2 0 0 9 nummer 16
Meer Meren
over
Magazine over Het Friese Merenproject
‘Zicht op de Meer’ feestelijk geopend!
Voor actuele informatie over Het Friese Merenproject en de werkzaamheden, kijk op www.friesemeren.nl
ruimte voor rust en recreatie
Bouw passantenhaven Driewegsluis gestart Op donderdag 5 maart hebben Jannewietske de Vries, gedeputeerde provincie Fryslân en Wim Plekkenpol, wethouder gemeente Weststellingwerf, de starthandeling verricht voor de aanleg van een passantenhaven vlakbij de Driewegsluis te Nijetrijne. Met behulp van een heimachine gaven zij het startsein. Om te zorgen voor meer kwaliteit en een aangenaam verblijf voor de watersporter wordt de passantenhaven uitgerust met sanitaire voorzieningen (toilet- en douchegebouw, wasserette en een ruimte voor de beheerder), een vuilwaterinnamestation en kampeermogelijkheid. De passantenhaven moet ruimte gaan bieden aan 40 à 45 boten. De vaarverbinding tussen Fryslân en Overijssel wordt hiermee nóg aantrekkelijker. Vanaf eind juli kan de watersporter gebruik maken van de nieuwe voorzieningen.
Ontdek Fryslân met vijf nieuwe vaarroutefolders Op Boot Holland presenteerde Het Friese
voor Nederland unieke route vaart de water-
Merenproject vijf nieuwe vaarroutefolders,
sporter over vijf aquaducten. In plaats van wach-
die in samenwerking met Fryslân Marketing
ten voor bruggen, is het nu in één keer doorva-
zijn ontwikkeld. In de routefolders komen
ren door het zuidwestelijke deel van de Friese
de Middelseerûte, Staandemastroute, Lits-
meren. De aquaducten zijn niet alleen winst
Lauwersmeerroute, Aquaductenroute en de
voor de watersporter en de automobilist. De
Turfroute aan bod. Op elke routefolder staat een
uitwisselingsmogelijkheden voor flora en fauna
overzichtskaart van Fryslân met de vijf routes,
nemen ook toe. Het Galamadammen akwadukt
waarop brughoogten en vaardieptes staan aan-
is uitgerust met een speciale ecologische verbin-
gegeven. Nieuw is de Aquaductenroute. Op deze
dingszone langs de wateroever voor zowel landals waterdieren. De route-
Agenda opleveringen
folders bieden de waterspor-
Friese Merenprojecten
ter tips over bezienswaardig-
Opening projecten gemeente Wûnseradiel Opening projecten gemeente Nijefurd
15 mei 4 juni
Symposium ‘Ruimtelijke kwaliteit Waterfronten’
22 juni
Opening project Noarder Alde Wei
25 juni
Opening Staandemastroute van Grou naar Leeuwarden
n.t.b.
heden aan de wal. Kortom: de vaarroutes nodigen uit om watersportprovincie Fryslân te ontdekken. De vaarroutekaarten zijn te downloaden via www.friesemeren.nl.
Coverfoto: Nieuwe passantenhaven Starteiland Sneek. Foto inzet: Nationaal Kielboot Trainingscentrum op het Starteiland Sneek geopend door mevrouw J.A. de Vries gedeputeerde provincie Fryslân, de heer T. Metz wethouder Gemeente Sneek en de heer H. Snoekc voorzitter Koninklijke Watersportvereniging Sneek
2
Subsidie drukt kosten
Jachthaveneigenaren en gemeenten kunnen van de provincie Fryslân subsidie krijgen voor het op diepte brengen van vaarwegen en jachthavens. Dat scheelt aanzienlijk in de kosten, zeker als daarbij wordt samengewerkt met andere partijen.
“Het scheelt mij de helft van de stortkos-
groter zeiljacht hier wel langs kan varen,
Suggestie
ten, ik betaal € 1,25 in plaats van € 2,50
maar niet kan aanleggen.” Goed begaan-
Hoewel Meijer tevreden is over het resul-
per kubieke meter. Hier wordt uiteindelijk
bare vaarwegen, maar ook voldoende
taat en de subsidie, heeft hij een suggestie.
zo’n 7000 kuub baggerspecie verwijderd,
diepte bij aanlegplaatsen en jachthavens
“Stortkosten verschillen nogal per project,
dus reken maar uit. Mooi meegenomen!”,
vormen een belangrijk doel van Het
en daarmee lopen ook de subsidiebedragen
zegt Jan Bron, eigenaar van jachthaven
Friese Merenproject. Er zijn veel partijen
erg uiteen. Eerlijker zou zijn om bijvoor-
Tusken de Marren in Akkrum. Het eer-
betrokken bij het baggeren. Jachthavens
beeld 20% van de totale baggerkosten te
ste deel van zijn haven is inmiddels op
kunnen bij één van die partijen aan-
subsidiëren. Naar verhouding krijgt iedere
diepte gebracht, deel twee volgt uiterlijk
haken. Zo zocht Rob Meijer, eigenaar
aanvrager dan een gelijk bedrag. Bovendien
begin volgend jaar. Het was hard nodig,
van jachthaven Lunegat in Dokkumer
is 20% een percentage dat jachthavens echt
vertelt Bron. “Toen ik via via over de
Nieuwe Zijlen, eind vorig jaar contact
stimuleert.” Daarbij wijst hij erop, dat de
subsidie hoorde, heb ik er meteen werk
met Rijkswaterstaat, dat voornemens was
subsidie vier weken vóór aanvang van
van gemaakt.”
om het vaarwater langs de haven uit
het baggerwerk moet worden aangevraagd.
te baggeren. “Ik kon meeliften met dit
“Als je dan met een andere partij meelift,
‘Ik dacht: ik moet zorgen dat ik erbij ben’
project. Zo’n samenwerking is voor mij
zoals ik, ben je van de planning van die
belangrijk, omdat ik zelf de baggerspecie
partij afhankelijk. De provincie heeft zich
niet kwijt kan. Van Rijkswaterstaat, dat
daarin gelukkig soepel opgesteld.”
Rob Meijer, jachthaveneigenaar
wel een depot heeft, kreeg ik alle mede-
Subsidieaanvragen kunnen nog worden
werking voor het storten.” De aannemer
ingediend zolang het budget toereikend
die het werk voor Rijkswaterstaat heeft
is. De regeling loopt tot eind juni 2013.
uitgevoerd, kon ook baggeren in de jacht-
De regeling geldt in de gehele provincie
Aanhaken
haven. Branchevereniging HISWA wees
Fryslân voor binnendijkse wateren en
De jachthaven van Bron ligt aan de
Meijer op de subsidiemogelijkheden.”
jachthavens.
Meinesleat, die al eerder werd verdiept. “Jammer dat toen niet direct alle ‘commerciële oevers’, waaronder onze haven, zijn benaderd. De provincie is daar nu veel actiever in. Het is zonde dat een
Nieuwe procescoördinator baggeren De provincie Fryslân heeft met Gonda de Boer een nieuwe procescoördinator baggeren. Zij zorgt dat de baggerende partijen samen kijken waar werk met werk gemaakt kan worden.”Er ligt nog een behoorlijke opgave, vooral bij gemeenten en jachthavens. Ik ga echt de boer op, met de subsidie als stimulans.” De subsidieregeling is te vinden op www.friesemeren/baggeren. Hier zijn ook de aanvraagformulieren te downloaden. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Gonda de Boer (058 - 292 5862 of
[email protected]).
www.friesemeren.nl
3
Friese Merenproject maakt goed
Nu Provinciale Staten groen licht hebben gegeven voor de tweede fase van Het Friese Merenproject, heeft het projectbureau haar werkwijze zo aangepast dat deze goed aansluit op de drie speerpunten van deze tweede fase.
“Watersporters die zich in andere provin-
aanlegplaatsen? Samen met de gemeenten
cies bevinden, moeten we naar Fryslân
wil Hulsman bekijken hoe Lauwersoog,
zien te krijgen.” Senior projectleider Steven
Harlingen, Makkum, Workum, Hindeloopen,
Duursma, ook bezig met het bevaarbaar
Stavoren en Lemmer goed toegankelijk en zo
maken van de nog ontbrekende schakels
zichtbaar en aantrekkelijk mogelijk gemaakt
binnen de provincie, richt zich vooral op het
kunnen worden. Ook de ‘toegangspoort
speerpunt grenzeloos varen door betere ver-
Zuidoost’ van en naar Overijssel, wordt
bindingen met het IJsselmeer en aangren-
meegenomen. “Tussen Driewegsluis en de
zende provincies. “We willen de waterspor-
zuidoever van het Tsjûkemar varen jaarlijks
ter ‘binnenhalen’ én alle faciliteiten bieden
maar liefst 30.000 boten Fryslân binnen,
om gemakkelijk aan wal te kunnen gaan”,
meer dan we dachten”, verklaart Hulsman.
legt Duursma uit. Een eerste onderzoek
“Jammer is, dat die boten het liefst zo snel
naar de mogelijkheden is in gang gezet.
mogelijk over het Tsjûkemar wegvaren. We
Hij legt contacten met de buurprovincies
willen met de gemeente nadenken over wat
om samenwerking tot stand te brengen en stapt naar de gemeenten op wiens grondgebied overgangen naar het IJsselmeer zijn. Duursma: “Ik heb het dan over de infrastructurele kant van met name sluizen, zoals capaciteit en drempeldiepte.”
Verdeling projecten per gemeente Iedere gemeente in Fryslân heeft een eigen aanspreekpunt binnen Het Friese Merenproject. Heeft een gemeente een vraag of voorstel dat op het
Toegangspoorten
vakgebied van één van de andere projectleiders, dan
naar Fryslân
betrekt het vaste aanspreekpunt deze collega erbij.
De infrastructurele kant van de sluizen waar Duursma op doelt, is een onderdeel van de toegangspoorten naar de Friese wate-
er nodig is om watersporters uit te nodigen
ren. Senior projectleider Bram Hulsman
aan wal te stappen.” Een eerste stap is de
zoekt naar mogelijkheden deze toegangs-
organisatie van een symposium op 22 juni
poorten als geheel te verbeteren. Hoe ver-
waarvoor bestuurders en ambtenaren van
leid je watersporters om vanaf Waddenzee
Friese gemeenten met een watersportkern
en IJsselmeer de provincie in te varen?
worden uitgenodigd. De samenwerking
En kunnen deze vaak grotere typen boten
met de gemeenten moet leiden tot een
wel de haven in en zijn daar voldoende
concreet plan met projecten voor iedere
4
Tineke Cazemier Steven Duursma Bram Hulsman
gebruik van specialisten toegangspoort. “Een constatering kan zijn
een aandachtspunt: is de routing goed, ga
dat een bepaald soort onderneming bij-
je gemakkelijk aan wal en zijn er voldoende
draagt aan de kwaliteit van een toegangs-
voorzieningen aanwezig? Zo’n masterplan is
poort, bijvoorbeeld een watersportbedrijf”,
dus gericht op het versterken van de relatie
vervolgt Hulsman. “Als projectbureau willen
tussen dorp of stad en het water. Visueel
we ondernemers dan graag steunen bij hun
en functioneel moeten de watersportkernen
start in dit ‘gat in de markt’. Door hen te hel-
weer aan het water komen te liggen.” Om
pen bij alle procedures hopen we dat ze zich
gemeenten tijdens het symposium alvast wat
gemakkelijker in Fryslân kunnen vestigen.”
ideeën te laten opdoen, wordt er een “markt” georganiseerd waar adviesbureaus zich kun-
Relatie watersport-
nen presenteren. Inmiddels wordt met het
kernen en water
atelier Fryslân overigens al gewerkt aan een
Op 22 juni wordt door de provincie Fryslân
pilot voor het waterfront van Heeg. Cazemier:
een symposium georganiseerd met als titel
“Een voorbeeldontwerp moet een masterplan
“ruimtelijke kwaliteit watersportkernen en
opleveren, maar ook algemene uitgangspun-
versterking toegangspoorten.” Het sympo-
ten voor de kwaliteit van de ruimte in de
sium is zowel voor de toegangspoorten als
waterfronten. Hiermee kunnen we ons voor-
voor het maken van masterplannen ruimte-
deel doen bij het opstellen van masterplannen
Wobbe van der Vegt en Bram Hulsman. Middelste
lijke kwaliteit voor verschillende water-
voor de andere watersportkernen.”
rij v.l.n.r. Kick Dull, Steven Duursma en Hanneke
sportkernen verspreid door Fryslân. Senior
Schmeink. Onderste rij v.l.n.r. Margreet van den Berg,
projectleider Tineke Cazemier wil ook op dit
Hoofddoel
Jaap Goos en Tineke Cazemier.
terrein samen optrekken met de gemeenten.
Betere en mooiere waterfronten en toegangs-
Bovenste rij v.l.n.r. Marcel Terra, Hielke Wijnstra,
poorten moeten leiden tot meer bestedingen aan de wal. Naast grenzeloos varen een tweede speerpunt dat moet leiden tot het
“Gezamenlijk kunnen we mooie dingen tot stand brengen”
hoofddoel van Het Friese Merenproject: een werkgelegenheidsgroei van 30%. Er is nog een derde pijler: ecologie en duurzaamheid, waarbij de laatste een aspect is dat met ieder onderdeel van Het Friese Merenproject is verweven. De ambitie is bij elk project na te gaan waar duurzaamheidswinst te halen is: op het gebied van materiaal, energie of water, maar
Waarom zijn de masterplannen nodig? “In
ook landschap en leefomgeving. Maatregelen
meerdere watersportplaatsen is bijvoorbeeld
kunnen variëren van LED verlichting tot
de oude kern niet meer goed zichtbaar
een compleet energieneutrale voorziening.
vanaf het water”, verduidelijkt Cazemier.
Hanneke Schmeink is binnen het projectbu-
”Het oorspronkelijke waterfront is in de
reau Friese Meren de aanjager op dit gebied.
loop van jaren ‘verstopt’ geraakt met allerlei
Naar een senior projectleider ecologie wordt
nieuwe voorzieningen en gebouwen. Ook
nog gezocht.
is de toegankelijkheid voor de watersporter
5
www.friesemeren.nl
Wûnseradiel verwelkomt watersporter De
gemeente
Wûnseradiel
heeft
in samenwerking met Het Friese Merenproject hard gewerkt aan haar
watertappunten zijn vernieuwd en voor het
weide te maken. Deze route leidt behalve
watersportvoorzieningen. Vooral de
gemak van de watersporters muntinworp-
langs Allingawier ook langs Exmorra, Piaam
voorzieningen in Makkum, maar ook
vrij gemaakt. De sluis naar het IJsselmeer, de
en Ferwoude. Verderop in Tjerkwerd is de
sluisbrug, de Vallaatsbrug en de brug in de
oever aanlegvriendelijker gemaakt. Varend
Suderseewei zijn nu vanuit het havenkan-
richting Workum is aan wal gaan bij
Tjerkwerd en Allingawier maken het de
toor op afstand bedienbaar. Voor de sluis is
Parrega
watersporter gemakkelijker.
bovendien een wachtvoorziening gemaakt.
geworden: twee grote aanlegsteigers en
Een herbouwd historisch haventje maakt
twee kanosteigers zorgen daarvoor. “Nu
die in de kleinere dorpen Parrega,
ook
een
stuk
eenvoudiger
een mooi ‘Makkumer plaatje’ compleet. Makkum is voor het Friese merengebied één van de verbindingen met het IJsselmeer. Om
Compleet plaatje
meer watersporters tot een bezoekje aan
Wie vanaf Makkum Fryslân invaart, komt
Fryslân te verleiden, zijn vooral in Makkum
langs Allingawier. In de opvaart naar het
flinke verbeteringen aangebracht. De stei-
dorp is een aanlegsteiger gekomen, zodat
gers zijn verbreed, de veiligheid is verhoogd
toeristen gemakkelijk een bezoekje aan het
door een calamiteitentoegang naar de stei-
museumdorp kunnen brengen. De Stichting
ger te realiseren en het sanitairgebouw is
Aldfaers Erf Route, heeft plannen om tussen
prachtig gerenoveerd. De elektriciteits- en
het dorp en de aanlegsteiger een speelde voorzieningen voor de watersporter klaar zijn, willen we als gemeente de dorpen graag ‘af’ maken”, zegt projectleider Pieternel Heeres. Zowel voor Parrega als Tjerkwerd zijn daarom plannen voor een dorpsvernieuwingsproject. In Parrega gaan deze werkzaamheden al na de bouwvak van start. “De nieuwe voorzieningen zijn een impuls voor deze dorpen, het zou mooi zijn als ondernemers daarop inspelen”, vindt Heeres. Ook de samenwerking met Het Friese Merenproject is wat haar betreft niet ten einde. “Voor de tweede fase hebben we nog een aantal wensen, waaronder uitbreiding van het havenkantoor, zodat de
Goede gastheer
overige bruggen in de gemeente ook vanaf
Wethouder Wigle Sinnema, gemeente Wûnseradiel:
deze locatie bediend kunnen worden, het
“Met deze kwaliteitsverbetering willen we onze gastvrijheid
opwaarderen van de Makkumer binnen-
onderstrepen. Goed gastheerschap zit hem in meerdere dingen.”
haven en het realiseren van een duidelijke haveningang.”
6
Innovatief systeem weet raad met vuil water Het lozen van vuil water door pleziervaartuigen is sinds 1 januari verboden. Jachthavens moeten daarom voldoende innamemogelijkheden hebben. Het nieuwe systeem YOSS biedt uitkomst.
“Klantvriendelijk, hygiënisch, duurzaam en efficiënt”, somt Arjen ter Veld van het in watergerelateerde bouw- en onderhoudsprojecten gespecialiseerde GMB de voordelen van YOSS op. Het Yacht Owned Sanitairy System, kortweg YOSS, is ontwikkeld door GMB. “Ieder jacht z’n eigen afvoer, om het zo gemakkelijk mogelijk te maken”, verklaart Ter Veld. Het systeem werkt simpel: op iedere ligplek bevindt zich een luikje in de steiger, waaruit de gebruiker een slang kan trekken. Deze slang wordt aangesloten op de dekdoorvoer. De vuilwatertank wordt snel leeggezogen en de inhoud wordt via een onzichtbaar leidingsysteem afgevoerd naar een centrale tank in de jachthaven.
“Het vuilwater wordt netjes geloosd op het openbaar riool”
Geen geknoei Het lozingsverbod voor pleziervaartuigen
bieden met een persoonlijke vuilwaterser-
met Enjoy Sailing in Lemmer, waar het
moet de zwemwaterkwaliteit en zo ook
vice bij iedere ligplek.” Bij de ontwikkeling
systeem inmiddels operationeel is. “Zo
Fryslân als toeristische bestemming ten
van het systeem wordt aan alle details
kunnen we geïnteresseerden de werking
goede komen. Dat klinkt logisch, maar er
gedacht, zoals een unieke drupvrije snel-
demonstreren en YOSS in de praktijk ver-
is wel een gedragsverandering van water-
koppeling aan de afzuigslang die goed op
der ontwikkelen. Binnenkort komt ook
sporters voor nodig. Want, zegt Ter Veld,
iedere dekdoorvoer past. “Dan heb je geen
gedeputeerde Jannewietske de Vries een
handhaving is best lastig. “Daarom moet
geknoei.”
kijkje nemen”, aldus Ter Veld. Voor de
je de drempel zo laag mogelijk maken om
ontwikkeling van het systeem schakelde
dit ‘onfrisse’ klusje te klaren. Jachthavens
Subsidie
GMB verschillende Friese bedrijven in. “Zo
met meer dan 50 vaste ligplaatsen voor
Onlangs kreeg GMB, tevens HISWA busi-
werken we niet alleen aan schoner opper-
kajuitboten, zijn nu verplicht minstens één
ness partner, van het Europees Fonds voor
vlaktewater, maar ook aan de economische
innamestation te hebben. Ter Veld: “In het
Regionale Ontwikkeling van de provincie
ontwikkeling in Fryslân. Een echte win-
hoogseizoen betekent dat ongetwijfeld in
Fryslân subsidie om het systeem te ontwik-
winsituatie. Wij vinden het mooi dat de
de rij liggen voor dat ene innamepunt. Met
kelen en een pilotinstallatie te plaatsen. Het
provincie gaat voor een innovatie als YOSS,
YOSS willen we daarvoor een oplossing
bedrijf zocht daarvoor de samenwerking
daarmee loopt ze echt voorop.”
7
Geduld en goede samenwerking maken Scharnegoutum ‘rijk’ Scharnegoutum heeft er in een ‘coproductie’ van overheid en burgers twee natuurgebieden langs De Swette bij: De Flearen en Oer ’t Lange Rek. Mooi voor de dorpsbewoners, maar ook watersporters, fietsers en wandelaars op en langs de Middelseerûte hebben er een ‘afstapbestemming’ bij.
“Het mooist vind ik de combinatie tussen het ‘blauwe lint’ dat De Swette vormt en het groen van de nieuwe stukken natuur. Ik ben uitermate tevreden over hoe het geworden is”, stelt Sietse Holtrop vast. Als voorzitter van de stichting Natuergebiet
Officiële opening door o.a. de heer W. van Gorkum Gebiedscoördinator Plattelânsprojekten ZWF en mevrouw J.A. de Vries Gedeputeerde provincie Fryslân
De Flearen/Oer ’t Lange Rek ijverde hij jarenlang voor een mooie invulling van de
op de lange baan toen de ruilverkave-
Verrijking
6,5 hectare land ten noorden en zuiden
lingsplannen wijzigden.” Na twee jaar
Holtrop en Van Gorkum zijn het erover
van zijn dorp. De afgelopen jaren werkte
komt de vaart er weer in en blijkt er
eens: De natuurgebieden vormen een
hij nauw samen met Wim van Gorkum,
zelfs meer grond beschikbaar. Holtrop:
beter resultaat dan op voorhand was
gebiedscoördinator Plattelânsprojekten
“Het Friese Merenproject, het A7-project,
verwacht en een verrijking voor dorp
Zuidwest Fryslân bij de provincie. Van
Wetterskip en provincie hadden inmiddels
én Middelseerûte. “De terreinen zijn
Gorkum deelt het tevreden gevoel: ”In
ook plannen en voor we het wisten zaten
mooi, maar de grote betrokkenheid van
dit project heeft onze regiefunctie goed
we in een werkgroep met alle partijen.
het hele dorp, ook de kinderen, geeft dit
gewerkt. Vooral dankzij het geduld en de
Ons idee werd deel van een groter plan.
project een grote plus”, complimenteert
positieve houding van de initiatiefnemers
Zo heeft het Friese Merenproject
met
van Gorkum. “We hebben nog de nodige
uit het dorp, want omdat hier zoveel idee-
de aanlegplaatsen hier de vernieuwde
toekomstplannen, zoals een zwaluw-
ën en belangen bij elkaar zijn ‘geharkt’,
Middelseerûte helemaal voltooid.” “Met
wand, een ooievaarsnest en educatieve
heeft het lang geduurd.”
de andere partijen kreeg je ook verschil-
programma’s.
lende professionals in huis”, vult Van
We denken ook na over educatieve rond-
Meer grond
Gorkum aan. “Zeker, die hebben ons
wandelingen, excursies met roeiboten
“Het is ons overkomen”, kijkt Holtrop terug.
idee naar een hoger plan getild”, beaamt
en een soort bezoekerscentrum, bijvoor-
Door ruilverkaveling bij Scharnegoutum
Holtrop. “Er is veel overlegd, maar de
beeld. Het wordt hier alleen maar mooi-
kwamen elf jaar geleden twee stukken
meerwaarde werd duidelijk. Dat heb ik er
er”, besluit Holtrop.
land vrij. “Als dorpsbewoners werkten
van geleerd: ik zou nu eerst kijken welke
we een idee uit, maar het project kwam
partijen mogelijk een rol kunnen spelen.”
8
www.friesemeren.nl
HET FRIESE MERENPROJECT WORDT MEDEGEFINANCIERD
Colofon - april 2009
DOOR DE EUROPESE GEMEENSCHAP EUROPEES FONDS
Meer over Meren is een uitgave van Projectbureau Friese Meren, Provincie Fryslân, Postbus 20120, 8900 HM Leeuwarden, Snekertrekweg 1, 058 – 2925862, www.friesemeren.nl. • Tekst en productie: Camerik Voortman communicatie- en pr-adviseurs. • Vormgeving: Ozingavorm • Drukwerk: drukkerij van der Eems Heerenveen • Fotografie: Menno de Boer, Kick Dull, GMB, Rob Meijer, AnneMarieke Voortman, Hilde Faber.
VOOR REGIONALE ONTWIKKELING EN SNN, EZ/KOMPAS
