BELEIDSPLAN BRANDVEILIGHEID EN HULPVERLENING 2004 T/M 2007 GEMEENTE HULST MANAGEMENTSAMENVATTING
Opdrachtgever Gemeente Hulst Grote Markt 21 4561 EA Hulst Telefoon : 0114 - 389 000 Fax : 0114 - 314 627 De heer J.F. Mulder (opdrachtgever) Opdrachtnemer Adviesbureau Van Dijke BV De Waal 28 5684 PH Best Telefoon : 0499 - 328 400 Fax : 0499 - 328 401 E-mail :
[email protected] Rapportagedata Kenmerk Versie/datum Status Opgesteld door
: 02.004a/02.0230 : 3/ 7-06-2004 : concept : ing. M.F.J. van Boesschoten (projectleider)
Concept Gecontroleerd door Datum
: ing. M.F.J. van Boesschoten : 7-06-2004
Paraaf
: ……………………
Definitief Geautoriseerd door Datum
: :
Paraaf
: ……………………
Oplevering
:
INHOUDSOPGAVE 1
INLEIDING .......................................................................................................................... 2
2
RISICOBEELD.................................................................................................................... 3
3
VEILIGHEIDSKETEN ......................................................................................................... 4
4
PRO-ACTIE EN PREVENTIE ............................................................................................. 5 4.1 4.2
5
PRO-ACTIE .................................................................................................................... 5 PREVENTIE .................................................................................................................... 5
PREPARATIE ..................................................................................................................... 7 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5
6
OMVANG EN OPLEIDING KORPS....................................................................................... 7 PLANVORMING ............................................................................................................... 7 OEFENEN ...................................................................................................................... 7 ONDERHOUD MATERIEEL ................................................................................................ 8 OFFICIEREN ................................................................................................................... 8
REPRESSIE........................................................................................................................ 9 6.1 6.2 6.3
DEKKINGSGRAAD ........................................................................................................... 9 UITRUK- EN OPKOMSTTIJDEN ....................................................................................... 10 VOERTUIGEN ............................................................................................................... 10
7
GROOTSCHALIG OPTREDEN EN RAMPENBESTRIJDING ......................................... 11
8
NAZORG........................................................................................................................... 12
9
MANAGEMENT EN BEDRIJFSVOERING....................................................................... 13
10
BEROEPSFORMATIE .................................................................................................. 15
11
FINANCIËLE CONSEQUENTIES................................................................................. 17
1
INLEIDING
Ten behoeve van de gemeente Hulst wordt een Beleidsplan Brandveiligheid en Hulpverlening opgesteld. Op dit moment bevindt het plan zich in een afrondende fase. Het doel van deze managementsamenvatting is het gemeentebestuur inzicht geven in de voorgestelde actiepunten en voldoende informatie te geven om een duidelijk ambitieniveau en een duidelijke prioriteitstelling vast te kunnen stellen. In het beleidsplan staan twee bewegingen centraal. Ten eerste de voltooiing van de samenvoeging van de twee voormalige gemeenten en daarmee hun brandweerkorpsen. Ten tweede het onderzoek hoe de brandweer voorbereid is op haar taak, hoe dit op bepaalde punten te verbeteren en hoe de continuïteit te borgen van deze voorbereiding. Voor de startformatie van de brandweer is 5,0 fte beschikbaar gesteld. Uit analyse blijkt dat deze capaciteit niet toereikend is om alle structurele taken uit te voeren. Er dienen dus keuzes gemaakt te worden in de beleidsplanperiode: welke taken krijgen voorrang en welke taken voert men bewust niet uit in de komende 4 jaar. Voor een aantal taken wordt geadviseerd om de brandweer in staat te stellen externe capaciteit in te huren. De externe capaciteit kan bestaan uit inhuren van capaciteit van andere gemeentelijke afdelingen (secretariële ondersteuning), intergemeentelijke ondersteuning, ondersteuning door de Regionale Brandweer Zeeland of ondersteuning door externe bedrijven. Het beleidsplan is opgebouwd rondom de veiligheidsketen. Per element van de veiligheidsketen wordt de bestaande situatie en de gewenste situatie in kaart gebracht en worden een aantal actiepunten voorgesteld. De substantiële meerkosten worden bij de elementen benoemd. In het laatste deel van de samenvatting wordt een totaaloverzicht van de meerkosten per element van de veiligheidsketen gegeven. Alle in deze samenvatting genoemde bedragen zijn exclusief btw en gebaseerd op het prijspeil 2004.
© AVD / Gemeente Hulst / Managementsamenvatting / 7 juni 2004
2
2
RISICOBEELD
Het risicobeeld is van groot belang: het is het fundament onder het brandweerbeleidsplan. Het risicobeeld geeft inzicht in de opgave waar de brandweer voor staat. De gemeente Hulst kent een risicobeeld dat past bij een gemeente van deze omvang: het aantal bijzondere of risicovolle objecten in de gemeente is beperkt; het aantal uitrukken benadert het aantal dat op basis van het aantal inwoners verwacht zou worden (circa 120 in Hulst tegen 125 verwacht). Buiten de gemeentegrens ligt een aantal belangrijke risicovolle objecten: bij een ongeval kunnen de effecten doorwerken tot in de gemeente Hulst. De gemeente Hulst ligt bij een incident niet in het brongebied maar in het effectgebied. Dit houdt in dat de gemeente naast de reguliere (of standaard) voorbereiding op de bestrijding van grootschalige incidenten ook voorbereid dient te zijn op een adequate informatievoorziening tijdens en na de incidenten. Deze informatievoorziening kent twee dimensies: als gemeente geïnformeerd worden door de buurgemeenten en als gemeente de burgers informeren over de incidenten. De risicovolle objecten liggen zowel in Nederland als in België. De voorbereiding en repressieve inzet dienen derhalve vooral georiënteerd te zijn op (internationale) samenwerking.
© AVD / Gemeente Hulst / Managementsamenvatting / 7 juni 2004
3
3
VEILIGHEIDSKETEN
De veiligheidsketen bestaat uit de elementen: Veiligheidsketen Pro-actie Preventie Preparatie Repressie Nazorg
Omschrijving Is het structureel voorkomen van onveiligheid, bijvoorbeeld door vanuit veiligheidsoptiek invloed uit te oefenen op het maken van ruimtelijke plannen. Is het voorkomen van directe oorzaken van onveiligheid en het beperken van de gevolgen ervan door het doorvoeren van preventieve maatregelen in een bepaald gebied, bijvoorbeeld aan vergunningen voorwaarden verbinden met het oog op veiligheid. Is de daadwerkelijke voorbereiding op de bestrijding van mogelijke aantasting van de veiligheid, zoals het opstellen van- en het oefenen met aanvals- en rampenplannen. Is de bestrijding van onveiligheid en de verlening van hulp in acute noodsituaties door de daadwerkelijke inzet van brandweer, politie en andere hulpverleningsdiensten. Is alles wat nodig is om zo snel mogelijk terug te keren naar de normale verhoudingen, door bijvoorbeeld opvang van slachtoffers en hulp bij de afwikkeling van schadeclaims.
Naast deze elementen zijn de taakvelden management en bedrijfsvoering belangrijk voor het goed functioneren van de gehele keten. De laatste paragrafen van deze samenvatting geven een beeld van de benodigde beroepsformatie en van de financiële consequenties per taakveld voor de gemeente Hulst.
© AVD / Gemeente Hulst / Managementsamenvatting / 7 juni 2004
4
4
PRO-ACTIE EN PREVENTIE
4.1
PRO-ACTIE
Pro-actie is de eerste stap in de veiligheidsketen. Bij pro-actie gaat het erom, ervoor te zorgen dat met name beleidsmatige beslissingen op het terrein van ruimtelijke ordening, infrastructuur, industrie en evenementen vanaf de voorbereiding óók worden beïnvloed door overwegingen van fysieke veiligheid. Om succesvol het taakveld pro-actie uit te kunnen voeren dient de brandweer een structurele overlegpartner te zijn bij het ontwikkelen van bijvoorbeeld nieuwe wijken en infrastructurele projecten. Pro-actie is naar de aard van de activiteit een taak die uitgevoerd dient te worden door de brandweer, of aan een brandweer gelieerde instelling. Uitvoering door een andere gemeentelijke afdeling kan leiden tot een belangenconflict bij het afwegen van diverse opties in een ontwikkelingstraject. De structurele werklast voor de gemeente Hulst bestaat in het kort uit het adviseren van het gemeentebestuur bij diverse plannen en het ontwikkelen van een integraal veiligheidsbeleid. Geadviseerd wordt om voor de structurele werklast gefaseerd naar de 100% (680 uur) van de totaal berekende capaciteit te groeien aan het einde van de beleidsplanperiode. De werkzaamheden kunnen binnen de gemeentelijke organisatie op twee manieren gepositioneerd worden: bij de brandweer of bij de beleidsmedewerker Integrale Veiligheid. Gezien de begrensde capaciteit van de brandweer is voor de gemeente Hulst de optie de werkzaamheden onderdeel uit te laten maken van het takenpakket van de beleidsmedewerker Integrale Veiligheid voor de hand liggend. Deze draagt tevens zorg voor een goede samenwerking en overleg met de brandweer. In de laatste twee jaar van de beleidsplanperiode wordt onderzocht of de voorgestelde werkwijze gecontinueerd wordt of dat andere alternatieven onderzocht worden. Naast bovenstaande structurele werklast dient er een inhaalslag gepleegd te worden op proactief gebied. Dit zijn incidentele werkzaamheden die als basis dienen voor een succesvol beleid op het gebied van pro-actie. Door de gekozen prioriteiten (zie de paragraaf ‘beroepsformatie’) heeft de brandweer te weinig capaciteit om deze werkzaamheden zelf uit te kunnen voeren. De hoogte van de incidentele werklast is 170 uur. Ook hier geldt weer dat uitvoering door de beleidsmedewerker Integrale Veiligheid de voorkeur verdient.
4.2
PREVENTIE
Preventie is een technisch traject dat loopt van ontwerp tot en met oplevering en gebruik van een object. Het doel van preventie is het voorkomen van ongevallen en het beperken van de schade voor mensen, milieu en economie bij incidenten. In Hulst is er voor gekozen om het zwaartepunt van de preventietaken onder te brengen bij de afdeling Vergunningen. De brandweer heeft momenteel hierbij incidenteel een zeer beperkte ondersteunende en adviserende rol. Belangrijk aandachtspunt bij de gekozen taakverdeling tussen de verschillende gemeentelijke afdelingen is de kennis- en informatieoverdracht over objecten vanuit de preventie (afdeling Vergunningen) naar de preparatie en repressie (brandweer). Om de in de praktijk geconstateerde knelpunten op te lossen worden de volgende acties voorgesteld: De afdeling brandweer krijgt formeel een adviesfunctie met betrekking tot brandveiligheidsaspecten bij bouwvergunningen en milieuvergunningen toegewezen;
© AVD / Gemeente Hulst / Managementsamenvatting / 7 juni 2004
5
Procedures en werkafspraken met betrekking tot advisering brandpreventieve maatregelen bij bouwvergunningen en milieuvergunningen worden ontworpen en vastgesteld. De betrokken partijen zijn de brandweer en de teams Bouwen, Milieu en Handhaving van de afdeling Vergunningen. Onderdelen die meegenomen dienen te worden zijn: categorieën vergunningen die bij de brandweer bekend dienen te zijn, betrokkenheid van de brandweer bij controles tijdens de bouw en controles door Milieu; Gebruiksvergunningen: met de afdeling Vergunningen wordt een taak- en rolverdeling overeengekomen; In 2004 zullen de commandant brandweer en het afdelingshoofd Vergunningen de procedures en werkprocessen ontwerpen. Uit deze procedures en werkprocessen volgen de consequenties voor de beide afdelingen en eventueel voor de formatie. De gemaakte afspraken worden in 2005 geëffectueerd. Opgemerkt dient te worden dat binnen de bestaande formatie van de brandweer geen capaciteit en onvoldoende kennis aanwezig is om preventievraagstukken adequaat te kunnen beantwoorden. Op basis van de geschetste taakverdeling en op basis van het aantal te verwachten vergunningaanvragen is de volgende capaciteit benodigd voor de preventieactiviteiten: Preventie: structurele werklast brandweer
2004
2005
2006
2007
Bouwvergunningen: advisering Milieuvergunningen: advisering Gebruiksvergunningen: uitvoerende activiteiten Diversen Totaal preventie
1.317 36 100 375 1.828
1.317 36 200 375 1.928
1.317 36 300 375 2.028
1.317 36 385 375 2.113
De in bovenstaande tabel genoemde ureninschatting heeft betrekking op een stabiele, werkende organisatie. De gemeente Hulst zal in de komende jaren naar deze situatie groeien. Om tot deze situatie te komen zal van diverse partijen een inspanning gevraagd worden: alleen door frequent overleg en door evaluatie en bijsturing van de verschillende processen kan tot de optimale werkwijze gekomen worden. In de eerste twee jaar van de beleidsplanperiode zal derhalve capaciteit vrijgemaakt worden voor dit overleg en voor de evaluaties. Deze uren zullen voornamelijk door de commandant brandweer en het hoofd van de afdeling Vergunningen gemaakt worden. De gewenste bovenstaande uren voor preventie zijn niet voorzien in de startformatie van de brandweer. De genoemde uren zijn netto productieve uren. Op basis van bovenstaande uren zou in 2007 voor circa 1,8 fte aan structurele werkzaamheden nodig zijn voor de brandpreventieve aspecten bij de vergunningverlening. Op basis van de in 2004 gemaakte afspraken tussen de commandant brandweer en het afdelingshoofd Vergunningen zal bepaald worden hoe deze capaciteit binnen de gemeentelijke organisatie ingericht wordt. Een mogelijke invulling kan zijn het aanstellen van een medewerker preventie bij de brandweer in 2005. Hierdoor zou de volgende capaciteit beschikbaar komen: Structurele werklast brandweer
2004
2005
2006
2007
Totale werklast preventie Uitbreiding capaciteit door aanstellen preventiemedewerker Resteert
1.828
1.928
2.028
2.113
1.300
1.300
1.300
628
728
813
1.828
Uitbreiding van de preventiecapaciteit door de aanstelling van een preventiemedewerker bij de brandweer kan tevens leiden tot een oplossing van het tekort aan brandweerofficieren in de gemeente Hulst (zie hoofdstuk repressie).
© AVD / Gemeente Hulst / Managementsamenvatting / 7 juni 2004
6
5
PREPARATIE
Het taakveld preparatie omvat onderwerpen als korpsomvang, opleidingen, planvorming, oefeningen en onderhoud materieel.
5.1
OMVANG EN OPLEIDING KORPS
Het korps van Hulst bestaat op dit moment uit 84 personen. Voor de gemeente Hulst wordt een korps met een omvang tussen de 80 tot 90 personen passend geacht. Met deze sterkte kan ook beperkt een onverwacht verloop opgevangen worden zonder dat de kwaliteit van de dekking in gevaar komt. Hoewel het korps op sterkte lijkt, is met name de beperkte beschikbaarheid overdag voor de posten Kloosterzande, Nieuw-Namen en Vogelwaarde een probleem. In het aanname- en selectiebeleid is dit een punt van continue aandacht. Enkele medewerkers zijn niet ‘allround’ inzetbaar (geen ademlucht-certificaat). Gevolg van het bovenstaande is dat de werkelijke operationele sterkte lager is. In het aannamebeleid dient hierop geanticipeerd te worden. Uit de analyse opleiding en beschikbaarheid van bevelvoerder en chauffeur blijkt dat voor beide functies geldt dat de borging van beschikbaarheid overdag problematisch is en dat te weinig chauffeurs beschikken over alle benodigde certificaten. In het berekende opleidingsbudget is hier al op geanticipeerd. Het totaal benodigde opleidingsbudget (cursuskosten en personeel) in beleidsplanperiode is bepaald aan de hand van het bestaande opleidingsniveau en het natuurlijke verloop in de planperiode. Het begrote bedrag in de meerjarenplanning is toereikend om (met inachtneming van het te plannen verloop als gevolg van functioneel leeftijdsontslag) op de gewenste sterkte en opleidingsgraad te komen. Onverwacht verloop kan slechts beperkt opgevangen worden. Gezien de leeftijdsopbouw van het korps en de noodzaak officieren op te leiden zal het opleidingsbudget de komende 4 jaar op het huidige niveau (2004) blijven.
5.2
PLANVORMING
Op basis van een objecteninventarisatie is geconstateerd dat in Hulst 197 objecten in aanmerking komen voor een aanvalsplan of bereikbaarheidskaart. In de startformatie is voor dit taakveld 1 fte beschikbaar. Deze medewerker heeft reeds in 2003 een aanvang gemaakt met het opstarten van de inhaalslag en zal op termijn ook de structurele werklast uitvoeren.
5.3
OEFENEN
Het oefenen van de brandweer is in Nederland in beweging. Landelijk is een oefensystematiek ontwikkeld die de geoefendheid van de brandweer op een hoger niveau dient te brengen: de ‘Leidraad oefenen’. Een voorwaarde om deze systematiek te kunnen hanteren is een sterke voorbereiding, registratie en evaluatie van de oefeningen. Naar verwachting vraagt dit circa 1,5 fte capaciteit. In 2002 is al een aanvang gemaakt met het implementeren van deze oefensystematiek. In 2004 zal de implementatie voltooid worden. In de startformatie is voor het voorbereiden en coördineren van de oefeningen 1 fte beschikbaar (de oefencoördinator). Een belangrijke manier van oefenen is het realistisch oefenen. Deze vorm van oefenen voor de manschappen is inmiddels onderdeel van het oefenprogramma van alle posten (al gereserveerd in begroting). Realistisch oefenen voor bevelvoerders (€ 22.600 per jaar) en voor officieren (€ 3.775 per jaar) wordt in de beleidsplanperiode geïmplementeerd. De kosten voor de officieren worden verrekend via de regionale bijdrage.
© AVD / Gemeente Hulst / Managementsamenvatting / 7 juni 2004
7
Voor de gemeente Hulst zullen de oefeningen met betrekking tot ‘specifieke elementen in het verzorgingsgebied’ in het teken staan van het gezamenlijk oefenen met de Belgische buurkorpsen.
5.4
ONDERHOUD MATERIEEL
Voor het verrichten van beheerwerkzaamheden, onderhoudswerkzaamheden, verzorgen van inkoop en magazijnbeheer en overige werkzaamheden is in de startformatie 1 fte beschikbaar. Op deze post zijn geen aanpassingen voorzien. Taken en ureninschatting preparatie totaal Een gedeelte van de preparatieve werkzaamheden vergt een structurele beroepsmatige ondersteuning: Werklast Preparatie Omschrijving Oefenvoorbereiding, coördinatie Planvorming Overig (onder andere onderhoud materieel) Totaal
Netto uur/jaar structureel 2.400 829 2.900 6.129
Voor het taakveld preparatie is op basis van kengetallen een totale beroepsformatie van circa 4,5 tot 5 fte’s gewenst. In de startformatie van de gemeente Hulst is 3 fte beschikbaar. Vooralsnog lijkt deze startformatie toereikend. In de beleidsplanperiode wordt middels tijdschrijven en periodieke informatie bepaald of formatie-uitbreiding nodig is.
5.5
OFFICIEREN
Momenteel kan de gemeente Hulst niet voldoende officieren leveren om de OVD-functie in te vullen. Om het opleidingtraject te overbruggen wordt tijdelijk een piketdienst gedraaid samen met officieren van de gemeenten Terneuzen. In het opleidingstraject wordt voorzien om nog 1 officier op te leiden tot minimaal de rang Adjunct Hoofdbrandmeester. Hiermee komt het totaal aantal op 2. Om een goed piketrooster te kunnen maken is een officierenbestand van 3 officieren aan te bevelen: hiermee kan beter ingespeeld worden op afwezigheid door verlof en ziekte. Door in de voorgestelde formatieuitbreiding voor preventie te voorzien kan binnen de beroepskern van het korps invulling gegeven worden aan deze 3e officier.
© AVD / Gemeente Hulst / Managementsamenvatting / 7 juni 2004
8
6
REPRESSIE
De repressieve taak is de kern van de brandweerorganisatie. Het is de taak die de brandweercollega’s het sterkst bindt. Bovendien is deze taak voor de burger het meest zichtbaar en herkenbaar. Belangrijke elementen van repressie zijn de dekkingsgraad in de gemeente, het voertuigenpark en de uitruk- en opkomsttijden.
6.1
DEKKINGSGRAAD
De gemeente Hulst kent vier brandweerposten, van waaruit de gemeente gedekt wordt. In 2003 is voor de gemeente een dekkingsplan opgesteld en is het overschrijdingspercentage1 berekend. Overschrijdingspercentage bij een gehanteerde norm uitruktijd van 4 minuten Overschrijdingsgemeente Kwaliteitsniveau percentage (2003)
Hulst
28%
Een deel van de overschrijding wordt bepaald door de aard van de gemeente: landelijk gebied, verspreid liggende kernen. Substantieel verlagen van het overschrijdingspercentage is alleen mogelijk tegen zeer hoge kosten.
De overschrijding van 28% lijkt voor de gemeente Hulst reëel: significante verlaging kan alleen met zeer ingrijpende investeringen. Het overschrijdingspercentage wordt met name bepaald door het karakter van de binnenstad van Hulst en door het buitengebied. Voor de monumentale binnenstad geldt een opkomsttijd van 6 minuten. Met een uitruktijd van 4 minuten (norm) en 5 minuten (werkelijk) is deze opkomsttijd taakstellend. In het dekkingsplan is geconstateerd dat het overschrijdingspercentage zeer gevoelig is voor de gerealiseerde uitruktijden2. Indien de uitruktijden en daarmee de opkomsttijden3 langer worden zullen de overschrijdingen explosief stijgen. Uit het dekkingsplan blijkt tevens dat alle vier de posten een toegevoegde waarde hebben: sluiting van één van de posten leidt tot een significant slechtere dekking en is derhalve niet aan de orde. Voor de beleidsplanperiode geldt derhalve dat er naar gestreefd wordt de uitruktijden op het normatieve niveau te brengen. Hierdoor wordt een reële dekkingsgraad voor de gemeente bewerkstelligd: een betere dekkingsgraad lijkt niet haalbaar, een slechtere is niet wenselijk. Hiertoe dient op korte termijn de uitruktijd van de post Hulst verkort te worden door bijvoorbeeld de alarmeringsprocedures te herzien. In de onderstaande tabel is aangegeven wat het effect op het overschrijdingspercentage is van een verlenging van de uitruk met 1 minuut.
1 2 3
Overschrijding van de opkomsttijd wordt uitgedrukt in een overschrijdingspercentage. De uitruktijd is de tijd die verstrijkt tussen het afgaan van de ‘pieper’ en het wegrijden van het voertuig uit de kazerne. De opkomsttijd is de totale tijd die de brandweer nodig heeft vanaf de melding (op de alarmcentrale) tot het ter plaatse komen (met een volledige, gekwalificeerde bezetting) bij het incident. Per type object wordt een opkomsttijd bepaald: voor risicovolle objecten zal de tijd 6 minuten zijn, voor andere objecten kan de tijd op 10 minuten gesteld worden. Gemiddeld kan circa 8 minuten als richtinggevend gehanteerd worden (e.e.a. afhankelijk van de aard van de bebouwing en de preventieve voorzieningen).
© AVD / Gemeente Hulst / Managementsamenvatting / 7 juni 2004
9
Nr.
Post
Uitruktijd
Overschrijdingspercentage
Overschrijding op basis van normatieve uitruktijd Hulst 4 Normatieve uitruktijd voor alle Kloosterzande 4 1 posten Nieuw Namen 4 Vogelwaarde 4
28%
Overschrijding op basis van werkelijke uitruktijden 2003 Hulst 5 Werkelijke uitruktijd alle posten Kloosterzande 4 (Hulst: norm +1 minuut, overige 2 Nieuw Namen 4 posten conform norm) Vogelwaarde 4
50%
Overschrijding op basis van verlenging werkelijke tijd + 1 minuut Hulst 6 Kloosterzande 5 Werkelijke uitruktijd +1 minuut 3 Nieuw Namen 5 Vogelwaarde 5
6.2
90%
UITRUK- EN OPKOMSTTIJDEN
Voor de verschillende eenheden gelden de uitruk- en opkomsttijden met als uitgangspunt de complete bezetting per voertuig zoals aangegeven in de Handleiding Brandweerzorg (zes personen in een tankautospuit en twee personen in een red- of hulpverleningsvoertuig). De uitruktijd, die in de huidige situatie door de brandweer Hulst gerealiseerd wordt, is per post verschillend. Momenteel ontbreekt een betrouwbare registratie van de gerealiseerde uitruktijden. Een goede analyse en bewaking van de tijden is hierdoor niet mogelijk. Zoals al eerder gesteld is, is de mate van overschrijding zeer gevoelig voor de gerealiseerd uitruktijden. Voor de post Hulst geldt dat bij een uitruktijd langer dan 5,5 a 6 minuten het overschrijdingspercentage zeer snel toeneemt. Het verdient daarom aanbeveling de opkomst van de vrijwilligers, met name in de dagsituatie, nauwlettend in het oog te houden. De gestelde relatie tussen de uitruktijd en het overschrijdingspercentage onderstreept tevens het belang van het betrekken van de brandweer bij het ontwerpen en plannen van snelheidsbeïnvloedende maatregelen in de gemeente.
6.3
VOERTUIGEN
In de meerjarenbegroting is niet voorzien in de noodzakelijke vervangingen. In de reeks benodigde vervangingen is opgenomen dat de voertuigen bepakt worden conform de standaard van het ministerie van BZK. Door deze bepakking kan voor de post Kloosterzande volstaan worden met één tankautospuit. Voorgesteld wordt derhalve om, naast de vervanging van de tankautospuiten (Vogelwaarde in 2005 en Kloosterzande in 2006), de bepakkingen van de tankautospuiten op orde te brengen. Dit heeft tot gevolg dat op termijn de vervangingskosten voor het hulpverleningsvoertuig van Kloosterzande komen te vervallen: de taken van de bestaande twee voertuigen in Kloosterzande kunnen dan door één voertuig (de nieuwe tankautospuit van Kloosterzande) uitgevoerd worden. Naast de uitrukvoertuigen beschikt de brandweer over een grote diversiteit aan apparatuur en materieel. In de volgende tabel is per jaar aangegeven wat de geplande investeringen zijn: Investeringen brandweer Voertuigen Overig Totaal
2004 € 20.000 € 101.500 € 121.500
2005 € 250.000 € 50.750 € 300.750
2006 € 250.000 € 21.250 € 271.250
© AVD / Gemeente Hulst / Managementsamenvatting / 7 juni 2004
2007 € 34.750 € 34.750
2008 2011 € 280.000 € 221.000 € 501.000
2012 – 2014 € 320.000 € 189.150 € 509.150
10
7
GROOTSCHALIG OPTREDEN EN RAMPENBESTRIJDING
Goed voorbereid zijn op een mogelijk incident met grote impact is van essentieel belang. Deze voorbereiding bestaat uit: Het hebben van een up-to-date rampenplan, deelplannen en werkinstructies; Een oefenbeleid en oefenplan met betrekking tot bestuurlijk oefenen; Een ambtenaar rampenbestrijding. Gezien de potentiële risico’s die de gemeente Hulst omringen is een adequate voorbereiding voor Hulst op deze risico’s zeker van toepassing. In de beleidsplanperiode wordt de voorbereiding aangepast aan de nieuwe gemeentelijke organisatie en verder uitgebouwd. Met name het opleiden en oefenen krijgt in de beleidsplanperiode aandacht. De acties op deze terreinen zullen verwoord worden in een op te stellen opleidingsplan en oefenbeleid. Ten behoeve van het grootschalig optreden dient de gemeente te beschikken over een aantal bijzondere voorzieningen die zijn samengebracht in het gemeentelijk coördinatiecentrum (GCC). Uit de praktijkervaringen in de afgelopen maanden is gebleken dat de functie van het GCC goed uitgevoerd kan worden door het nieuwe Regionaal Coördinatie Centrum te Middelburg. Derhalve wordt voorgesteld niet te investeren in GCC. In de gemeente Hulst wordt de functie ambtenaar rampenbestrijding een onderdeel van het takenpakket van de ambtenaar Integrale Veiligheid. Dit betreft een voltijds functie. Voor de gemeente Hulst wordt aanbevolen tenminste 0,75 fte capaciteit beschikbaar te stellen voor het vakgebied rampenbestrijding. De ambtenaar Integrale Veiligheid is geplaatst in de sector Middelen en maakt onderdeel uit van de afdeling Algemene Juridische Zaken. In beleidsplanperiode wordt de plaats in de gemeentelijke organisatie geëvalueerd.
© AVD / Gemeente Hulst / Managementsamenvatting / 7 juni 2004
11
8
NAZORG
De nazorg bij ernstige ongevallen of rampen kent drie elementen: het menselijke aspect (burgers, collega’s), economische schadereductie / herstel (het terugbrengen van de plaats des onheil in een werkende staat) en het organisatorische aspect (wat kunnen we van dit incident leren). De rol van de brandweer richt zich met name op het menselijke en op het organisatorische aspect. In 2003 hebben zeven vrijwilligers en één officier een cursus in het kader van ‘nazorg’ gevolgd. De personen zijn onafhankelijk van rang en functie geselecteerd. De brandweer Hulst heeft richtlijnen opgesteld voor de opvang na traumatisch ervaring. Deze richtlijnen zullen door de opgeleide medewerkers gebruikt worden bij het in gang zetten van het nazorgproces. Naast de opvang na een traumatische ervaring is het kunnen leren van de toegepaste tactieken ook een onderdeel van nazorg. In de beleidsplanperiode zal brandweer Hulst beleid ontwikkelen om na afloop van ieder incident structureel te evalueren en na te denken of en waar in de veiligheidsketen voorafgaand aan de repressieve inzet verbeteringen mogelijk zijn.
© AVD / Gemeente Hulst / Managementsamenvatting / 7 juni 2004
12
9
MANAGEMENT EN BEDRIJFSVOERING
Het doel van management en bedrijfsvoering is het scheppen van voorwaarden om de taakvelden van de veiligheidsketen uit te kunnen voeren en aan elkaar te koppelen. Elementen zijn de organisatiestructuur van de brandweer zelf, plaats van de brandweer in de gemeentelijke organisatie, de arbeidsomstandigheden, C-2000, automatisering en financiën. Brandweer Hulst staat voor twee belangrijke veranderingen in de beleidsplanperiode: Voltooiing van de samenvoeging van twee korpsen, 4 posten, tot één korps; Verdere professionalisering door uitbreiding van de beroepsformatie. In de beleidsplanperiode dienen deze twee veranderingen doorgevoerd te worden zonder de afbreuk te doen aan de betrokkenheid, motivatie en inzet van de vrijwilligers. Belangrijke elementen bij de sturing van dit proces zijn: vormgeving van de korpsleiding, organisatiestructuur van de dienst brandweer, interne overlegstructuur, medezeggenschap, binding met het korps en de cultuur van de brandweerorganisatie. De structuur van het korps is als volgt: Commandant (1 fte) Administratie (2x 0,5 fte)
Brandmeester Brandmeester Brandmeester Brandmeester Brandmeester Brandmeester Brandmeester
medewerker Opleiden en Oefenen (1fte)
medewerker Planvorming (1 fte)
medewerker Onderhoud (1 fte)
Gezien de relatief kleine omvang wordt de dienst niet opgesplitst in afdelingen. Alle beroepsfunctionarissen rapporteren aan de commandant brandweer. Wekelijks vindt een werkoverleg plaats waarin de taakverdeling en de voortgang van de werkzaamheden besproken wordt. Het korps bestaat uit 4 posten. Drie posten hebben ieder één blusgroep. Post Hulst heeft 3 blusgroepen. In iedere blusgroep is één brandmeesterfunctie. Deze functionaris draagt zorg voor de dagelijkse gang van zaken binnen de post. De post Hulst had tot 1 juni 2004 nog 4 brandmeesterfuncties. Voor de post Hulst zijn de brandmeesterfuncties gekoppeld aan de alarmeringsgroepen. Aanpassing van de alarmering is noodzakelijk om de opkomsttijden te verbeteren en door de beperkte beschikbaarheid van een aantal functies overdag. Daarom is recent het aantal groepen voor de post Hulst teruggebracht van 4 naar 3. Dit heeft tevens invloed op het aantal noodzakelijke brandmeesterfuncties: dit is eveneens aangepast van 4 naar 3. De commandant heeft maandelijks overleg met de brandmeesters. Ten behoeve van het beheer is ondersteuning nodig op het gebied van personeelszaken, financieel beheer, automatisering, huisvesting en dergelijke. Deze ondersteuning wordt geleverd door de afdeling staf/middelen vanuit het gemeentehuis.
© AVD / Gemeente Hulst / Managementsamenvatting / 7 juni 2004
13
Ondersteuning vindt plaats vanuit onder andere de afdeling Vergunningen. Op haar beurt ondersteunt de brandweer deze afdelingen weer. Daarnaast zal er overleg en afstemming nodig zijn met de ambtenaar Rampenbestrijding die onderdeel uitmaakt van het team Algemene Juridische Zaken (AJZ). Binnen de gemeentelijke organisatie zijn er drie niveaus waarop de gemeente en de brandweer verbinding hebben: dit zijn bedrijfsvoering, pro-actie & preventie en administratie. Voor de bedrijfsvoering dient er opgesteld worden: Een meerjarenbeleidsplan (vier jaar); Jaarplan, begroting/jaarverslag en jaarrekening; Managementrapportages (per kwartaal); Een bijdrage aan de voor- en najaarsnota. Voor het taakveld pro-actie en preventie dienen er werkafspraken opgesteld en uitgewerkt worden met de betrokken afdelingen van de sector Ruimte. Voor de administratieve taken dienen er werkafspraken opgesteld en uitgewerkt worden met de financiële administratie van de gemeente. De Arbo-wet geeft de verplichting tot het opstellen van een Risico-Inventarisatie en Evaluatie (RI&E). Voor de voormalige brandweer Hontenisse is een RIE opgesteld in maart 2001. Uit deze RI&E komt naar voren dat er op alle aspecten nog niet voldoende aandacht wordt geschonken aan de arbeidsomstandighedenzorg. Voor de posten voormalige brandweer Hulst (posten Hulst en Nieuw Namen) is eveneens een inventarisatie gemaakt. Deze is echter verouderd en dient opnieuw opgesteld te worden. Gezien het feit dat de gehele brandweerorganisatie vernieuwd is, wordt voorgesteld een RI&E uit te laten voeren voor de gehele brandweerorganisatie inclusief de huisvesting van alle posten. Op deze wijze ontstaat een up-to-date en uniform overzicht. Het nieuwe verbindingensysteem C-2000 is voorzien omstreeks eind 2004 en is digitaal van opzet. De kosten voortvloeiend uit de implementatie van dit nieuwe verbindingensysteem worden nu pas steeds duidelijker. Voorgesteld wordt voor 5 jaar € 30.000 per jaar in de begroting op te nemen (zijnde kosten voortvloeiend uit een investering van € 120.000 en afschrijving in 5 jaar).
© AVD / Gemeente Hulst / Managementsamenvatting / 7 juni 2004
14
10
BEROEPSFORMATIE
Om een goed functionerend korps te borgen is ondersteuning door beroepsfunctionarissen steeds belangrijker. In het beleidsplan wordt per taakveld aangegeven wat de benodigde beroepsondersteuning is. Een goede (voorwaardenscheppende) ondersteuning van de vrijwilligers zal er zorg voor dragen dat de vrijwilliger zich kan concentreren op de repressieve taak. Voor de dienst brandweer is de startformatie als volgt ingezet: Startformatie brandweer
Aantal fte’s
Commandant Oefencoördinator Medewerker onderhoud Medewerker planvorming Administratieve ondersteuning Totaal
1 1 1 1 1 5
Op basis van kengetallen is berekend wat de benodigde beroepsondersteuning zou moeten zijn voor het in het beleidsplan geschetste takenpakket. In onderstaande tabel is per taakveld aangegeven wat nodig zou zijn: Werklast brandweer Taakveld
Aantal uur structureel/jaar
Fte (1.300 uur per jaar)
Pro-actie en preventie Preparatie Repressie Nazorg Management en bedrijfsvoering Totaal
1.913 tot 2.453 6.200 600 130 2.600 11.443 - 11.983
1,5 - 1,9 4,8 0,5 0,1 2,0 8,9 - 9,3
Naast de structurele taken zijn er nog een aantal incidentele taken die in de beleidsplanperiode uitgevoerd dienen te worden. In onderstaande tabel zijn de incidentele uren voor de diverse taakvelden samengevat: Incidentele taken
2004
2005
Pro-actie Preventie Preparatie Totaal incidentele uren
85 36 1.166 1.287
85 36 1.166 1.287
2006
1.166 1.166
2007
Totaal
1.166 1.166
170 72 1.166 4.906
Zoals bij de inleiding van deze paragraaf gesteld is, is voor de startformatie van de brandweer 5,0 fte beschikbaar gesteld. De beschikbare capaciteit is derhalve niet toereikend om alle structurele en incidentele taken uit te voeren. Er dienen dus duidelijke prioriteiten gesteld te worden in de beleidsplanperiode: welke taken krijgen voorrang en welke taken voert men bewust niet uit in de komende 4 jaar. Op basis van de beschikbaar gestelde startformatie (5 fte) en de beleidsvoornemens in dit plan wordt voorgesteld dat in de beleidsplanperiode de taakvelden repressie en preparatie prioriteit hebben. Door te kiezen voor de taakvelden preparatie en repressie wordt bereikt dat de medewerkers goed voorbereid worden op de repressieve taken en dat de veiligheid van de medewerkers tijdens het repressief optreden optimaal geborgd wordt. Door het aanstellen van een medewerker preventie in 2005 zou een substantieel deel van de werkzaamheden van het taakveld preventie uitgevoerd kunnen worden.
© AVD / Gemeente Hulst / Managementsamenvatting / 7 juni 2004
15
Op basis van kengetallenberekeningen zou voor een adequate uitvoering en ondersteuning van alle brandweergerelateerde taken circa 9 fte nodig zijn. Op basis van de bestaande formatie (inclusief ondersteuning van andere gemeentelijke afdelingen), de voorgestelde aanstelling van een preventiemedewerker en de voortgang van de werkzaamheden lijkt verdere uitbreiding van de formatie vooralsnog niet nodig. Middels tijdschrijven en periodieke evaluatie van het takenpakket wordt bepaald of aanpassing van de beschikbare capaciteit in de beleidsplanperiode noodzakelijk is. Startformatie versus benodigde capaciteit taakveld Pro-actie Preventie Preparatie Repressie Nazorg Management en bedrijfsvoering Totaal brandweer
Beleidsplan Benodigde capaciteit (fte)
Inzet startformatie brandweer (fte)
1,5 – 1,9 4,8 0,5 0,1 2,0 8,5
Beoogd 2005
3,0
1,0 3,0
2,0
2,0
5,0
6,0
De keuze voor preparatie en repressie houdt tevens in dat de beschikbare capaciteit bij de brandweer voor de taakvelden pro-actie en preventie niet optimaal zal zijn in de beleidsplanperiode. Middels tijdschrijven dient de dienst brandweer in de komende jaren bij te houden wat de daadwerkelijke werklast per taakveld is. Jaarlijks dienen de werkzaamheden en de prioriteitstelling geëvalueerd te worden.
© AVD / Gemeente Hulst / Managementsamenvatting / 7 juni 2004
16
11
FINANCIËLE CONSEQUENTIES
Bij de afzonderlijke elementen van de veiligheidsketen zijn de belangrijkste meerkosten ten opzichte van de begroting 2004 reeds gemeld. In onderstaande tabellen is per element het totaal aan incidentele en structurele meerkosten gemeld. In deze kosten zijn de genoemde kosten ten behoeve van de ondersteuning van de brandweer niet meegenomen. Incidentele meerkosten per taakveld
2004
Hfst. 4: pro-actie en preventie Hfst. 5: preparatie Hfst. 6: repressie *) Hfst. 7: rampenbestrijding: opleidingen € 9.000 Hfst. 8: nazorg Hfst. 9: management Hfst. 10: bedrijfsvoering Totaal € 9.000 *) opbrengst hulpverleningsvoertuig Kloosterzande Structurele meerkosten per taakveld Hfst. 4: pro-actie en preventie Hfst. 5: preparatie: operationele training bevelvoerenden Hfst. 6: repressie: kosten op basis van geplande investeringen Hfst. 7: rampenbestrijding Hfst. 8: nazorg Hfst. 9: management Hfst. 10: bedrijfsvoering: C 2000
2004
2005
2006
2007
Totaal
-€ 10.000
- € 10.000
€ 8.000
€ 8.000
€ 25.000
€ 8.000
Pm -€ 2.000
Pm € 15.000
2005
2006
2007
Totaal
€ 22.600
€ 22.600
€ 22.600
€ 22.600
€ 90.400
€ 18.757
€ 54.022
€ 82.462
€ 88.147
€ 243.388
€ 30.000 € 30.000 € 30.000 Totaal structureel € 41.357 € 76.622 € 105.062 Uitbreiding formatie preventie *) € 45.500 € 45.500 Totaal inclusief formatie € 41.357 € 122.122 € 150.562 *) functie indicatief op 8 gewaardeerd, inclusief overheadpercentage van 25%
€ 30.000 € 110.747 € 45.500 € 156.247
€ 120.000 € 453.788 € 136.500 € 590.288
Structurele en incidentele meerkosten Incidentele meerkosten Structurele meerkosten Formatie uitbreiding preventie Totaal
2004 € 9.000 € 41.357 € 50.357
2005
2006
2007
Totaal
€ 8.000 € 76.622 € 45.500 € 130.122
-€ 2.000 € 105.062 € 45.500 € 148.562
€ 110.747 € 45.500 € 156.247
€ 15.000 € 453.788 € 136.500 € 605.288
© AVD / Gemeente Hulst / Managementsamenvatting / 7 juni 2004
17