Masterclass Bedrijfsovernames in de praktijk
Adriaan de Buck, advocaat Frank Röben, kandidaat-notaris 2 juni 2015
Inleiding Opbouw Masterclass 2015
• 17 februari Letter of intent en due diligence • 14 april Onderhandelingsperikelen • Vandaag, 2 juni: Vastlegging en closing
3
Status: Koopovereenkomst (bijna) getekend Signing versus closing Afspraken tussen toekomstige aandeelhouders gewenst
3
Documenten bij closing: • Koopovereenkomst • Notarisbrief (notary letter) • Besluitvorming • Notariële akte van levering • Aandeelhoudersovereenkomst • Depot (escrow) overeenkomst? • Afwikkeling oude aansprakelijkheid (403-verkl.) • Managementovereenkomsten • Service Level Agreements 3
Geldverkeer Notarisbrief (notary letter) (= Betalingsinstructie aan de notaris ) Partijen: - Verkoper - Koper - Vennootschap - Bank - Bemiddelaars of adviseurs die betrokken zijn bij de akte - Verhelderen: A-B-C transacties
3
Geld parkeren bij de notaris: Depotovereenkomst (escrow) - artikel x van de Koopovereenkomst vermeldt: “Op de Overdrachtsdatum maakt Koper bedrag y, hierna: het Escrow Bedrag, over naar de Kwaliteitsrekening van de notaris (Escrow Agent).”
Deel van de koopprijs niet naar verkoper, maar blijft bij notaris. I.v.m. correcties op koopprijs of reparaties aan vastgoed
Alternatief: escrow (trust) services bij banken.
3
Directiewisseling / benoeming gevolmachtigden -Verkopers zijde: huidige bestuurders treden af -Kopers zijde: nieuwe bestuurders worden benoemd -Voormalige bestuurders soms tijdelijk aan boord houden -Discussie omtrent kwijting -Benoeming gevolmachtigden (procuratiehouders)
3
Oude aansprakelijkheid: 403-verklaring •Heeft verkoper in het verleden een 403verklaring afgegeven?
• Intrekking 403-verklaring bij het handelsregister: geen aansprakelijkheid voor toekomstige rechtshandelingen • Overblijvende aansprakelijkheid voor verrichte rechtshandelingen beëindigen? 404-procedure.
3
Aandeelhoudersovereenkomst -Aanbiedingsverplichtingen (good and bad leavers) -Meeverkooprecht (tag along)
-Meeverkoopplicht (drag along) -Koopoptie (Call of put) vs. recht van eerste koop (right of first refusal) -Non-concurrentiebeding (non-compete)
-Geheimhoudingsbeding -Anti-verwateringsbeding (anti-dilution) -Dividendbeleid -Stemovereenkomsten -Dead lock situatie (joint venture): Russian roulette, Texas of Mexican shoot out?
3
Aanbiedingsverplichtingen – deel 1 - Aandeelhouder is verplicht aandelen aan te bieden, in geval van •Faillissement van aandeelhouder
•Fusie of splitsing van aandeelhouder •Echtscheiding •Wijziging zeggenschap over aand.h.
•Einde bestuursfunctie bij werk-BV? - Statutair of via aandeelhoudersovereenkomst; nieuwe BV-wetgeving - Wijziging van de zeggenschap over aandeelhouder-rechtspersoon: Wel of geen aanbiedingsverplichting? Bij 1%, of bijv. 50%?
Alternatief: aandelen overdragen aan stichting adm. kantoor 3
Aanbiedingsverplichtingen – deel 2 •En de prijs? Uitgangspunt: •Waarde in het economisch verkeer,
Tenzij afwijkende prijsbepalingsregeling. Bad Leaver:
Vertrekkende aandeelhouder op eigen initiatief of ontslag (dringende reden) Good Leaver: Reguliere beëindiging dienstverband zonder dringende reden
Overlijden Arbeidsongeschiktheid Pensioen
Na afloop van de gouden ketting termijn 3
Meeverkoopplicht (Drag along) -Een of meerdere aandeelhouders verplichten de mede-aandeelhouder(s) aandelen te Verkopen. - Mag de meerderheid de minderheid dwingen te verkopen? - Meerderheid? - Matching right mede-aandeelhouders -Minimale koopprijs gewenst? - Let op: verkoop aan een Derde… - Werknemersparticipatieplan (Stichting Administratiekantoor) 3
Meeverkooprecht (tag along) -Een of meerdere aandeelhouders hebben het recht te verlangen dat verkopende aandeelhouder ook hun aandelen overdraagt. -Indien Derde niet 100% wenst te kopen, geen deal! -Ook meeverkooprecht op niveau van aandeelhouderrechtspersoon regelen? -Tegen welke prijs? -Wel of niet aantrekkelijk voor de financiële partij?
3
Koopopties (call en put options) Call option: Partij heeft het recht
de aandelen van een ander te kopen.
Put option: Partij heeft het recht de aandelen aan een ander te verkopen. Notaris wijst partijen op risico’s. Constructie: volmacht bij niet meewerken, anti frustratie clausule,
einde bij einde aandeelhouderschap, niet verhandelbaar, et cetera 3
Non-concurrentiebeding (non-competition clause) - Aandeelhouders onderling niet concurreren? - Niet alleen Aandeelhouders maar ook “Verbonden Partijen” - Geografische reikwijdte? - Ook na beëindiging aandeelhouderschap - Boete + schadevergoeding
3
Geheimhoudingsbeding -Spreekt voor zich? - Leidt schending tot aanbiedingsverplichting? - Let op verplichtingen op grond van de wet tot openbaarmaking - Persberichten en andere publiciteit: altijd instemming van alle aandeelhouders?
-Van belang bij mogelijke verkoop; koersgevoelige informatie
3
Anti-verwateringsbeding (anti-dilution clause) - Het aandelenbelang van een aandeelhouder kan verminderen (verwateren) als gevolg van uitgifte van nieuwe aandelen.
-Verwatering tegengaan door: Tegen een voorstel tot uitgifte van nieuwe aandelen stemmen (mits ‘blokkerende stem’ in de besluitvorming) Contractueel anti-verwateringsbeding Naast uitgifte ook: inkoop aandelen, kapitaalvermindering, verlening van opties, et cetera
3
Dividendbeleid -Actief dividendbeleid of helemaal geen beleid? - De algemene vergadering is bevoegd tot bestemming van de winst (…) voor zover het eigen vermogen (…) groter is dan dertig procent (30%) van het totaal der passiva (balanstotaal). - Behoud van minimale solvabiliteitsverhouding? - Positie bank en/of aandeelhouders die geldleningen hebben verstrekt. - Let op positie van het bestuur sinds inwerkingtreding Flex-BV! - Frustratie minderheidsaandeelhouders: te voorkomen door….
3
Stemovereenkomsten - Afspraken tussen aandeelhouders over stemmen in beginsel “niet ongeoorloofd”. Diverse jurisprudentie. -Dikwijls bij benoeming van bestuurders en commissarissen, zijnde een afgevaardigde door de betreffende aandeelhouder. -Let op: stem niet onvoorwaardelijk overdragen -Praktijk in dit geval (te) enthousiast; introductie van Flex-BV biedt nieuwe tools.
3
Dead lock situaties (met name bij joint ventures) -Patstellingen bij 50/50%-verhoudingen zijn te verwachten. -Diverse oplossingen mogelijk, zoals:
Beslissing opdragen aan ander orgaan van de B.V.; Mediator die bindend advies verstrekt; Speciale exit regelingen in de aandeelhoudersovereenkomst, zoals: •Russian roulette: Een van de twee doet een bod op de aandelen van de ander. De ander heeft de optie ofwel de aandelen van de een te kopen, ofwel de eigen aandelen te verkopen, tegen dezelfde prijs. • Texas shoot-out. Beiden doen een bod in een verzegelde envelop bij de notaris waarvoor zij bereid zijn de aandelen van de ander te kopen. Notaris opent enveloppen; hoogste bod wint en moet aandelen van de ander kopen tegen die prijs. • Mexican shoot-out (of 'Dutch auction). Variant op Texas: Hoogste bod wint en die bieder koopt aandelen van “verliezer” tegen het bod van de verliezer.
3
Tot slot: Notariële leveringsakte De notariële recherches en het geld: -Handelsregister
-Insolventieregister -Bewind en curateleregister -Huwelijksgoederenregister (+) -Gemeentelijke Basis Administratie systeem -Aandeelhoudersregister -Kadaster bij onroerend goed -BKR VIS (Verificatie Informatie Systeem) -Buitenlandse registers… - The day after: Faillissement , geld en bijwerken registers
3
VRAGEN? Hartelijk dank voor uw aandacht en graag tot ziens!
8
