nummer 32, 2015
Meer dan Meren
Fryslân Topattractie en Het Friese Merenproject
In het zicht van de haven
Het Friese Merenproject is een samenwerkingsverband van gemeenten, Wetterskip Fryslân, Recreatieschap De Marrekrite, branche- en natuurorganisaties onder regie van provincie Fryslân. Het Friese Merenproject is onderdeel van de ambitie Fryslân Topattractie.
Over de grens
Het Friese Merenproject wil grenzeloos varen mogelijk maken. Dat betekent de mogelijkheden in eigen provincie vergroten, maar ook letterlijk de grens oversteken: die met buurprovincies, aangrenzende wateren en verder kijkend ook de Nederlandse grens. In deze rubriek leest u hier meer over.
De snelle opmars van electric-only Op Boot Holland: 15 jaar Het Friese Merenproject Van 6 tot en met 11 februari 2015 stond het
van de beurs een ideaal podium om te laten
en een tijdlijn gaf de provincie bezoekers een
WTC Expo in Leeuwarden in het teken van
zien wat haar project tot nu toe heeft bereikt
prachtig overzicht van de resultaten en actuele
Boot Holland. Dit keer vierde de populaire
en hoe gastvrij Fryslân inmiddels is.
werkzaamheden van Het Friese Merenproject.
watersportbeurs twee jubilea: 25 jaar Boot
Zij deed dit samen met het recreatieschap De
Ook waren in de stand de ‘Love Fryslân’-
Holland en 15 jaar Het Friese Merenproject.
Marrekrite in een echte ‘Fryske’ stand. Aan de
letters van Merk Fryslân te zien.
Voor provincie Fryslân was de zilveren editie
hand van onder meer een wandplattegrond
Fryslân zet grote stappen op het gebied van elektrisch varen. Komende zomer kunnen watersporters genieten van de eerste Friese electric-only route tussen Heeg en Oudega. Ook de aanleg van een tweede elektrische vaarverbinding, de Bûtenfjildroute, staat al in de planning. Elektrisch varen is schoon en fluisterstil.
er langs het traject straks enkele nieuwe
vaarroute. Volgens planning is de Bûtenfjild-
Deze vorm van watersport is daardoor niet
aanlegsteigers.
route eind 2016 klaar.
alleen milieuvriendelijk, maar ook extra ontspannend voor recreanten. Een optimale vaarbelevenis is te vinden op electric-only
Baggeren vaarwegen Súdwest-Fryslân van start
routes. Aangezien hier alleen elektrisch of hybride aangedreven boten mogen varen,
Op korte termijn komt er in Fryslân zelfs een derde electric-only route: de ‘Reidmarroute’. Samen met de provincie heeft gemeente Súdwest-Fryslân daarvoor de
hoeft niemand zich daar meer te ergeren aan lawaaierige motoren.
Het baggeren van de vaarwegen in Súdwest-Fryslân is begonnen.
Reidmarroute
Een optimale vaarbelevenis Route door Bûtenfjild
financiering rond gekregen. Het nieuwe
Na de zomer start in het natuurgebied
vaartraject is een voormalige kanoroute
en wethouder Durk Stoker gezamenlijk het startsein bij de
Rondje vanaf Heeg
Bûtenfjild alweer de aanleg van de volgende
vanuit Bolsward over de Blauhûsterpuollen
Wytmarsumerfeart. De werkzaamheden maken deel uit van het
De eerste Friese electric-only vaarroute is
elektrische route, genaamd ‘Bûtenfjildroute’.
naar Oudega. Hans van Amersfoort, voorzit-
baggerprogramma, dat provincie Fryslân en gemeente Súdwest-
komende zomer een feit. Voor elektrische
Eind vorig jaar bereikten de provincie en
ter van de Werkgroep Reidmarroute, is en-
Fryslân samen hebben opgesteld. De gemeente werkt hiermee
sloepen ligt er dan een prachtig rondje
gemeenten Dantumadiel en Tytsjerksteradiel
thousiast. “Deze route biedt de watersporter
het achterstallig onderhoud in de vaarwegen weg, zodat ze beter
vanaf Heeg over de Idsegeasterpoel naar
hierover een akkoord. De vaarverbinding
zoveel moois. Het is echt bijzonder om hier
bevaarbaar zijn voor recreanten. Gemeente Súdwest-Fryslân draagt
Oudega en via het Ringwiel en het Sânmar
loopt vanaf de Grutte Wielen bij Leeuwar-
in stilte door het groene landschap te varen
het beheer en onderhoud van haar vaarwegen over aan de provincie
weer terug naar Heeg. Om de route klaar
den naar de Swemmer bij Zwaagwesteinde.
en de rust van de natuur te ontdekken. Ook
en Wetterskip Fryslân. Voor die overdracht moet dit water diep
voor gebruik te maken, verhogen provincie
Zo opent dit traject Noordoost-Fryslân als
lokale ondernemers hebben er belang bij;
genoeg zijn. De komende twee jaar baggert zij daarom 68 kilometer
Fryslân en gemeente Súdwest-Fryslân een
de achtertuin van Leeuwarden. Ook hier
een electric-only route zorgt immers voor
vaarweg; de rest heeft al voldoende diepte. Na de Wytmarsumerfeart
aantal bruggen en duikers. Daarnaast bagge-
bestaan de werkzaamheden uit het ophogen
een grotere stroom van toeristen. De Reid-
zijn dit jaar wateren bij Sneek, Oppenhuizen, IJlst en Heeg aan de
ren zij de vaarten, om het water voldoende
van bruggen en het baggeren van het water.
marroute is een investering die zich vele
beurt. In 2016 volgen Workum, Koudum, Hindeloopen, Hemelum/
diepte en breedte te geven. Verder liggen
Bovendien komen er twee sluizen langs de
malen uitbetaalt.”
Op 28 januari gaven gedeputeerde Jannewietske de Vries
Bakhuizen en Stavoren.
Meer natuur en recreatie in het Potskar
2
In het natuurgebied het Potskar bij Sneek
De maatregelen dragen bij aan het behalen
maken provincie Fryslân en Wetterskip
van de natuurdoelstellingen van provincie
Fryslân samen ‘werk met werk’. Het Potskar
Fryslân. Daarnaast sluiten ze aan bij de
is aangewezen als Natura 2000-gebied.
recreatiedoelen van Het Friese Merenproject;
Wetterskip Fryslân herstelt hier de kaden
de herinrichting maakt het gebied immers
langs de Griene Dyk en aan de noordkant
extra aantrekkelijk voor wandelaars, fietsers
van het Snitser Mar. Daarbij krijgt het gebied
en kanoërs. Ook komen er bijvoorbeeld
onder andere natuurvriendelijke oevers en
picknicktafels met informatie over de
een ondiepe waterplas voor steltlopers. Naast
omgeving. In het project werken de
recreatiegebied de Potten komt 9 hectare
provincie en Wetterskip Fryslân samen met
nieuwe natuur. De vrijkomende grond wordt
Staatsbosbeheer, lokale natuurorganisaties,
gebruikt voor het Potskar-project.
ondernemers en omwonenden.
3
De vruchten van vijftien jaar Friese Merenproject Al bijna vijftien jaar lang maakt Het Friese Merenproject werk van de watersport in Fryslân. Inmiddels
Doelen van provincie Fryslân voor Recreatie & Toerisme 2014-2017:
komt voor dit ambitieuze project de eindstreep in zicht. Gedeputeerde Jannewietske de Vries kijkt tevreden terug op de afgelopen jaren. Voor ondernemers en gemeenten is het nu tijd om de vruchten te plukken, zegt zij.
Naar 10,5 miljoen toeristische overnachtingen in 2015
Een flinke kwaliteitsimpuls voor het
Elfstedenvaarroute, die het mogelijk maakt
Aantrekkelijke watersport-
vaargebied van Fryslân, dat is waar Het
om de fameuze Elfstedentocht van begin tot
plaatsen
Friese Merenproject zich sinds de start in
eind per boot af te leggen. Of de nieuwe
Ook aan de wal is er veel in gang gezet.
2000 mee bezighoudt. Zo wil de provincie
vaarroute bij Balk, die watersporters over de
Toegangspoorten en watersportkernen zijn
de bestedingen en de werkgelegenheid
Luts door de bossen van Gaasterland leidt.
een stuk aantrekkelijker dankzij nieuwe
in haar toeristische sector vergroten.
Dit jaar staat onder meer in het teken van
recreatieve voorzieningen, zoals aanlegplaat-
“Fryslân heeft het slim aangepakt,” vindt
het heropenen van het Polderhoofdkanaal
sen, sanitair en water- en stroompunten.
De Vries. “Ondanks de crisis is zij blijven
en het verder uitdiepen van de Turfroute.
Havens, kades en binnensteden of dorpscen-
investeren in de vaarrecreatie. Daarmee
Deze laatste vaarweg is dan toegankelijk
tra worden heringericht om bezoekers beter
onderscheidt ze zich duidelijk van andere
voor boten met een diepgang van 1,30
te kunnen ontvangen. Zo ontwikkelen Dok-
watersportgebieden in West-Europa. Als
meter. Een grote mijlpaal in 2014 was de
kum en Franeker zich momenteel tot echte
de economie straks weer aantrekt, zijn wij
oplevering van de tweede Johan Frisosluis
‘Waddenpoorten’. Harlingen werkt aan een
beter voorbereid dan onze concurrenten.”
in Stavoren. Hiermee kwam er daar een
ambitieus havenplan met een terminal voor
einde aan de lange wachttijden in het
zeecruiseschepen. “Bovendien kijken wij in
Grenzeloos varen
zomerseizoen en varen recreanten nu vlot
al deze watersportplaatsen tegelijkertijd naar
De investeringen van Het Friese
Fryslân binnen.
mogelijkheden om de leefbaarheid voor
Met oog voor de natuur
beschikbaar. Komende zomer is de eerste
verwachten. In haar beleid zet de provincie
Merenproject hebben op veel plekken
inwoners te vergroten,” vertelt de gedepu-
Win-winsituaties zijn eveneens te vinden in
Friese electric-only route klaar.
in op internationalisering, duurzaamheid
voor indrukwekkende resultaten gezorgd.
teerde. “Het Friese Merenproject probeert
gebieden als de Wolvetinte en het Potskar.
voortdurend verschillende belangen met
Verbeteringen voor recreatie gaan hier
elkaar te verenigen.”
hand in hand met het opwaarderen van de
Het vaarnetwerk is flink uitgebreid. Een mooi voorbeeld is de Noordelijke
‘Fryslân heeft het slim aangepakt’
Van 60 miljoen naar 70 miljoen bezoeken in 2017 5% jaarlijkse groei van het aantal bestedingen vanaf 2015 Toename van 1000 toeristische banen tot en met 2017
‘We moeten nu niet stilzitten’
natuur. De Vries: “De natuur is het ‘goud
4
en kwaliteitsverbetering, innovatie en het verder uitbouwen van de recreatieve basisinfrastructuur. Ook zoekt zij naar crossovers: slimme verbindingen tussen toerisme en
van Fryslân’. We waken er steeds voor om
De weg naar 2018
andere sectoren. De Vries: “2018 biedt ons
voldoende aandacht en respect voor haar
Officieel stopt Het Friese Merenproject
een prachtig vooruitzicht. In de tussentijd
te hebben.” Dit blijkt bijvoorbeeld ook uit
eind 2015. Maar dit was pas de eerste stap,
moeten we niet stilzitten, maar elkaar inspi-
de winterrustgebieden. In deze delen van
geeft de gedeputeerde aan. “De infrastruc-
reren en gezamenlijk actie ondernemen. Zo
de Friese meren geldt tussen 1 oktober
tuur, de ‘hardware’, ligt er. Nu gaat het om
kunnen wij onze toeristische ambities naar
en 1 april een erecode. De code vraagt
de ‘software’: het is aan ondernemers en
een hoger niveau tillen!”
watersporters om de gebieden niet in te
gemeenten om de commerciële kansen te
varen, zodat watervogels daar in alle rust
grijpen die dankzij dit project zijn ontstaan.
kunnen overwinteren. Verder maakt de
Denk aan leuke, creatieve arrangementen en
Schoonwatercampagne ‘Gewoon schoon,
aantrekkelijke aanbiedingen. Ook de ‘mind-
lekker fri(e)s’ watersporters bewust van het
ware’, gastvrijheid, is daarbij van groot
belang van schoon zwem- en vaarwater.
belang.” Voor de sector Recreatie & Toerisme
Afgelopen zomer is daarbij de Vuilwaterboot
staan de komende jaren in het teken van
ingezet. Steeds populairder wordt het stille,
de aanloop naar Leeuwarden Culturele
duurzame elektrisch varen. Provincie Fryslân
Hoofdstad 2018. Fryslân kan in dat jaar
stelde hiervoor verschillende subsidies
zo’n twee à drie miljoen extra bezoekers 5
Puzzelen met pauzes brug- en sluisbediening Hoe in Fryslân de brug- en sluisbediening is geregeld, kan voor de watersporter een hele puzzel zijn. Wanneer houdt de brugwachter middagpauze? Waar moet ik klompgeld betalen? Samen met betrokken partijen zoekt het recreatieschap De Marrekrite naar een heldere, eensgezinde aanpak. “Het is een onderwerp dat tien jaar
schaffen en waar moeten we dan rekening
liefst zelfs nog een uurtje langer open laten.
lang niet hoog op de agenda stond,”
mee houden? Willen we ook van het
“Als je ziet hoe belangrijk de watersport
vertelt Lourens Touwen, directeur van
klompgeld af? Het is een echt een veelzijdig
is voor Fryslân, lijkt het mij niet meer dan
De Marrekrite. “Maar door de vele
thema met vele belanghebbenden.”
logisch. Er is inmiddels ontzettend veel in
ontwikkelingen op het gebied van de Friese vaarrecreatie is de discussie onlangs weer geopend.” In overleg met provincie Fryslân heeft De Marrekrite de leiding in deze discussie op zich genomen. Afgelopen
deze branche geïnvesteerd. We moeten er
‘Een veelzijdig thema met vele belanghebbenden’
november trapte het recreatieschap af met
wel voor zorgen dat dit zich voldoende
Geef uw mening!
uitbetaalt.” Verschillende gemeenten hebben gemengde gevoelens; het afschaffen van de pauzes en het klompgeld kost immers geld. Daarnaast hebben zij te maken met
‘De openingstijden zijn allesbepalend voor het toeristisch vaargedrag’
een bijeenkomst voor vertegenwoordigers
Gemengde gevoelens
de Arboregelgeving voor de brugwachters.
van de provincie, gemeenten en andere
Een voorstander van het opheffen van de
Bovendien kunnen de pauzes bevorderlijk
betrokken organisaties. Touwen: “Wij
pauzes in de zomer is provincie Fryslân. Dit
zijn voor de bestedingen aan de wal.
stelden hen vragen als: hoe gunstig of
sluit aan bij haar ambitie om toeristen een
Voor scholen is – buiten de schoolvakantie
ongunstig zijn de huidige Friese brug- en
gastvrije ontvangst te bieden. Remco Wahle,
– het uurtje pauze handig om kinderen
sluisbedieningstijden voor de recreant?
clusterleider Brug- en Sluisbediening bij de
tussen de middag over de brug naar huis te
Spitssluiting en treinschema’s
Hoe zijn de pauzes in het hoogseizoen af te
provincie, zou de bruggen en sluizen het
laten gaan.
De openingstijden van de bruggen en sluizen hebben niet alleen invloed op het vaarverkeer, maar ook op het auto- en treinverkeer. Vooral treinen laten zich niet leiden door wat er op het water gebeurt. “Wij streven naar een zo uniform mogelijk systeem voor heel Fryslân,” zegt Touwen, “zodat het overzichtelijk is voor de recreant. Maar spitssluiting en treinschema’s zijn twee beperkingen waar we rekening mee moeten houden.” Verder speelt nog de vraag in hoeverre de bruggen en sluizen op afstand bedienbaar zijn. Want hoe meer bediening op afstand plaatsvindt, hoe minder capaciteit aan brugwachters nodig is. Touwen:
De Marrekrite is benieuwd hoe de watersporter zelf over de bedieningstijden denkt. Om de meningen alvast te peilen, legde zij begin februari bezoekers van Boot Holland drie stellingen voor: 1. Pauzes Stel: Fryslân schaft de pauzes op de bruggen af. Het gevolg kan zijn, dat er dan in het voor- en naseizoen later wordt gestart, of eerder wordt gestopt met draaien. Dit vind ik: O Goed
O Niet goed
2. Openingstijden Stel: er zou in het voor- en naseizoen korter bediend worden, dan kan dat het beste door: O ‘s Morgens later te beginnen
O ‘s Avonds eerder te stoppen
3. Betalingen Het invoeren van een betaalbaar, algemeen vaarvignet voor Fryslân heeft de voorkeur boven het heffen van klompgeld op bruggen en sluizen. O Eens
O Oneens
“Alles bij elkaar is het zo’n complex, belangrijk vraagstuk! De openingstijden zijn echt allesbepalend voor het vaargedrag van toeristen en het gevoel dat zij aan Fryslân overhouden. Ik hoop dat wij uiteindelijk tot een mooie, voor iedereen acceptabele oplos-
OPROEP: De Marrekrite wil graag weten hoe u deze vragen zou beantwoorden. Zij zou het erg waarderen als u uw antwoorden kunt sturen naar
[email protected]. Bedankt voor uw input!
sing kunnen komen.”
6
7
‘Jury onder de indruk van locatie aan het water’
Meer dan Meren:
Column Bert van der Werf
De mooiste supermarkt van Nederland
Werkzaamheden aan de Tigerbunker op Terschelling
Fryslân Topattractie
Eind vorig jaar werd de Coop in Stavoren op het Supermarktvastgoedcongres uitgeroepen tot mooiste supermarkt van Nederland. De jury was vooral te spreken over de fraaie locatie aan het water, vertelt eigenaar Bert van der Werf. “Dit is wat ze in ons vakjargon een échte
de supermarkt per boot, inclusief aanleg-
Stavoren ontwikkelt zich steeds verder op
prijs noemen. Ik zag onze supermarkt wel
plek, vond zij perfect passen in een rasechte
toeristisch gebied. Denk aan de nieuwe
als kanshebber, maar dat wij zo glansrijk
watersportplaats als Stavoren.
sluis, het plan Middenmeer, het terugbren-
zouden winnen, kwam als een verrassing.
Ik ben erg blij met deze titel, het is de beste
gen van de historie... Ik hoop dat ook veel
Wat de juryleden aansprak, was onder
reclame die je kunt bedenken. Wij zitten
andere Staverse ondernemers daarmee hun
andere de functionaliteit en de vormgeving
nog niet zo lang in dit pand, in februari
voordeel weten te doen en voor een
van het gebouw. Doordat het hoge puntdak
2014 maakte ik de stap van buurtwinkel
aantrekkelijk recreatief aanbod zorgen.
het beeld oproept van een boerderij, sluit
naar full-service supermarkt. Zo kan ik
De toerist die onze stad bezoekt, moet
onze Coop mooi aan bij de bebouwing in
beter inspelen op de kansen die Het Friese
immers onmiddellijk kunnen zien:
de directe omgeving. Maar de jury was nog
Merenproject hier gecreëerd heeft. Het
hier in Stavoren is wat te beleven!”
het meest onder de indruk van de locatie
is geweldig dat dit meteen zijn vruchten
aan het water. De goede bereikbaarheid van
afwerpt.
Historie in het Hanzekwartier In Stavoren wordt er al vijftien jaar aan gewerkt om van het Hanze-
Het plan voor het Hanzekwartier maakt deel uit van Het Friese
kwartier iets bijzonders te maken. De oudste stad van Fryslân wil
Merenproject van provincie Fryslân. Ook op andere plekken in de
hier haar roemruchte verleden terug laten komen. Dit doet zij door
stad wil Stavoren haar rijke historie weer tot leven brengen. Hiermee
de contouren van het Blokhuis, een militair strategisch verdedigings-
ontwikkelt zij zich tot een steeds grotere cultuurhistorische beziens-
werk uit de zestiende eeuw, weer bloot te leggen. Dit fort had een
waardigheid voor toeristen. Voor inwoners van Stavoren ontstaat er
omvang van 88 bij 83 meter en was omgeven door een brede gracht.
zo bovendien een nog mooiere woonomgeving.
8
De provincie heeft de ambitie om van Fryslân de plek te maken waar toeristen in Nederland het liefst naar toe gaan. Fryslân Topattractie richt zich op het versterken van de aantrekkelijkheid van de 11-steden, het Waddengebied, de Friese meren en de Friese wouden. Ondernemers, overheden en onderwijs spelen hierin de hoofdrol. Kijk voor meer informatie op www.fryslan.frl/topattractie.
Atlantikwall in het Waddengebied De “Atlantikwall” is een 5200 kilometerlange verdedigingslinie die de Duitsers tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben aangelegd ter voorkoming van een geallieerde invasie. Deze verdedigingslinie loopt langs de zeekust van Noorwegen (Noordkaap), via Denemarken, Duitsland, Nederland, België en Frankrijk tot aan de Spaanse grens. Deze Atlantische muur werd gebouwd tussen 1942 en 1944 en kent in en rond het Waddengebied een geheel eigen verhaal en dynamiek. Een aantal initiatiefnemers heeft de ambitie om de Atlantikwall in het Waddengebied meer onder de aandacht te brengen. Op 22 augustus 2014 is het startsein gegeven voor de restauratie en het toegankelijk maken van de bunkers op Terschelling. De zogenaamde Tigerstelling maakt onderdeel uit van de Atlantikwall. Op Vlieland (Stelling 12H), Schiermonnikoog (Schleidorp) en Ameland (Bunker Ameland) wordt
gewerkt aan vergelijkbare projecten. In de volgende fase wordt de verbinding gelegd met Texel en het vasteland (Den Helder, bunker in kweldergebied Noorderleech en Delfzijl) en de Afsluitdijk (Den Oever en Kornwerderzand). Ontsluiten, verbinden en bewaren van het oorlogserfgoed staan hierbij centraal. Naast het (ook digitaal) ontsluiten van de bunkercomplexen, zetten de
initiatiefnemers in op onder meer educatie en erfgoedroutes langs de Atlantikwall. Initiatiefnemers: Het Groninger Landschap, It Fryske Gea, Landschap Noord-Holland, Monumentenzorg Fryslân, Libau Steunpunt Groningen, Cultuurcompagnie Noord-Holland, CAL-XL, Kazemattenmuseum Kornwerderzand en De Nieuwe Afsluitdijk. Fryslân Topattractie
9
Meer wandelmogelijkheden in Fryslân De vaarwegen hebben met Het Friese Merenproject een behoorlijke impuls gekregen. Met een Integraal Wandelplan is het nu tijd om de wandelpaden in Fryslân aan te pakken. Een 11 steden -wandelpad is één van de projecten uit dit plan. Gevoel van urgentie De Marrekrite, Landschapbeheer Friesland, Merk Fryslân en de provincie Fryslân hebben het initiatief genomen om te komen tot een provinciebreed wandelplan. Niet eerder stonden zij op deze manier samen aan de wieg van een nieuw project om tot een integrale versterking van het toeristische aanbod te komen. Dat zij nu de handen ineengeslagen hebben, is illustratief voor het gedeelde gevoel van urgentie om tot een compleet routeaanbod te komen. Waarom investeren in de wandelinfrastructuur? Kees Terwisscha, communicatieadviseur voor Landschapsbeheer Friesland, schreef het projectplan en vindt het belangrijk dat er geïnvesteerd
10
Fryslân Topattractie
wordt in de wandelinfrastructuur. ‘’Enerzijds is het belangrijk om het gebied ‘op orde te brengen’ voor de nieuwe stroom toeristen die Fryslân in 2018 kan verwachten en anderzijds om reeds gedane investeringen van Het Friese Merenproject verder te verzilveren. De trends en ontwikkelingen in de markt laten zien dat er kansen zijn, die nu nog onvoldoende door Fryslân worden geïncasseerd’’. Daarom wordt nu ingezet op een provinciedekkend wandelpadennetwerk dat wordt ontsloten met knooppunten en aansluitingen op vaar- en fietsroutes en wandelpaden in de aangrenzende provincies. Daarnaast wordt de digitale basisinfrastructuur van knooppuntennetwerken in een database gezet (met informatie over horeca, accom-
modaties, erfgoed, etc.). Dit wordt gekoppeld aan het vaar-, fiets- en wandelroutenetwerk én toeristische informatie langs de routes. Verder worden o.a. themaroutes gecombineerd met projecten uit het bidbook van culturele hoofdstad (Eleven Fountains), Stekjes, wandelevenementen, pakketreizen met bagagevervoer en het inzetten van nieuwe media ten behoeve van de beleving van de toerist. De handen ineen geslagen De Marrekrite verzorgt de projectbegeleiding, de aanbestedingen en vergunningen, de realisatie, onderhoud en beheer en de integratie van knooppuntennetwerken en de daarbij behorende toeristische informatie. Landschapsbeheer Friesland richt zich voornamelijk op de ontwik-
keling van het wandelpadennetwerk en de routes en de ontwikkeling en realisatie van stekjes. Merk Fryslân regelt de ontwikkeling en uitvoering van de strategische marketingcampagne. Daarnaast worden verschillende maatschappelijke organisaties benaderd om aan te sluiten en mee te denken, zoals bijvoorbeeld Recron en KNBLO. Zij kunnen zorgen voor draagvlak en het stimuleren van aanvullende activiteiten bij hun achterban (evenementen, arrangementen, uitzetten dagtochten). Verbinden van varen, fietsen en wandelen Wandelaars zijn voor Fryslân een doelgroep met een enorme
varen en fietsen, nu kan zij in het wandelaanbod nog een belangrijke inhaalslag maken. ‘’Een van de eerste projecten die uitgevoerd gaat worden is een 11 stedenwandelpad gericht op natuur, cultuur, beleving en historie. Deze verbindende themaroute wordt door de Koninklijke Wandelbond Nederland (KWBN) en Wandelnet op dit moment gerealiseerd in opdracht van de provincie Fryslân. Vanaf 2017 moet de route het hele jaar door begaanbaar zijn en daarmee een aantrekkelijke tegenhanger worden van het Pieterpad, zonder twijfel het bekendste lange afstand wandelpad dat Nederland kent’’, aldus Terwisscha.
Wandelen is de trend Wandelen is al de meest beoefende buitenactiviteit in Nederland en het aantal actieve wandelaars neemt nog steeds toe. Dit komt onder meer doordat wandelen heel laagdrempelig is: • je hebt er geen bijzondere uitrusting voor nodig; • je hoeft je niet aan te sluiten bij een vereniging; • het vraagt geen speciale technieken die je alleen met les onder de knie krijgt: • wandelen kan bijna iedereen en ook tot op hoge leeftijd.
potentie. Investeren in wandelen levert veel op. De provincie heeft in het verleden met name ingezet op
Fryslân Topattractie
11
In gesprek met….
Directeur Planetarium Franeker: Adrie Warmenhoven Het Koninklijk Eise Eisinga Planetarium in Franeker kan uitbreiden. De € 750.000,- voor de uitbreiding naar het buurpand is beschikbaar. Provincie Fryslân en de gemeente Franekeradeel stellen ieder € 200.000,- beschikbaar voor de uitbreiding. Daarnaast ontvangt het Planetarium een schenking van € 200.000,- van de BankGiroLoterij. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed stelde eerder al subsidie beschikbaar. Directeur Adrie Warmenhoven is blij dat het
Nominatie Werelderfgoed
Planetarium kan uitbreiden. ‘We kunnen
Met de uitbreiding is het Planetarium beter
en Fryslân is dan Culturele Hoofdstad van
extra ruimte bijzonder goed gebruiken. De
voorbereid op de definitieve nominatie
Europa. In april 2015 wordt bekend hoe
laatste tien jaar zijn we van zo’n 32.000
voor de UNESCO Werelderfgoedlijst. Het
de vervolgprocedure eruit ziet. Mocht het
bezoekers gegroeid naar 45.000 bezoekers.
Planetarium streeft naar een nominatie in
Planetarium worden opgenomen op de
De huidige beschikbare ruimte is simpelweg
2018. Het is dan exact 200 jaar geleden dat
Werelderfgoedlijst, dan worden er veel
te klein om al die bezoekers op een juiste
Koning Willem-I het Planetarium bezocht
extra bezoekers verwacht.
manier te ontvangen en voldoende museale activiteiten voor de bezoekers aan te bieden. Daarnaast kan de entree in het historische
V.l.n.r. directeur Adrie Warmenhoven, burgemeester Fred Veenstra, commissaris van de Koning John Jorritsma,
huis van Eise Eisinga, met name in de drukke
gedeputeerde Jannewietske de Vries en wethouder Caroline de Pee.
vakantieperiodes, de grote aantallen bezoekers moeilijk verwerken. Met dit derde pand erbij kunnen we de bezoekers veel beter opvangen en zo ook betere kwaliteit geven.’’ Uitbreiding In het nieuwe pand, een voormalige bakkerij, komt de ingang van het museum, horeca, het kantoor en een educatieve ruimte voor bezoekende scholen en gezinnen. Het originele woonhuis van Eise Eisinga wordt nog meer in oorspronkelijke staat teruggebracht. In de vrijgekomen ruimte in het pand van Eisinga worden onder andere de gedigitaliseerde handschriften van Eisinga tentoongesteld.
Colofon – maart 2015 Meer dan Meren is een uitgave van Het Friese Merenproject, Provincie Fryslân, Postbus 20120, 8900 HM Leeuwarden, Tweebaksmarkt 52, 058 - 2925862, www.friesemeren.nl. Ontwerp: OzingaVorm Tekst, productie en vormgeving: Camerik Voortman communicatie- en pr-adviseurs. Drukwerk: Van der Eems Foto’s: Hoge Noorden, gemeente Súdwest-Fryslân, Camerik Voortman, gemeente Dantumadiel, Klaas Pot, Henri Vos, Dore Bakker, Frans Mulder, Coop Stavoren, Lieuwe Kaspers, Jonathan Andrew en Joachim de Ruijter HET FRIESE MERENPROJECT WORDT MEDEGEFINANCIERD DOOR DE EUROPESE
www.friesemeren.nl
www.fryslan.frl/topattractie
GEMEENSCHAP EUROPEES FONDS VOOR REGIONALE ONTWIKKELING EN SNN, EZ/KOMPAS
12
Fryslân Topattractie
Bij het tot stand komen van de Meer dan Meren is getracht zoveel mogelijk toestemming te verkrijgen voor het beeldgebruik van de oorspronkelijke uitgevers. Indien een rechthebbende denkt aanspraak te kunnen maken op het beeldgebruik, graag contact op te nemen met Provincie Fryslân.
