Let op! Nieuwe website met nog meer informatie en historische marktbeoordelingen!
Marktcommentaar maart 2012
www.berlin-pm.com
„Het is maar goed dat mensen het monetaire- en banksysteem niet begrijpen. Ik denk dat, als ze dat wel deden, morgenochtend meteen de revolutie zou uitbreken.“ Henry Ford (1863 – 1947)
“Price is what you pay. Value is what you get.”
Warren Buffett (famous US Value Investor)
“There are known knowns; there are things we know we know. We also know there are known unknowns; that is to say we know there are some things we do not know. But there are unknown unknowns – the ones we don’t know we don’t know.” Donald Rumsfeld (Ex-US Secretary of Defense)
“Ik kan dan wel de baan van sterren tot op de centimeter en seconde nauwkeurig berekenen, maar niet in welke baan een dolle menigte de beurskoersen kan sturen!“ Sir Isaac Newton (1643 – 1727)
Kun je een gekookt ei weer vloeibaar maken? Kunnen de FED en nu ook de ECB na de voortdurende overvloed op de markten met de eens schier grenzeloze en kosteloze liquiditeiten nu terugkeren naar het pad van duurzame en stabiele geldwaardes? Maar willen ze dat wel echt? Alle drie vragen kunnen met een volmondig “nee” beantwoord worden. Het ene is namelijk net zo onwaarschijnlijk als het andere. Vanuit ons perspectief beleefden we de afgelopen maanden het begin van een nieuwe hoedanigheid van ontwaarding van papiergeld. We hebben moeten vaststellen dat de Europese Centrale bank na de ambtsoverdracht aanMario Draghi nu ook het Amerikaanse medicijn van het ongeremd geld drukken gekozen heeft. De politici zijn er nu eenmaal erg bevreesd voor dat de brand overslaat naar heel Europa. Diezelfde dames en heren die in andere gevallen de sociale markteconomie als alternatieve maatschappijstructuur propageren, zetten nu de regels van markteconomie helemaal buiten spel. Maar ook het “sociale element” wordt helemaal teniet gedaan. Een steeds groter deel van de niet-vermogende bevolking zal in de komende jaren slachtoffer worden van het mislukte beleid van de Centrale Bank. Wie niet beschikt over een vermogen, zal de geldontwaarding zekerlijk voelen en heeft geen enkele bescherming tegen een steeds kleiner wordende koopkracht. Het in wezen vergeefse traineren van een officieel faillissement van Griekenland, Portugal en wellicht ook Ierland vernietigt door de effecten ervan vermogens overal ter wereld en verergert de omvang van de onverbiddelijke reacties van de markt. Meer nog zelfs, het brengt de sociale vrede in heel Europa in gevaar. Op korte termijn wordt de afstand tussen arm en rijk steeds groter waardoor Europa steeds minder aantrekkelijk wordt als locatie voor bedrijven. Griekenland wordt waarschijnlijk net zo lang aan het infuus gehouden tot de verlenging van de -2012- schuld in Italië en Spanje in erdoor is. En dan wordt de patiënt vermoedelijk aan zijn lot overgelaten. 1
Trends 2012
1.) Het eigenlijke drama en de werkelijke, economische zinloosheid van de talrijke reddingsmaatregelen worden nog duidelijker van zodra men erkent dat bijna niets van de honderden miljarden euro’s of dollars naar de werkelijke koopkracht van de mensen gaat. De werkelijke koopkracht in de ontwikkelde economieën stagneert al jaren. In dezelfde periode zijn de consumentenprijzen in de eurozone sinds februari 2008 met 7,30% gestegen, volgens de officiële cijfers! Nu kunt u daartegen inbrengen: „Dat is in elk geval beter dan inflatie”. Op korte termijn merken we in veel landen inderdaad eerder deflatoire tendensen. De concurrentiedruk in een dalende conjunctuur houdt de prijsstijgingen op dit moment nog binnen de perken. Maar jammer genoeg mogen we ook hier niet optimistisch zijn… Integendeel zelfs! Naar alle waarschijnlijkheid zal de inflatie een omweg nemen, naar de prijzen van de productie. Banken, die zwelgen in goedkoop geld, handelen rationeel, ze investeren (naast leningen en aandelen) o.a. in vermeende winstgevende beleggingen, zoals olie, energie, grondstoffen, landbouwproducten, grond en bossen. De prijsstijgingen hiervan moeten uiteindelijk door de producent doorberekend worden aan de consument. De huidige handelsmarges van de producenten zijn gewoon te klein om dergelijke prijsstijgingen op een lange termijn te blijven betalen. Het logische gevolg hiervan zijn steeds hogere, meer omvattende looneisen van werknemers om de stijgende kosten voor levensonderhoud gedeeltelijk te kunnen compenseren. Dit zou het begin kunnen zijn van een gevaarlijke loon-prijs-spiraal. Wij achten dit scenario zeer waarschijnlijk binnen de eerstkomende 36 maanden. Wij zullen onze vermogensportefeuilles hier dan ook naar richten. 2.) Zoals hierboven reeds vermeld, is de prijs van talrijke investeringen (dus ook van aandelen, leningen en grondstoffen) door de geldstroom van de centrale banken en de daaropvolgende speculatieve aankopen van de banken totaal niet in verhouding tot de werkelijke waarde ervan. Wij verwijzen hier dan ook naar de citaten bovenaan dit commentaar. Het betekent dus niet automatisch dat „gezond verstand “ en economische benadering weer zegevieren (dat wist Sir Isaac Newton 350 jaar geleden al!). Deze “spanningen” op de kapitaalmarkt zullen, volgens ons, echter leiden tot een aanzienlijke volatiliteit (schommelingsmarges) op de markten voor aandelen, rentes en grondstoffen. Voor voorzichtige investeerders kunnen zogenaamde volatiliteitsstrategieën hier heel interessant zijn. Het gaat hier dan om strategieën waarvan de positieve waardeontwikkeling direct aan de verhoging van de schommelingsmarges gekoppeld is.
2
In de onderstaande grafiek worden de sterke uitschieters van de schommelingsmarges van de Amerikaanse S+P 500 beursindex weergegeven bij sterke, negatieve bewegingen van de markt.
3.)
Binnen de onder punt 2.) genoemde irrationele prijsontwikkelingen, nemen de Duitse federale staatsleningen (Bundesanleihen) en de Amerikaanse staatsleningen (T-bills) zeker een bijzondere positie in. Bij werkelijke opbrengsten “onder nul” zijn deze investeringen nauwelijks zinvolle investeringen, maar veeleer een kortstondige vermogensgarantie op een zeer nerveuze markt. Rekening houdend met de dramatische hoge nieuwe schuldenberg lijken de huidige prijzen van deze investeringen duidelijk veel te hoog. Na nogmaals een kortstondig lagere opbrengst, verwachten wij voor de tweede helft van het jaar 2012, maar ten laatste voor 2013 een wezenlijke relatieve stijging van de risicotoeslag (opbrengst) voor deze investeringsvormen. Dit is dan vanzelfsprekend inclusief de koersverliezen van deze waardepapieren (cfr. het citaat van Warren Buffet!). Door het geld pompen in banken wordt het werkelijke faillissementsrisico van veel instellingen aanzienlijk kleiner, wat inhoudt dat „veilige havens “ in elk geval tot 2013 opvallend minder vaak opgezocht hoeven te worden. Investeerders kunnen door deelneming in de koersdalingen van deze waardepapieren een oplossing bieden. Het kan hier zowel om passieve vrijstelling als om actieve optimalisatie van de opbrengst gaan. In deze grafiek wordt de opbrengst weergegeven van de Duitse en Amerikaanse staatsleningen met een looptijd van 10 jaar.
3
4.) Telkens weer krijgen wij de vraag: „Wat moet ik doen met aandelen? Kopen?“. We zullen proberen om onze mening in één zin samen te vatten: Veel aandelen zijn duurder dan ze lijken, maar zijn als kwalitatief hoogwaardig product absoluut onmisbaar. De deelneming in een productief kapitaal met een goede balans en een solide en duurzame winstdeling is een belangrijke bouwsteen voor een werkelijke kapitaalinstandhouding na belasting en inflatie. Aandelen bieden een veilige bescherming tegen inflatie omdat de waarde van het bedrijf niet afhankelijk is van de waarde van de valuta. De valutawaarde van het bedrijfskapitaal (gebouwen, grond, rechten, machinepark…) wordt hoger als de koopkracht daalt. Toch wijzen we op de hierboven genoemde achillespees „consumptie resp. investeringen“, omdat geen enkel bedrijf blijvend winst kan maken zonder consumptie of investeringen. Jammer genoeg vinden we in de balans van ondernemingen steeds vaker posten die geen werkelijke waarde meer vertegenwoordigen (bijv. virtuele rechten van overgenomen bedrijven), die echter niet afgeschreven worden en die ongewijzigd meegenomen worden in de beoordeling van de marktwaarde van de onderneming. Anderzijds wordt dan weer te weinig rekening gehouden met toekomstige lasten zoals pensioenen of andere verplichtingen. Wij adviseren u dan ook om voorzichtig te handelen en het advies van een expert in te winnen. 5.) Het lijkt wel een steeds weer terugkerend mantra, maar we vinden nog altijd heel erg belangrijk om geen gram van de bestaande posities in goud of andere edele metalen te wijzigen. Zoals in talrijke markcommentaren vermeld, zijn goud en zilver uitgesproken efficiëntie geldvervangers en een portfolioverzekering en geen beleggingsobject. Goud wordt ook niet duurder. De koopkracht van geld wordt minder en er moet dus een steeds groter bedrag uitgegeven worden voor de aankoop van één eenheid goud. Onzekere investeerders moeten weten dat ze het Chinese Centraal Comité en talrijke centrale banken aan hun kant hebben. In augustus 2011 werd de grootste goudaankoop van de laatste 40 jaar vastgesteld door de internationale centrale banken en investeerders. De onderstaande grafiek laat duidelijk de „explosie“ van de USA Fed balans zien na aanvang van het ongebreidelde gelddrukken en de gelijktijdig versnelde stijging van de goudprijs.
4
6.) Ook in 2012 blijven de thema’s die in 2011 reeds belangrijk waren, actueel. Banken en verzekeringen zullen hun kapitaalstructuur in de komende jaren verder moeten aanpassen en herstructureren. Volgens de verscherpte EU-voorschriften van „Solvency II“ und „Basel III“ zijn bepaalde instrumenten als vervanging van het eigen vermogen niet meer toegestaan. Dergelijke waardepapieren voorzien van een bovengemiddelde rente, een opzegrecht van de schuldenaar en vaak actuele onder pari bieden ook in 2012 aantrekkelijke kansen. Kort samengevat: 2012 wordt volgens ons een jaar vol uitdagingen, waarin de prognoses voor belangrijke ontwikkelingen nog duidelijker bepaald kunnen worden dan in 2011. Hierna geven wij onze waarschijnlijkheidskans:
prognoses
voor
de
kapitaalmarkt
met
de
hoogste
Monetair beleid van de banken blijft expansief, overvloedige geldvoorziening verhindert vooralsnog de vereiste, structurele aanpassingen in het banksysteem en leidt vaker tot prijsdalingen bij activaklasen. Risico op systeemrelevante bankfaillissementen neemt verder snel af. Neerwaarts risico van de grote aandelenmarkten is beperkt door inflatoire druk op de middellange termijn en een hoge liquiditeit. Opwaartse mogelijkheden zijn eveneens beperkt door geopolitieke risico’s, door een matige consumptie in de industrielanden en door de stijgende prijs van grondstoffen en energie. Wij verwachten bovengemiddelde schommelingen op de aandelenmarkt. Griekenland (80% waarschijnlijk) en Portugal (30% waarschijnlijk) stappen nog in 2012 uit de euro. De euro zelf blijft stabiel ten opzichte van de Amerikaanse dollar en wordt zelfs licht opgewaardeerd. Goud en zilver stijgen, met schommelingen, nog steeds en bereiken de hoogste waarden tot nog toe. De in 2011 nog populaire bedrijfsleningen verliezen hun aantrekkingskracht. Opbrengsten van Duitse en Amerikaanse staatsleningen stijgen de tweede helft van het jaar procentueel aanzienlijk (in tegenstelling tot wat momenteel algemeen gedacht wordt). Conclusie: U zult gemerkt hebben dat wij absoluut niet optimistisch zijn over de economische ontwikkelingen in 2012. Wij zijn echter wel optimistisch over onze verwachting dat we met onze conservatieve marktinschatting ook in 2012 een wezenlijk positieve bijdrage aan uw vermogen kunnen leveren. Kapitaal (solide ondernemingsdeelnemingen, edele metalen en vastgoed), opbrengsten (leningen in vreemde valuta, achtergestelde leningen van verzekeringen) evenals intelligente beveiligingsstrategieën op het gebied van volatiliteit en renteopbrengsten zijn zeer aantrekkelijk.
5
Wij willen hier ook nog wijzen op een publicatie in het tijdschrift “Wirtschaftswoche” d.d. 13 februari 2012, waarin 350 toonaangevende vermogensbeheerders uit het Duitse taalgebied getest werden. Slechts vier beheerders krijgen een positieve totaalbeoordeling in de periode van januari 2011 tot januari 2012. Hoewel we tot nog toe niet hebben deelgenomen hebben aan dergelijke vergelijkende onderzoeken, neemt BPM met talrijke opdrachtgevers weer een absolute toppositie(top 5) in. Wij danken u voor uw vertrouwen en verheugen ons op een verder succesvolle samenwerking. Wij willen ook de vele opdrachtgevers bedanken, omdat ze door hun actieve en welgemeende aanbevelingen bijgedragen hebben aan de organische groei van BPM. Als u nog vragen heeft, neem dan a.u.b. gewoon contact met ons op, zoals u dat tot nog toe altijd gedaan heeft. U kunt hiervoor natuurlijk ook ons contactformulier op onze website www.berlin-pm.com gebruiken. Met de beste groeten!
Uwe Günther
Sven Marzahn
Legal notice This document was drawn up by BPM – Berlin Portfolio Management GmbH ("BPM“") on the basis of historical data and BPM's estimates regarding the future development of the market. Those estimates were prepared on the basis of analyses, which were carried out with the required care and diligence. However, BPM can provide no guarantee for its assessments. This document is for information purposes only and cannot be passed on to third parties or reproduced without BPM's explicit written consent. This document does not constitute an offer to purchase, sell or subscribe for securities or regarding other investments. Furthermore, the information and estimates it contains does not constitute investment, legal or tax advice. The information contained in this document is based on sources which BPM considers to be reliable, though they have not been subjected to any impartial verification. BPM accepts no liability and provides no guarantee for the completeness or correctness of the information in this document. This document is exclusively BPM's opinion, which can change at any time. Such changes of opinion need not be published. The information and opinions on which this document draws are based on publicly available information.
6
