerde banen, de WIW en ID banen. Ook worden Terugkeerbanen ingezet, zodra de wet hieromtrent per 2007 ingaat. Terugkeerbanen zijn banen met behoud van uitkering. Dit instrument wordt in samenhang met Ooievaarsbanen, Opstapbanen en WSW banen ontwikkeld. Er is in deze begroting eenmalig € 24,4 miljoen beschikbaar gesteld om de 5.000 banen te realiseren.
45
Output-kengetallen Deelname gesubsidieerde arbeid: Deelnemers aan Terugkeerbaan en loonkostensubsidies
Nulmeting 2005
2007
2008
2009
2010
4.108
4.500
4.750
5.000
5.000
215
300
400
450
500
Uitstroom gesubsidieerde arbeid: Personen die via Terugkeerbanen en een baan met loonkostensubsidie een baan vinden
Bron: dienst SZW/WAM Toelichting: De indicator Terugkeerbanen en banen met loonkostensubsidies geeft de beoogde eindstand van de begrotingsjaren weer. Het aantal Terugkeerbanen met loonkostensubsidies is bepaald op 5.000. De verwachting is dat vanaf 2009 de eindstand van 5.000 is gerealiseerd. Vanuit Terugkeerbanen en banen met loonkostensubsidies vinden steeds meer deelnemers jaarlijks een baan; van 300 in 2007 tot 500 in 2010.
Creëren werkplekken Het nieuwe beleidsakkoord geeft aan de werkgelegenheid te stimuleren. Hiertoe is de maatregel contract compliance ingevoerd. Contract compliance is het aangaan van convenanten of het stellen van sociale voorwaarden aan bedrijven bij aanbesteding (of verlening van subsidie, vergunning) om werkgelegenheid te bevorderen en/of werkzoekenden (leerlingen) aan een werkplek te helpen. Hierdoor krijgt de reïntegratie-inspanning van de gemeente extra mogelijkheden om werklozen aan het werk te krijgen en stageplaatsen te creëren. Verwacht wordt dat als de gemeente bij de aanbesteding het bedrijf dat de opdracht wordt gegund, werklozen in dienst neemt, tientallen werklozen vervroegd werk vinden.
Begeleiden van mensen met een arbeidshandicap De gemeente creëert en zoekt ook werkplekken in binnen- en buitenbedrijven voor mensen met een arbeidshandicap. De Haeghe Groep is belast met deze begeleiding. Het Rijk geeft hiervoor een subsidie aan de gemeente. Output-kengetallen
Nulmeting 2005
2007
2008
2009
2010
2.035
2.016
2.016
2.016
2.016
231
350
350
350
350
Arbeidsgehandicapten werkzaam bij Haeghe Groep:
gemiddelde bezetting in standaardeenheden (se’s) Bron: interne registratie Haeghe Groep Gemiddelde wachtlijst (# personen)
Bron: interne registratie Haeghe Groep Toelichting: de streefwaarden zijn gebaseerd op de begroting 2006, en de nulmeting is gebaseerd op de taakstelling 2005. In 2005 was 45 eenheden te veel gerealiseerd. De gemiddelde wachtlijst samen met de gemiddelde bezetting geven inzicht in de totale doelgroep. De streefwaarden van de wachtlijst zijn gebaseerd op de wachtlijstontwikkelingen tot en met mei 2006 en de verwachtingen voor de rest van het jaar.
Relatiebeheer met werkgevers De gemeente investeert in geïntegreerde werkgeversbenadering. Hieronder wordt verstaan dat werkgevers vanuit een centraal punt worden benaderd voor afspraken en mogelijkheden voor plaatsing van werklozen. Een professioneel relatiebeheer met werkgevers staat daarom hoog op de agenda van de gemeente. De werkgever moet enerzijds niet door te veel partijen van de gemeente afzonderlijk worden benaderd. Anderzijds moet een vraag van een werkgever snel en accuraat worden behandeld. Nieuwe werkvormen moeten helderheid en transparantie scheppen voor de werkgevers in de regio. Hierdoor zal de vraag en aanbod van personeel beter op elkaar worden afgestemd. Op deze manier denken we meer bijstandsgerechtigden dan gebruikelijk te plaatsen op de arbeidsmarkt. Samen met het CWI zal dit najaar onder de noemer Haags werkakkoord getracht worden om circa 2.000 vacatures (voor de komende 4 jaar) voor de gewenste doelgroepen binnen te halen. 2.8.3
Wat gaat het kosten: programmabudget 2007
Meerjarenraming van lasten en baten (bedragen x € 1.000)
Lasten Baten Subtotaal
Dotaties aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na verrekening met reserves
46
Realisatie 2005 610.860 562.542 -48.318
2006 584.202 549.313 -34.889
2007 549.070 472.023 -77.047
2008 532.751 471.967 -60.784
2009 544.579 471.911 -72.668
2010 544.356 471.911 -72.445
11.381 9.385
18.600 500
1.676 16.773
1.652 690
2.771 843
1.152 1.046
-50.314
-52.989
-61.950
-61.746
-74.596
-72.551
2.9
Programma Armoedebestrijding
Coördinerend portefeuillehouder: H.P.M. Kool
Duurzaam voorkomen en bestrijden van armoede en financiële problemen onder de Haagse bevolking
Uitbreiding armoedebeleid
2.9.1
Schuldhulpverlening
Sociaal-juridische dienst-verlening
Hogere bijdrage per huishouden
Verstrekken van kredieten
Uitbreiding voorzieningen: Ooievaarspas, ziektekostenverzekering
Preventie door Voorlichting en begeleiding
Informatie, adviezen en bemiddeling
Beoogd maatschappelijk effect: wat willen we bereiken?
Het doel is het duurzaam voorkomen en bestrijden van armoede en financiële problemen onder de Haagse bevolking. Dit stimuleert zelfredzaamheid en ook meer maatschappelijke deelname van mensen met een laag inkomen en/of schulden. Bijkomend doel is om burgers met behulp van o.a. sociaal-juridische dienstverlening passend gebruik te laten maken van relevante wettelijke regelingen en maatschappelijke voorzieningen. 2.9.2
Gemeentelijke bijdrage: wat gaan we daarvoor doen?
Voortzetten en uitbreiden van het armoedebeleid Het huidige armoedebeleid gaat door. Een aantal voorzieningen wordt uitgebreid. x De tegemoetkoming van de schoolkostenregeling gaat met ingang van het schooljaar 2006/2007 omhoog voor ouders met een laag inkomen met schoolgaande kinderen en die moeilijk rondkomen. x De bijdrage uit het fonds voor ouderen gaat omhoog en voor het fonds voor chronische zieken en gehandicapten beziet de gemeente de uitbreiding van de doelgroep en/of een hogere bijdrage. x Ter voorkoming van onverzekerdheid voor burgers met een laag inkomen wordt nagegaan of een collectieve ziektekostenverzekering mogelijk is, zodat zij een lagere ziektekostenpremie moeten betalen. Hierbij wordt aangesloten bij het Plan van aanpak Maatschappelijke Opvang, waarin o.a. onverzekerdheid onder dak- en thuislozen een aandachtspunt is. x De Ooievaarspas wordt nog meer een participatie-instrument, vooral voor het stimuleren van sportbeoefening, bij voorkeur als lid van een sportvereniging. x De wettelijke uitbreiding van de langdurigheidstoeslag wordt uitgevoerd. De regeling is voor burgers die langer dan vijf jaar een inkomen op minimumniveau hebben. De wetswijziging helpt nu ook burgers die in kortere tijd geringe inkomsten hebben verkregen. x De ‘motie duurzame gebruiksgoederen’ wordt uitgevoerd: bijstandsgerechtigden die langer dan vijf jaar op het minimum zitten, maar buiten hun schuld geen recht hebben op de langdurigheidstoeslag, krijgen de bijzondere bijstand voor duurzame gebruiksgoederen tot een bepaald bedrag als gift. x De gemeente zet extra in op het terugdringen van niet-gebruik van voorzieningen. Drempels worden verlaagd door de (wettelijke) mogelijkheden van uitgebreidere bestandkoppeling te onderzoeken, een meer persoonlijke benadering van potentiële doelgroepen en het aanbieden van eenvoudige formulieren.
47
Output-kengetallen
Nulmeting 2005
18% 10%
% Huishoudens met Ooievaarspassen ten opzichte van huishoudens in Den Haag % Huishoudens met bijzondere bijstandsverstrekking ten opzichte van huishoudens in Den Haag
2007 19% 10%
2008 19% 11%
2009 19% 11%
2010 19% 11%
Bron: dienst SZW Toelichting: de beide percentages geven een indicatie van de mate waarin de inwoners van Den Haag deze voorzieningen gebruiken en hoe die zich in de tijd ontwikkelen.
Het bedrag per huishouden voor armoedebeleid wordt verhoogd van € 79,- naar € 95,- in 2007. Vanuit het nieuwe beleidsakkoord is € 4 miljoen structureel beschikbaar gesteld voor het armoedebeleid. Tot 2006 werd een bedrag van € 6 miljoen uit de ruimte op het Inkomensdeel ingezet voor het op peil houden van de armoedebestrijding in Den Haag. Vanwege de inkrimping van deze ruimte is in het beleidsakkoord besloten om dit bedrag structureel beschikbaar te stellen uit de algemene middelen zodat het armoedebeleid op het huidige niveau voortgezet kan worden.
Schuldhulpverlening De Gemeentelijke Kredietbank helpt de Haagse burger duurzaam bij het voorkomen en oplossen van financiële problemen. De Gemeentelijke Kredietbank: x verricht preventieve werkzaamheden (waaronder voorlichtende activiteiten, maar ook ondersteuning door middel van budgetbeheer en -begeleiding); x werkt samen met instellingen die bij de schuldenproblematiek betrokken zijn om tijdig (problemen met) schulden op te sporen en mislukken van een schuldregeling te verminderen; x werkt wijkgericht om de toegang tot de hulpverlening verder te verlagen en daarmee te bevorderen dat burgers in eerder stadium bij de juiste instelling aankloppen voor hulp; x verwacht in 2007 voor 2.000 burgers op het wijkloket direct een financiële oplossing te kunnen aanbieden of na een integrale diagnose (waarbij ook gekeken wordt naar andere problemen bijvoorbeeld juridische of psycho-sociale belemmeringen); x beoogt — voortvloeiend uit de diagnosegesprekken - 500 burgers die (nog) niet in aanmerking komen voor een minnelijke of wettelijke schuldregeling te helpen met een stabilisatietraject; x verstrekt sociale kredieten te weten: pandhuiskredieten, persoonlijke leningen, hypothecaire kredieten en saneringskredieten. Output-kengetallen In behandeling genomen aanvragen t.o.v. het aantal positieve (financiële) oplossingen Deelnemers Omgaan met Geld Verstrekte pandkredieten
Nulmeting 2005
118.511
2007 2008 2009 2010 1510/600 1600/650 1600/650 1600/700 350 120.000
350 122.000
400 124.000
400 126.000
Bron: interne registratie dienst SZW
Sociaal-juridische dienstverlening De gemeente biedt sociaal-juridische dienstverlening aan Haagse burgers die onvoldoende in staat zijn vragen of problemen zelf op te lossen. Hiervoor zijn er sociaal raadslieden en advies- en informatiefunctionarissen aangesteld. Het Instituut Sociaal Raadslieden: x stelt Haagse inwoners in staat gebruik te maken van de diensten — informatie & advies, bemiddeling, correspondentie en bezwaarschriften — van sociaalraadslieden waarmee jaarlijks in circa 25.000 klantcontacten circa 35.000 hulpvragen worden beantwoord; x stelt Haagse inwoners in staat gebruik te maken van de baliedienstverlening door advies- en informatie-medewerkers waarmee circa 45.000 hulpvragen worden beantwoord; x geeft daarnaast op 65.000 telefonische hulpvragen antwoord en overlegt met het Gemeentelijk Contactcentrum; x geeft jaarlijks 20-25 beleidsmatige signalen aan uitvoerende instanties op lokaal en landelijk niveau over de knelpunten in de uitvoering van wet- en regelgeving; x ondersteunt en versterkt het aanbod van sociaaljuridische dienstverlening, onder meer door te participeren in de uitvoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), de pilot Ondersteuningsloket (in het bijzonder in stadsdeel Laak), alsmede in samenwerkingsafspraken met andere vormen van juridische en maatschappelijke dienstverlening; x stelt burgers in staat met behulp van medewerkers van het Huurteam de juistheid van de huurprijs van een particuliere woning te laten toetsen; 48
x
x x x
verzorgt door middel van het Bureau Kinderopvang de verstrekking van een tegemoetkoming kinderopvang voor twee categorieën burgers, te weten de wettelijke doelgroep resp. die met een sociaal-medische indicatie; op jaarbasis worden aan circa 1.700 kinderen een opvangplaats aangeboden; geeft door middel van het Admonteam bepaalde groepen cliënten (in het bijzonder veelkomers en ouderen) ondersteuning bij het op orde te brengen van de persoonlijke financiële administratie; geeft voorlichting aan (groepen) burgers en intermediairs; leidt advies- en informatiefunctionarissen op en schoolt ze periodiek bij.
Output-kengetallen Hulpvragen sociaal raadslieden Baliehulpvragen Telefonische hulpvragen
Nulmeting 2005 37.265 50.700 65.000
2007 37.500 50.000 65.000
2008 37.500 50.000 65.000
2009 37.500 50.000 65.000
2010 37.500 50.000 65.000
Bron: interne registratie dienst SZW
2.9.3
Wat gaat het kosten: programmabudget 2007
Meerjarenraming van lasten en baten (bedragen x € 1.000)
Lasten Baten Subtotaal
Dotaties aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na verrekening met reserves
Realisatie 2005 38.075 16.225 -21.850
2006 45.128 10.033 -35.095
2007 47.132 11.803 -35.329
2008 47.123 11.803 -35.320
2009 46.723 11.803 -34.920
2010 46.723 11.803 -34.920
6.403 198
0 0
0 0
0 0
0 0
0 0
-28.055
-35.095
-35.329
-35.320
-34.920
-34.920
49
2.10 Programma Jeugd Coördinerend portefeuillehouder: S. Dekker Optimaliseren van de maatschappelijke kansen van jongeren
Preventieve inzet
(Vroegtijdig) signaleren van problemen
Interventies: hulp en opvang
Wijkgericht aanbod jongerenwerk
Netwerken jeugdhulpverlening
Jeugd Interventie Team trajecten
Jongerenparticipatie
Inzet Mobiel Jongeren Team
Gezinsaanpak
Voorlichting en informatie
Teams voor vroegtijdige signalering en onderkenning jeugdgezondheidszorg
Jeugdgezondheidszorg (incl. toezicht kinderopvang)
Schoolmaatschappelijk werk
Opvang en begeleiding zwerfjongeren
2.10.1 Beoogd maatschappelijk effect: wat willen we bereiken? Doelstelling van het programma Jeugd is jongeren zo goed en veel mogelijke maatschappelijke kansen bieden en daarmee voorwaarden scheppen voor een goede toekomst van onze jeugd. Naast de algemene aandacht voor de jeugd in Den Haag streeft de gemeente naar een samenhangende aanpak bij het voorkomen, vroegtijdig signaleren en oplossen van problemen van jongeren op de terreinen van welzijn, onderwijs en zorg. Het gaat kortweg om een gezamenlijke aanpak met inzet op preventie, signalering en hulpaanbod. Bij de preventie wil de gemeente jongeren goed informeren zodat zij kunnen meepraten en meebeslissen over hun leven en hun omgeving, en zij zich goed sociaal en cultureel kunnen ontplooien. Onder preventie valt ook: de algemene preventie vanuit de jeugdgezondheidszorg, zinvolle vrije tijdsbesteding vanuit het professioneel jongerenwerk, jongerenparticipatie en voorlichting en advies. Ook voldoende peuterspeelzaalwerk (veelal gekoppeld aan de voorschool) helpt bijvoorbeeld leer- en ontwikkelingsachterstanden te voorkomen. Bij de signalering wil de gemeente bereiken dat geen enkele jongere met problemen dan wel een verhoogd risico hierop nog uit de boot of tussen de wal en het schip valt. Daarvoor worden netwerken jeugdhulpverlening, een Mobiel Jongeren Team (MJT) en van de Vroegtijdige Onderkenning Ontwikkelingsstoornissen teams (VTO) gebruikt. Met hulpaanbod wil de gemeente bereiken dat jongeren waar nodig hun recht op ondersteuning, hulp of opvang kunnen gebruiken, zonder bureaucratische obstakels. Daarvoor bestaan onder meer individuele trajectbegeleiding van het Jeugd Interventie Team (JIT), een gezinsgerichte benadering, het project gezinsbegeleiders van jeugdgezondheidszorg (JGZ) en het schoolmaatschappelijk werk. Ook wordt gezorgd voor opvang en begeleiding van zwerfjongeren. 2.10.2 Gemeentelijke bijdrage: wat gaan we daarvoor doen? De uitvoering van de actiepunten uit de Haagse Operatie Jong, moeten zorgen voor meer stroomlijning en intensivering van het jeugdbeleid. Uiteindelijk dient dit te leiden tot een sluitende aanpak voor jongeren van 0 tot 23 jaar. Dit moet met versterking van de afstemming en samenhang tussen de verschillende instanties voor lokale en de regionale jeugdzorg en tussen de instanties die preventief en hulpverlenend optreden. De gemeente trekt € 2 miljoen extra uit voor het versterken van het jeugdbeleid en € 0,135 voor Stichting Luna. Daarnaast zijn voor het preventief jeugdbeleid vanuit de GSB middelen in 2007 € 0,655 miljoen (2008 € 0,655 miljoen en 2009 € 0,790 miljoen) beschikbaar gesteld.
51
Preventie
Jeugdgezondheidszorg De jeugdgezondheidszorg (jgz) werkt vanuit de wettelijke opdracht in de Wet collectieve preventie en bestaat uit het Uniform deel (verplicht aanbod aan alle jeugdigen) en het Maatwerk deel (eigen door de gemeente gemaakte keuzes). Het gaat zowel om individueel aanbod als om groepsgericht aanbod. De jgz richt zich zowel op de jeugdigen zelf als op de ouders en anderen die bij het opvoeden en opgroeien betrokken zijn. De missie van jgz: gezondheidswinst, is niet zomaar in getallen uit te drukken. Het effect van de rol van de jgz neemt toe naarmate de jgz meer jeugdigen en ouders weet te bereiken. Het ideaal is vanzelfsprekend iedereen te bereiken, maar op grond van ervaring wordt gestreefd naar een bereik van 99% bij kinderen tot 1 jaar, van 95% bij kinderen van 1 tot 4 jaar en van 90% bij kinderen van 4 tot 19 jaar.
Wijkgericht Jeugd- en Jongerenwerk Het professionele jongerenwerk in de stadsdelen is zowel bedoeld als preventie en om jongeren te betrekken. In elk stadsdeel biedt de gemeente laagdrempelige sociaal-culturele en (re)creatieve activiteiten voor jeugdigen. De openingstijden worden afgestemd op de behoefte van de doelgroep. Het aanbod, gericht op zinvolle vrijetijdsbesteding, moet mogelijkheden geven aan jeugdigen om samen te (leren) spelen, regels met elkaar te maken en met elkaar sport- en spelmateriaal en de openbare ruimte te delen. Uit de Stadsenquête 2006 blijkt dat 7% van de jongeren deelneemt aan de activiteiten in buurt- en clubhuizen. De gemeente wil ook achterstandssituaties verkleinen waarin (groepen) jongeren zich bevinden dan wel dreigen te komen. Jongeren die niet zelfstandig op het rechte spoor kunnen blijven worden begeleid met scholing, werk of worden apart aangepakt. De welzijnsorganisaties leveren sociaal cultureel jeugd- en jongerenwerk op stadsdeelniveau. Soms worden mobiele voorzieningen (omgebouwde bussen) ingezet. Er wordt binnen de ‘sportieve driehoek’ (buurt-school-sport) samengewerkt met onderwijs- en sportorganisaties. In verschillende wijken staan 24 Haagse Hopjes. Dat zijn kleinschalige welzijnsvoorzieningen waar jeugdigen in de basisschoolleeftijd (6 tot 12 jaar) spelmateriaal kunnen lenen waarmee zij op de pleinen met de Hopjes kunnen spelen. De Stichting Vakantiepas verzorgt voor onze gemeente de vakantiepas. Dit houdt in dat alle kinderen op Haagse basisscholen in de zomervakantie kunnen meedoen aan recreatieve activiteiten.
Jongerenparticipatie De gemeente zet zich in voor optimale kansen voor jongeren om mee te doen in de samenleving. Jongeren moeten betrokken zijn bij het beleid en bij ontwikkelingen in de stad. Hoofdpunten in deze aanpak zijn de jongerenambassadeurs en het stadsdeelgericht stimuleren van betrokkenheid van jongeren. Medio 2006 zijn dertien jongerenambassadeurs geïnstalleerd: zij zullen adviezen aan de gemeente geven over het jeugdbeleid.
Voorlichting en informatie De preventieve taken bestaan naast de inzet van welzijnsorganisaties uit voorlichtingsactiviteiten. Bij het Jongeren Informatie Punt (JIP) kunnen jongeren (prognose 5.500 Haagse jongeren in 2006) terecht met vragen over wonen, werk, geld, sociale zaken en seksualiteit. Zij krijgen een persoonlijk advies of kunnen per telefoon en email vragen stellen. Ook in buurthuizen krijgen kinderen én hun ouders tijdens speciale themabijeenkomsten informatie over verschillende onderwerpen. Scholen worden voorgelicht over het gevaar van loverboys om te voorkomen dat jonge meisjes in de prostitutie belanden. Het aantal voorlichtingsactiviteiten op scholen is in 2006 verdubbeld. Daarnaast is er meer aandacht voor oudervoorlichting, deskundigheidsbevordering en komt er een Haagse brochure.
Peuterspeelzaalwerk Het peuterspeelzaalwerk laat kinderen in de leeftijd van 2,5 tot 4 jaar onder deskundige begeleiding samen spelen. De gemeente stimuleert het gesubsidieerde peuterspeelzaalwerk als het voorschoolse deel van de voor- en vroegschoolse educatie (zie hiervoor ook de toelichting in het programma Onderwijs). Signalering Signalering betekent: risico’s en problemen in een zo vroeg mogelijk stadium herkennen zodat de juiste actie kan worden ondernomen. Het Haagse beleid organiseert het signaleren zo dicht mogelijk bij de vindplaats: x de school (primair-, voortgezet- en beroepsonderwijs), x de straat (op straat, maar ook in het buurthuis of op (sport)verenigingen), x het huis (in en om het huis: door ouders/verzorgers, (naschoolse) kinderopvang of de jgz). Vanuit het programma Onderwijs wordt ook gewerkt aan vroege signalering en voorkomen van problemen (bijvoorbeeld handhaven van de leerplicht en beleid voor voortijdig schoolverlaten).
52
Netwerken jeugdhulpverlening Een belangrijke activiteit in de stadsdelen vormen de netwerken jeugdhulpverlening voor 0-12 jarigen. Zo’n netwerk bespreekt zorgjongeren (en hun ouders) van wie problemen gesignaleerd zijn in buurthuizen, op het kinderdagverblijf op de peuterspeelzaal, bij (sport)verenigingen en op straat (binnen de grenzen van het stadsdeel). Ook voor jongeren van 12 jaar en ouder bestaan in enkele stadsdelen al dergelijke overleggen.
Mobiel Jongeren Team Het MJT bestaat uit jongerenwerkers die hinderlijke en overlastgevende groepen jongeren actief op straat benaderen, hen informeren en adviseren over scholings- en arbeidsmogelijkheden en waar nodig doorgeleiden naar het Jeugd Interventie Team (bij een hulpvraag) of naar het reguliere welzijnswerk, sport- en recreatievoorzieningen. Per juli 2006 functioneert er één MJT voor de hele stad en is hun capaciteit verdubbeld van 200 naar 400 jongeren.
Integrale vroeghulp/vroegtijdige onderkenning ontwikkelingsstoornissen Ontwikkelingsproblemen bij jonge kinderen zijn niet altijd goed herkenbaar. Om zo snel mogelijk tot een diagnose, behandeling en begeleiding te komen heeft de GGD een centraal aanmeldpunt. Voor onderzoek, advies en begeleiding is een deskundig team vanuit samenwerkende organisaties beschikbaar. Samen met ouders stelt het team een behandelplan op zodat tijdig een afwijkende ontwikkeling kan worden gecorrigeerd of voor kind en ouders een aangepaste opvang, behandeling en begeleiding beschikbaar komt. Hulpaanbod en opvang Ondanks alle preventieve inspanningen heeft een deel van de Haagse jongeren interventie of hulp nodig. Zo’n 15% heeft enige mate van hulp, zorg of begeleiding nodig. Hiertoe heeft Den Haag een keten van voorzieningen.
Individuele begeleiding door het JIT Het JIT biedt jaarlijks 400 trajecten om risicojongeren een betere situatie en meer perspectief te geven. Hiervan worden jaarlijks 50 trajecten aan gezinnen aangeboden. In 2006 heeft de gemeente het aantal trajecten incidenteel verhoogd met 464. Vanaf 2007 zullen jaarlijks 475 trajecten worden aangeboden. Op basis van de JIT-methode biedt de gemeente aanvullend (langere) trajecten voor respectievelijk de nazorg aan deze jongeren en de zorg van zeer moeilijk voor de arbeidsmarkt bemiddelbare jongeren. Output-kengetallen (GSB) Preventie Individuele Trajectbegeleiding: -in traject geplaatste jongeren (JIT) -gezinsondersteuning
Realisatie 2005
2006
2007
2008
2009
356 32
820 82
1.295 132
1.770 192
2.245 252
0 2
5 4
10 6
15 8
20 10
Bron: jaarverslag instelling
Pleinenimpuls: -afname aantal risicogroepen -aantal deelnemers Bron: jaarverslag instelling
Gezinsgerichte benadering Problemen van jongeren hangen vaak samen met de gezinssituatie. Daarom richt de gemeente zich steeds meer op de gezinssituatie. Voorbeelden van meer gezinsgerichte benadering zijn opvoedingsondersteuning, de gezinsbegeleiding (jgz van de GGD) en het gezinsaanpak vanuit het JIT. Een vorm van zeer intensieve gezinsaanpak is ontstaan in de pilot Jacob van Campenplein, waar een aantal zeer problematische gezinnen veel overlast en problemen bezorgen.
Schoolmaatschappelijk werk De gemeente betaalt mee aan het schoolgericht maatschappelijk werk op basisscholen en — beperkt — in het voortgezet onderwijs.
Opvang en begeleiding voor zwerfjongeren In 2005 is een rapport Ketenregie Zwerfjongeren over de zwerfjongerenproblematiek in Den Haag verschenen. De uitkomsten van dit rapport hebben o.m. geleid tot verschillende investeringen in de capaciteit van de opvang voor zwerfjongeren. Een groot deel van de doelgroep, geschat op 500 jongeren, heeft vooral ambulante hulpverlening nodig en maakt gebruik van een JITtraject. Niet alle jongeren zonder een vast woonadres zijn dakloos. Ze regelen vaak steeds wisselende slaapplaatsen bij familie, vrienden of kennissen. Voor jongeren die daadwerkelijk onder dak gebracht moeten worden, is er voldoende plaats. Bij stichting
53
Luna zijn er 100 plaatsen in 40 woningen, bij DUWO de Foyer 38 kamers, bij het Leger des Heils aan de Brueghelstraat 30 bedden en bij DoorZ van de Kesslerstichting 20 plaatsen. Ook bij Jeugdformaat zijn 35 crisisopvangplaatsen beschikbaar. 2.10.3 Wat gaat het kosten: programmabudget 2007 Meerjarenraming van lasten en baten (bedragen x € 1.000)
Lasten Baten Subtotaal
Dotaties aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na verrekening met reserves
54
Realisatie 2005 38.037 16.838 -21.199
2006 34.282 8.108 -26.174
2007 34.135 6.412 -27.723
2008 32.005 5.372 -26.633
2009 30.505 5.372 -25.133
2010 30.505 5.372 -25.133
815 1.092
0 309
0 990
0 0
0 0
0 0
-20.922
-25.865
-26.733
-26.633
-25.133
-25.133
2.11 Programma Leefbaarheid Coördinerend portefeuillehouder: R.S. Baldewsingh
Verbeteren van de leefbaarheid
Schone stad
Heel: (duurzaam) beheer en onderhoud
Vegen Huisvuilinzameling Hondenbeleid Openbare toiletten
Veilig en rustig wonen
Onderhoud groen
Verlichting op straat
Kwaliteitsverbetering m2 openbare ruimte
Toezicht en handhaving
Onderhoud wegen, fietsen voetpaden Speelvoorzieningen verspreid over de stad
2.11.1 Beoogd maatschappelijk effect: wat willen we bereiken? Doelstelling van dit programma is het verbeteren van de leefbaarheid van Den Haag door te streven naar meer schone, hele en veilige wijken waarin het aantrekkelijk is om te wonen, te werken en te recreëren. Het vele groen en de nabijheid van de zee maken Den Haag tot een zeer gewilde stad, een stad ook met een nationaal en internationaal karakter. De inzet is: x een schone stad x het intensiveren van het (duurzaam) beheer en onderhoud x toezicht en handhaving voor een veilige en rustige openbare ruimte Bewoners willen groen, veilig en rustig wonen en hechten aan de identiteit en de kwaliteit van hun leefomgeving. Bedrijven en instellingen vragen om meer kwaliteit in en om winkelcentra, kantoorgebieden en bedrijfsterreinen. Bezoekers verwachten strand en een binnenstad met een openbare ruimte die winkels, terrassen, vertier en vermaak biedt. Groen, veilig en rustig wonen op de ene plek en bruisend stadsleven op de andere plek, dat is het streven. Het beheer van de openbare ruimte is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de gemeente en de inwoners. De gebruikers van de openbare ruimte moeten zelf verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen gedrag, anderen durven aanspreken op hun gedrag en met elkaar afspraken maken over leef- en gedragsregels in de directe woon- en werkomgeving en de nakoming ervan. 2.11.2 Gemeentelijke bijdrage: wat gaan we daarvoor doen? De doelstellingen Schoon, Heel en Veilig zijn in meerjarige onderhoudsprogramma’s en beleidsnota’s vertaald. Hieronder volgen de speerpunten daaruit voor 2007. Schoon Binnen het taakveld Schoon zijn vegen, huisvuilinzameling, openbare toiletten en hondenbeleid de speerpunten voor 2007. Gezamenlijk moeten deze activiteiten zorgen dat de burger kan rekenen op een schone stad.
Vegen Sinds 2005 werkt de gemeente met een nieuw bestek voor vegen: reinigen openbare ruimte. In dit beeldbestek wordt geveegd volgens een niveau-indeling A (hoog niveau) tot E (laag niveau). De hele stad wordt in 2007 geveegd volgens residentiekwaliteit, dat is kwaliteitsniveau B. De delen Binnenstad, Scheveningen Boulevard, Koekamp en Grotiusplaats worden geveegd volgens hofstadkwaliteit, dat is kwaliteitsniveau A. Deze indeling komt in de plaats van de oude indeling in kwaliteitsniveau vier of vijf.
55
Huisvuilinzameling In Den Haag zamelt de Haagse Milieu Services (HMS) het huishoudelijk afval in, op grond van afspraken met de gemeente. De verwerking van het huishoudelijk afval, inclusief de overslag en transport regelt de AVR op basis van een overeenkomst. Het tarief voor de afvalstoffenheffing stijgt in 2007 met 9,85%. Enerzijds komt dit doordat de tarieven in 2006 nog niet kostendekkend waren, anderzijds de toename van het aantal kwijtscheldingsverzoeken.
Openbare toiletten Na de proefplaatsing van mobiele plaskruizen in 2005 zijn op vier locaties in het centrum en op één locatie in Scheveningen verzinkbare plaszuilen geplaatst. In de binnenstad zijn deze het gehele jaar door op vrijdag- en zaterdagavond in gebruik. In Scheveningen zijn ze tijdens het badseizoen van 1 april tot 1 november op vrijdag-, zaterdag- en zondagavond in bedrijf. Naast de plaszuilen is er behoefte aan permanente toiletvoorzieningen die ook voor vrouwen en minder validen toegankelijk zijn.
Hondenbeleid Om overlast van hondenpoep in de openbare ruimte te verminderen, is per medio 2006 het hondenbeleid gewijzigd. Voor de hele stad geldt een opruimplicht. Dit houdt in dat overal in de stad, dus ook in uitlaatplekken en uitrengebieden, hondenpoep moet worden opgeruimd. Hondenbezitters moeten daarnaast altijd een opruimmiddel bij zich dragen en kunnen tonen. De handhavingsteams handhaven nieuwe regels. De nieuwe regelgeving is ondersteund door extra voorzieningen, zoals extra hondenpoepbakken. In 2007 worden het vernieuwde hondenbeleid en de communicatie hierover voortgezet. Een hele woonstad Binnen het taakveld Heel zijn het onderhoud van het groen, het onderhoud van wegen, fiets- en voetpaden, de herinrichting van de openbare ruimte en speelvoorzieningen speerpunten voor 2007.
Onderhoud Groen Voor het beheer en het onderhoud van het groen in de stad heeft de gemeente een meerjarenonderhoudsprogramma. Het dagelijks onderhoud van het groen bestaat uit het snoeien, schoffelen en harken van de beplanting, het maaien van de gazons en het snoeien en vormen van de straatbomen. Het groot onderhoud bestaat uit vervangen en herinrichten van groen zoals het vervangen van versleten beplanting, het uitvoeren van gazonherstel en het vervangen van straatbomen met een slechte vitaliteit. De verjongingsaanplant van straatbomen in woonstraten, waaraan in 2006 reeds een impuls is gegeven, gaat in 2007 door. Ook de kastanjeziekte en de hieruit voortkomende vervangingsaanplant krijgen veel aandacht. Met als ambitie ‘Groene Wereldstad aan Zee’ wil de gemeente zorgen dat Den Haag nog meer een groene stad wordt. In deze ambitie speelt het beheer van het groenareaal van de stad een belangrijke rol. De staat van het groen, dat jarenlang op tal van plaatsen achteruit ging, wordt met extra investeringen verbeterd. Uit de Stadsenquête blijkt dat de burger de verbeteringen ook waardeert. In de begroting 2007 is € 1 miljoen extra uitgetrokken om in wijken en buurten het groen te verbeteren door betrokkenheid van de bewoners. De Haeghe Groep zal hierbij een centrale rol vervullen. In 2007 gaat de gemeente enkele nieuwe accenten leggen in het groenbeheer in lijn met de speerpunten uit het Beleidsplan voor het Haagse Groen 2005-2015. Het gaat om de duurzame en ecologische ontwikkelingen. Hiervoor is € 0,75 miljoen beschikbaar gesteld.
Grote Groengebieden Eén van de doelstellingen van het grotestedenbeleid is om een kwaliteitsimpuls te geven aan de grote groengebieden. Het gaat om verbeteringen in het Westduinpark, Clingendael/Oosterbeek, Meer en Bos en het Zuiderpark. Output-kengetallen (GSB) Kwaliteitsimpuls in grootschalige groengebieden (ha)
Realisatie 2005 0,45
2006
2007
2008
2009
44,45
104,2
137,1
170
Bron: Ontwikkelingsvisies en beheerplannen Toelichting: Het gaat om realisatie van in totaal 170 ha over 5 jaar. 2005 is het startjaar van de derde periode van het grote stedenbeleid geweest. In dat jaar zijn voornamelijk plannen gemaakt. De uitvoering zal vanaf 2006 zichtbaar zijn.
Onderhoud wegen, fiets- en voetpaden Het beleidsplan wegonderhoud 2006 geeft hoge prioriteit aan het onderhoud van fietspaden, het gemeentelijk hoofdwegenstelsel en het onderliggende wegennet. Daarna ligt de prioriteit bij voetpaden in het groen en de verblijfswegen in asfalt. Jaarlijks wordt voor het groot onderhoud van wegen een onderhoudsprogramma opgesteld. Het plan is een aanbodgerichte aanpak: welke straat is er technisch het slechtst aan toe? Het beschikbare budget voor wegonderhoud wordt zo effectief en efficiënt mogelijk ingezet om de kwaliteit van de wegverhardingen zo goed mogelijk te behouden.
56
Output-kengetallen Kwaliteitsniveau wegen in de stad (% van het totale areaal verharding): voldoende matig onvoldoende
nulmeting 2006
2007
2008
2009
2010
67,7% 7% 25,3%
71% 9% 20%
74% 7% 19%
77% 7% 16%
80% 3% 17%
Bron: Rationeel Wegenbeheersysteem Toelichting: in 2006 is het kwaliteitsniveau opnieuw gemeten door middel van een tweejaarlijkse inspectie. Voldoende kwaliteit wil zeggen de wegverharding is op een aanvaardbaar gebruiksniveau. Matige kwaliteit betekent dat binnen drie tot vijf jaar groot onderhoud moet worden uitgevoerd. Onvoldoende kwaliteit wil zeggen dat binnen twee jaar groot onderhoud noodzakelijk is.
Herinrichting openbare ruimte Er wordt 40.000 m2 buiten de herstructureringsgebieden gedaan op basis van de Kadernota Openbare Ruimte. Denk hierbij aan het herbestraten van een gebied, het opknappen van straatmeubilair, het verplaatsen van parkeerplaatsen enzovoorts. Output-kengetallen (GSB) Kwaliteitsverbetering openbare ruimte beheergebieden (m2)
Realisatie 2005 4.050
2006
2007
2008
2009
12.450
29.850
37.850
45.850
Bron: Schouwformulieren
Tegengaan verloedering De gemeente gaat tot en met 2009 vijftig locaties aanpakken waar samen met bewoners en of bewonersorganisaties fysieke maatregelen nodig zijn om verloedering tegen te gaan. Voorbeelden van een dergelijke aanpak zijn: bossages op onoverzichtelijke plekken verwijderen of aanbrengen van extra verlichting. Output-kengetallen (GSB) Aantal aan te pakken verloederde locaties
Realisatie 2005 10
2006
2007
2008
2009
22
32
41
50
Bron: Schouwformulieren Toelichting: In 2005 zijn tien locaties verbeterd: Groothandelsmarkt, Joan Maetsuyckerstraat, Burg Hovylaan, Ockenburgstraat/Kijkduinsestraat, van Voorschotenlaan/bloedberg, Belgisch plein, Scheveningse bosjes, Daguerrestraat, Trekweg en Laakkwartier.
Speelvoorzieningen De gemeente wil over de hele stad een evenwichtig netwerk van goed beheerde speelvoorzieningen. Het speelbeleid ligt vast in de nota Samen Spelen. In 2007 wordt de derde tranche van Samen Spelen verder uitgevoerd. Hiervoor is € 1,5 miljoen extra beschikbaar in de begroting 2007. Verschillende projecten in de stad worden uitgevoerd waaronder een waterspeelplaats in het Kleine Hout (Loosduinen) en een project aan de Stadzijde (Escamp). Output-kengetal
nulmeting
2002 Aantal locaties voor speelmogelijkheden (Samen Spelen)
130
Realisatie 2005 140
2008 125
Veilig
Verlichting Goede straatverlichting levert een belangrijke bijdrage aan de veiligheid op straat. De Haagse burgers hebben in de Stadsenquete een duidelijke voorkeur aangegeven voor warm wit licht in plaats van warm geel licht. Den Haag heeft circa 58.000 lampen. Hiervan zijn de afgelopen jaren ongeveer 40.000 lampen vervangen door wit licht in woongebieden. Van de overige 18.000 lampen verlichten ongeveer 13.000 stuks hoofdverkeerswegen; deze kunnen geel blijven. Van de resterende 5.000 gele lampen in woonwijken gaat de gemeente jaarlijks 10% vervangen door witte lampen. Een ontwikkeling van de laatste jaren is dat er in de openbare ruimte verlichting wordt geplaatst om bijvoorbeeld gebouwen, standbeelden of monumenten aan te lichten. Dit gebeurt in combinatie met bijvoorbeeld reclame-uitingen en zorgt ervoor dat de opzet van verlichtingsplannen in breder verband wordt bekeken dan alleen de openbare verlichting, waardoor lichthinder zo veel mogelijk wordt voorkomen.
Toezicht en handhaving De gemeente zet voor het naleven van wetten en regels in de openbare ruimte in samenwerking met de politie acht handhavingteams in. Samen met het Haags WerkBedrijf worden ook jaarlijks toezichthouders ingezet. In deze begroting is voor de huisvesting van handhavingsteams € 0,3 miljoen beschikbaar gesteld.
57
Output-kengetallen
nulmeting
2002 Aantal extra controleurs openbare ruimte (gsb) Teams (gsb) Buitengewone opsporingsambtenaren
n.v.t.
realisatie 2005 21 72
2006 25 8 72
2007 25 8 72
2008 25 8 72
2009 25 8 72
2010 25 8 72
Bron: Registratiesysteem in ontwikkeling
Het effect van de handhavingteams wordt beter als gemeenten voor de aanpak van de kleine overtredingen beschikken over het instrument ‘bestuurlijke boete’. Gemeenten pleiten hier al sinds jaren voor. In 2005 heeft de rijksoverheid twee wetten voor invoering van de bestuurlijke boete ingediend: één voor overlast in de openbare ruimte en één voor fout parkeren en enkele kleine verkeersovertredingen. Omdat met beide wetsvoorstellen maar een klein deel van de overtredingen in de openbare ruimte aangepakt kan worden, hebben gemeenten gepleit voor verbreding van de reikwijdte van de wetsvoorstellen met ‘door rood licht’ en ‘te hard rijden’. De Tweede Kamer heeft in 2006 (voor het zomerreces) ingestemd met de beide wetsvoorstellen en daarbij dusdanig geamendeerd dat aan de door de gemeenten bepleite verbreding wordt voldaan. Het Rijk is geen voorstander van verbreding, overweegt om de wetsvoorstellen in te trekken en heeft de vastgestelde amendementen nu voor advies voorgelegd aan de Raad van State. Onduidelijk is wanneer uitsluitsel zal zijn over de invoering van de bestuurlijke boete. 2.11.3 Wat gaat het kosten: programmabudget 2007 Meerjarenraming van lasten en baten (bedragen x € 1.000)
Lasten Baten Subtotaal
Dotaties aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na verrekening met reserves
58
Realisatie 2005 158.574 87.206 -71.368
2006 137.616 62.329 -75.287
2007 138.744 67.079 -71.665
2008 133.435 67.079 -66.356
2009 135.059 67.079 -67.980
2010 134.894 67.079 -67.815
1.612 1.876
1.100 1.705
0 2.351
0 180
500 180
500 230
-71.104
-74.682
-69.314
-66.176
-68.300
-68.085
2.12 Programma Economie Coördinerend portefeuillehouder: H. P.M. Kool
Aantrekken en behouden van zo veel mogelijk bedrijvigheid met een zo hoog mogelijke omzet en zo veel mogelijk banen in Den Haag en de Haagse regio
Voldoende passende ruimte voor kantoren, bedrijven en winkels
Adequate (transparante en snelle) dienstverlening van de gemeente
Meer startende (etnische) ondernemers van hogere kwaliteit
Revitalisering Plaspoelpolder, Uitenhagestraat en ZKD
Verminderen administratieve lastendruk met 20% in 4 jaar
Realisatie HarnaschPolder
Verbeteren dienstverlening
Aanpak specifieke winkelstraten
Betaalbare bedrijfshuisvesting voor (door) starters
Uitbouw ondernemersloket en digitale bedrijvenbalie
Voorzien in diverse faciliteiten voor starters ( financiering, huisvesting, begeleiding)
Stimuleren van ondernemerschap op scholen Stimuleren van kleinschalig werk
Versterken relatiebeheer
2.12.1 Beoogd maatschappelijk effect: wat willen we bereiken? Het doel van het programma Economie is het aantrekken en behouden van zo veel mogelijk bedrijvigheid met een zo hoog mogelijke omzet en zo veel mogelijk banen in Den Haag en de Haagse regio. De gemeente Den Haag zet zich in om voldoende passende ruimte voor kantoren, bedrijven en winkels te kunnen bieden. Daarnaast wil de gemeente met adequate service het bedrijfsklimaat aantrekkelijk houden voor bestaande en nieuwe ondernemers. Dat betekent niet alleen dat wordt gesneden in de administratieve lastendruk waarmee ondernemers worden geconfronteerd, we organiseren en ondersteunen bijvoorbeeld ook het opzetten van netwerken. Het startersbeleid van gemeente Den Haag besteedt aandacht aan verschillende ondernemersinitiatieven in de stad. Effect-kengetal Aantal arbeidsplaatsen (netto werkzame personen) (*1000)
nulmeting
2005 216
realisatie 2005
2006
2007
2008
2009
2010
216
231
234
238
240
244
Bron: Werkgelegenheidsregister Haaglanden Toelichting: Het aantal arbeidsplaatsen beweegt mee met de (verwachte) economische conjunctuur.
2.12.2 Gemeentelijke bijdrage: wat gaan we daarvoor doen? Voldoende ruimte voor kantoren, bedrijven en winkels
Bedrijventerreinen, Bedrijfsruimte en kantoren De in 2005 vastgestelde Bedrijventerreinenstrategie en de uitkomsten van het bedrijfsruimteonderzoek uit 2006 vormen de basis voor het beleid. In 2007 richt dit beleid zich op het realiseren van kwantitatief en kwalitatief voldoende bedrijfsruimte in Den Haag en in de regio. De volgende aspecten komen daarbij aan bod: x Opvangen van bedrijven die uitgeplaatst worden uit binnenstedelijke bedrijventerreinen (Binckhorst, LaakhavenWest/Petroleumhaven); x Realiseren van bedrijfsterreinen in de regio (Harnaschpolder, Sion-’t Haantje); x Realiseren van bedrijfsruimte in de wijken in de stad (met name Den Haag Zuidwest) en x Revitalisering van de bedrijventerreinen. Daarnaast wordt de toekomst van Scheveningen-Haven na het vertrek van de Norfolkline in kaart gebracht. In 2006 is de evaluatie en actualisering van het kantorenbeleid vastgesteld. Onder meer is afgesproken op welke locaties tot 2015 de nieuwbouw van kantoren kan plaatsvinden.
59
Effect-kengetal
nulmeting 2005 23.700
Opgeleverde kantoorruimte (m2 bvo)
realisatie 2005
2006
2007
2008
2009
2010
23.700
16.000
75.000
75.000
75.000
75.000
Bron: Monitor Haagse kantorenmarkt Toelichting: De streefwaarde is gebaseerd op een prognose, die uitgaat van wat er gemiddeld per jaar over de periode tot 2015 wordt gerealiseerd. Hierop is het programma in de stad afgestemd. De oppervlakte van het gerealiseerde kantooroppervlak is direct afhankelijk van de economische conjunctuur en kan daarom sterk per jaar verschillen. Voor 2006 is de verwachting dat er ongeveer 16.000 m2 aan kantoren wordt gerealiseerd.
Daarnaast bevat de ‘Structuurvisie Den Haag tot 2020’ een programma van 1.000.000 m2 kantooroppervlakte.
Plaspoelpolder Voor het Bedrijvenschap Plaspoelpolder staan in 2007 de verdere ontwikkeling van de bedrijventerreinen Wateringse Veld, Hoornwijck en Ypenburg gepland. Tevens wordt de openbare ruimte van het terrein Wateringse Veld overgedragen aan Gemeente Westland en start de exploitatie van Landtong.
Harnaschpolder De Harnaschpolder ligt op het grondgebied van de gemeente Midden Delfland langs de A4. In 2007 sluit Den Haag de grondreserveringen met de bedrijven, die vanaf 2008/2009 in de Harnaschpolder zullen bouwen op de in 2007 bouwrijp gemaakte kavels. In totaal zal het bedrijventerrein netto 50 ha bedragen (van de bruto 80 ha). De uitgifte van de laatste kavels vindt in 2011 plaats. Naast bedrijven biedt het bedrijventerrein ruimte voor kleinschalige woningbouw, recreatieve fietsroutes langs de bestaande trekvaarten en een ecologische zone. De VOF HarnaschPoort, bestaande uit ABB Bouwgroep en Residentie Vastgoed, zal in 2007 circa 25.000 m2 grond voor bedrijfsruimten afnemen. Afgesproken is dat het bedrijvenschap circa 18 hectare netto ter beschikking heeft voor bedrijven die weg moeten uit de gemeenten Den Haag, Delft, Midden Delfland en Westland. Output-kengetallen
nulmeting 2005
Aantal hectare direct uitgeefbare bedrijventerrein
17
Realisatie 2005 17
2006 17
2007 20
2008 -
2009 -
2010 -
Bron: interne registratie DSO Toelichting: De bedrijventerreinenstrategie zet in op de nieuwe Haagse gebieden langs A12 en A13 voor de periode tot 2010. De streefwaarden zijn niet via jaarschijven geraamd, maar voor twee periodes: voor 2010 en na 2010. De terreinen buiten Haags grondgebied (in Bedrijvenschap HarnaschPolder en gronden van gemeenten Westland en Rijswijk uit het Industrieschap Plaspoelpolder) worden niet meegeteld.
Revitalisering bedrijventerreinen In 2007 zal de revitalisering van het bedrijventerrein Uitenhagestraat (3,5 ha) worden voortgezet en wordt een begin gemaakt met een revitalisering van bedrijventerrein Zichtenburg, Kerketuinen en Dekkershoek (ZKD). Output-kengetal (GSB) Aantal ha netto geherstructureerd bedrijventerrein
2005-2009 5
Bron: IBIS in opdracht van ministerie van EZ
Stationsbuurt Ypenburg Bij het station Ypenburg komt een hoogwaardige kantorenlocatie met commerciële voorzieningen. In de achterliggende stationsbuurt (het zogenaamde deelplan 19) worden woningen, bedrijven, kantoren en voorzieningen gebouwd.
Winkels en winkelstraten De herstructurering van de Dierenselaan, Weimarstraat en de Paul Krugerlaan gaat in 2007 de tweede fase in. In de loop van 2008 is die klaar. Aan de hand van de detailhandelsmonitor worden nog enkele andere winkelstraten onder de loep genomen om te bekijken of ondersteunende maatregelen nodig zijn. De subsidie voor de coördinerende functie van de SWB zal per 1 januari 2007 worden stopgezet. Winkelstraatmanagers zullen voortaan per project door de gemeentelijk projectleider rechtstreeks worden ingehuurd. Adequate (transparante, snelle) dienstverlening van de gemeente
Dienstverlening aan ondernemers Den Haag wil in vier jaar de meest klantvriendelijke stad van Nederland zijn voor het midden- en kleinbedrijf (MKB). In het verbeteren van dienstverlening aan ondernemers speelt de BedrijvenBalie de hoofdrol, zullen er spreekuren voor ondernemers op de stadsdeelkantoren komen en zal de elektronische dienstverlening aan de ondernemers (Ondernemersloket, BedrijvenBaliesite) verder worden uitgebouwd met digitalisering van het vergunningtraject.
60
Output-kengetal
nulmeting 2005
2006
2007
2008
2009
2010
20.300
20.300
22.000
24.000
26.000
28.000
Aantal bezoekers ondernemersportaal, digitale bedrijvenbalie
Bron: Goliath Stats & Webalizer Toelichting: Het aantal bezoekers dat voor de eerste keer het ondernemersportaal bezoekt is gemiddeld ongeveer 2500 per maand. Verwacht wordt dat het aantal bezoekers de komende jaren blijft stijgen.
Om de twee jaar wordt er door het ministerie van EZ een Benchmark Gemeentelijk Ondernemersklimaat gehouden. Er worden dan in de GSB-steden ondernemers gevraagd naar hun perceptie over het ondernemersklimaat waarbij gedacht kan worden aan snelheid van vergunningverlening, kosten in verhouding tot dienstverlening, etc. Het streven is dat Den Haag in 2009 minimaal een 6 scoort. Output-kengetallen (GSB)
nulmeting 2002 5,6 geen
Cijfer voor gemeentelijke dienstverlening van Den Haag aansluiting bij het nationaal elektronisch bedrijvenloket
2005
2006
2007
2008
2009
5,2 aangesloten
-
-
-
6,0
Bron: Benchmark gemeentelijk ondernemersklimaat
Relatiebeheer Het aantrekken van (inter)nationale winkelformules om Den Haag een meer internationaal winkelprofiel te geven, gaat haar tweede jaar in. In 2007 zullen de contacten met de ondernemers — zowel individueel als collectief — worden geïntensiveerd. Bezien zal worden of naast relatiebijeenkomsten zoals bijvoorbeeld de ondernemersontbijten en de collegebezoeken ondernemers ook op meer specifieke thema’s benaderd kunnen worden. Het accountmanagement zal per segment van de economie (bedrijventerreinen, detailhandel, zakelijke dienstverlening etc) worden versterkt.
Breedbandaansluitingen De stichting GlasLokaal verenigt de gemeente Den Haag, telecomorganisaties en providers om een glasvezelnetwerk voor maatschappelijke (scholen, bibiliotheken) en culturele instellingen aan te leggen. Inmiddels zijn ruim 200 scholen en alle bibliotheekvestigingen aangesloten. Output-kengetal (GSB)
Realisatie 2005 175
Aantal (semi) publieke instellingen aangesloten op breedband
2006 257
2007 257
2008 300
2009 300
Bron: gemeente, registratie van subsidiebeschikkingen
Meer startende (etnische) ondernemers van hogere kwaliteit
MKB en Startersbeleid Teveel startende ondernemers in Den Haag beginnen vaak zeer onvoorbereid aan het ondernemersschap met alle negatieve gevolgen van dien. In samenwerking met de Kamer van Koophandel en StaBij wordt het starterstraject verder uitgewerkt. Hierbij staan betere voorlichting en begeleiding van startende ondernemers centraal. Hierbij wordt extra aandacht besteed aan het grote aantal etnische starters. Met coaching en een meer persoonlijke benadering zullen deze ondernemers beter worden voorbereid voor het ondernemersschap. Voor startende ondernemers in de wijk is uit het beleidsakkoord ’Mee doen’ € 0,5 miljoen uitgetrokken om extra microkredieten en ondersteuning te geven. Dit bedrag komt bovenop het bestaande startersfonds. Het startersfonds wordt alleen ingezet voor starters in het Doelstelling-2 gebied. De extra € 0,5 miljoen komt om starters in de overige gebieden te kunnen stimuleren. Het Mondriaan College, de Haagse Hogeschool en Inholland hebben inmiddels verschillende trajecten lopen om het ondernemerschap onder hun studenten te bevorderen. Bij onder meer herstructurering van de stad zullen de mogelijkheden voor het stimuleren van kleinschalige bedrijvigheid worden bezien. Effect-kengetal aantal startende ondernemers in in Den Haag
nulmeting 2005 2.647
realisatie 2005
2006
2007
2008
2009
2010
2.691
2.800
2.400
2.500
2.300
2.300
Bron: Ondernemerschapsmonitor Kamer van Koophandel Haaglanden Toelichting: Het aantal startende ondernemers kent een piek in 2006. Oorzaken zijn de aantrekkende economie en de instroom van met name Polen die zich laten inschrijven bij de kamer van koophandel. Het effect van met name de Poolse inschrijvers zal in 2007 zorgen voor een afvlakking van het aantal starters al zal de positieve conjuncturele ontwikkeling het aantal starters op een wat hoger niveau houden. Een wat gematigder conjunctuur zal in de jaren 2009 en 2010 zorgen voor een wat kleiner aantal startende bedrijven.
61
Output-kengetallen (GSB) Bedrijfshuisvesting in geherstructureerde gebieden (m2) Bedrijfshuisvesting voor (door)starters (m2)
2005-2009 20.000 20.000
Bron: Interne registratie DSO/HOB en CV starterspanden
Voor het realiseren van bedrijfshuisvesting in geherstructureerde (woon)wijken is onder bepaalde voorwaarden subsidie beschikbaar (afdekken onrendabele top). Hiervoor zijn verscheidene plannen in ointwikkeling, bijvoorbeeld in Den Haag Zuidwest. Bekeken wordt ook of en in welke vorm naast de bestaande voorraad (CV Starterspanden) nog startersruimte, bijvoorbeeld in de sfeer van bedrijfsverzamelpanden nodig zijn. 2.12.3 Wat gaat het kosten: programmabudget 2007 Meerjarenraming van lasten en baten (bedragen x € 1.000)
Lasten Baten Subtotaal
Dotaties aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na verrekening met reserves
62
Realisatie 2005 35.567 26.644 -8.923
2006 22.947 5.999 -16.948
2007 18.297 5.961 -12.336
2008 18.102 5.961 -12.141
2009 16.891 5.961 -10.930
2010 16.891 5.961 -10.930
516 227
0 149
0 500
0 1.210
0 0
0 0
-9.212
-16.799
-11.836
-10.931
-10.930
-10.930
2.13 Programma Sport Coördinerend portefeuillehouder: S. Dekker Optimaal Haags sportklimaat
Verbeteren kwaliteit sportaanbod
Bevorderen sportief actieve leefstijl
Sportvoorzieningen als centrale, kwalitatief goede en aantrekkelijke ontmoetingsplaatsen
Jongeren een leven lang sporten aanleren door duurzame sportbeoefening via school, buurt en vereniging
Haagse topsport ter versterking van het (inter)nationale imago
Sportdeelname voor alle Hagenaars
Maatschappelijk sterke sportverenigingen
Sportief recreatief aantrekkelijke openbare ruimte
2.13.1 Beoogd maatschappelijk effect: wat willen we bereiken? Sport is leuk en belangrijk. Het biedt spelplezier, motiveert om te presteren en combineert ontspanning met discipline. Sport biedt bij uitstek de mogelijkheid aan Hagenaars om mee te doen in de Haagse samenleving. Om dit zo goed mogelijk te ondersteunen is de doelstelling van het programma Sport om een optimaal Haags sportklimaat te creëren. De gemeente ondersteunt hiermee de belangrijkste vrijetijdsbesteding van Hagenaars. In Den Haag doet ongeveer 59% van de Haagse volwassenen en meer dan 80% van de jongeren aan sport. Bovendien wordt sport met al zijn kwaliteiten ingezet voor het verbeteren van de leefbaarheid, de verbondenheid van (nieuwe) Hagenaars met hun stad en met elkaar, en een gezonde leefstijl. Sportverenigingen en hun accommodaties spelen hierbij een grote rol als centrale en aantrekkelijke ontmoetingsplaatsen. De sportverenigingen worden intensief ondersteund. De gemeente streeft ernaar dat alle Hagenaars regelmatig kunnen sporten, bij voorkeur in georganiseerd verband. De gemeente kiest daarbij voor:
A. Het verhogen van de kwaliteit van het sportaanbod. Dit gebeurt door: x x x
Sportvoorzieningen te ontwikkelen tot centrale, kwalitatief goede en aantrekkelijke ontmoetingsplaatsen; Haagse topsport te steunen ter versterking van het (inter)nationaal imago van Den Haag; Maatschappelijk sterke sportverenigingen te ontwikkelen en sportverenigingen te ondersteunen.
B. Het bevorderen van een sportieve actieve leefstijl. Dit gebeurt door het stimuleren van: x x x
Jongeren tot een leven lang sporten door duurzame sportbeoefening via school, buurt en vereniging; Sportdeelname voor alle Hagenaars, waarbij doelgroepen met een sportachterstand extra aandacht krijgen; Een sportiefrecreatieve aantrekkelijk ingerichte openbare ruimte.
63
Effect-kengetallen
Nulmeting 2005
2006
2007
2008
2009
58% 49% 65% 62% 49% 47% 33% -
59% 47% 61% 64% 51% 53% 35% 29%
60% 49% 62% 65% 52% 54%
61% 50% 63% 65% 53% 55%
63% 52% 63% 66% 55% 57%
7,1 6,9 7,1
7,0 7,0
7,2 7,1 7,1
7,3 7,2 7,2
7,4 7,4 7,4
7,7 7,2 7,3
7,2 7,3
7,7 7,3 7,4
7,7 7,4 7,5
7,7 7,5 7,5
-
53%
54%
55%
56%
% Sportdeelname burger ( 12 keer per jaar):
totaal Den Haag allochtonen (1e generatie) allochtonen (2e generatie) autochtonen ouder dan 55 gehandicapten frequentie van sportdeelname (> 60 keer per jaar) sportdeelname openbare ruimte Bron: Stadsenquête (Richtlijnen Sportonderzoek, RSO-methodiek) Oordeel burger over het aanbod van en de variëteit aan Haagse sportvoorzieningen
Sporthallen bereikbaarheid netheid veiligheid
Zwembaden bereikbaarheid netheid veiligheid Bron: Stadsenquête (RSO-methodiek) % Leden sportverenigingen:
% Hagenaars >16 jaar die in verenigingsverband sport beoefenen Bron: Stadsenquête (RSO-methodiek) Toelichting
x x
x
x
x
x
64
De kengetallen in de bovenstaande tabel zijn verkregen door enquêtes, namelijk de Stadsenquêtes 2005 en 2006 (via de methodiek Richtlijnen Sportonderzoek RSO). De enquêtes bevatten een betrouwbaarheidsmarge van 3%. Sportdeelname: de gemiddelde sportdeelname en de sportdeelname van Hagenaars met diverse culturele achtergronden blijven binnen de betrouwbaarheidsmarges stabiel t.o.v. de nulmeting. Gemeentelijke inzet blijft nodig om deze sportdeelname minimaal te consolideren en als het kan te laten stijgen. Voor de streefwaarden is uitgegaan van een na te streven gemiddelde stijging van 3 tot 4% in 2009. Voor de beoogde stijging van allochtonen tweede generatie is uitgegaan van het realisatiecijfer 2006, aangezien het realisatiecijfer 2005 een uitschieter is ten opzichte van de andere jaren. Frequentie van sportdeelname: voor de positieve effecten op gezondheid en sociale cohesie is sportdeelname alleen niet genoeg. Juist de regelmaat waarmee de Hagenaar sport beoefent, is van belang. Er zijn nog geen sturingsinstrumenten ingezet om de frequentie van de sportdeelname van Hagenaars te beïnvloeden. Om deze reden is er voor gekozen om alleen te monitoren wat de huidige frequentie is. Sportdeelname in de openbare ruimte: het sportief-recreatief inrichten van de openbare ruimte stimuleert Hagenaars tot sportieve activiteiten. Het percentage sportdeelname in de openbare ruimte is het percentage Hagenaars dat gebruik maakt van sportvoorzieningen in de openbare ruimte zoals skatevoorzieningen, playgrounds, trapveldje ofwel gebruik maken van andersoortige voorzieningen als park, bos, strand, openbare weg e.d. voor het doen van hun meest beoefende sport. Oordeel burger over sportvoorzieningen: een beoordeling van meer dan ruim voldoende op het gebied van netheid, bereikbaarheid en veiligheid geeft een indicatie dat de kwaliteit van de Haagse sportaccommodaties goed is. Helaas is de bereikbaarheid van de sportvoorzieningen niet als vraag meegenomen in de Stadsenquête 2006. De vraag zal weer worden gesteld in de Stadsenquête 2007. Het lidmaatschap van sportverenigingen: vanwege positieve effecten op sociale contacten, normen- en waardenbesef en vrijwilligerswerk is sportdeelname van Hagenaars in verenigingsverband nastrevenswaardig. Als na te streven waarde is uitgegaan van 3% stijging van het aantal Hagenaars dat in verenigingsverband sport in 2009 ten opzichte van 2006.
2.13.2 Gemeentelijke bijdrage: wat gaan we daarvoor doen? Kwaliteit sportaanbod verbeteren: sportaccommodaties als centrale, kwalitatief goede en aantrekkelijke ontmoetingsplaatsen
Nieuwe sportaccommodaties Leidschenveen krijgt een buitensportcomplex. Momenteel zijn de voorbereidingen gaande om dit complex met drie velden in 2008 klaar te hebben. De ontwikkeling van een nieuwe sporthal in Leidschenveen is in volle gang. De oplevering is gepland in 2007. Het aantal door de gemeente te beheren en exploiteren sporthallen wordt daarmee in 2007 uitgebreid naar 17 sporthallen.
Multifunctionaliteit Voor sportvereniging HSV Escamp is de ontwikkeling van een nieuw club/kleedgebouw in voorbereiding, inclusief de bouw van een school op het terrein. Eind 2007 wordt het complex opgeleverd. Het multifunctionele complex zal naar verwachting fungeren als een laagdrempelige ontmoetingsplek in de wijk. In Duindorp worden een tweede sporttuin (naar voorbeeld van ‘De Haagse Sporttuin’ /basisschool het Startpunt) en nieuwbouw voor de basisschool gerealiseerd. De sporttuin in combinatie met de school biedt een veilige en laagdrempelige mogelijkheid voor jeugd en jongeren in Duindorp om te sporten. Vanwege nieuwbouw van de scholen, wijkcentrum op de Escamplaan, wordt ook het sportcomplex in het Escampcarré multifunctioneel heringericht.
Bestaande sportaccommodaties Achterstallig onderhoud aan de buitensportcomplexen wordt volgens planning weggewerkt. Den Haag heeft in totaal 211 sportvelden (excl. sportterreinen die niet goed in velden uit te drukken zijn zoals golfterreinen, jeu de boulesbanen). Een belangrijk aandachtspunt is om de kwaliteit van de buitensportcomplexen aan de eisen van de moderne tijd aan te passen. Dit gebeurt onder andere door de aanleg van kunstgrasvelden. In 2007 zullen drie kunstgrasvoetbalvelden worden aangelegd. Voor binnensportaccommodaties worden de werkzaamheden in het kader van de Meerjarenonderhoudsplanning (MOP) gecontinueerd. Het betreft noodzakelijk en structureel onderhoud en het verbeteren van de kwaliteit, zoals de (sociale) veiligheid, de toegankelijkheid en de bruikbaarheid (voor mensen met een functiebeperking). Output-kengetallen
Nulmeting
2005
Realisatie 2006
2007
2008
2009
16 6
17 6
17 6
17 6
17 7
59
58
60
60
60
60
67
70
73
76
Aantal gemeentelijke sportvoorzieningen:
sporthallen zwembaden Bron: interne registratie BSP en BUSP/Sport/OCW Aantal brede buurtscholen met sportintroductie en —keuze
Bron: inventarisatie dienst OCW en accountantsverklaringen schoolbesturen Aantal kunstgras/rubberingestrooide/wetravelden
Bron: interne registratie BSP en BUSP/Sport/OCW
Brede buurtscholen met sportintroductie- en keuze Er zijn 86 brede buurtscholen in Den Haag. Achtenvijftig hiervan nemen deel aan Sportintroductie- en keuze. Door sportintroductie en -keuze zijn scholen in staat een vakleerkracht met extra uren aan te stellen zodat kinderen na schooltijd ook kunnen sporten.
50 meter zwembad Het accommodatieonderzoek ‘Ruimte voor sport in Den Haag’ constateert een aanzienlijk tekort aan zwemwater. Om dit op te lossen wil de gemeente een 50-meter-zwembad bouwen. Hiermee neemt het tekort aan zwemwater in de stad aanzienlijk af en krijgt het voorzieningenniveau in stadsdeel Leidschenveen/Ypenburg een extra impuls. Het locatieonderzoek is bijna afgerond. Er is € 18,5 miljoen in deze begroting beschikbaar gesteld voor de bouw van het zwembad.
Schoolzwemmen Van 2002 tot en met 2005 heeft het Rijk gemeenten gesubsidieerd om zwemachterstanden bij kinderen op de basisschool aan te pakken. Het doel is dat meer leerlingen de basisschool verlaten met tenminste een zwemdiploma A. In Den Haag zijn goede resultaten gehaald. Het aantal schoolzwemweken is uitgebreid. Er zijn extra zwemlessen gegeven voor uitvallers en achterblijvers
65
en zwemlessen in het weekend. Ook is een activiteiten- en voorlichtingsprogramma ontwikkeld voor jonge kinderen en hun ouders/verzorgers (Sinbadzwemmen). De rijksbijdrage is per 2006 geëindigd, maar de gemeente wil de activiteiten voortzetten. In deze begroting is € 0,4 miljoen beschikbaar gesteld voor schoolzwemmen. Kwaliteit sportaanbod verbeteren: Haagse topsport ter versterking van het (inter)nationale imago van Den Haag
Nieuw voetbalstadion De bouw van het nieuwe stadion voor ADO is in 2005 van start gegaan. Op basis van de huidige planning wordt het stadion aan het begin van het seizoen 2007-2008 in gebruik genomen.
Topsporthal Den Haag heeft geen podium voor indoor-topsportevenementen van enige omvang sinds het verdwijnen van de Houtrusthallen. De ontwikkeling van een sportkwadrant in het Zuiderpark bestaand uit nieuwe huisvesting voor sportopleidingen, trainings- en sportfaciliteiten en topsporthal kan mogelijk voorzien in een cluster van hoogwaardige sportvoorzieningen die eveneens geschikt is voor topsportevenementen. Om deze goede en multifunctionele inrichting van het Zuiderpark te creëren, is de uitplaatsing van ADO-amateurs met opleidingscentrum een voorwaarde. Met de voorgestelde ontwikkeling kan elders in de stad ruimte vrij komen ten behoeve van mogelijke andere ontwikkelingen. Hiermee is een incidenteel bedrag gemoeid van € 4,5 miljoen. De gemeente gaat onderzoeken of een combinatie van diverse noodzakelijke sportvoorzieningen voor de Haagse Hogeschool met in het bijzonder de topsporthal, al dan niet in combinatie met een turnvoorziening, in het Zuiderpark haalbaar is. Voor een topsporthal is in de begroting 2007 € 24 miljoen beschikbaar gesteld.
Beach-stadion Er is een tijdelijke beachstadion op het strand neergezet. In 2006 zullen gedurende drie maanden diverse nationale en internationale topsport beach-evenementen worden georganiseerd. Voor een blijvende en sterke impuls aan de ontwikkeling van deze topsporten en de internationale positionering van Den Haag als de stad van de strandsporten wordt in samenwerking met private partijen gewerkt aan de ontwikkeling van een hoogwaardig semi- permanent beachstadion. De gemeente heeft hiervoor in de begroting 2007 € 3,6 miljoen beschikbaar gesteld.
Koninkrijksspelen Op verzoek van het ministerie van VWS organiseert Den Haag de Koninkrijksspelen 2007. Hierbij komen jongeren uit de Nederlandse Antillen, Aruba en Nederland in diverse takken van sport tegen elkaar uit. Voor de organisatie, voorzieningen en evenementen is € 1 miljoen nodig. De gemeente draagt € 0,35 miljoen bij. Met de Haagse Hogeschool is een contract is gesloten voor de organisatie van de spelen.
Topsport(visie) De Topsportvisie 2005-2010 laat zien hoe Den Haag als grote, internationaal toonaangevende stad zijn ambities op het gebied van topsport in de komende jaren wenst te verwezenlijken. Een aantal speerpuntsporten zoals lange afstandslopen, tennis, voetbal, schaatsen, hockey en beach- en zeesporten is gekozen. Zowel de versterking van deze sporten als het aantrekken van evenementen in deze takken van sport krijgt de komende jaren aandacht. Mede afhankelijk van het welslagen van de evenementen in 2006 (diverse NK’s, FiFa WK kwalificatietoernooi en de finale EK Beachvolleybal, Laserzeilen, Siemens Open, Laan van Meerdervoortloop, Internationaal Jeugdtoernooi HCKZ, Internationaal Jeugdtoernooi ADO Den Haag, City-Pier-Cityloop en North Sea Regatta) is het de bedoeling dat met uitzondering van het EK Beachvolleybal deze evenementen in 2007 en verder terugkeren Kwaliteit sportaanbod verbeteren: maatschappelijk sterke sportverenigingen
Sportverenigingsondersteuning Verenigingen worden ondersteund met de volgende instrumenten: het gemeentelijke sportverenigingsloket met verenigingsondersteuners, maatwerkondersteuning variërend van een kort advies tot aan projectmanagement, professionaliseringsondersteuning en fusies. Verenigingen worden vraaggericht geholpen met consulenten van Sportsupport. Vanuit het samenwerkingsverband met de KNVB, ‘Kies voor je club’, zullen in 2007 een aantal voetbalverenigingen intensief worden ondersteund. Ook in het kader van de uitvoering van het convenant met het Rijk ‘Meedoen allochtone jeugd door sport’ zullen sportverenigingen in 2007 worden ondersteund. In 2007 wordt gestimuleerd dat sterke sportverenigingen zwakker georganiseerde sportclubs helpen met (overdracht van) kennis en organisatiekracht. Daarnaast worden sterke verenigingen aangemoedigd een maatschappelijke rol te spelen bij het activeren 66
van jeugd en jongeren onder andere via samenwerkingsverbanden met het Rijk (projecten buurt, onderwijs, sport (BOS-impuls) en Meedoen allochtone jeugd door sport. In 2007 ligt de nadruk op verder professionalisering van sportverenigingen. Verenigingen kunnen hierdoor beter inspelen op maatschappelijke vragen.
ICT in de sport In 2007 zal het Haags Sport Portaal en www.denhaag.nl nog beter op elkaar worden afgestemd. Daarnaast wordt de bekendheid en volledigheid van de vernieuwde digitale sportkaart verbeterd, zodat Hagenaars eenvoudig alle sportmogelijkheden in hun buurt kunnen opzoeken. Alle producten en diensten van de sport komen zo goed mogelijk elektronisch beschikbaar. Zo worden de elektronische formulieren aangesloten aan de landelijke DigiD-eisen. Formulieren kunnen, indien dat nodig is, online ondertekend en verstuurd worden. Bevorderen actieve leefstijl: duurzame sportparticipatie jongeren en doelgroepen, een leven lang sporten
Sportdeelname in en via school De sportstimuleringsprojecten Sportintroductie- en Keuze, sport in de verlengde schooldag, schoolsporttoernooien en schoolsportcursussen, schoolsportverenigingen en schoolsportplannen worden in 2007 voortgezet.
BOS-impuls Den Haag heeft in 2006 25 aanvragen voor de VWS-stimuleringsregeling, de BOS-impuls (Buurt-Onderwijs-Sport) ingediend. Daarnaast waren al drie projecten in het kader van de BOS-impuls gehonoreerd door het ministerie van VWS. Het betreft ‘De Haagse Sporttuin’ van basisschool het Startpunt, ‘Het Sportief Kloppend Hart van de wijk Ypenburg’ van het Atlas college en ‘070-Streetsports op RKF playgrounds’ van de Richard Krajicek Foundation. De projecten zijn bedoeld om sport- en beweegachterstanden bij jongeren te verkleinen door op hun vraag afgestemde sportactiviteiten aan te bieden op, na of via de school met behulp van sportverenigingen. Inmiddels zijn er vijf projecten toegekend.
Meedoen allochtone jeugd door sport Den Haag heeft samen met de andere grote gemeenten en tien sportbonden in 2006 het convenant ‘Meedoen allochtone jeugd door sport’ met het Rijk getekend. Het doel is om de sportdeelname van allochtone jongeren in georganiseerd verband tot en met 2010 te stimuleren. Hierbij is er bijzondere aandacht voor islamitische en hindoestaanse meisjes. De sportbonden zullen via een gezamenlijke selectie van en aanpak bij deze verenigingen deze doelstelling realiseren. De gemeenten en bonden trekken samen op bij de uitvoering die in 2007 begint. Bevorderen actieve leefstijl: meedoen alle Hagenaars In 2007 wordt getracht de sportdeelname te handhaven en mogelijk te laten groeien, vooral voor een aantal nog achterblijvende doelgroepen. De uitvoering van het beleid voor Hagenaars met een beperking, Hagenaars met een andere culturele achtergrond en ouderen gaat door. Met name sportverenigingen worden ondersteund bij het eigentijds houden/brengen van hun sportaanbod voor een breed publiek. Bevorderen actieve leefstijl: sportief recreatieve aantrekkelijk ingerichte openbare ruimte
Inrichting openbare ruimte Het beleid richt zich op het ontwikkelen van een aantrekkelijke, sportief ingerichte openbare ruimte. Waar nodig en noodzakelijk zet de gemeente in op sport- en spelbegeleiding, beheer en toezicht. In 2006 wordt een Cruyff Court aan de Pachtersdreef aangelegd. Er wordt onderzocht of in 2007 een tweede Cruyff Court kan worden gerealiseerd. In het kader van de derde tranche van het grotestedenbeleid heeft de gemeente afspraken gemaakt om veilige, beheerde en schone sport- en speelplekken te realiseren. Dat vraagt op een aantal speelplekken ook om een goed aanbod van begeleide activiteiten. Jaarlijks bieden welzijnsorganisaties een sportief pakket aan op zes geselecteerde sport- en speelplekken voor totaal 750 deelnemers. Output-kengetallen (GSB)
Nulmeting
2005
2006
2007
2008
2009
6 750
6 750
6 750
6 750
6 750
6 750
Activiteiten sport en speelplekken:
aantal locaties aantal deelnemers Bron: jaarverslag instellingen
67
2.13.3 Wat gaat het kosten: programmabudget 2007 Meerjarenraming van lasten en baten (bedragen x € 1.000)
Lasten Baten Subtotaal
Dotaties aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na verrekening met reserves
68
Realisatie 2005 42.534 10.339 -32.195
2006 61.100 8.063 -53.037
2007 41.625 7.924 -33.701
2008 42.379 7.867 -34.512
2009 44.080 6.792 -37.288
2010 44.923 6.792 -38.131
1.593 3.179
8.050 17.369
75.083 25.384
15.300 16.918
26.000 28.230
2.500 5.770
-30.609
-43.718
-83.400
-32.894
-35.058
-34.861
2.14 Programma Maatschappelijke ondersteuning Coördinerend portefeuillehouder: H.P.G. van Alphen Bevorderen zelfstandigheid en deelname aan de samenleving
Aanbieden voorzieningen aan mensen met beperkingen
Bieden van maatschappelijke zorg en opvang
Participatie gehandicapten
Sociaal kwetsbaren
Toegang gebouwen
Maatschappelijk werk
Vervoer
Vrouwenopvang
Wonen
Huishoudelijke verzorging
2.14.1 Beoogd maatschappelijk effect: wat willen we bereiken? Doelstelling van het programma Maatschappelijke Ondersteuning is erop gericht om iedereen zo veel mogelijk een zelfstandig bestaan te laten leiden en optimaal te laten participeren in de samenleving. De gemeente richt zich daarbij op: x maatschappelijke ondersteuning voor mensen met beperkingen die hun zelfstandigheid en participatie belemmeren; x maatschappelijke zorg en opvang gericht op behoud het terugleiden naar een zelfstandig bestaan. 2.14.2 Gemeentelijke bijdrage: wat gaan we daarvoor doen?
Maatschappelijke ondersteuning Per 1 januari 2007 wordt de Wet maatschappelijke ondersteuning van kracht (Wmo). Hierin worden de huidige gemeentelijke verantwoordelijkheden en taken uit de Wet voorzieningen gehandicapten en de Welzijnswet samengebracht. Een nieuwe zorgtaak is het ondersteunen van personen met een beperking bij het voeren van het eigen huishouden: de huishoudelijke verzorging, die nu nog onderdeel uitmaakt van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (Awbz). Daarnaast worden enkele subsidieregelingen uit de Awbz gedecentraliseerd naar de gemeente. Langs twee lijnen worden samenhang en toegankelijkheid van de voorzieningen voor de burger verbeterd: 1. De voorzieningen van de Wmo worden samen met andere relevante gemeentelijke voorzieningen in één loket per stadsdeel aangeboden aan de burgers. 2. Op wijkniveau worden informatie- en adviespunten ingericht waar mensen ‘aan de balie’ ook praktisch worden doorverwezen naar voorzieningen in de wijk, zoals de reguliere welzijnsactiviteiten gericht op eenzaamheidsbestrijding, actieve dagbesteding, maaltijdvoorzieningen en overige dagelijkse ongeplande diensten. Het streven is dat mensen met beperkingen en gehandicapten zo lang mogelijk zelfstandig en geïntegreerd kunnen wonen en functioneren in de samenleving zodat verhuizing naar een intramurale instelling voorkomen of zo lang mogelijk uitgesteld kan worden. Daarnaast worden voorzieningen voor individueel en collectief vervoer verstrekt. Mensen met een beperking worden gestimuleerd om een zinvolle rol te vervullen in de Haagse samenleving.
69
Om deze doelstelling te bereiken wordt door de gemeente in 2007 ingezet op o.a.: x Gehandicaptenparticipatie: in 2007 worden projecten incidenteel gesubsidieerd die de participatie van mensen met een beperking bevorderen. x Het toegankelijk maken van openbare gebouwen in het kader van de toegankelijkheidsregeling. In 2007 zal door middel van het subsidiëren van aanpassingen de toegankelijkheid worden vergroot bij tien openbare gebouwen en/of horecagelegenheden. x Het verstrekken van individuele woonvoorzieningen om belemmeringen bij het gebruik van de woning op te heffen zoals woningaanpassingen en losse hulpmiddelen. x Het verstrekken van vervoersvoorzieningen om belemmeringen bij het zich lokaal verplaatsen per vervoermiddel op te heffen, zoals scootmobielen en individueel taxivervoer. x Het verstrekken van rolstoelvoorzieningen om belemmeringen bij het zich in en om de woning verplaatsen op te heffen. Gehandicapten De gemeente Den Haag wil dat mensen met een beperking een zelfstandig en zelfredzaam leven kunnen leiden. Èn dat zij op gelijkwaardig wijze aan de samenleving kunnen meedoen. Voor de versterking van het gehandicaptenbeleid wordt geld uitgetrokken. Dit komt ten goede aan: x Belangenbehartiging: bijvoorbeeld via een stadspanel voor mensen met een handicap of een digitaal panel; een investering in meer menskracht en deskundigheidsbevordering gericht op migranten, jongeren en mensen met een verstandelijke handicap bij de Raad Welzijn gehandicapten en continuering van de interactieve gemeentelijke website www.denhaagenhandicap.nl; x Voortzetting van het succesvolle project integratie door sport: Presteren zonder mankeren; x Voortzetting Stimuleringsregeling toegankelijkheid voor het toegankelijk maken van openbare voorzieningen in Den Haag. Voor het gehandicaptenbeleid is eenmalig € 1,0 miljoen in deze begroting beschikbaar gesteld.
Huishoudelijke verzorging De huishoudelijke verzorging is een vorm van maatschappelijke zorg, die waar nodig aanvullend is op de eigen mogelijkheden van de burger. De huishoudelijke verzorging heeft als doel: de continuïteit van de eigen huishouding van personen met functionele beperkingen. Door deze vorm van maatschappelijke zorg worden burgers ondersteund, opdat zij zo lang en zo goed mogelijk zelfstandig blijven functioneren en optimaal meedoen in de samenleving. De aanvragen voor huishoudelijke verzorging worden door de gemeente beoordeeld. Op basis van de criteria gesteld in de verordening WMO worden uren voor huishoudelijke verzorging toegekend. De gemeente maakt tevens afspraken met zorgaanbieders over de te leveren zorg. Het Beleidsplan Wmo 2007 wordt eind 2006 vastgesteld. De eisen die de wet aan de gemeente stelt, zijn door het langdurig traject nog niet op alle punten helder en definitief. Tegelijkertijd is een begin gemaakt met het Meerjarenbeleidsplan Wmo 2007-2010. Daarin worden de huidige beleidsgebieden Welzijn, Wvg en Maatschappelijke Zorg (met inbegrip van de nieuwe activiteit huishoudelijke verzorging) beschreven volgens de negen prestatiegebieden van de Wmo. Aan de hand van dit plan zullen alle kengetallen van het programma Maatschappelijke Ondersteuning worden herijkt. Voor de ambitie is eenmalig € 1,0 miljoen uitgetrokken. Maatschappelijke zorg en opvang, gericht op terugleiden naar een zelfstandig bestaan Binnen het programma Maatschappelijke Ondersteuning zijn als aandachtsgebieden benoemd: x Sociaal kwetsbaren: mensen met vaak meervoudige en complexe problemen, die om de één of andere reden dak- en thuisloos zijn geworden, zich zelf verwaarlozen, een risico vormen voor de eigen gezondheid. x Het initiëren van verbeteringen en subsidiëring van de vrouwenopvang en de aanpak van huiselijk geweld. x Het initiëren van verbeteringen en subsidiëring van maatschappelijk werk. x Het bieden van huishoudelijke verzorging.
Sociaal kwetsbaren Op 7 februari 2006 is een landelijk Plan van Aanpak Maatschappelijke Opvang gepresenteerd. Het plan is een gezamenlijk product van Rijk en de vier grote steden en heeft als doel de aanpak van dak- en thuislozen en zij die dat dreigen te worden in de vier grote steden te intensiveren. Het gaat daarbij om het verbeteren van zorg en leefsituatie van deze groep. Zorg en overlast bestrijding gaan daarmee hand in hand. De belangrijkste concrete doelstellingen van dit landelijke Plan voor de vier grote steden zijn: x In 2010 zijn 2.000 dak- en thuislozen voorzien van trajectplannen; x In 2010 is voor minimaal 60% van deze groep sprake van passende huisvesting; x In 2010 is het aantal huisuitzettingen 30% van het aantal in 2005; x Dakloosheid ten gevolge van detentie komt niet meer voor; 70
x x
Dakloosheid ten gevolge van uitval uit zorginstellingen komt niet meer voor; Overlast door dak- en thuislozen is teruggebracht tot minder dan 75% van het huidige niveau.
De uitvoering van het Haagse plan van aanpak is afhankelijk van de beschikbare middelen, waarover momenteel nog overleg wordt gevoerd met het Rijk. Het uitgangspunt is dat bij onvoldoende dekking, de prestatieafspraken met het Rijk worden aangepast op de beschikbare bedragen. Output-kengetallen
Nulmeting
Verbeteren leefsituatie thuis- en daklozen: - Aantal contacten voor soepbus per nacht - Aantal cliënten gebruik nachtopvang Leger des Heils en Kessler (2007: 105 plaatsen per nacht) - Aantal unieke cliënten gebruik van doorstroombedden (2007: 161 plaatsen) - Aantal unieke cliënten opgenomen in crisisopvang Kessler
2007
2008
2009
2010
110 21.987
100 30.000
70 33.000
30 38.000
30 40.000
288
314
322
380
400
110
150
160
170
180
Toelichting: Omdat in 2007 de Semi-permanente woonvoorzieningen en begeleid wonen gefinancierd worden door de AWBZ en niet langer door de gemeente, zijn deze voorzieningen hier niet meer opgenomen. De bovengenoemde kengetallen zullen worden aangepast na afspraken met het Rijk over de monitoring van het Plan van Aanpak Maatschappelijke Opvang.
Output-kengetallen Nulmeting 238
Dak- en thuislozen in traject schuldhulpverlening bij GKB
2007 280
2008 300
2009
2010
350
350
Bron: Monitor GKB Toelichting: Schuldhulpverlening wordt uitgevoerd door Gemeentelijke Kredietbank en is gericht op bewoners van de woonvoorzieningen voor (voormalig) dak en thuislozen.
Vrouwenopvang Voor de vrouwenopvang wordt ingezet op uitbreiding van preventie en vroegsignalering. Het aantal opvangplaatsen blijft stabiel. Tevens gaat de gemeente de fysieke kwaliteit van de huisvesting van de vrouwenopvang verbeteren. 2.14.3 Wat gaat het kosten: programmabudget 2007 Meerjarenraming van lasten en baten (bedragen x € 1.000)
Lasten Baten Subtotaal
Dotaties aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na verrekening met reserves
Realisatie 2005 103.180 58.365 -44.815
2006 67.792 11.924 -55.868
2007 109.279 718 -108.561
2008 106.474 718 -105.756
2009 104.504 718 -103.786
2010 102.504 718 -101.786
1.000 116
0 0
0 339
0 0
0 0
0 0
-45.699
-55.868
-108.222
-105.756
-103.786
-101.786
71
2.15 Programma Welzijn Coördinerend portefeuillehouder: H.P.G. van Alphen
Bevorderen zelfstandigheid en deelname aan de samenleving
Ondersteunen particuliere initiatieven
Ondersteunen maatschappelijke participatie en zelfstandigheid
Ondersteuning vrijwilligerswerk
Ouderen: welzijn, zorg en wonen
Welzijnsaccomodaties
Sociaal Cultureel Werk Gehandicapten
Bewonersparticipatie
2.15.1 Beoogd maatschappelijk effect: wat willen we bereiken? Het programma Welzijn is erop gericht het welzijn van alle burgers, de leefbaarheid en de samenhang in de stad te bevorderen. Dit gebeurt door: x het ondersteunen van vrijwilligersorganisaties, bewonersorganisaties en particuliere initiatieven via een gebiedsgerichte benadering. x het ondersteunen van de maatschappelijke participatie en het zelfstandig en geïntegreerd wonen en functioneren in de samenleving voor ouderen en gehandicapten. Effect-kengetallen Gehonoreerde aanvragen wijkfeesten
Nulmeting 2001 133
2006
2007
2008
2009
2010
180
190
190
190
190
21% 13%
21% 17%
22% 18%
23% 19%
24% 20%
24% 20%
15% 17%
17% 15%
18% 16%
19% 17%
20% 18%
20% 18%
Bron: OCW/Welzijn: overzichten wijkfeesten 2004 % Hagenaars (16+) dat vrijwilligerswerk doet: -% jonger dan 25 jaar (16 tot 24) -Hagenaars van niet-westerse afkomst (16+): - 1e generatie - 2e generatie
Bron: Stadsenquête Toelichting: de kengetallen worden in het kader van het meerjarenbeleidsplan WMO 2007-2010 herzien.
2.15.2 Gemeentelijke bijdrage: wat gaan we daarvoor doen? Het ondersteunen van particuliere initiatieven Het door de gemeente gevoerde beleid wordt op gebiedsgerichte wijze vorm gegeven en richt zich op het ondersteunen van vrijwilligersorganisaties, bewonersorganisaties en particuliere initiatieven: Vrijwilligers: Speerpunt in het programma welzijn is het verbeteren van de ondersteuning van vrijwilligers en de deelname aan vrijwilligerswerk door alle bevolkingsgroepen. Dit houdt onder meer in: x het vinden, binden, ondersteunen en meer betrekken van vrijwilligers bij het reguliere aanbod; x de optimale benutting van welzijnsaccommodaties t.b.v. vrijwilligerswerkorganisaties; x het optimaal plaatsen van vrijwilligers naar behoeften en ervaring; x het subsidiëren van HOF als een belangrijke steunpilaar voor de Haagse vrijwilligers. Daarbij wordt aangesloten op de deconcentratiegedachte via decentralisatie van de vrijwilligersvacaturebanken. Dat gaat in samenwerking met de welzijnsorganisaties in de stadsdelen; x het verder stimuleren van vernieuwing in het sociaal cultureel vrijwilligerswerk. In het verlengde van “Zo wij iets zijn, zijn wij Hagenaars” is in gang gezet dat dit werkveld zich meer openstelt voor andere groepen. Daarbij wordt sterker 73
rekening gehouden met de wensen van de “moderne vrijwilliger”. In 2007 zal een evaluatie plaatsvinden op basis waarvan we conclusies naar toekomstig beleid kunnen trekken. Vanuit de subsidieregeling Sociaal-cultureel vrijwilligerswerk worden zo’n 130 organisaties ondersteund met geld en gratis gebruik van ruimten bij de decentrale welzijnsorganisaties. Deze organisaties richten zich onder andere op migranten, scouts en gehandicapten.
Welzijnsaccommodaties Het welzijnsaccommodatiebeleid is gericht op kwaliteit en capaciteit. Het intensieve gebruik van onze welzijnsaccommodaties, club- en buurthuizen, jongerencentra, wijk- en dienstencentra en ruimtebiedende centra, c.q. van onze multifunctionele accommodaties, speelt hierbij een belangrijke rol. Ruimere openingstijden en verruiming van de mogelijkheden voor gebruik door vrijwilligersorganisaties zijn in de afgelopen collegeperiode gerealiseerd. De benutting van de accommodaties vormt hierbij een belangrijk aandachtspunt. Een goede uitstraling van de accommodaties is hierbij van belang. De gemeente houdt het komende jaar dan ook een inventarisatie naar de staat van onderhoud van de club- en buurthuizen. De intentie is dat de welzijnsaccommodaties steeds meer worden gebruikt als instrument in de wijken voor bewoners en actieve groepen van mensen om elkaar te ontmoeten en activiteiten te ondernemen.
Bewonersparticipatie Bewonersparticipatie is van vitaal belang voor de woon- en leefomgeving. De gemeente stimuleert dat bewoners zich (mede) verantwoordelijk voelen voor hun directe woon- en leefomgeving en in dat kader gezamenlijk activiteiten ontplooien. Men ontplooit initiatieven als daar reden voor is: bijvoorbeeld overlast van verkeer, veiligheidsrisico’s, herstructureringsplannen. Maar ook het organiseren van een straatfeest is belangrijk. Wijkfeesten hebben een eigen waarde en kunnen een middel zijn om bewonersparticipatie te starten. De gemeente subsidieert per wijk of gedeelte daarvan algemene erkende bewonersorganisaties (50 in heel Den Haag) met als doel om de actieve bewonersgroepen te ondersteunen en andere bewoners te stimuleren actief te worden. De stadsdeelbudgetten voor de bewonersondersteuning worden door de gemeente besteed bij de stichting BOOG. In 2007 wordt hiervan afgeweken door middel van een pilot voor de stadsdelen Escamp en Leidschenveen-Ypenburg. Output-kengetallen Vrijwilligers(organisaties) die een subsidie voor het sociaalcultureel vrijwilligerswerk hebben ontvangen: -waarderingssubsidies vrijwilligerswerk -onkostenvergoedingen voor vrijwilligerswerk
Nulmeting 2007
2008
2009
2010
130 160
130 160
130 160
130 160
130 160
2006 16%
18%
18%
18%
18%
2006 64 900 80
63 900 80
63 900 80
63 900 80
63 900 80
Bron: OCW/Welzijn (Overzicht HONK2004)
Bezoek buurthuizen / ontmoetingscentra Bron: Stadsenquete
Aantal openingsuren en —tijden van buurthuizen -aantal buurt- en clubhuizen -aantal dagdelen openstelling -aantal dagdelen weekend openstelling
Bron: OCW/Welzijn: OpeningstijdenDWOS/ZB De kengetallen worden in het kader van het meerjarenbeleidsplan WMO 2007-2010 herzien
Het ondersteunen van de maatschappelijke participatie en het zelfstandig en geïntegreerd wonen en functioneren in de samenleving voor ouderen. De gemeente stelt zich ten doel ouderen zo lang mogelijk in hun eigen huis te laten wonen. Participatie van ouderen kan isolement en eenzaamheid voorkomen.
Ouderen Het streven is dat ouderen met beperkingen zo lang mogelijk zelfstandig en geïntegreerd kunnen wonen en functioneren in de samenleving zodat verhuizing naar een intramurale instelling voorkomen of zo lang mogelijk uitgesteld kan worden. Ouderen moeten de mogelijkheid hebben om deel uit te maken van onze moderne stedelijke samenleving. Veel ouderen zijn zeer goed in staat dit zelfstandig te doen. Een groot aantal Haagse ouderen heeft echter steun nodig om te blijven deelnemen aan de samenleving. Om dit te bevorderen hebben wij meerdere instrumenten: het subsidiëren van particulier initiatief dat praktische ondersteuning aan ouderen biedt, het subsidiëren van ouderen-vertegenwoordigende organen, het stimuleren van vernieuwingen zoals (de
74
ontwikkeling van) woonzorgzones, een programma eenzaamheidsbestrijding en bijzondere aandacht voor allochtone ouderen. In 2007 worden in dit kader de volgende activiteiten ondernomen: x Subsidiëren maaltijdverzorging, voetverzorging, wijkbussen, boodschappenbegeleiding, groepswonen, sportactiviteiten en ouderen sociëteiten; x Subsidiëren ouderenparticipatie; onder meer ouderenbonden, de Stedelijke Ouderencommissie en instellingen op het terrein van informatievoorziening waaronder het Cipo, Tripo en het seniorenjournaal; x Subsidiëren gecoördineerd ouderenwerk gericht op groepsactiviteiten in de stadsdelen; x Subsidiëren ouderenadviseurs gericht op individuele ondersteuning in de stadsdelen; x Subsidiëren woonzorgzones; x Programma Eenzaamheidsbestrijding. 2.15.3 Wat gaat het kosten: programmabudget 2007 Meerjarenraming van lasten en baten (bedragen x € 1.000)
Lasten Baten Subtotaal
Dotaties aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na verrekening met reserves
Realisatie 2005 35.512 390 -35.122
2006 39.422 305 -39.117
2007 39.883 168 -39.715
2008 39.295 168 -39.127
2009 39.343 168 -39.175
2010 39.310 168 -39.142
500 511
0 320
0 282
0 0
0 0
0 0
-35.111
-38.797
-39.433
-39.127
-39.175
-39.142
75
2.16 Programma Volksgezondheid en Zorg Coördinerend portefeuillehouder: H.P.G. van Alphen
Bevorderen en beschermen van de gezondheid van alle Hagenaars
Openbare en preventieve gezondheidszorg
Wijkgerichte aanpak gezondheidsachterstanden
Epidemiologie
Bieden van maatschappelijke zorg en opvang
Interculturalisatie, gezondheidspreventie, zorg
Verslavingszorg
Inzet nieuwe mediamogelijkheden
Aanpak Huiselijk Geweld
Gezondheidsbevordering
Signaleren gezondheidsproblemen bij ouderen
Uitvoeren en evaluatie diverse projecten
Digitaal portaal
Aanpak overgewicht bij 1.000 jongeren
Gezondheid en milieu
Infectieziektebestrijding
Ambulancezorg
2.16.1 Beoogd maatschappelijk effect: wat willen we bereiken? De doelstellingen van het programma Volksgezondheid en zorg zijn: het verbeteren van de gezondheid van alle Hagenaars - in het bijzonder van de risicogroepen jongeren, ouderen en sociaal kwetsbaren en zwakkeren - én het tegengaan van de onrechtvaardige gezondheidsachterstand van burgers. De gemeentelijke inspanningen richten zich met name op: x hoogwaardige collectieve preventieve gezondheidszorg; x wijkgerichte aanpak van gezondheidsachterstanden. Effect-kengetallen
Nulmeting
2001 Gezondheidsbeleving bij burgers (rapportcijfer)
7,4
Realisatie 2005 7,4
2007 7,5
2008 7,5
2009 7,5
2010 7,5
Bron: Stadsenquête Toelichting: De gegevens worden wel structureel verzameld, maar niet ieder jaar. Uit de metingen sinds 2001 blijkt dat dit rapportcijfer van burgers fluctueert rondom 7,5. Bij de nulmeting in 2001 bleek dat mensen in een lagere sociaal-economische situatie (met name opleiding en inkomen) een minder goede gezondheid ervaren dan mensen die zich in een hoge sociaal-economische situatie bevinden. De verwachting is dat de gezondheid onder Haagse burgers de komende jaren niet sterk zal veranderen.
2.16.2 Gemeentelijke bijdrage: wat gaan we daarvoor doen? De kaders waarbinnen de inspanningen worden geleverd om de gezondheid van Hagenaars te verbeteren, liggen vast in een aantal gemeentelijke meerjarenplannen: x Nota Op uw Gezondheid II, 2003-2006. Een nieuwe nota Volksgezondheid 2007-2010 wordt in 2006 voorbereid en voor het eind van het jaar ter besluitvorming aangeboden. x Kadernota Gezondheidsachterstand moet wijken. x De nota over het grotestedenbeleid 2005-2009: De Daadkracht van Den Haag. 77
Openbare en preventieve gezondheidszorg De reguliere uitvoering van hoogwaardige openbare en preventieve gezondheidszorg vindt plaats door: x Het uitvoeren van collectieve preventieve taken (via de GGD of andere gesubsidieerde instellingen) volgens de Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid. Concreet gaat het daarbij om taken op het terrein van epidemiologie, gezondheidsvoorlichting en —opvoeding, infectieziektebestrijding, openbare gezondheidszorg (medische milieukunde en technische hygiënezorg) en afstemming tussen preventie en curatie; x De ambulancezorg volgens de Wet Ambulancevervoer; x Het bevorderen van de toegankelijkheid van de gezondheidszorg in met name de zes actiewijken; x Het versterken van de positie van de zorgvrager. In 2007 geeft de gemeente voor de openbare en preventieve gezondheidszorg vanuit haar nieuw beleid prioriteit aan de volgende onderdelen.
Epidemiologie De kernactiviteiten zijn gericht op het leveren van inzicht in de gezondheidssituatie van de Haagse burger (onder andere middels Gezondheidsmonitor). Daarnaast worden onderzoeksactiviteiten uitgevoerd op diverse thema’s, waaronder diabetes mellitus en hart en vaatziekten, vitamine D tekort bij niet-westerse allochtonen, SOA-Aidsvoorlichting, genotmiddelengebruik en (para) suicide.
Gezondheidsbevordering Er komt meer aandacht voor het voorkomen van het gebruik van genotmiddelen (tabak, alcohol en cannabis). Dit gaat met maatwerk voor de verschillende doelgroepen en meer samenwerking met de eerstelijnsgezondheidszorg. Het overmatig gebruiken van genotmiddelen, resulterend in verslaving, leidt tot veel verborgen schade in onze samenleving. Dat geldt met name bij alcoholverslaving. De gevolgen daarvan treden steeds vaker door tot de straat, de media en de politieke agenda. Het betreft dan de top van de ijsberg. In Den Haag heeft 15% van de mannen en 4% van de vrouwen een alcoholprobleem. De gemeente neemt hiervoor maatregelen. Een stedelijk alcoholpreventie-programma wordt opgesteld (waarbij jongeren met name een belangrijke aandachtsgroep vormen). Omdat terugdringing van het alcoholgebruik en alcoholverslaving erg complex is, vereist het een mix van maatregelen op diverse terreinen: naast voorlichting, interventies en preventiemethoden om houding en gedrag te beïnvloeden, moet ook aan regelgeving rond beschikbaarheid van alcohol, handhaving en alcoholontmoedigingsbeleid in sportkantines aandacht worden besteed. In deze begroting stelt de gemeente hiervoor eenmalig € 0,5 miljoen beschikbaar.
Ouderen Om serieuze gezondheidsproblemen bij ouderen tijdig te signaleren wordt de haalbaarheid onderzocht van het opzetten van een preventief gezondheidsonderzoek voor ouderen in Den Haag. Dit wordt gecoördineerd vanuit de academische werkplaats Openbare Gezondheidszorg, een samenwerkingsverband tussen onder andere GGD Den Haag en het Leids Universiteit Medisch Centrum.
Digitaal portaal Op het digitale portaal komt actuele informatie te staan over gezondheid, zorg en welzijn. Dit portaal is in aanbouw en wordt in 2007 voor het publiek opengesteld.
Aanpak van overgewicht jongeren De gemeente krijgt geld van het Rijk om overgewicht bij 0-19 jarigen te verminderen. Dit gebeurt door zo vroeg mogelijk overgewicht te signaleren. Hier krijgen de vakleerkrachten lichamelijke opvoeding een rol bij. De begeleiding van kinderen met overgewicht bestaat uit een individueel zorgtraject aangeboden door de integrale jeugdgezondheidszorg en er zijn begeleidingsgroepen. Daarnaast wordt geprobeerd om overgewicht te voorkomen. Hierbij is de gezonde schoolcompetitie waar bijna 125 scholen aan meedoen een geweldige impuls in 2007. Ouput-kengetallen (GSB) Aantal 0-19 jarigen met overgewicht waarvoor Gezondheidinterventies worden ingezet
Nulmeting 1.216
Realisatie 2005 2.079
2006
2007
2008
2009
750
1.000
1.500
1.500
Bron: jaarverslag instellingen Toelichting:: De gemeente krijgt geld van het Rijk om overgewicht bij 0-19 jarigen te verminderen. Voor de aanpak gaat de gemeente In 2009 circa 1.500 van de opgespoorde kinderen met overgewicht begeleiding aanbieden.
78
Gezondheid en milieu De Medische Milieukundefunctie (MMK-functie) bij de GGD moet met advies en onderzoek bijdragen aan het tegengaan van negatieve gezondheidseffecten in Den Haag door luchtvervuiling, binnenmilieu, verstoring van de leefkwaliteit - lichthinder of geluidsoverlast- en legionella. Door te adviseren over gezondheidseffecten kunnen problemen op het raakvlak van gezondheid en milieu pro-actief tijdig worden aangepakt. Hiervoor is versterking van de MMK-functie nodig. In de begroting is € 0,2 miljoen beschikbaar gesteld hiervoor.
Infectieziektenbestrijding De infectieziektenbestrijding bij de GGD is gericht op het bestrijden van seksueel overdraagbare aandoeningen, waaronder AIDS, tuberculosebestrijding, bron- en contactopsporing bij vermoeden op epidemieën van infectieziekten, het beantwoorden van vragen uit de bevolking, het geven van voorlichting en begeleiding en het adviseren en vaccineren van mensen die op reis gaan. De komst van de nieuwe SOA-polikliniek in het centrum van de stad leidt tot een betere hulpverlening voor mensen met een SOA.
Ambulancezorg Den Haag beschikt over een publieke Ambulancedienst. Deze dienst levert een hoogwaardige ambulancezorg. In 2002 heeft de gemeente gekozen voor de kwaliteit aan spreiding en paraatheid van ambulancezorg. In afwachting van de nieuwe Wet ambulancezorg in 2008 hanteert het College Tarieven Gezondheidszorg een budgetteringssysteem op basis van een normvergoeding voor het aantal ritten. Dit leidt ertoe dat het uiteindelijk toegekende budget van zorgverzekeraars voor onze ambulancezorg niet genoeg is om de noodzakelijke paraatheid in de regio te kunnen financieren. Voor de handhaving van de paraatheid op basis van huidige normvergoeding wordt € 0,4 miljoen ingezet in 2007. Wijkgerichte aanpak van gezondheidsachterstanden De kansen op een goede gezondheid zijn niet gelijk over de stad verdeeld. Volgens de laatste GGD Gezondheidsmonitor (februari 2006) zijn de verschillen in gezondheid tussen bewoners van rijke en arme wijken in Den Haag weliswaar niet toegenomen, maar nog steeds groot. De Gezondheidsmonitor laat duidelijk zien dat achterstanden ook sociaal-culturele oorzaken hebben. Gezondheidsproblemen zoals diabetes, vitamine D-tekort en psychosociale problematiek komen in verhoogde mate terug bij specifieke groepen niet-westerse Hagenaars. Ongezondheid belemmert arbeidsparticipatie, integratie, onderwijsdeelname en het sociale leven. De gemeente gaat door met de aanpak in de zes wijken Transvaal, Schilderswijk, Moerwijk/-Morgenstond, Bouwlust/Vrederust, Regentesse-/Valkenboskwartier en Laak-Noord om de achterstanden terug te dringen. Concreet gaat het om: x verhogen van het wijkactiebudget waarmee bewoners en werkers uit de wijk zelf ‘gezonde’ initiatieven kunnen opzetten en uitvoeren. Het budget is nu onvoldoende om alle aanvragen te honoreren. x structureel verankeren van de succesprojecten uit de eerste programmaperiode (Bewegen op Recept, De Thuisdokter, de HOPLA! Campagne). x breder inzetten van nieuwe media-mogelijkheden (Educatieve TV en internet, een koppeling met het portaal www.gezondheidenwelzijndenhaag.nl). x zoveel mogelijk inzetten van beschikbare capaciteit bij gesubsidieerde instellingen zoals Welzijn en de GGD op inspanningen in de zes actiewijken. x bundelen van kennis en expertise. Ook komt nog een advies of uitbreiding van de wijkgerichte aanpak naar Duindorp/stadsdeel Scheveningen nadere prioriteit moet krijgen. Gezien de ambities uit het beleidsakkoord ‘MeeDoen’ is eenmalig € 1,9 miljoen beschikbaar gesteld voor de wijkgerichte aanpak. In 2007 zal de gemeente op basis van de ervaringen en samen met de deskundigen uit de praktijk verder onderzoek plegen naar de dieperliggende oorzaken van de gezonheidsverschillen en de mogelijke aanpak hiervan. Ambulante Verslavingszorg De inspanning van de gemeente voor de komende jaren is als volgt. De gemeente: x verbetert de laagdrempeligheid van de voorzieningen; x is partner in de zorgketen; x subsidieert instellingen voor verslavingszorg; x realiseert opvangvoorzieningen voor harddruggebruikers (onder andere gebruikersruimten);
79
x x x
verbetert de doorstroom van cliënten door middel van toeleiding naar (begeleid) wonen, werk/sociale activering en welzijn; voert preventief beleid gericht op genotmiddelengebruik en gokken onder o.a jongeren; is partner in de keten gericht op de aanpak van criminele verslaafden.
De gemeente zet daartoe in op: 1. Inbedding in de keten aanpak van de tot stand gekomen voorzieningen; 2. Het subsidiëren van: x ambulante zorg in de vorm van diverse producten geleverd door Circuit Verslavingszorg Parnassia; x Stichting Hulpverlening en Opvang Prostituees; x Drugpunt, de belangenorganisatie van harddruggebruikers; x diverse zelfhulpgroepen en initiatieven; x het project High Clean; x Straatpastoraat; x afstemming inhoud zorg en monitoring met de centrum gemeenten in de regio Zuid-Holland noord. 3. Ontwikkeling van een specifieke aanpak voor de doelgroep meervoudige problematiek waaronder zorgmijders. Dit is onderdel van het Haagse plan van aanpak Maatschappelijke Opvang. Ouput-kengetallen (GSB) Aantal contra-indicaties
2005 150
2006 125
2007 75
2008 25
2009 0
26
26
26
26
26
Bron: CTMO Aantal (ex)verslaafden dat na ontvangen zorg huisvesting heeft gevonden
Bron: LADIS
Aanpak Huiselijk geweld Om huiselijk geweld aan te pakken heeft de gemeente middelen van het Rijk ontvangen in het kader van het grotestedenbeleid. Samen met politie, hulpverleningsinstellingen en gemeenten in de regio zijn afspraken gemaakt over de aanpak van huiselijk geweld. In een convenant zijn deze afspraken vastgelegd. Voor de komende vier jaar ligt de ambitie in: - het vergroten van de bekendheid van het Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld. Dit valt organisatorisch onder de instelling voor de vrouwenopvang; - het verbeteren van het signaleren van huiselijk geweld door intermediairen/hulpverleners. Een verbeterde aanpak moet leiden tot en toename van het aantal meldingen en als gevolg van geslaagde interventies een afname van de periode waarin de geweldsituatie bestaat. Daarnaast zet de gemeente in 2007 in op een systeemgerichte ketenaanpak van geweld in de privésfeer vanuit het Regionaal
Steunpunt Huiselijk Geweld. De ketenaanpak wordt met de partners in de regio verder versterkt. Output-kengetallen Aantal meldingen huiselijk geweld (specifieke geweldsituaties) Aantal herhaalde meldingen huiselijk geweld bij ASHG Totaal aantal binnenkomende telefoontjes ASHG
Nulmeting 2006
2007
2008
2009
364 18 766
402 19 844
422 20 886
443 21 930
Toelichting: betreffen prestatie- afspraken met het Rijk tot en met 2009.
2.16.3 Wat gaat het kosten: programmabudget 2007 Meerjarenraming van lasten en baten (bedragen x € 1.000)
Lasten Baten Subtotaal
Dotaties aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na verrekening met reserves
80
Realisatie 2005 56.545 40.763 -15.782
2006 30.732 18.787 -11.945
2007 29.039 15.002 -14.037
2008 26.578 13.457 -13.121
2009 26.661 13.319 -13.342
2010 26.610 13.261 -13.349
950 1.722
0 50
0 494
0 50
0 26
0 0
-15.010
-11.895
-13.543
-13.071
-13.316
-13.349
2.17 Programma Verkeer Coördinerend portefeuillehouder: P.T. van Woensel Waarborgen bereikbaarheid Den Haag (duurzaam en veilig)
Groei fietsgebruik
Groei aandeel openbaar vervoer
Minder verkeersslachtoffers
Betere doorstroming autoverkeer op hoofdroutes
Opheffen ontbrekende schakels hoofdroutenet
Randstadrail 2e fase
Uitbreiden hoofdroutenet fiets
HSL verbinding Den Haag-Rotterdam
Aanleggen fietsenstallingen
Betere kwaliteit haltes en stations Kortere reistijden openbaar vervoer Bevorderen vervoersmanagement
Ontsluiting Binckhorst (Trekvliettrace)
Voldoende parkeerplaatsen in minder openbare ruimte
Aanpak blackspots
Meer gebieden met parkeerregulering
Meer 30 km/u gebieden Stimuleren bouw parkeergarages
Opstellen VO internationale Ring Verkeerseducatie op scholen Verbeteren door-stroming CentrumRing
Stimuleren betere benutting parkeergarages
Uitvoeren verkeerscirculatieplan
Aanleggen transferia
Verhogen kwaliteit taxivervoer
2.17.1 Beoogd maatschappelijk effect: wat willen we bereiken? De doelstelling van het programma Verkeer is het waarborgen van de bereikbaarheid bij alle vervoerswijzen. Daarbij zijn de voornaamste doelen: x Groei van het fietsgebruik x Groei van het aandeel openbaar vervoer in het totale aantal verplaatsingen x Betere doorstroming autoverkeer op hoofdroutes x Minder verkeersslachtoffers x Voldoende parkeerplaatsen op minder openbare ruimte Effect-kengetallen
nulmeting
2006
2006
2007
2008
2009
2010
7,4 5,3 7,7
7,4 5,3 7,7
7,6 5,5 7,8
7,7 5,5 7,9
8 5,7 8
8 5,8 8
Oordeel van de burger over de bereikbaarheid van het Centrum met de:
fiets auto openbaar vervoer
Bron: Stadsenquête Toelichting: In 2007 is de RandstadRail volledig in gebruik. Begin 2009 wordt het verkeerscirculatieplan geïmplementeerd. Hierdoor verbetert de bereikbaarheid voor alle vervoerswijzen in Den Haag.
2.17.2 Gemeentelijke bijdrage: wat gaan we daarvoor doen? Groei van het fietsgebruik
Fietsroutes Het Meerjarenprogramma Fiets 2007-2010, dat naar verwachting eind 2006 gereed is, geeft aan hoe het hoofdroutenet voor de fiets zo wordt verbeterd dat op nog ontbrekende schakels fietspaden of fietsstroken komen. Met het beleidsakkoord ‘MeeDoen’
81
kiest de gemeente voor een goede verharding van de fietspaden, het liefst rode asfalt. Ook in 2007 worden op grote stukken van de belangrijkste Haagse fietsroutes vrijliggende fietspaden aangelegd. In 2007 worden de plannen voor onder meer de aanleg van fietspaden op de Carnegielaan en de Waldorpstraat afgerond. Andere belangrijke fietsprojecten waarvan de voorbereiding zal worden afgerond zijn: de fietsbrug over de A4 bij Ypenburg, de aanleg van fietspaden langs de Singel (Ypenburg) en de Hofzichtlaan en de kruising Stadhouderslaan/President Kennedylaan. Ook de herinrichting van de Veerkades en door de toekomstige uitvoering van het Verkeerscirculatieplan Centrumgebied verbetert de positie van de fietser aanzienlijk. In de begroting 2007 is € 0,65 miljoen beschikbaar gesteld voor aanleg en onderhoud van fietsroutes.
Fietsenstallingen Fietsers hebben niet alleen behoefte aan goede fietsroutes, maar ook aan goede stallingen, zowel bij hun woning als op de plaats van bestemming. Den Haag beschikt over een uitgebreid bewaakt stallingennetwerk, met name in de binnenstad. Er zijn bewaakte stallingen op het Spuiplein, Buitenhof, Dagelijkse Groenmarkt, Grote Markt en Voldersgracht. Meerdere stallingen verdeeld over de binnenstad maken de loopafstanden tot de bestemmingen beperkt. Het netwerk van bewaakte stallingen trekt jaarlijks circa 220.000 stallers. De behoefte zal de komende jaren stijgen door de verwachte toename van het aantal bezoekers in de binnenstad. Op een aantal locaties komen extra fietsenbeugels. Het gebied rond de Spuimarkt krijgt een bewaakte stalling voor enkele honderden plaatsen. Aansluitend op de herinrichting van de Prinsegracht komt daar in 2007 een bewaakte stalling voor culturele bestemmingen als het Paard van Troje en het Koorenhuis. Die biedt meteen extra capaciteit voor de binnenstad; de stalling Grote Markt staat regelmatig vol. Effect-kengetallen
nulmeting
2003 Index fietsgebruik o.b.v. aantal fietsers op 10 vaste telpunten
100
Realisatie 2005 107
2006
2007
2008
2009
2010
110
113
115
118
121
Bron: Interne registratie DSO Toelichting: Het Meerjarenprogramma Fiets 2003-2006 stelt als doel 10% meer fietsgebruik te realiseren in 2006. De verwachting is dat deze doelstelling wordt gehaald. Voor 2010 wordt ingezet op eenzelfde groei ten opzichte van 2005. Cumulatief betekent dat een groei van 21% ten opzichte van 2003. Deze is gebaseerd op het verbeteren van het hoofdroutenet door het oplossen van knelpunten, het aanleggen van ontbrekende schakels en het verbeteren van de verharding. Daarnaast wordt de komende jaren meer aandacht besteedt aan communicatie, waarbij vooral aansluiting wordt ingezet op samenwerking met de thema’s milieu en gezondheid.
Groei van het aandeel openbaar vervoer in het totale aantal verplaatsingen
Eerste fase Randstadrail De eerste fase van de exploitatie van RandstadRail zal binnenkort starten. De aanpassing van de railinfrastructuur binnen Den Haag, waaronder die van de tramlijnen 3 en 6, en op de Zoetermeer- en Hofpleinlijn is in maart 2007 klaar. Ook komt in maart 2007 de realisatie van het openbaar vervoerknooppunt bij het ziekenhuis Leyenburg gereed en ontstaat een hoogwaardig overstappunt voor onder meer de streekbussen uit het Westland en RandstadRaillijn 4 naar de binnenstad, Den Haag Centraal Station en Zoetermeer. Vanaf het knooppunt Leyenburg rijdt de ingekorte tramlijn 6 naar het Haagse centrum.
Uitbreiding tramnet en Randstadrail tweede fase Den Haag beschikt reeds over een fijnmazig openbaar vervoernet van tram- en buslijnen. In 2007 wordt dit net verder uitgebreid. Het gaat om de aanleg van lijn 19 die Delft via de Vinex-wijken Ypenburg en Leidschenveen verbindt met Leidschendam-Voorburg en om de doortrekking van lijn 16 naar Wateringse Veld. Na de aanleg van de rails op de Middenweg zullen zowel lijn 16 als lijn 17 in Wateringse Veld met een keerlus een nieuw eindpunt krijgen nabij het bedrijventerrein Zwethove. Nu de RandstadRail gaat rijden in Den Haag is het tijd voor een volgende stap om het Haagse openbaar vervoersysteem kwalitatief te verbeteren. In 2006 is daartoe bij het Rijk een subsidieaanvraag ingediend voor RandstadRail tweede fase. Dit gaat niet om de toevoeging of opwaardering van één of enkele lijnen, maar om een totaalpakket aan maatregelen voor het gehele Haagse en regionale openbaar vervoernet, aansluitend op de ruimtelijk economische ontwikkelingen uit de Structuurvisie. Afhankelijk van de beslissing van het Rijk over de subsidie zullen de maatregelen verder worden uitgewerkt. De maatregelen moeten het openbaar vervoergebruik doen groeien met 40% in 2020 (t.o.v. 2005). Hiertoe is in de gemeentebegroting een structureel bedrag van € 2,25 miljoen opgenomen.
Hoge Snelheidslijn (HSL)-verbinding Internationale verbindingen zijn voor Den Haag als internationale stad van groot belang. Belangrijk daarin zijn de afspraken over de aansluiting van Den Haag op de HSL-Zuid naar Brussel en Parijs. De gemeente overlegt met het Rijk over de aansluiting van Den Haag Nieuw Centraal op de HSL-Oost, richting Duitsland. Het project Den Haag Nieuw Centraal geeft vorm aan de
82
noodzakelijke ingrepen voor de gewenste capaciteit van het Centraal Station en de komst van de HSL. Het nog in 2006 in gebruik te nemen nieuwe tramplatform verbonden aan de komst van RandstadRail, is hiervan het eerste zichtbare resultaat. Effect-kengetallen Index aantal reizigers in het openbaar vervoer in Den Haag
Nulmeting 2005
100
2007 108
2008 112
2009 114
2010 116
Bron: Stadsgewest Haaglanden Toelichting: In de Regionale Nota Mobiliteit wordt als doelstelling gesteld dat in 2020 40% meer instappers in het regionaal openbaar vervoer wordt gerealiseerd. Hierbij wordt rekening gehouden met de realisatie van RandstadRail-eerste fase (2006/2007), de tramlijnen 16 en 19 (2007) en RandstadRailtweede fase.
Kortere reistijd openbaar vervoer In 2007 wordt het pakket ‘Reistijdverkorting Openbaar Vervoer’ uitgewerkt. Kortere reistijden zijn niet alleen voor de reiziger aantrekkelijk maar verlagen ook de exploitatiekosten van het openbaar vervoer. Een project is de mogelijke aanleg van busstroken op de Van Alkemadelaan waardoor met name op drukke dagen de reistijd van lijn 23 aanmerkelijk korter wordt.
Bevorderen vervoersmanagement Om het autogebruik in het woon-werkverkeer zoveel mogelijk te beperken en het gebruik van de fiets en het openbaar vervoer te bevorderen zet het college in op vervoermanagement. Daartoe zullen onder meer afspraken worden gemaakt met de ministeries, internationale instellingen en grote bedrijven. Aangesloten zal worden bij de werkzaamheden van het Vervoerscoördinatiecentrum Den Haag (VCC).
Aanleg transferia De aanleg van transferia vergroot het gebruik van het openbaar vervoer. Eind 2006 worden twee geschikte plekken voorgesteld voor transferia die goed bereikbaar zijn voor het autoverkeer en waar automobilisten kunnen overstappen op openbaar vervoer naar binnenstad of kust.
Verhogen kwaliteit taxivervoer De Haagse taxi’s maken niet alleen onderdeel uit van het Haagse openbaar vervoeraanbod, maar vormen tevens een visitekaartje voor de (internationale) bezoekers van Den Haag. In overleg met de taxibranche zet de gemeente in op de invoering van zogenaamde ‘plustaxi’s’. Dit is een kwaliteitstaxi waaraan een aanvullend kwaliteitskeurmerk is verleend.
Conducteurs op trams De gemeente wil met het stadsgewest Haaglanden de veiligheid in de trams verbeteren. Zo komt er een proef van drie jaar met conducteurs op de tram. Hiervoor is eenmalig € 3 miljoen beschikbaar gesteld. Betere doorstroming autoverkeer op hoofdroutes
MER Trekvliettracé De gemeente wil voor de bereikbaarheid van het centrumgebied en de te herontwikkelen Binckhorst een tweede verbindingsweg tussen de CentrumRing en het rijkswegennet (knooppunt Ypenburg): het Trekvliettracé. Nut en noodzaak van deze nieuwe weg staan in de eind 2006 te verschijnen milieueffectrapportage. Het Trekvliettracé zorgt voor een meervoudig systeem van aantakkingen op het rijkswegennet en ontlast parallelle routes zoals de Utrechtsebaan, maar vooral de Rijkswijkseweg — Haagweg.
Uitvoering verkeerscirculatieplan Centrumgebied Het afgelopen jaar is bezien op welke wijze het doorgaande autoverkeer uit de binnenstad kan worden geweerd met het Verkeerscirculatieplan voor het centrumgebied. Eind 2006 wordt over dit plan beslist. In 2007 worden de diverse onderdelen van het plan vervolgens uitgewerkt. De Veerkaden worden in 2007 heringericht. Dit moet tevens zorgen voor een beter verblijfsklimaat van dit deel van de binnenstad. Voor deze ambities is vanuit het beleidsakkoord eenmalig € 45 miljoen en structureel € 3 miljoen beschikbaar gesteld. Doorgaand autoverkeer wordt met het Verkeerscirculatieplan naar de CentrumRing geleid. Voorstellen worden uitgewerkt om waar nodig op de CentrumRing de capaciteit uit te breiden. De aanleg van ongelijkvloerse kruisingen op de Neherkade verbetert de doorstroming van het verkeer op dit deel van de CentrumRing. Daarnaast wil de gemeente een tunnel aanleggen onder een belangrijk deel van de Sportlaan en rond de Johan de Wittlaan als onderdeel van de zogeheten Internationale Ring, waarvan ook de Lozerlaan deel uitmaakt. Met het Rijk wordt overlegd over een financiële bijdrage. Betere doorstroming van het autoverkeer op deze hoofdroutes leidt tot minder uitstoot van schadelijke stoffen zoals NO2 en fijn stof, waardoor de leefbaarheid verbetert.
83
Verder draagt de uitvoering van de Nota Zwaar Verkeer met het instellen van milieuzones voor het vrachtverkeer bij aan het verbeteren van de leefbaarheid.
Hubertustunnel Medio 2006 is gestart met het boren van de Hubertustunnel. De gekozen bouwvariant verzekert het behoud van natuurwaarden op het Hubertusduin. In 2008 is de tunnel klaar. In 2007 wordt besloten over de aansluitingen van de Hubertustunnel op het Haagse wegennet. Door recente aangepaste veiligheidseisen van de Hubertustunnel is € 5 mln nodig (komt bij het Concernbericht 2006). Minder verkeersslachtoffers Het Haagse verkeersbeleid moet ook de negatieve gevolgen van het verkeer zoals onveiligheid, geluid en uitstoot van schadelijke stoffen zo veel mogelijk tegengaan. In het kader van het Verkeersveiligheidsplan 2003-2006 zijn uitvoeringsplannen opgesteld. De aanpak van de verkeersonveiligheid blijkt succesvol te zijn: er vallen minder verkeersslachtoffers. Het verkeersveiligheidsbeleid wordt daarom voortgezet. Effect-kengetallen
Realisatie 2005
2006
2007
2008
2009
2010
160 4
143 13
230 12
225 12
220 11
231 11
Aantal ziekenhuisgewonden en verkeersdoden:
ziekenhuisgewonden verkeersdoden
Bron: Adviesdienst Verkeer en Vervoer (Rijkswaterstaat) Toelichting: Voor het stadsgewest Haaglanden is de taakstelling voor 2010 28,8 % minder doden en 27,6 % minder ziekenhuisgewonden ten opzichte van het gemiddelde van de jaren 1997-1999. De gemeente Den Haag heeft deze percentages als taakstelling overgenomen. Het gemiddelde van 1997-1999 voor Den Haag betrof 295 ziekenhuisgewonden en 16 verkeersdoden. De taakstelling voor 2010 komt hiermee op maximaal 231 ziekenhuisgewonden en 11 verkeersdoden. De daadwerkelijke ongevallencijfers voor 2005 geven aan dat deze taakstellingen nu al ruimschoots worden gehaald. Deze cijfers moeten echter met enige voorzichtigheid worden geïnterpreteerd. Bekend is dat de registratie van het aantal ongevallen terugloopt. De streefwaarde voor ongevalcijfers voor 2006 zijn abusievelijk laag ingezet op basis van de realisatie van 2005. Ten tijde van de bepaling van de streefwaarde was de taakstelling nog niet als leidraad genomen.
Black-spots, 30 km/uur gebieden en verkeerseducatie De gemeente wil vooral blackspots aanpakken (locaties waar relatief veel ongevallen plaatsvinden), oversteekknelpunten verbeteren en de veiligheid van de schoolroutes verbeteren. Ook het beleid over de uitbreiding van het 30-km regime wordt voortgezet. Dit geldt ook voor de verkeerseducatie op de Haagse scholen. In 2007 zal de raad het Verkeersveiligheidsplan 20072010 en het daarbij behorende Uitvoeringsplan 2007-2008 worden voorgelegd. Voor het verbeteren van de verkeersveiligheid is eenmalig € 1 miljoen beschikbaar gesteld in deze begroting en in het Meerjareninvesteringsplan voor 2009 en 2010 € 1 miljoen. Voldoende parkeerplaatsen met minder beslag op de openbare ruimte Het huidige Haagse parkeerbeleid is begin jaren negentig vastgesteld en moet aangepast worden. In 2007 zal het parkeerbeleid en de parkeernormering voor zowel woningen als voor bedrijfs-, kantoorpanden en voorzieningen worden geëvalueerd. Met de nota Parkeerbeleid zal de raad een actualisering van het parkeerbeleid worden voorgelegd. Om het beslag van de auto op de openbare ruimte te verminderen en daarmee de leefbaarheid te vergroten, wordt begin 2007 een parkeerregeling voor belanghebbenden in Rustenburg-Oostbroek ingevoerd. Dan is de volautomatische parkeergarage onder de Apeldoornselaan open. Deze parkeergarage biedt niet alleen extra parkeerplaatsen ter compensatie van de aanleg van het tracé van Randstadrail lijn 4, maar ook extra parkeerplaatsen voor de buurt. In vervolg op Rustenburg-Oostbroek wordt, conform het beleidsakkoord, de komende jaren voor de leefbaarheid in zestien andere woonwijken waar de parkeerdruk groot is, betaald parkeren ingevoerd. Effect-kengetallen Aantal gebieden waar het parkeren op straat gereguleerd is
nulmeting 2006
26
2007 27
2008 31
2009 35
2010 40
Bron: Dienst Stadsbeheer-Parkeren Toelichting: De streefwaarden zijn gebaseerd op het beleidsakkoord 2006-2010; verspreide invoering in vier jaar rekening houdend met de gebieden waar reeds betaald parkeren is.
84
2.17.3 Wat gaat het kosten: programmabudget 2007 Meerjarenraming van lasten en baten (bedragen x € 1.000)
Lasten Baten Subtotaal
Dotaties aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na verrekening met reserves
Realisatie 2005 209.170 168.141 -41.029
2006 73.038 27.188 -45.850
2007 77.349 27.470 -49.879
2008 88.595 27.470 -61.125
2009 99.545 27.470 -72.075
2010 92.758 27.470 -65.288
9.295 8.593
0 2.355
0 4.492
0 0
0 0
0 0
-41.731
-43.495
-45.387
-61.125
-72.075
-65.288
85
2.18 Programma Wonen Coördinerend portefeuillehouder: J.M. Norder Een aantrekkelijk stedelijk woonklimaat voor huidige en nieuwe Haagse burgers
Meer en beter woningaanbod voor diverse doelgroepen
Structurele verbetering woningmarktpositie van wijken
Optimale benutting (goedkope) woningvoorraad
Nieuwbouwproductie van 16.200 woningen 20052010
Verbeteren van 5.000 woningen in 2005-2010 (pioniersgebieden)
Realiseren van speciale woningbouwprojecten
Sloop van 7.200 woningen in 2005-2010 (centrale vernieuwingsgebieden
Bevorderen toename aantal toegankelijke woningen
Stimuleren kwaliteit en verbeteren onderhouds-staat gebouwde omgeving (Stationsbuurt, Rustenburg/Oostbroek) Bevorderen van leefbaarheid en veiligheid in woonwijken
Minder ongewenste en/of overlastgevende situaties
Woonruimteverdeling (normstellend en controlerend) gericht op goedkope woningvoorraad
Zorgdragen voor beschikbaar stellen v/d voorraad voor sociaal kwetsbare groepen
Tegengaan van onredelijk hoge huurprijzen (huurteams)
Terugdringen sociaal economische segregatie Handhaven minimumkwaliteit woningvoorraad
Terugdringen van onrecht-matig gebruik van panden
Terugdringen leegstand en bevorderen tijdelijke verhuur
Overdragen en/of afbouwen van woonwagens stand-plaatsen (incl. woonwagens)
Verkoop van 2.000 huurwoningen in 2005-2010 Tegengaan van illegale bouw
2.18.1 Beoogd maatschappelijk effect: wat willen we bereiken? De doelstelling van het programma Wonen is het realiseren van een aantrekkelijk stedelijk woonklimaat voor de huidige en nieuwe bewoners van onze stad. Kernpunten daarbij zijn: x Meer woningen (kwantitatief en kwalitatief door nieuwbouw en woningverbetering) voor de verschillende bewonersgroepen: mensen in de midden en hogere inkomensgroepen en mensen met een bescheiden beurs, huishoudens die aangewezen zijn op bijzondere woningen of woonvormen zoals gehandicapten, grote gezinnen, jongeren; x Zorgen voor een rechtvaardige verdeling van de beschikbare woningvoorraad; x Goede handhaving om ongewenste situaties te voorkomen. Effect-kengetallen
2006
2007
2008
2009
2010
7,0/7,2 6,0/7,0 5,5/5,1
7,0/7,2 6,0/7,0 5,5/5,1
7,0/7,2 6,1/7,1 5,5/5,0
7,0/7,2 6,1/7,1 5,5/5,0
7,0/7,2 6,1/7,1 5,5/5,0
Oordeel burger over eigen woning en woonomgeving in wijkplangebieden/Den Haag
-evaluatie huidige woningen - algemene evaluatie buurt - perceptie verloedering (0 =gunstig, 10=ongunstig)
Bron: Stadsenquête of Veiligheidsmonitor Toelichting: Bij perceptie van verloedering geldt dat hoe hoger de score, hoe negatiever het oordeel. De perceptie van verloedering is gebaseerd op aspecten als hondenpoep op straat, rommel op straat, bekladding van muren en gebouwen en vernieling van telefooncellen, bus- en tramhokjes. De leefbaarheidsmonitor wordt opgeheven. De bestuurlijk relevante kengetallen zullen vanaf 2006 worden gemeten in of de Stadsenquête of/en in de Veiligheidsmonitor. Dit houdt in dat er jaarlijks kan worden gemeten. Het resultaat van de eerste meting zal als nulmeting worden genomen.
2.18.2 Gemeentelijke bijdrage: wat gaan we daarvoor doen? Meer en beter woningaanbod De in 2006 gestarte Taskforce ‘Woningbouw 16.200 2005-2010’ (waarvan 30% goedkoop en 10.000 in bestaand stedelijk gebied en 6.200 op uitleg) richt zich op betere sturing op projecten. Het belangrijkste doel is de realisatie van 16.200 nieuwe woningen
87
in de periode 2005-2009 in navolging van het woningbouwconvenant tussen Haaglandse gemeenten en het Rijk. In het beleidsakkoord is hiervoor € 5 miljoen structureel beschikbaar gesteld ( tot 2010 is dat vier keer € 5 miljoen). Met de drie grote Haagse corporaties heeft het College overeenstemming bereikt over een nadere invulling van deze productieafspraken voor wat betreft verhouding sociaal/markt, gemeentelijke financiële bijdragen, aantallen woningen voor ouderen, jongeren en grote gezinnen. Daarnaast is met de corporaties overeengekomen dat bij het starten van de bouw van woningen zonder voorverkooppercentage toe te passen, de gemeente bereid is met een additionele voorwaardelijke bijdrage een deel van het risico af te dekken. Hiervoor is van het beschikbare bedrag tot 2010 (20 miljoen in totaal) € 6 miljoen geoormerkt. Prestatie-indicator Aantal opgeleverde nieuwbouwwoningen waarvan % sociale woningen
Realisatie 2005 2.130 13%
2006 2007 2008 ca. 3.500 ca. 3.500 ca .3.500 30% 30% 30%
2009 ca. 3.500 30%
2010 nnb 30%
Bron: Monitor Nieuwbouw, DSO Toelichting: Om in vijf jaar 16.200 woningen te realiseren, dienen per jaar gemiddeld 3.240 woningen opgeleverd te worden. In 2005 zijn circa 1.000 woningen te weinig gebouwd. Jaarlijkse schommelingen zijn normaal. De streefwaarde voor 2010 is nog niet bekend; dit is mede afhankelijk van de ontwikkelingen op sociaal, economisch en demografisch gebied. De afspraak is dat 30% van de nieuwbouwwoningen bestemd is voor de sociale sector.
De afgelopen jaren is de positie van jongeren en studenten in de woningmarkt structureel verbeterd. De komende jaren wordt hier in ieder geval aan toegevoegd het Strijkijzer met 275 eenheden en een nieuwbouw complex in Laak met 650 eenheden. Daarnaast zijn afspraken gemaakt met de corporaties om komende college periode tenminste 1.000 wooneenheden te bouwen. Toegankelijkheid en aanpasbaar bouwen vormt een onderdeel van de bouwregelgeving. In 2007 wordt de nota toegankelijkheid van gebouwen herzien en wordt het beleidsterrein gecompleteerd met een nota over toegankelijkheid in de openbare ruimte. De controle op bouwplannen en begeleiding van grotere projecten wordt in 2007 geïntensiveerd. Structurele verbetering van de woningmarktpositie van wijken
5.000 woningverbeteringen tot 2010 De Daadkracht, het Haagse programma voor het grotestedenbeleid 2005-2009, heeft als ambitie dat 5.000 woningen (4.040 woninginnovaties en 960 ingrijpende verbeteringen) worden verbeterd. Hierbij wordt gebruik gemaakt van het in 2005 geschetste instrumentarium in de beleidsnota ‘De eeuwige jeugd van de particuliere voorraad’. Naar verwachting is het werk van het Intensief Beheer programma (onderhoudsaanschrijvingen) in de wijken Duindorp, Heesterbuurt, Rustenburg Oostbroek, Regentes-Valkenbos, Laak-midden en Bezuidenhout in 2009 klaar. De werkvoorraad eind 2005 bestaat uit vijf onderhoudstimuleringsprojecten in Laak Noord, de Contra Driehoek in Regentesse-Valkenboskwartier en in Transvaal, de Particuliere Driehoek. De onderhoudsprojecten Paul Krugerlaan, het woningcomplex Otterrade in Den Haag Zuid-West, de Kleine Veerkade en Transvaal fase 3 zijn in ontwikkeling.
Politiekeurmerken veilig wonen De gemeente stimuleert dat mensen hun woning beter beveiligen volgens het PolitieKeurmerk Veilig Wonen. De woningcorporaties zullen in 2007 de kaderafspraken over leefbaarheid en veiligheid van december 2005 verder uitvoeren. Output-kengetallen (GSB) Aantal gesloopte woningen Woninginnovaties Ingrijpende woningverbeteringen
Realisatie 2005 1.350 1.498 34
2006
2007
2008
2009
1.462 808 192
1.462 808 192
1.462 808 192
1.462 808 192
nnb
400
400
400
400
824
1.394
1.394
1.394
1.394
1.130
1.600
1.600
1.600
1.600
Bron: Monitor bestaande woningen 2005
Omzetting huur in koopwoningen Bron: Kadaster
Toename aantal volledig toegankelijke woningen Bron: CBS
Aantal verstrekte politiekeurmerken
Bron: politie Toelichting: Het aantal gerealiseerde woninginnovaties in 2005 (bouwkundige ingrepen met een aanneemsom per woning tot € 50.000 excl BTW) overschrijdt de verwachting. De overige prestaties blijven achter bij de voorziene prestaties. De verwachting blijft echter dat de GSB afspraken gerealiseerd worden en dat de realisatie van prestaties vanaf 2006 versnelt.
88
Optimale benutting van de (goedkope) woningvoorraad
Woonruimteverdeling Voorrangsverklaringen en huisvestingsvergunningen zijn de belangrijkste instrumenten van (regionaal) beleid voor een betere woonruimteverdeling (optimalisering benutting van de goedkope woningvoorraad). Een voorrangsverklaring kan worden aangevraagd als iemand zich in een zeer problematische woonsituatie (medisch of sociaal) bevindt en er via de reguliere weg niet in slaagt snel aan een andere woning te komen of in een actiegebied woont (herstructureringskandidaat). De voorrangsverklaringen worden in 2007 niet gewijzigd. De huisvestingvergunning (sociaal/particulier) is een instrument om verdeling van schaarse woonruimten op een juiste wijze te laten plaatsvinden en onrechtmatige woonsituaties te bestrijden. Het instrument wordt momenteel herijkt. Afhankelijk van nog te maken keuzes (toepassing van het instrument voor bepaalde segmenten van de woningmarkt) kan dit leiden tot meer handhaving. Effect-kengetallen
Realisatie 2005
2006
2007
2008
2009
2010
77%
60/70%
60/70%
60/70%
60/70%
nnb
83%
90%
90%
90%
90%
nnb
Woonruimteverdeling:
-% van het aanbod bestaande woningen verhuurd aan doelgroep sociale huursector (BBSH) geheel Den Haag/ eenzijdig* Den Haag -% nieuwbouw tot aftoppingsgrens verhuurd aan BBSH
Bron: Aanbodbestanden Den Haag, bewerking DSO Toelichting: Regionaal is afgesproken dat 70% van de jaarlijks beschikbare huurwoningen aan de BBSH-doelgroep (het Besluit Beheer Sociale Huurvoorraad) wordt verhuurd. De resterende woningen zijn bestemd voor de hogere inkomens binnen de sociale sector. In het jaar 2006 is met de Haagse corporaties afgesproken om te streven naar maximaal 70% gemeentebreed en voor Den Haag eenzijdige gebieden 60 à 70%. * Eenzijdige gebieden worden gekenmerkt door woningvoorraad van voornamelijk goedkope sociale huurwoningen. Informatie van de verhuurder geeft aan dat het soms niet gemakkelijk is om doelgroepers te vinden gelet op de hoogte van de huur. De woningen worden in dat geval verhuurd aan huishoudens die net iets meer verdienen. De streefwaarden voor % nieuwbouw is gebaseerd op regionale afspraken tot en met 2009. In de komende jaren worden vervolgafspraken gemaakt. De streefwaarden zijn ook afhankelijk van de ontwikkelingen op sociaal, economisch en demografisch gebied.
Interkerkelijke Kommissie Woonruimteverdeling (IKW) De IKW ondersteunt mensen bij het zoeken naar geschikte woonruimte. In 2006 heeft de raad in een motie besloten de subsidie aan het IKW eenmalig te verlengen met € 0,67 miljoen. Vanwege de langdurige samenwerkingsrelatie met het IKW en het belang van de klanten is in de begroting 2007 voorgesteld de subsidie langzaam af te bouwen.
Huurteams De in 2004 gestarte proef met huurteams wordt vanaf 2007 structureel. Het huurteam, dat werkt op bewonersverzoek, werkt goed. In bijna 75% van de opnames constateert het huurteam een huurprijs die niet in overeenstemming is met de kwaliteit van de woning. Een onderzoek naar de tevredenheid van de klanten van het huurteam is in uitvoering. In deze begroting is € 0,3 miljoen structureel beschikbaar gesteld voor huurteams. Minder ongewenste en/of overlastgevende situaties
Tegengaan sociaal economische segregatie De regionale afspraken voor nieuwbouw in de sociale sector én voor de verdeling van bestaande woningen, ondersteunen het streven om de ruimtelijke concentratie van kansarme groepen tegen te gaan; binnen Den Haag worden in elk stadsdeel én sociale én marktwoningen nieuw gebouwd. Hierbij geldt voor alle stadsdelen de 30% taakstelling voor sociale woningbouw.
Onrechtmatig wonen (incl. Inhaalslag handhaving) In het project Onrechtmatig Wonen worden op jaarbasis een aantal woningen in goed beheer (terug)gebracht, dat wil zeggen bewoning volgens alle geldende bouw- en woonregels. Een centraal Meldpunt Onrechtmatig Wonen is hiervoor opgericht. Meldingen van onrechtmatige woonsituaties worden onderzocht. Sinds 2006 is langs twee sporen de aanpak van onrechtmatig wonen geïntensiveerd. Een eerste proef betreft de inzet van ‘de eigenaargerichte aanpak’ bij eigenaren die willens en wetens stelselmatig de bouwregels overtreden. Het woningbezit van een eigenaar wordt dan onder de loep genomen en het hele bezit van deze eigenaar wordt aangepakt. Proef 2 betreft de ontwikkeling, implementatie en uitvoering van het instrument “Wet Victor” (op basis van de Rotterdamwet per 30 december 2005 aan gemeenten toegekend) waarin de grondslagen uit de Woningwet verruimd zijn om woningen bij eigenaren ‘weg te halen’, wanneer de veiligheid in woningen en de leefbaarheid rondom woningen wordt aangetast.
89
Output-kengetallen Onrechtmatig wonen: woningen in goed beheer gebracht (o.a. door aanschrijving en/of sluiting van de woning)
Nulmeting 2005 350
2006 325
2007 350
2008 350
2009 350
2010 350
Bron: productiecijfers van Project Onrechtmatig Wonen Toelichting: Op basis van het resultaat 1e helft 2006 en de ontwikkeling van de opsporing en persoonsgerichte aanpak van grotere huisjesmelkers zijn de streefwaarden voor 2007 t/m 2010 niet bijgesteld. Thans is onbekend welke invloed de nieuwe ontwikkeling inzake opsporing en persoonsgerichte aanpak op het streefcijfer zal hebben. De hierboven gepresenteerde cijfers van onrechtmatig wonen zijn exclusief de productiecijfers op dit gebied van de pilot handhaving. De resultaten van de pilot worden afzonderlijk gepresenteerd.
Woonwagencentra Er zijn twaalf woonwagencentra, waarvan vijf in beheer bij de gemeente en zeven bij de corporaties. Het woonwagenbeleid is gericht op normalisatie en deconcentratie. In het kader van de normalisatie is de integrale handhaving speerpunt. In 2007 en 2008 wordt de integrale handhaving op woonwagenlocaties verder uitgevoerd met vervolgcontroles. Nieuwe woonwagencentra komen er niet. Daarentegen komen er geleidelijk minder woonwagenstandplaatsen, in combinatie met de herontwikkeling van de Escamplaan. De locatie Escamplaan krijgt de status van herstructureringsgebied.
Bouw- en woningtoezicht Het uitvoeren van het wettelijk verplichte bouw- en woningtoezicht draagt bij aan een veilig en leefbaar Den Haag. Het toezicht op de bouw na vergunningverlening wordt conform het vastgestelde beleid bouwtoezicht op maat uitgevoerd. De kadernota voor handhaven van de bouwregelgeving geeft aan een aantal handhavingstaken hoge prioriteit. Dat betekent dat in 2007, naast bouwtoezicht, met name capaciteit wordt gebruikt voor de bestrijding van onrechtmatig wonen en illegale bouw waarbij veiligheid en gezondheid in het geding is, ernstig achterstallig onderhoud waaronder ‘rotte kiezen’ en ‘brandpanden’ (project loopt van 2005 t/m 2007), en controle van kamerverhuur- en prostitutiepanden.
Aanpak graffiti De aanpak van graffiti concentreert zich in de binnenstad, Scheveningen, langs doorgaande lijnen en in herstructureringsgebieden. De gemeente wil in deze gebieden individuele particuliere eigenaren en winkeliers duurzaam committeren aan de aanpak van graffiti en wildplakken. Hiertoe biedt de gemeente winkeliers en eigenaren ook in 2007 een schoonmaakregeling aan. De regeling wordt — in eventueel gewijzigde vorm - ook in andere prioriteitsgebieden aangeboden. Naast de schoonmaakregeling worden er projecten uitgevoerd gericht op schoonmaken en/ of preventie (zoals graffiti als kunst). Met grote eigenaren zoals voormalig nutsbedrijven worden convenanten gesloten om tot een gezamenlijke aanpak van plak- en kladvandalisme te komen.
Ongediertebestrijding In 2007 richt de gemeente zich op de coördinatie, inventarisaties van besmettingen, registratie en begeleiding, waarbij de kosten van het bestrijden en inventarisaties door de gemeente wordt betaald. De actieve aanschrijving vanuit de gemeente blijft achterwege, tenzij sprake is van uitzonderlijke gevallen.
Handhaving In het beleidsakkoord ‘MeeDoen’ geeft het college aan dat handhaving en toezicht de komende jaren op onderdelen wordt versterkt. Voor deze coalitieperiode zijn dan ook extra middelen vrijgemaakt, enerzijds voor het continueren van de inhaalslag handhaving en anderzijds voor het structureel financieren van het beheer na afronding van de inhaalslag. In 2007 zal, na afronding van de pilot in Regentesse- / Valkenboskwartier en Rustenburg / Oostbroek, worden gestart met de uitvoering van een inhaalslag in de wijken Laakkwartier en Spoorwijk, Stationsbuurt, Centrum, Transvaalkwartier en de buurt SchilderswijkWestbuurt. Het project beoogt een bijdrage te leveren aan: x vermindering van veiligheidsrisico’s voor burgers, ondernemers en bezoekers van de stad; x verbetering van de leefbaarheid in de betrokken wijken; x vergroting van het naleefgedrag van wetten en regels en verbetering van het imago van de stad. De projectorganisatie richt zich op de aanpak van onrechtmatig wonen (over- en illegale bewoning, inclusief illegale kamerverhuur), de controle van personalia van bewoners van bezochte panden, de controle en handhaving van horecagelegenheden en onderzoek naar de oneigenlijk gebruik van sociale voorzieningen.
Intensiveringsplan Handhaving Fysieke Veiligheid en Leefbaarheid In het Intensiveringsplan Handhaving Fysieke Veiligheid en Leefbaarheid, dat in februari 2005 aangeboden is aan het college, zijn de prioriteitswijken benoemd waarin een inhaalslag noodzakelijk is. Deze wijken zijn Laakkwartier en Spoorwijk, Stationsbuurt, Centrum, Transvaalkwartier en de buurt Schilderswijk-Westbuurt. In totaal betreft het 67.000 adressen. Hiervoor is eenmalig € 2 miljoen beschikbaar gesteld in deze begroting. 90
2.18.3 Wat gaat het kosten: programmabudget 2007 Meerjarenraming van lasten en baten (bedragen x € 1.000)
Lasten Baten Subtotaal
Dotaties aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na verrekening met reserves
Realisatie 2005 15.961 10.525 -5.436
2006 19.667 9.978 -9.689
2007 18.887 9.918 -8.969
2008 17.635 9.918 -7.717
2009 16.869 9.918 -6.951
2010 15.546 9.918 -5.628
2.603 1.002
-635 3.156
0 3.034
0 2.061
0 1.295
0 0
-7.037
-5.898
-5.935
-5.656
-5.656
-5.628
91
2.19 Programma Stedelijke ontwikkeling, Binnenstad en Binckhorst Coördinerende portefeuillehouders: J.M. Norder/P.T. van Woensel
Een duurzame groei en vitalisering van de stad
Uitwerken Structuurvisie Den Haag
Gebieds- en projectontwikkeling voor intensief en meervoudig gebruik
Regulering van de gebouwde omgeving
Opstellen masterplan kansenzone Kijkduin
Verbeteren kwaliteit openbare ruimte
Opstellen masterplan kansenzone Scheveningen
Herstructurering woonmilieus: Den Haag Zuid West, Duindorp, Transvaal
Opstellen masterplan kansenzone Internationale zone Opstellen masterplan kansenzone Lozerlaan
Attractieve Haagse binnenstad
Bovengemeentelijke afstemming van grensover-schrijdende vraagstukken en programma’s
Den Haag beleggen met bestemmings-plannen
Op peil brengen van kustverdediging
Toetsen bouw-projecten aan regelgeving
Betere samenhang stedelijke en regionale
groenstructuur Herstructurering Bedrijvenenterreinen: (Petroleumhaven en Scheveningen haven)
Instandhouden cultureel historisch erfgoed
Effectief waterbeheer stedelijk en regionaal
Transformatie Binckhorst
Uitvoeren binnenstadsplan: ‘Binnenstad Buitengewoon’
Verbeteren en investeren in vervoer, verblijf en voorzieningen Vergroten draagvlak en organisatiegraad publiek privaat
Vastleggen beoogde ontwikkeling voor aantrekkelijk wonen, werken, recreëren en bereikbaarheid
Vastleggen beoogde publiek private gebiedsonderneming
Erfpacht Opstellen masterplan kansenzone Leyweg
Opstellen masterplan kansenzone Transvaal plus Opstellen masterplan kansenzone knoop Moerwijk
Projectontwikkeling
Intensiveren marketing en promotie van de Haagse binnenstad
Landmeten en vastgoed Locaties voor bijzondere voorzieningen
Korte voorhout en omgeving Overige projectontwikkeling Overige projecten Binnenstad
Opstellen masterplan kansenzone Binckhorst
Opstellen masterplan kansenzone Vliet/ A4 zone Herzien sectornota’s
Lobby, communicatie en kennismanagement
2.19.1 Beoogd maatschappelijk effect: wat willen we bereiken? De uitgangspunten van het programma Stedelijke ontwikkeling, Binnenstad en Binckhorst zijn een duurzame groei en een vitalisering van de stad Den Haag. Dit programma is voornamelijk gericht op gebiedsontwikkeling. De uitwerking van de structuurvisie staat bij al deze ontwikkelingen centraal. Output-kengetal Inwoners aantal (stand per 1/1)
Nulmeting 2005
2006
2007
2008
2009
2010
472.087
478.000
478.000
482.000
487.000
495.000
Bron: Bevolkingsprognose 2006 -2022 Toelichting: Het streven is om in 2020 het in de Structuurvisie beschreven bevolkingsaantal van 515.000 te realiseren. Hetgeen inhoudt dat in de jaren 20102020 de bevolking met 20.000 zal moeten toenemen.
93
2.19.2 Gemeentelijke bijdrage: wat gaan we daarvoor doen? Uitwerking Structuurvisie Den Haag
Kansenzones Structuurvisie De verkenningen van de gebiedsuitwerking uit de Structuurvisie laten zien dat de gemeente plannen voor alle ontwikkelingsgebieden gelijktijdig dient te starten. Het nieuwe beleidsakkoord bepaalt dat er masterplannen komen voor de kansenzones uit de Structuurvisie. Met het beleidsakkoord is € 30 miljoen beschikbaar voor de uitvoering van deze masterplannen. Hieronder worden de masterplannen toegelicht.
Masterplan Kijkduin Kijkduin moet een internationaal concurrerende luxe Beach Resort worden met hoogwaardige woonmilieus aansluitend bij de ontwikkelingen in de Westlandse Zoom en betere landschappelijke kwaliteit en infrastructuur. Bij het masterplan wordt samengewerkt met zittende professionele vastgoedpartijen.
Masterplan Scheveningen-Kuststrook In 2007 komt het nieuwe masterplan voor de Scheveningen-Kuststrook gereed. De verbetering van de zeewering/boulevard en de plannen voor de haven zijn sleutelprojecten van dit plan. In 2007 wordt het plan aan de raad voorgelegd.
Masterplan Internationale zone Het masterplan voor de internationale zone hangt samen met lopende ontwikkelingen zoals de zoektocht naar een goede locaties voor Eurojust nabij het The Hague World Forum-gebied, het Internationaal Strafhof, Amerikaanse Ambassade, Nato 3CA, verzamelgebouwen voor Niet Gouvernementele Organisaties (NGO’s) en Ambassades en het Verhulstplein.
Masterplan Lozerlaan De kansenzone Lozerlaan ligt na voltooiing van de A4 Midden-Delfland strategisch centraal. Dit biedt ruimte en kansen voor: de Lozerlaan als oprijlaan naar zee voor de Zuidvleugel; een schakelzone tussen het Westland en Den Haag; versterken van de herstructurering Den Haag Zuidwest; een groen, recreatief milieu met ruimte voor parken, woningen en voorzieningen. In 2007 wordt een startdocument gemaakt voor een masterplan dat in 2008 vastgesteld kan worden.
Masterplan Leyweg (Den Haag Zuidwest) In het stadsdeel Escamp verbindt de Leyweg een aantal belangrijke voorzieningen op stedelijk- en stadsdeelniveau: het ziekenhuis Leyenburg, het winkelcentrum De Leyweg en het toekomstige stadskantoor Leyweg. Deze voorzieningen geven de Leyweg de potentie om de ‘servicezone’ voor Escamp te worden, waardoor de uitstraling en het imago van Zuidwest verbetert en dit een herkenbaar, aantrekkelijk en stedelijk knooppunt wordt. Stedenbouwkundige studies worden gedaan naar de mogelijkheden voor: de Erasmuszone tussen de Erasmusweg en Wateringse veld; het gebied aansluitend aan de locatie voor het nieuwe Stadskantoor Leyweg; de verbinding tussen het nieuwe stadskantoor Leyweg en het winkelcentrum Leyweg (zuidkop winkelcentrum Leyweg); de noordkop van het winkelcentrum Leyweg; hier komt de huidige bibliotheek vrij en staat de vroegere bioscoop leeg. Als de verwerving slaagt, zal op de plaats van de bioscoop een bijzonder woongebouw komen voor de ‘jonge stedeling’; Haga Ziekenhuis/Kas In locatie: intensivering en woon-zorgboulevard
Masterplan Transvaal plus De achterkant van het centrum kan door de opwaardering van lijn 11 tot Randstadrail en de herinrichting van de openbare ruimte rond lijn 11 veranderen in een bijzonder gebied met voorzieningen en ruimte voor de kleurrijke multiculturele stad. Voor Transvaal zijn voldoende mogelijkheden om een (Bollywood) vrijetijdscentrum te realiseren en de Haagse markt op te waarderen in combinatie met woningen in het midden- en hogere segment. In de uitgangspuntennota, die in voorbereiding is, wordt de lijn11-zone in Transvaal (Haagse Markt, Karwei-locatie, bedrijventerrein Uitenhagestraat en Transvaal Noord) uitgebreid met het GIT terrein/Regentesse-zuid.
Masterplan Laakhavens/Knoop Moerwijk De ambities voor de kansenzone Knoop Moerwijk (Laakhaven-West, Petroleumhaven, Willem Dreespark, Fruitweg en de infrastructuurknoop Neherkade-Hildebrandplein-Gouverneurlaan-Troelstrakade-Erasmusweg) zijn de ontwikkeling van een nieuw centrumdeel met scharnierfunctie en een bijzonder binnenstedelijk milieu aan het water. Deze ambities worden in 2007 uitgewerkt in een masterplan.
94
Masterplan Binckhorst Binckhorst moet een stedelijk gebied worden met een hoge bebouwingsdichtheid waar je aantrekkelijk kunt wonen, werken en recreëren. In de eerste helft van 2007 wil de gemeente met twee externe partijen definitief de haalbaarheid hiervan vaststellen. Daarna wordt de samenwerkingsovereenkomst afgesloten. Ook wordt een milieueffectiviteitsprocedure voor Binckhorst doorlopen. De wederzijdse afstemming met zowel het project Trekvliettracé als studies gericht op structurele verbetering van het openbaar vervoer heeft nadrukkelijke aandacht.
Masterplan A4/A12-zone De gemeente wil de Vlietzone laten uitgroeien tot een woon-werk-recreatiezone van formaat met onder meer plaats voor 6.500 woningen vanaf 2010. Hiervoor moet de komende jaren het gebied nader bestudeerd worden. Gebieds- en projectontwikkeling voor intensief en meervoudig ruimtegebruik
Verbeteren van de kwaliteit van de openbare ruimte In 2007 start de herinrichting van het Castricumplein, de Wormerveerstraat, drie woonstraten in Spoorwijk, zeven woonstraten in Laakkwartier, de woonstraten Jasmijnbuurt en de Hazelaarstraat, de Ligusterstraat en de (Kleine) Weimarstraat.
Herstructurering woonomgeving Den Haag Zuidwest: In Den Haag Zuidwest worden plannen ontwikkeld om 10.500 van de huidige 32.000 woningen te herstructureren met een gemiddeld tempo van 800 nieuwbouwwoningen per jaar tot 2015 (opgemeten vanaf 2003). De ontwikkelingen in Morgenstond Midden, De Raden, de Gaarden en Moerwijk-Zuid en de revitalisering van winkelcentrum Ambachtsgaarde zijn volop in uitvoering. In de tweede helft 2006/2007 worden plannen ontwikkeld voor vernieuwing van het Coornhertcentrum (woonzorgzone Moerwijk), winkelcentrum De Stede en de gebiedsontwikkelingen Zuidlarenstraat en omgeving., Beresteinlaan/Oosterzijde en schoollocatie, Moerwijk Oost inclusief brandweerkazerne Erasmusweg, schoollocatie Westhovenplein en kloosterlocatie Raaphorstlaan en omgeving (beiden ter verdere uitwerking van de visie Moerwijk Zuid). Duindorp: In 2007 worden de eerste woningen van de Duinstrip opgeleverd, waardoor het aantal woningen in Duindorp na jaren van daling weer toeneemt. Dit zal de doorstroming van de bewoners bevorderen. Hierdoor kan gestart worden met de nieuwbouw aan het Meeuwenhof in 2007 en het Pluvierhof in 2008. In het najaar van 2006 start de herinrichting van twee stratenclusters. Hierdoor is eind 2007 70% van de herinrichting voltooid. Transvaal: De differentiatie van de woningen in Transvaal leidt tot minder woningen, maar van betere kwaliteit en een betere openbare ruimte. Dit zorgt voor een goed leefmilieu waarin ook de middenklasse van de stedelijke bevolking zich thuis voelt. Het voortgangsbericht over Transvaal dat twee keer per jaar verschijnt, beschrijft de projecten uitvoerig. Herinrichting openbare ruimte Eén van de doelstellingen van het grotestedenbeleid is investeren in de openbare ruimte in en om herstructureringsgebieden. Tot en met 2009 wordt 200.000 m2 gedaan met prioriteit in negen wijken: Den Haag Zuid West, Transvaal, Duindorp, Heesterbuurt, Rustenburg/Oostbroek, Laakkwartier/Spoorwijk, Stationsbuurt, Rivierenbuurt, Regentesse/Valkenbosch. Output-kengetallen (GSB) Kwaliteitsimpuls openbare ruimte in (m2): - herstructureringsgebieden
Realisatie 2005
2006
2007
2008
2009
0
0
105.000
190.000
200.000
Bron: DSO/ROMZ
Herstructurering bedrijventerreinen Petroleumhaven/Laakhavens-West: De ontwikkeling en planvorming voor een aantal deellocaties in de Petroleumhaven vindt momenteel plaats: een bedrijfsverzamelgebouw in de Spoorstrook, de ambulance/-brandweerpost en een benzinestation. Laakhaven-West wordt veranderd tot een gemengd woon- en werkgebied. Een consortium van projectontwikkelaars (Johan Matser, Ballast Nedam en Kristal) gaat het gebied ontwikkelen. De bouw van het eerste deelplan start naar verwachting in 2008. De hele herontwikkeling duurt circa tien jaar.
Scheveningen Haven: In 2007 wordt een aantal belangrijke besluiten genomen over de ontwikkeling van de Eerste en Derde haven (Norfolklineterrein en het Noordelijk Havenhoofd). Bij de Tweede Haven gaat de geleidelijke ombouw naar een nautischtoeristische functie ook de komende jaren door. Het Nautisch Centrum, dat op landhoofd C gebouwd moet worden en uit twee onderdelen bestaat, krijgt steeds meer vorm. In 2007 moet de bouw van het tweede onderdeel, het hotelappartementengebouw, 95
beginnen. Het Zeemuseum verhuist naar de Neptunusstraat, waar het samengaat met het Museum Scheveningen. Op de huidige locatie van het Zeemuseum komen in 2007 nieuwe openbare ruimte en een horecagelegenheid.
Projectontwikkeling Rivierenbuurt: de uitvoering van de bouwplannen in de Rivierenbuurt gaat door (de zogenaamde Krierplannen). Tevens gaat het project Maasstraat en omgeving van start, waarbij HaagWonen en de gemeente de herontwikkeling van dit gebied langs de Lekstraat uitwerken. Zowel herinrichting van de openbare ruimte als de planontwikkeling van Rivierenbuurt-Zuid moet in 2007 verder zichtbaar worden.
Beatrixkwartier: In 2007 gaat de ontwikkeling door van het Beatrixkwartier tot internationaal zakendistrict van Den Haag. Naast de realisatie van het plan De Monarch en het verwerken van de uitbreidingsbehoefte van Siemens, start ook voor de laatste kavel in het gebied de planontwikkeling. De herinrichting van de 58.000 m² openbare ruimte is in 2007 voor een groot deel gerealiseerd. De aanleg van de boulevard van natuursteen vormt de spil van de definitieve inrichting van het zakendistrict.
Den Haag Nieuw Centraal: De uitvoering van het sleutelproject Den Haag Nieuw Centraal zorgt voor een openbaarvervoersterminal en een aangepast tramplatform voor de Zoetermeerstadslijn. ProRail start namens de gemeente en de NS met de uitvoering van de tweede fase van de openbaarvervoersterminal. Het opgenomen programma voor Randstadrail komt aan de orde in het programma Verkeer. Als onderdeel van de ontwikkeling van Den Haag Nieuwe Centraal zijn de gemeente en Babylon gestart met de bouw van de ondergrondse parkeergarage op het Anna van Buerenplein. Daarna volgen in 2007 de eerste delen van het Babyloncomplex. Tot slot moet voor het Koningin Julianaplein nog een samenwerkingsovereenkomst worden afgesloten, naar verwachting medio 2007.
Wijnhavenkwartier: De Zwarte Madonna wordt, uitgaande van een positieve uitspraak van de kantonrechter, waarschijnlijk begin 2007 leeg opgeleverd en dan begint de sloop. Eind 2007 start de bouw van de ministeries en de woontoren.
Westlandse Zoom: de ontwikkeling van de Westlandse Zoom geeft het internationale vestigingsklimaat van Den Haag een sterke impuls. In 2006/2007 worden de volgende fasen van de projecten Uithoflaan en Madestein uitgevoerd.
Locaties voor bijzondere voorzieningen Automobielmuseum De gemeente wil begin 2007 een vergunning afgeven voor een automobielmuseum dat met zijn hoogwaardige inrichting een belangrijke versterking geeft aan de toeristisch-recreatieve functie van de stad.
Gebiedsontwikkeling World Forum Om Den Haag als internationale hoofdstad van recht en vrede te profileren, is het behoud en het versterken van het vestigingsklimaat voor internationale organisaties en bedrijven van groot belang. De Staat der Nederlanden, The Hague World Forum BV en de gemeente hebben in 2004 een overeenkomst gesloten voor nieuwbouw voor Europol en een parkeergarage met circa 590 parkeerplaatsen. Ook is overeengekomen dat de openbare ruimte van 3,2 hectare in het The Hague World Forum wordt verbeterd. Hiervoor is € 13,6 miljoen beschikbaar gesteld.
Internationaal Strafhof (ICC) In 2006 wordt besloten over de nieuwbouw op de Alexanderkazerne. In 2007 wordt gewerkt aan het architectenconcours. Het bestemmingsplan wordt in 2007 in procedure genomen zodat in 2009 de bouw kan beginnen. Realisatie is gepland in 2013. De tijdelijke huisvesting in de Binckhorst wordt in 2007 uitgebreid om de groei van het aantal medewerkers op te vangen tot 2013.
Amerikaanse Ambassade In 2006 moet de afspraak worden bevestigd dat de Amerikaanse Ambassade verhuist naar een nieuwe locatie aan de Benoordenhoutseweg. Hiervoor is samenwerking met de gemeente Wassenaar en de provincie Zuid-Holland opgezet. De start van het gebouw is gepland in 2008/2009 en de oplevering in 2010/2011. De huidige gebruikers worden in 2008 uitgeplaatst.
MTS-locatie Leyweg Op de locatie van de MTS aan Leyweg komt een nieuw gemeentelijk stadskantoor en circa 44 woningen. In het gebouw wordt eveneens een nieuwe openbare bibliotheek gerealiseerd. De ontwikkeling is de eerste in een reeks die het nieuwe stadsdeelcentrum vorm geeft.
96
Den Haag-Zuid Het gebied Den Haag Zuid omvat alle verspreide projecten buiten de grote ontwikkelingslocaties ten zuiden van de Laan van Meerdervoort en onder meer de afronding van stadsvernieuwing in Schilderswijk, Spoorwijk, Regentes-/Valkenboskwartier. Maar ook projecten als Oude Haagweg, Groen van Prinsterenlaan en Houtrust. In 2007 wordt verder gewerkt aan (de afronding van) deze projecten.
Ypenburg In Ypenburg is eind 2007 het deel van de locatie dat zich op Haags grondgebied bevindt, praktisch voltooid. In deelplan 6 kan, indien de voorbereidingen volgens planning verlopen, eind 2007 het appartementencomplex met circa 100 woningen opgeleverd worden. De herontwikkeling van de Smalle Eilanden in deelplan 9 (174 eengezinswoningen) heeft ertoe geleid dat in 2007 de eerste woningen opgeleverd kunnen worden. Op de hoek van de Brasserskade/Middelweg wordt de eerste fase van 33 woningen opgeleverd en zal naar verwachting begonnen kunnen worden met de bouw van de tweede fase. In deelgebied Biesland wordt in 2007 een groot gedeelte van de woningen opgeleverd en worden de laatste clusters in aanbouw genomen.
Leidschenveen In De Dijken zal de woningbouw na een periode van bouwrijp maken in 2006, in 2007/2008 op volle toeren draaien. De Dijken omvat behalve het centrale groengebied met een karakteristieke dijk ook drie sportvelden. Tevens zal The British School in the Netherlands zich hier vestigen. ’s-Gravendreef, de centrale zone van Leidschenveen, krijgt een voorzieningencomplex bestaande uit een VMBO-school, een sporthal en een discotheek. In 2006 start de bouw van een stadsboerderij en Natuur- en milieueducatiecentrum inclusief een dagactiviteitencentrum en een groepswoonvoorziening voor gehandicapten.
Wateringse Veld Begin 2007 worden de laatste woningen in het Hoge Veld Oost opgeleverd en is de openbare ruimte helemaal ingericht. Ook wordt in 2007 gestart met de hoogbouw van Hoge Veld. De in 2006 gestarte plannen voor de bouw van Waterrijk worden in 2007 uitgewerkt. Inmiddels staat vast dat de volgende voorzieningen in 2007 opgeleverd worden: x een winkelcentrum in Hoge Veld, x een gezondheidscentrum en verzorgingshuis in Hoge Veld; x het Wateringse Veld College (voortgezet onderwijs); x doorgetrokken tramlijn 16 vanuit Den Haag Zuidwest naar Wateringse Veld; x het eerste deel van het Vlietpark (waaronder een deel van het eikenbos en speeleiland); x de ecologische zone Tomatenlaan. Regulering van de bebouwde omgeving
Bestemmingsplannen In 2007 gaat naar verwachting de nieuwe Wet op de Ruimtelijke Ordening (WRO) in. De wet verplicht gemeenten om voor het hele grondgebied bestemmingsplannen vast te stellen en die mogen niet ouder zijn dan tien jaar. Er komt naar verwachting een overgangstermijn. Hiermee wordt het bestemmingsplan nadrukkelijker een sturingsinstrument in de ruimtelijke ordening. In de periode 2005-2010 worden circa 80 ‘nieuwe’ bestemmingsplannen opgesteld. Naar verwachting worden in 2007 circa 22 bestemmingsplannen door de gemeenteraad vastgesteld. Output-indicator Aantal aan Raad aangeboden bestemmingsplannen
Nulmeting 2005 15
2006
2007
2008
2009
2010
24
22
14
17
4
Bron: planning 2005-2008 ROMZ/JZ Toelichting: Bovengenoemde aantallen zijn gebaseerd op de plannen die moeten worden vastgesteld om voor het gehele grondgebied van de gemeente in 2009/2010 in actuele bestemmingsplannen te voorzien.
Vergunningverlening De verwachting op basis van voorgaande jaren is dat circa 3.000 bouwaanvragen in 2007 worden ingediend en behandeld. In 2007 worden voorbereidingen getroffen in de organisatie op het gebied van wonen, ruimte en milieu, zodat in 2008 iedere burger en elk bedrijf een omgevingsvergunning kan aanvragen bij één loket. De aanvrager krijgt één besluit over alle relevante voorwaarden om het project te realiseren.
Erfpacht In de jaren 2003 tot en met 2005 verliepen 8.900 rechten. In 2010 verlopen er weer veel rechten. De erfpachters worden standaard enige jaren voor afloop van het recht actief benaderd om het nieuwe recht van erfpacht met de gemeente te regelen. Dit betekent dat in 2007 een aanbieding wordt gedaan aan betreffende erfpachters. Het nieuwe beleidsakkoord bepaalt dat in beginsel onder bepaalde voorwaarden een keuze tussen eigendom en erfpacht mogelijk wordt. 97
Archeologie In 2007 zal de nieuwe Monumentenwet worden ingevoerd. De nationale wetgeving zal op een praktische wijze in het gemeentelijk beleid worden ingepast door middel van een nieuwe Beleidsnota, een Archeologische waarden- en verwachtingenkaart, een Gemeentelijke onderzoeksagenda en een nieuwe Monumentenverordening. Met ingang van 2007 wordt hiervoor structureel € 0,209 miljoen toegevoegd uit het gemeentefonds. Het komende jaar zal veel aandacht besteed worden aan het verder inbedden van archeologie in de ruimtelijke ordening. Het wordt in alle bestemmingsplannen opgenomen. Daarnaast wordt archeologie dichter bij de inwoners van Den Haag gebracht door voorlichting, tentoonstellingen, publicaties, wandel- en fietsroutes, etc. In 2007 wordt bijvoorbeeld de 13de eeuwse stenen kamer bij Madestein opgeknapt en worden in Ypenburg de archeologische vondsten in de openbare ruimte geplaatst. Bovengemeentelijke afstemming van gemeentegrensoverschrijdende vraagstukken en programma's
Kustverdediging: versterking zeewering Scheveningen Voor het versterken van de zeewering in Scheveningen moet een ingrijpende kwaliteitsverbetering van de openbare ruimte aldaar plaatsvinden. Voor deze ambitie is vanuit het beleidsakkoord eenmalig € 8 miljoen beschikbaar gesteld. De uitvoering start eind 2007 en heeft een doorlooptijd van circa drie jaar.
Verbeteren samenhang stedelijke en regionale groenstructuur In de Zwethzone worden in 2007 de groenprojecten verder uitgevoerd. Concrete uitvoeringsplannen worden opgesteld voor de Nieuwe Driemanspolder. Voor de Vlietzone is een groenplan opgesteld dat, na bestuurlijke besluitvorming, wordt uitgevoerd. De uitwerking van de Structuurvisie Den Haag 2020 in masterplannen omvat maatregelen voor het groen als integraal onderdeel.
Effectief waterbeheer In 2007 wordt het in 2006 met het Hoogheemraadschap Delfland af te sluiten ‘waterakkoord’ uitgevoerd. Hierin staan diverse concrete projecten en afspraken. Een attractieve binnenstad voor Den Haag, de regio en daarbuiten Het beleidsakkoord ‘MeeDoen’ stelt vast het succesvolle beleid voor de binnenstad voort te zetten met aandacht voor een gevarieerd winkelaanbod, activiteiten, evenementen en horeca. De ambities om de attractiviteit en de (regionale) aantrekkingskracht van de binnenstad te vergroten staan in het “Binnenstadsplan 2000-2010; Binnenstad Buitengewoon!”. De binnenstad is van groot belang voor de directe en indirecte bedrijvigheid en werkgelegenheid, niet alleen in de binnenstad, maar ook in de rest van Den Haag. De binnenstad is bovendien het visitekaartje van Den Haag en bepaalt mede het imago van de stad. Uit de Binnenstadsmonitor en het Bezoekersonderzoek blijkt dat het aantal bezoekers met 11% is toegenomen: van circa 27 miljoen in 1997 tot circa 30 miljoen nu. Gelet op de hoofddoelstelling van 15% meer bezoekers in 2010 is dat een goede prestatie. Ook zijn het aantal bezoekers van buiten de stad en de gemiddelde verblijfsduur toegenomen. De Haagse binnenstad heeft dan ook veel te bieden. Met extra investeringen in promotie, marketing en communicatie wordt geprobeerd dat duidelijk te maken aan consumenten, ondernemers, investeerders en eigenaren. Tal van initiatieven worden ontplooid om de bovenlokale bekendheid te vergroten en het imago van de binnenstad te verbeteren. Zo is in 2006 de promotiecampagne “De binnenstad, PUUR Den Haag” van start gegaan en worden internationale winkelformules aangetrokken. Ook publicaties, artikelen, congressen en bijeenkomsten zijn daar onderdeel van. Verder zijn evenementen zoals KoninginneNach, Beatstad, Beeldententoonstelling Lange Voorhout en Cultuur Nacht belangrijke marketinginstrumenten en imagodragers voor de binnenstad.
Andere ontwikkelingen in de binnenstad 2007 In 2007 wordt de integrale visie voor de toekomstige ontwikkeling van de Grote Marktstraat afgerond. Deze straat ligt centraal in de binnenstad en heeft met het gereedkomen van het Souterrain de potentie een Haagse ‘winkelpromenade’ te worden. Aan en in de omgeving van de Grote Marktstraat vindt een aantal ontwikkelingen plaats: Spuimarkt, Scharnier Kalvermarkt en Laan en omgeving. In 2007 zullen de volgende projecten opgeleverd worden of gestart worden: ontwikkeling Hilton hotel in de Zeestraat, diverse herontwikkelingen van panden zoals zwembad aan de Mauritskade; Zeemanpand; Kwantumpand; V&D/M&Spand; en de Vijf Poortjes aan het Spui. Daarnaast zullen de volgende projecten van start gaan of worden opgeleverd: 2e ster voor de binnenstad in het kader van Keurmerk Veilig Ondernemen; - start pilot BID’s (Business Improvement Districts); - start project Verbetering Kwaliteit Kernwinkelgebied; 98
-
oplevering panden in de Raamstraat in het kader van het project "Zwakke Schakels’; de herinrichting van Buitenhof, Parkstraat, Amsterdamse en Stille Veerkade en Lange Voorhout, de afronding renovatie Haagse Passage en tenslotte de start van de renovatie van het Ministerie van Financiën. Effect-indicator Bestedingen van bezoekers aan de binnenstad (x € 1 mln)
Nulmeting
2006
2007
2008
2009
2010
€ 1.050
€ 1.090,8
€ 1.162,8
€ 1.236
€ 1.368,4
7,2
7,2
7,3
7,4
7,5
2005 € 1.050
Bron: Bezoekersonderzoek Binnenstad
2003 Waardering van bezoekers van de binnenstad
7,2
Bron: Bezoekersonderzoek Binnenstad Toelichting: De gezamenlijke inspanningen moeten zorgen voor 15% meer bezoekers tijdens de looptijd (10 jaar) van het Binnenstadsplan. En de bestedingen moeten in diezelfde periode stijgen van € 33,80 naar € 44,00 per bezoeker. Deze ambitie volgt uit het Binnenstadsplan en het Convenant Integrale Ontwikkeling & Aanpak Binnenstad.
2.19.3 Wat gaat het kosten: programmabudget 2007 Meerjarenraming van lasten en baten (bedragen x € 1.000)
Lasten Baten Subtotaal
Dotaties aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na verrekening met reserves
Realisatie 2005 400.731 358.520 -42.211
2006 242.944 182.905 -60.039
2007 218.133 176.135 -41.998
2008 216.835 168.492 -48.343
2009 227.862 171.006 -56.856
2010 197.829 169.306 -28.523
8.322 34.502
8.116 20.300
60.900 21.668
2.100 22.905
6.000 30.938
4.300 6.865
-16.031
-47.855
-81.230
-27.538
-31.918
-25.958
99
2.20 Programma Milieu Coördinerend portefeuillehouder: P.T. van Woensel
Duurzaam beschermen en verbeteren van de milieukwaliteit
Uitvoeren wettelijke milieuvoorschriften
Bijdragen aan klimaatdoelen en duurzame energie
Stimuleren van milieubewustzijn
Geluidshinder
Beperken CO2-uitstoot
Luchtkwaliteit
Benutten aardwarmte
Bodemsanering
Zonnepanelen en -boilers
Vergunningverlening en milieutoezicht
Windmolens
Betere waterkwaliteit
Aanpak binnenmilieu scholen en woningen
Vervangen en beheer riolen Afkoppelen regenwater van riool
Milieu-educatie
Meer waterberging
2.20.1 Beoogd maatschappelijk effect: wat willen we bereiken? De doelstelling van het programma Milieu is het duurzaam beschermen en verbeteren van de kwaliteit van het milieu om hiermee een bijdrage te leveren aan een duurzame stad. Dit strategische doel wordt nagestreefd door: x Uitvoeren van de wettelijke milieuvoorschriften x Bijdragen aan de nationale klimaatdoelen x Stimuleren van het milieubewustzijn x Verbeteren van de kwaliteit van het water en het goed functioneren van het rioolstelsel. 2.20.2 Gemeentelijke bijdrage: wat gaan we daarvoor doen? De nota Tien voor milieu, contourennota voor milieubeleid 2006-2010 bevat de gemeentelijke ambities voor onder andere lucht, klimaat, geluid, vergunningverlening, externe veiligheid, binnenmilieu en bodem. Voor het waterbeheer werkt de gemeente samen met het Hoogheemraadschap van Delfland. In het Waterplan staan ambities tot en met het jaar 2012. Uitvoering wettelijke voorschriften De gemeente heeft een belangrijke rol in het uitvoeren van wettelijke milieuvoorschriften zoals bodemsanering, uitvoeren van het Besluit Luchtkwaliteit en milieutoezicht bij bedrijven. Zorgen dat mensen de milieuvoorschriften goed naleven, is een eerste vereiste.
Geluidshinder Per 2007 komen er gemeentelijke geluidskaarten van rail-, verkeers-, horeca- en industrielawaai. Met ingang van 2008 wordt vijfjaarlijks een actieplan ontwikkeld om bestaande ongewenste situaties aan te pakken. x Incidentele geluidsoverlast (voornamelijk door bedrijven en horeca): minder bronnen aanpakken in 2010. x Continue geluidsoverlast (met name verkeer): het aantal ernstig gehinderden op lange termijn reduceren. Output-kengetal (GSB) Aantal te saneren A-woningen
Realisatie 2005
2006
2007
2008
2009
94
124
203
228
29
Bron: Ministerie VROM/DGM Toelichting: Om de geluidsoverlast door verkeer te reduceren heeft de gemeente zich vastgelegd op de sanering van minimaal 500 woningen van de landelijke A-lijst tot en met 2009 met middelen van het grotestedenbeleid. 101
Luchtkwaliteit Jaarlijkse wordt bepaald welke wegvakken de drempels voor NO2 en fijn stof overschrijden. Die moeten dan in 2010 aan de grenswaarden voldoen. Er komt een gebiedsprogramma binnen het Nationale Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) met de geplande nieuwe ontwikkelingen en maatregelen en het jaar waarin de normen voor NO2 en fijn stof worden gehaald. De maatregelen richten zich op verminderen van de uitstoot door industrie, scheepvaart, huishoudens en verkeer. In het nieuwe beleidsakkoord ‘MeeDoen’ zijn voor milieumaatregelen extra middelen uitgetrokken. De emissie van schadelijke stoffen van de bussen wordt minder door de ombouw van stadsbussen op aardgas (circa zestig procent van de stadsbussen wordt omgebouwd). Hiervoor is € 0,525 miljoen beschikbaar in 2007. Daarnaast is er eenmalig € 0,5 miljoen beschikbaar. De luchtkwaliteit verbetert hierdoor. Output-kengetallen (GSB) Aantal meter wegvak dat voldoet aan het besluit Luchtkwaliteit
2009 6.650
Bron: Rekenmodel
Bodemsanering Alle mogelijk vervuilde bodemlocaties moeten volgens het landelijk beleid worden onderzocht en alle urgente bodemverontreinigingen moeten zijn gesaneerd in 2015. Bij bodemsanering wordt uitgegaan van het principe ‘functioneel saneren’ met extra aandacht voor duurzaamheid en gebruiksmogelijkheden. Bij bodembeheer streeft de gemeente een beter beheersbare bodemkwaliteit na. Output-kengetallen (GSB) Aantal saneringen: niet-plan/plangebonden Aantal onderzoeken: niet-plan/plangebonden M2 gesaneerde grond: niet-plan/plangebonden (x 1.000) M3 verontreinigd grond: niet-plan/plangebonden (x 1.000) M3 gesaneerd grondwater: niet-plan/plangebonden (x 1.000) Bodem prestatie-eenheden: niet-plan/plangebonden (x 1.000)
Rekening 2005
2006
2007
2008
2009
-/2 73/nnb 1/9,05 -/1,8 -/nnb -/nnb
2/4 250/140 2/10,19 3/7 10/0,26 10/31,3
4/3 250/140 4/2,8 6/4 20/14 30/20
4/3 250/140 4/2,8 6/4 20/14 30/20
11/3 250/140 11/2,8 15/4 55/14 80/20
-
-
-
-
6.650
Bron: Bis4all aantal meter wegvak dat voldoet aan het besluit Luchtkwaliteit
Bron: Rekenmodel Toelichting: Dit zijn de prestatie-waarden van projecten die de gemeente uitvoert (plan- en niet plangebonden saneringen) volgens de afspraken in GSB-verband met het Rijk. Door de overwegend lange duur van bodemsaneringsprojecten, ligt het zwaartepunt van de prestaties aan het einde van de GSB-periode. Naast de inspanning van de gemeente moet het bedrijfsleven een inspanning leveren die drie keer zo hoog is. Het stimuleren van het bedrijfsleven om ook hun prestaties te realiseren verdient de komende periode bijzondere aandacht.
Milieutoezicht In 2008 wordt de omgevingsvergunning ingevoerd. Zo’n 25 vergunningen voor wonen, ruimte en milieu worden samengevoegd in één omgevingsvergunning, zoals deze is vormgegeven in de Wet Algemene Bepalingen Omgevingsrecht. Den Haag kiest niet voor een regionale handhavingorganisatie, maar voor een pro-actieve rol in de regio. De systematiek van toezicht ligt vast in het Handhavings-UitvoeringsProgramma (het HUP). Hierin zijn de prioriteiten veiligheid, duurzaamheid en leefbaarheid nader gedefinieerd en is met bedrijven een controlefrequentie afgesproken. Output-kengetal
nulmeting 1.223
realisatie 2005 1.230
2006 1.758
2007 1.758
2008 1.758
2009 1.758
2010 1.758
446
537
800
800
800
800
800
2004 Aantal uitgevoerde bedrijfscontroles
Bron: milieuregistratiesystemen DSB Aantal controles op veiligheid bij bedrijven
Bron:Milieuregistratiesystemen DSB Toelichting: Op basis van het HUP met gemiddeld ruim 8.000 (in de Wet milieubeheer aangewezen) bedrijven in Den Haag, gaat de gemeente jaarlijks 1.758 milieucontroles uitvoeren. Met het HUP wordt voldaan aan één van de eisen die landelijk aan professionele handhavingsorganisaties worden gesteld. De controles op veiligheid betreffen milieucontroles bij bedrijven die gevaarlijke stoffen opslaan en daar vaak ook mee werken. Hieronder valt ook de opslag van vuurwerk.
Bijdrage nationale klimaatdoelstelling
Beperken CO2 -uitstoot Op lange termijn (2050) wil Den Haag een CO2 neutrale stad zijn. Gemiddeld over een jaar wordt er dan netto geen CO2 in de atmosfeer gebracht. Dat kan door maximaal in te zetten op energiebesparing, zoveel mogelijk met schone bronnen te werken en de resterende CO2 uitstoot te compenseren. Voor Den Haag houdt de landelijke Kyotodoelstelling in dat we van ongeveer 2.600 kiloton CO2 emissie per jaar nu terug moeten naar 1.900 kiloton per jaar in 2010; een reductie van ongeveer 700 kiloton. Voor die doelstelling moeten er ieder jaar projecten en activiteiten plaatsvinden die bij elkaar 140 kiloton CO2 reduceren. Dit kan 102
bijvoorbeeld door toepassing van geothermische warmte, restwarmte uit Rijnmond of het plaatsen van grote en kleine windturbines. Haagse burgers en het bedrijfsleven worden gestimuleerd om zelf aan de slag te gaan met CO2 reductie. Om de eigen organisatie CO2 neutraal te maken moet ongeveer 55 kiloton emissie voorkomen worden. Dit wordt bereikt door minimaal 75% van de energiebehoefte CO2 neutraal op te wekken en de resterende CO2 emissie te compenseren door reductie elders in de stad.
Benutting aardwarmte De toepassing van warmte uit dieper gelegen aardlagen (geothermie) voor de verwarming van gebouwen kan in onder andere Den Haag Zuidwest. De studie naar de haalbaarheid en opzet van een geothermie-project is begin 2007 afgerond. De gemeente wil een geothermiebron realiseren en een warmtedistributienet ontwikkelen. Om woningen op een toekomstig warmtenet aan te kunnen sluiten, worden afspraken gemaakt met corporaties over de toepassing van Lage Temperatuur Verwarmingssystemen. In de begroting 2007 is voor de ontwikkeling van geothermie eenmalig € 0,15 miljoen beschikbaar gesteld. Duurzame energie
Zonneboilers, - panelen Bij de duurzame ontwikkeling van Den Haag Zuidwest staat met name het energieaspect in relatie tot nieuwbouw in de belangstelling. De verbreiding van het gebruik van duurzame energie via zonneboilers en -panelen is daarvan één van de voorbeelden, naast het aansluiten op een andere energiebron en het isoleren van gebouwen. Dit programma haakt daarmee aan bij de uitvoering van de nota "de eeuwige jeugd van de particuliere voorraad". Vanuit het beleidsakkoord is voor zonneboilers en —panelen € 0,5 miljoen beschikbaar gesteld vanaf 2009.
Windmolens In 2006 heeft het bestuur de exacte plaatsen voor de windmolens en wat de voorwaarden waaronder uitgifte kan plaatsvinden bepaald. In 2007 vindt de selectie van initiatiefnemers plaats en kan een begin gemaakt worden met de bouwplanprocedures. Vanuit het nieuwe beleidsakkoord is voor het onderzoek naar windmolens eenmalig € 0,2 miljoen uitgetrokken.
Initiatieven en projecten duurzaamheid De Contourennota en het Milieuprojectenplan geven richting voor het milieubeleid voor de komende jaren. Om duurzaamheidsprojecten uit te voeren is eenmalig € 0,8 miljoen beschikbaar. Hiermee steunt de gemeente initiatieven en concrete projecten in de stad. Stimuleren milieubewustzijn De gemeente ontwikkelt een brede communicatiestrategie om de burgers en bedrijven te informeren over het Haagse milieubeleid en hoe de gemeente dit uitvoert. Daarnaast doet de gemeente een expliciet beroep op goed burgerschap om burgers mede verantwoordelijk te maken voor hun leefomgeving.
Binnenmilieu Het doel is het terugdringen en voorkómen van gezondheidsrisico’s van een slecht binnenmilieu door de aanpak van luchtverontreinigende stoffen en vocht in huizen en gebouwen. De gemeente wil voor alle nieuwbouwscholen een gezond binnenmilieu en streeft ernaar dat alle basisscholen met behulp van de binnenmilieu-beoordelingsmethodiek de risico’s kunnen inventariseren. De inzet is ook dat in 2008 alle risicowoningen met afvoerloze geisers bekend zijn en beschikken over een koolmonoxidemeter. Tot slot licht de gemeente bewoners en bedrijven voor over de risico’s van een ongezond binnenmilieu, zodat zij hier zelf iets aan kunnen doen.
Milieueducatie Er worden communicatiemiddelen en -strategieën op maat ontwikkeld. Ook komen er participatietechnieken en lesmaterialen voor diverse doelgroepen. Een aantal voorzieningen wordt hierbij ingezet: Milieu Service Punten, educatieve tuinen, stadsboerderijen en School in Bos. Voor School in Bos is € 0,1 miljoen structureel beschikbaar gesteld. Water De gemeente heeft drie verschillende ambitieniveaus voor het stedelijk watersysteem: ‘water dat siert’, ‘water dat behaagt’ en ‘water dat leeft’. Den Haag gaat over het beperken van de vuiluitworp, vergroten van de waterberging, verbeteren van de watergebonden natuur en afkoppelen van regenwater. Daarnaast moet de riolering voldoen aan de wettelijke eisen voor het milieuhygiënisch functioneren.
103
Rioleringstelsel De rioolmaatregelen volgen uit het Gemeentelijk rioleringsplan 2006 - 2010. Constructief onderhoud voorkomt dat er door het bezwijken van het riool gaten vallen in het wegdek. De gemeente heeft in het beleidsakkoord 2006-2010 afgesproken dat de vervangingsachterstand in de riolering niet mag oplopen. Output-kengetallen
realisatie 2004 11,6
Aantal km te vervangen riolen
Nulmeting 2006 9,5
2007 11,8
2008 13,7
2009 16,2
2010 18,2
30
19
-
-
-
Bron: Rioolbeheersysteem Dienst Stadsbeheer Aansluiten ongerioleerde panden
Bron: Rioolbeheersysteem Dienst Stadsbeheer
Ook in het akkoord besloten om het rioolrecht kostendekkend te laten zijn. Het tarief stijgt in 2007 met € 16,66 voor alle huisaansluitingen binnen Den Haag. 2.20.3 Wat gaat het kosten: programmabudget 2007 Meerjarenraming van lasten en baten (bedragen x € 1.000)
Lasten Baten Subtotaal
Dotaties aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na verrekening met reserves
104
Realisatie 2005 59.839 42.324 -17.515
2006 57.692 31.546 -26.146
2007 60.203 32.206 -27.997
2008 60.495 34.206 -26.289
2009 63.401 36.206 -27.195
2010 64.292 38.206 -26.086
3.686 1.218
0 600
0 600
0 500
0 600
400 0
-19.983
-25.546
-27.397
-25.789
-26.595
-26.486
2.21 Programma Internationale zaken, Promotie en Communicatie Coördinerende portefeuillehouders: G.Ph. Huffnagel/ W.J. Deetman Versterken en betere benutting van de economische potentie van Den Haag als aantrekkelijke internationale stad
Verbeteren van de marketing en promotie van Den Haag
Uitvoering project Citymarketing
Meer bezoekers en (verblijfsen zakelijke) toerisme
Versterking internationale karakter van Den Haag
Opstellen en uitvoeren actieplan toerisme
Herzien positionering en aansturing van DH Marketing&Events
Vernieuwen evenementenbeleid
Profilering als Stad van recht en vrede
Uitvoeren 1e fase programma Internationale stad
Versterken acquisitie congresmarkt
Ontwikkeling academisch cluster tot internationaal recht
Oprichting World Legal Heritage Center
Permanente expositie Museon Versterken congresfaciliteiten Acquisitie en hosting internationale instellingen
Uitvoering Europese agenda
Versterking herkomstlanden en stedenbanden
Expatdesk
2.21.1 Beoogd maatschappelijk effect: wat willen we bereiken? Dit programma heeft als doel om de economische potentie van Den Haag als aantrekkelijke internationale stad te versterken en beter te benutten. Een versterking en beter benutting uitgedrukt in zowel toeristisch als zakelijk bezoekers. Met City Marketing wordt Den Haag internationaal op de kaart gezet. 2.21.2 Gemeentelijke bijdrage: wat gaan we daarvoor doen? Verbetering van de marketing en promotie van Den Haag De Westholland Foreign Investment Agency (WFIA) is begonnen aan haar derde termijn op het gebied van acquisitie van internationale ondernemingen. Met de conclusies van het onderzoek van de commissie Ybema als basis wordt de rapportage van haar acquisitieresultaten geobjectiveerd en zullen wijzigingen in de bestuursstructuur worden aangebracht door de formele aansturing onder te brengen bij een raad van toezicht en de inhoudelijke aansturing onder te brengen bij een raad van portefeuillehouders. De meeste ondernemingen die zijn geacquireerd zijn afkomstig uit de VS. Ook voor 2007 is dat de verwachting. In Europa wagen veel bedrijven uit Groot-Brittannië de sprong naar het vaste land en dus ook naar de Haagse regio. In China wordt het werkterrein geleidelijk uitgebreid. India is één van de nieuwe landen waar de WFIA zich in 2007 op gaat richten. Ook in dit land sluit de WFIA aan bij een voorpost van het ministerie van Economische Zaken die in India is geopend. De WFIA is een samenwerkingsverband in de Haagse en een deel van de Leidse regio. In 2007 zullen samenwerkingsmogelijkheden met de Rotterdamse regio en op Randstad niveau onderzocht worden.
105
Effect-kengetallen
nulmeting 2007 750
-
Geprognosticeerde arbeidsplaatsen
2008 750
2009 750
2010 750
Bron: WFIA Toelichting: De streefwaarde gaat over de regionale doelstelling voor de internationaal te realiseren arbeidsplaatsen door de WFIA.
Citymarketing In 2007 wordt verder gewerkt aan het vergroten van de samenwerking tussen gemeente, bedrijfsleven en overige instellingen, hiermee is in 2006 een start gemaakt. Belangrijk onderdeel van citymarketing is een nationale en internationale campagne, hierbij gaat het zowel om promotionele campagnes als om het genereren van vrije publiciteit. Nog in 2006 zal de uiting van de City Marketing worden gepresenteerd. Andere onderdelen waar in 2007 aan uitvoering aan gegeven wordt zijn het Citymarketing Centre (attractieve en multimediale presentatie van de stad), een internationaal aansprekend Vredesmuseum, een (jaarlijks) internationaal festival onder de naam “The Hague Festivals” en het programma attractieve stad. Bij het laatste gaat het onder andere om citydressing, gastvrijheid en service. Evenementen en festiviteiten blijven van onverminderd belang voor de aantrekkelijkheid van bewoners en toeristen. Meer bezoekers en (verblijfs- en zakelijke) toeristen
Vrije tijdseconomie In 2007 wordt op het gebied van toerisme ingezet op de uitvoering van het in 2006 opgestelde actieprogramma Toerisme. Te denken valt hierbij bijvoorbeeld aan het uitbouwen van de arrangementmogelijkheden, acquisitie van congressen, het verbeteren van wandel-, vaar- en fietsroutes, het plaatsen van toeristische teksten in het straatprofiel en het plaatsen van multimediazuilen. Toeristische marketing behoudt in 2007 veel aandacht, dit mede in het kader van de doelstelling uit het Grotenstedenbeleid om in 2009 4% meer internationale toeristen in Den Haag op bezoek te hebben ten opzichte van 2005. Den Haag Marketing & Events zorgt voor ontwikkeling en uitvoering van de verschillende campagnes gericht op de totale stad, maar ook specifiek op Scheveningen, Kijkduin en de Binnenstad. In 2007 zullen ook weer vele grootschalige (met meer dan 25.000 bezoekers) publieksevenementen georganiseerd worden om Den Haag economisch te promoten. Voor de eerste keer zal de Adviescommissie Evenementen het College adviseren bij haar keuze. Ook in 2007 zal het accountmanagement met de horeca, met ondernemers in Scheveningen, Kijkduin en de Binnenstad, met de grote attracties en de hoteliers weer de volle aandacht krijgen. Output-kengetal (GSB)
nulmeting
2006
2007
2008
2009
1%
2%
3%
4%
2005 Groei internationaal toerisme
0
Bron: CBS
Output-kengetal
nulmeting
2005 Aantal toeristen: aantal overnachtingen in Haagse hotels
2007
2008
2009
2010
1.061.000 1.100.000 1.100.000 1.100.000 1.105.000
Bron: CBS Toelichting: De streefwaarde is gebaseerd op een versterkte ambitie van Den Haag op het vlak van toerisme en congresseren. De ambitie ‘4% meer internationale toeristen’ is verwerkt in de ontwikkeling van de streefwaarden tot 2010.
Versterking internationale karakter van Den Haag
Kenniseconomie en innovatiebeleid In 2007 zal het innovatiebeleid worden herijkt. Een belangrijke reden hiervoor is het feit dat de nieuwe Europese Structuurfondsen voor de periode 2007 — 2013 voor een belangrijk deel gericht zullen zijn op het bereiken van de ‘Lissabon’doelstellingen om Europa tot een competitieve en kennisintensieve economie te maken. Met name de inzet op het versterken van de juridische / kenniseconomische betekenis van Den Haag als Internationale Stad van Recht en Vrede speelt daarbij een rol. De rol en werkzaamheden van de Kennisalliantie Zuid-Holland zullen opnieuw worden bezien.
Den Haag Internationale Stad In 2005 is het ambitiedocument ‘Werken aan de Wereld in Den Haag’ vastgesteld door de Raad, aangevuld in 2006 met een Investeringsprogramma Den Haag Internationale Stad. In 2007 zal in navolging op de start in eerdere jaren, voluit uitvoering 106
worden gegeven aan het investeringsprogramma. Centrale onderdelen daarin voor 2007 zijn naar de inzichten van dit moment onder meer de herontwikkeling van het World Forum-gebied, de ontwikkeling van de academische rol en betekenis van Den Haag in de vorm van universitaire functies en kenniscentra en het werken aan een Centrum voor World Legal Heritage.
Congresmarkt Het Convention Bureau van Den Haag Marketing & Events is belast met de congresacquisitie. Na het wegvallen van de Statenhal en enige andere voorzieningen zijn de mogelijkheden voor grote congressen in het World Forum Convention Centre geringer geworden. Het convention bureau tracht de mogelijkheden elders in de stad optimaal te benutten. In dat kader is zij ook bezig congressen met een tijdsperspectief van drie tot vijf jaar naar Den Haag te halen. Het convention bureau richt zich op internationale congressen. De Haagse congresmarkt wordt echter mede bepaald door nationale congressen en congressen die intern door bedrijven worden georganiseerd. Voor een stevig internationaal profiel is het noodzakelijk dan Den Haag een grootschalige congresfaciliteit heeft, met een zaalcapaciteit van 2.000 deelnemers en verschillende break-out mogelijkheden. In 2007 zal het traject van locatiekeuze voor deze voorziening en het verdere ontwikkelingstraject gestalte krijgen. Output-kengetal Aantal congresdeelnemersdagen
nulmeting
2005 2007 2008 2009 2010 113.000 100.000 100.000 125.000 125.000
Bron: Publicaties Nederlands Congresbureau Toelichting: De streefwaarde is gebaseerd op het aantal congresdeelnemerdagen in 2000. Dit was echter een economisch topjaar met meerdere grootschalige, meerdaagse evenementen. De neergang van de economie, de sloop van de Statenhal en de onzekerheid omtrent de koers van het NCC zorgt ervoor dat de streefwaarde de eerste jaren lager wordt. In de jaren daarna moet de hernieuwde wervingskracht van de stad zich (weer) vertalen in stijgende congresdeelnemersdagen.
21.2.4
Stad van recht en vrede
Ontwikkelen academisch cluster internationaal recht De zogeheten internationale zone wordt verder ontwikkeld, opdat meer internationale instellingen en bedrijven zich in Den Haag vestigen. De gemeente stimuleert dat in Den Haag zich een academisch cluster voor internationaal recht ontwikkeld. Hiervoor is € 5,7 miljoen in deze begroting beschikbaar. Ook stimuleert de gemeente het Hoger Beroepsonderwijs zich meer te richten op de ontwikkeling van Den Haag als internationale stad. Bekeken wordt hoe het Campusterrein rond Den Haag Hollands Spoor verder is te ontwikkelen.
World Legal Heritage Center Voor het oprichten van de Legal Heritage Center is in deze begroting eenmalig € 5 miljoen beschikbaar. Dit centrum wordt opgezet met verschillende internationale hoven, tribunalen en de VN voor de internationale gemeenschap. Het centrum is archief van de verschillende hoven en tribunalen. Ook kan het centrum dienen als onderzoeksinstituut voor rechtsgeleerden en studenten internationaal recht.
Expositie Museon De expositie Den Haag Internationale Rechtszaal in het Museon wordt permanent.
Acquisitie en hosting internationale instellingen De werving van nieuwe internationale instellingen in zowel buiten als binnenland. Hierbij kan worden gedacht aan een dependance van de Europese school en aan het onderhouden van goede contacten met de reeds hier gevestigde organisaties en instellingen.
De Europese agenda Voor de uitvoering van de Europese agenda vindt: x Gerichte samenwerking plaats met partners binnen de Europese Unie; x Deelname plaats aan de netwerkorganisaties waarvan Den Haag lid is; x Verdere verankering plaats van Europa en Europees beleid binnen de gemeentelijke organisatie; x Verwerving plaats van Europese subsidiegelden.
Versterking herkomstlandenbeleid en stedenbanden Het beleid van internationale samenwerking richt zich op gebieden waar groepen Hagenaars door hun afkomst nauwe banden mee hebben: Turkije, Marokko en Suriname. De gemeente gaat door met de bestaande stedenbanden met Warschau en Juigalpa en versterkt het draagvlak hiervoor binnen de stad met activiteiten op het gebied van internationale samenwerking.
107
Expatdesk Het The Hague Hospitality Center (HHC) richt zich op de expats (‘buitenlanders in den vreemde’), internationale media en delegaties. Het HHC heeft een servicedesk voor expats. Dit loket heeft zowel een fysieke als virtuele desk (internationale gemeentelijke website www.denhaag.com). In deze begroting is € 0,25 miljoen beschikbaar gesteld voor het instandhouden van dit loket. 2.21.3 Wat gaat het kosten: programmabudget 2007 Meerjarenraming van lasten en baten (bedragen x € 1.000)
Lasten Baten Subtotaal
Dotaties aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na verrekening met reserves
108
Realisatie 2005 15.460 2.522 -12.938
2006 10.508 262 -10.246
2007 38.343 2.440 -35.903
2008 25.107 2.440 -22.667
2009 25.039 2.440 -22.599
2010 24.779 2.180 -22.599
756 1.061
590 242
590 638
590 600
590 600
590 600
-12.633
-10.594
-35.855
-22.657
-22.589
-22.589
2.22 Programma Financiën Coördinerend portefeuillehouder: Mw. J. Klijnsma
Een stad met een gezonde financiële huishouding
Optimaliseren van de inkomsten
Zorgdragen voor voldoende weerstandscapaciteit
Inzicht geven in de besteding van de middelen en geleverde prestaties
Raming van de algemene uitkering uit Gemeentefonds
Algemene reserve blijft op peil
Gemeentebegroting
Verwerven van inkomsten uit de OZB en precario-, honden en toeristenbelasting
Reserve Grondbedrijf op peil brengen
Jaarrekening en jaarverslag
Inkomsten uit rente en deelnemingen
2.22.1 Beoogd maatschappelijk effect: wat willen we bereiken? Den Haag kent al langere tijd een gezonde financiële huishouding. Een sterke financiële positie is nodig om de ambities uit dit beleidsakkoord MeeDoen uit te kunnen voeren. In dit programma staat het grootste deel van de dekkingsmiddelen van de gemeente. De gemeente bouwt steeds aan een betere weerstandscapaciteit om ambities te realiseren en de tegenvallers op te vangen. Hiervoor blijft de algemene reserve op peil om de normale financiële risico’s, die de gemeente loopt in de uitvoering van al haar taken, op te kunnen vangen. De Reserve Grondbedrijf wordt op peil gebracht in de komende jaren. 2.22.2 Gemeentelijke bijdrage: wat gaan we daarvoor doen? In 2007 verwacht Den Haag circa € 2.081 miljoen1 aan baten. Hierin zijn drie categorieën te onderscheiden: x de algemene dekkingsmiddelen: dit zijn de algemene uitkering uit het gemeentefonds (die de gemeente van het Rijk ontvangt), de eigen gemeentelijke belastingen, rente, dividend en de erfpachtinkomsten. Zij vormen circa 49% van de gemeentelijke baten. De gemeente is in principe vrij in de wijze waarop ze deze middelen besteedt. x de specifieke uitkeringen (circa € 623 miljoen): dit zijn rijksbijdragen die de gemeente alleen ontvangt als ze voldoet aan bepaalde (bestedings-)voorschriften van het Rijk. Zij vormen ongeveer 30% van de gemeentelijke baten. x inkomsten van specifieke dienstverlening door de gemeente aan burgers en bedrijven en gemeentelijke diensten onderling (21%). (bedragen in € miljoen) Baten 1. Algemene dekkingsmiddelen 2. Specifieke uitkeringen 3. Specifieke dienstverlening: Tarieven, leges en heffingen Bouwgrondexploitatie Onttrekkingen aan reserves Overige inkomsten Totaal
1
Begroting 2007 1.020 623 132 110 188 8 2.081
Gecorrigeerd voor onderlinge leveringen van € 282 miljoen 109
Algemene dekkingsmiddelen
Algemene uitkering uit het gemeentefonds Het ministerie van Binnenlandse Zaken verstuurt elk jaar drie circulaires over het gemeentefonds (in maart, mei en september. Die circulaires zijn openbaar op www.minbzk.nl. De gemeente maakt op basis van die circulaires eigen inschattingen over de verwachte uitkering. Hierin is ook het bestuurlijk akkoord tussen het Rijk en VNG verwerkt. Het gemeentefonds groeit mee met de rijksuitgaven. Als het Rijk meer uitgeeft, dan gaat er ook extra geld naar het gemeentefonds. In 2007 verwacht de gemeente € 674 miljoen uit het gemeentefonds te ontvangen. Dat is ongeveer € 87 miljoen meer dan een jaar geleden werd verwacht. Het grootste deel van deze toename komt door extra taken en dan met name met de nieuwe Wet Maatschappelijke Ondersteuning (€ 51 miljoen). - Voor loon- en prijsstijging en de areaaluitbreiding (nominale stijging) is circa € 14,5 miljoen nodig. - Er resteert een reële groei van € 15 miljoen die in deze begroting is aangewend als extra budget.
Gemeentelijke belastingen In 2007 verwacht de gemeente circa € 117 miljoen aan belastingopbrengsten. Het OZB-tarief op woningen wordt in 2007 met 10% verlaagd en blijft in de jaren erna gelijk. Het huidige kwijtscheldingsbeleid blijft ongewijzigd. Een nadere toelichting hierop staat beschreven in de paragraaf Lokale heffingen.
Inkomsten van rente en dividend Voor 2007 wordt aan rente-inkomsten op verstrekte leningen € 115 miljoen verwacht. Tegelijk heeft de gemeente ook rentelasten van circa € 79 miljoen. Daarnaast neemt Den Haag vanuit het oogpunt van het behartigen van het publieke belang geheel of gedeeltelijk deel in een aantal vennootschappen. Het bezit van aandelen geeft de gemeente Den Haag stemrecht in aandeelhoudersvergaderingen van de betreffende vennootschappen. Het belegde vermogen van de gemeente Den Haag bedraagt nominaal € 39,2 miljoen. Hieruit vloeit een dividendopbrengst voort van circa € 78,6 miljoen (waarvan € 60 miljoen voor Woningbeheer en Stedelijk Belang). In de paragraaf Verbonden partijen treft u een overzicht aan van de deelnemingen van de gemeente. Het beleidsakkoord houdt rekening met de opbrengsten uit de verkoop van enkele gemeentelijke bezittingen in bedrijven om noodzakelijke investeringen te bekostigen (vermogen voor vermogen), met name de verkoop van het vastgoed van Woningbeheer. Of de gemeente nog langer aandeelhouder moet blijven in een bedrijf is afhankelijk van de wetgeving die voor die sector van toepassing is, en van de vraag of er een publiek belang is dat door de gemeente als eigenaar moet worden bevorderd.
Overig: erfpacht en reclameoopbrengsten Voor 2007 wordt ruim € 21 miljoen aan erfpachtbaten geraamd. De ontwikkelingen over erfpacht staan beschreven in de paragraaf Grondbeleid. De reclameopbrengsten zijn circa € 14 miljoen voor 2007. Inkomsten van specifieke dienstverlening De gemeente krijgt ook inkomsten voor bijvoorbeeld het gebruik van gemeentelijke voorzieningen, zoals bij parkeren op straat en riolering, of voor de verlening van diensten, zoals paspoorten en reiniging (circa € 132 miljoen, zie de bijlage Tarieven voor een specificatie). De tarieven voor rioolrecht en afvalstoffenheffing worden verhoogd zodat deze kostendekkend zijn. In enkele gevallen treedt de gemeente op als ondernemer, bijvoorbeeld in het geval van bouwgrondexploitaties (de baten bij bouwgrondexploitaite zijn € 110 miljoen. Hier tegenover staan ook lasten). Tot slot bedragen de onderlinge leveringen van goederen en diensten tussen diensten ongeveer € 282 miljoen voor zowel baten als lasten.
Weerstandscapaciteit: algemene reserve en reserve Grondbedrijf De paragraaf Weerstandsvermogen bevat een opbouw en toelichting van de geraamde weerstandscapaciteit voor 2007.
Begroting en rekening De gemeentelijke begroting en jaarstukken moeten overzichtelijk en helder zijn. Dit betekent dat duidelijk wordt gemaakt welke doelen en resultaten behaald moeten worden, en hoeveel geld daarmee is gemoeid. Hoofdstukken uit de begroting zijn verbonden aan portefeuilles of onderdelen ervan en ieder hoofdstuk bevat tenminste de belangrijkste inhoudelijke speerpunten voor dat beleidsterrein in de komende jaren. 110
2.22.3 Wat gaat het kosten: programmabudget 2007 Meerjarenraming van lasten en baten (bedragen x € 1.000)
Lasten Baten Subtotaal
Dotaties aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na verrekening met reserves
Realisatie 2005 256.473 991.112 734.639
2006 277.266 965.307 688.041
2007 243.968 1.100.840 856.872
2008 253.007 1.014.798 761.791
2009 247.204 1.022.065 774.861
2010 249.859 1.017.935 768.076
68.400 75.583
17.625 92.778
12.864 81.420
4.865 28.410
2.560 43.295
959 31.133
741.822
763.194
925.428
785.336
815.596
798.250
111
3 Programma’s Stadsdelen Coördinerend portefeuillehouder: R.S. Baldewsingh Inleiding Om de betrokkenheid van bewoners te vergroten wil het nieuwe college de gemeentelijke dienstverlening en meer beleidsonderdelen op het niveau van stadsdelen (deconcentratie) uitvoeren. Dit is een speerpunt van het nieuwe beleidsakkoord ‘MeeDoen’. De dienstverlening aan de Haagse inwoner moet zo dichtbij en goed mogelijk zijn. Kernbegrippen zijn: samenspraak, inspraak, laagdrempeligheid en klantcontact. Maar de gemeente wil ook de producten en voorzieningen die straat en buurt raken (zoals kap-/bouwvergunningen, zorgvoorzieningen, horeca-, terras-, evenementenvergunning, aanpak overlastgevende groepen) meer vanuit stadsdelen regelen. Eind 2006 worden de ambities van het nieuwe beleidsakkoord om meer stadsdeelgericht te werken met de raad besproken. Ook de beoogde werkwijze in de nieuwe stadsdeelorganisatie komt aan de orde. Daarna worden stadsdeelplannen in de ‘nieuwe stijl’ opgesteld. Tegelijk wordt ook de begrotingswijziging voorgelegd om de betreffende budgetten van de programma’s naar stadsdelen over te hevelen. Voor 2007 is als tussenstap per stadsdeel een plan opgesteld dat inhoudelijk verder gaat op dat van 2006. De gemeente Den Haag voert al sinds 2004 beleidsonderdelen uit op stadsdeelniveau op het terrein van veiligheid, leefbaarheid, jongeren, integratie en participatie. Omdat iedere stadsdeel zijn eigen problematiek kent, is het belangrijk dat de gemeente en partners in dat stadsdeel hun beleid afstemmen op die problematiek. Van iedere stadsdeelplan voor 2007 volgt een korte samenvatting.
3.1
Stadsdeel Loosduinen
Stadsdeelwethouder: G.Ph. Huffnagel
Veiligheid Het centrale thema in de projecten voor veiligheid is het verminderen van gevoelens van onveiligheid en het vergroten van de betrokkenheid van bewoners bij hun directe woon- en leefsituatie, bijvoorbeeld door het stimuleren van buurtpreventieprojecten. De overlast door jongeren in de omgeving van de Dr. D.F. Scheurleerstraat (Houtwijk) en de Maurice Ravelweg (Nieuw Waldeck) wordt minder door extra inzet van de politie en het welzijnswerk. In het bijzonder is er extra aandacht voor de aanpak van diefstal van fietsen.
Wonen en Ruimte De aanpak van overlastgevende panden concentreert zich rond het opsporen van illegale kamerverhuur, overbewoning en illegale bouw. Daarnaast gaat in 2007 de handhaving op het gebied van kleine milieuovertredingen door. Kleine milieuovertredingen zijn onder andere: hondenpoep, fietsen op de stoep en in de winkelcentra en het verkeerd dan wel op verkeerde tijden aanbieden van afvalzakken.
Economie Voor de revitalisering van het Winkelcentrum Loosduinen bestaat een stappenplan. In 2007 gaat de uitvoering van dit stappenplan van start: het gefaseerd vervangen van bestrating, straatmeubilair en openbare verlichting. Ook komt er een haalbaarheidsonderzoek naar de aanleg van een ondergrondse parkeervoorzieining onder het Loosduinse Hoofdplein.
3.2
Stadsdeel Escamp
Stadsdeelwethouder: R.S. Baldewsingh
Veiligheid Er zijn diverse projecten gestart om de veiligheid zoveel mogelijk te waarborgen bijvoorbeeld Haltprojecten, Keurmerk Veilig Oondernemen, Politie op school en inzet van Buurtinterventieteams in alle wijken in Escamp. Voortijdige schoolverlaters gaan terug naar regulier onderwijs, werk of combinatie van werk en scholing. Ook wordt overlast van jongeren teruggedrongen door het spotten van jongeren (in burger door politie) en inzet van het Mobiel Jongerenteam. Veiligheid op scholen (VMBO Morgenstond, Scholengemeenschap Zuid-West locatie Meppelweg). In Wateringse Veld is het Jongeren preventieteam operationeel. Het anti-fietsendiefstalproject wordt uitgevoerd. In het overleg over overlastgevende panden zetten de 113
ketenpartners de gezamenlijke aanpak uit. De aanpak hennepkwekerijen vindt structureel plaats. De aanpak veelplegers wordt doorgezet. In 2007 is nog één hotspot (slooplocaties) operationeel. Illegale bebouwing en gebruik van kades wordt tegengegaan door gemeentelijke schouw en aanschrijving. Het illegaal plaatsen van antennes in Wateringse Veld en bij nieuwbouw- en grootschalige renovatieprojecten wordt door intensieve controles voorkomen.
Participatie en bevordering van de sociale cohesie Sociale cohesie, ontmoeting en burgerschap zijn belanglijke thema’s. Het Escampfestival levert hier een bijdrage aan. Met het kunstproject ‘Escart’ geven bewoners en kinderen met hun kunstwerken de verlaten actiegebieden een positieve uitstraling.
Welzijn en sport De ontwikkelingen rondom het woonzorgcentrum Moerwijk worden bevorderd. Cultuurbeleving krijgt een verdere impuls door structurele aandacht bij alle (welzijns)activiteiten, op projectbasis en in het reguliere aanbod.
Wonen en ruimte De gemeente probeert illegaal gestort (grof)vuil op braakliggende terreinen en op de openbare straat als gevolg van verhuizing terug te dringen. Wonen op het water krijgt een nieuw elan door de uitvoering van het kadebeleid. In dit stadsdeel wordt een nieuwe bestemming van de voormalige bioscoop Eurocinema gezocht.
3.3
Stadsdeel Segbroek
Stadsdeelwethouder: Mw. J. Klijnsma
Veiligheid De overlast van drugsgebruikers wordt tegengegaan door een integrale aanpak waarbij de gemeente met diverse partijen samenwerkt. Ook in 2007 krijgt deze groep een zorgaanbod. De integrale aanpak wordt ook toegepast op de overlast door jongeren. Zij krijgen activiteiten aangeboden. Diefstal uit auto’s wordt bestreden met gerichte surveillance, het stimuleren van het doen van melding en aangifte en met behulp van preventiecampagnes. Door integrale controle, maatregelen en verbalisering dient het aantal meldingen van overlastgevende recreatie-inrichtingen en coffeeshops eind 2007 te zijn gehalveerd. Een maatregel kan bestaan uit een sluiting of een waarschuwing op basis van een controle.
Welzijn en sport Vanuit de visie van het nieuwe college worden burgers gemotiveerd en gestimuleerd zich in te zetten voor hun straat/wijk/stadsdeel.
Wonen en ruimte Betere leefbaarheid in het stadsdeel vereist het terugdringen van de overlast door vervuiling en vandalisme. Dit gebeurt door voorlichting en handhavingsacties. Tevens worden bewoners gestimuleerd zelf hun verantwoordelijkheid te nemen en elkaar op gedrag aan te spreken. Het nieuwe honden(poep)beleid en de handhaving dienen er voor te zorgen dat deze overlast afneemt.
Economie In 2007 gaat het Plan van aanpak Weimarstraat fase II door voor de aanpak van leegstand, het tegengaan van verloedering en de herbranchering in de Weimarstraat. Ook de ontwikkeling in de overige winkelstraten in Segbroek wordt nauwgezet gevolgd en indien nodig aangepakt.
3.4
Stadsdeel Scheveningen
Stadsdeelwethouder: H.P.M. Kool
Veiligheid Voor het versterken van normen en waarden worden buurtpreventieteams gestimuleerd. Diefstal uit auto’s en van fietsen in het recreatie- en uitgaansgebied wordt aangepakt. Overlastgevende jeugdgroepen worden in kaart gebracht en planmatig aangepakt. Het project ‘een veilige school’ tegen overlast en verloedering in en rondom scholen gaat door met twee scholen voor voortgezet onderwijs. In het zomerseizoen wordt het stedelijk mobiel jongeren team flexibel ingezet op de boulevard. Onder andere door het aanbieden van sportieve activiteiten wordt geprobeerd de jeugdoverlast op de boulevard te verminderen.
Welzijn en sport Er komen nieuwe speelplaatsen in Duinoord en het Statenkwartier.
114
Wonen en ruimte Hondenbezitters worden gestimuleerd de aanlijn- en opruimplicht na te leven. Het aangescherpte hondenbeleid wordt streng gehandhaafd. Woningcorporatie Vestia wil de wijken, waarin ze woningen heeft, leefbaarder maken door beheerplannen, een buurtaandelenfonds en de inzet van buurtbeheerders te continueren. In één wijk worden inbraakwerende voorzieningen aangebracht volgens het politiekeurmerk veilig wonen. De gemeente controleert of de (veiligheids)voorschriften bij hotels en pensions, gebouwen met kwetsbare groepen, strandpaviljoens en horecagelegenheden op de boulevard en in de kuststrook worden nageleefd. Bij evenementen wordt nagegaan of de APV en (veiligheids)voorschriften worden nageleefd.
3.5
Stadsdeel Centrum
Stadsdeelwethouder: H.P.G. van Alphen
Veiligheid In het stadsdeelplan voor het centrum heeft de aanpak van overlast prioriteit. De gemeente pakt samen met de vier politiebureau’s vier problematische groepen jongeren systematisch aan. Op diverse locaties - vaak hotspots of aandachtspleinen wordt overlast van jongeren, horeca en drugsgerelateerde criminaliteit tegengegaan. Ook worden diverse vormen van veelvoorkomende criminaliteit, zoals diefstal uit auto’s en of woningen bestreden. De dagelijkse handhaving richt zich voortdurend op gerapporteerde problemen — de zogenaamde informatie gestuurde politie. Meerdere projecten in het kader van veilig ondernemen zijn succesvol in dit stadsdeel.
Welzijn en Sport Het aanbod van welzijnsorganisaties richt zich meer op de vraag van burgers. De herverdeling van de welzijnsgelden wordt geëvalueerd. Er zijn diverse projecten met jongeren op het gebied van scholing en werk; projecten zijn gericht op jongeren die trajectbegeleiding nodig hebben om werk en huisvesting te kunnen vinden.
Wonen en Ruimte In enkele wijken zijn ingrijpende plannen aan de orde. In de Stationsbuurt en Transvaal worden wijkplannen uitgevoerd. In de Rivierenbuurt is een nieuwe toekomstvisie in ontwikkeling. Ook in de Stationsbuurt komt een dergelijk proces op gang. Voor betere leefbaarheid worden enkele straten en pleinen heringericht. Verder is het schoonhouden en het onderhoud van openbare ruimte van groot belang in het centrum, waar heel intensief gewoond wordt of gewerkt (het kernwinkelgebied). De bestaande middelen voor het beheer en onderhoud zijn onvoldoende. Over stallingsgarages, binnenterreinen worden beheersafspraken gemaakt met corporaties. In de Rivierenbuurt, de Schilderswijk (onder andere Hoefkade en Vaillantlaan) en in Transvaal (onder andere Bloemfontein, Wolmaran, de la Reyweg, Beyerstraat) worden bouwplannen uitgevoerd.
3.6
Stadsdeel Laak
Stadsdeelwethouder: P.T. van Woensel
Veiligheid Om woninginbraken, straatroof, bedreiging en mishandeling zoveel mogelijk tegen te gaan, neemt de gemeente maatregelen zoals voorlichtingsacties, preventieve surveillance op aandachtsgebieden en nachtpreventie in de wijk. Er zijn plannen om woningen te voorzien van het politiekeurmerk veilig wonen. In 2007 gaan de maatregelen tegen jongerenoverlast door. Deze maatregelen richten zich op het begeleiden van jongeren die voortijdig de school dreigen te verlaten naar scholings- en/of werktrajecten, het coachen van leerlingen met leerproblemen en het organiseren van sollicitatietrainingen en excursies voor jongeren uit Laak-Noord en Spoorwijk.
Welzijn en sport Het beheer van en de toezicht op speelplaatsen in Laak zal in 2007 voortgezet worden. De gemeente zal door het organiseren en begeleiden van sportactiviteiten een optimaal gebruik van de sportterreinen op een aantal locaties stimuleren, waaronder het Lipa-terrein. Andere activiteiten op het gebied van welzijn en sport zijn het vergroten van het aanbod aan taallessen, het verhogen van de participatie door burgerinitiatieven en het versterken van het vrijwilligerswerk door de inzet van het buurtopbouwwerk.
Wonen en ruimte Het experiment ‘Onze straat schoon’, waarbij al het afval op één dag opgehaald wordt in Laak Noord, wordt voortgezet in 2007. Er komen leefbaarheidscoördinatoren in Spoorwijk/Laak-Noord. Zij moeten optreden als intermediair tussen gemeente, politie, handhavingsteam, corporaties en bewoners. Verder moeten zij beleid uitzetten van het stadsdeelmanagementteam en problemen
115
van bewoners begeleiden en oplossen. Overlastpanden worden systematisch in de gaten gehouden en steekproefsgewijze controle van overige panden en straten vindt plaats. In Laak worden hennepkwekerijen aangepakt in samenwerking met de politie.
Aandachtsgebied In het stadsdeel Laak geldt Laak-Noord als specifiek aandachtsgebied, omdat het een hotspot is, de woningvoorraad wordt herontwikkeld en de particpatiegraad van bewoners nog laag is. In 2007 gaan in dit gebied projecten als de pleinaanpak Wenckebachstraat en de investering in de contacten met Antilliaanse en Marokkaanse jongeren via buurtopbouwwerk door. Tevens komt er een plan voor de herinrichting van de Zuigerstraat en voor de panden aan de Noordpolderkade.
3.7
Stadsdeel Haagse Hout
Stadsdeelwethouder: J.M. Norder
Veiligheid De aanpak van sociaal onveilige locaties en situaties krijgt in elke wijk een impuls via de zogenaamde wijkschouwen. Bewonersorganisaties, wijkagenten, corporaties en eventueel andere sleutelfiguren kunnen knelpunten in de wijk aangeven. In elke wijk wordt minimaal één locatie aangepakt. Overlast van (school) jeugd bij de scholen en in het openbaar vervoer vraagt ook in 2007 nog de nodige aandacht. De overlast, onveiligheid en verloedering pakt de gemeente aan met maatregelen uit het project ‘Veilige school’. De politie benadert scholen voor een samenwerkingverband. Na de Francois Vatelschool volgt eerst het Overboschcollege. In 2007 volgen nog twee scholen.
Welzijn en sport Bewoners van niet westerse afkomst moeten meer meedoen, is de inzet. Dit gaat in samenwerking met de bewonersraden in Mariahoeve en Bezuidenhout West. Daarnaast worden de te formuleren maatregelen uit de kadernotitie Burgerschap ingevuld.
Wonen en ruimte De leefbaarheid in de openbare ruimte wordt gestimuleerd door de aanpak van ‘klein’ leed zoals zwerfvuil en hondenpoep. Het succesvolle project ‘Straat voor de Mens’ wordt ook in 2007 voortgezet. In Mariahoeve komen verder maatregelen en projecten op dit gebied binnen het project Identiteit & Branding, een nieuwe methodiek en instrumentarium voor het maken van een lange termijn visie voor de wijk. Bezuidenhout-West is voor dit onderwerp ook een aandachtsgebied. Samenwerking met corporatie Haagwonen is punt van aandacht.
3.8
Stadsdeel Leidschenveen-Ypenburg
Stadsdeelwethouder: S. Dekker Dit stadsdeel is nog steeds in ontwikkeling. De volgende projecten worden in het kader van het stadsdeelplan aangepakt:
Jeugd en jongeren De jongeren worden betrokken bij belangrijke ontwikkelingen in het stadsdeel, onder meer door mee te praten over de activiteiten in jongerenruimtes en de inrichting van speellocaties. Daarnaast wordt de overlast van groepen hangjongeren op straat aangepakt.
Veiligheid Belangrijk doel is het op een laag peil houden van het aantal inbraken, door goede en gerichte voorlichting en het eventueel vormen van buurtpreventieteams. Een ander belangrijk veiligheidsaspect komt aan de orde in het veiligheidsconvenant voor de oplevering van het ADO-stadion.
Welzijn Het verbeteren van de sociale cohesie, vooral in de net opgeleverde buurten, blijft een belangrijk aandachtspunt.
Wonen en ruimte In 2007 gaat het project ‘vervuiling’ door met gerichte communicatie, voorlichting en handhaving. Het doel is het (verder) terugdringen van de overlast van onjuist dan wel illegaal aangeboden huishoudelijk afval. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de hulp van een stadsdeelpanel. Verder zal het privaatrechtelijk handhaven zich in toenemende mate richten op ergernissen door hondenpoep. Eveneens van belang is het toezicht op de openbare ruimte en de bebouwde omgeving en het handhaven van gemeentelijke regelgeving.
116
4 Bedrijfsvoering Coördinerend portefeuillehouder: G.Ph. Huffnagel Dit hoofdstuk gaat over de bedrijfsvoering van de gemeentelijke organisatie. In de programma’s staat ‘excellente dienstverlening’ aan de Hagenaars centraal. Dit is in belangrijke mate afhankelijk van een transparante bedrijfsvoering: rechtmatig, doelmatig, doeltreffend en klantgericht. Aan de orde komen het personeels- en organisatiebeleid, informatiebeleid, juridische zaken, onderzoeken en de huisvesting van de gemeentelijke diensten.
4.1
Personeels- en organisatiebeleid
Portefeuillehouder: G.Ph. Huffnagel De gemeente is in 2006 - net als in 2002 - als beste ‘gemeentelijke’ werkgever naar voren gekomen in het Beste Werkgevers Onderzoek van het weekblad Intermediair en zij wil deze positie behouden. De gemeente had eind 2005 7.797 medewerkers en een feitelijke formatieve bezetting van 7.028 fte. De kosten voor het vaste personeel is het komende jaar begroot op circa € 350 miljoen € (bruto salarissen en sociale lasten). uitkomst 2005 336.579
Gegevens personeel * Personeelskosten
Begroting 2006 358.364
Begroting 2007 359.829
* Een gespecifieerd overzicht per dienst staat in bijlage 2.
De basis voor het personeelsbeleid in de jaren 2006-2010 is de strategienota ‘Ambitie voor Den Haag’ met vier deelprogramma’s. Het doel is dat de gemeente beschikt over goed personeel. Daarvoor is goed werkgeverschap en goed management essentieel. Een andere basisvoorwaarde is een efficiënte bedrijfsvoering in de P&O-functie. De vier deelprogramma’s zijn hieronder kort toegelicht.
Goed personeel: klantgericht en duurzaam inzetbaar Verjonging Het percentage medewerkers jonger dan 30 jaar was eind 2005 8,92 %. Dit is een daling van 0,8% gezien de nulmeting in 2003 (9,7%). Het in de afgelopen jaren gevoerde jongerenbeleid heeft een sterkere daling voorkomen. Ook de komende jaren is om diverse redenen geen stijging in het aandeel jongeren te verwachten: x het aandeel jongeren op de arbeidsmarkt neemt af; x nieuwe bezuinigingen op de apparaatskosten kunnen de instroom van jongeren remmen; x zittend personeel wordt ouder; x mensen worden door de herstellende conjunctuur mobieler op de arbeidsmarkt en de concurrentie met andere sectoren neemt toe om jong talent. Uit onderstaande grafiek (bron: monitor gemeenten) blijkt dat het percentage jongeren bij de gemeente Den Haag dezelfde ontwikkeling vertoont als die van de grote gemeenten (G-4) maar qua niveau iets lager ligt. Dat laatste zou verklaard kunnen worden door het feit dat de gemeente Den Haag relatief weinig uitvoerende werkzaamheden kent waarop mensen heel jong kunnen instromen. Den Haag wil de komende jaren qua aandeel jongeren in de pas blijven lopen met de ontwikkelingen in het personeelsbestand binnen de G4. De gemeente blijft zich daarom profileren als een aantrekkelijke organisatie voor jongeren. Stages en arbeidsmarkcommunicatie zijn de belangrijkste instrumenten om dit te realiseren. Vergelijking Den Haag/ G4 aandeel jonger dan 35 jaar
Trend Den Haag aandeel jonger dan 35 jaar Den Haag
24,0
G4
25,0
24 jaar en jonger
22,0 20,0
22,6 21,4
22,0
25 - 34 jaar
22,7 20,8
20,0
21,4 20,1
18,0
15,0
18,7
16,0
19,5
18,9
10,0
18,6
14,0 12,0
5,0
10,0 2002
2003
2004
2005
2,6
2,6
2,0
1,5
2002
2003
2004
2005
0,0
117
Gecoördineerd stagebeleid De gemeente voorziet conform het beleidsakkoord in 300 stageplaatsen per jaar. Het betreft hier zowel onderwijsstages als werkstages. In 2006 krijgt een gemeentelijk en gecoördineerd stagebeleid verder vorm.
Verzuimaanpak In 2007 staat het thema ‘verzuim’ centraal. De nieuwe visie “ziekte overkomt je, over verzuim overleg je” wordt breed ingevoerd en doelstellingen voor 2006 - 2008 zijn vastgesteld. Verder is voor mensen met een arbeidsbeperking een maatwerk reïntegratieprogramma in voorbereiding. Tot slot maakt de sector gemeenten in VNG-verband afspraken over de condities voor het in dienst houden van gedeeltelijk arbeidsongeschikten. De nieuwe WIA noodzaakt hiertoe.
Outputkengetallen Verzuim in %(exclusief > 1 jaar)
Nulmeting 2005 6,5
2006
2007
2008
5,63
5,32
5,20
Vanaf 2006 hanteert de gemeente een nieuwe methodiek voor het bepalen van verzuimdoelstellingen waarbij het verzuim wordt afgezet tegen de Verbaannorm. Deze norm geeft een indicatie van een op termijn haalbaar verzuimniveau in de gemeente (4,5%) en houdt rekening met twee belangrijke verzuimvariabelen: leeftijd en werkniveau. Om de gemeentelijke resultaten af te kunnen zetten tegen deze Verbaannorm, zijn de doelstellingen vanaf 2006 gebaseerd op het verzuim exclusief langer dan 1 jaar (voorheen werd het percentage inclusief het langdurig verzuim weergegeven). Eind 2007 maakt de gemeente de balans op van de nieuwe verzuimaanpak en worden de doelstellingen aangevuld tot 2010.
Klantgerichtheid In 2006 is de gemeente volgens onderzoek niet alleen de beste gemeentelijke werkgever, maar ook de meest klantgerichte gemeente van Nederland. Het beleidsakkoord besteedt ruim aandacht aan dit onderwerp. De Haagse School biedt ook de komende jaren programma’s aan waarmee medewerkers hun klantgerichte houding en gedrag verder kunnen ontwikkelen. Telefoongedrag is een speerpunt.
Mobiliteit Mobiliteit draagt bij aan ontwikkeling, behoud en doorstroom van Haags personeel. De gemeente gaat de interne mobiliteit stimuleren met activiteiten als: de interne klussenmarkt voor tijdelijk werk, bewustmakingsactiviteiten, intensivering gebruik Haags Loopbaancentrum (intranet) en het actief benaderen van medewerkers die langer dan vijf jaar op dezelfde plek zit. Voor de hogere functies is een interne headhunter aangesteld voor een periode van twee jaar.
Goed werkgeverschap: “alleen zo trek je goed personeel aan” Arbeidsvoorwaarden De huidige CAO heeft een looptijd tot 1 juni 2007. De verdere doorvoering in de gemeentelijke regelgeving en het beleid staat centraal. Bijvoorbeeld, nu het functioneel leeftijdsontslag bij de brandweer en de ambulancedienst is afgeschaft, bereidt de Brandweer samen met de VNG een pilotproject voor over het nieuwe loopbaanbeleid bij de uitvoerende dienst.
Diversiteit Om het personeelsbestand van de gemeente een afspiegeling te laten zijn van de beroepsbevolking van de stad Den Haag, hanteert de gemeente twee beleidsuitgangspunten: handhaving van de cijfers daar waar op een beroepsniveau afspiegeling is bereikt en realistische streefcijfers gelet op het aantal vacatures op jaarbasis. In het beleidsakkoord is afgesproken dat aan het eind van de collegeperiode het aandeel migranten en vrouwen in de hogere functies is toegenomen tot respectievelijk 20 en 40 procent. In topfuncties is het aandeel vrouwen en migranten dan 15 procent. Elke dienst heeft een managementafspraak en een actieprogramma. Op centraal niveau is een speciale aanpak voor de topfuncties. In de arbeidsmarktcommunicatie in het algemeen en in het bijzonder voor het traineeprogramma werft de gemeente nadrukkelijk onder migranten, vrouwen en jongeren van niet-Westerse afkomst.
118
Outputkengetallen Aandeel allochtonen in % Elementaire beroepen 1 t/m 3 Lagere beroepen 4 t/m 6 Middelbare beroepen 7 t/m 8 Hogere beroepen 9 t/m 13 Topfuncties 14+ Aandeel vrouwen in % Elementaire beroepen 1 t/m 3 Lagere beroepen 4 t/m 6 Middelbare beroepen 7 t/m 8 Hogere beroepen 9 t/m 13 Topfuncties 14+
Nulmeting 2005 17,9 32 22 17 8 2 42 33 46 50 36 15
2008
2010
20 42 24 19 10
CBS norm 20 15 CBS norm 40 15
44
33 46 52 40 -
Ter uitvoering van de nota Diversiteit (rm 178, 2005) zijn streefcijfers bepaald voor 2008. De gemeente gebruikt vanaf 2006 de CBS-cijfers (en de CBSindelingen naar beroepsniveaus) om de samenstelling van het personeelsbestand met de werkzame beroepsbevolking te kunnen vergelijken. De streefcijfers naar beroepsgroepen in deze begroting zijn daarom een nieuw nulpunt en niet vergelijkbaar met de huidige cijfers in het Sociaal Jaarverslag. Eind 2008 maakt de gemeente de balans op en worden de streefcijfers aangevuld tot 2010. De dan actuele CBS-cijfers dienen als referentiemateriaal.
Goed management: ‘inspirerend en motiverend leiding geven’’ Leiderschap De gemeente richt zich op het doorontwikkelen van aanwezig managementpotentieel. Het management in alle lagen wordt verder toegerust op een goede personeelsbegeleiding met op maat gesneden opleidingsprogramma’s. Ook worden potentials gevolgd met een periodieke schouw.
Goede bedrijfsvoering in de P-functie: ‘strategisch en efficient’
4.2
Informatiebeleid
Portefeuillehouder: G.Ph. Huffnagel
Gezamenlijke gemeentelijke informatiehuishouding Informatie is een belangrijk productiemiddel, zeker voor een gemeentelijke organisatie waarvoor het verwerken van gegevens en informatie tot de kernactiviteiten behoort. Het goed organiseren van de gemeentelijke informatievoorziening blijft centraal staan, onder andere met het programma Het Glazen Stadhuis. ICT- toepassingen maken meer open en transparant werken mogelijk waardoor de gemeente burgers maximaal kan betrekken bij haar dienstverlening als het digitaal verstrekken van statusinformatie, helderheid geven over beslisregels en digitale samenspraakprocessen. Personificatie, het persoonlijk benaderen van burgers met voor hen belangrijke informatie, is daarbij belangrijk. De gemeentelijke informatiehuishouding moet hiervoor enkelvoudig en gemeentebreed zijn georganiseerd. Het verder uitbouwen van een dergelijke - de bestaande diensten verbindende - virtuele dienst blijft voor de komende jaren een speerpunt.
Klantgerichte productafhandeling Ook biedt de gemeente de burgers de komende jaren meerdere mogelijkheden om contact te leggen: digitaal (click), telefonisch (call), per post (mail) en aan de balie (face).
Grote bedrijfsvoeringsystemen De komende jaren worden de systemen op het gebied van financiën, personeel en documenten grotendeels vervangen.
ICT in de stad Het programma ICT in de Stad heeft in de afgelopen vier jaar het gebruiken van ICT door burgers en instellingen gestimuleerd. De gemeente gaat hier de komende jaren mee door. Organisaties in de stad worden nadrukkelijk uitgenodigd hiervoor voorstellen in te dienen. Bijzondere aandacht gaat uit naar projecten en initiatieven waarbij moderne en ICT-georiënteerde communicatiemiddelen de onderlinge communicatie in en tussen wijken en stadsdelen vergroten, zoals: het Haagse Multimedia Centrum, nieuwe initiatieven die debat en discussies losmaken en glasvezelprojecten die locaties in de stad aan elkaar koppelen en daarmee een breed scala van Haagse ‘content’ ontsluiten.
119
4.3
Juridische Zaken
Portefeuillehouder: W.J. Deetman De gemeente blijft haar juridische kwaliteit verbeteren. Rechtmatigheid, klantgerichtheid en risicobeheersing staan daarbij centraal. De gemeente moet in dit opzicht alert blijven. Dat komt mede door nieuwe (ook Europese) regelgeving, de onverminderd hoge bereidheid van burgers om bezwaar en beroep in te stellen tegen gemeentelijke besluiten en de betrokkenheid van de gemeente bij grote risicovolle projecten. De volgende ontwikkelingen verdienen extra aandacht.
Eenduidig gemeentelijk optreden Op bepaalde terreinen is het van belang dat de gemeente uniform naar buiten optreedt. Voorbeelden hiervan zijn aanbestedingen, algemene inkoopvoorwaarden, mandaatverlening, openbaarheid van bestuur, bescherming van persoonsgegevens. Op dergelijke terreinen verplichten gemeentelijke richtlijnen de diensten om op een bepaalde manier te handelen. Evaluatie, verbetering en zonodig sanering van de bestaande richtlijnen in 2007 zal leiden tot een betere naleving ervan.
Grote projecten Bij financieel of anderszins belangwekkende projecten met juridisch risicovolle aspecten, moeten projectverantwoordelijken zich bewust zijn van die risico’s. Risicobeheersing vereist dat op cruciale momenten in het project de nodige juridische expertise wordt ingeroepen. Voorlichting, kaderstelling en organisatorische maatregelen moeten stimuleren en waarborgen dat dat ook daadwerkelijk gebeurt.
Contractbeheer Een niet goed functionerend contractenbeheer geeft juridische risico’s. De gemeentelijke praktijk op dit punt wordt in 2007 onderzocht; zo nodig worden voorstellen gedaan ter verbetering.
Procesvertegenwoordiging De kwaliteit van de procesvertegenwoordiging van de gemeente voor de rechter vereist aandacht. De gemeente loopt anders het risico onnodig zaken bij de rechter te verliezen. In 2007 worden extra inspanningen gedaan onder andere op het gebied van vorming en opleiding en de organisatie van collegiale ondersteuning.
Gemeentelijke regelgeving Eenvoudiger en soberder wet- en regelgeving hebben voor veel Nederlandse overheden prioriteit. Ook in Den Haag zijn allerlei gemeentelijke regels overbodig of onnodig belastend voor burgers en bedrijven. In 2007 worden de gemeentelijke regels verder verbeterd en waar nodig vereenvoudigd. Daarbij sluit de gemeente aan bij initiatieven van bijvoorbeeld de VNG.
Europees recht Europees recht blijft nadrukkelijk aandacht krijgen. De gemeente wordt daarmee voortdurend en in steeds sterkere mate geconfronteerd bij aanbestedingen, staatssteun, mededinging en de vier vrijheden. Concreet wordt in 2007 een hervorming verwacht van de Europese staatssteunregels. Op het gebied van het mededingingsrecht wordt de Wet Markt en Overheid verwacht, die regels geeft voor marktactiviteiten van overheden.
Andere externe ontwikkelingen Ook andere ontwikkelingen in landelijke wetgeving zullen grote gevolgen hebben voor de gemeente. De gemeente krijgt in 2007 onder meer te maken met: x de mogelijkheid van beroep dan wel dwangsom bij niet tijdig beslissen van een bestuursorgaan; x de invoering van de omgevingsvergunning als gevolg van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht; x de invoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning; x de invoering van de bestuurlijke boete.
120
4.4
Onderzoeken
Portefeuillehouder: Mw. J. Klijnsma De gemeente Den Haag doet ruim 10 jaar onderzoeken die bijdragen aan betere bedrijfsvoering van de gemeente. Eind 2006 wordt een onderzoek naar de ‘uniformering van bedrijfseconomische uitgangspunten’ afgerond. Dit resulteert in een methode waarmee de kostprijs van gemeentelijke producten en diensten gestandaardiseerd berekend kan worden. Daarnaast komt er een vervolgonderzoek naar het eerder uitgevoerde onderzoek ‘communicatie & voorlichting’ om na te gaan of en hoe de destijds gedane aanbevelingen zijn opgevolgd. De onderzoeksexpertise wordt in 2007 ook gebruikt voor het bereiken van de beoogde efficiency en besparingen uit het beleidsakkoord MeeDoen, bijvoorbeeld onderzoek om mogelijkheden voor en het opzetten van shared services te bezien.
4.5
Huisvesting
Portefeuillehouder : G.Ph. Huffnagel Het doel is om de huisvesting van de gemeentelijke diensten in de kantoorverzamelgebouwen te waarborgen. Dat wordt bereikt door het: x beheren en exploiteren van deze gebouwen tegen marktconforme tarieven; x op peil houden van het kwaliteitsniveau hiervan; x voorkomen van achterstallig onderhoud door het uitvoeren van het meerjaren onderhouds- en het investeringsplan; x toetsen van de eigen uitkomsten aan vergelijkende situaties (benchmarks); x afsluiten van dienstverleningsovereenkomsten met diensten; x doen van aanbevelingen om ruimte en capaciteitsproblemen te minimaliseren. De speerpunten in 2007 zijn:
Nieuwe stadsdeelkantoren In 2005 zijn de nieuwe stadsdeelkantoren Segbroek en Haagse Hout opgeleverd. Het stadsdeelkantoor Leidschenveen/Ypenburg wordt begin oktober 2006 opgeleverd. Het stadsdeelkantoor Escamp wordt onderdeel van het nieuwe stadskantoor aan de Leyweg.
Stadskantoor Leyweg In 2006 heeft de gemeente besloten een nieuw stadskantoor aan de Leyweg te bouwen. Het stadskantoor zal behalve het stadsdeelkantoor Escamp en een bibliotheekfiliaal, een kantoorverzamelgebouw omvatten ter vervanging van onder meer de bestaande gemeentelijke kantoorgebouwen aan de Loosduinseweg, de Thorbeckelaan en de Laan van NOI. Het pand wordt naar verwachting eind 2010 opgeleverd.
Rookbeleid In januari 2004 is de Tabakswet zo aangescherpt dat werknemers op geen enkele wijze overlast mogen ondervinden van tabaksrook. De gemeente heeft toen in eerste instantie een rookverbod ingesteld en daarbij speciale rookruimtes aangegeven. De Centrale Ondernemingsraad was echter tegen het besluit over rookruimtes en het college heeft vervolgens een algemeen rookverbod ingesteld. In 2005 is het ingebruik nemen van rookruimtes opnieuw bezien naar aanleiding van een motie van de gementeraad. Onderzocht is of de aanschaf van rookabri’s mogelijkheden biedt tot roken in het pand. De Centrale Ondernemingsraad heeft hiermee ingestemd: de rookabri’s worden naar verwachting eind 2006 geplaatst.
Liften Atrium Stadhuis De onderhoudstoestand van de liften in het Atrium is in 2005 onderzocht. Door het intensieve gebruik van de liften moeten onderdelen vervangen worden. Om energie te besparen, zullen frequentie-geregelde motoren geïnstalleerd worden.
Brandmeldcentrales (BMC) Stadhuis De leverancier van de brandmeldcentrale heeft aangegeven dat de in het Stadhuis toegepaste BMC’s en melders uiterlijk tot eind 2007 ondersteund worden. Om deze reden zal de installatie in 2007 vervangen worden. Ook is er overleg met de brandweer geweest om de eisen bij een dergelijke vervanging te bezien. Aangezien de BMC’s in het gehele Stadhuiscomplex, dus inclusief Forum, winkels en Hulshoff, één installatie vormen, moet deze in zijn geheel worden vervangen.
121
Centrale informatiesysteem Het doelmatigheidsonderzoek over de huisvesting geeft aan dat er één centraal systeem moet komen voor algemene informatie van elke onroerende zaak die de gemeente Den Haag bezit. Voor panden die voor ambtelijke huisvesting gebruikt worden, wordt aanvullende informatie over gebruik en facilitaire kosten verzameld. Naar verwachting kan dit systeem in 2006 in gebruik genomen worden. Met de gegevens in dit systeem wordt niet alleen centrale sturing mogelijk, ook kunnen vragen over huisvestingskosten en leegstand beantwoord worden.
Shared Services Beheer Het centraliseren van het beheer van de gemeentelijke kantoorhuisvesting moet leiden tot meer efficiency. Daarom geeft het doelmatigheidsonderzoek aan dat de rol van de centrale beheerder van alle gemeentelijke kantoorhuisvesting verstevigd wordt en wordt Shared Services Beheer ingevoerd. Bij Shared Services Beheer worden de gebouwgebonden taken zoals het administratie/contractbeheer van alle ambtelijke (kantoor) huisvesting en het eigendomsbeheer van deze panden overgedragen aan de daarvoor aangewezen centrale beheerder, de Facilitaire Dienst. Op 1 januari 2007 zijn de afspraken over de omvang deze overdracht afgerond en start de invoeringsfase met een overgangsjaar. De over te dragen panden worden meegenomen in een zogenaamde nulmeting, waarbij de technische staat van deze panden in kaart wordt gebracht. Deze meting vormt de basis voor het opstellen van een meerjarenonderhouds- en -investeringsplan.
4.6
Efficiency en bezuiniging
Coordinerende portefeuillehouders: G.Ph. Huffnagel/ Mw. J. Klijnsma Den Haag kent al langere tijd een gezonde financiële huishouding. Een sterke financiële positie is nodig om de ambities uit het beleidsakkoord uit te kunnen voeren. Bij een gezonde financiële huishouding hoort een kritische blik op het eigen functioneren. Een grotere efficiency en doelmatigheid moet hiervan het gevolg zijn. Voor de jaren 2007 tot en met 2010 en verder wordt daarom een besparing op de apparaatslasten bereikt oplopend van € 6,5 miljoen tot € 18 miljoen. Langs verschillende wegen zal de taakstelling worden gerealiseerd. Er is een traject gestart om de mogelijkheden te onderzoeken van onder andere de organisatorische samenvoeging van gelijksoortige activiteiten (shared services), terugdringing van het ziekteverzuim, vermindering van de inhuur externen en versterking van de inkoopfunctie.
122
5 Paragrafen 5.1
Lokale Heffingen
De lokale heffingen zijn een belangrijk onderdeel van de gemeentelijke inkomsten. Het beleid en de ontwikkeling van de tarieven van de gemeentelijke belastingen en heffingen staat hieronder. Daarna komt het kwijtscheldingsbeleid aan de orde. 5.1.1
Beleid en ontwikkelingen
Onroerende Zaakbelasting (OZB) Algemeen Vanaf 2007 wordt het onroerend goed jaarlijks gewaardeerd voor de Wet WOZ. Voor 2007 gelden voor de aanslagen OZB nog de nieuwe, naar prijspeil 1 januari 2005, vastgestelde waarden van het onroerend goed. Vanaf 2008 ligt de peildatum één jaar voor de aanvang van het tijdvak. Hiermee volgt de WOZ-waarde jaarlijks de marktontwikkelingen. De belastingverschuivingen zijn daardoor ook veel gelijkmatiger. Een jaarlijkse herwaardering maakt verder breder gebruik van de WOZ-waarde mogelijk, bijvoorbeeld voor het vaststellen van de huurprijzen. In 2007 bepaalt de WOZ-waarde de maximale huurstijging en de huurprijsgrens. Deze wijziging van de Gemeentewet is gevolg van de afschaffing van de OZB-gebruikersbelasting op woningen en de maximering van de resterende OZB-tarieven. Gemeenten mogen geen meeropbrengst OZB realiseren uit de herwaardering van het onroerend goed. Een waardestijging moet leiden tot een lager tarief. Correcties vanwege areaalontwikkeling en de tariefstijging die op grond van de Gemeentewet mogelijk is (in 2007: 2,75%) kunnen nog wel.
Den Haag Met het nieuwe beleidsakkoord ‘MeeDoen’ verlaagt de gemeente het OZB-tarief voor woningen met ingang van 2007 met 10%. Door de herwaardering in 2007 verloopt de berekening van het nieuwe OZB-tarief in twee stappen: eerst wordt het tarief berekend op basis van een budgettair neutrale herwaardering. Dat tarief wordt vervolgens met 10% verlaagd. In de volgende jaren blijft dit tarief gelijk. Het tarief voor de niet-woningen wordt zodanig vastgesteld dat de herwaardering hetzelfde bedrag oplevert. Bij de afschaffing van de OZB-gebruikersbelasting voor woningen in 2006 is voor de categorie niet-woningen een regeling getroffen om ook deze categorie te laten profiteren van de afschaffing (amendement de Pater). Voor 2006 krijgt de OZBgebruiker op niet -woningen op aanvraag ook vermindering. De aanvraag moet worden ingediend binnen zes weken na de dagtekening van de OZB-aanslag. Voor 2007 is in de wet vastgelegd dat de vermindering in het aanslagbedrag van de gebruikersbelasting niet-woningen verdisconteerd wordt.
Afvalstoffenheffing De afvalstoffenheffing moet 100% kostendekkend zijn. Dit leidt tot een verhoging van de tarieven in 2007. Enerzijds waren de tarieven in 2006 niet kostendekkend. Anderzijds zijn er hogere kosten voor het ophalen en verwerken van het huisvuil en door meer kwijtscheldingsverzoeken.
Rioolrecht Het rioolrecht moet ook 100% kostendekkend zijn. Het gemeentelijke Rioleringsplan (van december 2005) heeft als uitgangspunt dat de vervangingsachterstand van het riool ten opzichte van begin 2005 in de periode tot en met 2010 niet mag toenemen. Hiervoor is tot en met 2010 circa € 28 miljoen nodig. Voor het jaar 2007 is dit een tariefsverhoging van € 16,66 voor de eigenaar. Daarnaast beoogt het wetsvoorstel over gemeentelijke watertaken (ingangsdatum waarschijnlijk in 2007) het huidige rioolrecht te vervangen door een bestemmingsheffing (te vergelijken met de afvalstoffenheffing). Gemeenten zijn dan niet alleen verantwoordelijk voor het beheer van afval- en regenwater, maar ook voor het verwerken van overtollig grondwater (door bijvoorbeeld de ontkoppeling van regenwater van het riool). Meer taken voor gemeenten kunnen leiden tot meer kosten en daarmee ook tot een verdere stijging van de tarieven.
123
Overig In 2007 blijven de tarieven voor de honden-, toeristen- en precariobelasting (ten opzichte van 2006) gelijk. De tarieven voor de retributies (leges, begraafrechten, marktgelden, binnenhavenbelasting) gaan trendmatig omhoog met 1,6%. In zestien woonwijken met een hoge parkeerdruk wordt ‘betaald parkeren’ ingevoerd. Het tarief voor de eerste parkeervergunning is kostendekkend. Het tarief voor een tweede vergunning wordt drie keer zo hoog. Het kabinet Balkenende III wil nog deze periode een wetsvoorstel indienen tot afschaffing van de precariobelasting op (ondergrondse) leidingen. Het is nog niet duidelijk wanneer dat gebeurt. Het is ook onzeker of het Rijk de gemeenten gaat compenseren voor het wegvallen van de precario-inkomsten. Het wetsvoorstel over de versterking van de fiscale rechtshandhaving verkort de beslistermijn van één jaar naar dertien weken. Dat wil zeggen dat bezwaarschriften tegen gemeentelijke belastingaanslagen en WOZ-beschikkingen die vóór 1 oktober zijn ingediend, vóór het einde van het kalenderjaar zijn afgedaan. De termijn kan éénmalig met één jaar worden verlengd. Het wetsvoorstel zou in januari 2006 ingaan, maar dat is niet gebeurd. Vooruitlopende op de inwerkingtreding van dit wetsvoorstel werkt de gemeente zoveel mogelijk volgens de uitgangspunten van dit voorstel. Het initiatiefvoorstel van de kamerleden Wolfsen en Luchtenveld moet de burger met een financiële sanctie tegen termijnoverschrijdingen een effectiever rechtsmiddel geven tegen te trage besluitvorming van het bestuur. Belanghebbende moet een bestuursorgaan dat verzuimt tijdig te beslissen, aansporen dit binnen een periode van twee weken alsnog te doen. Als het bestuursorgaan dat niet doet, dan moet het een dwangsom (€ 20 tot € 1000) betalen voor elke dag dat een beslissing nog langer uitblijft. De regeling zal gelden voor alle beschikkingen op aanvraag en voor alle beslissingen op bezwaar. 5.1.2
Ontwikkeling lokale lastendruk
Tariefsontwikkeling 2007 De onderstaande tabellen bevatten de tarieven van de belangrijkste gemeentelijke heffingen (de OZB, de afvalstoffenheffing, het rioolrecht, de hondenbelasting en de toeristenbelasting) voor de periode 2004-2007.
OZB (tarief per eenheid van € 2268,-: 2004 — 2005; €
2004
2005
2006
€ 3,27
€ 2,02
€ 2,23
2007
2.500: 2006- 2007))
Eigenaren woningen
€ 2,06 (door herwaardering)
€ 1,86 (door 10% tariefsdaling)
Gebruikers woningen Tariefwijziging Eigenaren niet-woningen Gebruikers niet-woningen Tariefwijziging
€ 2,62 0% € 5,25 € 4,20 0%
€ 1,62 0% € 4,45 € 3,56 0%
vervallen 0% € 4,91 € 3,92 0%
vervallen -16,6% € 4,91 € 3,92 0%
De OZB in 2007 is gebaseerd op de waarde van het onroerend goed van 1 januari 2005. Ook is het OZB-tarief voor woningen (eigenaren) verlaagd met 10% (nadat de tarieven neutraal zijn verlaagd door de herwaardering met gemiddeld + 8%). De OZB-tarieven voor niet-woningen worden zodanig vastgesteld, dat de herwaardering budgettair neutraal plaatsvindt..
Afvalstoffenheffing Éénpersoonshuishoudens Tweepersoonshuishoudens Drie- en meerpersoonshuishoudens Tariefwijziging
2004 € 179,28 € 199,56 € 219,84 + 4,85%
2005 € 234,36 € 254,64 € 274,92 + 5,94%
2006 € 236,64 € 257,16 € 277,56 + 1%
2007 € 259,92 € 282,36 € 304,80 + 9,85%
2005 € 83,98 € 156,21 + 21,15%
2006 € 84,82 € 158,08 + 1%
2007 € 101,48 € 160,61 Zie noot
2007: de tarieven zijn verhoogd met 9,85%.
Rioolrechten Eigenarentarief per zaak Gebruikerstarief* Tariefwijziging
2004 € 66,87 € 155,27 + 4,85%
* = de eerste 500 m3 is vrij.
2007: eigenarentarief wordt verhoogd met € 16,66; gebruikerstarief wordt verhoogd met 1,6%
124
Hondenbelasting Tarief eerste hond Tarief tweede hond Tarief derde en volgende hond Tariefwijziging
2004 € 80,28 € 105,36 € 210,48 + 4,85%
2005 € 106,80 € 167,28 € 212,16 ca. 35%
2006 € 106,80 € 167,28 € 212,16 0%
2007 € 106,80 € 167,28 € 212,16 0%
2004 € 1,21 € 2,13 € 2,42 € 0,47 + 4,85%
2005 € 1,27 € 2,24 € 2,54 € 0,49 ca. 5,1%
2006 € 1,27 € 2,24 € 2,54 € 0,49 0%
2007 € 1,27 € 2,24 € 2,54 € 0,49 0%
2007: tarief is gelijk aan 2006.
Toeristenbelasting* Camping/haven Hotel 3 sterren (< 31 kamers) Hotel 3-sterren (> 30 kamers) Jongerentarief Tariefwijziging
* = zie voor een volledig overzicht de belastingverordeningen
5.1.3
Inkomsten lokale heffingen
De belangrijkste heffingen, te weten de onroerende-zaakbelastingen (OZB), de afvalstoffenheffing, het rioolrecht, de hondenbelasting, de toeristenbelasting en de precariobelasting brengen na aftrek van kwijtscheldingsbedragen (circa € 4,5 miljoen op de OZB en circa € 6 miljoen op de afvalstoffenheffing in 2007) het volgende op: (bedragen x € 1.000)
Inkomsten
Rekening 2005 106.238 48.768 2.044 1.587 3.981 16.058 198.676
OZB Afvalstoffenheffing Rioolrechten Hondenbelasting Toeristenbelasting Precariobelasting Totaal
Begroting 2006 77.740 51.241 21.815 1.634 3.916 16.058 172.404
Begroting 2007 78.400 54.387 25.815
1.651 3.916 16.142 180.311
Ontwikkeling Woonlasten Het COELO onderzoekt ieder jaar de omvang van de gemeentelijke woonlasten. De resultaten staan in de Atlas van de Lokale Lasten en het Belastingoverzicht grote gemeenten. Uit het Belastingoverzicht 2006 blijken de woonlasten in Den Haag opnieuw een van de laagste te zijn in deze categorie gemeenten. Onderstaande grafiek geeft de ontwikkeling in Den Haag aan.
Gemiddelde woonlasten per huishouden
700 600
625 530
543
2003
2004
510
539
500 400 300 200 100 0 2005
2006
2007
De stijging voor 2005 komt met name door de afschaffing van de Zalmsnip en het hogere rioolrecht. De daling van de woonlasten in 2006 is het gevolg van de afschaffing van de OZB-gebruikersbelasting op woningen. Uitgangspunten voor 2007: 1) de gemiddelde woningwaarde voor 2006 is € 165.000, 2) gemiddelde stijging van woningen is 8%, 3) gemiddelde woningwaarde voor 2007 is € 178.000 en 4) gemiddelde op basis van een 3-persoonshuishouden.
125
Kwijtscheldingsbeleid Het huidige kwijtscheldingsbeleid blijft hetzelfde. Dit betekent dat de OZB, de afvalstoffenheffing, het rioolrecht voor eigenaren en de precariobelasting voor kadegebruik (bij woonboten) volledig kunnen worden kwijtgescholden op de bijstandsnorm. Bij de precariobelasting voor kadegebruik is kwijtschelding tot 75% van het verschuldigde bedrag mogelijk. De hondenbelasting wordt getoetst aan de hand van 90% van de bijstandsnorm. Kwijtschelding is alleen mogelijk voor het bedrag van de eerste hond. Kwijtscheldingsverzoeken voor één van de heffingen worden behalve de hondenbelasting, automatisch gelijktijdig ook beoordeeld voor de andere heffingen. Daardoor hoeven burgers geen afzonderlijke verzoeken te doen en wordt een actief kwijtscheldingsbeleid gevoerd. Personen die in een eerder jaar kwijtschelding hebben gekregen en bij wie er sindsdien in de persoonlijke en financiële situatie niets is veranderd, krijgen meerjarige kwijtschelding. Jaarlijks toetst de gemeente de gegevens van deze personen aan andere bestanden van de gemeente en het Rijk. Het niet wijzigen van het kwijtscheldingsbeleid betekent ook dat de kosten van de kwijtscheldingsregeling bij de afvalstoffenheffing doorwerken in de tarieven van de heffing. De verwachting is dat meer mensen kwijtschelding zullen aanvragen voor de afvalstoffenheffing. Omdat deze heffing kostendekkend moet zijn, kunnen de tarieven in de toekomst verder stijgen. Met de afschaffing van de OZB-gebruikersheffing voor woningen per 2006 zal kwijtschelding van de OZB nauwelijks meer voorkomen. Huiseigenaren voldoen in de meeste gevallen immers niet aan de vermogenstoets. Dit geldt ook voor het rioolrecht van eigenaren.
Aantal kwijtscheldingstoewijzingen 2007
OZB
Afvalstoffenheffing
Hondenbelasting
125
27.500
450
Het totaal aantal aanslagbiljetten (ozb, afvalstoffenheffing, rioolrechten en hondenbelasting) bedraagt 277.600
126
5.2
Weerstandsvermogen
Het weerstandsvermogen van de gemeente is bedoeld om incidentele tegenvallers te kunnen betalen zonder dat de begroting en het beleid (direct) aangepast hoeven te worden. Om vast te kunnen stellen of het weerstandsvermogen voldoende is, moeten gemeentelijke risico’s duidelijk zijn. Dit zijn risico’s die van materiële betekenis zijn, maar waarvan de omvang slechts globaal of niet goed is in te schatten. Hierdoor is het niet mogelijk specifieke bedragen te reserveren. De belangrijkste post om risico’s op te vangen is de algemene reserve.
5.2.1 Gemeentelijke risico’s De gemeente onderscheidt op basis van het BBV drie soorten risico’s: x bedrijfsrisico’s x beleidsrisico’s x eigendomsrisico’s Naast de omschrijving van het risico is, voor zover mogelijk, het (maximale) financiële gevolg van het risico aangegeven. Ook zijn de maatregelen ter voorkoming of beperking van de mogelijke gevolgen aangegeven.
Bedrijfsrisico’s Bedrijfsrisico’s ontstaan als de gemeente samenwerkt met private ondernemingen of hogere regelgeving uitvoert. Een belangrijk kenmerk is dat de gemeente de kosten of opbrengsten niet direct zelf kan beïnvloeden. Belangrijke bedrijfsrisico’s zijn: Claim Hoogheemraadschap Delfland
Omschrijving:
Impact: Maatregelen:
Den Haag levert een bijdrage in de kosten van het project Afvalwaterzuivering Haagse Regio. De gemeente betwist de geldigheid van de bestaande overeenkomst voor het toerekenen van de vernieuwingen van de voorzieningen als gevolg van de bouw van een nieuwe zuivering in Schipluiden. Maximaal € 38,8 miljoen. Delfland wil de claim intrekken als Den Haag bereid is jaarlijks € 4 miljoen te investeren in het afkoppelen van het regenwater op het riool van afvalwater.
Hubertustunnel
Omschrijving:
Impact: Maatregelen:
De Hubertustunnel is een groot infrastructuurproject. Voor dit project bestaat een aantal risico’s vanwege beschikbare middelen, planning, bouwlogistiek en verzekerbaarheid. In 2005 is het soort en aantal funderingspalen bij de toerit Landscheidingsweg gewijzigd. Financiële consequenties lijken niet voor rekening van de opdrachtgever. Er komt geen ICES-bijdrage (€ 1,42 miljoen) meer van het Rijk. Als dit niet binnen het resterende budget kan worden opgelost, moet naar een alternatieve dekking worden gezocht. Maximaal € 1,42 miljoen. Daarnaast nog diverse niet-kwantificeerbare projectrisico’s. Projectorganisatie om de risico’s in te perken en zo vroeg mogelijk te signaleren.
Wet Werk en Bijstand
Omschrijving:
Impact: Maatregelen:
Met ingang van 1 januari 2004 is de Wet Werk en Bijstand van kracht. Hierdoor is de gemeente 100 procent financieel verantwoordelijk voor de bijstandslasten, terwijl dit voorheen voor 25 procent was. Doordat de ontwikkeling van de bijstandsuitgaven onzeker is, staat het vooraf niet vast of het geld van het Rijk toereikend is. Vooral de ontwikkeling van het aantal mensen in de bijstand in Den Haag ten opzichte van de landelijke ontwikkeling en de andere grote steden is in dit verband belangrijk. Voor het uitvoeren van de wet krijgt de gemeente jaarlijks een vast bedrag van het Rijk. Niet direct te kwantificeren, maar wel een significant bedrag. Den Haag voert een actief beleid ter voorkoming dat mensen in een uitkeringssituatie komen. Voor mensen die een uitkering hebben, stelt de gemeente alles in het werk deze mensen daaruit te krijgen. Dit moet het bijstandsvolume beperken. Daarnaast raamt Den Haag de te ontvangen rijksbijdragen voorzichtig.
Wet Maatschappelijke Ondersteuning
Omschrijving:
Op 1 januari 2007 wordt de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo) ingevoerd. Het financieel perspectief van de Wmo is tijdens de totstandkoming van de Wmo en ook nu nog onzeker gebleven. De gemeente krijgt vanuit de Awbz de verantwoordelijkheid voor de huishoudelijke verzorging over. Dit is een nieuwe taak voor de gemeente. De zorgvraag als zodanig is door de gemeente nauwelijks te beïnvloeden: naast
127
Impact:
Maatregelen:
de endogene factor die gevormd wordt door de gezondheidssituatie van de individuele burger, hangt de daadwerkelijke zorgvraag tevens samen met besluiten binnen de AWBZ. In de begroting 2007 is rekening gehouden met een bijdrage vanuit het gemeentefonds van circa € 51 miljoen voor 2007. In latere jaren wordt rekening gehouden met een daling van de inkomsten vanuit het gemeentefonds. Het is de bedoeling om voor het nieuwe beleid volgend jaar al te kijken naar de mogelijkheden van andersoortige ondersteuning en zo veel als mogelijk in te zetten op de bevordering van de civil society, hetgeen op termijn de kosten zal kunnen verminderen. Ook binnen de wijze van aanbesteden zal naar de optimale financiële ruimte worden gezocht. De aantallen en de kosten van de verstrekkingen zullen nauwgezet worden gevolgd, om tussentijdse bijsturing mogelijk te maken. In het Meerjarenbeleidsplan 2007-2011 WMO zullen nog concrete maatregelen op dit punt opgenomen worden.
Havenbedrijf Norfolkline
Omschrijving:
Impact:
Het vertrek van de Norfolkline uit de Scheveningse Haven per 1 oktober 2006 leidt tot een inkomstenderving. Op 31 december 2009 vervalt de huurovereenkomst met de Norfolkline en daarmee de huuropbrengst van circa € 910 duizend per jaar. Maximaal € 0,9 miljoen structureel.
Beleidsrisico’s Beleidsrisico’s zijn risico’s die samenhangen met de uitvoering van specifieke gemeentelijke taken. Belangrijke beleidsrisico’s zijn: Luchtkwaliteit
Omschrijving:
Impact: Maatregelen:
De strenge regelgeving voor luchtkwaliteit vertraagt diverse bouwprojecten. Daarnaast moeten veel projecten alsnog getoetst worden op de gevolgen voor de luchtkwaliteit. Naar verwachting zal de Wet luchtkwaliteit over 1,5 jaar in werking treden. Niet direct in te schatten. Er is extra capaciteit ingezet om op luchtkwaliteit te toetsen. In G4 en VNG verband is een lobby gestart voor betere regelgeving.
Ontvangen subsidies en bijdragen van derden
Omschrijving:
Impact: Maatregelen:
De gemeente Den Haag is intermediair tussen het Rijk en/of Europa en instellingen bij een groot aantal subsidieregelingen. Mede door opmerkingen van de Algemene Rekenkamer zijn de eisen bij afrekening van subsidies met het Rijk en Europa verzwaard. Vooral het begrip rechtmatigheid is een grote rol gaan spelen. De hogere overheid stelt in toenemende mate een rechtmatigheidseis, zonder dit uit te werken. Gelet op de ingewikkeldheid van regelgeving, doelgroepen, het cumuleren van regelingen, het ontbreken dan wel wijzigen van definities en het ontbreken van controleprotocollen van de hogere overheid, loopt de gemeente risico. niet direct te kwantificeren. binnen de gemeente is een coördinator aangewezen.
Woonwagens
Omschrijving:
Impact: Maatregelen:
128
Door de ingezette normalisatie van de verhouding op de Haagse woonwagencentra, heeft de gemeente voor woonwagenzaken 58 juridische procedures lopen, waarvan de meeste inmiddels in hoger beroep. Afhankelijk van de uitkomsten moet, gezien de hoeveelheid procedures, rekening worden gehouden met extra kosten. Daarnaast heeft de gemeente een geschil met de corporaties over verzakkingen van standplaatsen op twee locaties. Niet direct in te schatten. Om een eventuele juridische procedure te voorkomen, is in 2005 het gesprek met de corporaties hierover gestart.
5.2.2 Weerstandscapaciteit Het Besluit Begroting en Verantwoording onderscheidt structurele en incidentele weerstandscapaciteit. De structurele weerstandscapaciteit is de mate waarin de gemeente zelf in staat is niet-begrote kosten te dekken door structureel financiële middelen vrij te maken. Bij incidentele weerstandscapaciteit gaat het om vrij besteedbare middelen die maar eenmalig ingezet kunnen worden.
Structurele weerstandscapaciteit De structurele weerstandscapaciteit in Den Haag bestaat uit de post onvoorzien. Deze bedraagt € 5,3 miljoen in 2007.
Incidentele weerstandscapaciteit De incidentele weerstandscapaciteit bestaat uit: x de algemene reserve; x de dienstcompensatie reserves (voor het opvangen van incidentele nadelen bij diensten); x de reserve Grondbedrijf (voor de risico’s op grondexploitaties). De ontwikkeling van de reserves is: Incidentele weerstandscapaciteit Algemene reserve Dienstcompensatiereserves Reserve Grondbedrijf2 Totaal
Raming 2007 87.000 14.866 59.000 160.866
31-12-2005 78.124 13.198 51.888 143.210
31-12-2004 67.893 7.684 14.677 90.254
Met de vaststelling van de jaarrekening 2005 is van het een positief rekeningresultaat een kwart van het rekeningsaldo toegevoegd aan de algemene reserve ter versterking van het weerstandsvermogen. Hierdoor is de algemene reserve na toevoeging uit het resultaat 2005 met € 8,9 miljoen toegenomen. De reserve Grondbedrijf is in 2005 toegenomen met € 5,9 miljoen en bedraagt nu € 59 miljoen.
2
Gecorrigeerd voor de winstafdracht van de reserve Grondbedrijf conform de afspraak in de voorjaarsnota in 2004 over de verdiencapaciteit. 129
5.3
Onderhoud kapitaalgoederen
Een substantieel deel van de begroting gaat over het onderhoud van kapitaalgoederen. Deze paragraaf geeft daar meer inzicht in. De kapitaalgoederen van de gemeente zijn verdeeld naar de categorieën gebouwen, wegen (inclusief civiele werken), water, riolering en groen. De gemeente heeft voor alle categorieën kapitaalgoederen meerjaren onderhoudsplannen (MOP) gemaakt. In de MOP’s staan de projecten en de kosten. Een MOP is tevens een beleidskader. Deze paragraaf geeft per onderwerp kort weer het beleidskader in de onderhoudsplannen, de plannen voor de komende periode en de financiële consequenties. 5.3.1
Gebouwen
Huisvesting gemeente Het MOP voor de huisvesting van gemeenteambtenaren dateert uit 2001 en geeft de noodzakelijke onderhoudsactiviteiten en de daarmee gemoeide kosten voor de komende tien jaar aan. Het bevat diverse werkzaamheden waaronder onderhoud aan liften en roltrappen, aan beveiligings- en toegangscontrolesystemen en aan terreinvoorzieningen. Ook het onderhoud aan de inventaris en aan de inrichting van het gebouw is bekeken. Jaarplannen zorgen dat de uit te voeren activiteiten goed ingepland kunnen worden. Voor de vervanging van onderdelen als gevolg van het verstrijken van de technische - en economische levensduur geldt een meerjareninvesteringsplan (MIP) uit 2001. Het gaat onder andere om het vervangen van verwarmingselementen en -leidingen, van luchtbehandelingkasten en van dakbedekkingen. Ook het vervangen van delen van de inventaris, dan wel het vervangen van de liftinstallaties en roltrappen kan aan de orde zijn. Het MIP kent een aantal uitgangspunten zoals het uitgangspunt dat de kernfunctie evenals de constructie van het gebouw gehandhaafd blijft. Daarnaast moet elke 25 jaar een grote interne renovatie plaatsvinden en elke 7 tot 15 jaar het interieur en de inventaris vernieuwd worden. (bedragen x € 1.000)
Kosten onderhoud huisvesting gemeente Dekking Tekort
2007 6.883 4.418 2.465
2008 4.966 4.291 675
2009 4.980 3.326 1.654
2010 6.546 3.326 3.220
Bron: MOP Huisvesting
Tekort De beschikbare middelen in het MOP zijn onvoldoende. De gemeente trekt daarom jaarlijks incidenteel extra geld uit voor projecten met (hoge) prioriteit. Voor 2007 wordt voor de reparatie van de liften in het Stadhuis € 0,44 mln beschikbaar gesteld. Ook is voor de vervanging van brandmeldcentrale van het stadhuis € 0,55 mln uitgetrokken.
Brandweerkazernes Het MOP voor de brandweergebouwen geeft inzicht in: x de strategie voor het borgen van alle brandweergebouwen x de uitvoering van het onderhoud van de gebouwen, installaties en terreinen x de benodigde financiële middelen voor de korte en lange termijn. Er is nauwelijks sprake van achterstallig onderhoud maar wel van achterstand in de vervangingsinvesteringen. Een Europese aanbesteding voor preventief bouwkundig en elektrotechnisch onderhoud van alle brandweergebouwen voor de jaren 2006 tot en met 2008 heeft geleid tot een besparing op de kosten. De gemeente gaat van 2007 tot en met 2010 ook meer preventief onderhoud doen. (bedragen x € 1.000)
Kosten onderhoud brandweergebouwen Dekking Tekort
2007 600 430 170
2008 600 430 170
2009 600 430 170
2010 600 430 170
Bron: MOP Brandweer Toelichting: de kosten zijn gebaseerd op een gemiddeld benodigd jaarbedrag over 2006 tot en met 2013.
Tekort Voor het beheer en onderhoud bestaat de voorziening ‘onderhoud brandweergebouwen’ om fluctuaties in de jaarlijkse uitgaven op te vangen. De besparing door de Europese aanbesteding wordt toegevoegd aan de voorziening en gebruikt voor eventuele tekorten. 131
Cultuurpanden Het MOP voor cultuuraccommodaties waarborgt de continuïteit en de functionaliteit van de cultuuraccommodaties. Voor 2007 staat het vervangen van (gedeelten van) de dakbedekking van het Gemeentemuseum, het Koorenhuis, Theater aan het Spui en het Paleis Lange Voorhout gepland. Daarnaast wordt de ornamentenmuur in de tuin van het Gemeentemuseum gerenoveerd. Ook wordt de vervanging van de technische installaties in het Museon voorbereid. De vervanging vindt plaats in 2008 en of 2009. De gemeente wil de panden van De Broedplaats Constant Rebequeplein en van het Koorenhuis aan Zuidlarenstraat overnemen. Het onderhoud voor deze panden wordt onderdeel van het MOP. (bedragen x € 1.000)
Kosten onderhoud cultuuraccommodaties Dekking Overschot
2007 1.400 1.400 0
2008 800 1.300 500
2009 800 1.300 500
2010 1.300 1.300 0
Bron: MOP Cultuuraccommodaties
Overschot De overschotten worden toegevoegd aan de voorziening ‘onderhoud cultuuraccommodaties’ om tekorten -als gevolg van veel onderhoud in de latere jaren- te kunnen opvangen.
Sportaccommodaties Het MOP voor de gemeentelijke sportaccommodaties moet het kwaliteitsniveau van deze accommodaties op peil houden. De onderhoudsplannen worden jaarlijks geactualiseerd. Op basis van de onderhoudsplannen worden de onderstaande werkzaamheden op buitensportaccommodaties uitgevoerd: x beplanting, verhardingen, beregeningsinstallaties, rioleringen, hekwerken, speeltoestellen; x terreinmeubilair zoals afrasteringen; x aanleg rubber ingestrooide kunstgrasvelden en renovatie sportvelden. Ook voor de binnensportaccommodaties is voor 2007 onderhoud en vervanging gepland. Daarnaast wordt in 2007 de uitvoering van de MOP in de afgelopen vijf jaar geëvalueerd. De onderhoudsplannen voor de nieuwe sporthallen Wateringseveld, Boswijk, Piet Vink en Houtrust worden toegevoegd aan het MOP. Met de dekking hiervan wordt rekening gehouden in de begroting 2007. (bedragen x € 1.000)
Kosten onderhoud sportaccommodaties Dekking Overschot
2007 4.900 5.400 500
2008 5.000 5.400 400
2009 5.100 5.400 300
2010 5.200 5.400 200
Bron: MOP Sportaccommodaties (raadsvoorstel 359/2001)
Overschot Het overschot zit met name op de binnensportaccommodaties en wordt jaarlijks toegevoegd aan de voorziening om tekorten in latere jaren te dekken.
Lesgebouwen voor het onderwijs Het MOP voor onderwijshuisvesting geeft aan hoeveel geld er beschikbaar is voor onderhoud aan scholen. Het programma onderwijshuisvesting 2007 honoreert hiermee aanvragen van schoolbesturen. (bedragen x € 1.000)
Kosten onderhoud lesgebouwen Dekking Bron: MOP Onderwijshuisvesting (raadsbesluit 321/2001)
132
2007 5.216 5.216 0
2008 5.216 5.216 0
2009 5.216 5.216 0
2010 5.216 5.216 0
Welzijnsaccommodaties De welzijnsaccommodaties zijn multifunctionele centra, jongerenaccommodaties, kinderdagverblijven etcetra. De gemeente verhuurt deze kostendekkend aan de welzijnsinstellingen. Dit houdt in dat het (eigenaren)onderhoud uit de huuropbrengsten wordt bekostigd. (bedragen x € 1.000)
Kosten onderhoud welzijnsaccommodaties Dekking Overschot
2007 2.140 2.700 560
2008 1.825 2.700 875
2009 2.140 2.700 560
2010 3.890 2.700 -1.190
Bron: MOP Welzijnsaccommodaties
Overschot De overschotten worden jaarlijks toegevoegd aan de voorziening ‘onderhoud welzijnsaccommodaties’ om het tekort in 2010 en later op te vangen.
Bibliotheken De gemeente heeft een Centrale Bibliotheek aan het Spui en achttien bibliotheekfilialen verspreid over de gehele stad. Momenteel zijn drie filialen eigendom van de gemeente, worden veertien filialen gehuurd en is er één tijdelijke vestiging in Leidschenveen. De panden in eigendom zijn in de Linnaeusstraat, de Rossinilaan en de Utenbroekestraat. In 2007 wordt de buitenkant van het filiaal in Laakkwartier geschilderd. Er is geen MOP voor bibliotheekfilialen. (bedragen x € 1.000)
Kosten onderhoud Dekking
2007 30 30 0
5.3.2 Wegen Het MOP voor wegen geeft met prioriteiten aan welke onderhoudstaken de komende jaren als eerste worden aangepakt. Hoge prioriteit hebben het onderhoud van fietspaden, het gemeentelijk hoofdwegenstelsel en het onderliggende wegennet. Daarna ligt de prioriteit bij voetpaden in het groen en de verblijfswegen van asfalt. Het plan gaat uit vanhet aanbod: welke straat is er technisch het slechtst aan toe? Het beschikbare budget voor wegonderhoud wordt zo effectief en efficiënt mogelijk ingezet om de wegverhardingen zo goed mogelijk te laten zijn. In de Stadsenquête 2005 waarderen burgers het onderhoud van de straten en wegen met een rapportcijfer van 6,5. Het wegbeheersysteem meet de kwaliteit van de wegen. Elke twee jaar wordt het wegbeheersysteem ververst met de actuele onderhoudstoestand van alle wegen. Dit gebeurt met een inspectie aan de hand van technische, landelijk geldende, kwaliteitsnormen. (bedragen x € 1.000)
Kosten onderhoud wegen Dekking Tekort
2007 14.700 10.700 4.000
2008 14.500 8.700 5.800
2009 14.500 8.700 5.800
2010 14.500 8.700 5.800
Bron: MOP Wegen (raadsvoorstel 234/2003)
Tekort Het onderhoudsbudget is te krap. Daarom worden jaarlijks prioriteiten gesteld. Verder kan de egalisatiereserve (ad € 1 miljoen) ingezet worden van geld dat in een voorgaand jaar niet besteed is. Daarnaast bevat de voorziening ‘verstratingsfonds’ geld (€ 1,5 miljoen per 1/1/2006) dat alleen ingezet wordt voor onderhoud aan bepaalde straten. In het kader van het beleidsakkoord ‘MeeDoen’ is voor fietspaden structureel € 0,65 miljoen meer uitgetrokken. 5.3.3 Water In het Waterplan Den Haag 1998-2012 staan de ambities voor op langere termijn te bereiken (belevings)kwaliteit van het oppervlaktewater (water dat siert, water dat behaagt, water dat leeft). De eerste uitvoeringstermijn is geëvalueerd en een tweede uitvoeringsprogramma loopt tot en met 2007. De gemeente gaat door met de reguliere beheer- en baggerwerkzaamheden en de uitvoering van het Waterplan voor het realiseren van een duurzaam water- en rioolsysteem. Hierin staan onder meer de volgende projecten: x maatregelen voor circulatie binnen vaste watersystemen om de doorstroming te verbeteren (polders); x uitvoeren van het visstandbeheer (plan goedgekeurd);
133
x
maatregelen om de maximaal haalbare belevingswaarde in en rond water te optimaliseren door integratie van water en groen overgang. (bedragen x € 1.000)
2007 10.945 10.945 0
Kosten water (regulier +Waterplan) Dekking
2008 10.914 10.914 0
2009 10.851 10.851 0
2010 10.851 10.851 0
5.3.4 Riolering De verordening Rioolrechten en de verordening OZB zijn de basis voor de gemeentelijke riolering. Het rioleringsysteem moet voldoen aan de milieuwetten. Het Waterplan Den Haag is ook een zogenaamd ‘rioleringsplan +’. In 2007 gaat de gemeente door met het uitvoeringsprogramma van het Waterplan om een duurzamer water- en rioolsysteem te verkrijgen. Hierin staan onder meer de volgende projecten: x maatregelen om de vuiluitworp op het oppervlaktewater te verminderen om zo ook te voldoen aan de zogenaamde ‘basisinspanning’ in 2008; x voortzetten van het aansluitprogramma niet-aangesloten percelen; x afkoppelen van verhard oppervlak. In het beleidsakkoord MeeDoen staat dat het rioolrecht kostendekkend moet zijn en dat de vervangingsachterstand in de riolering niet mag oplopen. (bedragen x € 1.000)
Kosten riolering Dekking Tekort
Door tariefswijziging
2007 23.708 19.708 4.000
2008 25.308 19.308 6.000
2009 27.308 19.308 8.000
2010 29.308 19.308 10.000
+ 4.000
+ 6.000
+ 8.000
+ 10.000
0
0
0
0
Tekort De tarieven in 2007 moeten om kostendekkend te zijn dient stijgen met € 16,66 voor alle 250.000 huisaansluitingen binnen Den Haag. Voor 2008 en verder betekent dit een jaarlijkse tariefstijging van € 8,33. 5.3.5 Groen Het MOP voor Groen is het afwegings- en programmeringskader voor het beheer en onderhoud van het stedelijk groen. Het Haagse groen kent vier hoofdcategorieën: wijk- en buurtgroen, straatbomen, ecologische verbindingszones en grote groengebieden. De afgelopen twee jaren is stadsbreed het groot onderhoud van het wijk- en buurtgroen flink verbetert. In 2007 verschijnt de nieuwe Koepelvisie Straatbomen, waarin de problematiek van vitaliteit en tijdige vervanging van bomen in woonstraten en de kastanjeziekte een belangrijke rol spelen. De afgelopen jaren is het beheer rond grote groengebieden voornamelijk betaald met geld van het grotestedenbeleid. Het gemeentegeld is reeds voor de helft vastgesteld in stedelijke programma’s rond straatbomen (onder andere iepeninjectie). Daarom is het redelijk om de resterende gelden in 2007 vooral in te zetten voor de genoemde thema’s rond straatbomen en grote groengebieden. (bedragen x € 1.000)
Kosten onderhoud Groen Dekking Tekort
2007 1.500 1.433 67
2008 1.500 933 567
2009 1.500 933 567
2010 1.500 933 567
Bron: MOP Groen (raadsvoorstel 404/2001)
Omgang met ontoereikende middelen Jaarlijks wordt de staat van het groen bekeken en vindt afweging plaats over de dekking voor de kosten.
134
5.4
Financiering
De uitgaven en inkomsten van de gemeente lopen niet synchroon in de tijd. De gemeente leent soms geld om tijdig betalingen te kunnen verrichten en soms heeft ze (tijdelijk) overtollige liquide middelen. De Centrale Treasury voert centrale financiele taken uit binnen de kaders van de kasgeldlimiet en de renterisiconorm op grond van de Wet Fido. Het treasurybeheer moet de gemeentelijke rentelasten op lange termijn zo klein mogelijk houden. Voorwaarde hierbij is dat de rente- en overige financieringsrisico’s beheersbaar blijven. Rente-ontwikkeling geld- en kapitaalmarkt Ondanks de hoge olieprijzen is het herstel van de economie in de laatste maanden van 2005 en in 2006 gestegen. Begin december 2005 heeft de Europese Centrale Bank (ECB) voor de eerste maal sinds twee en een halfjaar de rente verhoogd met 0,25%. Om inflatie voor te zijn heeft de ECB in het eerste halfjaar van 2006 het tarief van de rente nogmaals verhoogd met 0,25% naar 2,75%. De markt verwacht dat de ECB in de tweede helft van 2006 de rente nogmaals met twee maal 0,25% zal verhogen, zodat tegen het einde van 2006 de rente zal uitkomen op 3,25%. Voor 2007 is de verwachting dat de ECB de rente nogmaals met 0,5% zal verhogen tot 3,75%. De lange rente schommelde medio 2006 tussen de 4,10% en 4,30%. De meeste banken verwachten dat de lange rente nog iets zal gaan stijgen. De verwachting is dat de lange rente in 2007 uitkomt tussen de 4,5% en 5%. Interne financiering
Kortlopende financiering Alle geldstromen van de diensten lopen via de centrale kas van de Centrale Treasury (CTR). Zo beheert de CTR alle bankrekeningen en regelt zij het doorbetalen van de rijkssubsidies aan de diensten. De CTR voorziet de financieringsbehoefte van de diensten voor lopende uitgaven en de financiering van kortlopende activa (onder andere vorderingen en investeringen). Om dit te kunnen beheersen hebben alle diensten een rekening-courantverhouding met de CTR. Over de saldi in rekeningcourant wordt, op een enkele uitzondering na, geen rente berekend.
Langlopende financiering Voor de meeste gemeentelijke activa van de diensten wordt bij het verstrekken van leningen gebruik gemaakt van het omslagsysteem. Dit houdt in dat jaarlijks iedere dienst een lening krijgt die aan omvang gelijk is aan de stand van de materiele vaste activa aan het eind van het vorig verslagjaar. De diensten betalen hierover een gemiddelde rente; de omslagrente. Deze omslagrente wordt aan het begin van ieder jaar opnieuw vastgesteld voor het komende jaar. Voor het jaar 2006 bedraagt de omslagrente 4,5%. De omslagrente kan door een aantal herstructureringen in de leningenportefeuille tot en met 2006 met 0,5% omlaag. Voor de begroting 2007-2010 is de omslagrente vastgesteld op 4%. Naast omslagrenteleningen krijgen de diensten ook zogenaamde maatleningen. Een maatlening is een specifieke lening voor een bepaalde rendabele investering. De looptijd en het aflossingsschema van een maatlening zijn afgestemd op de afschrijvingsduur en het afschrijvingsschema van de desbetreffende activa. Het rentepercentage is gebaseerd op de kapitaalmarkt.
Bespaarde rente Jaarlijks wordt rente over gemeentelijke reserves en voorzieningen ontvangen en gebruikt als financieringsmiddel. Deze rente bedraagt voor de begroting 2007 € 17,7 miljoen. Risicobeheer
Renterisico op korte financiering kort (kasgeldlimiet) Het risico op kortlopende financiering wordt beperkt door de kasgeldlimiet op basis van de wet Financiering decentrale overheden (Fido). Die totale omvang van de vlottende schuld mag maximaal 8,5% van de lasten van de gemeentebegroting zijn. Het begrotingstotaal voor 2007, gecorrigeerd voor interne leveringen tussen diensten, komt uit op een bedrag van € 2.080,7 miljoen. De kasgeldlimiet voor 2007 komt daardoor uit op € 177 miljoen. De verwachting is dat de gemeente in jaar 2007 gemiddeld een overschot aan liquide middelen per kwartaal zal hebben van circa € 50 miljoen. Dit levert een verwacht rentevoordeel op van € 1,875 miljoen op jaarbasis.
135
Liquiditeitspositie t.o.v kasgeldlimiet
1e kwartaal 2e kwartaal 3e kwartaal 4e kwartaal 100 50 0 -50 -100 -150
-177 -200
liquiditeitspositie kasgeldlimiet
Gezien het verwachte voordeel aan liquide middelen van € 50 miljoen is duidelijk dat Den Haag in 2007 ruim onder de kasgeldlimiet blijft en daarmee voldoet aan de wettelijke eisen.
Renterisico langlopende financiering (renterisiconorm) De Wet Fido heeft voor gemeenten ook de renterisiconorm vastgesteld. Elk jaar mag maximaal 20% van de omvang van de vaste schuld opnieuw gefinancierd worden. De renterisiconorm moet ervoor zorgen dat gemeenten hun leningenportefeuille zo spreiden dat de (te lopen) renterisico’s gelijkmatig over de jaren worden gespreid. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de renterisiconorm over de jaren 2007 tot en met 2010. Bedragen x € 1 miljoen
Renterisiconorm en renterisico’s vaste schuld
2007
2008
2009
2010
-3 -3 2 -2 13 2 - 1
---2 -2 40 2 2
---2 -2 13 2 2
---2 -2 110 2 2
726 20% 145
713 20% 143
673 20% 135
660 20% 132
145 1 146
143 2 141
135 2 133
132 2 130
--
1,4
1,5
1,5
1a Renteherziening op vaste schuld o/g 1b Renteherziening op vaste schuld u/g 2 Netto renteherziening op vaste schuld (1a - 1b) 3a Nieuw aangetrokken vaste schuld * 3b Nieuwe verstrekte lange leningen 4 Netto nieuw aangetrokken vaste schuld (3a-3b) 5 Betaalde aflossingen 6 Herfinanciering (laagste van 4 en 5) 7 Renterisiconorm op vaste schuld (2+6) Renterisiconorm 8 Stand van de vaste schuld per 1-1 9 Het bij ministeriele regeling vastgesteld percentage 10 Renterisicononorm (8*9/100) Toets renterisiconorm 10 Renterisiconorm 7 Renterisico op vaste schuld 11 Ruimte (+) / Overschrijding (-); (10-7) Geprognotiseerde renterisiconorm in percentage
-
* inclusief € 2 miljoen. deposito SAS (Subsidie Achteraf Systeem). Voor 2007 en volgende jaren voldoet Den Haag ruimschoots aan de wettelijke renterisiconorm van 20%.
136
Kredietrisico De gemeente heeft € 695 miljoen aan leningen uitgezet. Deze leningen zijn ingedeeld naar drie risicogroepen. Voor een bedrag van € 376 miljoen zijn leningen uitgezet zonder zekerheid. In dit bedrag is tevens begrepen de deposito aan de ABN AMRO voor een bedrag van € 94 miljoen en de verstrekte leningen aan HTM voor de Randstadrail van € 166 miljoen.
Verstrekte leningen per risicogroep (x € 1 miljoen) Fonds Uiver 2006 (herbelegging verkoop boekwaarde woningbouwleningen) Met hypothecaire zekerheid Zonder hypothecaire zekerheid Totaal
Restant schuld per eind 2007 314 5 376 695
Voorziening langlopende leningen Jaarlijks wordt op basis van risico-inschatting van iedere individuele lening de voorziening voor langlopende lening aangepast. Hierbij gelden de normen van De Nederlandsche Bank. Voor leningen zonder zekerheidsstelling is de norm 8% van de resterende vordering. Voor leningen waarbij als zekerheidswaarborg het recht van hypotheek is verleend is de norm 4% van de resterende vordering. De voorziening bedraagt ultimo 2007 € 23,7 miljoen. Het fonds Uiver bestaat uit financials (banken) met een rating. Een rating geeft de kans aan op een faillissement. Hoe hoger de rating hoe geringer het risico. De portefeuille bestaat uit 49% aan instellingen met een triple A, 31% met een dubbel A en 20% met een single A. Het risico bij een triple A is 0,06%, bij een dubbel A 0,22% en bij een single A 0,46%. Mocht een bank in problemen komen, dan wordt het aandeel verkocht en vervangen door een andere financial. Het risico van het fonds is hierdoor nagenoeg nihil en daarom is hiervoor geen voorziening getroffen. Gegarandeerde geldleningen De afgelopen decennia heeft de gemeente aan diverse maatschappelijke sectoren borgstellingen verleend voor investeringen in hun materiële activa. In de besluitvorming zijn deze investeringen aangeduid als maatschappelijk relevant en vertegenwoordigen derhalve naar de opvatting van het bestuur een openbaar belang.
Beleidskader In het Treasurystatuut van de gemeente Den Haag staat dat alleen aan derden leningen of garanties kunnen worden verstrekt indien het college daartoe heeft besloten en de raad daarover met een conceptbesluit is geïnformeerd. De raad kan op het door het college te nemen besluit reageren. Hiermee sluit de procedure aan bij artikel 160 lid 2 van de Gemeentewet . Uitvoeringsbesluit Treasurybeheer 2003 bevat bepalingen opgenomen waaraan garantstellingen verder dienen te voldoen. Naast de hierboven aangegeven formele afwikkeling staat vervolgens in het statuut dat het college (grote) terughoudendheid betracht bij het garanderen dan wel verstrekken van leningen. De risico’s dienen zo veel als mogelijk beperkt te worden door het verlangen van zakelijke zekerheden. Conform raadsvoorstel 192/1993 dient bij een besluit om een garantie te verstrekken de gemeente aan te geven op welke wijze de financiële gevolgen bij opeisbaarheid worden afgedekt.
Risico gegarandeerde geldleningen De gemeente loopt risico wegens het afgeven van garanties voor leningen die banken aan derden hebben verstrekt. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de bij de Centrale Treasury geregistreerde gegarandeerde geldleningen.
137
(bedragen x € 1.000)
Omschrijving
Restant per 1/1/2005 154.752 426 583 337 511 8.461 111 324 805 97 602 9.545 45.260 377 47 800 5.500 228.538
Openbaar vervoer HTM Accommodaties sportverenigingen Diligentia/Korzo Appeltheater/Jeugdtheater (Stella) S.C.H.A.K. Nationaal Restauratiefonds Garantiestelling stichting Monumentenfonds Den Haag Sociaal pedagogische zorg Kessler Stichting Thuislozenzorg Inburgering (asielzoekers) Kinderopvang Zieken- en verpleeghuizen Geestelijke gezondheidszorg/bejaardenoorden Overige gezondheidszorg Stadsvernieuwingsfonds Minder Validen (MIVA) Woningstichting Haag Wonen TOTAAL
Restant per 1/1/2006 185.221 401 --303 485 6.934 101 272 782 90 531 7.526 35.551 362 41 700 0 239.300
Restant per 1/1/2007 185.019 379 --266 454 6.934 91 256 744 83 452 5.817 33.330 350 35 600 0 234.810
Voorziening gegarandeerde geldleningen In deze begroting wordt een voorziening voor het opvangen van risico’s voor mogelijke oninbaarheid ingesteld. De voorziening is volgens dezelfde systematiek opgebouwd als bij de voorziening voor de leningen-portefeuille, namelijk op basis van de normen van de Nederlandsche Bank. De nieuwe voorziening is berekend op basis van de restant hoofdsom per 1 januari 2007: - voor een bedrag van € 26,1 miljoen is sprake van hypothecaire zekerheid; hierover wordt met 4% gerekend. - voor een bedrag van € 201,1 miljoen is geen zekerheid; hierover wordt met 8% gerekend. De voorziening komt hierdoor uit op een bedrag van € 17,1 miljoen en wordt ten laste van de reserve financiering gebracht bij de CTR. Voor garanties die betrekking hebben op sport, zorg en kinderdagverblijven bestaan waarborgfondsen. Deze garanties zijn meegenomen in de voorziening. In beginsel dienen dit soort garanties ondergebracht te worden bij het betreffende waarborgfonds. Lukt dat ook, dan zal dit deel van de voorziening weer vrij kunnen vallen ten gunste van de reserve financiering. Financieringspositie In 2007 wordt naar verwachting geen bedrag aan lang vreemd vermogen (behalve deposito SAS) aangetrokken, omdat er voldoende financieringsmiddelen zijn. De gemiddelde financieringspositie is als volgt opgebouwd:
Gemiddelde standen (in € miljoen) Verstrekte leningen aan diensten Deelnemingen Leningenportefeuille u/g Beschikbare middelen: Reserves en voorzieningen * Leningenportefeuille o/g Overschot
138
Begroting 2007 1.085 39 700 1.824 1.162 (-) 707 (-) 45
Leningenportefeuille Mutaties portefeuille opgenomen leningen (o/g)
Bedrag (x € 1 miljoen)
Gemiddelde Rente
726 0 13 0 0 0 713
4,29 % % % % % % 4,25 %
Stand per 1 januari 2007 Nieuwe leningen Reguliere aflossingen Vervroegde aflossingen Renteaanpassing (oud) Renteaanpassing (nieuw) Stand per 31 december 2007
Mutaties portefeuille uitgegeven leningen (u/g)
Bedrag (x € 1 miljoen)
Gemiddelde Rente
Stand per 1 januari 2007 Nieuwe leningen Reguliere aflossingen Vervroegde aflossingen Renteaanpassing (oud) Renteaanpassing (nieuw Stand per 31 december 2007
720 0 25 0 3 3 695
4,53 % % % % 6,30 % % 4,49 %
Ontwikkeling van portefeuille o/g Ontwikkeling van portefeuille u/g 1000 1000
900 800
726
713
673
900
660
700
743 695
800
550
650
700
600
600
500
500
400
400
300
300
625
600
200
200
100
100 2006
2007
2008
2009
2010
0 2006
2007
2008
2009
2010
139
5.5
Grondbeleid
Coördinerend portefeuillehouder: J.M. Norder 5.5.1
Haagse visie op grondbeleid
Het grondbeleid van de gemeente Den Haag is vastgelegd in de nota grondbeleid van 1986 en in 2006 verder uitgewerkt in de Nota grondbeleid gemeente Den Haag. Haagse visie op het grondbeleid: De gemeente Den Haag spant zich in om de doelstellingen, zoals opgenomen in diverse programma’s, te realiseren door het voeren van een actieve grondpolitiek. Echter, wanneer private partijen een bijzondere grondpositie hebben of wanneer de projecten zeer complex en/of risicovol zijn, behoudt de gemeente Den Haag zich de mogelijkheid voor om te kiezen voor een faciliterende grondpolitiek.
Bij actief grondbeleid koopt de gemeente voor eigen rekening en risico gronden aan, maakt deze bouw- en woonrijp en verkoopt bouwrijpe gronden aan derden. Hiermee streeft de gemeente de volgende doelen na: - voldoende woningen van de gewenste kwaliteit, prijs en tijdstip; - naar behoefte beschikbare bedrijventerreinen; - uitvoering van wenselijke infrastructurele werken; - goede openbare voorzieningen en voorzieningen met een maatschappelijk nut, alsmede een aangename openbare ruimte. Bij facilitair grondbeleid is de grondexploitatie in handen van marktpartijen. De gemeente stelt haar belangen veilig in overeenkomsten met marktpartijen of exploitatieovereenkomsten om de gemaakte kosten voor algemeen nut te kunnen verhalen als eigenaren willen overgaan tot het zelf realiseren van woningbouw. In de praktijk zijn er ook vormen voor waarbij actief en facilitair grondbeleid in een vorm van samenwerking tussen marktpartijen en de gemeente worden overeengekomen (publiek private samenwerking). Het gebied Spuimarkt bijvoorbeeld wordt met een publiek private overeenkomst ontwikkeld. Dat zal op termijn ook gelden voor de Binckhorst waarin private partijen ook grondposities hebben, waardoor ontwikkeling op basis van publiek private samenwerking voor de hand ligt. 5.5.2
Uitvoering grondbeleid
Verwerving
Minnelijke verwerving Als de gemeente plannen heeft met een bepaald gebied kijkt zij allereerst of het nodig is om onroerende zaken in dat gebied te verwerven. Als dit zo is, dan hanteert de gemeente hierbij het “tweesporenbeleid”. Dit houdt in dat er altijd geprobeerd wordt om het vastgoed in overleg met de eigenaar minnelijk te verwerven. Hiertoe wordt een taxatie opgesteld waarbij rekening wordt gehouden met de uitgangspunten van de Onteigeningswet en wordt met de eigenaar onderhandeld over de aankoopwaarde van het vastgoed. Tegelijkertijd wordt er een onteigeningsprocedure gestart om de voortgang van het project veilig te stellen. Op deze wijze wordt de gemeente toch op tijd eigenaar van het pand. Dit indien er onverhoopt niet tot overeenstemming met de eigenaar kan worden gekomen of bijvoorbeeld indien de eigenaar onvindbaar is.
Wet voorkeursrecht gemeenten De voorkeursrechten krachtens de Wet voorkeursrecht gemeenten (Wvg), zijn bedoeld om grondspeculatie tegen te gaan. Op basis van een voorkeursrechtaanwijzing moet een eigenaar wanneer hij onroerend goed wil verkopen, dit eerst aan de gemeente aanbieden. Mede hierdoor kan de gemeente haar gewenste regierol vorm geven.
Onteigening Als de gemeente ter uitvoering van zijn beleid over bepaalde gronden wenst te beschikken, staat de gemeente het middel van onteigening ter beschikking. Het onteigenen is slechts mogelijk op basis van een onteigeningstitel, gebaseerd op een bestemmingsplan. Dit indien er sprake is van functiewijziging of wanneer er sprake is van een andere gewenste uitvoering van de bestemming. De procedure duurt circa twee jaar en bestaat uit een administratieve fase, gevolgd door een gerechtelijke procedure. De administratieve fase kent als eindresultaat het Koninklijk Besluit op basis waarvan het dagvaarden — mits er sprake is van een onherroepelijk goedgekeurd bestemmingsplan - ten behoeve van de gerechtelijke procedure start. De gerechtelijke procedure leidt uiteindelijk tot een vonnis van de rechtbank, waarin de onteigening wordt uitgesproken en waarin de waarde van het onroerend goed wordt bepaald evenals een eventuele schadeloosstelling. 141
Uitgiftebeleid De basis van de gronduitgifte wordt gevormd door het instrument van de gronduitgifteovereenkomst, die wordt ingezet om de voorwaarden van de gewenste ontwikkeling op te leggen aan de afnemende partij. De gemeente bepaalt welke ontwikkeling gestalte krijgt. Het uitgiftebeleid en grondprijsbeleid van de gemeente Den Haag wordt jaarlijks door het Haags Ontwikkelingsbedrijf geactualiseerd en gepubliceerd in de Nota uitgiftebeleid. In deze Nota is het grondprijzenbeleid op basis van het in 1986 door de gemeenteraad vastgestelde grondbeleid het uitgangspunt. De recente ontwikkelingen in het grondbeleid die van invloed zijn op de gronduitgifte worden in de Nota genoemd. Uitgangspunt voor de vaststelling van de grondprijzen is de residuele methode. Uitzonderingen daarop zijn: - de normgrondprijs voor goedkope (huur)woningen en studenten/jongerenwoningen; - de grondprijzen per m² kavel voor vrije kavels; - de grondprijs voor non-profit voorzieningen en snippergroen; - de grondprijzen voor bedrijfsgebouwen. 5.5.3
Erfpacht
Doelstelling Het gebruik van het erfpachtsysteem om daar waar nodig een bijdrage te geven aan de ruimtelijke ordening van Den Haag en het uitvoeren van het door de Gemeenteraad vastgestelde grondbeleid inzake de heruitgifte van aflopende rechten van erfpacht. Te realiseren activiteiten
Beheer: - anti-speculatiebedingen - afkoop canonverplichtingen - toetsing en afhandeling splitsingsverzoeken alsmede gebruiks-, bestemmings- en groottewijzigingen - contractwijzigingen in het kader van de herstructurering - splitsingen sociale woningvoorraad - voor langere tijd verhuren/verpachten van gronden
Heruitgifte Het heruitgeven van gronden waarvan de oude rechten van erfpacht expireren. Conform de raadsbesluiten rv 456/1985 en rv 132/1986 worden de heruitgiften projectmatig en wijksgewijs aangepakt. Daarnaast wordt aan erfpachters van wie het recht van erfpacht pas op langere termijn afloopt (wel korter dan 10 jaar) op hun eigen verzoek een individuele aanbieding voor heruitgifte uitgebracht.
Beleidsmatige ontwikkelingen In de jaren 2003 tot en met 2005 expireerden een groot aantal rechten (ca. 8900). Het eerstvolgende jaar met grote aantallen expirerende rechten is 2010. Conform het bestaande en in 2004 herbevestigde beleid worden de erfpachters enige jaren voor afloop van het recht actief benaderd om het nieuwe recht van erfpacht met de gemeente te regelen. Dit betekent dat in 2007 een projectmatige aanbieding zal worden gedaan aan die erfpachters waarvan het recht in 2010 afloopt. In het beleidsakkoord 2006-2010 is overeengekomen dat in beginsel onder bepaalde voorwaarden een keuze tussen eigendom en erfpacht mogelijk wordt. Dit uitgangspunt gaat in 2007 in. 5.5.4
Grondexploitaties
Voor de uitvoering van stedenbouwkundige plannen stelt het gemeentebestuur de kaders vast in de vorm van zgn. projectdocumenten, waarin naast het te realiseren programma ook afspraken worden gemaakt over de planning en de financiële gevolgen van de projectuitvoering. De Verordening beheerregels Ontwikkelingsbedrijf geeft het kader hoe om te gaan met de dekking van het projectsaldo. Indien er sprake is van een plan met een voorcalculatorisch tekort, wordt bij de bestuurlijke besluitvorming ook de financiële dekking geregeld. Deze dekking wordt bij het Grondbedrijf ondergebracht in de vorm van een voorziening negatieve plannen. Indien sprake is van een voorcalculatorisch positief saldo wordt dit saldo pas ingeboekt bij het afsluiten van het project. Met behulp van jaarlijks te actualiseren grondexploitatieberekeningen houdt het Grondbedrijf zicht op de ontwikkeling van de operationele grondexploitaties. De bestuurlijke informatievoorziening over de resultaatontwikkeling van de grondexploitaties 142
verloopt conform de Verordening beheerregels Ontwikkelingsbedrijf. Hierin staat vermeld dat mutaties van de projectsaldi van meer dan € 250.000 en/of meer dan 10% dienen te worden verklaard. Dekking voor deze mutaties dient voor de RGB-projecten te worden gevonden in de Reserve Grondbedrijf. Prognose weerstandsvermogen (Reserve Grondbedrijf) De Reserve Grondbedrijf is per ultimo 2005 vastgesteld op € 59,1 miljoen. In onderstaande grafiek is de verwachte ontwikkeling in de periode 2005 — 2009 weergegeven. 2006
2007
2008
2009
2010
59,0 0 0 1,8 0 -3,6 0 57,2
57,2 0 2,5 4,6 7,0 -4,1 0 67,2
67,2 0 0 2,1 0 -4,1 0 65,2
65,2 0 0 6,0 0 -4,1 0 67,1
67,1 0 0 0,7 0 -4,1 0 63,7
Omvang reserve per 1-1 a. onttrekking rente b. risico negatieve plannen c. afsluiten positieve plannen d. risico positieve plannen e. winstafdracht f. overige mutaties Stand van de reserve
67,2 70
65,2
67,1 63,7
57,2
Stand van de reserve per 31-12
60 50 40 30 20 10 0
2006
2007
2008
2009
2010
De ontwikkeling van de omvang van de Reserve Grondbedrijf is bepaald aan de hand van de toevoeging van positieve saldi bij het afsluiten van plannen en de vermindering als gevolg van de taakstellende winstafdracht. De taakstellende winstafdracht gaat in per 2005 conform de voorjaarsnota 2004. Hierbij is rekening gehouden met een toenemende winstafdracht tot € 4,1 miljoen vanaf 2007. Gewenst weerstandsvermogen (Reserve Grondbedrijf) Voor het bepalen van het benodigd weerstandsvermogen is een risico-analyse uitgevoerd. De analyse heeft betrekking op de kansen en risico’s in de veertig belangrijkste bestuurlijk vastgestelde (operationele) grondexploitaties en de vijf deelnemingen. De veertig belangrijkste grondexploitaties bevatten 86% van de nog te realiseren kosten en opbrengsten, en zijn daarmee representatief voor het geheel van de operationele grondexploitaties. Omdat niet alle operationele grondexploitaties ten laste worden gebracht van het weerstandsvermogen/reserve van het grondbedrijf is vervolgens de verdeling naar regimes aangebracht. Andere regimes zijn het Investeringsprogramma Stedelijke Vernieuwing (ISV) en Meerjarenprogramma Zuid-West (MPZ). Alleen de projecten van het RGB-regime doen aanspraak op het weerstandsvermogen van het grondbedrijf. De tekorten en risico’s in de andere projecten worden niet ten laste of ten gunste van de RGB gebracht, maar worden verrekend met de MPZ/ISV- bestemmingsreserve. De kansen en risico’s zijn verdeeld naar algemene marktrisico’s en projectspecifieke risico’s. Voor de algemene risico’s is een korte markt- en beleidsanalyse uitgevoerd voor de functies wonen, bedrijven en kantoren. Een scenario gaat uit van een daling van de grondopbrengsten met 10% gekoppeld aan een vertraging van 2 jaar van de nog te realiseren uitgiftes. Het andere scenario gaat uit van de stijging van de rente met 1% tot 5,5%. Voor de projectspecifieke risico’s is voor de belangrijkste grondexploitaties een projectscan uitgevoerd aan de hand van de elementen tijd, geld en inhoud.
143
Voor het bepalen van het weerstandsvermogen zijn de uitkomsten van de risico-analyse gebruikt. Verder zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd: x de risico’s op de negatieve projecten moeten in ieder geval worden meegenomen x voor de deelnemingen wordt —conform de jaarrekening 2004- uitgegaan dat er geen aanleiding bestaat voor het creëren van extra weerstandsvermogen, voor het bepalen van het weerstandsvermogen worden de deelnemingen niet meegenomen. x voor de positieve projecten wordt uitgegaan dat zowel het totaal aan risico’s als het totaal aan kansen wordt meegenomen. x Het saldo van de positieve projecten wordt betrokken bij het bepalen van het risicovermogen Het totaalrisico op de negatieve plannen bedraagt € 46,6 miljoen. Voor de positieve plannen is er sprake van een totaalrisico van € 123,1 miljoen. Het totaal aan kansen bedraagt € 45,7 miljoen. Het verwachte saldo van de positieve projecten bedraagt € 44,7 miljoen. Het benodigd weerstandsvermogen wordt uitgedrukt in een bandbreedte. De beschreven risico’s zijn gebruikt bij het bepalen van de omvang. Het minimaal benodigde weerstandsvermogen wordt bepaald door de risico’s op de negatieve projecten en de risico’s op de positieve projecten te verminderen met het totaal aan kansen (op positieve en negatieve plannen) en het saldo van de positieve projecten ((€ 46,6 miljoen + 123,1 miljoen) — (€ 45,7 miljoen + € 44,7 miljoen) = € 79,3 miljoen). Het minimaal benodigd weerstandsvermogen komt hiermee op € 79,3 miljoen. Voor het maximaal benodigd weerstandsvermogen is de zelfde redenatie toegepast echter de kansen worden niet meegenomen. Dit leidt een maximum waarde van € 125 miljoen. Het benodigd weerstandsvermogen komt hiermee op de bandbreedte van € 79,3 miljoen tot € 125 miljoen, ofwel 10,8% tot 17% van de nog te realiseren grondopbrengsten. Als percentage van de nog te realiseren kosten is dit tussen de 13,2% en 20,8%. Door de onzekerheidsmarge in dergelijke berekeningen is het nagenoeg onmogelijk om een exacte omvang aan te geven. Als gevolg van de toegenomen gerichtheid op de verdiencapaciteit van het Grondbedrijf zal de Reserve Grondbedrijf naar verwachting in de komende jaren een positieve ontwikkeling doormaken. Relevante ontwikkelingen hierbij zijn specifiekere ramingen van CTW kosten en positieve ontwikkelingen op de deelnemingen. De verwachting bestaat dat de Reserve Grondbedrijf de komende jaren in de richting van de onderkant van de bandbreedte zal bewegen. De ontwikkeling van de omvang van de reserve Grondbedrijf is bepaald door de toevoeging van positieve saldi bij het afsluiten van plannen en de vermindering doordat een deel van de winst van het grondbedrijf wordt toegevoegd aan de algemene reserve.
144
5.6
Verbonden partijen
Deze paragraaf gaat in op de partijen waarmee de gemeente een bestuurlijke relatie heeft en waarin zij een financieel belang heeft. Onder bestuurlijke relatie wordt verstaan een zetel in het bestuur van een de partij en/of het hebben van stemrecht. Van financieel belang is sprake wanneer de gemeente middelen ter beschikking heeft gesteld die ze kwijt bij faillissement van de verbonden partij en/of wanneer financiële problemen bij de verbonden partij kunnen worden verhaald op de gemeente.
5.6.1
Gemeenschappelijke regelingen
Samenwerkingsverband Regio Randstad Doel: het versterken van de internationale concurrentiepositie van de randstad, met name in Europees verband. Betrokkenen: de gemeenten Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht, de provincies Zuid-Holland, Noord-Holland, Utrecht en Flevoland en Regionaal orgaan Amsterdam, Stadsregio Rotterdam, Stadsgewest Haaglanden en het Bestuur Regio Utrecht. Financieel belang: Den Haag betaalt in 2007 € 0,091 miljoen op de totale kosten van ca € 1,1 miljoen. Bestuurlijk belang: De gemeente Den Haag neemt deel aan het dagelijks bestuur en het algemeen bestuur. Ontwikkelingen: Het kabinet Balkenende heeft er bij zijn aantreden voor gekozen om de regio Randstad niet als hét overlegplatform te benutten voor de uitvoering van het rijksbeleid op regionaal ruimtelijk en economisch gebied. Naar aanleiding daarvan is de begroting verlaagd. Ook de organisatie van het bestuur en het ambtelijk bureau is aangepast. Er wordt nog vooral op de terreinen samengewerkt die de hele regio aangaan op onderdelen van de werkterreinen economie en vestigingsklimaat, internationale bereikbaarheid en snelle verbindingen tussen de grote steden, leefkwaliteit in de relatie stad/land, waterveiligheid en het internationaal positioneren van Holland. Stadsgewest Haaglanden 1995 Doel: het behartigen van regionale belangen om een evenwichtige en voorspoedige ontwikkeling in de Haagse regio te bevorderen. Betrokkenen: gemeenten Delft, Den Haag, Leidschendam-Voorburg, Midden Delfland, Pijnacker-Nootdorp, Rijswijk, Wassenaar, Westland en Zoetermeer. Financieel belang: De totale uitgaven van het stadsgewest over 2007 zijn geraamd op € 525 miljoen. Deze worden grotendeels gedekt door Rijksbijdragen. De gemeente dekken de algemene bestuurskosten. Op basis van het aantal inwoners is de bijdrage van Den Haag circa € 2,4 miljoen. Bestuurlijk belang: De burgemeester van Den Haag is voorzitter van het dagelijks en algemeen bestuur. In het dagelijks bestuur neemt een lid van het college van Den Haag deel. In het algemeen bestuur wordt deelgenomen door 25 Haagse leden. Ontwikkelingen: Per 1 januari 2006 is de Wet Gemeenschappelijke Regeling plus (Wgr-plus) in de plaats gekomen van de Kaderwet “bestuur in verandering”. Hiermee wordt de samenwerking in de grootstedelijke gebieden voortgezet op een meer permanente wettelijke basis. Hulpverleningsregio Haaglanden Doel: Het bevorderen van een eenduidige en gelijkwaardige dienstverlening voor veiligheid in de regio Haaglanden Betrokkenen: Gemeenten Delft, Den Haag, Leidschendam-Voorburg, Midden Delfland, Pijnacker-Nootdorp, Rijswijk, Wassenaar, Westland en Zoetermeer. Financieel belang: De bijdrage per inwoner bedraagt voor 2006 € 2,68. Voor 2007 komt hier bovenop een stijging van € 0,25 cent per inwoner. Bestuurlijk belang: De burgermeester van Den Haag is voorzitter van de regeling Ontwikkelingen: Voor de hulpverlening in de regio moeten alle deelnemende gemeenten door de inflatie 3 eurocent per inwoner meer bijdragen. Den Haag gaat 25 eurocent meer bijdragen om ook de wettelijke taken voor de regionale alarmeringscentrale uit te voeren. Industrieschap Plaspoelpolder Doel: Het ontwikkelen en exploiteren van bedrijventerreinen binnen het grondgebied van het Stadsgewest Haaglanden. Betrokkenen: De gemeenten Den Haag en Rijswijk Financieel belang: Positieve of negatieve eindsaldi op de grondexploitatie worden gelijk verdeeld tussen de twee gemeenten 145
Bestuurlijk belang: Ontwikkeling:
Het algemeen bestuur telt zes leden. Het dagelijks bestuur bestaat uit vier leden, waarvan twee wethouders uit Den Haag zijn. In 2007 wordt gestart met de grondexploitatie Landtong. De ontwikkeling Sion ’t Haantje door Plaspoelpolder is nog onzeker.
Samenwerkingsverband Ypenburg (BOY) Doel: De grondexploitatie van de bouwlocatie Ypenburg. Betrokkenen: De gemeenten Den Haag en Pijnacker-Nootdorp. Financieel belang: Het eindsaldo van de grondexploitatie wordt via een afgesproken verdeelsleutel als volgt verdeeld: - tot € 4,8 miljoen op 50-50% basis; - vanaf € 4,8 miljoen is de verhouding 60% Den Haag — 40% Pijnacker-Nootdorp. Bestuurlijk belang: Het algemeen bestuur bestaat uit zes leden. Het dagelijks bestuur bestaat uit vier leden, waarvan twee collegeleden uit Den Haag zijn. Harnaschpolder Doel: Betrokkenen: Financieel belang:
Bestuurlijk belang:
Ontwikkeling:
5.6.2
Het ontwikkelen en exploiteren van bedrijventerreinen in de Harnaschpolder. De gemeenten Den Haag, Midden-Delfland en Delft Als het saldo van de grondexploitatie tussen € 0,- en -/- € 5,44 miljoen bedraagt, wordt het verlies gelijk verdeeld. Als het saldo negatiever is dan -/- € 5,44 miljoen, dan dient de gemeente Den Haag over dit meerdere 65% ‘bij te leggen’. Indien het eindsaldo echter positief is, ontvangt Den Haag 65%. Het algemeen bestuur telt negen leden (drie leden per gemeente), aangewezen door en uit de raad. Het dagelijks bestuur bestaat uit drie leden, waarvan elke gemeente een lid benoemt. De leden zijn wethouder. De gemeenschappelijke regeling zal naar verwachting nog in 2006 worden aangepast, zodat slechts collegeleden in het algemeen bestuur en dagelijks bestuur zitting hebben.
Deelnemingen
NV Duinwaterbedrijf Zuid-Holland (DZH) Doel: Het voorzien in de behoefte van drinkwater en industriewater van zowel binnen als buiten het distributiegebied. Daarbij moet DZH voldoen aan de eisen van verantwoord natuurbeheer van het toevertrouwde duingebied met de inachtneming van de eisen van een verantwoorde waterwinning. Tevens beheert DZH andere onderdelen van de waterketen zoals riolering en afvalwaterzuivering zowel binnen en buiten het distributiegebied. Betrokkenen: gemeente Den Haag (39,2%), de voormalige EWR-gemeenten (waaronder Leiden, 10%) en een aantal kleinere gemeenten uit de Vlietstreek (Zoetermeer 9,4%, Leidschendam-Voorburg 6,2% en Rijswijk 4,1%). Financieel belang: Conform de statuten keert DZH geen dividend uit. Dit beleid blijft in ieder geval gehandhaafd totdat het solvabiliteitspercentage het niveau van 30% heeft bereikt. Dit zal naar verwachting in 2007 bereikt worden. Bestuurlijk belang: De gemeente heeft dhr. W. Stolte benoemd als commissaris. De wethouder Cultuur en Financiën heeft het aandeelhouderschap van DZH namens Den Haag. ENECO NV Doel: Betrokkenen:
Financieel belang: Bestuurlijk belang: Ontwikkelingen:
146
Op betrouwbare, veilige en maatschappelijke verantwoorde wijze leveren van energie en daaraan gerelateerde producten aan particuliere en zakelijke klanten. De aandeelhouders van de structuurvennootschap ENECO Holding N.V. zijn 64 gemeenten in ZuidHolland, Friesland, Noord-Brabant en Noord-Holland. Den Haag bezit 16,55% van de aandelen ENECO, Rotterdam ruim 30% en Dordrecht ongeveer 9%. ENECO keert jaarlijks dividend uit. Voor 2007 is dit begroot op circa € 15 miljoen. De wethouder Cultuur en Financiën vertegenwoordigt Den Haag als aandeelhouder. De liberalisering van de energiemarkten is in 2004 voltooid en bij ENECO zonder grote problemen verlopen. De Tweede Kamer heeft in 2006 de splitsingswet aangenomen. Als de Eerste Kamer deze aanneemt hebben de aandeelhouders de mogelijkheid gekregen om hun belang in het leveringsbedrijf te verkopen. Momenteel bezien de aandeelhouders wat zij met hun aandelenbezit zullen doen.
HTM Personenvervoer N.V. Doel: Zorgdragen voor een kwalitatief hoogstaand openbaar vervoer in de stad op een maatschappelijk verantwoorde wijze. Betrokkenen: Haagsche Buurtspoorwegen (HBS) en gemeente Den Haag. Financieel belang: De gemeente heeft 67% van de aandelen HTM in handen. Ook heeft zij een deel van het vreemd vermogen van HTM verstrekt. Verder staat de gemeente garant voor het exploitatieresultaat van HTM. Bestuurlijk belang: Het aandeelhouderschap van de NV HTM is in handen van de wethouder Financiën. De heer R. Smits is lid van de Raad van Commissarissen. Hij zal in 2007 aftreden. De gemeente Den Haag draagt dan een opvolger voor. Ontwikkelingen: Het nieuwe college wil anders omgaan met de herstructurering van HTM N.V. Momenteel wordt het raadsvoorstel van 7 maart 2006 over voorgenomen herstructurering van HTM van het vorige college beoordeeld. N.V. Haagsche Buurtspoorwegen (NV HBS) Financieel belang: De gemeente beschikt over 100% van de aandelen van de NV Haagsche Buurtspoorwegen (HBS). Bestuurlijk belang: Het aandeelhouderschap van NV HBS is in handen van de wethouder Financiën. De directeur Financiën is voorzitter van de raad van beheer van de NV HBS. Verder bestaat de raad van beheer uit de wethouder Economie en Personeel en de algemeen directeur van de dienst Stadsbeheer. United Fish Auctions N.V. (UFA NV) Doel: het instandhouden en exploiteren van de visafslag Scheveningen en het dienen van de belangen van de Scheveningse haven. Betrokkenen: de gemeente Den Haag, Goedereede en Noord-Beveland zijn de aandeelhouders Financieel belang: De gemeente Den Haag heeft 34% van de gewone aandelen UFA. Daarnaast heeft Den Haag, net zoals de gemeente Goedereede één prioriteitsaandeel. De UFA heeft 3% cumulatief preferente aandelen, waarvan de gemeente Den Haag 34% in haar bezit heeft. Bestuurlijk belang: Het aandeelhouderschap van de NV UFA is in handen van de wethouder Financiën. Van de vijf leden van de raad van commissarissen, worden er twee benoemd op bindende voordracht van de gemeente Den Haag. Het betreft hier echter geen leden van het college van B&W. Ontwikkelingen: Een onderzoek naar de mogelijkheden tot privatisering van UFA N.V. is gestart in april 2005. Parallel aan dit onderzoek zijn de bevindingen van de Commissie Van der Zwan, die een onderzoek heeft gedaan naar de ontwikkelingsmogelijkheden voor het Noordelijk Havenhoofd Scheveningen. Het nieuwe college wil anders omgaan met de uitkomst van beide onderzoeken. Haagse Milieu Service N.V. (NV HMS) Doel: Een efficiënte en op een kwalitatief hoogwaardig resultaat gerichte uitvoering van reinigingstaken. Betrokkenen: De dienst Stadsbeheer van de gemeente Den Haag is opdrachtgever van HMS. Financieel belang: De gemeente Den Haag is 100% aandeelhouder en in het bezit van het enige prioriteitsaandeel. De gemeente deelt voor 50% in de winst van de NV. De overige 50% gaat naar de NV AVR. Bestuurlijk belang: Het aandeelhouderschap van de NV HMS is in handen van de wethouder Financiën. De algemeen directeur van de dienst Stadsbeheer is technisch voorzitter van de aandeelhoudersvergadering. N.V. Woningbeheer en N.V. Stedelijk Belang Doel: Het beheer danwel verkoop van de panden conform het besluit van de gemeente in december 2004. Financieel belang: De gemeente bezit 100% van de aandelen van N.V. Woningbeheer en 99,8% van N.V. Stedelijk Belang. Woningcorporatie Staedion heeft de overige 0,2% van de aandelen. Bestuurlijk belang: Het aandeelhouderschap is in handen van de wethouder Bouwen en Wonen Ontwikkelingen: Woningbeheer en Stedelijk Belang zijn momenteel bezig met de verkoop van panden conform het plan van aanpak. N.V. Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) Doel: De BNG is de bank van en voor overheden en instellingen voor het maatschappelijk belang. Met financiële dienstverlening draagt de BNG bij aan zo laag mogelijke kosten van maatschappelijke voorzieningen voor de burger. Betrokkenen: Overheden en instellingen op het gebied van volkshuisvesting, gezondheidszorg, onderwijs, cultuur en openbaar nut. Financieel belang: De gemeente Den Haag bezit 2,3% van de aandelen. Bestuurlijk belang: Het aandeelhouderschap van de N.V. BNG is in handen van de wethouder Financiën. 147
Ontwikkelingen:
In 2006 en 2007 voert de BNG nieuwe regelgeving in die gebasseerd is op het nieuwe Bazelse Kapitaalakkoord (Bazel II).
CV Starterspanden Den Haag Doel: Het beheer van een aantal voormalige panden van N.V. Woningbeheer. De CV is een uitvoeringsinstrument van de gemeente voor de huisvesting van startende ondernemingen. Betrokkenen: De gemeente Den Haag en Stedelijk Belang NV Financieel Belang: De gemeente is voor 98 % eigenaar van de CV. Bestuurlijk belang: Het aandeelhouderschap van CV Starterspanden Den Haag is in handen van de wethouder SWE. CV Winkelpanden Den Haag Doel: Het beheer van een aantal voormalige panden van N.V. Woningbeheer. De CV is eigenaar van 127 verhuurbare winkelunits en is een uitvoerings-instrument van het gemeentelijk beleid voor de ontwikkeling en branchering van de winkelstraten. Betrokkenen: De gemeente Den Haag, Woningbeheer NV en Stedelijk Belang NV Financieel Belang: De gemeente is voor 50% eigenaar van de CV en heeft een doorslaggevende stem in de besluitvorming rond branchering, huurprijzen en de vervreemding van winkelpanden. De overige twee vennoten zijn ieder voor een kwart eigenaar. Bestuurlijk belang: Het aandeelhouderschap van CV Winkelpanden Den Haag is in handen van de wethouder SWE. CV OCW-panden Den Haag Panden met een sociaal dan wel culturele bestemming of gebruik voor de gemeente te behouden. OCW-Panden CV is een hoofdzakelijk gemeentelijke vennootschap, waarin de gemeente een stemrecht heeft van 99,1%. N.V. Woningbeheer en N.V. Stedelijk Belang hebben ieder stemrecht voor 0,45%. Beherend vennoot is OCW-Panden B.V, waarvoor dezelfde percentages gelden. De taxatiewaarde van de ingebrachte panden bedraagt € 7,373 miljoen. Bestuurlijk belang: De panden hebben voor circa 80% een cultuurbestemming en voor 20% een welzijnsbestemming. De beheerwethouder is de wethouder Welzijn. Ontwikkelingen: Het college heeft besloten OCW-panden in te bedden in de gemeentelijke organisatie. Op dit moment wordt een raadsvoorstel voorbereid om hieraan gevolg te geven. De inbedding krijgt naar verwachting in januari 2007 gestalte.
Doel: Financieel belang:
5.6.3
Publiek private samenwerking
Ontwikkelingsbedrijf Leidschenveen BV/CV (OBL) Doel: Het voeren van de grondexploitatie voor de VINEX-locatie Leidschenveen. Het OBL is verantwoordelijke voor de stedenbouwkundige planontwikkeling, sanering, verwerven en het bouw- en woonrijpmaken. Betrokkenen: De gemeente Den Haag, de ontwikkelaars BPL (o.a Heijmans Trebbe), AM Wonen, Bouwfonds, BAM vastgoed zijn bij het Ontwikkelingsbedrijf Leidscheveen BV/CV betrokken. Financieel belang: Den Haag deelt voor 50% in het grondexploitatierisico. De gemeente doet dit via OBL Beheer B.V. Afhankelijk van de financieringsbehoefte van OBL zal een nieuwe krediet gegeven worden die een maximum heeft van EUR35 miljoen. Bestuurlijk belang: Het bestuur van het Ontwikkelingsbedrijf Leidschenveen Beheer B.V. (OBL Beheer B.V.) staat onder toezicht van een raad van commissarissen (RvC) van vijf personen. De voorzitter en twee commissarissen worden geleverd door de gemeente Den Haag (directeuren van DSB, HGR en de plv directeur van DSO/HOB). Ontwikkeling: In 2007 zal ’s-Gravendreef (kantoren, leisure, voorzieningen, woningen) een metamorfose ondergaan (vanaf 1 juli 2006 gaande) en zal de Dijken (woonwijk) bouwrijp worden gemaakt. Ontwikkelingscombinatie Wateringse Veld (OCWV) Doel: De grondexploitatie Wateringseveld. OCWV is verantwoordelijk voor de stedenbouwkundige planontwikkeling en kwaliteitsbewaking, de verwerving, het bodemonderzoek, de sanering en het bouwen woonrijp maken. Betrokkenen: De gemeente Den Haag en het Bouwfonds Woningbouw B.V. Financieel belang: De gemeente Den Haag participeert voor 50% in de risico’s. Bestuurlijk belang: Den Haag participeert voor 50 % in de besluitvorming. De beïnvloedingsmogelijkheid van de gemeente is de situatie voor het Wateringse Veld sterk vergelijkbaar met Leidschenveen. Alleen heeft het Wateringse 148
Ontwikkeling:
Grotiusplaats Doel:
Betrokkenen: Financieel belang: Bestuurlijk belang: Ontwikkelingen:
Spuimarkt Doel:
Betrokkenen: Financieel belang:
Bestuurlijk belang:
Veld geen raad van commissarissen kent, maar een Stuurgroep Wateringse Veld, waarin het Bouwfonds en de gemeente Den Haag zitting hebben. In 2007 staat een forse woningbouwproductie gepland, waarna in 2008 een fors aantal woningen opgeleverd zal worden. In 2007 wordt het nieuwe winkelcentrum in Wateringse Veld opgeleverd.
Het uitvoeren van zeven nieuwbouwplannen voor de Grotiusplaats, waarvan vijf met kantoren met winkels en twee met woningen, en de renovatie van het bestaande Paleis van Justitie. Naast de bouwplannen is er een ambitieus programma voor de openbare ruimte vastgesteld, verdeeld in drie gebieden: de Salon, de Plaza en de Laan. De Rijksgebouwendienst, AM Vastgoed en de gemeente Den Haag. Het risico is in gelijke delen verdeeld over de partners. De gemeente draagt zorg voor voldoende kantooraanbod rondom en in het centrum. Van het Masterplan moet alleen nog de Grotiustoren worden gerealiseerd. Het is nog niet duidelijk wanneer deze gerealiseerd kan worden. Om te voorkomen dat het gebouw na gereed komen leeg staat, wordt pas gestart met bouwen als bekend is wie er van gebruik zal maken. De financiële gevolgen van deze vertraging worden door AM Vastgoed vergoed.
Met de ontwikkeling van het masterplan Spuimarkt wordt in het Spuimarktgebied beoogd een wervend winkel-, verblijfs- en uitgaansklimaat te realiseren en een aantrekkelijk binnenstedelijk woonmilieu te bieden De gemeente Den Haag, de grootwinkelbedrijven Vendex KBB en C&A, de ontwikkelaars BAM Vastgoedontwikkeling, ING Vastgoed Ontwikkeling en Multi Vastgoed. De gemeentelijke inbreng betreft: x de gronden die nodig zijn voor de realisatie van de deelprojecten; een bijdrage voor binnenstedelijke woningbouw à € 1,09 miljoen (Vinex); x taakstellende budgetten voor de verbetering van de openbare ruimte à € 0,908 miljoen. De uitvoering van het Spuimarktplan is eind 2000 gestart. De samenwerking wordt voortgezet in het zogenaamde bestuurlijk overleg, waarin een vertegenwoordiging uit het college (wethouder VBM) participeert met de directies van de ontwikkelaars en het grootwinkelbedrijf.
ADO voetbalstadion Doel: De realisering van een nieuw stadion ter vervanging van het ADO stadion in het Zuiderpark. Betrokkenen: Stichting Stadionontwikkeling (SSO), Ballast Nedam en Gemeente Den Haag Bestuurlijk belang. In een kaderovereenkomst tussen de gemeente, SSO en Ballast Nedam is afgesproken dat bij een faillissement van SSO de gemeente alle rechten en plichten van SSO jegens Ballast Nedam overneemt. Financieel belang: De gemeente heeft € 28,5 miljoen aan SSO overgemaakt op een geblokkeerde bankrekening. Daarmee houdt de gemeente controle op de besteding van de gemeentelijke middelen. Ontwikkelingen: In januari 2006 besliste de afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State dat het College terecht een milieuvergunning heeft verleend voor het nieuwe stadion van ADO Den Haag. De bij de rechtbank ingediende bezwaren tegen het besluit van college om de bouwvergunning eerste fase af te geven zijn in maart 2006 niet ontvankelijk dan wel ongegrond verklaard. Inmiddels vordert de bouw van het stadion gestaag. De oplevering is gepland uiterlijk 1 juni 2007. Montaigne Lyceum Doel: Betrokkenen: Bestuurlijk belang: Financieel belang:
Het ontwerpen, bouwen, inrichten, financieren, onderhouden en beheren van een school voor voortgezet onderwijs De gemeente Den Haag, SCO Lucas en TalentGroep Montaigne B.V. De gemeente is verantwoordelijk voor de huisvesting van het onderwijs, is opdrachtgever en eigenaar van grond en schoolgebouw. Realisatie van een schoolgebouw inclusief gymnastieklokalen van circa 10.000 m2 voor een totaal investeringsbedrag van € 13,9 miljoen. De gemeente betaalt per jaar de beschikbaarheidsvergoeding aan Talentgroep Montaigne BV van € 1,056 miljoen gedurende 28,5 jaar.
149
5.7
Grotestedenbeleid
Coördinerend portefeuillehouder: G.Ph. Huffnagel De gemeente Den Haag is een van de dertig steden die met het Rijk afspraken heeft gemaakt over prestaties die in 2009 moeten zijn uitgevoerd. De gemeente heeft op 37 met het Rijk overeengekomen outputdoelstellingen eigen ambities geformuleerd. Het Rijk stelt daarvoor extra geld beschikbaar via een drietal brededoeluitkeringen (BDU Fysiek, Economie en Sociaal, integratie en veilig). De output-indicatoren zijn in de betreffende programma’s in hoofdstuk twee te vinden met de ambitie die in 2009 moet zijn bereikt. In de gemeentelijke jaarrekening 2005 is het resultaat van een jaar uitvoering opgenomen. Bij een flink aantal prestaties ontbraken gegevens of konden geen uitspraken worden gedaan over de betrouwbaarheid van de gegevens. In het laatste geval is aanvullend informatie verstrekt (RIS 139005) over de maatregelen die ingang zijn gezet om de betrouwbaarheid van de gegevens te waarborgen. Het jaar 2007 is het derde jaar van uitvoering van de gsb-periode en daarmee het jaar waarin definitief zal blijken of de gemeente op koers ligt om de afspraken te verwezenlijken. In 2007 vindt daarom ook de midterm review plaats. Het Rijk en de gemeente bezien op basis van de midterm review of de uitvoering aanleiding geeft om terug te komen op de gemaakte afspraken.
Nieuwe ontwikkelingen Vanaf 2007 maken de budgetten voor volwasseneneducatie deel uit van de brededoeluitkering Sociaal, Integratie en Veilig. Er is voor komende drie jaar € 7,5 miljoen beschikbaar voor uitvoering van prestaties voor volwasseneneducatie: x sociale redzaamheid x breed maatschappelijk functioneren x tweede kans onderwijs x Nederlandse taal voor niet inburgeringsplichtigen (Nederlandse taal voor inburgeringsplichtigen is geregeld op grond van WIN) De gemeente maakt nog afspraken maken over de hoogte van de ambities en over de indicator waaruit het resultaat blijkt. Dat moet voor 1 januari 2007 zijn afgerond. In augustus 2006 zijn de middelen voor het onderwijsachterstandenbeleid (GOA) toegevoegd aan de brededoeluitkering Sociaal, Integratie en Veilig. De gemeente heeft al overeenstemming met het Rijk over de prestaties die in 2010 gehaald moeten zijn. Deze staan bij het programma Onderwijs. In juli 2006 heeft de Tweede Kamer ingestemd met een nieuwe opzet voor de inburgering. Het is nog niet duidelijk wat de gevolgen zijn van deze wet voor de gemeentelijke ambities voor inburgering van oud - en nieuwkomers en de financiering daarvan. Er worden hierover nog apart afspraken gemaakt. Het rijk heeft het afgelopen jaar een aantal nieuwe regelingen binnen de BDU SIV ondergebracht waarvoor de gemeente nieuwe ambities heeft geformuleerd. De prestatieafspraken zullen onderdeel uitmaken van het convenant en worden ook ter bekrachtiging aan de raad worden voorgelegd. Het gaat om de volgende prestatieafspraken: x bevordering sport allochtone jongeren (€ 2,10 miljoen miv 2006 tot en met 2009) x tegengaan criminaliteit allochtone jongeren (€ 3,3 miljoen miv 2006 tot en met 2009) x een extra impuls om allochtone vrouwen die al langere tijd in Nederland verblijven in staat te stellen aan de nieuwe inburgeringseisen te voldoen (€ 2,70 miljoen voor 2006 en 2007) Verder heeft het Rijk eenmalig een bedrag van € 2 miljoen ter beschikking gesteld ter financiering van gemeentelijke voorstellen om in een aan te wijzen gebied samen met de bewoners de sociale herovering van de wijk vorm te geven. Het college zal de raad hierover nog apart informeren.
151
6 Financiële begroting Leeswijzer De aansluiting op de financiële gegevens per programma en een onderbouwing daarop zijn ondergebracht in de financiële begroting. Paragraaf 6.1 bevat voor 2007 een overzicht van de lasten en baten van alle programma’s en ter vergelijking een onderverdeling van de algemene dekkingsmiddelen (dat zijn middelen die vrij aanwendbaar zijn) per programma. In paragraaf 6.2 is per programma opgenomen het overzicht van lasten en baten en de uiteenzetting van de financiële positie. Inzicht in de financiële positie is van belang voor de continuïteit van de gemeente. De onderstaande volgorde is daarbij gehanteerd per programma. x
Een uiteenzetting van de meerjaren lasten en baten van het totale programma.
x
Het totaal saldo van lasten en baten voor 2007 uitgesplitst naar de programma-activiteiten.
x
Voor een inzicht op het totstandkomen van de programmatotalen wordt het meerjarige budgettaire verloop vanaf de stand van de voorgaande ontwerpbegroting gegeven. Er worden aparte toelichtingen gegeven op de nieuwe te besteden middelen (nieuwe beleidsontwikkelingen).
x Een deel van de incidenteel beschikbare nieuwe middelen wordt gebruikt voor investeringen. Deze nieuwe middelen zijn toegevoegd aan reserves om de afschrijvingslasten van de investeringen op te vangen. x
In enkele tabellen zijn onder meer de volume-ontwikkelingen opgenomen die per saldo (lasten minus baten) neutraal zijn. Het gaat bijvoorbeeld om lasten en baten die betrekking hebben op GSB III bestedingen. Deze zijn door een tussentijdse wijziging van de BBV via een gewijzigde methodiek neutraal verwerkt in deze begroting.
x
In enkele tabellen worden de ontwikkelingen van de dotaties en onttrekkingen aan de reserves ten opzichte van de voorgaande ontwerpbegroting weergegeven alsmede.
x
Per programma worden de nieuwe investeringen toegelicht. Deze zijn ook opgenomen in het meerjaren investeringsplan als een bijlage.
153
6.1
Overzicht lasten en baten per programma
In onderstaande tabel zijn de geraamde lasten en baten aangegeven per programma in 2007. Voorts is het bedrag aangegeven dat de gemeente hiervoor aan algemene dekkingsmiddelen raamt. De algemene dekkingsmiddelen zijn gemeentelijke middelen die vrij aan te wenden zijn en worden verantwoord op de programma’s Verkeer, Stedelijke ontwikkeling en Financiën. De algemene dekkingsmiddelen zijn voor de vergelijkbaarheid in onderstaande tabel separaat opgenomen. Programma
1. Bestuur / Gemeenteraad 2. Bestuur / College 3. Burgerzaken 4. Openbare orde en veiligheid 5. Cultuur en media 6. Onderwijs 7. Burgerschap 8. Werk en inkomen 9. Armoedebestrijding 10. Jeugd 11. Leefbaarheid 12. Economie 13. Sport 14. Maatschappelijke ondersteuning 15. Welzijn 16. Volksgezondheid en zorg 17. Verkeer 18. Wonen 19. Stedelijke ontwikkeling, Binnenstad en Binckhorst 20. Milieu 21. Internationale zaken, promotie en communicatie 22. Financiën
Consolidatie-eliminatie Totaal programma’s (excl. reserves en dekkingsmiddelen)
Lasten begroting 2007
Baten begroting 2007
Saldo begroting 2007
6.661 92.701 24.109 42.848 102.261 207.850 23.480 549.070 47.132 34.135 138.744 18.297 41.625 109.279 39.883 29.039 77.349 18.887 218.133 60.203 38.343 243.968 -282.000 1.881.997
27 80.386 9.429 3.635 7.742 118.748 18.333 472.023 11.803 6.412 67.079 5.961 7.924 718 168 15.002 17.776 9.918 155.443 32.206 2.440 111.316 -282.000 872.489
-6.634 -12.315 -14.680 -39.213 -94.519 -89.102 -5.147 -77.047 -35.329 -27.723 -71.665 -12.336 -33.701 -108.561 -39.715 -14.037 -59.573 -8.969 -62.690 -27.997 -35.903 -132.652 0 -1.009.508
0 0 0
9.694 20.692 989.524
9.694 20.692 989.524
Dekkingsmiddelen Algemene dekkingsmiddelen programma 17 Algemene dekkingsmiddelen programma 19 Algemene dekkingsmiddelen programma 22
Totaal dekkingsmiddelen Begroting voor dotaties en onttrekkingen aan reserves Dotaties en onttrekkingen aan reserves
Totaal begroting na dotaties en onttrekkingen aan reserves
0
1.019.910
1.019.910
1.881.997
1.892.399
10.402
198.697 2.080.694
188.295 2.080.694
-10.402 0
Een verdeling van de totale lasten per kostensoort ziet er als volgt uit
14%
P erso neelslasten (incl. perso neel derden)
26%
28%
Rente en A fschrijving Subsidies (incl. rijkssubsidies) So ciale uitkeringen
M aterieel (o verige go ederen en diensten) Do taties aan reserves (uitgaven na 2007)
7%
8% 17%
154
EMU-saldo De landen van de Europese Unie hebben in het verdrag van Maastricht afspraken gemaakt over het verschil tussen de inkomsten en uitgaven van de collectieve sector (Rijk, medeoverheden en sociale fondsen). Dit verschil wordt uitgedrukt in het EMU-saldo en afgesproken is dat dit verschil niet meer mag bedragen dan een tekort van 3% van het Bruto Binnenlands Product. In een bestuurlijk akkoord tussen het kabinet, de VNG en het IPO, is afgesproken dat met ingang van het begrotingsjaar 2007 het EMU-saldo wordt verstrekt van het voorafgaande jaar, het actuele jaar en het volgende jaar. Hieronder staat het EMU-saldo van de gemeente Den Haag voor de jaren 2006, 2007 en 2008.
Opbouw Emu-saldo Den Haag (bedragen x €1.000) 1.
Exploitatiesaldo vóór toevoeging aan dan wel onttrekking uit reserves (zie BBV, artikel 17c) (zie 1)
2006
2007 -88.804
2008 -10.402
-56.429
2.
Afschrijvingen ten laste van de exploitatie (zie 2)
53.862
78.698
64.408
3.
Bruto dotaties aan de post voorzieningen ten laste van de exploitatie (zie 3)
373.301
324.514
310.190
4.
Uitgaven aan investeringen in (im)materiële vaste activa die op de balans worden geactiveerd
-165.609
-268.342
-147.789
5.
De in mindering op de onder vraag 4 bedoelde investeringen gebrachte ontvangen bijdragen van het Rijk, de Provincies, de Europese Unie en overigen
0
0
0
6a
Verkoopopbrengsten uit desinvesteringen in (im)materiële vaste activa (tegen verkoopprijs)
0
7.000
4.000
6b
Boekwinst op desinvesteringen in (im)materiële vaste activa
0
-1.000
-500
7.
Uitgaven aan aankoop van grond en de uitgaven aan bouwrijp, woonrijp maken e.d.
-227.500
-106.000
-70.000
8a
Verkoopopbrengsten van grond (tegen verkoopprijs)
209.000
86.000
82.000
8b
Boekwinst op grondverkopen
-2.000
0
0
9.
Betalingen ten laste van de voorzieningen
-728.083
-432.406
-424.223
10.
Betalingen die niet via de exploitatie lopen, maar rechtstreeks ten laste van de reserves worden gebracht en die nog niet vallen onder één van de bovenstaand vragen
0
0
0
11.
Boekwinst bij verkoop van deelnemingen en aandelen
0
0
0
Berekend EMU-saldo
-575.833
-321.938
-238.343
Berekend EMU-saldo in percentage van het BBP (indicatie)
-0,11%
-0,05%
-0,03%
(1) (2) (3)
Een exploitatietekort geeft een minteken. Kostensoort 2300 en 2360. Kostensoort 6001 en 6002.
155
6.2
Financiële positie per programma
6.2.1 Programma Bestuur/Gemeenteraad Coördinerend portefeuillehouder: Presidium
Wat gaat het kosten: programmabudget 2007 Meerjarenraming van lasten en baten (bedragen x € 1.000)
Lasten Baten Subtotaal
Realisatie 2005 7.049 93 -6.956
2006 6.388 27 -6.361
2007 6.661 27 -6.634
2008 6.656 27 -6.629
2009 6.539 27 -6.512
2010 6.536 27 -6.509
11 2
11 2
0 2
0 2
0 3
0 0
-6.965
-6.370
-6.632
-6.627
-6.509
-6.509
Dotaties aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na verrekening met reserves
Raming lasten en baten programma-activiteiten jaarschijf 2007 (bedragen x € 1.000)
Omschrijving activiteit Gemeenteraad en Griffie Huisvesting raad Ombudsman Bestuursondersteuning raad en rekenkamerfunctie Apparaatskosten Raadsorganisatie
Lasten 1.447 532 462 2.051 2.169 6.661
Baten
Saldo -1.447 -532 -462 -2.051 -2.142 -6.634
27 27
Aansluiting met voorgaande begroting (bedragen x € 1.000)
Ontwikkeling lasten Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Kapitaallasten ontwikkeling Trend Nieuwe beleidsontwikkelingen Totaal ontwikkeling lasten
2006 6.388
2007 6.416
2008 6.411
6.388
105 140 6.661
Ontwikkeling dotaties aan reserves Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Totaal ontwikkeling dotaties aan reserves
2006 11 11
Ontwikkeling baten Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Totaal ontwikkeling baten Ontwikkeling onttrekkingen aan reserves Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Mutaties op reserves Totaal ontwikkeling onttrekkingen aan reserves
156
105 140 6.656
2009 6.293 1 105 140 6.539
2010 6.293 -2 105 140 6.536
2007
2008
2009
2010
2006 27 27
2007 27 27
2008 27 27
2009 27 27
2010 27 27
2006 2
2007 2
2008 2
2010 2 -2
2
2
2
2009 2 1 3
Nieuwe beleidsontwikkelingen Verordening fractie ondersteuning
Totaal
2007
2008
2009
140
140
140
2010 140
140
140
140
140
Fractieondersteuning door de Griffie De nieuwe gemeenteraad voor 2006 tot en met 2010 bestaat uit meer fracties dan voorheen. De Griffie krijgt daarom voor fractieondersteuning structureel € 0,14 miljoen bij vanaf 2007. Overzicht dotaties en onttrekkingen aan reserves
Onttrekkingen aan reserves Reserve Afschrijving Lichtkrant Totaal onttrekkingen aan reserves
2007 2 2
2008 2 2
2009 3 3
2010
157
6.2.2 Programma Bestuur/College Coördinerende portefeuillehouders: W.J. Deetman / G. Ph. Huffnagel / R.S. Baldewsingh
Wat gaat het kosten: programmabudget 2007 Meerjarenraming van lasten en baten (bedragen x € 1.000)
Lasten Baten Subtotaal
Dotaties aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na verrekening met reserves
Realisatie 2005 106.097 85.299 -20.798
2006 102.072 75.653 -26.419
2007 92.701 80.386 -12.315
2008 91.390 80.386 -11.004
2009 90.316 80.196 -10.120
2010 89.829 80.196 -9.633
11.786 2.648
750 1.306
840 358
0 273
0 269
0 139
-29.936
-25.863
-12.797
-10.731
-9.851
-9.494
Raming lasten en baten programma-activiteiten jaarschijf 2007 (bedragen x € 1.000)
Omschrijving activiteit Bestuursorganen Huisvesting college van burgemeester en wethouders Bestuursondersteuning college van burgemeester en wethouders (BGM) Bestuursondersteuning college van burgemeester en wethouders (BDLM) Coordinatie Grotestedenbeleid Apparaatskosten College van B&W Bestuurlijke samenwerking Collectieve huisvesting Overige huisvesting Haagnet Facilitaire producten
Lasten 1.766 360 5.571
Baten 20 91 106
Saldo -1.746 -269 -5.465
8.022
3.269
-4.753
511 1.502 2.888 34.509 7.140 5.162 25.270 92.701
127 11
-384 -1.491 -2.888 1.625 99 1.768 1.189 -12.315
36.134 7.239 6.930 26.459 80.386
Aansluiting met voorgaande begroting (bedragen x € 1.000)
Ontwikkeling lasten Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Doorwerking mutaties ontwerpbegroting 2006 Kapitaallasten ontwikkeling Trend Verlaging omslagrente Volume ontwikkeling Neutrale mutaties Nieuwe beleidsontwikkelingen Totaal ontwikkeling lasten Ontwikkeling dotaties aan reserves Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Totaal ontwikkeling dotaties aan reserves Ontwikkeling baten Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Doorwerking mutaties ontwerpbegroting 2006 Trend Volume ontwikkeling Neutrale mutaties Totaal ontwikkeling baten
158
2006 102.742 -670
102.072
2007 98.549 153 -4 251 -828 5.955 -13.365 1.990 92.701
2008 98.279 153 16 251 -828 5.913 -13.394 1.000 91.390
2009 97.233 153 29 251 -828 5.992 -13.514 1.000 90.316
2010 97.233 153 -328 251 -828 5.676 -13.328 1.000 89.829
2006 750 750
2007 840 840
2008
2009
2010
2006 75.496 157
2007 75.496 157 30 5.623 -920 80.386
2008 75.496 157 30 5.653 -950 80.386
2009 75.306 157 30 5.686 -983 80.196
2010 75.306 157 30 5.686 -983 80.196
75.653
Ontwikkeling onttrekkingen aan reserves Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Mutaties op reserves Totaal ontwikkeling onttrekkingen aan reserves
2006 1.306 1.306
2007 227 131 358
2008 210 63 273
2009 199 70 269
Nieuwe beleidsontwikkelingen
2007
2008
2009
2010
Deconcentratie
1.000
1.000
1.000
1.000
1.000
1.000
1.000
Liften Atrium Stadhuis Vervanging brandmeldcentrales
Totaal
2010 199 -60 139
440 550
1.990
Deconcentratie Het college wil met het nieuwe beleidsakkoord ‘MeeDoen’ de betrokkenheid van bewoners meer stimuleren door meer producten en diensten op stadsdeelniveau uit te voeren. Een nota aan de raad hierover wordt voorbereid. In de begroting 2007 is voor deconcentratie € 1 miljoen beschikbaar gesteld.
Liften Atrium Stadhuis Een inspectierapport geeft aan dat diverse essentiële onderdelen van de liften vervangen moeten worden. Om energie te besparen worden andere motoren geïnstalleerd. De vervanging kost de gemeente € 0,44 miljoen in 2007.
Vervanging brandmeldcentrales De installatie van de brandmeldcentrales in het stadhuis moet in 2007 vervangen worden. Aangezien het gehele stadhuiscomplex, dus inclusief Forum, winkels en Hulshoff, één installatie vormen, is het nodig deze in zijn geheel te vervangen. Hiervoor is € 0,55 miljoen beschikbaar gesteld. Overzicht dotaties en onttrekkingen aan reserves
Dotaties aan reserves Reserve Afschrijving Overige Huisvesting Totaal dotaties
2007 840 840
2008
2009
2010
Onttrekkingen aan reserves Bestemmingsreserve Boventalligen Reserve Elektronische indiening bezwaarschriften Reserve Afschrijving Collectieve Huisvesting Reserve Afschrijving Overige Huisvesting Bestemmingsreserve Eigen risicodragerschap WAO (BSD) Totaal onttrekkingen aan reserves
2007 150 88 42 13 65 358
2008 134
2009 130
2010
42 97
42 97
42 97
273
269
139
159
6.2.3 Programma Burgerzaken Coördinerend portefeuillehouder: G.Ph. Huffnagel
Wat gaat het kosten: programmabudget 2007 Meerjarenraming van lasten en baten (bedragen x € 1.000)
Lasten Baten Subtotaal
Dotaties aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na verrekening met reserves
Realisatie 2005 24.843 9.524 -15.319
2006 23.574 8.707 -14.867
2007 24.109 9.429 -14.680
2008 24.213 9.779 -14.434
2009 24.214 9.779 -14.435
2010 24.214 9.779 -14.435
580 663
0 779
0 375
0 128
0 128
0 128
-15.236
-14.088
-14.305
-14.306
-14.307
-14.307
Raming lasten en baten programma-activiteiten jaarschijf 2007 (bedragen x € 1.000)
Omschrijving activiteit Burgerzaken Baten secretarieleges Burgerzaken
Lasten 22.736 1.373 24.109
Baten 190 9.239 9.429
Saldo -22.546 7.866 -14.680
Aansluiting met voorgaande begroting (bedragen x € 1.000)
Ontwikkeling lasten Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Kapitaallasten ontwikkeling Trend Volume ontwikkeling Neutrale mutaties Totaal ontwikkeling lasten
23.574
2007 23.721 -186 327 190 57 24.109
2008 23.571 -132 327 390 57 24.213
2009 23.767 -127 327 190 57 24.214
2010 23.767 -127 327 190 57 24.214
Ontwikkeling dotaties aan reserves Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Mutaties op reserves Totaal ontwikkeling dotaties aan reserves
2006
2007
2008 200 -200
2009
2010
Ontwikkeling baten Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Trend Volume ontwikkeling Totaal ontwikkeling baten
2006 8.707
2007 9.122 117 190 9.429
2008 9.472 117 190 9.779
2009 9.472 117 190 9.779
2010 9.472 117 190 9.779
2007 411 -36 375
2008 116 12 128
2009 116 12 128
2010 116 12 128
2007 188 107 80 375
2008
2009
2010
128 128
128 128
128 128
Ontwikkeling onttrekkingen aan reserves Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Mutaties op reserves Totaal ontwikkeling onttrekkingen aan reserves
2006 23.574
8.707 2006 779 779
Overzicht dotaties en onttrekkingen aan reserves
Onttrekkingen aan reserves Reserve Rijbewijzen Reserve Reorganisatie DBZ Reserve Afschrijvingen DBZ Totaal onttrekkingen aan reserves
160
6.2.4 Programma Openbare orde en Veiligheid Coördinerend portefeuillehouder: W.J. Deetman
Wat gaat het kosten: programmabudget 2007 Meerjarenraming van lasten en baten (bedragen x € 1.000)
Lasten Baten Subtotaal
Dotaties aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na verrekening met reserves
Realisatie 2005 52.133 17.323 -34.810
2006 41.979 5.551 -36.428
2007 42.848 3.635 -39.213
2008 41.883 3.635 -38.248
2009 42.289 3.635 -38.654
2010 42.420 3.635 -38.785
505 838
55 772
132 1.053
132 211
132 261
132 169
-34.477
-35.711
-38.292
-38.169
-38.525
-38.748
Raming lasten en baten programma-activiteiten jaarschijf 2007 (bedragen x € 1.000)
Omschrijving activiteit Brandweer en rampenbestrijding Strandveiligheid Bestrijding onveiligheid Horecavergunningen
Lasten 32.538 549 8.016 1.745 42.848
Baten 2.849
Saldo -29.689 -549 -7.875 -1.100 -39.213
141 645 3.635
Aansluiting met voorgaande begroting (bedragen x € 1.000)
Ontwikkeling lasten Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Doorwerking mutaties ontwerpbegroting 2006 Kapitaallasten ontwikkeling Trend Verlaging omslagrente Volume ontwikkeling Neutrale mutaties Nieuwe beleidsontwikkelingen Totaal ontwikkeling lasten
2006 41.779 200
41.979
Ontwikkeling dotaties aan reserves Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Mutaties op reserves Totaal ontwikkeling dotaties aan reserves
2006 55
Ontwikkeling baten Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Doorwerking mutaties ontwerpbegroting 2006 Volume ontwikkeling Neutrale mutaties Totaal ontwikkeling baten
2006 5.442 109
Ontwikkeling onttrekkingen aan reserves Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Mutaties op reserves Totaal ontwikkeling onttrekkingen aan reserves
55
5.551 2006 772 772
2007 40.858 200 -273 618 -128 -1.279 587 2.265 42.848
2008 41.514 200 -613 618 -128 -2.120 187 2.225 41.883
2009 41.388 200 -40 618 -128 -2.161 187 2.225 42.289
2010 41.388 200 -177 618 -128 -2.192 187 2.524 42.420
2007 955 -823 132
2008 55 77 132
2009 55 77 132
2010 55 77 132
2007 5.442 109 -1.924 8 3.635
2008 5.442 109 -1.924 8 3.635
2009 5.442 109 -1.924 8 3.635
2010 5.442 109 -1.924 8 3.635
2007 1.061 -8 1.053
2008 183 28 211
2009 183 78 261
2010 183 -14 169
161
Nieuwe beleidsontwikkelingen Intensivering aanpak veelplegers Intensivering aanpak doorstromers Professionalisering aanpak crises mn terrorisme: * publiekscampagne Haagse bevolking * oefenen bekwaamheid gemeentelijke organisatie Continueren aanpak malafide infrastructuur Voorkomen en bestrijden buurtconflicten Bijdrage Hulpverleningsregio Haaglanden Deconcentratie veiligheidsbeleid BIBOB Aanpak document-, register- en identiteitsfraude Crisisbeheersing
2007
2008
2009
2010
600 500
600 500
600 500
600 500
60 40 200 100 118 150 257 200 40
60 40 200 100 118 150 257 200
60 40 200 100 118 150 257 200
60 40 200 100 118 150 257 200
Investeringen Specifieke brandweervoertuigen Vervangingsinvestering werkplaats brandweer Brandweergebouwen Strandveiligheid: boten en auto’s
Totaal
107 0 117 75
2.265
2.225
2.225
2.524
Veelplegers en doorstromers In de periode 2002-2006 was de aanpak gericht op de top-500 veelplegers en de zeer actieve doorstromers. In de komende jaren gaat de gemeente de volledige groep van veelplegers (1.800) en doorstromers (190) aanpakken. Het voorstel is om hiervoor structureel € € 1,1 miljoen beschikbaar te stellen.
Professionalisering aanpak crises met name terrorisme De gemeente wil de organisatie beter voorbereiden op het goed reageren op grote incidenten (rampen en terrorisme) en ook een publiekscampagne onder de Haagse bevolking houden. Hiervoor is structureel € 0,1 miljoen beschikbaar gesteld.
Continueren aanpak malafide infrastructuur Voor de vootzetting van de aanpak malafide infrastructuur is structureel € 0,2 miljoen beschikbaar gesteld.
Voorkomen en bestrijden buurtconflicten In 2006 is de pilot Buurtbemiddeling en Mediation geevalueerd. Hieruit blijkt de pilot onverminderd succesvol te zijn, en in een grote behoefte te voldoen. Om die reden hebben de partners, de corporaties Haagwonen, Staedion en Vestia, de politie en de gemeente besloten de pilot om te zetten in een regulier project. Hiervoor is structureel € 0,1 miljoen beschikbaar gesteld.
Bijdrage Hulpverleningsregio Haaglanden Voor de hulpverlening in de regio Haaglanden moeten alle deelnemende gemeenten door de inflatie 3 eurocent per inwoner meer bijdragen. Den Haag gaat 25 eurocent bijdragen (22 eurocent extra) om ook de wettelijke taken voor de regionale alarmeringscentrale uit te voeren. De totale kosten zijn € 0,118 miljoen.
Bibob De Wet Bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur (BIBOB) is een middel voor overheden om de integriteit van hun externe partners te toetsen. Een vergunning, subsidie of opdracht kan door deze wet worden geweigerd als er ernstig gevaar bestaat dat deze wordt gebruikt om uit strafbare feiten voordelen te krijgen. Hiervoor is € 0,257 miljoen beschikbaar gesteld.
Deconcentratie veiligheidsbeleid In het nieuwe beleidsakkoord is opgenomen dat deconcentratie de komende jaren verder vorm gaat krijgen. Ook de uitvoering van het lokale veiligheidsbeleid wordt deels op andere wijze georganiseerd onder verantwoordelijkheid van de burgemeester. Uitvoerende zaken wordt veel meer op de schaal van de acht stadsdelen uitgevoerd. Dit betekent dat een uitbreiding van het personeel (3,5 tot 4 fte’s) van de directie Bestuurzaken nodig is. Hiervoor is structureel € 0,15 miljoen nodig.
162
De bestrijding van document-, register- en identiteitsfraude In 2006 is de gemeente begonnen met het intensiever bestrijden van de fraude op persoons-registraties in de gemeentelijke basisiadminintratie. De aanpak is verwoord in een notitie document-, register- en identiteitsfraude.In 2007 krijgt dit verder vorm samen met andere (keten)partners. Op langere termijn moet een deugdelijk registratiesysteem opgezet worden. Hiervoor is vanaf 2007 € 0,2 miljoen beschikbaar gesteld.
Crisisbeheersing De gemeente gaat de gemeentelijke organisatie beter voorbereiden op het goed reageren op grote incidenten (rampen en terrorisme) en wil hier voor eenmalig € 0,04 miljoen uittrekken.
Vervanging specifieke brandweervoertuigen Jaarlijks worden afgeschreven brandweervoertuigen vervangen door nieuwe voertuigen. Voor de uitoefening van de primaire bedrijfsactiviteiten zijn deze investeringen noodzakelijk. In 2009 worden drie tankautospuiten vervangen en in 2010 één grote kraan, twee commando-auto’s en één haakarmbakvoertuig. Hiervoor wordt in 2009 een investeringsbedrag beschikbaar gesteld van € 0,763 miljoen en in 2010 € 1,19 miljoen. In de tabel zijn de kapitaallasten vermeld.
Vervangingsinvesteringen brandweergebouwen Op grond van de meerjarenplannen van de Brandweer moeten installaties en bouwkundige voorzieningen worden vervangen in een aantal brandweergebouwen. Hiervoor wordt in 2009 een investeringsbedrag beschikbaar gesteld van € 1,1 miljoen en in 2010 € 0,093 miljoen. In de tabel zijn de kapitaallasten vermeld.
Vervanging apparatuur werkplaats Brandweer Bij de Brandweer wordt een remmentestbank in de werkplaats vervangen waarvoor een investeringsbedrag beschikbaar wordt gesteld van € 0,07 miljoen. Er zijn pas kapitaallasten vanaf 2011.
Strandveiligheid: boten en auto’s Voor de strandveiligheid is de vervanging van boothuizen, kinderbewaarplaatsen en een EHBO-post op termijn noodzakelijk voor de preventieve en repressieve bewaking op het strand. In 2009 is een investeringsbedrag beschikbaar gesteld van € 0,314 miljoen. In de tabel zijn de kapitaallasten vermeld. Overzicht dotaties en onttrekkingen aan reserves
Dotaties aan reserves Reserve Verbindingsapparatuur C2000 Bestemmingsreserve Vervanging Cameratoezicht Totaal dotaties
2007 72 60 132
2008 72 60 132
2009 72 60 132
2010 72 60 132
Onttrekkingen aan reserves Reserve Cameratoezicht en Aanpak Geweld op Straat Reserve Verbetering Brandveiligheid Reserve Activering Duurzame Goederen BRW Bestemmingsreserve Eigen risicodragerschap WAO (BRW) Bestemmingsreserve Vervanging Cameratoezicht Totaal onttrekkingen aan reserves
2007 293 589 71 100
2008
2009
2010
71 100 40 211
161 100
100
1.053
261
69 169
163
6.2.5 Programma Cultuur en Media Coördinerende portefeuillehouders: Mw. J. Klijnsma / R.S. Baldewsingh
Wat gaat het kosten: programmabudget 2007 Meerjarenraming van lasten en baten (bedragen x € 1.000)
Lasten Baten Subtotaal
Dotaties aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na verrekening met reserves
Realisatie 2005 111.464 21.395 -90.069
2006 106.582 9.821 -96.761
2007 102.261 7.742 -94.519
2008 101.872 7.742 -94.130
2009 102.394 7.742 -94.652
2010 101.122 7.742 -93.380
9.103 6.478
1.240 2.250
42.374 18.294
10.800 13.263
7.500 10.748
0 2.192
-92.694
-95.751
-118.599
-91.667
-91.404
-91.188
Raming lasten en baten programma-activiteiten jaarschijf 2007 (bedragen x € 1.000)
Omschrijving activiteit Mediabeleid Openbare Bibliotheek Kunstzinnige vorming Beeldende kunst Accommodaties voor kunstbeoefening Muziek, zang, opera Toneel en dans Film, video en letterkunde Amateur kunst Overige kunst Musea Gemeente archief
Lasten 596 23.450 7.316 3.332 16.738 5.996 9.136 1.372 3.188 6.117 20.237 4.783 102.261
Baten 1 2.782 139 283 3.033
Saldo -595 -20.668 -7.177 -3.049 -13.705 -5.996 -9.136 -1.372 -3.188 -6.117 -18.952 -4.564 -94.519
1.285 219 7.742
Aansluiting met voorgaande begroting (bedragen x € 1.000)
Ontwikkeling lasten Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Doorwerking mutaties ontwerpbegroting 2006 Kapitaallasten ontwikkeling Trend Verlaging omslagrente Volume ontwikkeling Neutrale mutaties Nieuwe beleidsontwikkelingen Totaal ontwikkeling lasten Ontwikkeling dotaties aan reserves Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Mutaties op reserves Totaal ontwikkeling dotaties aan reserves Ontwikkeling baten Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Trend Volume ontwikkeling Neutrale mutaties Totaal ontwikkeling baten
164
2006 106.477 105
106.582 2006 1.240 1.240 2006 9.821
9.821
2007 101.119 5 662 1.511 -230 -3.081 575 1.700 102.261
2008 99.497 5 1.264 1.511 -230 -2.449 574 1.700 101.872
2009 96.904 5 1.715 1.511 -230 179 610 1.700 102.394
2010 96.904 5 1.799 1.511 -230 -991 424 1.700 101.122
2007
2008
2009
2010
42.374 42.374
10.800 10.800
7.500 7.500
2007 9.816 104 -2.180 2 7.742
2008 9.816 104 -2.180 2 7.742
2009 7.605 104 31 2 7.742
2010 7.605 104 31 2 7.742
Ontwikkeling onttrekkingen aan reserves Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Mutaties op reserves Totaal ontwikkeling onttrekkingen aan reserves
2006 2.250 2.250
2007 1.460 16.834 18.294
2008 1.460 11.803 13.263
2009 1.360 9.388 10.748
Nieuwe beleidsontwikkelingen
2007
2008
2009
2010
Wijkcultuur Amateurkunst
1.000 400 50 250
1.000 400 50 250
1.000 400 50 250
1.000 400 50 250
1.700
1.700
1.700
1.700
Den Haag Sculptuur Exploitatietekort SEM
Totaal
2010 1.360 832 2.192
Wijkcultuur Het Actieplan wijkcultuur zal zich richten op de verbinding van cultuur op stedelijk niveau met cultuur in de wijken. Voor stadsdelen zullen specifieke culturele programma’s worden ontwikkeld en zal de programmering in bestaande accomodaties, bibliotheken, leegstaande gebouwen en op pleinen en parken worden versterkt. Voorgesteld wordt om voor de verbinding cultuur op stedelijk niveau en in de wijken als opgenomen in het actieplan Wijkcultuur met ingang van 2007 structureel € 1,0 miljoen beschikbaar te stellen.
Amateurkunst De ondersteuning van de amateurkunst zal worden versterkt met de inzet van Culturalis. Daarnaast biedt de gemeente goede faciliteiten die de amateurkunstbeoefening stimuleren. Hiervoor is structureel € 0,4 miljoen beschikbaar gesteld.
Den Haag Sculptuur Den Haag Sculptuur is niet meer weg te denken uit de stad. Om de organisatie te versterken en de continuïteit van de organisatie te waarborgen is extra budget noodzakelijk. Voorgesteld wordt om met ingang van 2007 de subsidie aan Den Haag Sculptuur structureel te verhogen met € 0,05 miljoen.
Stichting Exploitatie Muziekcentrum en Danstheater (SEM) De Stichting Exploitatie Muziekcentrum en Danstheater (SEM) is de exploitant van de Dr Anton Philipszaal en het Lucent Danstheater. De gemeente neemt beide zalen over. Een gezonde exploitatie van de zalen draagt bij aan de versterking en de attractiviteit van de zalen, waarmee zowel een cultureel belang, als een belang voor het functioneren van de binnenstad is gediend. Voorgesteld wordt de subsidie aan de SEM met € 0,25 miljoen te verhogen als bijdrage in de exploitatie. Overzicht dotaties en onttrekkingen aan reserves
Dotaties aan reserves Financieringsreserve Activa Reserve Koorenhuis Reserve Onderhoud Cultuurgebouwen Reserve Spreidingsplan Bibliotheekfilialen Totaal dotaties
2007 16.029 15.300 10.000 1.045 42.374
Onttrekkingen aan reserves Reserve Casema Mediafonds Financieringsreserve Activa Reserve Koorenhuis Reserve Onderhoud Cultuurgebouwen Reserve Spreidingsplan Bibliotheekfilialen Reserve Theater De Poort Reserve Jubileum/Eurotentoonstelling Reserve Overloop Projecten 2003/Meerjarige Cultuur Projecten Bestemmingsreserve Cultuur Constant Rebequeplein Reserve Activeringskosten Inventaris en Automatisering Reserve Initiatieven Programma Cultuur Bestemmingsreserve P&A Bestemmingsreserve Plato Bestemmingsreserve Beheerorganisatie Plato Bestemmingsreserve Wachtgeldverplichtingen Zcala Totaal onttrekkingen aan reserves
2007 150 756 3.500 11.779 22 340 191 100 750 11 292 123 130 90 60 18.294
2008 10.800
2009 7.500
10.800
7.500
2008 150 1.367 6.300 4.500 522
2009 186 1.799 6.000 1.925 767
2010
2010 2.099
22
100 11
11
11
60 10.748
60 2.192
123 130 60 13.263
165
Nieuwe investeringen (bedragen x € 1.000) Totaal investering 2007-2010
Investeringen
2007
2008
2009
Koorenhuis Leyweg Wijkcultuur Korzo
15.300 5.000 5.000
3.000 1.500 2.500
6.300 2.000 2.500
6.000 1.500
Totaal
25.300
7.000
10.800
7.500
2010
Koorenhuis Leyweg Het Koorenhuis gaat in Escamp een tweede vestiging opzetten. In het nieuwe beleidsakkoord is hiervoor € 15,3 miljoen beschikbaar gesteld als investering.
Wijkcultuur Er komt een actieplan Wijkcultuur. Voor stadsdelen worden specifieke programma’s ontwikkeld en wordt de bestaande infrastructuur beter benut en versterkt. De samenhang tussen amateurkunst, cultuureducatie en actieve en passieve cultuurparticipatie wordt op verschillende niveaus versterkt, met specifieke aandacht voor jongeren en migranten. Voor deze ambities is in het beleidsakkoord € 5 miljoen beschikbaar gesteld als investering.
Korzo De staat van onderhoud van het verouderde Korzotheater wordt in beeld gebracht. Naar verwachting kan besluitvorming begin 2007 plaatsvinden. Voorgesteld wordt om voor het onderhoud van het Korzotheater € 5 miljoen beschikbaar te stellen en te doteren aan de reserve onderhoud cultuuraccomodaties.
166
6.2.6 Programma Onderwijs Coördinerend portefeuillehouder: S. Dekker
Wat gaat het kosten: programmabudget 2007 Meerjarenraming van lasten en baten (bedragen x € 1.000)
Lasten Baten Subtotaal
Dotaties aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na verrekening met reserves
Realisatie 2005 295.838 221.574 -74.264
2006 226.337 134.546 -91.791
2007 207.850 118.748 -89.102
2008 186.530 97.793 -88.737
2009 182.912 94.569 -88.343
2010 181.055 94.569 -86.486
4.228 7.446
6.471 5.835
4.238 9.248
2.286 6.753
2.200 4.737
200 535
-71.046
-92.427
-84.092
-84.270
-85.806
-86.151
Raming lasten en baten programma-activiteiten jaarschijf 2007 (bedragen x € 1.000)
Omschrijving activiteit Openbaar basisonderwijs, exclusief onderwijshuisvesting Openbaar basisonderwijs, onderwijshuisvesting (Bijzonder basisonderwijs) Bijzonder basisonderwijs, exclusief onderwijshuisvesting Bijzonder basisonderwijs, onderwijshuisvesting Openbaar (voortgezet) speciaal onderwijs Openbaar (voortgezet) speciaal onderwijs, onderwijshuisvesting Bijzonder (voortgezet) speciaal onderwijs, onderwijshuisvesting Openbaar voortgezet onderwijs, exclusief onderwijshuisvesting Openbaar voortgezet onderwijs, onderwijshuisvesting Bijzonder voortgezet onderwijs, onderwijshuisvesting Onderwijsachterstandsbeleid Schoolbegeleidingsdienst onderwijsachterstandsactiviteiten Schoolbegeleidingsdienst reguliere schoolbegeleiding Leerlingenvervoer Activiteiten/projecten stedelijk onderwijsbeleid Activiteiten/projecten openbaar onderwijsbeleid Gymnastiek- en schoollokalen Volwasseneneducatie
Lasten 75.429 9.845
Baten 73.508
1.835 15.938 13.863 1.644 1.878 2.255 3.349 6.442 13.165 1.823 6.464 5.022 22.249 7.948 92 18.609 207.850
Saldo -1.921 -9.845 -1.835 -15.938 -506 -1.644 -1.804 -2.255 -3.349 -6.256 -12.485 -1.358 -1.939 -4.985 -14.497 -4.172 -41 -4.272 -89.102
13.357 74
186 680 465 4.525 37 7.752 3.776 51 14.337 118.748
Aansluiting met voorgaande begroting (bedragen x € 1.000)
Ontwikkeling lasten Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Doorwerking mutaties ontwerpbegroting 2006 Kapitaallasten ontwikkeling Trend Verlaging omslagrente Volume ontwikkeling Neutrale mutaties Nieuwe beleidsontwikkelingen Totaal ontwikkeling lasten Ontwikkeling dotaties aan reserves Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Mutaties op reserves Totaal ontwikkeling dotaties aan reserves
2006 224.719 1.618
226.337 2006 6.471 6.471
2007 221.078 66 -1.791 872 -1.365 -12.787 -173 1.950 207.850
2008 220.655 66 -752 872 -1.365 -34.539 -207 1.800 186.530
2009 215.439 66 -799 872 -1.365 -34.082 981 1.800 182.912
2010 215.439 66 564 872 -1.365 -36.302 -19 1.800 181.055
2007 5 4.233 4.238
2008 1.110 1.176 2.286
2009
2010
2.200 2.200
200 200
167
Ontwikkeling baten Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Trend Volume ontwikkeling Totaal ontwikkeling baten Ontwikkeling onttrekkingen aan reserves Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Doorwerking mutaties ontwerpbegroting 2006 Mutaties op reserves Totaal ontwikkeling onttrekkingen aan reserves
2006 134.546
134.546 2006 4.783 1.052 5.835
2007 134.312 61 -15.625 118.748
2008 134.088 61 -36.356 97.793
2009 129.860 61 -35.352 94.569
2010 129.860 61 -35.352 94.569
2007 3.220
2008 3.565
2009 1.035
2010 1.035
6.028 9.248
3.188 6.753
3.702 4.737
-500 535
Nieuwe beleidsontwikkelingen
2007
2008
2009
2010
Leerlingenvervoer VVE/ voorschool GOA
800 1.000
800 1.000
800 1.000
800 1.000
1.800
1.800
1.800
Leerlingzaken
Totaal
150
1.950
Leerlingenvervoer Het leerlingenvervoer is een wettelijke taak. De uitvoering van het leerlingenvervoer in Den Haag is geregeld met een gemeentelijke verordening. Het betreft een open-eind regeling. Ondanks de recent gewijzigde verordening (naar wettelijk minimum) en de Europese aanbesteding van het vervoer, wordt een tekort verwacht dat niet door het Rijk gecompenseerd wordt. Ter dekking van de kosten wordt voorgesteld met ingang van 2007 structureel een bedrag van € 0,800 beschikbaar te stellen.
Voor- en vroegschoolse educatie / Voorschool GOA Het Rijk heeft een knip aangebracht in de verantwoordelijkheid voor en financiering van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE). Het Rijk gaat straks de gemeente Den Haag op het bereik van het aantal doelgroep peuters afrekenen. Om de afspraken met het Rijk te kunnen realiseren zal het aantal peuters dat naar de voorschoolpeuterspeelzaal gaat, worden verhoogd. Hiertoe zal onder meer de capaciteit van het peuterspeelzaalwerk worden uitgebreid, wordt de toeleiding verbeterd en wordt de mogelijkheid van VVE in de kinderopvang voor inburgeraars en voor mensen in een reïntegratie-traject onderzocht. Voorgesteld wordt om voor de voor- en vroegschoolse educatie structureel een bedrag van € 1 mln beschikbaar te stellen.
Leerlingzaken Voor de intensivering van de regionale meld- en coördinatiefunctie voor de handhaving leerplicht is de uitbouw en verbetering van het leerlingen administratiesysteem noodzakelijk. Dit voorziet onder andere in: - de invoering en strikte toepassing het verzuimprotocol; - digitale gegevens uitwisseling met scholen (beperking administratieve belasting). Overzicht dotaties en onttrekkingen aan reserves
Dotaties aan reserves Financieringsreserve Activa Reserve Meerj. Onderhoudprogr. Binnenkant Scholen Reserve Programma Onderwijshuisvesting Egalisatiereserve Eigen Risicodrager WAO (OCW) Totaal dotaties
168
2007 4.033 5
2008 976 1.110
200 4.238
200 2.286
2009 1.000 1.000 200 2.200
2010
200 200
Onttrekkingen aan reserves Financieringsreserve Activa Reserve Automatisering OCW Reserve Meerj. Onderhoudsplanning Onderwijshuisvesting Reserve Digitaal leren Reserve Peuterspelzaalaccommodaties Reserve Leerplicht Bestemmingsreserve Veiligheid op scholen Reserve ICT-projecten Reserve Meerj. Onderhoudprogr. Binnenkant Scholen Reserve Programma Onderwijshuisvesting Reserve Activering HCO Reserve 1e Inrichting Onderwijsleerpakketten Nog Te Realiseren Scholen Egalisatiereserve Eigen Risicodrager WAO (OCW) Bestemmingsreserve Glazen stadhuis Bestemmingsreserve Versterking financiele functie Totaal onttrekkingen aan reserves
2007 38 175 36 502 685 64 324 200 1.200 2.933 19 2.000 297 625 150 9.248
2008 184
2009 221
2010 246
37
21
2.315
2.016
1.200 976 11 1.739 291
1.200 1.000 11
4
268
285
6.753
4.737
535
Nieuwe investeringen (bedragen x € 1.000) Totaal investering 2007-2010
Investeringen
2007
2008
2009
2010
Beschikbaar voor Onderwijshuisvestingsprogramma 2009 (uit begroting 2006) Aanvulling op Onderwijshuisvestingsprogramma 2009 door herprioritering binnen portefeuille OJS Onderwijshuisvesting
13.100 13.100
13.100 13.100
5.100
1.100
2.000
2.000
Totaal
31.300
1.100
28.200
2.000
Voor het programma Onderwijshuisvesting 2007 is een investeringsvolume nodig van € 34,1 miljoen. Dekking is aanwezig tot € 33 miljoen. Daarom is dit bedrag aangevuld met € 1,1 miljoen. Voor de jaarschijf 2009 is in de begroting 2006-2009 rekening gehouden met een investeringsbedrag van € 13,1 miljoen. In deze begroting is voor 2009 het investeringsvolume aangevuld met € 13,1 miljoen door herprioritering binnen de portefeuille OJS. Daarnaast is voor 2009 € 2 miljoen extra toegevoegd. Hierdoor is er voor 2009 € 28,2 miljoen beschikbaar. Ook is er voor 2010 ook € 2 miljoen extra toegevoegd. Het investeringsvolume voor de investeringen van onderwijshuisvesting vanaf 2010 zal onderwerp zijn van de besluitvorming bij de begroting 2008.
169
6.2.7 Programma Burgerschap Coördinerend portefeuillehouder: R.S. Baldewsingh
Wat gaat het kosten: programmabudget 2007 Meerjarenraming van lasten en baten (bedragen x € 1.000)
Lasten Baten Subtotaal
Dotaties aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na verrekening met reserves
Realisatie 2005 28.860 24.818 -4.042
2006 24.576 20.688 -3.888
2007 23.480 18.333 -5.147
2008 23.480 18.333 -5.147
2009 23.480 18.333 -5.147
2010 23.480 18.333 -5.147
11 29
0 0
0 0
0 0
0 0
0 0
-4.024
-3.888
-5.147
-5.147
-5.147
-5.147
Raming lasten en baten programma-activiteiten jaarschijf 2007 (bedragen x € 1.000)
Omschrijving activiteit Interculturalisatie en diversiteitsbeleid Inburgering
Lasten 4.807 18.673 23.480
Baten
Saldo -4.807 -340 -5.147
18.333 18.333
Aansluiting met voorgaande begroting (bedragen x € 1.000)
Ontwikkeling lasten Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Trend Volume ontwikkeling Neutrale mutaties Nieuwe beleidsontwikkelingen Totaal ontwikkeling lasten Ontwikkeling baten Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Volume ontwikkeling Totaal ontwikkeling baten
Nieuwe beleidsontwikkelingen 100 uren programma Coaches Activiteitenprogramma Taalonderhoud
Totaal
2006 24.576
24.576 2006 20.688 20.688
2007 24.559 68 -2.355 208 1.000 23.480
2008 24.559 68 -2.355 208 1.000 23.480
2009 24.559 68 -2.355 208 1.000 23.480
2010 24.559 68 -2.355 208 1.000 23.480
2007 20.688 -2.355 18.333
2008 20.688 -2.355 18.333
2009 20.688 -2.355 18.333
2010 20.688 -2.355 18.333
2007
2008
2009
2010
240 300 260 200
240 300 260 200
240 300 260 200
240 300 260 200
1.000
1.000
1.000
1.000
100-uren programma Het college wil een 100-uur durend oriëntatie programma aan nieuwkomers aanbieden. Dit is een programma dat de nieuwkomer helpt zich op de Haagse samenleving te oriënteren en in staat te stellen een gedegen persoonlijk ontwikkelingsplan op te stellen. De aandacht voor taalverwerving binnen dit programma is beperkt. Van de deelnemer wordt in behoorlijke mate zelfwerkzaamheid verwacht (tenminste 100 uur aan opdrachten en huiswerk). De kosten zijn jaarlijks € 0,25 miljoen.
Coaches Met dit voorstel worden inburgercoaches gekoppeld aan inburgeringsplichtige: inburgeraars hebben contact met autochtone Hagenaars. Het werk van de inburgeringscoaches bestaat uit het coachen, begeleiden en stimuleren van inburgeringsactiviteiten alsmede wegwijs maken in de Den Haag. De kosten van dit voorstel zijn € 0,3 miljoen.
170
Activiteitenprogramma De gemeente wil inburgeringsplichtigen de mogelijkheid geven tot een oriëntatie op en deelname aan het Haagse programmaaanbod voor sport en cultuur. Dit voorstel kost € 0,25 miljoen.
Taalonderhoud Naast inburgeringsprogramma’s wordt ook geïnvesteerd in ’taalonderhoud’ om de weerbaarheid van nieuwkomers te verhogen. Hiervoor wordt een bedrag van € 0,2 miljoen structureel gereserveerd.
171
6.2.8 Programma Werk en Inkomen Coördinerend portefeuillehouder: H.P.M. Kool
Wat gaat het kosten: programmabudget 2007 Meerjarenraming van lasten en baten (bedragen x € 1.000)
Lasten Baten Subtotaal
Dotaties aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na verrekening met reserves
Realisatie 2005 610.860 562.542 -48.318
2006 584.202 549.313 -34.889
2007 549.070 472.023 -77.047
2008 532.751 471.967 -60.784
2009 544.579 471.911 -72.668
2010 544.356 471.911 -72.445
11.381 9.385
18.600 500
1.676 16.773
1.652 690
2.771 843
1.152 1.046
-50.314
-52.989
-61.950
-61.746
-74.596
-72.551
Raming lasten en baten programma-activiteiten jaarschijf 2007 (bedragen x € 1.000)
Omschrijving activiteit Algemene bijstandsverlening Sociale werkvoorziening Werkgelegenheidsprojecten Werkgelegenheidsprojecten (WSW) Inkomensvoorziening Kinderopvang SZW
Lasten 322.455 79.967 126.464 4.081 12.065 4.038 549.070
Baten 269.420 74.385 112.702 3.369 12.147
Saldo -53.035 -5.582 -13.762 -712 82 -4.038 -77.047
472.023
Aansluiting met voorgaande begroting (bedragen x € 1.000)
Ontwikkeling lasten Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Doorwerking mutaties ontwerpbegroting 2006 Kapitaallasten ontwikkeling Trend Verlaging omslagrente Volume ontwikkeling Neutrale mutaties Nieuwe beleidsontwikkelingen Totaal ontwikkeling lasten Ontwikkeling dotaties aan reserves Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Mutaties op reserves Totaal ontwikkeling dotaties aan reserves Ontwikkeling baten Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Volume ontwikkeling Totaal ontwikkeling baten Ontwikkeling onttrekkingen aan reserves Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Mutaties op reserves Totaal ontwikkeling onttrekkingen aan reserves
172
2006 583.407 795
584.202 2006 18.600 18.600 2006 549.313 549.313 2006 500 500
2007 581.480
2008 580.140
2009 578.944
2010 578.944
-134 1.644 -4 -34.424 108 400 549.070
-116 1.644 -4 -49.521 108 500 532.751
-160 1.644 -4 -57.010 108 21.057 544.579
-2 1.644 -4 -55.391 108 19.057 544.356
2007 18.417 -16.741 1.676
2008 19.506 -17.854 1.652
2009 13.136 -10.365 2.771
2010 13.136 -11.984 1.152
2007 549.597 -77.574 472.023
2008 549.541 -77.574 471.967
2009 549.485 -77.574 471.911
2010 549.485 -77.574 471.911
2007 698 16.075 16.773
2008 806 -116 690
2009 1.000 -157 843
2010 1.000 46 1.046
Nieuwe beleidsontwikkelingen Overig onderhoud Haeghe Groep I/D banen (niet G8) I/D banen (gewitte)
2007
2008
2009
2010
200
200
200 13.200 7.457
200 11.200 7.457
200
300
200
200
400
400
21.057
19.057
Investeringen Meerjareninvesteringsplan panden HGR
Totaal
Onderhoud De HGR heeft extra middelen nodig voor het onderhoud. Dit is om te voorkomen dat er opnieuw achterstanden in het onderhoud ontstaan, waardoor de nu opgenomen middelen voor de investeringen dan structureel ontoereikend zullen blijken. De kosten van dit voorstel zijn voor 2007-2010 jaarlijks € 0,2 mln.
I/D-banen Het vorige college heeft besloten de loonkostensubsidie voor de oude in- en doorstroombanen (ID-banen) bij de niet G8werkgevers per 1 januari 2009 te beëindigen. Met dit voorstel wordt een bijdrage geleverd de subsidieperiode tot en met 2010 te verlengen. Het doel hiervan is de mogelijkheid tot uitstroom naar een reguliere baan te verruimen en daarmee het risico op gedwongen ontslagen te beperken. De kosten zijn € 24,4 miljoen ( € 13,2 miljoen in 2009 en € 11,2 miljoen in 2010). Het bedrag van € 7,5 mln vanaf 2009 is bedoeld voor de financiering van gewitte I/D banen. De dekking tot en met 2008 was geregeld (zie hiervoor de raadsmedeling 2004.107). Financiering vanaf 2009 was voorzien vanuit de ruimte op het I-deel van de WWB.
Meerjareninvesteringsplan panden HGR Er zijn bij de HGR een aantal vervangingsinvesteringen noodzakelijk. Dit is benodigd voor het vervangen van daken, cv, kantoortapijt, databekabeling in de panden Kerketuinenweg en Zilverstraat. Voorgesteld wordt de middelen beschikbaar te stellen. Overzicht dotaties en onttrekkingen aan reserves
Dotaties aan reserves Reserve Materiele Vaste Activa HGR Reserve Activering Hardware Reserve IOAW en IOAZ Totaal dotaties
Onttrekkingen aan reserves Bestemmingsreserve Herwaardering debiteuren Bestemmingsreserve WWB I-deel Reserve Materiele Vaste Activa HGR Reserve Activering Hardware Reserve Omnigroen-Zuid Totaal onttrekkingen aan reserves
2007 400 524 752 1.676
2008 400 500 752 1.652
2009 400 1.619 752 2.771
2010 400 752 1.152
2007 12.959 3.250 267 271 26 16.773
2008
2009
2010
288 376 26 690
341 476 26 843
400 620 26 1.046
173
6.2.9 Programma Armoedebestrijding Coördinerend portefeuillehouder: H.P.M. Kool
Wat gaat het kosten: programmabudget 2007 Meerjarenraming van lasten en baten (bedragen x € 1.000)
Lasten Baten Subtotaal
Dotaties aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na verrekening met reserves
Realisatie 2005 38.075 16.225 -21.850
2006 45.128 10.033 -35.095
2007 47.132 11.803 -35.329
2008 47.123 11.803 -35.320
2009 46.723 11.803 -34.920
2010 46.723 11.803 -34.920
6.403 198
0 0
0 0
0 0
0 0
0 0
-28.055
-35.095
-35.329
-35.320
-34.920
-34.920
Raming lasten en baten programma-activiteiten jaarschijf 2007 (bedragen x € 1.000)
Omschrijving activiteit Sociale kredietverlening Gemeentelijk minimabeleid Sociaal raadslieden Schuldhulpverlening Bijzondere hulpverlening huisvesting
Lasten 7.840 27.907 4.291 6.950 144 47.132
Baten 7.560 2.130
Saldo -280 -25.777 -4.291 -4.837 -144 -35.329
2.113 11.803
Aansluiting met voorgaande begroting (bedragen x € 1.000)
Ontwikkeling lasten Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Trend Volume ontwikkeling Neutrale mutaties Nieuwe beleidsontwikkelingen Totaal ontwikkeling lasten Ontwikkeling baten Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Trend Volume ontwikkeling Totaal ontwikkeling baten
2006 45.128
45.128 2006 10.033
10.033
2007 45.008 497 -8.434 -89 10.150 47.132
2008 44.999 497 -8.434 -89 10.150 47.123
2009 44.599 497 -8.434 -89 10.150 46.723
2010 44.599 497 -8.434 -89 10.150 46.723
2007 10.033 4 1.766 11.803
2008 10.033 4 1.766 11.803
2009 10.033 4 1.766 11.803
2010 10.033 4 1.766 11.803
Nieuwe beleidsontwikkelingen
2007
2008
2009
2010
WWB-inzet Ooievaarspas Schuldhulpverlening (stabilisatietrajecten) Schuldhulpverlening (verstrekken sociaal krediet) Schuldhulpverlening (financieel diagnose) Bijdrage ouderen- en gehandicaptenfonds Uitbreiding schoolkostenregeling Collectieve verzekering Taakmutatie gemeentefonds, zorgverzekering Tegengaan niet-gebruik
6.000 500 210 50 490 1.000 500 1.000 150 250
6.000 500 210 50 490 1.000 500 1.000
6.000 500 210 50 490 1.000 500 1.000
6.000 500 210 50 490 1.000 500 1.000
150
150
150
250
250
250
10.150
10.150
10.150
10.150
Totaal
WWB-inzet De middelen worden ingezet om het bestaande beleid voor de bijzondere bijstand, Ooievaarspas, het fonds voor ouderen en het fonds voor gehandicapten, de schoolkostenregelingen en het beleid voor schuldhulpverlening voort te zetten. Vanwege het wegvallen van de gedeeltelijke financiering hiervan uit het WWB-Inkomensdeel, wordt voorgesteld hiervoor € 6 miljoen beschikbaar te stellen. 174
Ooievaarspas Voor de Ooievaarspas zijn er meedere plannen om de pashouders te activeren. Op korte termijn stimuleert de gemeente sportbeoefening in georganiseerd verband als lid van een sportvereniging, omdat deze vorm van sportbeoefening een belangrijke impuls geeft aan regelmatige en verantwoorde sportbeoefening. Voorgesteld wordt voor activering van de pashouders € 0,5 miljoen structureel beschikbaar te stellen.
Schuldhulpverlening Het doel is om uiteindelijk 600 stabilisatietrajecten aan te bieden aan Haagse burgers. Stabilisatie bestaat in ieder geval uit een vorm van budgetbeheer. Waar nodig worden betalingsafspraken, verzoeken om uitstel van betaling of verzoeken tot stopzetting van de rente aan schuldeisers gedaan. Op 1 januari 2007 wil de gemeente starten met de opbouw van de trajecten. Op 31 december 2007 hebben 500 burgers een stabilisatietraject aangeboden gekregen. Vanaf 2008 groeit dit naar 600 stabilisatietrajecten op jaarbasis. Het voorstel is om hiervoor € 0,21 miljoen structureel beschikbaar te stellen. Ook wil de gemeente jaarlijks 200 Haagse burgers extra een sociaal krediet verstrekken. Hiervoor zal er meer voorlichting en communicatie over de mogelijkheden en voorwaarden van sociale kredietverlening komen. Vanaf 1 januari 2007 start de Gemeentelijke Kredietbank met de voorlichting en communicatie. Dit moet in 2007 leiden tot een verhoging van 170 persoonlijke leningen die de gemeente verstrekt. In 2008 groeit dit naar een verhoging van 200 persoonlijke leningen. De kosten hiervan zijn € 0,05 miljoen structureel. Voorgesteld wordt om dit beschikbaar te stellen. De gemeente zal jaarlijks 2500 diagnose-gesprekken voeren met Haagse burgers of een directe oplossing zoeken voor een financieel probleem van Haagse burgers. De integrale diagnose bestaat uit het voeren van gesprekken met Haagse burgers om hun financiële situatie en achterliggende problematiek in kaart te brengen. De diagnose mondt uit in een plan van aanpak. Vanaf 1 januari 2007 start de Gemeentelijke Kredietbank met het voeren van diagnose-gesprekken. Op 31 december 2007 hebben 2000 burgers een diagnose-gesprek gehad. Vanaf 2008 groeit dit naar 2500 gesprekken op jaarbasis. De kosten van dit voorstel zijn € 0,49 miljoen structureel.
Bijdrage ouderen- en gehandicaptenfonds De gemeente heeft een plan voor het verstrekken van een tegemoetkoming voor indirecte kosten waarmee de doelgroep wordt geconfronteerd. De doelgroep bestaat uit huishoudens met een inkomen tot 130% van het wettelijk minimumloon die behoren tot de doelgroep van ouderen, chronisch zieken en gehandicapten. De kosten van dit voorstel zijn € 1 miljoen structureel.
Uitbreiding schoolkostenregeling De gemeente wil een uitbreiding van de schoolkostenregeling door het verhogen van de tegemoetkoming voor de kosten van schoolgaande kinderen. Hiermee wordt direct een doelgroep tegemoetgekomen (ouders met schoolgaande kinderen) die met veel extra kosten worden geconfronteerd. Hiervoor is structureel € 0,5 miljoen benodigd. Voorgesteld wordt om dit beschikbaar te stellen.
Collectieve verzekering Met een collectieve ziektekostenverzekering wordt beoogd een gunstige ziektekostenverzekering voor personen met een laag inkomen te realiseren, een laagdrempelige vooorziening aan te bieden voor de vergoeding van ziektekosten en het voorkomen van onverzekerheid tegen ziektekosten. Afhankelijk van het model waarvoor wordt gekozen, zal de gemeente een bepaalde bijdrage leveren aan de collectieve verzekering waardoor verzekerden kosten waar voorheen bijzondere bijstand voor werd verstrekt, via de zorgverzekeraar vergoed krijgen. Indien dit model niet haalbaar zal blijken te zijn zal in eerste worden ingezet op een hogere bijdrage in de kosten voor een aanvullende verzekering en verdergaande afspraken over het voorkomen en oplossen van betalingsachterstanden. Structureel kost dit € 1 miljoen. Het voorstel is om dit beschikbaar te stellen.
Taakmutatie ziektekostenverzekering Aan het gemeentefonds is € 0,15 miljoen toegevoegd voor tegemoetkoming in de administratieve lasten die samenhangen met het afsluiten van een collectieve verzekering voor bijstandsgerechtigden. Voorgesteld wordt dit bedrag structureel beschikbaar te stellen en toe te voegen aan het programma Armoedebestrijding ter dekking van de kosten zorgverzekering WWB-ers.
Tegengaan niet-gebruik Het doel is om meer bekendheid te geven aan de bestaande voorzieningen en die zo laagdrempelig mogelijk te maken. Het gaat om alle huishoudens met een inkomen tot 130% van het wettelijke minimumloon. Dit kan door het koppelen van bestanden van de dienst SZW en andere instanties zoals de Belastingdienst waardoor inzicht ontstaat in de doelgroep en de mensen die reeds gebruik maken van de producten. Zo kunnen mensen die nog geen gebruik maken van de voorzieningen actief benaderd worden. Dit voorstel kost € 0,25 miljoen. 175
6.2.10 Programma Jeugd Coördinerend portefeuillehouder: S. Dekker
Wat gaat het kosten: programmabudget 2007 Meerjarenraming van lasten en baten (bedragen x € 1.000)
Lasten Baten Subtotaal
Dotaties aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na verrekening met reserves
Realisatie 2005 38.037 16.838 -21.199
2006 34.282 8.108 -26.174
2007 34.135 6.412 -27.723
2008 32.005 5.372 -26.633
2009 30.505 5.372 -25.133
2010 30.505 5.372 -25.133
815 1.092
0 309
0 990
0 0
0 0
0 0
-20.922
-25.865
-26.733
-26.633
-25.133
-25.133
Raming lasten en baten programma-activiteiten jaarschijf 2007 (bedragen x € 1.000)
Omschrijving activiteit Speelvoorzieningen Hulpverlening aan jongeren Jeugd- en jongerenwerk Kinderdagopvang OCW Peuterspeelzalen Jeugdgezondheidszorg (uniform deel) Jeugdgezondheidszorg (maatwerk deel)
Lasten 4.224 4.043 9.850 317 4.227 10.769 705 34.135
Baten
Saldo -4.224 -4.043 -9.850 -317 -4.227 -4.357 -705 -27.723
6.412 6.412
Aansluiting met voorgaande begroting (bedragen x € 1.000)
Ontwikkeling lasten Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Doorwerking mutaties ontwerpbegroting 2006 Trend Volume ontwikkeling Neutrale mutaties Nieuwe beleidsontwikkelingen Totaal ontwikkeling lasten Ontwikkeling baten Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Doorwerking mutaties ontwerpbegroting 2006 Trend Volume ontwikkeling Totaal ontwikkeling baten Ontwikkeling onttrekkingen aan reserves Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Mutaties op reserves Totaal ontwikkeling onttrekkingen aan reserves
176
2006 34.133 149
34.282 2006 8.333 -225
8.108 2006 309 309
2007 32.479 -51 410 -1.070 232 2.135 34.135
2008 31.226 -51 410 -1.947 232 2.135 32.005
2009 27.826 -51 410 -47 232 2.135 30.505
2010 27.826 -51 410 -47 232 2.135 30.505
2007 8.583 -225 1 -1.947 6.412
2008 7.543 -225 1 -1.947 5.372
2009 5.643 -225 1 -47 5.372
2010 5.643 -225 1 -47 5.372
2007 113 877 990
2008
2009
2010
Nieuwe beleidsontwikkelingen
2007
2008
2009
2010
Versterking jeugdbeleid en —gezondheidszorg
LUNA
2.000 135
2.000 135
2.000 135
2.000 135
Totaal
2.135
2.135
2.135
2.135
Versterking jeugdbeleid en - gezondheidszorg Het Haagse jeugdbeleid moet een sluitende aanpak zijn voor jongeren van 0 tot 23. Van groot belang daarbij is versterking van de afstemming en samenhang tussen de verschillende instanties die zich met de lokale en met de regionale jeugdzorg bezighouden en tussen de instanties die preventief en curatief optreden. Onze ambitie is dat er geen jongeren meer tussen de wal en het schip vallen. Jongeren die in contact komen met de hulpverlening, worden niet van het kastje naar de muur gestuurd. Problemen worden vroegtijdig gesignaleerd, er vindt toeleiding plaats naar de meest passende voorziening en waar nodig wordt de aanpak verbreed naar het gezin. Er wordt toegewerkt naar een situatie waarin alle betrokken ondersteuners en hulpverleners relevante informatie kunnen delen en zo mogelijk gebruik kunnen maken van één dossier. Voorgesteld wordt om met ingang van 2007 structureel een bedrag van € 2,0 mln beschikbaar te stellen voor de versterking van het jeugdbeleid en —gezondheidszorg.
Luna Stichting Luna verzorgt woonbegeleiding bij de opvang, begeleiding en huisvesting van zwerfjongeren. Van 2003 tot nu is de opvangcapaciteit van Stichting Luna gestegen van 30 jongeren naar 100 nu. Door de groei is een kwaliteitsslag nodig in de organisatie en woonbegeleiding. Voorgesteld wordt om stichting Luna vanaf 2007 € 135.000 extra subsidie toe te kennen om de kwaliteitsslag in organisatie en woonbegeleiding van zwerfjongeren te kunnen maken. Overzicht dotaties en onttrekkingen aan reserves
Onttrekkingen aan reserves Reserve Peuterspeelzalen Reserve Buitenschoolse Opvang Reserve Dienstverrichtingen voor Ypenburg/Leidschenveen Bestemmingsreserve Samen Spelen (3e tranche) Totaal onttrekkingen aan reserves
2007 157 233 200 400 990
2008
2009
2010
177
6.2.11 Programma Leefbaarheid Coördinerend portefeuillehouder: R.S. Baldewsingh
Wat gaat het kosten: programmabudget 2007 Meerjarenraming van lasten en baten (bedragen x € 1.000)
Lasten Baten Subtotaal
Dotaties aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na verrekening met reserves
Realisatie 2005 158.574 87.206 -71.368
2006 137.616 62.329 -75.287
2007 138.744 67.079 -71.665
2008 133.435 67.079 -66.356
2009 135.059 67.079 -67.980
2010 134.894 67.079 -67.815
1.612 1.876
1.100 1.705
0 2.351
0 180
500 180
500 230
-71.104
-74.682
-69.314
-66.176
-68.300
-68.085
Raming lasten en baten programma-activiteiten jaarschijf 2007 (bedragen x € 1.000)
Omschrijving activiteit Gladheidsbestrijding Onderhoud wegen/straten/pleinen Straatreiniging Verlichting wegen Gebruik openbare ruimte Openbaar groen Recreatieve voorzieningen Afvalverwijdering Ongediertebestrijding (Stadsbeheer) Leefbaarheid GSB (toezicht) Wijkleefbaarheid Algemene begraafplaatsen Baten reinigingsrechten en afvalstofheffing
Lasten 1.215 21.190 17.034 5.683 2.046 23.207 722 59.767 474 3.777 1.360 2.269
Baten
Saldo -1.215 -21.190 -16.984 -5.683 1.117 -23.123 -66 -59.767 -474 -3.527 -1.337 197 60.387 -71.665
50 3.163 84 656
250 23 2.466 60.387 67.079
138.744
Aansluiting met voorgaande begroting (bedragen x € 1.000)
Ontwikkeling lasten Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Doorwerking mutaties ontwerpbegroting 2006 Kapitaallasten ontwikkeling Trend Verlaging omslagrente Volume ontwikkeling Neutrale mutaties Nieuwe beleidsontwikkelingen Totaal ontwikkeling lasten Ontwikkeling dotaties aan reserves Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Totaal ontwikkeling dotaties aan reserves Ontwikkeling baten Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Doorwerking mutaties ontwerpbegroting 2006 Volume ontwikkeling Totaal ontwikkeling baten
178
2006 136.892 724
2007 132.211 74 -22 700 -21 2.467 1.110 2.225 138.744
2008 129.406 74 70 700 -21 296 1.110 1.800 133.435
2009 131.025 74 75 700 -21 296 1.110 1.800 135.059
2010 131.025 74 -40 700 -21 296 1.110 1.750 134.894
2006 1.100 1.100
2007
2008
2009 500 500
2010 500 500
2006 62.255 74
2007 66.655 74 350 67.079
2008 66.655 74 350 67.079
2009 66.655 74 350 67.079
2010 66.655 74 350 67.079
137.616
62.329
Ontwikkeling onttrekkingen aan reserves Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Mutaties op reserves Totaal ontwikkeling onttrekkingen aan reserves
2006 1.705 1.705
2007 150 2.201 2.351
2008 150 30 180
2009 150 30 180
Nieuwe beleidsontwikkelingen
2007
2008
2009
2010
Groen en onderhoud openbare ruimte Ecologsiche verbindingszones Ecologisch stadsbeheer
1.000 500 375
1.000 500 300
1.000 500 300
1.000 450 300
1.800
1.800
1.750
Huisvesting handhavingsteams Horeca convenant afval
Totaal
2010 150 80 230
300 50
2.225
Groen en onderhoud openbare ruimte Voorgesteld wordt om voor het groen in Den Haag € 1,0 miljoen extra beschikbaar te stellen. Hiervoor wordt het groen in de wijken en de buurten verbeterd met betrokkenheid van de bewoners/buurt. Ook wordt door het aanvullende budget de sociale werkgelegenheid die samenhangt met onderhoud van de openbare ruimte verbeterd.
Ecologische verbindingszones Het doel is om de Erasmuszone te versterken en een aantal natte verbindingen aan te pakkken. Hiermee wordt aangesloten met het Groenbeleidsplan ‘Groen kleurt de stad’. Voor de versterking van een aantal ecologische verbindingszones is tot en met 2009 een bedrag nodig van ongeveer € 0,5 miljoen en vanaf 2010 ruim € 0,45 miljoen. Voorgesteld wordt om dit ter beschikking te stellen.
Ecologisch stadsbeheer Het voorstel is om met € 0,375 miljoen in 2007 en € 0,3 miljoen in de jaren daarna het ecologisch stadsbeheer een impuls te gegeven. Dit zal op drie manieren worden gedaan: in het materiaal gebruik, in het dagelijks beheer en door het opzetten van een databank waarin de ecologische kerngegevens zijn opgenomen (beschikbaarheid hiervan is een nieuwe wettelijke eis).
Huisvesting handhavingsteams Het Handhavingsteam Transvaal/Schilderswijk is nu gehuisvest in een huurpand aan de Herman Costerstraat. De bewoners en wijk- en buurtverenigingen hechten eraan dat dit team op deze lokatie gehuisvest blijft. Het pand dient te worden aangepast om te kunnen voldoen aan de arbo-normen. De kosten van dit voorstel zijn € 0,3 miljoen.
Horecaconvenant afval Voorgesteld wordt om een incidenteel bedrag beschikbaar te stellen van € 0,05 miljoen voor een betere regulering van de afvalstromen in het centrum van Den Haag. Overzicht dotaties en onttrekkingen aan reserves
Dotaties aan reserves Reserve Afschrijving Afvalbakken Totaal dotaties
2007
2008
2009 500 500
2010 500 500
Onttrekkingen aan reserves Reserve Laan van NOI Bestemmingsreserve MOP Wegen Bestemmingsreserve MOP Groen Reserve Afschrijving Afvalbakken Bestemmingsreserve Madestein Totaal onttrekkingen aan reserves
2007 1.504 400 218 180 49 2.351
2008
2009
2010
180
180
230
180
180
230
179
6.2.12 Programma Economie Coördinerend portefeuillehouder: H.P.M. Kool
Wat gaat het kosten: programmabudget 2007 Meerjarenraming van lasten en baten (bedragen x € 1.000)
Lasten Baten Subtotaal
Dotaties aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na verrekening met reserves
Realisatie 2005 35.567 26.644 -8.923
2006 22.947 5.999 -16.948
2007 18.297 5.961 -12.336
2008 18.102 5.961 -12.141
2009 16.891 5.961 -10.930
2010 16.891 5.961 -10.930
516 227
0 149
0 500
0 1.210
0 0
0 0
-9.212
-16.799
-11.836
-10.931
-10.930
-10.930
Raming lasten en baten programma-activiteiten jaarschijf 2007 (bedragen x € 1.000)
Omschrijving activiteit Markten Economisch beleid (excl. Binckhorst) Industrie Algemene herstructureringen
Lasten 1.678 15.961 136 522 18.297
Baten 1.700 3.788 136 337 5.961
Saldo 22 -12.173 -185 -12.336
Aansluiting met voorgaande begroting (bedragen x € 1.000)
Ontwikkeling lasten Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Doorwerking mutaties ontwerpbegroting 2006 Trend Verlaging omslagrente Volume ontwikkeling Neutrale mutaties Nieuwe beleidsontwikkelingen Totaal ontwikkeling lasten
Ontwikkeling baten Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Trend Volume ontwikkeling Neutrale mutaties Totaal ontwikkeling baten Ontwikkeling onttrekkingen aan reserves Doorwerking mutaties ontwerpbegroting 2006 Mutaties op reserves Totaal ontwikkeling onttrekkingen aan reserves
180
2006 20.006 2.941
22.947
2006 5.999
5.999 2006 149 149
2007 14.714 2.792 146 -13 -2.542 2.700 500 18.297
2008 13.809 2.792 146 -13 -1.832 2.700 500 18.102
2009 13.808 2.792 146 -13 -3.042 2.700 500 16.891
2010 13.808 2.792 146 -13 -3.042 2.700 500 16.891
2007 6.001 2 -3.042 3.000 5.961
2008 6.001 2 -3.042 3.000 5.961
2009 6.001 2 -3.042 3.000 5.961
2010 6.001 2 -3.042 3.000 5.961
2007
2008
2009
2010
500 500
1.210 1.210
Nieuwe beleidsontwikkelingen Ondernemen in de wijk
Totaal
2007
2008
2009
2010
500
500
500
500
500
500
500
500
Ondernemen in de wijk Voor startende ondernemers in de wijk wordt voorgesteld € 0,5 mln beschikbaar te stellen voor extra microkredieten en ondersteuning van startende ondernemers . Dit bedrag wordt nu beschikbaar gesteld naast de reeds bestaande budgetten vanuit het startersfonds, die slechts kunnen worden ingezet in het D-2 gebied. Overzicht dotaties en onttrekkingen aan reserves
Onttrekkingen aan reserves Reserve Plan van Aanpak Keizerstraat Reserve Winkelstraten ESB Totaal onttrekkingen aan reserves
2007 300 200 500
2008 481 729 1.210
2009
2010
181
6.2.13 Programma Sport Coördinerend portefeuillehouder: S. Dekker
Wat gaat het kosten: programmabudget 2007 Meerjarenraming van lasten en baten (bedragen x € 1.000)
Lasten Baten Subtotaal
Dotaties aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na verrekening met reserves
Realisatie 2005 42.534 10.339 -32.195
2006 61.100 8.063 -53.037
2007 41.625 7.924 -33.701
2008 42.379 7.867 -34.512
2009 44.080 6.792 -37.288
2010 44.923 6.792 -38.131
1.593 3.179
8.050 17.369
75.083 25.384
15.300 16.918
26.000 28.230
2.500 5.770
-30.609
-43.718
-83.400
-32.894
-35.058
-34.861
Raming lasten en baten programma-activiteiten jaarschijf 2007 (bedragen x € 1.000)
Omschrijving activiteit Sport en spelaccommodaties Sportverenigingen Groene sportvelden en terreinen
Lasten 21.166 7.116 13.343 41.625
Baten 5.502 -12.488 14.910 7.924
Saldo -15.664 -19.604 1.567 -33.701
Aansluiting met voorgaande begroting (bedragen x € 1.000)
Ontwikkeling lasten Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Doorwerking mutaties ontwerpbegroting 2006 Kapitaallasten ontwikkeling Trend Verlaging omslagrente Volume ontwikkeling Neutrale mutaties Nieuwe beleidsontwikkelingen Totaal ontwikkeling lasten Ontwikkeling dotaties aan reserves Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Mutaties op reserves Totaal ontwikkeling dotaties aan reserves Ontwikkeling baten Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Trend Volume ontwikkeling Totaal ontwikkeling baten Ontwikkeling onttrekkingen aan reserves Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Mutaties op reserves Totaal ontwikkeling onttrekkingen aan reserves
182
2006 60.998 102
61.100 2006 8.050 8.050 2006 8.063
8.063 2006 17.369 17.369
2007 40.779 2 -564 470 -398 149 537 650 41.625
2008 40.887 2 681 470 -398 -200 537 400 42.379
2009 39.354 2 1.515 470 -398
2010 39.354 2 2.358 470 -398
537 2.600 44.080
537 2.600 44.923
2007
2008
2009
2010
75.083 75.083
15.300 15.300
26.000 26.000
2.500 2.500
2007 8.004 120 -200 7.924
2008 7.947 120 -200 7.867
2009 6.672 120
2010 6.672 120
6.792
6.792
2007 269 25.115 25.384
2008 269 16.649 16.918
2009 269 27.961 28.230
2010 269 5.501 5.770
Nieuwe beleidsontwikkelingen
2007
2008
2009
2010
400
1.000 1.200 400
1.000 1.200 400
400
2.600
2.600
Exploitatie topsporthal Exploitatie 50 meter zwembad 400
Schoolzwemmen Koninkrijksspelen
250
Totaal
650
Topsporthal In Den Haag is geen podium beschikbaar om indoor topsportevenementen van enige omvang te organiseren. Door de ontwikkeling van een sportkwadrant in het Zuiderpark bestaand uit nieuwe huisvesting voor sportopleidingen, trainings- en sportfaciliteiten en topsporthal kan mogelijk worden voorzien in een cluster voor multifunctionele hoogwaardige sportvoorzieningen die eveneens geschikt zijn voor topsportevenementen. Voorgesteld wordt om € 1,0 miljoen in 2009 structureel toe te voegen aan programma sport voor de exploitatie van de topsporthal.
50 meter zwembad In het accommodatieonderzoek Ruimte voor sport in Den Haag wordt een aanzienlijk tekort aan zwemwater gesignaleerd. Om dit op te lossen wordt een 50 meter zwembad ontwikkeld. Voorgesteld wordt om voor de exploitaitie van het bad in 2009 € 1,2 miljoen structureel toe te voegen aan programma sport. Schoolzwemmen Voor het schoolzwemmen heeft het Rijk in de periode 2002 - 2005 een specifieke uitkering beschikbaar gesteld aan gemeenten om het percentage leerlingen dat de basisschool verlaat met tenminste een zwemdiploma A te verhogen. In de begroting 2006 is het wegvallen van de regeling incidenteel gecompenseerd door de gemeente. Er zijn goede resultaten geboekt en er is expertise opgebouwd. Om het schoolzwemmen voor specifieke groepen te handhaven wordt voorgesteld om met ingang van 2007 structureel een bedrag van € 0,4 miljoen beschikbaar te stellen.
Koninkrijksspelen Op verzoek van het Ministerie van VWS organiseert Den Haag de Koninkrijksspelen 2007, een week van spelen waarin jongeren uit de Nederlandse Antillen, Aruba en Nederland in diverse takken van sport tegen elkaar uitkomen. Er is een contract met De Haagse Hogeschool gesloten voor de organisatie van de spelen. Het ministerie van OCW is voornemens om parallel aan het sportevenement ook een cultureel evenement te organiseren. Vanuit het rekeningresultaat 2005 is € 0,1 miljoen beschikbaar gesteld voor dit evenement. Voorgesteld wordt om in 2007 voor € 0,25 miljoen extra middelen toe te voegen aan programma sport om de Koninkrijksspelen aanvullend te subsidiëren Overzicht dotaties en onttrekkingen aan reserves
Dotaties aan reserves Financieringsreserve Activa Reserve Afschrijvingen OCW Bestemmingsreserve Beachstadion Bestemmingsreserve Topsporthal Totaal dotaties Onttrekkingen aan reserves Algemene reserves Financieringsreserve Activa Reserve Breedtesport Reserve Bouw stadion Reserve Geluidwerende Maatregelen Stadion Reserve Nieuw Stadion ADO Reserve Afschrijvingen OCW Reserve Afschrijving Buitensportcomplex Rietwijk Bestemmingsreserve Escampcarre Bestemmingsreserve Aanpassen sportpark Escamp Bestemmingsreserve Beachstadion Bestemmingsreserve Topsporthal Totaal onttrekkingen aan reserves
2007 28.983 18.500 3.600 24.000 75.083
2008 15.300
2009 26.000
2010 2.500
15.300
26.000
2.500
2007
2008
2009
552 214 13.733 135 800 6.150 500 600 400 1.800 500 25.384
1.618
2.230
2010 115 3.155
8.000
8.000
2.500
1.800 5.500 16.918
18.000 28.230
5.770
183
Nieuwe investeringen (bedragen x € 1.000) Totaal investering 2007-2010
Investeringen
2007
2008
2009
5.500
18.000
2010
Topsporthal Sportkwadrant Zuiderpark 50 meter zwembad Beachstadion
24.000 4.500 18.500 3.600
500 4.500
8.000 1.800
8.000
2.500
1.800
Totaal
50.600
6.800
15.300
26.000
2.500
Topsporthal Den Haag heeft geen podium voor indoortopsportevenementen van enige omvang sinds het verdwijnen van de Houtrusthallen. De gemeente gaat onderzoeken of een combinatie van diverse noodzakelijke sportvoorzieningen voor de Haagse Hogeschool met in het bijzonder de topsporthal, al dan niet in combinatie met een turnvoorziening, in het Zuiderpark haalbaar is. Voor een topsporthal is in de begroting 2007 € 24 miljoen beschikbaar gesteld als investering.
Sportkwadrant Zuiderpark Met de ontwikkeling van een Sportkwadrant in het Zuiderpark, bestaand uit huisvesting voor sportopleidingen, trainings- en sportfaciliteiten en de topsporthal, kan worden voorzien in een cluster voor multifunctionele hoogwaardige sportvoorzieningen die eveneens geschikt zijn voor topsportevenementen. Om de voorwaarden voor een goede en multifunctionele inrichting van het Zuiderpark te creëren, is de uitplaatsing van ADO-amateurs met opleidingscentrum noodzakelijk. Met de voorgestelde ontwikkeling kan elders in de stad ruimte vrij komen ten behoeve van mogelijke andere ontwikkelingen. Hiermee is een incidenteel bedrag gemoeid van € 4,5 miljoen.
50 meter zwembad Het accommodatieonderzoek ‘Ruimte voor sport in Den Haag’ constateert een aanzienlijk tekort aan zwemwater. Om dit op te lossen wil de gemeente een 50-meter-zwembad bouwen. Het locatieonderzoek is bijna afgerond. Er is € 18,5 miljoen in deze begroting beschikbaar gesteld voor de bouw van het zwembad.
Beach-stadion Er is een tijdelijke beachstadion op het strand neergezet. Voor een blijvende en sterke impuls aan de ontwikkeling van deze topsport en de internationale positionering van Den Haag als de stad van de strandsporten wordt in samenwerking met private partijen gewerkt aan de ontwikkeling van een hoogwaardig semi-permanent beachstadion. De gemeente stelt hiervoor in de begroting in totaal € 3,6 miljoen beschikbaar.
184
6.2.14 Programma Maatschappelijke ondersteuning Coördinerend portefeuillehouder: H.P.G. van Alphen
Wat gaat het kosten: programmabudget 2007 Meerjarenraming van lasten en baten (bedragen x € 1.000)
Lasten Baten Subtotaal
Dotaties aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na verrekening met reserves
Realisatie 2005 103.180 58.365 -44.815
2006 67.792 11.924 -55.868
2007 109.279 718 -108.561
2008 106.474 718 -105.756
2009 104.504 718 -103.786
2010 102.504 718 -101.786
1.000 116
0 0
0 339
0 0
0 0
0 0
-45.699
-55.868
-108.222
-105.756
-103.786
-101.786
Raming lasten en baten programma-activiteiten jaarschijf 2007 (bedragen x € 1.000)
Omschrijving activiteit Additioneel achterstandsbeleid Algemeen maatschappelijk werk Voorzieningen voor vrouwen in noodsituaties Thuislozenzorg Huishoudelijke verzorging Samenlevingsopbouw Maatschappelijk activeringswerk Vervoersvoorzieningen gehandicapten Woonvoorzieningen gehandicapten
Lasten 710 8.098 1.351 6.930 51.436 5.685 367 24.497 10.205 109.279
Baten
Saldo -710 -8.098 -1.351 -6.930 -51.436 -5.685 -367 -23.895 -10.089 -108.561
602 116 718
Aansluiting met voorgaande begroting (bedragen x € 1.000)
Ontwikkeling lasten Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Trend Volume ontwikkeling Neutrale mutaties Nieuwe beleidsontwikkelingen Totaal ontwikkeling lasten Ontwikkeling baten Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Volume ontwikkeling Totaal ontwikkeling baten Ontwikkeling onttrekkingen aan reserves Mutaties op reserves Totaal ontwikkeling onttrekkingen aan reserves
2006 67.792
67.792 2006 11.924 11.924 2006
2007 67.247 756 -10.867 -543 52.686 109.279
2008 67.217 756 -11.206 -543 50.250 106.474
2009 69.925 756 -13.884 -543 48.250 104.504
2010 69.925 756 -13.884 -543 46.250 102.504
2007 11.924 -11.206 718
2008 11.924 -11.206 718
2009 14.602 -13.884 718
2010 14.602 -13.884 718
2007 339 339
2008
2009
2010
185
Nieuwe beleidsontwikkelingen Mutatie gemeentefonds Maatschappelijke ondersteuning Gehandicapten
2007 51.436 1.000 250
2008 49.000 1.000 250
2009 47.000 1.000 250
2010 45.000 1.000 250
Totaal
52.686
50.250
48.250
46.250
Mutatie gemeentefonds In de Wet maatschappelijke ondersteuning worden de huidige gemeentelijke verantwoordelijkheden en taken krachtens de Wet voorzieningen gehandicapten en de Welzijnswet samengebracht. Een voor de gemeente geheel nieuwe zorgtaak is het ondersteunen van personen met een beperking bij het voeren ven een eigen huishouden: de huishoudelijke verzorging. Deze wet gaat op 1 januari 2007 in. Het eerste jaar 2007 wordt het budget nog grotendeels historisch verdeeld, zodat gemeenten de lopende verplichtingen over kunnen nemen. In de jaren daarna zal het verdeelmodel worden ingevoerd. De verwachting is dat de inkomsten hierdoor voor Den Haag zullen afnemen.
Maatschappelijke ondersteuning Per 1 januari wordt de Wet Maatschappelijke Ondersteuning van kracht. Hierin worden de huidige gemeentelijke verantwoordelijkheden en taken krachtens de Wet voorzieningen gehandicapten en de Welzijnswet samengebracht. Een voor de gemeente geheel nieuwe zorgtaak is het ondersteunen van personen met een beperking bij het voeren van een eigen huishouden: de huishoudelijke verzorging die nu nog deel uitmaakt van de Awbz. Daarnaast worden enkele subsidieregelingen uit de Awbz gedecentraliseerd naar de gemeente. Als vergoeding voor de kosten van de toekenningsbesluiten Huishoudelijke verzorging (van behandeling aanvraag tot en met het toekennen en regelen van de zorg) stelt het Rijk € 1,56 mln beschikbaar. Kostenberekeningen wijzen uit dat dit circa € 1,0 mln te weinig is. Voorgesteld wordt om deze onvermijdbare kosten vanaf 2007 structureel beschikbaar te stellen.
Gehandicapten Het gehandicaptenbeleid richt zich de komende periode op versterking van de eigen kracht van mensen en betreft niet zozeer de beperkingen. Het is van belang om mensen met een beperking op jonge leeftijd te stimuleren opdat zij goede aansluiting vinden in de Haagse samenleving. Daarnaast wordt ingezet op de belangenbehartiging voor en door mensen met een handicap . De welzijnsorganisaties worden gestimuleerd om te zorgen voor een betere toerusting en meer activiteiten te ontplooien voor mensen met een beperking. Het project integratie door sport: resteren zonder mankeren wordt gecontinueerd. Het gehandicaptenbeleid is er primair op gericht om fysieke toegankelijkheid mogelijk te maken. Hierbij valt te denken aan voorzieningen in gebouwen zoals liften, brede deuren, ringleidingen en gehandicapten wc’s. Via het web en een toegankelijkheidsgids wordt men op de hoogte gehouden van toegankelijke voorzieningen. Medio 2005 is de Stimuleringsregeling Toegankelijkheid ingevoerd op incidentele basis. Om openbare voorzieningen in Den Haag meer toegankelijk te maken is het noodzakelijk de regeling structureel in te voeren zodat blijvende toegankelijkheid kan worden gegarandeerd. Voorgesteld wordt om in de periode 2007-2010 jaarlijks € 0,250 miljoen incidenteel toe te voegen aan het programma MO gericht op gehandicapten. Overzicht dotaties en onttrekkingen aan reserves
Onttrekkingen aan reserves Reserve Wet Voorziening Gehandicapten Totaal onttrekkingen aan reserves
186
2007 339 339
2008
2009
2010
6.2.15 Programma Welzijn Coördinerend portefeuillehouder: H.P.G. van Alphen
Wat gaat het kosten: programmabudget 2007 Meerjarenraming van lasten en baten (bedragen x € 1.000)
Lasten Baten Subtotaal
Dotaties aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na verrekening met reserves
Realisatie 2005 35.512 390 -35.122
2006 39.422 305 -39.117
2007 39.883 168 -39.715
2008 39.295 168 -39.127
2009 39.343 168 -39.175
2010 39.310 168 -39.142
500 511
0 320
0 282
0 0
0 0
0 0
-35.111
-38.797
-39.433
-39.127
-39.175
-39.142
Raming lasten en baten programma-activiteiten jaarschijf 2007 (bedragen x € 1.000)
Omschrijving activiteit Bejaardenzorg Stimuleren maatschappelijk werk door vrijwilligers en instellingen Club- en buurthuiswerk Sociaal cultureel werk gehandicapten
Lasten 6.000 3.151 29.910 822 39.883
Baten 168
Saldo -5.832 -3.151 -29.910 -822 -39.715
168
Aansluiting met voorgaande begroting (bedragen x € 1.000)
Ontwikkeling lasten Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Doorwerking mutaties ontwerpbegroting 2006 Trend Volume ontwikkeling Neutrale mutaties Totaal ontwikkeling lasten
2006 39.138 284
39.422
Ontwikkeling baten Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Trend Volume ontwikkeling Totaal ontwikkeling baten
2006 305
Ontwikkeling onttrekkingen aan reserves Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Mutaties op reserves Totaal ontwikkeling onttrekkingen aan reserves
2006 320
305
320
2007 38.814 34 668 140 227 39.883
2008 38.508 34 668 -142 227 39.295
2009 38.557 33 668 -142 227 39.343
2010 38.590 668 -142 194 39.310
2007 305 5 -142 168
2008 305 5 -142 168
2009 305 5 -142 168
2010 305 5 -142 168
2007
2008
2009
2010
2008
2009
2010
282 282
Overzicht dotaties en onttrekkingen aan reserves
Onttrekkingen aan reserves Reserve Project Den Haag Zuid West Totaal onttrekkingen aan reserves
2007 282 282
187
6.2.16 Programma Volksgezondheid en Zorg Coördinerend portefeuillehouder: H.P.G. van Alphen
Wat gaat het kosten: programmabudget 2007 Meerjarenraming van lasten en baten (bedragen x € 1.000)
Lasten Baten Subtotaal
Dotaties aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na verrekening met reserves
Realisatie 2005 56.545 40.763 -15.782
2006 30.732 18.787 -11.945
2007 29.039 15.002 -14.037
2008 26.578 13.457 -13.121
2009 26.661 13.319 -13.342
2010 26.610 13.261 -13.349
950 1.722
0 50
0 494
0 50
0 26
0 0
-15.010
-11.895
-13.543
-13.071
-13.316
-13.349
Raming lasten en baten programma-activiteiten jaarschijf 2007 (bedragen x € 1.000)
Omschrijving activiteit Ambulancevervoer Openbare gezondheidszorg Verslavingszorg Wet op de lijkbezorging Forensische geneeskunde in kader van wet op de lijkbezorging
Lasten 10.766 13.246 4.765 144 118 29.039
Baten 10.062 3.654 1.222
Saldo -704 -9.592 -3.543 -144 -54 -14.037
64 15.002
Aansluiting met voorgaande begroting (bedragen x € 1.000)
Ontwikkeling lasten Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Doorwerking mutaties ontwerpbegroting 2006 Kapitaallasten ontwikkeling Trend Verlaging omslagrente Volume ontwikkeling Neutrale mutaties Nieuwe beleidsontwikkelingen Totaal ontwikkeling lasten Ontwikkeling baten Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Kapitaallasten ontwikkeling Trend Volume ontwikkeling Totaal ontwikkeling baten Ontwikkeling onttrekkingen aan reserves Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Mutaties op reserves Totaal ontwikkeling onttrekkingen aan reserves Nieuwe beleidsontwikkelingen Ambulances (FLO + paraatheidseis) Preventie programma alcohol Medische milieukunde Aanpak gezondheidsachterstanden
Totaal
188
2006 30.724 8
30.732 2006 18.787
18.787 2006 50 50
2007 30.407 8 -52 426 -3 -3.164 17 1.400 29.039
2008 29.955 8 181 426 -3 -4.806 17 800 26.578
2009 30.405 8 432 426 -3 -5.424 17 800 26.661
2010 30.405 8 407 426 -3 -5.450 17 800 26.610
2007 18.474 -87 223 -3.608 15.002
2008 18.150 -86 223 -4.830 13.457
2009 18.630 -84 223 -5.450 13.319
2010 18.630 -142 223 -5.450 13.261
2007 50 444 494
2008 26 24 50
2009
2010
26 26
2007 600 125
2008
2009
2010
125
125
125
200 475
200 475
200 475
200 475
1.400
800
800
800
Paraatheid en FLO Ambulances Het gemeentebestuur heeft zich in 2002 uitgesproken voor behoud van de kwaliteit aan spreiding en paraatheid van ambulancezorg in de stad. In afwachting van de nieuwe Wet ambulancezorg die naar verwachting op 1 januari 2008 in werking treedt, wordt er door het College Tarieven Gezondheidszorg (CTG) een budgetterings-systematiek gehanteerd op basis van een normvergoeding (aantal ritten). Dit leidt ertoe dat het uiteindelijk toegekende budget ontoereikend zal zijn om de noodzakelijke paraatheid binnen de regio te kunnen financieren. In de CAO 2005 - 2007 is afgesproken dat de FLO-regeling (functionaal leeftijdsontslag) met ingang van 1 januari 2006 is afgeschaft. Volgens overgangsrecht kunnen afhankelijk van leeftijd en dienstjaren personeelsleden van de ambulancedienst, die voor 2006 al werkzaam waren, niet meer met FLO, maar moeten als inactief worden aangemerkt. Voorgesteld wordt om in 2007 aan de begroting ambulancedienst een bedrag van € 0,6 miljoen toe te voegen voor de handhaving van de huidige paraatheid (€ 0,4 miljoen)en de verplichtingen die voortvloeien uit de afschaffing van de regeling voor functioneel leeftijdsontslag.
Preventie programma Alcohol In Den Haag heeft 15% van de mannen en 4% van de vrouwen een problematisch alcoholgebruik. Ook het alcoholgebruik onder de jeugd begint steeds eerder. Een stedelijk intersectoraal alcoholpreventieprogramma wordt opgesteld dat verder gaat dan enkel voorlichtingsmaatregelen. Maatregelen op diverse terreinen zijn vereist. Daarvoor is een programmaleider en eerste activiteitenbudget nodig. Een dergelijk programma overstijgt het bestaande beleid. Voorgesteld wordt om in de periode 20072010 jaarlijks € 0,125 miljoen incidenteel toe te voegen aan het programma volksgezondheid en zorg voor preventieve activiteiten gericht op het voorkómen van alcoholverslaving.
Medisch Milieukunde Het Actieplan Gezondheid en Milieu stelt voor om tijdig medische milieukundige expertise op veel meer plaatsten waar stedelijk beleid wordt gemaakt, ter beschikking te stellen. Door het adviseren over gezondheidseffecten van beleid kunnen problemen op het raakvlak van gezondheid en milieu proactief en vroegtijdig worden aangepakt. Problemen zoals de afwijzing van bouwbesluiten door de Hoge Raad kunnen deels voorkómen worden door MMK advisering. Om dit actieplan te kunnen uitvoeren is versterking van de MMK-capaciteit, Technische Hygiënezorg en programmaleiding nodig voor totaal €0,35 miljoen, waarvan € 0,15 miljoen structureel vrijgemaakt gaat worden uit het programma Zorg en Volksgezondheid en € 0,2 miljoen nieuw beleid. Voorgesteld wordt om met ingang van 2007 structureel € 0,2 miljoen toe te voegen aan het programma volksgezondheid en zorg.
Aanpak Gezondheidsachterstanden Volgens de laatste GGD Gezondheidsmonitor (februari 2006) zijn de verschillen in gezondheid tussen bewoners van rijke en arme wijken in Den Haag weliswaar niet toegenomen, maar nog steeds groot. Deze collegeperiode wordt het bestaande en succesvolle actieprogramma ‘Gezondheidsachterstand moet wijken’ dat draait in zes actiewijken (Transvaal, Schilderswijk, Moerwijk/Morgenstond, Bouwlust/Vrederust, Regentesse-/Valkenboskwartier en Laak-Noord) krachtig doorgezet . Concreet gaat het om o.a. : x Het ophogen van het wijkactiebudget waarmee bewoners en werkers uit de wijk zelf ‘gezonde’ initiatieven kunnen opzetten en uitvoeren. Het budget blijkt nu onvoldoende om alle aanvragen te honoreren. x Het ontwikkelen van intersectorale, wijkgerichte initiatieven met andere beleidsterrein in aansluiting op het Collegeprogramma (Werk Voorop, armoedebestrijding, Milieu) x Het bundelen van kennis en expertise en het realiseren van een samenhangende aanpak op interculturalisatie van gezondheidspreventie en zorg in deze wijken. Voorgesteld wordt om in de periode 2007-2010 jaarlijks € 475.000 toe te voegen aan de begroting volksgezondheid en zorg om vervolg te geven aan het programma ‘Gezondheidsachterstand moet wijken’ ten laste van de vrijval sociale pijler GSB 2. Overzicht dotaties en onttrekkingen aan reserves
Onttrekkingen aan reserves Reserve Afschrijvingssystematiek Bestemmingsreserve Invoering Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) Totaal onttrekkingen aan reserves
2007 50 444
2008 50
2009 26
494
50
26
2010
189
6.2.17 Programma Verkeer Coördinerend portefeuillehouder: P.T. van Woensel
Wat gaat het kosten: programmabudget 2007 Meerjarenraming van lasten en baten (bedragen x € 1.000)
Lasten Baten Subtotaal
Dotaties aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na verrekening met reserves
Realisatie 2005 209.170 168.141 -41.029
2006 73.038 27.188 -45.850
2007 77.349 27.470 -49.879
2008 88.595 27.470 -61.125
2009 99.545 27.470 -72.075
2010 92.758 27.470 -65.288
9.295 8.593
0 2.355
0 4.492
0 0
0 0
0 0
-41.731
-43.495
-45.387
-61.125
-72.075
-65.288
Raming lasten en baten programma-activiteiten jaarschijf 2007 (bedragen x € 1.000)
Omschrijving activiteit Aanleg wegen, straten en pleinen Onderhoud bruggen/viaducten/tunnels Verkeersregeling Bereikbaarheid Den Haag Openbaar vervoer Parkeren op straat Parkeergarages Baten parkeerbelasting
Lasten 37.127 3.820 7.086 9.867 2.454 16.591 404
Baten
Saldo -37.127 -3.326 -7.086 -9.121 -2.273 -836 196 9.694 -49.879
494 746 181 15.755 600 9.694 27.470
77.349
Aansluiting met voorgaande begroting (bedragen x € 1.000)
Ontwikkeling lasten Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Doorwerking mutaties ontwerpbegroting 2006 Kapitaallasten ontwikkeling Trend Verlaging omslagrente Volume ontwikkeling Neutrale mutaties Nieuwe beleidsontwikkelingen Totaal ontwikkeling lasten Ontwikkeling baten Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Doorwerking mutaties ontwerpbegroting 2006 Volume ontwikkeling Totaal ontwikkeling baten Ontwikkeling onttrekkingen aan reserves Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Doorwerking mutaties ontwerpbegroting 2006 Mutaties op reserves Totaal ontwikkeling onttrekkingen aan reserves
190
2006 70.429 2.609
73.038 2006 26.261 927 27.188 2006 1.410 945 2.355
2007 69.934 1.664 -4.496 253 -904 4.514 134 6.250 77.349
2008 71.433 1.664 -257 253 -904 22 134 16.250 88.595
2009 73.973 1.664 -347 253 -904 22 134 24.750 99.545
2010 73.973 1.664 -1.610 253 -904 22 134 19.226 92.758
2007 26.261 927 282 27.470
2008 26.261 927 282 27.470
2009 26.261 927 282 27.470
2010 26.261 927 282 27.470
2007 260
2008 260
2009 260
2010 260
4.232 4.492
-260
-260
-260
Nieuwe beleidsontwikkelingen
2007
2008
2009
2010
Fiets Plus (en onderhoud) Lange Voorhout Inv. Verkeerscirculatieplan/centrumring Conducteurs op trams Verkeerscirculatieplan/centrumring Verkeersveiligheid (blackspots)
650 100 3.000 1.000 0 1.000
650 100 3.000
650 100 3.000
650 100 3.000
1.000 10.000
1.000 20.000
15.000
Conradbrug
500
1500
Investeringen Dynamische busbaan van Alkemadelaan Fietsbeleid Verkeersveiligheidsplan
Totaal
140 196 140
6.250
16.250
24.750
19.226
Fiets Plus De afgelopen jaren zijn op grote stukken van de belangrijkste Haagse fietsroutes vrijliggende fietspaden aangelegd. Dit beleid wordt geïntensiveerd. Daarbij komt er een goede verharding voor de fietspaden. Bij groot onderhoud worden op doorgaande fiestroutes tegels vervangen door asfalt. Het voorstel is om voor dit beleid een structureel budget beschikbaar te stellen van € 0,65 miljoen.
Lange Voorhout Het middendeel van het Lange Voorhout zal autovrij worden gemaakt, waardoor dit deel van de binnenstad een stuk aantrekkelijker wordt. Daarbij zal zorg worden gedragen voor alternatieve parkeermogelijkheden in de omgeving. De kosten van dit voorstel zijn € 0,1 miljoen structureel.
Investeringen verkeerscirculatieplan/centrumring Met de beschikbare middelen van € 45 miljoen incidenteel (2008-2010) en € 3,0 miljoen structureel vanaf 2007 zal het verkeerscirculatieplan met dit voorstel integraal worden uitgevoerd. Doorgaand autoverkeer wordt naar de CentrumRing geleid. Door de aanleg van drie ongelijkvloerse kruisingen op de Neherkade zal de doorstroming van het verkeer op dit deel van de CentrumRing verbeteren.
Conducteurs op tram Voor de jaren 2007 tot en met 2009 is het voorstel om jaarlijks € 1,0 miljoen beschikbaar te stellen om als proef drie jaar conducteurs in te zetten op enkele tramlijnen.
Verkeersveiligheid (black spots) Voor het opheffen van de zogenaamde black spots, verkeersonveilige kruisingen, is een incidenteel bedrag nodig van € 1 miljoen.
Conradbrug De Conradbrug voldoet niet (meer) aan de vereiste sterkte, omdat de onderhoudstoestand van de brug slecht is. Daarom is voor onderhoud een incidenteel budget nodig van € 2 miljoen.
Dynamische busbaan van Alkemadelaan Voor de aanleg van een vrije busbaan tussen het Willem Witsenplein en de Waalsdorperweg wordt in 2009 een investeringsbedrag beschikbaar gesteld van € 1,4 miljoen. In de tabel staan de kapitaallasten.
Fietsbeleid Voor het continueren van het fietsbeleid (aanleggen vrij liggende fietspaden op grote stukken van de belangrijkste Haagse fietsroutes, goed verharde fietspaden) is voor de uitvoering van projecten een investeringsbedrag beschikbaar van € 1,0 miljoen in 2009 en € 2,0 miljoen in 2010. In de tabel staan de kapitaallasten.
Verkeersveiligheid Voor het continueren van verkeersveiligheid is voor de uitvoering van projecten in het kader van verkeersveiligheid (o.a. opheffen black spots, aanpak oversteekknelpunten, 30 km-uur gebieden) een investeringsbedrag beschikbaar van € 1,0 miljoen in 2009 en € 1,0 miljoen in 2010. In de tabel staan de kapitaallasten.
191
Overzicht dotaties en onttrekkingen aan reserves
Onttrekkingen aan reserves Bestemmingsreserve Verkeerslichten Bestemmingsreserve Deelplan 8 en 15 Reserve Verstrating Overige Grondbedrijfgebieden Bestemmingsreserve Lange Voorhout Bestemmingsreserve Herinrichting Castricumplein Totaal onttrekkingen aan reserves
192
2007 200 560 1.232 1.800 700 4.492
2008
2009
2010
6.2.18 Programma Wonen Coördinerend portefeuillehouder: J.M. Norder
Wat gaat het kosten: programmabudget 2007 Meerjarenraming van lasten en baten (bedragen x € 1.000)
Lasten Baten Subtotaal
Dotaties aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na verrekening met reserves
Realisatie 2005 15.961 10.525 -5.436
2006 19.667 9.978 -9.689
2007 18.887 9.918 -8.969
2008 17.635 9.918 -7.717
2009 16.869 9.918 -6.951
2010 15.546 9.918 -5.628
2.603 1.002
-635 3.156
0 3.034
0 2.061
0 1.295
0 0
-7.037
-5.898
-5.935
-5.656
-5.656
-5.628
Raming lasten en baten programma-activiteiten jaarschijf 2007 (bedragen x € 1.000)
Omschrijving activiteit Ongediertebestrijding (Stedelijke ontwikkeling) Graffitibestrijding Woningexploitatie/woningbouw Woonruimteverdeling Woonwagencentra Woonschepen
Lasten 279 551 10.152 2.417 5.378 110 18.887
Baten
Saldo -279 -551 -1.267 -1.831 -4.931 -110 -8.969
8.885 586 447 9.918
Aansluiting met voorgaande begroting (bedragen x € 1.000)
Ontwikkeling lasten Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Doorwerking mutaties ontwerpbegroting 2006 Kapitaallasten ontwikkeling Trend Verlaging omslagrente Volume ontwikkeling Neutrale mutaties Nieuwe beleidsontwikkelingen Totaal ontwikkeling lasten
2006 21.034 -1.367
2007 17.645 -1.689 69 -38 2.369 36 495 18.887
2008 16.817 -1.689 3 69 -38 1.964 36 473 17.635
2009 16.835 -1.689 6 69 -38 1.199 36 451 16.869
2010 16.835 -1.689 -22 69 -38 -96 36 451 15.546
19.667
Ontwikkeling dotaties aan reserves Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Doorwerking mutaties ontwerpbegroting 2006 Totaal ontwikkeling dotaties aan reserves
2006 -1.635 1.000 -635
2007
2008
2009
2010
Ontwikkeling baten Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Doorwerking mutaties ontwerpbegroting 2006 Trend Volume ontwikkeling Totaal ontwikkeling baten
2006 10.069 -91
2007 10.069 -91 3 -63 9.918
2008 10.069 -91 3 -63 9.918
2009 10.069 -91 3 -63 9.918
2010 10.069 -91 3 -63 9.918
Ontwikkeling onttrekkingen aan reserves Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Doorwerking mutaties ontwerpbegroting 2006 Mutaties op reserves Totaal ontwikkeling onttrekkingen aan reserves
2006 2.000 1.156
2007 568 34 2.432 3.034
2008
2009
2010 33
34 2.027 2.061
33 1.262 1.295
9.978
3.156
-33
193
Nieuwe beleidsontwikkelingen Huurteams IKW
Totaal
2007
2008
2009
300
300
300
2010 300
195
173
151
151
495
473
451
451
Huurteams De in 2004 gestarte pilot huurteams wordt met ingang van 2007 structureel ingezet. Eind 2005 bleek dat het huurteam, ingezet op bewonersverzoek, adequaat werkt. In bijna 75% van de opnames constateert het huurteam een huurprijs die niet in overeenstemming was met de kwaliteit van de woning. Een onderzoek naar de tevredenheid van de klanten van het huurteam is in uitvoering. In deze begroting is € 0,3 miljoen structureel beschikbaar gesteld voor huurteams.
Interkerkelijke Kommissie Woonruimteverdeling Het IKW ondersteunt mensen bij het zoeken naar geschikte woonruimte. In 2006 heeft de raad bij motie besloten de subsidie aan het IKW eenmalig te verlengen. Vanwege de langdurige samenwerkingsrelatie met het IKW en in het belang van de klanten is in deze begroting voorgesteld de subsidie van € 0,67 miljoen te verlengen tot en met 2010. Overzicht dotaties en onttrekkingen aan reserves
Onttrekkingen aan reserves Reserve Deconcentratie Escamplaan Bestemmingsreserve Werkhotel Reserve Stimuleringsfonds Wonen, Welzijn en Zorg Totaal onttrekkingen aan reserves
194
2007 2.000 500 534 3.034
2008 679 848 534 2.061
2009
1.295 1.295
2010
6.2.19 Programma Stedelijke ontwikkeling, Binnenstad en Binckhorst Coördinerende portefeuillehouders: J.M. Norder/ P.T. van Woensel
Wat gaat het kosten: programmabudget 2007 Meerjarenraming van lasten en baten (bedragen x € 1.000)
Lasten Baten Subtotaal
Dotaties aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na verrekening met reserves
Realisatie 2005 400.731 358.520 -42.211
2006 242.944 182.905 -60.039
2007 218.133 176.135 -41.998
2008 216.835 168.492 -48.343
2009 227.862 171.006 -56.856
2010 197.829 169.306 -28.523
8.322 34.502
8.116 20.300
60.900 21.668
2.100 22.905
6.000 30.938
4.300 6.865
-16.031
-47.855
-81.230
-27.538
-31.918
-25.958
Raming lasten en baten programma-activiteiten jaarschijf 2007 (bedragen x € 1.000)
Omschrijving activiteit Monumenten Archeologie Maatregelen binnenstad Bestemmingsplannen Stadsvernieuwing Bouw- woning- en welstandstoezicht Bouwvergunningen Bouwgrondexploitatie Erfpacht
Lasten 1.828 1.874 2.880 18.629 39.708 12.923 15.420 114.668 10.203 218.133
Baten
Saldo -1.828 -1.874 -2.880 -18.629 -3.352 -11.391 264 -12.797 10.489 -41.998
36.356 1.532 15.684 101.871 20.692 176.135
Aansluiting met voorgaande begroting (bedragen x € 1.000)
Ontwikkeling lasten Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Doorwerking mutaties ontwerpbegroting 2006 Kapitaallasten ontwikkeling Trend Verlaging omslagrente Volume ontwikkeling Neutrale mutaties Nieuwe beleidsontwikkelingen Totaal ontwikkeling lasten Ontwikkeling dotaties aan reserves Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Doorwerking mutaties ontwerpbegroting 2006 Mutaties op reserves Totaal ontwikkeling dotaties aan reserves Ontwikkeling baten Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Doorwerking mutaties ontwerpbegroting 2006 Trend Volume ontwikkeling Nieuwe beleidsontwikkelingen Totaal ontwikkeling baten
2006 241.275 1.669
2007 224.458 1.186
242.944 2006 5.270 2.846 8.116 2006 183.392 -487
182.905
673 -494 -23.024 -2.700 18.034 218.133
2008 219.170 1.186 -8 673 -494 -13.701 -2.025 12.034 216.835
2009 224.370 1.186 -20 673 -494 -10.362 -2.025 14.534 227.862
2010 224.370 1.186 20 673 -494 -34.435 -2.025 8.534 197.829
2007 4.298
2008 7.415
2009 4.151
2010 4.151
56.602 60.900
-5.315 2.100
1.849 6.000
149 4.300
2007 182.383 -487 2 -8.865 3.102 176.135
2008 190.863 -487 2 -26.071 4.185 168.492
2009 185.643 -487 2 -18.601 4.449 171.006
2010 185.643 -487 2 -20.301 4.449 169.306
195
Ontwikkeling onttrekkingen aan reserves Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Doorwerking mutaties ontwerpbegroting 2006 Mutaties op reserves Totaal ontwikkeling onttrekkingen aan reserves
2006 17.321 2.979 20.300
2007 22.927
2008 15.035
2009 20.299
2010 20.299
-1.259 21.668
7.870 22.905
10.639 30.938
-13.434 6.865
Nieuwe beleidsontwikkelingen
2007
2008
2009
2010
Taskforce woningen en stedelijke ontwikkeling Handhaving wonen Laak/centrum Kustverdediging Handhaving wonen Mutatie gemeentefonds, archeologie
5.000 625 2.000 700 209
5.000 625 2.000 700 209
5.000 625 2.000 700 209
5.000 625 2.000 700 209
3.500
3.500
Investeringen Anna van Buerenplein Maasstraat e.o. Kerk Heilige martelaren van Gorcum Intensivering service zone en woningbouw koppen Leyweg Inrichting openbare ruimte The World Forum Winkelcentrum de Stede Erasmuszone Framgebouw/hoek Beetsstraat
Totaal
2.500 790 2.500 835 1.775 2.000 1.600
18.035
12.034
14.534
8.534
Taskforce woningen en stedelijke ontwikkeling De in 2006 gestarte Taskforce ‘Woningbouw 16.200 2005-2010’ (waarvan 30% goedkoop en 10.000 in bestaand stedelijk gebied en 6.200 op uitleg) richt zich op betere sturing op projecten. Haar belangrijkste doel is de realisatie van 16.200 nieuwe woningen in de periode 2005-2009 in navolging van het woningbouwconvenant tussen Haaglandse gemeenten en het Rijk. In het beleidsakkoord is hiervoor € 5 miljoen structureel beschikbaar gesteld
Handhaving wonen Laak/centrum In het beleidsakkoord ‘MeeDoen 2006-2010’ geeft de gemeente aan dat handhaving en toezicht de komende jaren op onderdelen te versterken. In 2007 zal, na afronding van de pilot in Regentesse-/Valkenboskwartier en Rustenburg/Oostbroek, worden gestart met de inhaalslag in de wijken Laakkwartier en Spoorwijk, Stationsbuurt, Centrum, Transvaalkwartier en de buurt Schilderswijk-Westbuurt. In deze begroting is hiervoor eenmalig € 2,5 miljoen beschikbaar gesteld (over vier jaarschijven), naast de € 1,5 miljoen dat reeds in begroting 2006 voor 2007 is gereserveerd. De pilot beoogt de veiligheidsrisico’s te verminderen voor gebruikers (burgers, ondernemers en bezoekers) van de stad, de leefbaarheid in de betrokken wijken te verbeteren en het naleefgedrag te vergroten van wetten en regels en verbetering van het imago van de stad.
Kustverdediging: versterking zeewering Scheveningen Scheveningen (Boulevard) is een prominent project waarvoor naast het versterken van de zeewering ook een ingrijpende kwaliteitsverbetering van de openbare ruimte op het programma staat. Voor de herinrichting van deze openbare ruimte heeft Den Haag € 8 miljoen beschikbaar gesteld voor 4 jaar. De uitvoering start eind 2007/begin 2008 en heeft een doorlooptijd van ongeveer 3 jaar.
Handhaving wonen Met het beleidsakkoord ‘MeeDoen 2006-2010’ wil de gemeente de handhaving en toezicht de komende jaren versterken. In 2007 zal de pilot in Regentesse-/Valkenboskwartier en Rustenburg/Oostbroek zijn afgerond. De pilot beoogt de veiligheidsrisico’s te verminderen voor gebruikers (burgers, ondernemers en bezoekers) van de stad, de leefbaarheid in de betrokken wijken te verbeteren en het naleefgedrag te vergroten van wetten en regels en verbetering van het imago van de stad. Voor het beheer na afronding van de pilot is € 0,7 miljoen gereserveerd .
Mutatie gemeentefonds, archeologie Door de voorziene Wet op de Archeologische Monumentenzorg worden middelen aan het gemeentefonds toegevoegd. De wet is door de Tweede Kamer aanvaard en ligt nu bij de Eerste Kamer. Naar verwachting zal de wet op 1 januari 2007 in werking treden. Met ingang van 2007 worden structurele middelen toegevoegd aan het gemeentefonds om de structurele lasten die de nieuwe wet met zich meebrengt te compenseren.
196
Anna van Buerenplein De gemeente Den Haag wil het Anna van Buerenplein herontwikkelen als onderdeel van het sleutelproject Den Haag Nieuw Centraal. Hiervoor is een bedrag van € 7 miljoen beschikbaar gesteld.
Maasstraat en omgeving De bouwplannen in de wijk Rivierenbuurt (de zogenaamde Krierplannen) zijn in ontwikkeling. De openbare ruimteplannen zijn nog niet uitgevoerd. Deze investering is bedoeld om fase 2 van de projecten mogelijk te maken. De kosten hiervan zijn € 2,5 miljoen.
Kerk Heilige Martelaren van Gorcum Het Bisdom Rotterdam heeft besloten om op korte termijn de Heilige Martelaren van Gorcumkerk aan het Stadhoudersplantsoen 28 te sluiten. Omdat deze kerk gelegen is een zone waar zich verschillende internationale instellingen bevinden, moeten ook locaties beschikbaar zijn om — als zich de gelegenheid voordoet — zo’n instelling te kunnen accommoderen. Daarom is besloten deze kerk op de lijst van mogelijke vestigingslocaties voor internationale organisaties te zetten. Hiervoor is € 0,79 miljoen benodigd.
Intensivering service zone en woningbouw koppen Leyweg Het vernieuwen van het centrum van Escamp wordt van grote betekenis geacht voor het gehele stadsdeel, waarbij de relatie met Wateringse Veld van extra belang is. In dit gebied wordt door middel van een intensief stedelijk programma gestreefd naar meer voorzieningen, programmatische differentiatie en stedelijkheid. De kosten hiervan bedragen € 2,5 miljoen in 2009.
Inrichting openbare ruimte The World Forum Voor de herinrichting van de openbare ruimte in de omgeving van het Congresgebouw is naast de gemeentelijke bijdrage van € 1 miljoen uit 2006 nog een bedrag van € 0,835 miljoen beschikbaar in 2007.
Winkelcentrum De Stede De planvorming van winkelcentrum De Stede voorziet in een herinrichting van de openbare ruimte (2.200 m2), intensivering met woningbouw (circa 100 woningen marktsector en doelgroep ouderen) en ondergronds gebouwde parkeervoorzieningen alsmede een nieuwe bibliotheek voor de wijk Bouwlust. De gemeentelijke bijdrage van € 1,775 miljoen wordt gebruikt voor de financiering van het ondergronds parkeren.
Erasmuszone De revitalisering van het Coornhertcentrum moet leiden tot een nieuwe ontwikkeling van een woon zorg complex en aanvullende voorzieningen met circa 240 woningen. Op basis van de huidige inzichten zal een gebouwde parkeervoorziening van circa 300 parkeerplaatsen worden gerealiseerd. Voor de onrendabele top wordt een bedrag gereserveerd van € 2,0 miljoen.
Framgebouw/Beetsstraat Dit is een door bezuinigingen vrijgekomen welzijnsgebouw dat alleen kan worden herontwikkeld door ook de naastgelegen gymzaal en tien woningen te slopen. Er kunnen zes eengezinswoningen en zes gezinsvervangende woongroepen van elk zes woningen gerealiseerd worden. Voorwaarde voor sloop van de gymzaal is een vervangende zaal van 450 m2 bruto. Hiervoor is een geschikte plek in de directe omgeving voorhanden. Dit voorstel kost € 1,6 miljoen. Ontwikkeling via reserve
Stedelijke ontwikkeling De verkenningen van de gebiedsuitwerking uit de Structuurvisie laten zien dat de gemeente plannen voor alle ontwikkelingsgebieden gelijktijdig dient te starten. Het nieuwe beleidsakkoord bepaalt dat er masterplannen komen voor de kansenzones uit de Structuurvisie. Vanuit het beleidsakkoord is € 30 miljoen beschikbaar voor de uitvoering van deze masterplannen.
Gebiedsontwikkeling World Forum In het kader van Den Haag als internationale hoofdstad van recht en vrede is de focus van Den Haag gericht op het behoud en de versterking van het internationale vestigingsklimaat voor organisaties en bedrijven in deze sector. De Staat der Nederlanden, The Hague World Forum BV en de gemeente hebben in 2004 een overeenkomst gesloten gericht op de realisatie van nieuwbouw voor Europol en een parkeergarage van ca. 590 parkeerplaatsen voor Europol en het World Forum Convention Centre. Tevens is overeengekomen dat onder gezamenlijke verantwoordelijkheid de kwaliteit van de openbare ruimte (3,2 ha.) in het The Hague World Forum wordt verbeterd. Voor de uitvoering van deze plannen is een bedrag van € 13,6 miljoen. gereserveerd. 197
Overzicht dotaties en onttrekkingen aan reserves
Dotaties aan reserves Reserve Grondbedrijf Reserve Intensivering Handhaving Bestemmingsreserve The Hague World Forum Bestemmingsreserve Masterplannen Structuurvisie Totaal dotaties Onttrekkingen aan reserves Reserve Grondbedrijf Reserve Vinex Reserve Vaststellingsprogramma Reserve Binnenstad Reserve Grondbedrijf Informatie Systeem (GBIS) Reserve Archeologie Nieuwe Gebieden Bestemmingsreserve Scheveningen Boulevard Reserve Volkshuisvestingsfonds Den Haag Zuid West Reserve Scheveningen Haven Reserve Operationele Plannen Reserve Intensivering Handhaving Reserve Actualiseren Bestemmingsplannen Reserve digitalisering Bestemmingsplannen Reserve Vervanging WonenInformatieSysteem (WIS) Reserve Afschrijving GBIS Bestemmingsreserve The Hague World Forum Bestemmingsreserve Masterplannen Structuurvisie Totaal onttrekkingen aan reserves
198
2007 15.300 2.000 13.600 30.000 60.900
2008 2.100
2009 6.000
2010 4.300
2.100
6.000
4.300
2008 4.100 1.792
2009 4.100 1.792
2010 -120 1.792
1.900
465
193 -181
150 2.000 1.000 800 3.000 1.000 500 70 250 181
200 2.338 500 800
800
5.000 21.668
10.000 22.905
2007 4.100 1.792 600 1.225
389 705
181
181 13.600 10.000 30.938
181 5.000 6.865
6.2.20 Programma Milieu Coördinerend portefeuillehouder: P.T. van Woensel
Wat gaat het kosten: programmabudget 2007 Meerjarenraming van lasten en baten (bedragen x € 1.000)
Lasten Baten Subtotaal
Dotaties aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na verrekening met reserves
Realisatie 2005 59.839 42.324 -17.515
2006 57.692 31.546 -26.146
2007 60.203 32.206 -27.997
2008 60.495 34.206 -26.289
2009 63.401 36.206 -27.195
2010 64.292 38.206 -26.086
3.686 1.218
0 600
0 600
0 500
0 600
400 0
-19.983
-25.546
-27.397
-25.789
-26.595
-26.486
Raming lasten en baten programma-activiteiten jaarschijf 2007 (bedragen x € 1.000)
Omschrijving activiteit Dierenbescherming Zeehavens Binnenhavens Grachten en vaarten Waterkering Milieueducatie (excl. stadsboerderijen) Riolering en waterzuivering Grondwater Milieubeleid en -beheer Bestrijding geluidshinder Milieuvergunningen Bodembescherming en bodemsanering Baten rioolrechten
Lasten 366 2.754 300 7.546 424 7.022 23.776 89 6.401 946 3.993 6.586
Baten
Saldo -366 -1.243 -173 -7.546 -424 -6.692 -23.776 -89 -6.391 -946 -3.993 -2.173 25.815 -27.997
1.511 127
330
10
4.413 25.815 32.206
60.203
Aansluiting met voorgaande begroting (bedragen x € 1.000)
Ontwikkeling lasten Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Doorwerking mutaties ontwerpbegroting 2006 Kapitaallasten ontwikkeling Trend Verlaging omslagrente Volume ontwikkeling Neutrale mutaties Nieuwe beleidsontwikkelingen Totaal ontwikkeling lasten Ontwikkeling dotaties aan reserves Mutaties op reserves Totaal ontwikkeling dotaties aan reserves Ontwikkeling baten Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Doorwerking mutaties ontwerpbegroting 2006 Volume ontwikkeling Nieuwe beleidsontwikkelingen Totaal ontwikkeling baten
2006 57.549 143
57.692
2007 53.415 -57 68 382 51 1.543 476 4.325 60.203
2008 52.982 -57 68 382 51 3.443 476 3.150 60.495
2009 53.788 -57 68 382 51 5.543 476 3.150 63.401
2010 53.788 -57 -91 382 51 6.543 476 3.200 64.292
2006
2007
2008
2009
2010 400 400
2006 31.603 -57
2007 31.603 -57 1.360 -700 32.206
2008 31.603 -57 3.360 -700 34.206
2009 31.603 -57 5.360 -700 36.206
2010 31.603 -57 7.360 -700 38.206
31.546
199
Ontwikkeling onttrekkingen aan reserves Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Mutaties op reserves Totaal ontwikkeling onttrekkingen aan reserves Nieuwe beleidsontwikkelingen
2006 600
2007 600
600
600
2008 600 -100 500
2009 600 600
2007
2008
2009
2010
Omzetten HTM bussen Milieu (bussen omzetten aardgas) Project zonneboilers, -panelen Ontwikkeling geothermie Onderzoek windmolens
525 500 0 150
600
300
350
0
500
500
Projectenbudget duurzaamheid
800
School in Bos (Wilhelminaoord) Investeringen openbaar vervoer
Totaal
2010 600 -600
200 100 2.250
100 2.250
100 2.250
100 2.250
4.325
3.150
3.150
3.200
Omzetten HTM-bussen Circa zestig procent van de stadsbussen wordt omgebouwd om te rijden op aardgas. De luchtkwaliteit verbetert hierdoor. In de jaren 2007 tot en met 2009 zijn verschillende bedragen benodigd (van € 0,3 miljoen tot € 0,6 miljoen) en vanaf 2010 ruim € 0,3 miljoen voor het omzetten van HTM-bussen. Daarnaast is er eenmalig € 0,5 miljoen beschikbaar.
Zonneboilers en zonnepanelen Bij de duurzame ontwikkeling van Den Haag Zuidwest staat met name het energie-aspect gekoppeld aan nieuwbouw in de belangstelling. De verbreiding van het gebruik van duurzame energie via zonneboilers en -panelen is daarvan één van de voorbeelden. Met deze begroting wordt voorgesteld voor zonneboilers en -panelen ruim € 0,5 miljoen beschikbaar te stellen vanaf 2009.
Ontwikkeling geothermie De toepassing van warmte uit dieper gelegen aardlagen (geothermie) voor de verwarming van gebouwen is toepasbaar in onder andere Den Haag Zuidwest. De studie naar de haalbaarheid en opzet van een geothermie-project is begin 2007 afgerond. Het voorstel is om voor de ontwikkeling van geothermie eenmalig € 0,15 miljoen beschikbaar te stellenn.
Onderzoek windmolens Nadat het bestuur in 2006 de exacte plaatsen voor de windmolens heeft bepaald én tevens de voorwaarden waaronder uitgifte kan plaatsvinden, zal in 2007 de selectie van initiatiefnemers plaatsvinden en kan een begin gemaakt worden met de bouwplanprocedures. Het voorstel is om voor het onderzoek naar windmolens eenmalig € 0,2 miljoen beschikbaar te stellen.
Projectenbudget duurzaamheid In de Contourennota en het Milieuprojectenplan is de richting aangegeven voor het milieubeleid voor de komende jaren. Om duurzaamheidsprojecten uit te kunnen voeren, is een incidenteel budget benodigd van € 0,8 miljoen. Hiermee worden initiatieven uit de stad ondersteund en concrete projecten uitgevoerd.
School in bos In 2007 wordt € 0,1 miljoen beschikbaar gesteld waarmee de in 2005 opgelegde taakstelling van € 0,2 miljoen wordt verlaagd. Door de eerdere taakstelling te verlagen hoeven de deelnamekosten voor de Haagse scholen/leerlingen aan School in Bos minder te stijgen, waardoor deze voor de meerderheid van de Haagse schoolkinderen bereikbaar blijft.
Investeringen openbaar vervoer Den Haag beschikt over een fijnmazig openbaar vervoernet van tram- en buslijnen. Dit openbaar vervoernet wordt gehandhaafd en uitgebreid. Voorgesteld wordt om hiervoor een investeringsbudget beschikbaar te stellen van € 2,25 miljoen.
Minder baten Norfolkline Met het vertrek van de Norfolkline in 2006 uit de Scheveningse Haven komen de opbrengsten uit havengelden van de Norfolkline schepen voor een bedrag van € 0,7 miljoen te vervallen.
200
Overzicht dotaties en onttrekkingen aan reserves
Dotaties aan reserves Bestemmingsreserve Baggerwerkzaamheden Totaal dotaties
2007
2008
2009
2010 400 400
Onttrekkingen aan reserves Legaat Ragay Bestemmingsreserve Baggerwerkzaamheden Totaal onttrekkingen aan reserves
2007
2008
2009 600
2010
600 600
500 500
600
201
6.2.21 Programma Internationale zaken, Promotie en Communicatie Coördinerende portefeuillehouders: G.Ph. Huffnagel/ W.J. Deetman
Wat gaat het kosten: programmabudget 2007 Meerjarenraming van lasten en baten (bedragen x € 1.000)
Lasten Baten Subtotaal
Dotaties aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na verrekening met reserves
Realisatie 2005 15.460 2.522 -12.938
2006 10.508 262 -10.246
2007 38.343 2.440 -35.903
2008 25.107 2.440 -22.667
2009 25.039 2.440 -22.599
2010 24.779 2.180 -22.599
756 1.061
590 242
590 638
590 600
590 600
590 600
-12.633
-10.594
-35.855
-22.657
-22.589
-22.589
Raming lasten en baten programma-activiteiten jaarschijf 2007 (bedragen x € 1.000)
Omschrijving activiteit Bestuursondersteuning college van burgemeester en wethouders (CIIO) Bureau Internationale Zaken Promotie Den Haag
Lasten 21.562
Baten 2.416
Saldo -19.146
14.119 2.662 38.343
24
-14.095 -2.662 -35.903
2.440
Aansluiting met voorgaande begroting (bedragen x € 1.000)
Ontwikkeling lasten Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Doorwerking mutaties ontwerpbegroting 2006 Kapitaallasten ontwikkeling Trend Volume ontwikkeling Neutrale mutaties Nieuwe beleidsontwikkelingen Totaal ontwikkeling lasten
10.508
2007 11.585 -2.981 10 228 1.127 14.424 13.950 38.343
2008 11.533 -2.981 10 228 1.109 14.458 750 25.107
2009 11.445 -2.981 10 228 1.129 14.458 750 25.039
2010 11.445 -2.981 11 228 868 14.458 750 24.779
Ontwikkeling dotaties aan reserves Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Totaal ontwikkeling dotaties aan reserves
2006 590 590
2007 590 590
2008 590 590
2009 590 590
2010 590 590
Ontwikkeling baten Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Trend Volume ontwikkeling Neutrale mutaties Totaal ontwikkeling baten
2006 262
2007 220 14 438 1.768 2.440
2008 220 14 438 1.768 2.440
2009 220 14 438 1.768 2.440
2010 220 14 178 1.768 2.180
Ontwikkeling onttrekkingen aan reserves Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Doorwerking mutaties ontwerpbegroting 2006 Mutaties op reserves Totaal ontwikkeling onttrekkingen aan reserves
2006 76 166
2007 40
2008 20
2009
2010
598 638
580 600
600 600
600 600
202
2006 13.300 -2.792
262
242
Nieuwe beleidsontwikkelingen
2007
2008
2009
2010
500 250
500 250
500 250
500 250
750
750
750
Evenementen Den Haag Internationale Stad / gastland expats Stad van recht en vrede / World legal heritage Campus Den Haag
5.000 5.700
Internationale conferenties Citymarketing
2.000
Totaal
500
13.950
Evenementen Voor een stevig internationaal profiel is het noodzakelijk dan Den Haag een grootschalige congresfaciliteit heeft, met een zaalcapaciteit van 2.000 deelnemers en verschillende break-out mogelijkheden. In 2007 zal het traject van locatiekeuze voor deze voorziening en het verdere ontwikkelingstraject gestalte krijgen. In deze begroting wordt structureel € 0,5 miljoen beschikbaar gesteld voor evenementen.
Gastland expats Vorig jaar is bij de begrotingsbehandeling het amendement aangenomen voor de oprichting van een servicedesk voor expats. Hiervoor was eenmalig € 0,2 miljoen ingezet. Voor het instandhouden van de servicedesk bij The Hague Hospitality Center is in deze begroting structureel € 0,25 miljoen beschikbaar gesteld. Met dit geld wordt de minimale vormgeving van zowel een fysieke als een virtuele helpdesk ingevuld.
Stad van recht en vrede/World legal heritage Voor het oprichten van de Legal Heritage Center is in deze begroting eenmalig € 5 miljoen beschikbaar gesteld. In samenwerking met verschillende internationale hoven, tribunalen en de VN komt een centrum voor de internationale gemeenschap. Dit centrum zal dienen als archief van de verschillende hoven en tribunalen. Tevens zal er de mogelijkheid zijn dat het centrum gaat dienen als een onderzoeksinstituut voor rechtsgeleerden en studenten internationaal recht.
Campus Den Haag De gemeente en de Universiteit Leiden hebben afgesproken de Haagse Campus verder te ontwikkelen tot een academisch cluster voor internationaal recht. Hiervoor is € 5,7 miljoen in de begroting beschikbaar gesteld. De hulp van de gemeente richt zich met name op de nieuwe huisvesting. Het voornemen is om het pand Casuariestraat hiertoe aan te kopen.
World Legal Heritage Center Voor het oprichten van de Legal Heritage Center is in deze begroting eenmalig € 5 miljoen beschikbaar gesteld. In samenwerking met verschillende internationale hoven, tribunalen en de VN komt een centrum voor de internationale gemeenschap. Dit centrum zal dienen als archief van de verschillende hoven en tribunalen.
Internationale conferenties Voor 2007 is € 0,5 miljoen beschikbaar voor het 10-jarig bestaan van het OPCW en de herdenking van 100 jaar tweede wereldvredesconferentie.
Citymarketing In 2007 wordt verder gewerkt aan het vergroten van de samenwerking tussen gemeente, bedrijfsleven en overige instellingen, hier is in 2006 een start gemaakt. Belangrijk onderdeel van citymarketing is een nationale en internationale campagne, hierbij gaat het zowel om promotie als om PR. Andere onderdelen waar in 2007 aan uitvoering aan gegeven wordt zijn het Citymarketing Center (attractieve en multimediale presentatie van de stad), een internationaal aansprekend Vredesmuseum, een driejaarlijks internationaal Vredesfestival en het programma attractieve stad. Bij het laatste gaat het onder andere om citydressing, gastvrijheid en service. Ook evenementen en festiviteiten spelen in 2007 een belangrijke rol.
203
Overzicht dotaties en onttrekkingen aan reserves
Dotaties aan reserves Bestemmingsreserve Wervingsfonds Totaal dotaties
2007 590 590
2008 590 590
2009 590 590
2010 590 590
Onttrekkingen aan reserves Bestemmingsreserve Wervingsfonds Bestemmingsreserve Hardware Residentienet Bestemmingsreserve Verbetering toegankelijkheid Haagse website Totaal onttrekkingen aan reserves
2007 590 10 38 638
2008 590 10
2009 590 10
2010 590 10
600
600
600
204
6.2.22 Programma Financiën Coördinerend portefeuillehouder: Mw. J. Klijnsma
Wat gaat het kosten: programmabudget 2007 Meerjarenraming van lasten en baten (bedragen x € 1.000)
Lasten Baten Subtotaal
Dotaties aan reserves Onttrekkingen aan reserves Saldo na verrekening met reserves
Realisatie 2005 256.473 991.112 734.639
2006 277.266 965.307 688.041
2007 243.968 1.100.840 856.872
2008 253.007 1.014.798 761.791
2009 247.204 1.022.065 774.861
2010 249.859 1.017.935 768.076
68.400 75.583
17.625 92.778
12.864 81.420
4.865 28.410
2.560 43.295
959 31.133
741.822
763.194
925.428
785.336
815.596
798.250
Raming lasten en baten programma-activiteiten jaarschijf 2007 (bedragen x € 1.000)
Omschrijving activiteit Bestuursondersteuning college van burgemeester en wethouders (CF) Gemeentebrede onderzoeken en ondersteuning Nutsbedrijven Geldleningen en uitzettingen korter dan 1 jaar Beleggingen Geldleningen en uitzettingen langer of gelijk aan 1 jaar Algemene Uitkering Gemeentefonds Nader te verdelen bezuinigingen Post Onvoorzien Nog te verdelen middelen Reclame-opbrengsten Uitvoering Wet WOZ Baten onroerende-zaakbelasting gebruikers Baten onroerende-zaakbelasting eigenaren Baten toeristenbelasting Baten hondenbelasting Baten precariobelasting Baten precariobelasting (Stedelijke ontwikkeling) Lasten heffing en invordering gemeentelijke belastingen Overige activiteiten gemeentelijke belastingen Interne/externe leveringen
Lasten 4.873 418 1.193 1.830 304 77.078 -6.500 5.300 18.298 260 4.045
35 593 7.341 67 128.833 243.968
Baten 197 336 15.408 2.541 63.182 112.350 674.421
1.407 2.108 22.074 60.211 3.916 1.669 15.365 777 1.428 67 123.383 1.100.840
Saldo -4.676 -82 14.215 711 62.878 35.272 674.421 6.500 -5.300 -18.298 1.147 -1.937 22.074 60.211 3.916 1.634 15.365 184 -5.913 -5.450 856.872
205
Aansluiting met voorgaande begroting (bedragen x € 1.000)
Ontwikkeling lasten Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Doorwerking mutaties ontwerpbegroting 2006 Kapitaallasten ontwikkeling Trend Verlaging omslagrente Volume ontwikkeling Neutrale mutaties Nieuwe beleidsontwikkelingen Totaal ontwikkeling lasten Ontwikkeling dotaties aan reserves Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Doorwerking mutaties ontwerpbegroting 2006 Mutaties op reserves Totaal ontwikkeling dotaties aan reserves Ontwikkeling baten Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Doorwerking mutaties ontwerpbegroting 2006 Trend Volume ontwikkeling Neutrale mutaties Nieuwe beleidsontwikkelingen Totaal ontwikkeling baten Ontwikkeling onttrekkingen aan reserves Gepubliceerde begroting dienstjaar 2006 Doorwerking mutaties ontwerpbegroting 2006 Mutaties op reserves Totaal ontwikkeling onttrekkingen aan reserves
2006 271.876 5.390
277.266 2006 16.025 1.600 17.625 2006 958.573 6.734
965.307 2006 89.012 3.766 92.778
Nieuwe beleidsontwikkelingen
2007 265.945 4.974 -2.541 -10.223 -125 -4.943 10.606 -19.725 243.968
2008 262.963 4.974 2.448 -10.223 -125 -491 5.561 -12.100 253.007
2009 255.803 4.974 1.880 -10.223 -125 5.038 4.457 -14.600 247.204
2010 255.803 4.974 2.059 -10.223 -125 3.481 5.490 -11.600 249.859
2007 3.152
2008 4.315
2009 2.560
2010 2.560
9.712 12.864
550 4.865
2.560
-1.601 959
2007 929.425 5.939 165 5.295 11.306 148.710 1.100.840
2008 922.341 5.939 165 11.207 6.536 68.610 1.014.798
2009 919.051 5.939 165 16.231 6.569 74.110 1.022.065
2010 919.051 5.939 165 14.101 6.569 72.110 1.017.935
2007 24.182
2008 21.535
2009 12.486
2010 12.486
57.238 81.420
6.875 28.410
30.809 43.295
18.647 31.133
2007
2008
2009
2010
-6.500 -18.000
-13.000 -18.000 18.000 500 400
-18.000 -18.000 21.000
-18.000 -18.000 24.000
400
400
-19.725
-12.100
-14.600
-11.600
6.550
6.550
11.250
11.250
60.000 17.700 15.000 51.785 -4.400
15.200 49.349 -4.400
18.000 47.349 -4.400
18.000 45.349 -4.400
Lasten: Nader te verdelen bezuinigingen (apparaatskosten) (ter dekking voor nieuw beleid) Dekking voor nieuw beleid Te verdelen nieuw beleid t.b.v knelpunten 2008-2010 Verbetertraject DSO Exploitatie bibliotheek Investering Cultuurpand
Totaal
1.000 400 3.375
Baten: Dividend Eneco Woningbeheer Bespaarde rente Reele stijging gemeentefonds Taakmutaties gemeentefonds Verlaging OZB met 10% Overig
Totaal
2.075
1.911
1.911
1.911
148.710
68.610
74.110
72.110
Nader te verdelen bezuiniging De bezuiniging op de gemeentelijke apparaatskosten van € 6,5 miljoen in 2007 oplopend naar € 18 miljoen in 2010 is hier opgenomen en krijgt in 2007 een nadere uitwerking in de diverse programma’s.
206
Verbetertraject DSO Naar aanleiding van de tekortkomingen bij de jaarrekening 2005 in het financieel beheer van de dienst Stedelijke Ontwikkeling is een fors verbeterprogramma gestart om uiterlijk in 2008 het financieel beheer op orde te hebben. Hiervoor is €1,5 miljoen beschikbaar gesteld. De overige onderdelen zijn toegelicht bij de inleidende paragraaf over de budgettaire ruimte. Overzicht dotaties en onttrekkingen aan reserves
Dotaties aan reserves Financieringsreserve Activa Reserve Financiering Egalisatiereserve ID banen Bestemmingsreserve PSB Module Bestemmingsreserve Beleidsprogramma 2006-2010 Totaal dotaties
Onttrekkingen aan reserves Financieringsreserve Activa Egalisatiereserve ID banen Reserve Personeels Hypotheek Portefeuille Bestemmingsreserve Omzetten van I/D-banen Bestemmingsreserve PSB Module Reserve Welzijnsaccommodatiebeleid Reserve Certificering DSO/DSB Reserve Projectkosten EOS Reserve Frictiekosten Voorjaarsnota Reserve Digitalisering Werkplekken Reserve Bundeling kwaliteitssystemen Reserve Risico Inventarisatie en - Evaluatie Reserve Afschrijving CTR Bestemmingsreserve Beleidsprogramma 2006-2010 Bestemmingsreserve Afschrijving Simba 2500 Bestemmingsreserve Activering duurzame goederen (DSB) Bestemmingsreserve Ontwikkelingskosten Gemeentelijk Contact Centrum Bestemmingsreserve Flexibele huisvesting Bestemmingsreserve Gezondheidsmanagement Totaal onttrekkingen aan reserves
2007 200 3.152 112 9.400 12.864
2007 283 2.403 863 6.750 226 830 152 589 675 227 100 76 840 66.675 36 100 445 150 81.420
2008 550 3.104 1.211
2009
2010
2.560
959
4.865
2.560
959
2008 288 2.221 754 6.188 225 1.150
2009 301
2010 301
658
450
17.548 36
41.126 320 36
30.026 320 36
28.410
43.295
31.133
134 720
207
Bijlage 1. Aansluiting commissies op programma’s 1
Commissie Veiligheid , Bestuur en Financiën (VBF) programma Bestuur/Gemeenteraad (Presidium) programma Bestuur/College (W.J. Deetman, G.Ph. Huffnagel, R.S. Baldewsingh) programma Openbare orde en veiligheid (W.J. Deetman) programma Burgerzaken (G. Ph. Huffnagel) programma Financiën (mw. J. Klijnsma)
2
Commissie Maatschappelijke ontwikkeling (MO) programma Maatschappelijke ondersteuning (H.P.G. van Alphen) programma Welzijn (H.P.G. van Alphen) programma Volksgezondheid en zorg (H.P.G. van Alphen)
3
Commissie Stedelijke ontwikkeling en Ruimtelijke ordening (SRO) programma Wonen (J.M. Norder) programma Stedelijke ontwikkeling, Binnenstad en Binckhorst (J.M. Norder, P.T. van Woensel)
4
Commissie Sociale zaken, Werkgelegenheid, Economie en Internationale zaken (SWEI) programma Werk en inkomen (H.P.M. Kool) programma Armoedebestrijding (H.P.M. Kool) programma Economie (H.P.M. Kool) programma Internationale zaken, promotie en communicatie (G.Ph, Huffnagel, W.J. Deetman)
5
Commissie Verkeer, Milieu en Leefomgeving (VML) programma Verkeer (P.T. van Woensel) programma Milieu (P.T. van Woensel) programma Leefbaarheid (R.S. Baldewsingh)
6
Commissie Jeugd en Burgerschap (JB) programma Cultuur en media (mw. J. Klijnsma, R.S. Baldewsingh) programma Burgerschap (R.S. Baldewsingh) programma Onderwijs (S. Dekker) programma Jeugd (S. Dekker) programma Sport (S. Dekker)
Uitkomst 2005* Raming 2006 Raming 2007 390 386 388 228 245 244 463 457 455 1.490 1.504 1.513 168 184 184 209 222 223 1.327 1.533 1.556 384 442 405 267 263 258 927 873 921 94 99 97 944 1.060 1.050 47 53 53 155 157 153 21 7.028 7.477 7.499
Uitkomst 2005* Raming 2006 Raming 2007 25.079 25.405 26.057 10.205 11.746 11.907 19.247 20.269 20.591 54.396 57.731 54.070 8.763 8.879 8.844 9.766 9.813 10.290 65.695 76.760 79.334 17.776 18.128 18.235 13.026 12.864 12.617 50.903 53.432 53.064 5.650 6.016 5.915 47.123 48.452 49.812 3.045 3.365 3.507 5.141 5.504 5.586 764 336.579 358.364 359.829
Salarissen en sociale lasten eigen personeel Uitkomst 2005* Raming 2006 Raming 2007 570 1.023 770 451 242 300 2.948 2.780 2.875 681 597 579 59 54 54 167 142 53 1.671 1.319 504 463 426 0 310 94 94 641 979 739 103 85 85 2.211 2.026 1.989 71 51 28 0 0 0 0 10.346 9.818 8.070
Kosten voormalig personeel
* Bron: Sociaal Jaarverslag 2005 N.B.: De opgegeven formatieruimte in de begroting ligt voor de jaren 2006 en 2007 rond de 7500 Fte. Dit is inclusief beschikbare vacature ruimte.
BSD DBZ BRW SZW GBD DOB DSB FAD HGR DSO HCO OCW GAD POO Overig Totaal
Dienst
Formatieplaatsen (FTE)
Bijlage 2: Personele sterkte en personeelslasten
(bedragen in €1000)
Bijlage 3 Overzicht gemeentelijke tarieven Omschrijving tarief
wijziging Tarief 2007 gemiddeld tarief in %
Raming opbrengst (x € 1.000)
Toe te rekenen lasten (x € 1.000)
Kostendekking
47,46
1.476
1.476
100%
8,24
117
117
100%
31,26
1.011
1.011
100%
Programma Burgerzaken Publiekrechtelijk Paspoorten )*
23,11%
Bijschrijving )* Nederlandse identiteitskaart )*
0,74% 1,60%
32,47
264
264
100%
-0,07%
43,75
924
924
100%
Vermissing rijbewijs
1,60%
32,47
100
100
100%
Inlichtingen Vestigingsregister
1,74%
3,50
8
6
75%
diverse
1
1
100%
Vermissing reisdocument Rijbewijzen )**
Abonnementen Vestigingsregister Getuigen
1,62%
Huwelijken/Partnerschapsregistratie
7,54
2
2
100%
diverse
386
386
100% 100%
Afschrift/uittreksel burgerlijke stand )*
0,97%
10,40
368
368
Duplicaat trouwboekje
1,53%
13,95
4
4
100%
Verlof eerder/later begraven
0,60%
65,82
37
37
100%
Verklaring huwelijksbevoegdheid )*
0,58%
19,00
1
1
100%
Inlichting uit de GBA
1,72%
5,32
255
255
100%
Gezinsstaat
-3,00%
11,00
34
34
100%
Legalisatie handtekening
-3,60%
11,52
145
145
100%
Gedragsverklaring )*
69,39%
30,05
47
47
100%
Algemene verklaring
1,59%
11,52
327
327
100%
Attestatie de vita
1,46%
11,14
14
14
100%
Nationaliteitsbewijs
1,59%
11,52
12
12
100%
11,10
11
11
100%
Verklaring < A4 / >A4 Inlichtingen Naturalisatie )*
5,32
146
146
100%
diverse
147
147
100%
5.838
5.836
Totaal *) De hoogte van het tarief is niet (volledig) beïnvloedbaar door de gemeente als gevolg van Rijksvoorschriften
Programma Openbare orde en veiligheid Publiekrechtelijk lump sum
600
600
Gebruiksvergunningen
668
240
240
100%
Vergunningen verkoop vuurwerk
452
20
20
100%
Bouwvergunningen DSO
Dienstverlening volgens legesverordening Vergunning prostitutieinrichting APV Vergunningen
1,06%
100%
diverse
190
190
100%
1.214
100
151
66% 100%
diverse
Subtotaal
478
478
1.628
1.679
Privaatrechtelijk Automatische brandmeldinstallaties
2.150
1.000
1.000
100%
Verhuur ruimten Overige dienstverlening brandweer
lump sum
140
140
100% 100%
diverse
497
497
Subtotaal
1.637
1.637
Totaal
3.265
3.316
100%
Omschrijving tarief
wijziging Tarief 2007 gemiddeld tarief in %
Raming opbrengst (x € 1.000)
Toe te rekenen lasten (x € 1.000)
Kostendekking
45
162%
Programma Cultuur en media Publiekrechtelijk diverse
73
Basisabonnement bibliotheek
1,52%
26,65
1.107
Leengeld cd-roms
0,00%
2,00
17
Leengeld compact-discs
0,00%
2,00
101
Leengeld beelddragers
0,00%
2,00
0
Leengeld avm
0,00%
2,00
6
Leengeld DVD
0,00%
2,00
109
Boetegeld Overige inkomsten gebruikers bibliotheek
0,00%
0,12
425
Dienstverlening door HGA
diverse
160 1.998
45
54.387
54.387
1,60%
23
161
15%
1,60%
762
762
100%
55.172
55.310
Totaal Programma Leefbaarheid Publiekrechtelijk Afvalstoffenheffing (huisvuil) tarief 1-pers. huishouding
9,85%
259,92
tarief 2 pers. huishouding
9,85%
282,36
tarief 3+ pers. huishouding
9,85%
304,80
Bewaargeld verwijderde bromfietsen Begraafrechten Subtotaal Privaatrechtelijk Verhuur volkstuinen
1,60%
Subtotaal Totaal
100%
293
113
293
113
259%
55.465
55.423
1.719
1.719
100%
1.719
1.719
100%
Programma Economie Publiekrechtelijk Marktgelden-warenmarkten
1,60%
Totaal Programma Sport Publiekrechtelijk Zwembaden
diverse
3.745
11.326
33%
Sporthallen Sportterreinen
diverse
1.757
9.830
18%
diverse
1.177
12.898
9%
6.679
34.054
Totaal
Omschrijving tarief
wijziging Tarief 2007 gemiddeld tarief in %
Raming opbrengst (x € 1.000)
Toe te rekenen lasten (x € 1.000)
Kostendekking
Ambulancedienst
diverse
10.294
10.342
100%
Vaccinaties
diverse
1.100
1.197
92%
Wettelijke taken infectiebestrijding
diverse
414
1.478
28%
Ov. tarieven inf.bestrijding
diverse
171
171
100%
Indicatiestellingen Uitvoering lijkbezorging/for.geneeskunde
diverse
431
431
100% 59%
Programma Volksgezondheid en zorg
Publiekrechtelijk
diverse
64
109
12.474
13.728
diverse
15.755
16.591
diverse
9.694
Totaal Programma Verkeer
Publiekrechtelijk Parkeren op straat Parkeerbelasting (vergunningen en naheffing)
95%
25.449
16.591
15.684
20.184
15.684
20.184
Privaatrechtelijk Uitvoering aanschrijving van gemeentewege (incl. opslag)
1.381
1.381
100%
Subtotaal
1.381
1.381
100%
17.065
21.565
Totaal
Programma Wonen Publiekrechtelijk "Leges" Bouwen
diverse
Subtotaal
Totaal
78%
Programma Milieu Publiekrechtelijk Binnenhavenbelasting
1,60%
Rioolrecht Rioolrecht, grootafvoer Rioolrecht, eigenaren Zeehavenheffing
1,60%
160,61
19,64%
101,48
1,60%
Totaal
129
283
46%
25.815
25.815
100%
2.217
2.565
86%
28.161
28.664
761
570
Programma Financiën Publiekrechtelijk Opbrengst precario OZB gebruikers niet-woningen OZB eigenaren woningen OZB eigenaren niet-woningen
0,00%
3,92
-16,59%
1,86
0,00%
4,91
22.714 60.211
Toeristenbelasting
div
Hondenbelasting Precariobelasting
div
1.669
div
15.365
Totaal
3.916
104.636
570
134%
Bijlage 4 : Overzicht reserves
Openbare orde en Veiligheid BR Verbindingsapparatuur C2000 BR Project brandveiligheid BR Eigen risicodragerschap WAO (BRW) BR Voorbereidingskosten bouw Petroleumhaven/bureau Laak BR Reorganisatie Brandweer BR Activeren Duurzame goederen BR Cameratoezicht en aanpak geweld op straat BR Verbetering brandveiligheid BR BIBOB BR veiligheid Escamp BR Aanpak veelplegers BR Nazorg crisisbeheersing BR Vervanging Cameratoezicht
Burgerzaken BR Rijbewijzen BR Reorganisatie DBZ BR Afschrijving DBZ (Pinnen aan de Balie)
Bestuur / College BR ARHI BR Klantgerichtheid BR Boventalligen BR Opkomsbevordering Gemeente Raadsverkiezingen BR Presentatie Materiaal Internationale gastvrijheid BR Electronische dienstverlening BR The Hague Legal Capital BR Eigen risicodragerschap WAO (BSD) BR Functioneel en technisch ontwerp digitalisering dossiers BR Electronische indiening bezwaarschriften BR Zoekprogramma Octopus BR Opleidingen Europese regelgeving BR Tarieven Collectieve huisvesting BR Aanpassing Foyer BR Afschrijving Collectieve Huisvesting BR Leyweg BR Groenmarkt BR Afschrijving Overige Huisvesting BR Tarieven Haagnet BR Afschrijving ICT-FAD BR Actief personeel (boventalligen en bovenformatieven)
Bestuur / Gemeenteraad BR Onderzoeksbudget Rekeningencommissie (GRI) BR Onderzoek en enquete BR Activeren Lichtkrant BR Digitalisering historische handelingen van de raad
Omschrijving product
(bedragen in € 1000) BR = bestemmingsreserve
3.954
883 0 244 639 1.001 88 246 450
393 10 0
641 526 580 1.747
12.972
1.463 1.315
7.100
1.806 131
138
40 47 578 104 9 237 4
38 33 9 0 80
723
41
236 46
400
0
320 2.464
1.824
10 10
45
165
80
10
90 90
883 236 290 639 1.001 88 246 450 41 0 4.677
393 10 400
641 526 580 1.747
45 138 10 10 1.806 131 0 7.100 1.824 0 1.463 1.315 320 15.436
40 57 578 104 9 317 4 165
38 33 9 90 170
0 0 883 0 0 0 0 0 0 60 1.015
72 0 0
0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 420 0 0 330 0 0 0 750
0 0 0 0 0 0 0 0
0 11 0 0 11
883 236 71 346 412 88 246 450 41 0 3.276
393 10 100
453 419 0 872
45 50 10 10 0 131 0 0 1.824 0 0 0 320 3.185
40 57 164 104 9 317 4 100
0 0 2 90 92
Saldo per Resultaat- Saldo per Dotaties Onttrek31-12verdeling 01-01kingen 2005 2005 2006
0 0 1.102 293 589 0 0 0 0 60 2.416
72 0 300
188 107 580 875
0 88 0 0 1.806 0 420 7.100 0 330 1.463 1.315 0 13.001
0 0 414 0 0 0 0 65
38 44 7 0 89
60 132
72
0
840
840
0
1.053
71 293 589
100
188 107 80 375
358
13
42
88
65
150
2
2
0 0 1.031 0 0 0 0 0 0 120 1.495
144 0 200
0 0 500 500
0 0 0 0 1.806 0 378 7.100 0 1.157 1.463 1.315 0 13.483
0 0 264 0 0 0 0 0
38 44 5 0 87
60 132
72
0
0
0
40 211
71
100
128 128
273
97
42
134
2
2
0 0 960 0 0 0 0 0 0 140 1.416
216 0 100
0 0 372 372
0 0 0 0 1.806 0 336 7.100 0 1.060 1.463 1.315 0 13.210
0 0 130 0 0 0 0 0
38 44 3 0 85
60 132
72
0
0
0
261
161
100
128 128
269
97
42
130
3
3
0 0 799 0 0 0 0 0 0 200 1.287
288 0 0
0 0 244 244
0 0 0 0 1.806 0 294 7.100 0 963 1.463 1.315 0 12.941
0 0 0 0 0 0 0 0
38 44 0 0 82
60 132
72
0
0
0
69 169
100
128 128
139
97
42
0
0 0 699 0 0 0 0 0 0 191 1.250
360 0 0
0 0 116 116
0 0 0 0 1.806 0 252 7.100 0 866 1.463 1.315 0 12.802
0 0 0 0 0 0 0 0
38 44 0 0 82
Saldo per Dotaties Onttrek- Saldo per Dotaties Onttrek- Saldo per Dotaties Onttrek- Saldo per Dotaties Onttrek- Saldo per 31-12kingen 31-12kingen 31-12-2008 kingen 31-12-2009 kingen 31-122006 2007 2010
Onderwijs BR Activering HCO BR Vervanging vloerbedekking BR Hek + verlichting BR Activering HCO BR Vervanging Futurelab BR Extra kosten invoering vraagfinanciering Financieringsreserve activa BR Programma onderwijshuisvesting BR Klokuurvergoeding gymnastieklokalen openbaar Financieringsreserve activa BR Programma onderwijshuisvesting Financieringsreserve activa BR Programma onderwijshuisvesting BR Verzelfstandiging Voortgezet Onderwijs Financieringsreserve activa BR Programma onderwijshuisvesting BR Peuterspeelzaal accommodaties BR Rijksbezuinigingen GOA en inburgering BR Leerlingenvervoer BR Beleid Leerlingenvervoer Financieringsreserve activa BR Automatisering OCW BR Meerj.Onderhoud onderwijshuisvesting BR Digitaal leren BR Leidse Universiteit BR Leerplicht BR Veiligheid op scholen BR ICT-projecten BR Meerj. Onderhoudprogr. Binnenkant Scholen BR Programma onderwijshuisvesting BR Stedelijk Onderwijsbeleid BR Projectcoördinator veiligheid
Cultuur en Media BR Casema Mediafonds BR P&A BR Plato HGA BR Beheerorganisatie Plato BR Nieuw bibliotheeksysteem HGA BR Spreidingsplan bibliotheekfilialen BR Activeringskosten inventaris en automatisering BR Radio Frequency Identifaction (RFID) BR ICT-vernieuwing BR Viering 100 jaar BIEB Financieringsreserve activa BR Koorenhuis BR Onderhoud cultuurgebouwen Financieringsreserve activa BR Onderhoud cultuurgebouwen BR Theater de Poort BR Arbo-aanpassingen cultuuraccomm. BR Cultuur Constant Rebequeplein BR Wachtgeldverplichtingen Zcala BR Overloop projecten 2003/Meerjarige Cultuur Projecten BR Appeltheater BR Overloop projecten 2003/Meerjarige Cultuur Projecten BR Onderhoud cultuurgebouwen BR Jubileumjaar/eurotentoonstelling BR Initiatieven Programma Cultuur BR (Internationale) Cultuurstad BR Cultuurpromotie Financieringsreserve activa
989 129 1.482 16 180 0 550 5.964 501 245 145
5.516 514 150
80
13 12 55 0 0
23.343
200 2.734 191 293
13.029 340 319 2.211
2.466 108
786 266 400
943
300
385
600
46 120 150
2.112
320 400
292
450
350 50 100
130 20
0 13 12 101 120 150 0 0 600 0 0 0 0 80 0 0 5.516 514 150 385 0 989 129 1.482 16 180 0 850 5.964 1.444 245 145
786 266 400 130 20 2.466 108 350 50 100 0 0 0 0 13.479 340 319 2.211 292 0 0 200 2.734 191 293 320 400 0 25.455 13 0 0 0 0 0 0 392 0 0 3.107 0 80 0 0 330 0 0 0 0 0 0 0 712 0 0 574 0 431 991 0 0
0 0 0 0 0 200 0 0 0 0 0 1.000 0 5.320 3.384 0 0 1.420 0 30 30 30 0 0 0 0 0 1.735 13.149 4 13 12 28 120 150 0 0 600 0 0 0 0 80 0 0 500 514 150 385 0 814 35 1.692 16 116 250 650 1.400 1.480 245 145
300 20 140 40 20 2.053 11 350 50 100 0 500 0 0 3.659 0 319 2.881 0 0 0 30 2.734 0 0 0 400 0 13.607 9 0 0 73 0 0 0 392 0 0 3.107 0 80 0 0 330 5.016 0 0 0 0 175 94 502 0 64 324 200 4.995 955 0 0
486 246 260 90 0 613 97 0 0 0 0 500 0 5.320 13.204 340 0 750 292 30 30 200 0 191 293 320 0 1.735 24.997
5
1.100
248
60
2.331
294
42.374
3.500 15.300 5.000 12.529 5.000
1.045
64 324 200 1.200
175 36 502
3 248 685
30 2.331 1 60
4 294
15
4
123 18.295
191 293
85
750 60 15
613 11.779 340
20 3.500
22 11
150 123 130 90
5 0 0 58 0 0 290 98 0 2.301 776 59 20 0 245 82 4.331 0 0 0 1.100 0 58 0 0 0 0 0 3.800 955 0 0
336 123 130 0 0 1.636 86 0 0 0 3.480 12.300 5.000 17.236 6.425 0 0 0 232 15 30 115 0 0 0 320 0 1.612 49.076
1.110
82
20
776
98
10.800
4.500
6.300
1.200
37
27
13 82 2.315
124 776 3 20
17 98
9
2
123 13.263
85
60 15
1.084 4.500
160 6.300
522 11
150 123 130
3 0 0 49 0 0 371 0 0 2.953 0 76 0 0 314 0 2.016 0 0 0 1.073 0 21 0 0 0 0 0 3.710 955 0 0
186 0 0 0 0 1.114 75 0 0 0 9.620 6.000 5.000 20.652 1.925 0 0 0 172 0 30 30 0 0 0 320 0 1.489 46.613
1.000
1.000
0
7.500
1.500
6.000
1.200 1.000
21
27
2.016
17
4
154
19
9
2
123 10.748
60
1.264 1.925
412 6.000
767 11
186
1 0 0 40 0 0 352 0 0 2.799 0 72 0 0 297 0 0 0 0 0 2.046 0 0 0 0 0 0 0 2.510 955 0 0
0 0 0 0 0 347 64 0 0 0 15.208 0 5.000 20.888 0 0 0 0 112 0 30 30 0 0 0 320 0 1.366 43.365
0
0
52
17
4
154
19
3
1
123 2.192
60
1.324
652
22 11
0 0 0 37 0 0 333 0 0 2.645 0 68 0 0 280 0 0 0 0 0 1.994 0 0 0 0 0 0 0 2.510 955 0 0
0 0 0 0 0 325 53 0 0 0 14.556 0 5.000 19.564 0 0 0 0 52 0 30 30 0 0 0 320 0 1.243 41.173
Jeugd BR Samen Spelen (3e tranche) BR Coordinatie / Activiteiten Jong BR Wachtlijsten JIT BR Buitenschoolse opvang BR Aanloopkosten handhaving en toezicht Kinderopvang BR Peuterspeelzalen BR Dienstverrichtingen voor Ypenburg/Leidschenveen BR Integrale Jeugdgezondheidszorg
Armoedebestrijding BR Automatisering Pandhuis BR Renovatie Pandhuis BR Herwaardering debiteuren BR WWB I-deel BR Implementatie van de ondersteuningsloketten WMO BR Pilot huurteams
Werk en Inkomen BR Materiële Vaste Activa HGR BR Omnigroen-Zuid BR Nieuwbouw Haegheflor Egalisatiereserve Vervanging Hardware componenten BR Herwaardering debiteuren BR WWB I-deel BR BVG Laak BR Activering Hardware BR Ioaw/Ioaz/Bbz BR Eigen risicodragerschap WAO SZW BR Aansluiting dienst SZW bij het GCC en frictiekosten GCC 2006 BR Elektronische dienstverlening (project Hermes) BR Digitale klantdossiers BR Herwaardering debiteuren BR WWB I-deel BR Herwaardering debiteuren BR Ioaw/Ioaz/Bbz
Burgerschap BR Inburgering Antilliaanse jongeren BR Project Den Haag Zuid West BR Vertrouwenspersoon BR Cofinanciering voor mentoren en coaches BR Amendement Interculturalisatie en diversiteit BR Herwaardering debiteuren BR Gemeentelijke middelen inburgering
BR Intensivering Aanpak Voortijdig Schoolverlaten BR V&O personeel BR Professionalisering Documentaire informatie functie BR Diverse ICT-kosten BR Invoering Rechtmatigheid BR 1e Inrichting Onderwijsleerpakketten Nog Te Realiseren Scholen Egalisatiereserve Eigen Risicodrager WAO (OCW) BR Glazen stadhuis BR Terugdringen Ziekteverzuim BR Versterking financiele functie BR Veiligheid op scholen BR Rijksbezuinigingen GOA en inburgering
1.744
316 200
383
815 30
168 405 4.752 8.700 0 23 14.048
0 0 0 19 3.453 277 732 51.620
641 0 3.386 280 26.040 16.455 141 857 -661 0
127 0 587
22 438
574 0 18.911
1.066
350 150 100 100 30
300 600
100
100 100
1.435
1.435
2.319
250 100 550
1.159
260
462 1.312
150 200 500
4.194
1.050 100 500
815 130 100 383 100 316 200 300 2.344
168 405 4.752 8.700 1.435 23 15.483
250 100 550 19 3.453 277 732 53.939
641 260 3.386 280 26.040 16.455 141 857 -661 1.159
0 0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 -115 39.269
400 0 0 0 0 38.026 0 609 349 0
0 0 0 0 0 0 0 0
4.290 200 0 0 0 0 514 11.634
0 1.066 1.050 100 500 574 0 23.105 22 438 150 200 500 127 462 1.899
0 0 0 0 0
350 150 100 100 30
415 130 100 150 100 159 0 300 1.354
168 405 0 0 1.435 23 2.031
250 100 550 0 3.453 0 0 55.162
190 26 0 0 0 50.217 141 235 0 0
22 438 0 200 0 0 462 1.122
551 925 425 100 350 574 514 13.568
350 150 100 100 30
400 0 0 233 0 157 200 0 990
0 0 4.752 8.700 0 0 13.452
0 0 0 19 0 277 617 38.046
851 234 3.386 280 26.040 4.264 0 1.231 -312 1.159
0 0 150 0 500 127 0 777
3.739 341 625 0 150 0 0 21.171
0 0 0 0 0
0
0
675 1.676
524 77
400
0
4.238
200
990
157 200
233
400
0
16.773
271
12.959 3.250
267 26
0
9.248
150
2.000 297 625
0 0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 4.752 8.700 0 0 13.452
0 0 0 19 0 277 1.292 22.949
984 208 3.386 280 13.081 1.014 0 1.484 -235 1.159
0 0 150 0 500 127 0 777
1.739 244 0 0 0 0 0 16.161
0 0 0 0 0
0
0
675 1.652
500 77
400
0
2.286
200
0
0
690
376
288 26
0
6.753
1.739 291
0 0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 4.752 8.700 0 0 13.452
0 0 0 19 0 277 1.967 23.911
1.096 182 3.386 280 13.081 1.014 0 1.608 -158 1.159
0 0 150 0 500 127 0 777
0 153 0 0 0 0 0 11.694
0 0 0 0 0
0
0
675 2.771
1.619 77
400
0
2.200
200
0
0
843
476
341 26
0
4.737
268
0 0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 4.752 8.700 0 0 13.452
0 0 0 19 0 277 2.642 25.839
1.155 156 3.386 280 13.081 1.014 0 2.751 -81 1.159
0 0 150 0 500 127 0 777
0 85 0 0 0 0 0 9.157
0 0 0 0 0
0
0
675 1.152
77
400
0
200
200
0
0
1.046
620
400 26
0
535
285
0 0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 4.752 8.700 0 0 13.452
0 0 0 19 0 277 3.317 25.945
1.155 130 3.386 280 13.081 1.014 0 2.131 -4 1.159
0 0 150 0 500 127 0 777
0 0 0 0 0 0 0 8.822
0 0 0 0 0
Welzijn BR Project Den Haag Zuid West BR Maatschappelijk herstel BR Tijdelijke Stimuleringsregeling Vrijwilligers BR Particuliere initiatieven BR Kwantiteit en kwaliteit Impuls Welzijnswerk BR Interactieve Portal Welzijnsorganisaties BR Work Flow Managementsysteem BR Voorzieningen Leidschenveen
Maatschappelijke ondersteuning BR Wet voorziening gehandicapten BR Kansenkaarten BR Kwaliteit panden vrouwenopvang BR Vrouwen Opvang GSB III BR Huisv.t.b.v.maatschapp.opvang BR Kadernota maatschappelijke opvang BR Nachtopvang M.O. BR Thuislozenzorg GSB III
Sport Financieringsreserve activa BR Onderhoud sportaccommodaties BR Afschrijvingen OCW BR Topsporthal BR Breedtesport BR De Uithof BR Bouw stadion BR Geluidwerende Maatregelen Stadion BR vertraging bouw stadion ADO BR Koninkrijksspelen Financieringsreserve activa BR Geluidwerende Maatregelen Stadion BR Nieuw stadion ADO BR Afschrijving Buitensportcomplex Rietwijk BR Afschrijving Buitensportcomplex de BRAS BR Escampcarre BR Aanpassen sportpark Escamp BR Beachsporthal
Economie BR Strategische aankopen Binckhorst BR Plan van Aanpak Keizerstraat BR Detailhandelsmonitor BR Winkelstraten (ESB) BR Vereenvoudiging Regelgeving
Leefbaarheid BR MOP Wegen BR Aanlichten gebouwen BR Verlichting 8e stadsdeel BR Project " Pak de rotzooi aan" BR Laan van NOI BR Bomen BR "MOP Groen" *1) BR Madestein BR Activeren Afvalbakken
1.029
0 99 164 500 66 200
2.064
58 150 1.000
856
44.671
17.295 292 4.350
329 20 21.732 0 650
3
6.424 781 107 429 42 7.783
1.262 250 165 116 1.604 139 1.318 95 660 5.609
100 1.000 1.300
200
1.789 4.052
500 75 750 938
100
100
500
500
0
200 99 164 500 66 200 100 1.000 2.329
1.356 75 750 938 58 150 1.000 1.789 6.116
0 3 0 0 329 20 21.732 0 650 100 17.295 292 4.350 0 0 0 0 0 44.771
6.424 781 107 929 42 8.283
1.262 250 165 116 1.604 139 1.318 95 660 5.609
438 0 0 0 0 0 0 0 438
0 0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 6.650 0 0 0 1 292 0 0 0 0 0 1.000 400 800 750 0 9.893
0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0 1.100 1.100
356 99 0 500 66 0 100 1.000 2.121
1.017 75 750 938 58 150 1.000 1.789 5.777
0 3 400 0 115 20 8.000 157 650 100 10.850 292 3.550 0 400 200 350 0 25.087
6.424 0 107 0 42 6.573
862 250 165 116 100 139 1.100 46 70 2.848
282 0 164 0 0 200 0 0 646
339 0 0 0 0 0 0 0 339
0 0 6.250 0 214 0 13.733 135 0 0 6.445 0 800 1.000 0 600 400 0 29.577
0 781 0 929 0 1.710
400 0 0 0 1.504 0 218 49 1.690 3.861
0
0
3.600 75.083
22.333
18.500 24.000
6.650
0
0
282
282
339
339
600 400 1.800 25.384
800 500
539
13.733 135
6.150 500 214
13
500
200
300
218 49 180 2.351
1.504
400
0 0 164 0 0 200 0 0 364
0 0 0 0 0 0 0 0 0
6.637 0 18.600 23.500 0 0 0 0 0 0 28.239 0 0 500 0 0 0 1.800 79.276
0 481 0 729 0 1.210
0 0 0 0 0 0 0 0 1.510 1.510
0
0
15.300
1.800
13.500
0
0
0
0
1.800 16.918
1.432
8.000 5.500
186
1.210
729
481
180 180
0 0 164 0 0 200 0 0 364
0 0 0 0 0 0 0 0 0
19.951 0 10.600 18.000 0 0 0 0 0 0 28.607 0 0 500 0 0 0 0 77.658
0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0 1.330 1.330
0
0
26.000
26.000
0
500 500
0
0
28.230
1.504
8.000 18.000
726
0
180 180
0 0 164 0 0 200 0 0 364
0 0 0 0 0 0 0 0 0
45.225 0 2.600 0 0 0 0 0 0 0 27.103 0 0 500 0 0 0 0 75.428
0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0 1.650 1.650
0
0
2.500
2.500
0
500 500
0
0
5.770
1.504
2.500
1.766
0
230 230
0 0 164 0 0 200 0 0 364
0 0 0 0 0 0 0 0 0
45.959 0 100 0 0 0 0 0 0 0 25.599 0 0 500 0 0 0 0 72.158
0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0 1.920 1.920
Stedelijke ontwikkeling, Binnenstad en Binckhorst BR Archeologie nieuwe gebieden BR Archeologie: uitwerking opgravingen en depotruimte BR Binnenstad BR Scheveningen Boulevard BR Volkshuisvestingsfonds Den Haag Zuid West BR Voorbereidingsbudgetten BR Actualiseren bestemmingsplannen BR Digitalisering bestemmingsplannen BR Volkshuisvestingsfonds Den Haag Zuid West BR Boulevard Keizerstraat/Balkon aan zee BR Investeringsfonds Stedelijke Vernieuwing BR Anticiperende werkzaamheden GSB BR Stadsvernieuwing BR Vervanging Woneninformatiesysteem (WIS) BR Intensivering Handhaving BR Subsidieverstrekking faciliteiten nieuwe gebieden Egalisatiereserve leges BR Digitaal documentair informatiesysteem (D.D.I.) BR Grondbedrijf BR Vaststellingsprogramma BR Grondbedrijf Informatie Systeem (GBIS) BR Afschrijving GBIS BR Spuiplein BR Strategische aankopen Binckhorst
Wonen BR Besluit Woningbouw Subsidies (BWS) BR Werkhotel BR Volkshuisvestingsfonds Den Haag Zuid West BR Invoering EOS 2e fase BR Stimuleringsfonds Wonen, Welzijn en Zorg BR Tentoonstelling Wonen en Werken in Leidschenveen/Ypenburg BR Deconcentratie Escamplaan
Verkeer BR IPOR 1e/2e tranche BR deelplan 8 en 15 BR Verstrating overige grondbedrijfgebieden BR Hubertustunnel BR Verkeersafwikkeling Koningskade/Utrechtsebaan BR MOP Wegen BR Lange Voorhout BR Verkeersveiligheid BR Herinrichting Castricumplein BR 2e Antonius Heinsiusstraat BR Westduinweg BR Verkeerslichten BR Parkeren BR Voorbereidingsbudgetten BR De Put
Volksgezondheid en Zorg BR Aanvaardb.kosten AMB cf COTG BR Afschrijvingssystematiek BR Ondersteunen onderhandelen BR Legionella nulpuntmeting BR Gezondheidachterstanden BR Verplaatsen portocabine heroïneproject BR Verslavingszorg en thuislozenzorg BR verslavingszorg GSB III
1.300 1.705 135 13.522 61 50.101 3.630 15.733 500 1.189 0 0 446 51.888 18.249 569 543 909 5.528
500 407 1.415 4.745
7.198
350
70 500 407 1.415 4.745 0 1.300 1.705 135 13.522 61 50.101 3.630 15.733 500 1.189 350 0 446 59.086 18.249 569 543 909 5.528
70 3.679 25.272
0 3.679 25.202
1.194 1.160 1.492 3.274 327 0 1.800 953 700 250 110 1.140 1.195 445 3.621 17.661 2.974 1.548 13.682 138 3.181
70
0
223 623
250 150
-2.073 423 1.144 150 0 165 228 223 260
2.974 1.548 13.682 138 3.181
1.800 953 700 250 110 1.140 1.195 445 3.621 17.661
1.194 1.160 1.492 3.274 327
-363
165 228
-2.073 423 894
0 0 2.836 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 200 0 0 0 1.800 0 0 0 0 0
0 1.000 1.000
0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 3.900 0 0 0 3.900
150 407 468 407 1.500 1.300 500 65 0 61 5.000 0 0 250 0 350 0 446 4.800 3.200 163 0 0 5.528
70 2.000 11.200
2.974 200 5.000 138 818
1.194 600 260 3.274 327 0 0 953 0 250 110 940 1.195 445 500 10.048
600 50 700 150 0 0 228 223 1.951
350 0 3.783 4.338 -1.500 0 1.205 70 13.522 0 45.101 3.630 15.733 250 1.389 0 0 0 56.086 15.049 406 543 909 0
0 2.679 15.072
0 1.348 8.682 0 2.363
0 560 1.232 0 0 0 1.800 0 700 0 0 200 0 0 3.121 7.613
-2.673 373 444 0 3.900 165 0 0 2.209
15.300
2.000
0
0
0
181
4.100 600
250 1.000
500 70
1.225 2.000 1.000
150
2.000 3.034
534
500
4.492
200
700
1.800
560 1.232
494
50 444
200 0 2.558 2.338 -2.500 0 705 0 13.522 0 45.101 3.630 15.733 0 2.389 0 0 0 67.286 14.449 406 362 909 0
0 679 12.038
0 848 8.682 0 1.829
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3.121 3.121
-2.673 323 0 0 3.900 165 0 0 1.715
2.100
0
0
0
181
4.100
389
705
1.900 2.338 500
200
679 2.061
534
848
0
50
50
0 0 658 0 -3.000 0 0 0 13.522 0 45.101 3.630 15.733 0 2.000 0 0 0 65.286 14.449 406 181 909 0
0 0 9.977
0 0 8.682 0 1.295
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3.121 3.121
-2.673 273 0 0 3.900 165 0 0 1.665
6.000
0
0
0
181
4.100
465
1.295
1.295
0
26
26
0 0 193 0 -3.000 0 0 0 13.522 0 45.101 3.630 15.733 0 2.000 0 0 0 67.186 14.449 406 0 909 0
0 0 8.682
0 0 8.682 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3.121 3.121
-2.673 247 0 0 3.900 165 0 0 1.639
4.300
0
0
0
-120
193
0
0
0
0 0 0 0 -3.000 0 0 0 13.522 0 45.101 3.630 15.733 0 2.000 0 0 0 71.606 14.449 406 0 909 0
0 0 8.682
0 0 8.682 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3.121 3.121
-2.673 247 0 0 3.900 165 0 0 1.639
Financiën BR PSB module BR Hardware Kenniscentrum BR Grote bedrijfsvoeringssystemen BR Jaarrekening en begroting op internet BR Openbaar vervoer HTM BR Financiering BR Personeels hypotheek portefeuille BR Extra opbrengst bedrijfsvoering 2004 BR Investeringsfonds BR ID banen BR Invoeringskosten BTW Compensatiefonds BR Herindeling BR Financiele risico's bestaand beleid BTW compensatiefonds BR Resultaat eerste Concernbericht 2004 BR omzetten ID-banen BR Frictiekosten Voorjaarsnota (CTR) BR Afschrijving 2006 en verdere jaren BR Overcommittering Doelstelling 2 BR Gesignaleerde knelpunten in geaccordeerd beleid 2006-2009 BR Co-financiering BR Prioriteiten bij het Beleidsakkoord 2006-2010 BR Uitvoering Amendementen BR Projectkosten Herinrichting BR ICT-budget BR Projectkosten EOS BR Frictiekosten Voorjaarsnota (DSB) BR Digitalisering werkplekken BR Bundeling kwaliteitssystemen BR Risico Inventarisatie- en evaluatie
Internationale Zaken, Promotie en Communicatie BR Fonds Publieksdiensten BR Invoering EOS BR Hardware Residentienet BR Verbetering toegankelijkheid Haagse website BR Wervingsfonds BR Evenementen Topsporthal BR Den Haag Marketing & Events /Illuminada BR Toeristisch Platform Scheveningen BR 10 jaar Stadhuis
Milieu BR Nautische verlichting BR Baggerwerkzaamheden BR Stadsboerderij Wateringse Veld BR Riolering Leidschenveen BR Onderzoek en informatiepanelen luchtkwaliteit
BR Volkshuisvestingsfonds Den Haag Zuid West BR Scheveningen Haven BR Operationele plannen BR Anticiperende werkzaamheden MPG BR Anticiperende werken MPZ BR Bovenwijkse voorzieningen Leidschenveen BR Kwaliteitsfonds Leidschenveen BR VINEX BR The Hague World Forum Reserve Masterplannen Structuurvisie BR Fonds meerwaarde corporatiewoningen
16.536 2.199 13.174 2.750 81 4 1.189 1.000 457 180 176
2.142 39.176 4.753 1.834 3.294 7.827 2.113 27.177 8.845 39.543 100 20.207 376 15.490
310 750 631
3.569 166 0 0 0 5.305
1.432 88 50
475
26.509
20
85
100 50 40 265
75
0
19.596
458 244.021
19 3.100 163 2.086 333 5.701
12.048
12.765 3.777 32.137 13.086 454 1.177 1.985 5.107
171 0 0 0 0 3.200 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 7.480
0 0 0 0 590 0 0 0 0 590
0 0 0 0 0 0
0 9.097
0 0 0 2.300 0 0 991 970
16.536 0 2.199 1.145 39.683 107.700 2.750 0 81 0 4 0 1.189 0 1.475 0 457 0 180 0 176 0
395 750 631 20 2.142 39.176 4.753 1.834 3.294 7.827 2.113 27.177 8.845 39.543 100 20.207 376 15.490 0
1.432 88 50 75 3.569 166 100 50 40 5.570
19 3.100 163 2.086 333 5.701
12.765 3.777 32.137 13.086 454 1.177 1.985 17.155 0 0 458 263.617
16.536 1.860 1.000 2.750 81 4 600 800 230 80 100
93 0 631 20 0 39.332 986 1.360 3.294 2.598 0 19.550 8.845 5.000 100 6.750 376 14.650 0
332 88 10 37 778 166 100 50 40 1.601
19 600 163 2.086 333 3.201
0 57.210
0 800 27.790 0 0 1.177 1.056 1.792
0 1.484 146.383 0 0 0 589 675 227 100 76
473 750 0 0 2.142 3.044 3.767 474 0 5.229 2.113 7.627 0 34.543 0 13.457 0 840 7.480
1.100 0 40 38 3.381 0 0 0 0 4.559
0 2.500 0 0 0 2.500
12.765 2.977 4.347 15.386 454 0 1.920 16.333 0 0 458 215.504
9.400
3.152
112
590
590
0
60.900
13.600 30.000
589 675 227 100 76
66.675
840
6.750
2.403
863
226
638
10 38 590
600
600
21.668
5.000
1.792
800 3.000
0 1.484 89.108 0 0 0 0 0 0 0 0
359 750 0 0 2.142 6.196 2.904 474 0 2.826 2.113 7.627 0 34.543 0 6.707 0 0 7.480
1.100 0 30 0 3.381 0 0 0 0 4.511
0 1.900 0 0 0 1.900
12.765 2.177 1.347 15.386 454 0 1.920 14.541 13.600 25.000 458 254.736
1.211
3.104
590
590
0
2.100
17.548
6.188
2.221
754
225
600
590
10
500
500
22.905
10.000
1.792
800
0 1.484 71.560 0 0 0 0 0 0 0 0
134 750 0 0 2.142 9.300 2.150 474 0 1.816 2.113 7.627 0 34.543 0 519 0 0 7.480
1.100 0 20 0 3.381 0 0 0 0 4.501
0 1.400 0 0 0 1.400
12.765 1.377 1.347 15.386 454 0 1.920 12.749 13.600 15.000 458 233.931
2.560
590
590
0
6.000
41.126
658
134
600
590
10
600
600
30.938
1.792 13.600 10.000
800
0 1.484 30.434 0 0 0 0 0 0 0 0
0 750 0 0 2.142 11.860 1.492 474 0 1.816 2.113 7.627 0 34.543 0 519 0 0 7.480
1.100 0 10 0 3.381 0 0 0 0 4.491
0 800 0 0 0 800
12.765 577 1.347 15.386 454 0 1.920 10.957 0 5.000 458 208.993
959
590
590
400
400
4.300
30.026
450
600
590
10
0
6.865
5.000
1.792
0 1.484 408 0 0 0 0 0 0 0 0
0 750 0 0 2.142 12.819 1.042 474 0 1.816 2.113 7.627 0 34.543 0 519 0 0 7.480
1.100 0 0 0 3.381 0 0 0 0 4.481
0 1.200 0 0 0 1.200
12.765 577 1.347 15.386 454 0 1.920 9.165 0 0 458 206.428
BR Activering duurzame goederen (DSB) BR Eigen risicodragerschap WAO (DSB) BR Ondersteunend team Groenbedrijf/Straten/Vegen BR Frictiekosten School in Bos BR Ontwikkelingskosten Gemeentelijk Contact Centrum BR Flexibele huisvesting BR Gezondheidsmanagement BR Vorming en opleiding BR Certificering / Kwaliteitsborging DSO BR Risico Leidschenveen BR invoering EOS 2e fase BR WAO (actieven) BR Organisatieaanpassing sector Projectmanagement BR Herorientatie bedrijfsvoering DSO BR Klantgerichtheid DSO BR Assurantiën BR Eigenrsicodragerschap WAO GAD BR Concernbreed onderzoek subsidies BR Ontwikkeling thuiswerkplekken BR Eigenrsicodragerschap WAO GAD BR Bedrijfsvoering BR Kapitaallasten BR Afschrijving Simba 2500 BR Nieuwe WOZ Periode BR Nieuwe WOZ Periode BR Vervanging IBS-2000 BR Activering GBD BR Afschrijving Simba 2500 Financieringsreserve activa BR Welzijnsaccommodatiebeleid 31.370 73.125
735.836
963
50
50
200 100 70
350
281 606 251 115 500 445 300
5.553 248.147
8.279 12.248 384 80
22
35 47
0 0 0 0 0 0 0 304 672 2.549 114 142 0 0 0 5.400 4
808.961 221.137
281 0 606 0 251 0 115 0 500 0 445 0 300 0 304 0 672 0 2.549 0 464 0 142 0 200 0 100 0 70 0 5.400 0 4 0 50 0 35 0 47 0 50 0 22 0 0 226 8.279 0 12.248 0 1.347 0 80 0 0 1.374 0 3.795 5.553 4.200 279.517 129.291 374.443
36 0 251 115 400 0 150 240 520 2.549 464 142 200 100 70 0 0 50 35 0 50 22 0 3.771 10.856 0 80 0 0 4.830 152.557 655.655
245 606 0 0 100 445 150 64 152 0 0 0 0 0 0 5.400 4 0 0 47 0 0 226 4.508 1.392 1.347 0 1.374 3.795 4.923 256.251 198.697
12.864
200
188.296
283 830 81.420
152
100 445 150
36
666.056
209 606 0 0 0 0 0 64 0 0 0 0 0 0 0 5.400 4 0 0 47 0 0 226 4.508 1.392 1.347 0 1.374 3.712 4.093 187.695 37.725
4.865
550
94.154
288 1.150 28.410
36
609.627
173 606 0 0 0 0 0 64 0 0 0 0 0 0 0 5.400 4 0 0 47 0 0 226 4.508 1.392 1.347 0 1.374 3.974 2.943 164.150 48.253
2.560
122.153
275 301 720 43.295
45
36
535.727
0 181 4.508 1.392 1.347 0 1.099 3.673 2.223 123.415
0 47
137 606 0 0 0 0 0 64 0 0 0 0 0 0 0 5.400 4
10.733
959
48.807
31.133
275 301
45
36
497.653
101 606 0 0 0 0 0 64 0 0 0 0 0 0 0 5.400 4 0 0 47 0 0 136 4.508 1.392 1.347 0 824 3.372 2.223 93.241
Bijlage 5: Overzicht voorzieningen (vz)
Derden Derden Derden Derden Gem Gem Gem Gem Gem Gem Gem Gem Gem Gem Gem Gem Gem
Cultuur en Media VZ Actieplan Cultuurbereik VZ Actieplan Cultuurbereik VZ Beeld. Kunst en Vormg. VZ Beeld. Kunst en Vormg. Fonds Kunstopdrachten BK Legaat dr Muller (beeldende kunst) VZ Cultuurpanden VZ FPU DOB VZ Frictiekosten VZ Ond. acc. voor kunstbeoefening (Koorenhuis) VZ Onderhoud cultuuraccommodaties VZ Onderhoud kunstwerken VZ Onderhoud Musea VZ Onderhoudsmiddelen Nieuwe Kerk VZ Onderhoudsplan filialen VZ Spaarverlof DOB VZ WAO DOB 681 866 1.504 3.455 104 27 1.159 152 8 168 3.547 52 1.570 608 500 86 31 14.518
16 238 143 9.990
300 468 337 1.105
Derden Gem Gem
Derden Gem Gem
Burgerzaken VZ ESF-subsidie project opleidingen VZ Spaarverlof DBZ VZ Wachtgeld DBZ
0 1.542 30 687 570 326 60 771 153 4.139
675 8.517 49 22 258 72
Derden Gem Gem Gem Gem Gem Gem Gem Gem
Bestuur / College VZ Overhead GSB III centraal VZ FPU+ en seniorenregeling VZ non-actieven BSD *) VZ Personeelsvoorziening FPU en senioren VZ Personeelsvoorziening niet actieve werknemers VZ Spaarverlof BSD VZ Spaarverlof FAD VZ Wachtgeld wethouders VZ WAO BSD
927 32 39 998
Derden Derden Derden Derden Derden Derden
Gem Gem Gem
Bestuur / Gemeenteraad VZ Wachtgeld Ombudsman VZ Spaarverlof GRI VZ FPU+ en Seniorenregeling
-1.856
-957 30
50 -980
1
3.659
500
29 4.423
488 52 311 42 100
1.159 58 8
227 289 501 1.149 10
16 425
400 2.500 49 97 100 72
45 345
425
75
0
60
240 300
60
9 76
240
0
67
Saldo per 31- Dotaties Beste12-2005 dingen
Openbare orde en Veiligheid VZ ESF VZ GSB III gelden Veiligheid VZ InAxis VZ Jumelage VZ Keurmerk Veilig Ondernemen Haagse Binnenstad VZ Onderhoud Hoofdbureau extern VZ Opleidingen LBRB (Landelijk Beraad Rampen Bestrijding) VZ 0nderhoud brandweergebouwen VZ Spaarverlof BRW
Voeding
Omschrijving voorzieningen
(bedragen in €1000) Gem = gevoed met gemeentelijk geld, Derden = gevoed met middelen van derden (conform BBV)
454 577 1.003 2.306 94 28 0 94 0 218 2.079 0 302 596 400 86 2 8.239
0 238 143 6.831
275 6.017 0 0 158 0
0 468 292 760
180 1.542 30 687 570 326 60 771 153 4.319
860 32 30 922 0
31
30
1
1.325
425
900
0
62
62
Saldo per 31- Dotaties 12-2006
45 45
60
60
9 78
69
2 2.599
20 49 150
10 170
32
227 289 501 1.149
3.158
425
158
275 2.300
Bestedingen
227 288 502 1.157 94 29 0 62 0 208 1.909 0 282 577 250 86 0 5.671
0 238 143 4.998
0 4.617 0 0 0 0
0 468 247 715
120 1.542 92 687 570 326 60 771 153 4.321
791 32 21 844
31
30
1
425
425
0
62
62
0
2.888
150 44 150
50 300
20
227 288 502 1.157
2.725
425
2.300
45 45
60
60
9 90
81
Saldo per 31-Dotaties Beste12-2007 dingen
0 0 0 0 94 30 0 42 0 158 1.609 0 132 563 100 86 0 2.814
0 238 143 2.698
0 2.317 0 0 0 0
0 468 202 670
60 1.542 154 687 570 326 60 771 153 4.323
710 32 12 754 0
31
30
1
425
425
0
62
62
Saldo per 31- Dotaties 12-2008
674
132 55 100
50 318
19
2.742
425
2.317
45 45
60
60
9 93
84
Bestedingen
0 0 0 0 94 31 0 23 0 108 1.291 0 0 538 0 86 0 2.171
0 238 143 381
0 0 0 0 0 0
0 468 157 625
0 1.542 216 687 570 326 60 771 153 4.325
626 32 3 661
Saldo per 31-12-2009
31
30
1
425
425
0
62
62
0
63
48
15
425
425
45 45
0
3 89
86
Dotaties Bestedingen
0 0 0 0 94 32 0 8 0 108 1.291 0 0 520 0 86 0 2.139
0 238 143 381
0 0 0 0 0 0
0 468 112 580
0 1.542 278 687 570 326 60 771 153 4.387
540 32 0 572
Saldo per 31-12-2010
0
Derden
Derden Derden Derden Gem Gem Gem Gem Gem Gem Gem Gem Gem Gem
Derden Derden Derden Derden Derden Derden
Derden Derden Derden Derden Derden Derden Derden Derden Derden Derden Derden Gem Gem Gem Gem
Derden Derden Derden Gem Gem Gem
VZ Schoolbegeleidingsdienst reguliere schoolbegeleiding VZ Stedelijke Projecten VZ Volw.educatie en inburgering nieuwk. VZ Boventalligen VZ Boventalligen OCW VZ Brandveiligheid scholen VZ Doorvergoeding bijz.onderwijs VZ FPU VZ Implementatie OVA VZ Onderhoud Onderwijs Onttrokken Gebouwen VZ Pleysiersschool VZ Vrouwenvakschool VZ WAO
Burgerschap VZ Antilliaanse Risicojongeren 2005-2008 VZ Bestuurskostenregeling VZ Inburgering VZ Inburgering Antilliaanse jongeren VZ Nieuwkomers VZ Oudkomers
Werk en Inkomen VZ Agenda voor de Toekomst VZ Basiscursus bijstandsconsulenten VZ HAKM (Haagse Ambachtelijke Kaarsenmakerij) VZ Ned.Gebiedende wijs VZ Niet bestede middelen mbt regulier maken ID-banen VZ Regionaal Platform Interventiestructuur/RIT VZ Reïntegratietrajecten 2004-2007 VZ rijksbijdrage WSW VZ Tijdelijke stimulering interne opsporing en controle VZ Werkgelegenheidssubsidie excl. WWB VZ WWB W-deel (werkdeel) VZ Boventalligen HGR VZ FPU HGR VZ Wachtgeld HGR VZ WAO HGR
Armoedebestrijding VZ Garantiefonds startende ondernemers VZ Particuliere woningverbetering VZ Stabilisatie van Schulden VZ Borgstellingsfonds VZ GKB VZ Spaarverlof SZW 176 155 132 318 3.746 475 5.002
8.966 315 38 227 281 30 26.670 0 0 11.989 30.591 90 405 5 132 79.739
2.187 821 0 333 1.286 3.230 7.857
0 52 843 204 444 864 307 1.261 113 182 45 141 714 96.132
13.529 1.366 23.964 43.207 8.893 1 2
Derden Derden Derden Derden Derden Derden Derden
Onderwijs VZ Achterstandsbestrijding VZ Bestuurlijke Samenwerking Openbaar onderwijs VZ GOA GSB3 (Siv-4) VZ Openbaar basisonderwijs VZ Openbaar speciaal onderwijs VZ Opvoedingsondersteuning (1) VZ Rahim Aghion (onderwijs) VZ Schoolbegeleidingsdienst onderwijsachterstandsactiviteiten
115.535 273 46 179 50 165.728
0
121.044 153 104 50 65 187.792
49.200 225
35
35
227 43 220 15.000 49.200 225
220
333 13.010 8.563 22.874
12.999 8.563 21.717 1.361 100
450 518
45 141 360 133.885
96 864 1.751 423 63
150 52 13.474
55
13.529 1.500 14.775 73.174 13.347 86
155
102.436
50
1.444
12.631
150
55
73.174 13.347 85
1.500
176 155 97 318 3.746 475 4.967
7.605 215 38 0 238 30 11.670 0 0 11.989 25.082 210 347 134 117 57.675
1.737 458 0 0 1.275 3.230 6.700
0 0 0 204 348 0 0 838 50 232 0 0 354 64.683
0
0 1.366 9.189 43.207 8.893 0 2
0
161.353
111.933
49.200
220
17.517
120 17.397
95.917
1.450
7.591
150
55
71.174 13.232 112
680 1.473
97
97
113.608 85 118 50 48 176.503
43 220 11.670 49.200
1.361 100
319 808 19.792
900 368 17.397
217 99.909
1.450 334 50 232
96
7.591
150
55
680 1.473 3.063 71.174 13.232 112
176 155 0 318 3.746 475 4.870
6.244 115 38 0 195 30 0 0 0 11.989 23.407 125 229 84 69 42.525
837 210 0 0 956 2.422 4.425
0 0 0 204 252 0 0 504 0 0 0 0 137 60.691
0
0 1.366 6.126 43.207 8.893 0 2
0
161.353
111.933
49.200
220
17.517
120 17.397
87.431
667
150
55
71.174 13.232
680 1.473
0
121.481 79 87 48 32 172.551
49.200
43 220
1.361
319 808 19.408
574 310 17.397
98 90.899
667 217
90
150
55
680 1.473 3.063 71.174 13.232
176 155 0 318 3.746 475 4.870
4.883 115 38 0 152 30 0 0 0 11.989 13.859 46 142 36 37 31.327
263 20 0 0 637 1.614 2.534
0 0 0 204 162 0 0 287 0 0 0 0 39 57.223
0
0 1.366 3.063 43.207 8.893 0 2
49.200
43 220
1.361
319 808 18.877
263 90 17.397
39 90.738
667 133
72
150
55
680 1.473 3.063 71.174 13.232
0
0
111.933 102.206 23 67 36 26 161.353 153.182
49.200
220
17.517
120 17.397
87.431
667
150
55
71.174 13.232
680 1.473
176 155 0 318 3.746 475 4.870
3.522 115 38 0 109 30 0 0 0 11.989 23.586 23 75 0 11 39.498
0 50 0 0 318 806 1.174
0 0 0 204 90 0 0 154 0 0 0 0 0 53.916
0
0 1.366 0 43.207 8.893 0 2
0
161.353
111.933
49.200
220
17.517
120 17.397
87.431
667
150
55
71.174 13.232
680 1.473
0
11 152.478
101.574 23 46
49.200
43 220
1.361
318 806 18.601
80 17.397
87.592
667 89
72
150
55
71.174 13.232
680 1.473
176 155 0 318 3.746 475 4.870
2.161 115 38 0 66 30 0 0 0 11.989 33.945 0 29 0 0 48.373
0 90 0 0 0 0 90
0 0 0 204 18 0 0 65 0 0 0 0 0 53.755
0
0 1.366 0 43.207 8.893 0 2
Derden Derden Derden Derden Derden Derden Derden Gem Gem Gem Gem Gem
Derden Derden Derden Derden Derden Derden Derden Derden Derden Derden Derden
Derden Derden Derden Derden Derden
Derden Derden Derden Derden Derden Derden Gem Gem Gem Gem Gem Gem Gem
Derden Derden Derden Derden Derden Derden Derden Derden Derden Derden
Jeugd VZ Gesubsidieerde Kinderopvang VZ Jeugd en veiligheid (SIV-3) VZ Jeugdinterventieteams (SIV-3) VZ Opvoedingsondersteuning VZ Opvoedingsondersteuning (2) VZ RSU integrale jeugdgezondheidszorg VZ Tieneropvang VZ Lening Jeugd Tandzorg (JTZ) VZ Risico's J. van Campenplein VZ Schenking Bevolkingsonderzoek VZ Toezicht kinderopvang VZ Tokin
Leefbaarheid Egalisatievoorziening afvalstoffenheffing Egalisatievoorziening Leges Opbreekvergunningen Legaat Ragay VZ Diverse beschikkingen 2005 VZ Graven VZ GSB III: BDU Fysiek 1 Verbetering kwaliteitsimpuls VZ GSB III: BDU Fysiek 2 Fysieke maatregelen VZ GSB III: BDU Fysiek 7 Leefbaarheid Groenprojecten VZ GSB III: BDU SIV 13 Leefbaarheid VZ Ockenburgh VZ Zandsuppletie
Economie VZ Answer VZ BDU Economie (GSBIII) VZ Doelstelling 2 VZ Niet Fysieke stadseconomie VZ Stadseconomie
Sport VZ BOTA middelen 2005 - 2008 VZ Breedtesport Impuls VZ Sportvoorziening BOS impuls VZ Sportvoorziening BOS Kloppend Hart VZ Sportvoorziening BOS Richard Krajicek VZ Sportvoorziening BOS Speeltuin VZ Exploitatie Lindoduin VZ Gebruikersonderhoud sportaccommodaties VZ Onderhoud Buitensportaccommodaties VZ Onderhoud Sporthallen VZ Onderhoud Sportzalen VZ Onderhoud zwembaden VZ Vitalisering Sportverenigingen
Maatschappelijke ondersteuning VZ Aanv. Regeling Oudkomers 54 gem. VZ Besluit bijdrage AWBZ-gemeenten (BBAG) VZ Coördinatie BDU 2005 - 2009 (SIV-0) VZ Huisv.t.b.v.maatschapp.opvang VZ Sociale integratie en veiligheid VZ Stimuleringsuitkering AMW VZ Thuislozenzorg (SIV-10) VZ Verminderen overlast op straat (SIV-2) VZ Vrouwenopvang (SIV-9) VZ Zwerfjongeren (SIV-3) 578 0 1.631 172 4.240 144 31.691 2.931 7.862 0 49.249
800 144 0 150 150 150 52 553 1.556 865 94 429 115 5.058
-2 18.161 2.299 644 312 21.414
1.323 153 13 12 8.206 5.837 4.314 3.398 6.263 214 113 29.846
5.771 8.405 0 573 36 109 243 69 102 91 0 0 15.399
549 431
7.622 700 2.200 250 11.752
7.622 700 2.200 250 11.321
115 2.215
1.556
200 144 50 50 50 50
5.958
-2 1.816 3.500 644
7.147
12 550 2.237 1.314 1.298 1.553 30
153
225 14.792
549
1.125
100 30 100
695
200
3.500
3.500
1.100
1.100
6.363
225
5.193
155 790
5.794 2.240 155 790 36 5.193 243 41 75
578 0 1.200 172 4.240 144 31.691 2.931 7.862 0 48.818
600 0 150 100 100 100 52 1.248 0 965 124 529 0 3.968
0 16.345 2.299 0 312 18.956
1.323 0 13 0 8.756 3.600 3.000 2.100 4.710 184 113 23.799
-23 6.165 0 573 0 109 0 28 27 91 225 -225 6.970
549
549
1.509
200 50 250
1.009
3.500
3.500
1.100
1.100
6.341
5.301
1.040
949
549 400
400
50 50 50 50
200
7.132
3.632 3.500
5.229
575 1.200 1.000 700 1.570 184
225 8.676
28 27
5.301
1.040
2.055
578 0 800 172 4.240 144 31.691 2.931 7.862 0 48.418
400 0 100 50 50 50 52 2.257 0 1.165 174 779 0 5.077
0 12.713 2.299 0 312 15.324
1.323 0 13 0 9.281 2.400 2.000 1.400 3.140 0 113 19.670
-23 4.110 0 573 0 109 0 0 0 91 225 -450 4.635
549
549
400
150 50 200
3.500
3.500
1.100
1.100
5.301
5.301
949
549 400
843
443
50 50 50 50
200
8.948
5.448 3.500
5.070
600 1.200 1.000 700 1.570
225 8.154
5.301
573
2.055
578 0 400 172 4.240 144 31.691 2.931 7.862 0 48.018
200 0 50 0 0 0 52 1.814 0 1.315 224 979 0 4.634
0 7.265 2.299 0 312 9.876
1.323 0 13 0 9.781 1.200 1.000 700 1.570 0 113 15.700
-23 2.055 0 0 0 109 0 0 0 91 225 -675 1.782
905
356
549
390
200 30 120
40
3.500
3.500
1.100
1.100
5.301
5.301
1.305
356
549 400
250
50
200
10.765
7.265 3.500
5.095
625 1.200 1.000 700 1.570
225 7.581
5.301
2.055
578 0 0 172 4.240 144 31.691 2.931 7.862 0 47.618
0 0 0 0 0 0 52 1.854 0 1.515 254 1.099 0 4.774
0 0 2.299 0 312 2.611
1.323 0 13 0 10.256 0 0 0 0 0 113 11.705
-23 0 0 0 0 109 0 0 0 91 225 -900 -498
549
549
200
80 20 100
3.500
3.500
1.100
1.100
5.301
5.301
549
549
1.143
1.143
3.500
0 3.500
650
650
225 5.526
5.301
578 0 0 172 4.240 144 31.691 2.931 7.862 0 47.618
0 0 0 0 0 0 52 711 0 1.595 274 1.199 0 3.831
0 0 2.299 0 312 2.611
1.323 0 13 0 10.706 0 0 0 0 0 113 12.155
-23 0 0 0 0 109 0 0 0 91 225 -1.125 -723
Stedelijke ontwikkeling, Binnenstad en Binckhorst VZ BDU Fysiek (GSBIII) VZ Binnenstedelijke VINEX locaties VZ Bouwleges (Herrubrubricering) VZ Geluidsisolatie VZ GSB III: Archeologie VZ Impuls SV 2005 VZ Innovatie ontwikkeling stedelijke vernieuwing VZ Investeringsfonds Stedelijke Vernieuwing VZ Investeringsfonds Stedelijke Vernieuwing VZ Negatieve lopende plannen Meerjaren Programma Stadsvernieuwing (MPS/SV) VZ Negatieve plannen Meerjaren Programma Stadsvernieuwing (MPS/ISV) VZ Stadsvernieuwing VZ Haagse Hogeschool (HHS) VZ Negatieve lopende plannen Meerjaren Programma Grondbedrijf (MPG) 60.023 6.526 3.364
Derden Derden Gem 7.000 293.526
1.728
Derden
Gem
127.965 9.525 26.717 576 96 6.904 5.551 37.571 -20
5.849 32.719
Derden Derden Derden Derden Derden Derden Derden Derden Derden
Gem
1.878 224
Derden Gem
1.167 78.274 300 159.476 239.217 24.625 143
Derden Derden Derden Derden
Verkeer VZ Diverse beschikkingen 2005 VZ Hubertustunnel VZ Parkeren VZ Randstad Rail
3.326 86 35 32 39 96 0 351 123 218 338 9 4 1.037 15.377 340 2.073 23.484
21 65 333 419
Derden Derden
Derden Derden Derden Derden Derden Derden Derden Derden Derden Derden Derden Derden Derden Derden Derden Derden Gem
Volksgezondheid en Zorg VZ Aanpak overgewicht 0 - 19 jarigen (SIV-12) VZ Aidsfonds VZ Bewegen op recept VZ Curatieve SOA VZ Gezond Wijkgericht Werken VZ Gezondheidsachterstand moet wijken VZ Heroïne verstrekking op medisch voorschrift VZ Heroine-experiment VZ Huiselijk geweld VWS VZ Proeftuin STIOM VZ Servicepunt Transvaal VZ Spelregelproject Fonds 1818 VZ Telemedicine VZ Verminderen huiselijk geweld (SIV-8) VZ Verslavingszorg (SIV-11) VZ Wenckenbachstraat (Laak Noord) VZ Ambulancedienst
Wonen VZ Besluit Woningbouw Subsidies (BWS) VZ Herstructurering VZ VROM-gelden Deconcentratie Escamplaan (Herrubrubricering) VZ Fonds Herfinanciering VZ Negatieve lopende plannen Meerjarenprogramma Den Haag Zuid West (MPZ)
Derden Derden Gem
Welzijn VZ Regionaal Beleid VZ Tijdelijke Stimuleringsregeling Vrijwilligers VZ DWO
250 3.900 423 5.798
123 121 113
250 3.900 113 5.300
8.900 27.560
18.660
10.135
10.135
0
117 123 192 113
4.780 69.303
15.000 2.175 25
1.516
9.413 -20
12.796 1.372 20.000 150 96 2.000
10.243
100
10.000 143
159.476 238.917
1.167 78.274
680
680
0
65 333 398
11.120 251.783
45.023 4.351 3.339
212
115.169 8.153 25.377 426 0 4.904 5.551 28.158 0
5.849 32.611
1.878 124
24.760 0
0 0 300 0 300
3.326 86 35 32 39 96 0 234 123 147 338 9 4 1.037 15.377 30 2.073 22.986
21 0 0 21
8.900 24.584
15.684
8.435
8.435
0
1.375
153
1.222
0
4.595 85.086
18.000 2.175
9.393
4.904
20.000 426
25.593
11.600
1.500 100
10.000
0
7.805
340 4.154 30
1.222 118 276 147 338
32 39
1.109
0
15.425 191.281
27.023 2.176 3.339
212
89.576 8.153 21.061 0 0 0 5.551 18.765 0
5.849 29.446
378 24
23.195 0
0 0 300 0 300
2.217 86 35 0 0 96 0 116 0 0 0 9 4 697 11.223 0 2.073 16.556
21 0 0 21
8.900 23.085
14.185
8.435
8.435
0
0
0
4.401 92.360
18.000 2.176
9.393
20.000
38.390
10.402
378 24
10.000
0
5.719
340 4.154
116
1.109
0
19.924 122.006
9.023 0 3.339
212
51.186 8.153 15.246 0 0 0 5.551 9.372 0
5.849 27.479
0 0
21.630 0
0 0 300 0 300
1.108 86 35 0 0 96 0 0 0 0 0 9 4 357 7.069 0 2.073 10.837
21 0 0 21
8.900 22.707
13.807
8.435
8.435
0
1.240
1.240
0
4.401 97.321
3.339
9.023
9.372
20.000
51.186
10.000
10.000
0
5.619
357 4.154
1.108
0
24.423 47.392
0 0 0
212
0 8.153 9.053 0 0 0 5.551 0 0
5.849 25.914
0 0
20.065 0
0 0 300 0 300
0 86 35 0 0 96 0 0 0 0 0 9 4 0 4.155 0 2.073 6.458
21 0 0 21
8.900 22.707
13.807
8.435
8.435
0
0
0
4.401 24.401
0
0
0
20.000
0
10.000
10.000
0
4.155
4.155
0
28.922 45.698
0 0 0
212
0 8.153 2.860 0 0 0 5.551 0 0
5.849 24.349
0 0
18.500 0
0 0 300 0 300
0 86 35 0 0 96 0 0 0 0 0 9 4 0 0 0 2.073 2.303
21 0 0 21
Eindtotaal
Gem Gem Gem Gem Gem Gem Gem Gem
Derden Gem Gem Gem Gem Gem Gem Gem Gem
Derden
Internationale Zaken, Promotie en Communicatie VZ Digitale Broedplaats
Financiën VZ Sirtema van Grovestin VZ Afkeuringen niet-actieven VZ Explosieven Leidschenveen VZ FPU (non actieven) VZ FPU niet actieven VZ Gegarandeerde geldleningen VZ Incidenteel uittr. Taakst. Overhead VZ negatieve plannen Harnaschpolder VZ Onderhoud Welzijnsaccommodaties VZ Perceptiekosten voorgaande belastingjaren en onderhanden werk VZ Spaarvariant VZ Spaarverlof DSB VZ Spaarverlof GAD VZ Voormalig personeel VZ Wachtgeld DSB VZ WAO (non actieven) VZ WOZ GBD
Derden Derden Derden Derden Derden
Milieu Egalisatievoorziening Riolering VZ Achterstallig onderhoud herindeling VZ GSB III: BDU Fysiek 8 Verbeteren luchtkwaliteit VZ GSB III: BDU Fysiek 9 Bodemsanering VZ Wet Bodembescherming
960.977
968 141 450 103 328 493 336 4.090 15.203
17 809 2.100 1.065 76 0 114 568 3.545
537 537
2.272 338 1.200 11.274 342 15.426
373.301
18.132
1.000
17.132
0
0
728.083
2.982
450 103 200 50
19 0 60
2.100
537 537
4.892
338 480 4.074
606.195
968 141 0 0 128 443 336 4.090 30.353
17 809 0 1.065 57 17.132 54 1.568 3.545
0 0
2.272 0 720 7.200 342 10.534
324.392
794
794
0
0
432.406
648
100 45 120
54
310 19
0
2.640
240 2.400
498.181
968 141 0 0 28 398 216 4.090 30.499
17 809 0 755 38 17.132 0 1.568 4.339
0 0
2.272 0 480 4.800 342 7.894
310.064
875
875
0
0
424.223
472
28 45
380 19
0
2.640
240 2.400
384.022
968 141 0 0 0 353 216 4.090 30.902
17 809 0 375 19 17.132 0 1.568 5.214
0 0
2.272 0 240 2.400 342 5.254
436
45
375 16
0
2.640
310.959 407.423
562
562
0
0
240 2.400
287.558
968 141 0 0 0 308 216 4.090 31.028
17 809 0 0 3 17.132 0 1.568 5.776
0 0
2.272 0 0 0 342 2.614
308.611
0
0
0
310.449
1.232
45
1.184
0 3
0
0
285.720
968 141 0 0 0 263 216 4.090 29.796
17 809 0 0 0 17.132 0 1.568 4.592
0 0
2.272 0 0 0 342 2.614
Bijlage 6 Meerjarig investeringsplan (bedragen in € 1.000)
Programma 1. Bestuur/raad 2. Bestuur/College - stadskantoor Leyweg - overige 3. Burgerzaken 4. Veiligheid 5. Cultuur en media 6. Onderwijs - openbaar basis onderwijs - bijzonder basis onderwijs - openbaar speciaal voortgezet onderwijs - bijzonder speciaal voortgezet onderwijs - openbaar voortgezet onderwijs - bijzonder voortgezet onderwijs - activiteiten/projecten stedelijk onderwijsbeleid - overige 7. Burgerschap 8. Werk en inkomen 9. Armoedebeleid 10. Jeugd 11. Leefbaarheid 12. Economie 13. Sport 14. Maatschappelijke opvang 15. Welzijn (multifunct. centra en kinderdagopv.) 16. Volksgezondheid en zorg 17. Verkeer - nota Fiets Voorop - verkeersveiligheidsplan - verkeersplan - herinrichting De Kern Gezond - overige 18. Wonen 19. Stedelijke ontwikkeling 20. Milieu 21. Internationale zaken 22. Financiën Totaal
2006
2007
2008
2009
2010
0
0
0
0
0
11.655 400 4.388 15.810
6.000 1.940 440 5.745 16.029
27.400 1.400 0 5.207 10.800
31.900 990 2.000 2.177 7.500
9.000 742 1.000 1.353 0
14.173 11.589 307 4.008 4.495 16.059 1.139 0 0 719 0 0 2.505 199 26.430 0 8.347 695
7.248 15.688 2.601 5.056 4.984 18.008 6.040 1.100 0 5.314 0 0 625 0 36.690 0 6.517 2.617
1.121 4.105 0 595 143 3.854 23.360 0 0 1.200 0 0 0 0 17.457 0 1.550 1.071
0 0 0 0 0 0 28.000 2.000 0 2.219 0 0 500 0 26.058 0 800 212
0 0 0 0 0 0 26.200 2.000 0 200 0 0 0 0 2.619 0 0 1.120
5.745 2.213 1.321 6.708 22.148 0 0 3.642 0 914
10.917 1.861 23.002 10.847 53.213 0 23.100 0 0 2.760
0 0 25.300 5.000 12.500 0 3.500 0 0 2.226
1.000 1.000 0 0 1.400 0 6.000 0 0 0
2.000 1.000 0 0 0 0 0 0 0 0
165.609
268.342
147.789
113.756
47.234
Bijlage 7 Afkortingenlijst ASHG
Advies en Steunpunt Huiselijk Geweld
AOW
Algemene Ouderdomswet
APV
Algemene Politieverordening
ASHG
Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld
AVR
Afvalverwerking Rijnmond NV
AWBZ
Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten
BBSH
Besluit Beheer Sociale Huurvoorraad
BBV
Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten
BCF
BTW Compensatie Fonds
BDU
Brede Doeluitkering
BIBOB
Bevordering Integriteit Beoordelingen door het Openbaar Bestuur
BISP
Binnensport
BLF
Bedrijventerreinen Binckhorst, Laakhaven en Fruitweg
BMC
Brandmeldcentrales
BNG
Bank Nederlandse Gemeenten
BOY
Bestuurlijk Overleg Ypenburg
BOS
Buurt, Onderwijs, Sport
BOVO
Basisonderwijs op het Voortgezet Onderwijs
BSN
Burgerservicenummer
BSP
Beleid, Subsidies en Producten
BTW
Belasting over Toegevoegde Waarde
BUSP
Buitensport
B&W
Burgemeester en Wethouders
BZK
Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties
CAO
Collectieve Arbeids Overeenkomst
CBS
Centraal Bureau voor de Statistiek
CIPO
Centraal Informatiepunt Ouderen
CITO
Centraal Instituut Toets Ontwikkeling
COELO
Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden
CO2
Kooldioxide
CS
Centraal Station
CTG
College Tarieven Gezondheidszorg
CTMO
Centrale Toegang Maatschappelijke Opvang
CTW
Civiele Technische Werken
CWI
Centrum voor Werk en Inkomen
D2
Doelstelling 2
DHME
Den Haag Marketing en Events
DUWO
Jongeren Opvangcentrum gesponsord door St.DUWO
DZH
Duinwaterbedrijf Zuid-Holland
€
Euro
ECB
Europese Centrale Bank
EK
Europese Kampioenschappen
EOS
E-business Oracle Suite
ESB
Economisch Structuur Beleid
ESF
Europees Sociaal Fonds
EU
Europese Unie
EWR
Energie Watervoorziening Rijnland
EZH
Elektriciteitsproductiebedrijf Zuid-Holland
EZ
Ministerie Economische Zaken
FIDO
Wet Financiering Decentrale Overheden
FiFa
Fédération Internationale de Football Association
FLO
Functioneel Leeftijd Ontslag
G4
Grote Vier Steden (Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en Den Haag)
GBA
Gemeentelijke Basisadministratie
GBIS
Grondbedrijf Informatie Systeem
GBS
Gemeentelijk Bevolkingssysteem
GDO
Groepswonen door ouderen
GGD
Gemeentelijke Gezondheidsdienst
GIT
Inburgering in combinatie met een beroepsopleiding
GKB
Gemeentelijke Kredietbank
GMT
Gemeentelijk Management Team
GSB
Grotestedenbeleid
GOA
Gemeentelijk Onderwijs Allochtonen
HAVO
Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs
HBO
Hoger Beroeps Onderwijs
HBS
Haagsche Buurtspoorwegen
HHC
The Haque Hospitality Center
HHM
Haags Historisch Museum
HHS
Haagse Hogeschool
HKS
Haagse Kaderverordening Subsidieverstrekking
HMC
Haags Milieucentrum
HMS
Haagse Milieu Service NV
HOB
Haags Onderwijs Beraad
HS
Hollands Spoor(Station)
HSL
Hoge snelheidslijn
HSN
Haags Startpunt Nieuwkomers
HTM
Haagse Tramweg Maatschappij
HUP
Handhavings Uitvoerings Programma
ICC
International Strafhof
I/D banen
Instroom / Doorstroom banen
ICES
Interdepartementale Commissie voor Economische Structuurversterking
ICT
Informatie en Communicatie Technologie
IKW
Interkerkelijke Kommissie Woonruimteverdeling
IND
Immigratie- en Naturalisatiedienst
IOAW
Wet Inkomensvoorziening voor oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers
IOAZ
Wet inkomensvoorziening voor oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen
IPOR
Investeringsprogramma Openbare Ruimte
ISV
Investeringsprogramma Stedelijke Vernieuwing
JGZ
Jeugdgezondheidszorg
JIT
Jeugd Interventie Team
KDV
Kinderdagverblijf
KMBO
Kort Middelbaar Beroeps Onderwijs
KNVB
Koninklijke Nederlandse Voetbalbond
KVO
Keurmerk Veilig Ondernemen
LBO
Lager Beroeps Onderwijs
MAVO
Middelbaar Algemeen Voortgezet Onderwijs
MBO
Middelbaar Beroepsonderwijs
MER
Milieueffectrapportage
MIP
Meerjaren Investeringsprogramma
MIT
Meerjarenprogramma Infrastructuur en Transport
MIVA
Minder Validen
MJT
Mobiel Jongeren Team
MKB
Midden- en Klein Bedrijf
MMK
Medisch Milieu Kunde
MOP
Meerjaren onderhoudsprogramma
MPZ
Meerjarenprogramma Den Haag Zuid West
MTS
Middelbare Technische School
MZV
Maatschappelijk Zorg en Volksgezondheid
NNB
Nog niet bekend
NK
Nederlands Kampioenschap
NMK
Medische Milieukundefunctie
NOI
Nieuw Oost Indië (Laan van)
NT1
Nederlands als eerste taal
NS
Nederlands Spoorwegen
NSL
Nationale Samenwerkings-programma Luchtkwaliteit
NV
Naamloze Vennootschap
OBL
Ontwikkelingsbedrijf Leidschenveen
OCWV
Ontwikkelingscombinatie Wateringse Veld
OIV
Onderzoek- en Informatie Vraagstukken
O/G
Opgenomen geld
OM Den Haag
Ontwikkelingsmaatschappij Den Haag
OPCW
Organisation fot the Prohibtion of Chemical Weapens
OZB
Onroerend Zaak Belasting
Pavem
Commissie Participatie van vrouwen uit Etnische Minderheidsgroepen
PM
Promemorie
P&O
Personeel en Organisatie
POO
Primair Openbaar Onderwijs
PR
Public Relations
PPS
Publiek Private Samenwerkingsverbanden
RGB
Reserve grondbedrijf
RGD
Rijksgebouwendienst
RNI
Register Niet-Ingezetenen
ROC
Regionaal Onderwijs Centrum
ROSW
Ruimtelijke Ordening en Stedelijke Vernieuwing
ROVER
Vereniging Reizigers Openbaar Vervoer
RSO
Regionaal Sportonderzoek
RTV
Radio Televisie
Rv
Raadsvoorstel
SBO
Speciaal Basisonderwijs
SCHAK
Centrum voor Amateurkunst
SCP
Sociaal Cultureel Planbureau
SIV
Sociaal, Integratie en Veilig
SEM
Stichting Exploitatie Muziekcentrum en Danstheater
SOA
Seksueel Overdraagbare Aandoeningen
SOB
Samenwerking onderwijs en bedrijfsleven
SSO
Stichting Stadion Ontwikkeling
SW
Sociale Werkvoorziening
TRIPO
Transvaal Informatiepunt Ouderen
UFA
United Fish Auctions
U/G
Uitgezet geld
UK
Verenigd Koninkrijk
UWV
Uitvoeringsorganisatie werkgeversverzekeringen
VAHON
Vereniging voor algemeen Hindoe-onderwijs Nelderland
VAVO
Voortgezet algemeen volwassenenonderwijs
VINEX
Vierde Nota Ruimtelijke Ordening Extra
VJN
Voorjaarsnota
VMBO
Voorbereidend Middelbaar Beroepsonderwijs
VNG
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
VO-BVE
Voortgezet Onderwijs Beroeps- en volwassenen Educatie
VTO
Vroegtijdige Onderkenning Ontwikkelings-stoornissen teams
VROM
Volkshuisvesting Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer
VROM/DGM
Directeur Generaal Milieu
VVC
Vervoerscoördinatiecentrum Den Haag
VVE
Vroeg- en voorschoolse educatie
VWO
Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs
VWS
Volksgezondheid Welzijn en Sport
WAM
Werkgelegenheid- en Arbeidsmarktbeleid
WFIA
Westholland Foreign Ivestment Agency
WIA
Wet Inkomen naar Arbeidsvermogen
WIN
Wet Inburgerings Nieuwkomers
WIS
Vervanging WonenInformatieSysteem
WIW
Wet Inschakeling Werkzoekenden
Wvg
Wet voorkeursrecht gemeenten
WMO
Wet Maatschappelijke Ondersteuning/ Wet Markt en Overheid
WRO
Wet Ruimtelijke Ordening
WO
Wetenschappelijk Onderwijs
WOZ
Wet waardering Onroerende Zaken
WSW
Wet Sociale Werkvoorziening
WVG
Wet voorziening Gehandicapten
WWB
Wet Werk en Bijstand
ZKD
Bedrijventerreinen Zichtenburg, Kerketuinen en Dekkershoek
Diensten BRW
Brandweer
BSD
Bestuursdienst
CTR
Centrale Treasury
DBZ
Dienst Burgerzaken
DOB
Dienst Openbare Bibliotheek
DSB
Dienst Stadsbeheer
DSO
Dienst Stedelijke Ontwikkeling
FAD
Facilitaire Dienst
GAD
Gemeentelijke Accountantdienst
GBD
Gemeentelijke Belastingdienst
GRF
Griffie
HCO
Haags Centrum voor Onderwijsbegeleiding
HGR
Haeghe groep
OCW
Dienst Onderwijs Cultuur en Welzijn
POO
Dienst Primair Openbaar Onderwijs
SZW
Dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheid
Commissies JB
Jeugd en Burgerschap
SWEI
Sociale Zaken, Werkgelegenheid, Economie en Internationale Zaken
VBF
Veiligheid, Bestuur, Financiën, Organisatie
VML
Verkeer, Milieu, Deconcentratie, Leefomgeving
MO
Maatschappelijke Ontwikkeling
SRO
Stedelijke Ontwikkeling en Ruimtelijke Ordening
Bijlage 8
Begrippenlijst
algemene dekkingsmiddelen het overzicht algemene dekkingsmiddelen bevat ten minste de lokale heffingen, waarvan de besteding niet gebonden is, de algemene uitkeringen, dividend, het saldo van de financieringsfunctie, het saldo tussen de compensabele BTW en de uitkering uit het BTW-compensatiefonds en de overige algemene dekkingsmiddelen. begroting het overzicht van de geraamde (verwachte) kosten en opbrengsten in een bepaald jaar, opgezet volgens het BBV. De begroting wordt door de gemeenteraad vastgesteld. begrotingswijziging een aanpassing van begrotingsramingen tijdens het begrotingsjaar; over een begrotingswijziging wordt door de Raad een besluit genomen. beleidssamenvatting een samenvatting voorafgaand aan de programmabegroting waarin de hoofdlijnen per programma zijn geschetst. Op deze wijze kan de lezer zich sneller informeren over de hoofdlijnen van de beleidsprogramma’s. behoedzaamheidsreserve gedeelte van de algemene uitkering uit het gemeentefonds dat het Rijk reserveert voor de uitlichting uit het gemeentefonds wegens verwachte onderuitputting van de rijksuitgaven. besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten vervangt vanaf begrotingsjaar 2004 het Besluit Comptabiliteitsvoorschriften 1995 (CV’95). bestemmingsreserve reserves waaraan een specifieke bestemming is gegeven deelnemingen zijn privaatrechtelijke rechtspersonen waarin de gemeente risicodragend participeert. doelenboom een schematische indeling van doelen naar strategisch, tactisch en operationeel niveau. doelmatigheid (efficiency) de mate waarin een maximale hoeveelheid producten en prestaties is gerealiseerd met een minimale hoeveelheid middelen of een hogere kwaliteit wordt bereikt bij een gelijkblijvende hoeveelheid middelen. Onderzoek naar doelmatigheid richt zich met name op verbetering van bedrijfsvoering. doeltreffendheid (effectiviteit) de mate waarin de geleverde producten en prestaties bijdragen aan het realiseren van de gestelde (beleids)doelen. Onderzoek naar doeltreffendheid richt zich op de vergelijking van het gerealiseerde en gewenste effect. doeluitkering (specifieke uitkering) door een ministerie aan een gemeente verstrekte gelden ter uitvoering van een specifieke taak (bijvoorbeeld onderwijs, bijstand); een doeluitkering is dus niet vrij besteedbaar. dotatie toevoeging aan bijvoorbeeld een reserve of een voorziening. dualisering dualisering is strikt genomen de ontvlechting van de taken en bevoegdheden tussen de gemeenteraad en het college. Het raadslid concentreert zich meer op kaderstelling, controle en volksvertegenwoordiging, terwijl het college bestuurt economische categorie wordt gebruikt in de begroting en rekening en is een aanduiding van de soort kosten en opbrengsten naar bedrijfseconomisch gezichtspunt. effect kengetal effect kengetal is een bestuurlijke kengetal dat een beoogd maatschappelijk effect weergeeft. financiële rechtmatigheid met financiële rechtmatigheid wordt bedoeld dat de financiële beheershandelingen in overeenstemming met de geldende weten regelgeving zijn uitgevoerd.
functie onderdeel en afgeleid van een hoofdfunctie. Een functie komt overeen met een onderdeel van het gemeentelijk takenpakket en geeft dus een globale groepering van inkomsten en uitgaven per taakveld, per onderwerp van zorg. Bijvoorbeeld: bijstandsverlening, sport, handel en ambacht, brandweer. garantie zekerheidsstelling door de gemeente voor derden die een lening aantrekken. Derden zijn bijvoorbeeld sportverenigingen of welzijnsinstellingen. Ingeval van wanbetaling zal de gemeente de resterende schuld dienen af te lossen. gemeenschappelijke regeling is het publiekrechtelijke juridische kader waarbinnen twee of meer gemeentebesturen kunnen samenwerken. gemeentefonds (algemene uitkering) uitkering van het Rijk die de gemeenten in principe vrij mogen besteden. Dit ter onderscheid van doeluitkeringen met een gebonden besteding. kapitaallasten afschrijving en toegerekende rente op activa. kengetal een absoluut getal of een verhoudingsgetal dat is uitgedrukt in fysieke - of in geldeenheden en dat de toestand van of de ontwikkeling op een beleidsterrein in beeld brengt. Bijvoorbeeld: % kinderopvangplaatsen op aantal kinderen. leges leges worden geheven ter dekking van de kosten van gemeentelijke dienstverlening (bijvoorbeeld de afvalstoffenheffing en het rioolrecht). Leges mogen maximaal kostendekkend zijn. o/g portefeuille portefeuille langlopende opgenomen leningen van derden omslagrente een binnen de gemeente gebruikte rekenrente bij het ter beschikking stellen van gelden aan de diensten. onrendabele investering bij een onrendabele investering worden de kapitaallasten gedekt uit de algemene middelen. onttrekking verlaging van bijvoorbeeld een reserve of voorziening. operationeel niveau de gemeentelijke inspanningen en activiteiten die jaarlijks verricht moeten worden (met een scope < 1 jaar). output kengetal een output kengetal is een bestuurlijke kengetal die aangeeft wat/hoeveel de gemeentelijke bijdrage is voor het te realiseren maatschappelijk effect. u/g portefeuille portefeuille langlopende uitgezette (verstrekte) leningen aan derden. planning- en controlcyclus de jaarlijks terugkerende werkzaamheden die samenhangen met het opstellen, bespreken, bewaken en verifiëren van budgetten. presidium vijf leden van de gemeenteraad die de agenda van de raad voorbereiden, en bepalen welke onderwerpen wanneer aan de orde komen en die verantwoordelijk zijn voor de aansturing aan griffie, de ambtelijk ondersteuning van de gemeenteraad. prestatie-indicator kwantitatieve en kwalitatieve gegevens die inzicht geven in de resultaten van het gevoerde beleid van de gemeente. precariobelasting belastingheffing voor het gebruik van gemeentegrond. privatisering die vormen van verzelfstandiging, waarbij door de overheid verrichte taken hetzij onder een minder directe vorm van overheidsinvloed worden gesteld, hetzij geheel aan die overheidsinvloed worden onttrokken. programma een samenhangend geheel van activiteiten. Programma’s worden bepaald door de raad.
rendabele investering bij een rendabele investering worden de kapitaallasten geheel gedekt door opbrengsten van derden. rekening overzicht van de in een bepaald jaar gerealiseerde kosten en opbrengsten; de jaarrekening dient ter verantwoording. Tevens wordt in de jaarrekening de stand van de gemeentelijke vermogenspositie opgemaakt. reserve bedrag dat is gereserveerd voor toekomstige uitgaven, zonder dat de aard en de omvang van de deze uitgaven al bekend zijn. De reserves staan op de balans. risicoparagraaf door het college verstrekt overzicht van alle bekende risico’s tot het moment van het aanbieden van de begroting, de meerjarenraming en de jaarrekening. specifieke uitkering zie: doeluitkering. strategische niveau het hoogste niveau en geeft de richting en contouren aan van het beleidsprogramma op lange termijn (met een scope van minimaal 3 tot 5 jaar). tactisch niveau het gaat om het inrichten van het beleidsprogramma op middellange termijn (met een scope van minimaal 1 tot 3 jaar). treasury de treasury is het geheel van activiteiten in verband met de financiering. verbonden partij een partij waarmee de gemeente een bestuurlijke relatie onderhoudt en waarin zij een financieel belang heeft. Onder bestuurlijke relatie wordt verstaan een zetel in het bestuur van een participatie en/of het hebben van stemrecht. Van financieel belang is sprake wanneer de gemeente middelen ter beschikking heeft gesteld en die kwijt is in geval van faillissement van de verbonden partij en/of wanneer financiële problemen bij de verbonden partijen kunnen worden verhaald op de gemeente. Er zijn drie soorten verbonden partijen, namelijk gemeenschappelijke regelingen, deelnemingen en publiek private samenwerkingsverbanden. voorziening bedrag gereserveerd voor toekomstige uitgaven waarvan de aard en in mindere mate de omvang bekend zijn of om fluctuaties in (exploitatie)kosten op te vangen. Voorzieningen staan op de balans. weerstandscapaciteit de mate waarin de gemeente in staat is om niet begrote kosten te dekken door financiële middelen vrij te maken, zonder direct te hoeven bezuinigen. weerstandsvermogen het vermogen van de gemeente om ook in ongunstige tijden haar activiteiten te kunnen voorzetten. woonlasten De som van alle kosten, zoals OZB, rioolrecht-eigenarenbelasting en afvalstoffenheffing, voor het woongenot. woonruimten voorraad woningen + voorraad wooneenheden + voorraad recreatiewoningen + capaciteit bijzondere woongebouwen. Bron: CBS
Aldus vastgesteld door de gemeenteraad van de gemeente Den Haag in zijn openbare raadsvergadering van 2 november 2006.
de griffier,
de voorzitter,
Colofon Uitgave
Gemeente Den Haag Bestuursdienst Directie Financiën
Postadres
Spui 70 Postbus 12600 2500 DJ Den Haag www.denhaag.nl
[email protected]
Basisontwerp
Teresa Jonkman (bNO)
Fotografie
Met medewerking van het Haags gemeentearchief S. van der Sande A. Zwiggelaar H.J. Muntz-Bode P. Boertje R.T. Taphoorn
Ontwerp en productie
Papier
Facilitaire dienst Multimedia-Den Haag (www.multimedia-denhaag.nl) Free Life Vellum Wit
September 2006
Gemeente Den Haag Directie Financiën
Programmabegroting
Programmabegroting
20072010
2 0 0 7 - 2 0 1 0
Gemeente Den Haag
Gemeente Den Haag
MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN
MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN
MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN
MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN MEEDOEN