BURGERS IN DE NIEUWE GEMEENTE HULST

BURGERS IN DE NIEUWE GEMEENTE HULST KERNBESCHRIJVINGEN, CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN

Middelburg, november 2002

Bezoekadres: Achter de Houttuinen 8 Middelburg Postadres: Postbus 407 4330 AK Middelburg Telefoon: 0118 682500 Fax: 0118 635311

Colofon Scoop J. N. van den Boomgaard © Copyright Scoop, 2002 Scoop Achter de Houttuinen 8 Postbus 407 4330 AK Middelburg Telefoon (0118) 682500 Telefax (0118) 635311 www.scoopzld.nl [email protected]

Met dank aan: Kip Communicatie Lievens Communicatie Multi Secretarial Service Stadsmonitor Vlissingen J. van Dokkum A. de Visser

Druk: Scoop

2

INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING ………………………………………………………………………….

5

2. NIEUWE GEMEENTE HULST: INTEGRAAL KERNENBELEID ………………

7

3. NIEUWE GEMEENTE HULST: BEVOLKINGSOPBOUW en VOORZIENINGEN Bevolkingsopbouw …………………………………………………………… Voorzieningen / woningbouw in relatie tot bevolkingsopbouw ……………..

8 8 9

4. NIEUWE GEMEENTE HULST: LEEFBAARHEID EN VOORZIENINGEN ……. Bereikbaarheid en houding t.a.v. voorzieningenniveau ……………………… Bereikbaarheid voorzieningen – openbaar vervoer ………………………….. Bereikbaarheid voorzieningen – servicepunten ……………………………… Gemeenschapscentra ………………………………………………………… Bereikbaarheid voorzieningen – gezondheidszorg …………………………… Wonen ………………………………………………………………………… Ouderen: wonen en zorg ……………………………………………………… Verkeersveiligheid en groen …………………………………………………

11 12 13 13 14 15 16 17 19

5. NIEUWE GEMEENTE HULST: LEEFBAAR EN SOCIAAL ……………………. Dorps- en verenigingsleven ………………………………………………….. Positie van ouderen …………………………………………………………… Jeugd …………………………………………………………………………. 25 Onderwijs en onderwijskansen ………………………………………………. Sociale veiligheid …………………………………………………………….

22 22 23 26 32

6. NIEUWE GEMEENTE HULST: RELATIE MET BURGERS EN INSTELLINGEN 34 Relatie gemeente – dorps- en wijkraden …………………………………….. 34 Kernenbeleid: integraal samenwerken ………………………………………. 37 7. NIEUWE GEMEENTE HULST: ECONOMISCH EN SOCIAAL ………………… Bedrijvigheid en werkgelegenheid …………………………………………… Toekomstige economische ontwikkelingen: bedrijvigheid ………………….. Sociaal-economische positie …………………………………………………. Toekomstige economische ontwikkelingen: recreatie en toerisme …………..

40 40 41 42 45

BRONNENOVERZICHT ……………………………………………………………….. 49 BIJLAGEN: 1. VERANTWOORDING EN RESULTATEN JEUGDENQUÊTE ………………… 51 2. ANTWOORDFORMULIER JEUGDENQUÊTE ………………………………….. 53 3. KERNBESCHRIJVINGEN ………………………………………………………… 57 Clinge ………………………………………………………………………… 59 Graauw, Zandberg en Paal …………………………………………………… 75 Heikant ……………………………………………………………………….. 91 Hengstdijk ……………………………………………………………………. 107 Hulst (wijken Binnenstad, Den Dullaert, Hulst-Zuid, Langs de Linie) ……… 129 Kloosterzande, Walsoorden, Kruisdorp en Baalhoek ……………………….. 153 Kuitaart ………………………………………………………………………. 183 3

Lamswaarde en Kruispolderhaven …………………………………………… 197 Nieuw Namen en Emmadorp …………………………………………………. 219 Ossenisse, Noordstraat, Zeedorp en Kreverhille …………………………….. 235 Sint Jansteen, Kapellebrug en Absdale ………………………………………. 255 Terhole ……………………………………………………………………….. 277 Vogelwaarde ………………………………………………………………….. 297

4

1

INLEIDING

Het project ‘Burgers in de nieuwe gemeente’ is uitgevoerd door Scoop 1 in opdracht van de gemeenten Hulst en Hontenisse. ‘Burgers in de nieuwe gemeente’ is uitgevoerd tussen maart en oktober 2002. In die periode zijn de leefbaarheid en de participatie van wijken dorpsraden in alle kernen in kaart gebracht. Deze beide hoofdthema’s zijn steeds benaderd vanuit de huidige situatie in combinatie met toekomstige kansen en bedreigingen. Het eindresultaat van dit project is een rapportage met conclusies en aanbevelingen voor de nieuwe gemeente Hulst en 13 kernbeschrijvingen. De context van de kernen in relatie tot de nieuwe gemeente Hulst – de gemeentelijke sociale infrastructuur 2 – wordt beschreven in het eerste deel van deze rapportage. De conclusies en aanbevelingen gaan deels over gemeenschappelijke thema’s uit de kernen, deels over thema’s die in andere zin opvallen binnen de nieuwe gemeente. De kernbeschrijvingen omvatten de kernen: Clinge, Graauw (incl. Paal en Zandberg), Heikant, Hengstdijk, Hulst, Kloosterzande (incl. Walsoorden, Kruisdorp en Baalhoek), Kuitaart, Lamswaarde (incl. Kruispolderhaven), Nieuw-Namen (incl. Emmadorp), Ossenisse (incl. Noordstraat, Zeedorp en Kreverhille), Sint Jansteen (incl. Kapellebrug en Absdale), Terhole en Vogelwaarde. De kernbeschrijving beschrijft de leefbaarheid per kern voor dit moment, gecombineerd met wensen voor de toekomst. De kernbeschrijving geeft daarmee een schets van de lokale sociale infrastructuur. Alle kernbeschrijvingen zijn als bijlage in deze eindrapportage geïntegreerd. Informatiebronnen en verantwoording Deze rapportage bundelt een veelheid aan gegevens. De informatiebronnen waaraan deze gegevens zijn ontleend, zijn te verdelen in objectieve en subjectieve bronnen. Objectieve bronnen zijn de aanwezige voorzieningen, cijfers over bevolkingssamenstelling, werkgelegenheid, woningvoorraden enz. Subjectieve bronnen zijn de mening en waardering van bewoners en instellingen. Wat dit laatste betreft zijn in alle kernen van de gemeente Hontenisse dorpsschouwen gehouden. Een dorpsschouw bestaat uit een interview met sleutelfiguren met aansluitend een schouw door het dorp. Vervolgens zijn per kern bewonersavonden georganiseerd, waar de bevindingen vanuit de dorpsschouw zijn getoetst en aangevuld via thema-discussies in groepen. Voor de kernen van de gemeente Hulst dienden de beschikbare dorpsplannen als basismateriaal voor de kernbeschrijvingen. Omdat de meeste dorpsplannen dateren uit de jaren ’90, zijn de concept-kernbeschrijvingen via de bewonersavonden getoetst en aangevuld, conform de aanpak in de kernen Hontenisse. Naast bewoners gaven instellingen uit Oost Zeeuws-Vlaanderen hun visie op de leefbaarheid in de kernen in drie interviewsessies, ingedeeld naar de thema’s sociaal/zorg, ruimtelijk en economie. Ook de jeugd is bevraagd. Hiervoor is een enquête gehouden onder scholieren van 12 – 16 jaar op het Reynaertcollege in Hulst. De verdere verantwoording en resultaten zijn te vinden in de bijlagen 1. en 2. Tenslotte zijn beleidsstukken van de beide gemeenten bestudeerd.

1

Scoop is het Zeeuws Instituut voor Zorg, Welzijn en Cultuur, gevestigd in Middelburg. De sociale infrastructuur is het geheel van organisaties, diensten, voorzieningen en sociale betrekkingen, die het mogelijk maken dat mensen in redelijkheid een zelfstandig bestaan kunnen leiden, in sociale verbanden samen kunnen leven en kunnen deelnemen aan de samenleving (definitie Hortulanus, 2001).

2

5

Indeling eindrapportage De kernbeschrijvingen (bijlage 3.) zijn ingedeeld in drie thema’s: sociaal, economisch en ruimtelijk. De indeling van de rapportage voor de totale gemeente volgt deze drie-deling in hoofdlijnen, maar hiervan is tevens bewust afgeweken t.b.v. een integrale benadering van leefbaarheidsthema’s. Zo zijn de volgende paragrafen ontstaan: integraal kernenbeleid (par. 2.), bevolkingsopbouw en voorzieningen (par. 3.), leefbaarheid en voorzieningen (par. 4.), leefbaar en sociaal (par. 5.), relatie met burgers en instellingen (par. 6.), en economisch en sociaal (par. 7.).

6

2

NIEUWE GEMEENTE HULST: INTEGRAAL KERNENBELEID

Algemene uitgangspunten voor deze eindrapportage zijn: 1. De toekomstvisie van de nieuwe gemeente Hulst 3. De meest relevante speerpunten voor de kernen zijn: - behoud en waar mogelijk verder versterken van het voorzieningenniveau in de kernen en hiervoor beleid ontwikkelingen, gericht op maatwerk en behoefte; - behoud van een goed woon- en leefklimaat; - een interactieve relatie tussen gemeente en bewoners. 2. Het wegvallen van de veerdienst Perkpolder – Kruiningen zal mogelijk een negatief effect hebben op de bereikbaarheid van voorzieningen met het openbaar vervoer. De conclusies en aanbevelingen uit de kernbeschrijvingen en uit deze totaalrapportage zijn een belangrijke basis voor verdere ontwikkeling van een integraal kernenbeleid voor de nieuwe gemeente Hulst. Belangrijk voor de wensen uit de kernbeschrijvingen is het aanbrengen van een splitsing tussen uitvoerende thema’s waarop snelle actie mogelijk is en beleidsmatige zaken. De ‘snelle actie’ onderwerpen vragen een snelle uitvoering van de nieuwe gemeente. Dit bevordert het vertrouwen in de nieuwe gemeente en doorbreekt het imago van de gemeente als organisatie die toezeggingen niet nakomt en onduidelijk is over de status en uitvoering van actiepunten (belangrijke klachten van wijken dorpsraden, zie par. 6.1). De beleidsmatige thema’s kunnen worden meegenomen in de prioriteitenlijsten van de wijken dorpsraden (zie par 6.1). Naast het verder ontwikkelen van integraal kernenbeleid is er de afweging voor de nieuwe gemeente om één stap verder te gaan. D.w.z. het ontwikkelen van een sociale structuurschets en een sociaal structuurplan. Beide zijn beleidsinstrumenten, bedoeld ter ondersteuning van gemeenten bij het vormgeven van sociaal beleid en het versterken van de sociale lokale structuur. Het formuleren van meetbare doelen en beleidsevaluatie zijn belangrijke doelstellingen. Interactieve beleidsontwikkeling is een belangrijk speerpunt. De beleidsinstrumenten zijn ontwikkeld op initiatief van het ministerie van VWS, binnen het beleidskader Lokaal Sociaal Beleid. Scoop is mede ontwikkelaar van deze instrumenten via de pilot Schouwen-Duiveland (Sociale Structuurschets Schouwen-Duiveland, februari 2002). Met een relatief kleine vervolgstap kan een sociale structuurschets worden ontwikkeld voor de nieuwe gemeente Hulst. Het gaat daarbij met name om verdergaande lokale analyses en typeringen, gericht op het formuleren van meetbare doelstellingen en daarmee de mogelijkheid van beleidsevaluatie. De vervolgstap hierop, het sociale structuurplan, is een middellange termijnvisie met beleidsprioriteiten, wederom uitgewerkt in concrete en meetbare doelen en resultaten. Aanbevelingen: Deze totaalrapportage en de conclusies en aanbevelingen in de afzonderlijke kernbeschrijvingen benutten als basis voor concretisering van het toekomstige ‘integrale kernenbeleid op maat’, bij voorkeur in de vorm van een sociale structuurschets en een sociaal structuurplan voor de nieuwe gemeente Hulst. De wensen uit de kernbeschrijvingen splitsen in punten voor snelle actie en beleidsmatige zaken, met als vervolgstap een snelle uitvoering van de actiepunten en opname van de beleidsmatige thema’s in prioriteitenlijsten per kern.

3

Ontwikkelingsnotitie Hulst-Hontenisse: visie en missie, dec. 2001.

7

3

NIEUWE GEMEENTE HULST: BEVOLKINGSOPBOUW en VOORZIENINGEN

3.1

Bevolkingsopbouw

Vergeleken met Nederland als geheel is de nieuwe gemeente Hulst is iets grijzer en iets minder jong. De middengroepen zijn relatief iets oververtegenwoordigd. Voor de toekomst betekent dit voor de gemeente Hulst een nog grijzere bevolking, hetgeen belangrijk is voor het toekomstig voorzieningenniveau. De jeugd tussen 15 – 29 jaar is relatief minder aanwezig. Vertrek buiten Zeeuws-Vlaanderen voor studie en werk speelt hierbij een belangrijke rol. Figuur 1.

Bevolkingspiramide nieuwe gemeente Hulst per 1-1-2002 (in relatie tot Nederland)

Bron: Gemeente Hulst/Hontenisse

Het aandeel 0 – 20 jarigen en 65-plussers in de nieuwe gemeente Hulst komt ongeveer overeen met de gemiddelden voor de totale provincie Zeeland. Tabel 1:

Leeftijdsverdeling nieuwe gemeente Hulst per 1-1-2002

0-14 jarigen 15-29 jarigen 15-64 jarigen 50-64 jarigen 65-79 jarigen 80+-ers Totaal aantal inwoners Bron: Gemeente Hulst/Hontenisse

8

Nieuwe gemeente Hulst Aantal % 4.723 17 4.054 15 18.500 67 5.505 20 3.398 12 1.230 4 27.851

Vergeleken met de totale nieuwe gemeente Hulst is Kloosterzande de meest vergrijsde kern, Walsoorden de minst vergrijsde èn minst ontgroende kern. Het meest ontgroend zijn Kapellebrug en Ossenisse. Het grootste aandeel 15 – 29 jarigen, de leeftijdsgroep die het meest voor studie of werk vertrekt naar elders, heeft Lamswaarde. Belangrijke kanttekening is dat de Binnenstad van Hulst waarschijnlijk het meest vergrijsde gebied is in de nieuwe gemeente Hulst (zie kernbeschrijving Hulst). Hierover heeft Scoop echter geen cijfermateriaal beschikbaar. Tabel 2:

Minst en meest vergrijsde kernen t.o.v. de nieuwe gemeente Hulst per 1-1-2002 Minst vergrijsd kern + % Walsoorden (10) Hengstdijk (13) Vogelwaarde (13)

65+

Nieuwe gemeenMeest vergrijsd te Hulst % kern + % 16 Kloosterzande (22) Kuitaart (19) Hulst (18)

Bron: gemeenten Hulst/Hontenisse

Tabel 3:

Minst en meest ontgroende kernen t.o.v. de nieuwe gemeente Hulst per 1-1-2002 Minst ontgroend

0 – 29 jarigen

kern + % Walsoorden (36) Lamswaarde (35) Nieuw Namen (34) Sint Jansteen (33)

Nieuwe gemeen- Meest ontgroend te Hulst % kern + % 32 Kapellebrug (26) Ossenisse (29)


Tabel 4:

Kernen met de hoogste aandeel 0 – 14 en 15 – 29 jarigen t.o.v. nieuwe gemeente Hulst per 1-1-2002 Relatief hoog aandeel jongeren

0-14 jarigen

15-29 jarigen

kern + % Walsoorden (20) Sint Jansteen (19) Terhole (19) Lamswaarde (18) Nieuw Namen (18) Lamswaarde (17) Walsoorden (16) Nieuw Namen (16)

Nieuwe gemeente Hulst % 17

15


3.2

Voorzieningen / woningbouw in relatie tot bevolkingsopbouw

In bijna alle kernen leeft de wens voor woningbouw, gericht op behoud van de leefbaarheid (behoud van de school, het verenigingsleven, overige voorzieningen enz.) en vestigingsmogelijkheden voor de eigen jeugd. Bewoners leggen daarmee een relatie tussen woningbouw en een jonge bevolkingsopbouw. Voor de meeste kernen is geprobeerd helder te krijgen in hoe9

verre woningbouw een rol heeft gespeeld in een jonge bevolkingopbouw (zie de conclusies in de kernbeschrijvingen). Daarvoor werden steeds de bevolkingsontwikkelingen vergeleken met de woningbouwgegevens over de afgelopen 20 jaar. Vaak is echter een directe relatie tussen woningbouwplannen in bepaalde jaren en oververtegenwoordiging van bepaalde leeftijdsgroepen niet aantoonbaar. D.w.z.: woningbouwmogelijkheden beïnvloeden uiteraard de bevolkingsopbouw in een kern, maar woningbouw leidt niet per definitie tot verjonging. Ter illustratie: Walsoorden is – vergeleken met de nieuwe gemeente Hulst - de kern met de jongste bevolkingsopbouw (zie tabel 2. en 3.) en hier zijn in de afgelopen 20 jaar slechts 3 nieuwe woningen gebouwd. Hier spelen dus andere factoren die vestiging voor jonge gezinnen aantrekkelijk maken. De bevolkingsdynamiek in een kern wordt bepaald door meer factoren dan alleen woningbouw. Ten eerste is bepalend wie er in de kern komt wonen, en dat zijn niet per definitie jonge gezinnen met kinderen. Ten tweede kopen of huren nieuwe inwoners niet alleen nieuw gebouwde, maar ook bestaande woningen. Ten derde, in het geval van instroom van jonge gezinnen, betekent dit niet per sé hoge kindertallen. En tenslotte is de toenemende vergrijzing en afname van bevolkingsaantallen binnen de jongere generaties een belangrijk gegeven voor de toekomstige bevolkingsopbouw in de kernen. Om de oorzaken van de huidige bevolkingsopbouw in kernen in beeld te krijgen is het belangrijk om b.v. gegevens over mobiliteit - vestiging en vertrek - nader te analyseren. Hiermee kan zichtbaar gemaakt worden welke leeftijdsgroepen zich in de afgelopen jaren in de verschillende kernen hebben gevestigd, dan wel zijn vertrokken. In de sociale structuurschets voor Schouwen-Duiveland is dit b.v. onderzocht. Daar leefde de verwachting dat nieuwkomers vooral bestaan uit oudere leeftijdsgroepen, die zo de vergrijzing versterken. Uit de mobiliteitsanalyse kon echter worden geconcludeerd dat de nieuwkomers vaak juist een bijdrage leveren aan een relatieve verjonging van de kern i.p.v. vergrijzing. Een dergelijke analyse zou voor de kernen in Oost-Zeeuws-Vlaanderen belangrijke informatie kunnen opleveren: - over de bijdrage van nieuwkomers aan de zo gewenste jonge bevolkingopbouw en daarmee aan de leefbaarheid van de kernen; - over de aantrekkingskracht van kernen op bepaalde leeftijdsgroepen, gebaseerd op het huidige voorzieningenniveau; - over het benodigde toekomstige voorzieningenniveau in de kernen. Aanbeveling: Mobiliteitsanalyses uitvoeren, gericht op een evenwichtig voorzieningenniveau in de kernen (zie ook par. 2, ontwikkeling sociale structuurschets / sociaal structuurplan).

10

4

NIEUWE GEMEENTE HULST: LEEFBAARHEID EN VOORZIENINGEN

4.1

Bereikbaarheid en houding t.a.v. voorzieningenniveau

Grofweg zullen inwoners altijd kiezen voor aanwezigheid van voorzieningen en wordt het verdwijnen ervan als een verarming en dus een inbreuk op de leefbaarheid ervaren. Aan de andere kant dragen inwoners vaak bij aan de verkleining van het draagvlak voor een voorziening, door gebruik te maken van voorzieningen elders. In de kernen van de nieuwe gemeente Hulst zijn enkele patronen zichtbaar in de houding t.a.v. het voorzieningenniveau. In de kleine kernen waar voorzieningen al langer zijn verdwenen – met name de kleine kernen in de gemeente Hontenisse met minder dan 1000 inwoners – is vooral de volgende houding zichtbaar: ‘jammer dat er weinig voorzieningen meer zijn, maar we weten dat ze niet meer levensvatbaar waren en we zijn eraan gewend geraakt hiervoor naar elders te moeten’. Speerpunt is behoud van de (nog) aanwezige voorzieningen en wat wordt gemist willen bewoners proberen via een servicepunt in te vullen. Daarnaast blijven er overigens belangrijke wensen, onder meer woningbouw, jeugden ouderenvoorzieningen. In de iets grotere kernen – Vogelwaarde en de meeste dorpskernen in de gemeente Hulst – waar teruggang in voorzieningenniveau regelmatig dreigt, is men vooral kritisch gestemd naar de toekomst. In Kloosterzande en de wijken van de kern Hulst met stedelijke/regionale voorzieningen is men vooral tevreden. In de wijken waar dergelijke voorzieningen ontbreken, ervaart men b.v. in wijk Langs de Linie een wijkcentrum als een groot gemis. Daarnaast is sprake van het gevoel van achterstelling over gemeentelijke investeringen in voorzieningen. In de kernen van Hontenisse ervaart men dat t.o.v. Kloosterzande en vreest men dat t.o.v. Hulst. In de kernen van Hulst speelt dit thema vooral in twee kernen in de zin van minder enthousiasme over ‘grensoverschrijdend’ denken. Het gaat daarbij om Nieuw Namen t.o.v. Kieldrecht (angst om ‘een wijk van Kieldrecht’ te worden) en Sint Jansteen t.o.v. Hulst (wil een eigen voorzieningenniveau en niet als onderdeel van Hulst worden gezien). Opvallend is dat het grensoverschrijdend denken en werken in Clinge juist een nadrukkelijke wens is, zowel t.a.v. verenigingen als voorzieningen. Mogelijk speelt hier een rol dat Clinge en De Klinge een gelijkwaardige omvang hebben, terwijl Nieuw Namen veel kleiner is dan Kieldrecht. Conclusie: De omvang van een kern, de geïsoleerde ligging en de mobiliteit van de inwoners moeten nadrukkelijk betrokken worden bij de discussie over een passend voorzieningenniveau en bij oplossingen als voorzieningen dreigen te verdwijnen. Daarnaast verdienen bovenstaande cultuurkenmerken van kernen speciale aandacht in de communicatie vanuit de gemeente en in de verdere ontwikkeling van een integraal kernenbeleid. Ze zijn een potentiële bedreiging voor een goede communicatie (valkuil is een patroon van aanval en verdediging) en voor een succesvol kernenbeleid. Vertrouwen in de nieuwe gemeente, gezamenlijke ontwikkeling van het kernenbeleid (gemeente – dorps- en wijkraden) en het creëren van win-winsituaties in de discussie centraal – decentraal en bij grensoverschrijdende activiteiten zijn sleutelbegrippen in het creëren van kansen (zie verder par. 6.1 / relatie gemeente – wijken dorpsraden).

11

Aanbevelingen: Verdere analyse naar de relatie tussen omvang kern – geïsoleerde ligging – mobiliteit van de inwoners, gericht op een voorzieningenniveau op maat. Dit als aanvulling op de mobiliteitsanalyses, gesuggereerd in par. 3.2. Cultuurkenmerken van kernen benutten als kans en uitgangspunt voor een succesvolle communicatie.

4.2

Bereikbaarheid voorzieningen – openbaar vervoer

De bereikbaarheid van voorzieningen met het openbaar vervoer is voor de nabije toekomst een speerpunt in Oost-Zeeuws-Vlaanderen. Met de opening van de Westerscheldetunnel en het verdwijnen van de veerboot zal het openbaar vervoer naar verwachting wijzigen. De concentratie van regionale voorzieningen in Hulst (voortgezet onderwijs, avond / weekendspreekuur huisartsenpost en mogelijk in de toekomst alle gemeentelijke diensten) en Terneuzen (middelbaar onderwijs, huisartsenpost en ziekenhuis) maken voorzieningen voor met name ouderen en jongeren (b.v. voorgezet onderwijs in Goes) slechter bereikbaar. Sinds eind oktober 2002 is een Concept Provinciaal Verkeers- en Vervoersplan Zeeland beschikbaar. De toekomst van het openbaar vervoer in Zeeland is hierin een thema. ‘Vraaggestuurd’ openbaar vervoer staat voor de toekomst centraal, met een minimaal aanbod van lijndiensten en alleen daar waar de vraag dit rechtvaardigt. Waar onvoldoende vraag is, wordt collectief vraagafhankelijk vervoer ingezet. De beschikbare rijksbudgetten zijn bepalend voor het kwaliteitsniveau dat geboden kan worden. Als de recent aangekondigde bezuinigingen van de rijksoverheid doorgaan, zal er in de voorzieningen gesneden moeten worden. De eindversie van het Verkeers- en Vervoersplan Zeeland beoogt een integrale visie op de vraag hoe de verkeersinfrastructuur moet aansluiten bij welzijns-, economische, ecologische en ruimtelijke ordeningsvragen. Hiervoor is de conceptversie van het plan voorgelegd aan relevante partijen. Gezien de nieuwe situatie door het verdwijnen van de veerboot en de opening van de Westerscheldetunnel is het van groot belang dat de nieuwe gemeente Hulst een bijdrage levert aan deze totaalvisie. Verder ligt hier een belangrijke link naar de gesuggereerde mobiliteitsanalyses (zie par. 3.2 en 4.1). Aanbevelingen: Als nieuwe gemeente Hulst initiator zijn als het gaat om ideeënontwikkeling en onderhandelingen over de toekomst van het openbaar vervoer in Oost-Zeeuws-Vlaanderen. B.v. via het geven van een reactie op het concept Verkeers- en Vervoersplan Zeeland. B.v. door ideeën te ontwikkelen voor een passend collectief vraagafhankelijk vervoersysteem met overige relevante partijen, waaronder wijken dorpsraden. Uitvoeren van de mobiliteitsanalyse, waardoor de behoefte aan openbaar vervoer per kern in beeld kan worden gebracht.

12

4.3

Bereikbaarheid voorzieningen - servicepunten

In alle kernen (m.u.v. Hulst en Kloosterzande), de kleinste kernen in het bijzonder, mist men voorzieningen. Er bestaat behoefte aan een Servicepunt 4 of er is minimaal interesse in meer informatie hierover. Veel kernen hebben duidelijke ideeën wat zo’n servicepunt aan diensten zou kunnen leveren en dat deze gevestigd zou moeten worden in het dorpshuis. Het verdwijnen van steeds meer voorzieningen in plattelandskernen maakt de ontwikkeling van servicepunten noodzakelijk om kernen leefbaar te houden. De ontwikkeling om ouderen zo lang mogelijk in hun eigen woonomgeving te laten wonen met een zorgaanbod op maat, bevestigen deze noodzaak nog eens. Door een aantal factoren is het gunstig om op korte termijn meer servicepunten te ontwikkelen. Ten eerste uiteraard de reeds opgedane ervaringen met een dergelijke voorziening in Heikant. Ten tweede de positieve vooruitzichten op subsidiëring van met name startkosten via de provincie. Ten derde ervaringen die kunnen worden benut uit de nog dit jaar op te starten servicepunten in Clinge (gemeente Hulst), de drie pilots in Kerkwerve, Wissenkerke en St. Philipsland.(provincie/Scoop). Knelpunt is de dreigende stop op gesubsidieerde werknemers, zij het dat deze voorlopig één jaar is uitgesteld. Het servicepunt in Heikant wordt nl. op deze manier beheert. De provincie gaat uit van een opzet met vrijwilligers. Als de formule met gesubsidieerde banen niet meer mogelijk is, bevestigt dit de noodzaak van gemeentelijk vrijwilligersbeleid (zie verder par. 5.1, dorps- en verenigingsleven). Naast niet-commerciële diensten, is er in veel kernen behoefte aan een bank/postkantoorfunctie in het servicepunt. Dit is tevens een (potentieel) knelpunt. Dergelijke commerciële diensten zijn in de praktijk pas rendabel in iets grotere kernen, terwijl de behoefte hieraan niet minder is in de kleinere kernen. Hier ligt dus tevens een uitdaging. Juist omdat de wens voor een servicepunt in zoveel kernen tegelijk speelt, moeten creatieve ideeën onderzocht worden, waardoor ook commerciële diensten realiseerbaar worden. Belangrijk is de ervaring dat de aanwezigheid van niet-commerciële diensten in servicepunten de aantrekkingskracht voor deelname van commerciële diensten vergroot. Daarnaast is er een recente wetsvoorstel om banken te verplichten geldvoorzieningen op het platteland te handhaven 5. En mogelijk kan een bepaalde formule voor b.v. 10 kernen (of nog breder via samenwerking met andere gemeenten) wel rendabel gemaakt worden. Aanbevelingen: Inspelen op de mogelijkheden vanuit de provincie om servicepunten op te zetten en het benutten van de ervaringen in Heikant en t.z.t. Clinge en de 3 provinciale pilots. Investeren op het bedenken van een creatieve formule voor het aanbieden van bank/postkantoorfuncties in de servicepunten.

4

Servicepunten zijn bedoeld om de leefbaarheid te bevorderen in kernen waar veel voorzieningen zijn verdwenen. Via servicepunten kunnen activiteiten en diensten naar eigen behoefte van het dorp worden aangeboden. De provincie Zeeland stimuleert de ontwikkeling van servicepunten. Hiertoe wordt in de loop van 2002 een aantal proefprojecten gestart. Daarnaast hebben de dorpsraad en de gemeente Hulst in Heikant al een servicepunt ontwikkeld. 5 Volkskrant, 23-10-2002

13

4.4

Gemeenschapscentra

In veel kernen hebben de gemeenschapscentra een belangrijke ontmoetingsfunctie voor bewoners en is het een onderkomen voor een deel van het verenigingsleven. Alle centra worden het meest benut voor de ouderenactiviteiten van de KBO’s en ANBO, voor overige sociaalculturele activiteiten (zangkoren, creatieve cursussen enz.) en vergaderingen. Een groot deel van de dorpshuizen is tevens het onderkomen voor de peuterspeelzaal, heeft de functie als gymzaal voor de basisschool/overige sportactiviteiten en wordt gebruikt voor feesten en uitvaarten (vaak alleen als er geen horeca is of als er meer ruimte nodig is dan de horeca kan bieden). Alleen in 3 dorpscentra in Hontenisse is sprake van een combinatie van de gymzaalfunctie met de grote zaal (Hengstdijk, Lamswaarde, Vogelwaarde). In de meeste kernen worden geen speciale jongerenactiviteiten georganiseerd in de gemeenschapscentra. Uitzonderingen zijn Clinge (jeugdsoos), Heikant (computerleercentrum), Kloosterzande (weliswaar geen dorpshuis aanwezig, maar wel een jeugdsoos), Ossenisse (af en toe disco). Uiteraard participeert de jeugd wel in de reguliere verenigingen zoals muziek- en sportverenigingen. De verwachting bestaat dat gemeenschapscentra in de nabije toekomst een nog belangrijkere functie zullen krijgen. B.v. door vestiging van servicepunten (behoefte), het organiseren van jeugdactiviteiten (behoefte) en door de vergrijzing (feit) zal het gebruik vooral intensiveren. Uitingen van tevredenheid over het dorpshuis waren er in Clinge en Nieuw Namen. In de andere kernen is dit niet expliciet naar voren gebracht. Wensen voor verbetering zijn er in de kernen: - Clinge: behoefte aan ruimte voor opslag van materialen; - Lamswaarde: wens voor uitbreiding met douches en kleedruimtes; - Hengstdijk: (nieuwe) vloer is niet geschikt voor multi-functioneel gebruik; - Nieuw Namen: wens voor invalidentoilet (reeds toegezegd en uitgevoerd); - Ossenisse: wensen voor multifunctioneler gebruik in termen van meer op ontmoeting gerichte activiteiten (link naar servicepunt); - Vogelwaarde: wens voor multifunctioneler gebruik in termen van bouwtechnische aanpassingen en meer verenigingen die er onderdak willen; (bestaande aan- en verbouwplannen beheersstichting). Geen wijk- of dorpscentrum is aanwezig in: - Hulst – Langs de Linie: grote wens voor ontmoetingsplaats/wijkgebouw. - Hulst – Binnenstad en Hulst-Zuid: geen behoefte door bewoners aangegeven. - Kloosterzande: ontbreken wordt niet als probleem ervaren. Is een historisch gegroeide situatie dat het verenigingsleven deels huist bij de horeca en deels eigen onderkomens heeft. In het algemeen zijn de gemeenschapscentra in de kernen Hulst nieuwer, ruimer en voorzien van modernere faciliteiten dan die in de kernen Hontenisse. Het beheer van de gemeenschapscentra is in de ‘oude’ gemeente Hulst deels en in de gemeente Hontenisse volledig geregeld via zelfstandige beheerstichtingen, die verantwoordelijk zijn voor zowel kleinals grootonderhoud. De beheerstichtingen ontvangen een jaarlijkse exploitatiesubsidie. Een eventueel subsidieoverschot mag men behouden. Voor groot onderhoud kan de stichting het eventuele spaarsaldo aanspreken, en indien dit niet beschikbaar of toereikend is een subsidieverzoek indienen bij de gemeente. Van enkele andere gemeenschapscen-

14

tra in de ‘oude’ gemeente Hulst is de gemeente eigenaar en huurt de beheerstichting het pand van de gemeente. Zowel in Hontenisse als in Hulst huren de verenigingen ruimte in de gemeenschapshuizen van de beheerstichtingen. Voor Hulst geldt de uitzondering dat de Stichting Welzijn voor Ouderen de subsidie voor huur van ruimte ontvangt voor de gezamenlijke ouderenbonden. De subsidiesystemen in beide gemeenten wordt momenteel op elkaar afgestemd c.q. omgevormd tot één nieuw systeem. Conclusie: Bewoners zijn over het algemeen tevreden over hun gemeenschapscentra. D.w.z. er zijn relatief weinig klachten en men waardeert de activiteiten die er worden georganiseerd (zie bij dorps- en verenigingsleven). Weinig wijken dorpscentra bieden onderdak aan speciale activiteiten voor de iets oudere jeugd. Voor de nabije toekomst bestaat de verwachting dat de dorpscentra een nog belangrijkere functie zullen krijgen met het oog op de behoefte aan servicepunten en jeugdactiviteiten en a.g.v. de vergrijzing (b.v. welzijnscomponent binnen de formule wonen-zorg-welzijn, zie par. 4.7). Deze ontwikkelingen vergen een alert beleid, onder meer gericht op het up to date houden van de gemeenschapscentra op basis van signalen uit de samenleving. Aanbeveling: Het voeren van een accommodatiebeleid, waarbinnen het up to date houden van de gemeenschapscentra op basis van signalen uit de samenleving.

4.5

Bereikbaarheid voorzieningen - gezondheidszorg

Bewoners in veel kernen zijn bezorgd over de bereikbaarheid van huisartsen ’s avonds en in het weekend, sinds de opening van de huisartsenpost (HAP) in Terneuzen. Er zijn weliswaar avonden weekendspreekuren in Hulst en bezoek van een huisarts is mogelijk na telefonische beoordeling via de HAP, maar bij spoedeisende hulp is in veel gevallen sprake van grote afstanden. Ossenisse spant met 15 km de kroon om de afstand naar het spreekuur in Hulst te overbruggen. Hengstdijk, Vogelwaarde, Kloosterzande en Walsoorden volgen met afstanden van 10 – 12 km. Terneuzen is het verst weg voor de inwoners van Nieuw Namen (ruim 34 km). Voor Ossenisse, Sint Jansteen, Graauw en Clinge gelden afstanden van 27 – 30 km. Voor ouderen en mensen zonder eigen vervoer is dit zorgwekkend. In een Limburgs onderzoek wordt een maximaal aanvaardbare woonafstand van 15 km t.o.v. een HAP genoemd 6. Conclusie: De afstanden tot spoedeisende hulp in Oost-Zeeuws-Vlaanderen zijn kritisch groot.

6

Binnenlands Bestuur, 26 april 2002, onderzoek van de Vereniging van Patiënten- en Consumentenorganisaties Limburg.

15

Aanbeveling: Het ontwikkelen en uitvoeren van gemeentelijke gezondheidsbeleid, gericht op een verantwoorde spoedeisende medische zorg voor de kernen. Te denken valt b.v. aan voorzieningen als automatische externe defibrilators (voor hartklachten) in dorpshuizen/servicepunten en training van vrijwilligers/EHBO-ers voor gebruik van de apparatuur.

4.6

Wonen

Bijna alle bewoners benadrukken het ‘mooi en goed wonen’ in hun kern/wijk. Zij motiveren dit vaak met een combinatie van ruimtelijke (de rust en de mooie omgeving ) en sociale factoren (iedereen kent elkaar en het bloeiende verenigingsleven). Woningbouw is een belangrijke wens van bewoners om de leefbaarheid van de kern voor de toekomst te garanderen. Voor woningbouwmogelijkheden zijn gemeenten in hoge mate afhankelijk van rijks- en provinciebeleid. Daarbinnen hebben gemeenten beperkte keuzevrijheid. Op hoofdlijnen ziet het provinciaal woningbouwbeleid er als volgt uit. Zeeland als ‘gebouwd gebied’ is ingedeeld in 3 categorieën: stedelijke ontwikkelingszones, dragende kernen en woonkernen. Concentratie van bouwactiviteiten vindt plaats in de eerstgenoemde 2 groeigebieden. In woonkernen mag alleen worden gebouwd voor de ‘autonome – natuurlijke - bevolkingsgroei’. Terneuzen is de enige stedelijke ontwikkelingszone in Zeeuws-Vlaanderen. In de nieuwe gemeente Hulst is Hulst/Sint Jansteen dragende kern. De overige kernen zijn woonkernen. Toewijzing van te bouwen aantallen woningen – bouwcontingenten – gebeurt op basis van bevolkingsprognoses per gemeente. M.u.v. de geoormerkte aantallen contingenten voor de groeigebieden (de stedelijke ontwikkelingszones en de dragende kernen) mogen gemeenten de overige contingenten vrij over de kernen verdelen. In haar ‘Beleidsvisie Wonen’ heeft de gemeente Hontenisse het bouwaccent gelegd in Kloosterzande en Vogelwaarde, en in mindere mate in Lamswaarde. In de overige kernen zijn bouwimpulsen alleen mogelijk via herstructurering en/of inbreiding. Het woningbouwbeleid van de ‘oude’ gemeente Hulst is, conform de provinciale eisen, primair gericht op de kern Hulst. Daarnaast zijn voor alle Hulster kernen uitbreidings- dan wel herstructurerings-, dan wel inbreidingsplannen in uitvoeren of in ontwikkeling. De huidige bouwmogelijkheden per kern via uitbreiding, inbreiding en herstructurering, zijn in de kernbeschrijvingen verwerkt. Verder is op dit moment nog onduidelijk of wijzigingen in het rijks- en provinciebeleid nieuwe bouwmogelijkheden voor de kleine kernen zullen scheppen. Een andere belangrijke ontwikkeling t.a.v. wonen is de huidige tendens om huurwoningen te verkopen. Naast het positieve effect dat dit kan hebben op de woonomgeving, beperkt het de mogelijkheden van starters op de woningmarkt. Zeker in combinatie met de beperkte bouwmogelijkheden in de dorpen en de wens van bewoners om de eigen jeugd woonmogelijkheden te bieden in de eigen kern, is dit een aandachtspunt voor de toekomst. Woon-zorgvoorzieningen voor ouderen zijn gezien de vergrijzing een belangrijk punt voor de nabije toekomst. Uitbreiding van deze voorzieningen en alternatieve invullingen zijn volop in ontwikkeling. Zie verder par 4.7. Tenslotte het tweede woningbezit. In enkele kernen zien bewoners dit als bedreiging van de leefbaarheid van het dorp. Van de 279 tweede woningen (per 1-10-2001) in de nieuwe ge16

meente Hulst staat het overgrote deel in het buitengebied, waarvan deels in de buurtschappen. De aantallen binnen de kern variëren van 2 tot maxima van 8 in Ossenisse en 11 in de kern Hulst. Voor Graauw is het exacte aantal in de kern niet bekend, omdat de 57 tweede woningen meegeteld worden bij de kern Graauw, maar voor een groot deel in Zandberg en Paal staan. Conclusie: De nadrukkelijke wens voor woningbouw in alle dorpen vraagt mede door de fusie van beide gemeenten Hulst en Hontenisse om nieuwe afwegingen bij de verdeling van toekomstige bouwcontingenten over de dorpskernen. Reeds genoemd is de mobiliteitsanalyse (par. 3.2), waarmee inzicht kan worden verkregen in het effect van nieuwkomers op de bevolkingsopbouw tot nu toe. De beschikbaarheid van voldoende betaalbare huurwoningen voor starters op de woningmarkt is een belangrijk aandachtspunt voor de toekomst. De huidige omvang van het tweede woningbezit is nog geen bedreiging voor de leefbaarheid van de kernen, maar vraagt wel om een alerte houding en om beleidsontwikkeling voor de toekomst. Aanbevelingen: Nieuwe afwegingen maken bij de toekomstige verdeling van bouwcontingenten over de dorpskernen, mede op basis van een mobiliteitsanalyse. Zorgdragen voor voldoende betaalbare huurwoningen voor starters. Beleidsontwikkeling voor tweede woningbezit in de (nabije) toekomst.

4.7

Ouderen: wonen en zorg

Zeeland is de meest vergrijsde provincie van Nederland, Zeeuws-Vlaanderen de meest vergrijsde regio van Zeeland. 7 Het aandeel 65-plussers is zowel in heel Zeeland als in de nieuwe gemeente Hulst 16%. De relatief hoge vergrijzing in Zeeuws-Vlaanderen wordt met name veroorzaakt door het relatief hoge aandeel 65-plussers in Oostburg (20%) en SluisAardenburg (22%), de twee meest vergrijsde gemeenten in Zeeland. 8 Woonzorgmogelijkheden in de (kleine) kernen, zodat ouderen langer op het eigen dorp kunnen blijven wonen, is een veelgehoorde bewonerswens. De ouderenbonden uit Hontenisse scherpen dit aan in hun wens dat ook in de kleinere kernen een integraal aanbod van wonen, zorg en welzijn wordt ontwikkeld.Genoemde wensen sluiten aan bij de landelijke tendens naar extramuralisering of vermaatschappelijking van de zorg. Dit betekent het realiseren van een vraaggericht en integraal woon-zorgaanbod, waarbij ouderen zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen, gecombineerd met een (preventief werkend) aanbod van welzijnsvoorzieningen en vervoersarrangementen. Het toekomstbeeld van wonen en zorg in Oost-Zeeuws-Vlaanderen, is voor zover nu bekend, in grove lijnen als volgt. Twee woonzorgcentra in Hulst en Kloosterzande met decentrale woonzorgvoorzieningen in Hulst-centrum, Sint Jansteen en Vogelwaarde. Vanuit Antonius een aanbod van woon-zorg-welzijnsdiensten, aan bewoners in de directe omgeving van het woonzorgcentrum. In de verdere toekomst volgt uitwerking conform de wens van de ouderenbonden Hontenisse (zie boven). Voor de kernen van Hulst een gezamenlijk dienstenaanbod van St. Curamus/De Blaauwe Hoeve en St. Thuiszorg. Het aanbod geldt zowel voor ouderen 7 8

De sociale ruimte van en stad en platteland in de provincie Zeeland / Scoop, 1998, 12/13. Sociale Atlas Zeeland 2002

17

in aanpaste als in niet-aangepaste woningen en loopt tot en met verpleeghuiszorg. Centraal staat de wens van de cliënt en wie van de genoemde instanties de vereiste zorg kan leveren. Het aanbod is niet meer mogelijk zodra sprake is van ‘onplanbare verpleeghuiszorg’. In de kernen van Hulst is sprake van verdergaande decentralisatie van diensten naar de kernen dan de plannen voor de nabije toekomst van Antonius. Daarnaast is er het feit dat de kernen in Hontenisse ook behoren tot het werkgebied van St. Thuiszorg en Curamus. Over het aanbod van deze beide instellingen in de kernen van Hontenisse is overleg gaande. In de formule van De Blaauwe Hoeve is de welzijnscomponent nog minder geïntegreerd, al hebben ouderen altijd de mogelijkheid voor deelname aan maaltijden en activiteiten in De Blaauwe Hoeve. Binnen de ontwikkelingen van het woonzorgcentrum in Sint Jansteen krijgt het welzijnsaanbod momenteel aandacht via overleg met de KBO, de dorpsraad en St. De Warande. Tenslotte hebben de meeste kernen seniorenwoningen. Hiervoor zijn opplussen van bestaande en bouw van levensloopbestendige woningen belangrijke uitgangspunten voor de toekomst. Bovenstaande is overigens nog volop in ontwikkeling. Zo is er b.v. in november 2002 een werkconferentie in Terneuzen, gericht op het zoeken van oplossingen van knelpunten die de vermaatschappelijking van de zorg met zich meebrengt. Ook zijn er diverse landelijke experimenten (b.v. in het Friese Trynwâlden) die interessant kunnen zijn voor de OostZeeuw-Vlaamse situatie. De nieuwe gemeente Hulst heeft een belangrijke taak binnen de integrale formule wonenzorg-welzijn, nl. zorgdragen voor een kwantitatief en kwalitatief goed welzijnsaanbod. Dit onder meer om sociaal isolement en vereenzaming van ouderen tegen te gaan. Welzijnsactiviteiten worden in Oost-Zeeuws-Vlaanderen vooral uitgevoerd door vrijwilligersorganisaties. Dit is gezien de (dreigende) terugloop in het aantal vrijwilligers een kwetsbare basis (zie par. 5.1 / dorps- en verenigingsleven). Faciliteren van vrijwilligerswerk is dan ook zeer belangrijk. Hier ligt een link naar gemeentelijk vrijwilligersbeleid. Conclusie: De ouderenzorg ontwikkelt zich in een door bewoners en ouderenbonden gewenste richting, waardoor ouderen langer in hun eigen omgeving kunnen blijven wonen. De toekomst zal moeten uitwijzen of de gekozen formules voldoen aan de vraag van ouderen en of de instellingen het aanbod kunnen leveren (o.a.. personeelscapaciteit in de zorg). Ook zou gekeken moeten worden welke voorwaarden nodig zijn om de welzijnscomponent te kunnen ontwikkelen en voor de toekomst te kunnen garanderen. Aanbeveling: Als gemeente de welzijnstaak binnen de formule wonen-zorg-welzijn mede initiëren, ontwikkelen, bewaken en faciliteren. Zie hiervoor ook de aanbeveling over vrijwilligersbeleid (par. 5.1) en de functie van gemeenschapshuizen (par 4.4) en servicepunten (par 4.3).

18

4.8

Verkeersveiligheid en groen

Verkeersveiligheid, uitgedrukt in aantallen ernstige verkeersslachtoffers 9 per gemeente, laat in 2000 een Zeeuws gemiddelde zien van bijna 23. Het aantal in de gemeente Hulst ligt met 22 rond dit Zeeuwse gemiddeld; het aantal in Hontenisse (11) ligt hier ruim onder. Ter vergelijking: de 2 gemeenten met de grootste aantallen ernstige verkeersslachtoffers zijn Terneuzen (54) en Schouwen-Duiveland (46); de gemeente met het kleinste aantal is Axel (6).10 In alle kernen zijn verkeersveiligheid, groen en verwante onderwerpen zoals straatonderhoud zeer belangrijke leefbaarheidsthema’s. Knelpunten die vaak terugkomen in de kernbeschrijvingen zijn: - hoge snelheden in de doorgaande straten/wegen langs de lintbebouwing; - verkeersremmers die meer overlast dan gemak bezorgen; - gevaarlijke kruispunten; - onveilige toegangswegen voor fietsers; - overlast van zwaar (landbouw-)verkeer, gecombineerd met kapotte wegen/bermen en scheuren in woningen (zowel in de polders als in de kernen); - overlast van vrachtverkeer in de kernen met veel bedrijvigheid in de buurt; - te weinig groen; - slecht onderhoud van groen. Tijdens het interview met instellingen 11 over het thema ‘Fysiek-Ruimtelijk’ is met 3VO, afd. Hontenisse gesproken over verkeersveiligheid. Zij voeren overleg met gemeente, waterschap e.d. over verkeersveiligheidszaken die door bewoners worden aangedragen. De activiteiten van 3VO Hontenisse raken ook de thema’s overlast en sociale veiligheid. De actiepunten die 3VO naar voren brengt, zijn ook door bewoners naar voren gebracht en zijn derhalve opgenomen in de kernbeschrijvingen. Erg tevreden over de overlegresultaten is men niet. Het duurt b.v. erg lang voordat toegezegde verkeersmaatregelen worden uitgevoerd en soms worden toezeggingen ook teruggedraaid. Over de aanpak van verkeerssnelheid constateert 3VO dat er te weinig mogelijkheden zijn voor flexibiliteit binnen het project De Ruit (zie hieronder). D.w.z. dat geen maatregelen mogelijk zijn op gevaarlijke wegen die buiten het Ruitgebied vallen (een gedeelte van de Notendijk in Terhole wordt als voorbeeld genoemd) en dat er geen ruimte is voor afwijking van wat De Ruit voorschrijft (voorbeeld: wens van bewoners voor een 60 km i.p.v. een 80 km-status voor de toegangswegen rond Ossenisse). Wat de herindeling betreft hoopt 3VO dat zaken die nu bij de gemeente Hontenisse ‘in de week’ liggen niet helemaal van voor af aan besproken hoeven worden. Als positief punt noemt 3VO de overlegmomenten die er sinds dit jaar zijn tussen de verschillende wegbeheerders. Dit ervaart 3VO als een efficiëntere manier om problemen aan te kaarten. In de conclusies in de kernbeschrijvingen is steeds aangegeven dat verkeersveiligheid en groen belangrijke thema’s zijn voor verdere uitwerking tussen wijk/dorpsraad en gemeente. De achterliggende gedachte hierbij is dat de naar voren gebrachte knelpunten deels bestaan uit praktische, actiegerichte punten en voor een belangrijk ander deel uit verkeers- en groenthema’s, waarvoor beleid is/wordt ontwikkeld. Voor het vervolgtraject van de kernbeschrijvingen is het aanbrengen van een 3-deling in de aangedragen wensen en problemen van belang. Te onderscheiden zijn: ten eerste de prakti9

D.w.z. doden en ziekenhuisopnamen. Sociale Atlas Zeeland 2002 11 Hierbij waren aanwezig: 3VO Hontenisse en de Regionale Zeeuws-Vlaamse Woningbouwvereniging. De overige genodigden (3VO Hulst, het waterschap, Connexxion en de regiopolitie) waren niet vertegenwoordigd. 10

19

sche verkeers- en groenknelpunten, ten tweede de beleidsgerichte verkeers- en groenthema’s waarvoor beleid is of wordt ontwikkeld en ten derde de overige verkeers- en groenpunten waarvoor nog geen beleid beschikbaar is en die de status van ‘actiepunt’ te boven gaan. Met ‘praktische verkeers- en groenknelpunten’ worden relatief kleine ergernissen bedoeld die snel te verhelpen zijn. Voor punten die (nog) niet in gemeentelijke planningen zijn opgenomen, is ‘snelle actie’ een belangrijke vereiste (zie par. 2). Fenomenen als klachtenlijnen en wijkonderhoudsploegen met een 24-uurs service voor het oplossen van kleine leefbaarheidszaken hebben hun nut in andere gemeenten reeds bewezen. Een knelpuntenbudget binnen het kernenbeleid kan hierbij een belangrijk instrument zijn. Actiepunten die reeds zijn opgenomen in de gemeentelijk planning kunnen helder naar wijken dorpsraden worden gecommuniceerd via het beschikbaar stellen van een planningslijst. Voor veel overige ‘beleidsgerichte verkeers- en groenthema’s’ uit de kernbeschrijvingen zijn of worden oplossingen ontwikkeld en uitgevoerd via b.v. projecten als Duurzaam Veilig en De Ruit. Hieraan liggen convenanten ten grondslag van genoemde wegbeheerders, gericht op het terugbrengen van verkeersslachtoffers via onder meer aanpassing van de verkeerscirculatie en snelheidsbeperkende maatregelen. Voor de uitvoering ervan worden categoriseringsplannen 12 opgesteld. Het is belangrijk om wijken dorpsraden en direct belanghebbenden hierbij in de ontwikkelingsfase te betrekken. Belangrijk is dat suggesties voor oplossingen uit de kernbeschrijvingen en van 3VO worden meegenomen in de verdere aanpak. Beleidsgerichte wensen vanuit de kernen die (nog) niet in de gemeentelijke planning voorkomen kunnen op de agenda van het gemeentebestuur terecht komen via de prioriteitenlijsten die op basis van de kernbeschrijvingen zouden moeten worden opgesteld. Naast bovengenoemde 2 categorieën zijn er uiteraard overige verkeer- en groenpunten waarvoor nog geen beleid is ontwikkeld en die de status van ‘actiepunt’ te boven gaan. Mogelijk vallen onveiligheidsgevoelens in relatie tot gevaarlijke ontsluitingswegen rond Ossenisse en het ontbreken van een bebouwde kom in Baalhoek onder deze categorie. Deze punten zouden door gemeente, overige wegbeheerder(s), 3VO en wijk/dorpsraden verder opgepakt moeten worden. Belangrijk is dat suggesties voor oplossingen uit de kernbeschrijvingen en van 3VO worden meegenomen in de verdere aanpak. Ook deze categorie bewonerswensen kunnen op de agenda van het gemeentebestuur terecht komen via de prioriteitenlijsten die op basis van de kernbeschrijvingen zouden moeten worden opgesteld. Tenslotte is het van belang de thema’s verkeer en groen breder te bekijken, b.v. binnen de context van toerisme en recreatie. Verkeers- en groenbelangen van bewoners en een aantrekkelijk klimaat creëren voor (plattelands-)toerisme zullen in de praktijk immers vaak samengaan. Veilige fietsen wandelpaden, fraaie boomrijke dijken, rustige en veilige caféterrassen, groene en veilige entrees van kernen zijn enkele voorbeelden. Het gaat hierbij dus om integrale beleidsontwikkeling met participatie van relevante partijen als 3VO, wijken dorpsraden, landbouworganisaties en andere ondernemers in de toeristische sector. Met een dergelijke benadering kunnen beleidsterreinen zoals verkeersveiligheid, ‘groen’ en toerisme en recreatie elkaar versterken, zowel inhoudelijk als financieel (zie ook par. 7.4).

12

Categoriseren: het toekennen van een bepaalde status aan wegen, gekoppeld aan een bepaalde maximum snelheid. Onderscheiden worden buiten de bebouwde kom: stroomwegen (max. 100 km/u), gebiedsontsluitingswegen (max. 80 km/u) en erftoegangswegen (max. 60 km/u). Binnen de bebouwde kom: gebiedsontsluitingswegen (max. 50 km/u) en erftoegangswegen (max. 30 km/u).

20

Aanbeveling: Een integrale aanpak van verkeers- en groenpunten uit de kernbeschrijvingen, conform de hierboven voorgestelde 3-deling, genoemde samenwerkingspartners en koppeling met andere beleidsterreinen, zoals toerisme en recreatie.

21

5 5.1

NIEUWE GEMEENTE HULST: LEEFBAAR EN SOCIAAL Dorps- en verenigingsleven

In het algemeen kan worden gesteld dat de betrokkenheid bij de leefbaarheid in de kernen groot is. Indicatie hiervoor is de opkomst en enthousiaste deelname aan leefbaarheidsdiscussies tijdens bewonersavonden. In de kernen van de gemeente Hontenisse was sprake van een grote opkomst, met name tijdens de eerste bewonersavonden. Per avond waren gemiddeld 40 – 80 bewoners aanwezig. In de kernen van Hulst lag de opkomst beduidend lager. Dit deed echter geen afbreuk aan de betrokkenheid van de aanwezige bewoners. Ook tijdens de dorpsschouwen in de kernen van Hontenisse is veel en op een betrokken manier informatie over de dorpen aangeleverd. Bij de grote opkomst op de bewonersavonden in Hontenisse speelt waarschijnlijk een rol: het gegeven ‘hoe kleiner de kern, des te groter de betrokkenheid’, de aanstaande gemeentelijke herindeling en het feit dat bewoners wensen en ideeën naar voren konden brengen over hun eigen kern.Voor de geringere opkomst in Hulst speelt mogelijk een rol dat daar vaker dan in Hontenisse bewonersbijeenkomsten en –enquêtes zijn georganiseerd. Onder meer bij de totstandkoming van dorpsplannen. Bijna alle kernen spreken over een bloeiend verenigingsleven en de waardering daarvoor. Twee thema’s die in veel kernen terugkomen zijn ten eerste de zorg over eventuele negatieve gevolgen van het subsidiebeleid in de nieuwe gemeente. Dit nieuwe subsidiebeleid is nog volop in ontwikkeling.Ten tweede de moeite die het kost om nieuwe vrijwilligers voor bestuursfuncties te vinden en de bedreiging die dit vormt voor het voorbestaan van het verenigingsleven in de toekomst. Over de vrijwilligersproblematiek is in de kernbeschrijvingen reeds aangegeven dat het hier gaat om een landelijke trend. Vrijwilligers zijn steeds vaker alleen projectmatig inzetbaar en steeds minder voor structurele (bestuurs-)taken. Hier ligt aan de ene kant een link naar gemeentelijk vrijwilligersbeleid, aan de andere kant vergt deze situatie ook creatieve ideeën van verenigingen zelf. Met gemeentelijk vrijwilligersbeleid wordt het belang en de waardering van vrijwilligerswerk benadrukt. Vrijwilligerswerk vormt immers een belangrijke basis voor de samenleving. De gemeente kan met vrijwilligersbeleid voorwaarden scheppen om het doen van vrijwilligerswerk aantrekkelijk te maken. Dit kan in materiële zin, b.v. via een goed subsidiebeleid en onkostenvergoedingen. Maar ook in immateriële zin, gericht op taakverlichting. B.v. variërend van het opzetten van een servicepunt voor vrijwilligers (met o.a. administratieve faciliteiten, een vacaturebank enz.) tot mogelijkheden voor deskundigheidsbevordering en aandacht voor activiteiten en vrijwilligers via gemeentelijke publicaties. Ook de verenigingen zelf zijn verantwoordelijk voor hun eigen voortbestaan. Creatieve en praktische oplossingen kunnen b.v. gevonden worden in samenwerking. In Terhole b.v. zijn hiertoe al initiatieven genomen via een systeem van onderling hulp tussen besturen. Een andere insteek kan zijn om functiegericht naar vrijwilligers te zoeken. B.v. de websites van verenigingen en wijk/dorpsraden kan ieder voor zich ontwikkelen. Een dergelijke taak kan ook neergelegd worden bij iemand uit het dorp/regio die websites bouwen/beheren als hobby heeft. Tenslotte het verenigingsleven voor ouderen. De KBO’s en ANBO organiseren veel activiteiten voor ouderen. De praktijk is dat de activiteiten van ouderenbonden vooral de oudste groepen ouderen aantrekken. Daarnaast zijn er enkele signalen dat jongere ouderen ontmoetingsmogelijkheden missen. Bovendien is er een nieuwe en omvangrijke generatie ouderen in aantocht die mogelijk behoefte heeft aan andere activiteiten. Conclusie: 22

De meeste kernen hebben een actief dorps- en verenigingsleven, gebaseerd op de inzet van veel vrijwilligers. Dit is zowel de kracht – een sterke sociale basis - als de kwetsbaarheid – vrijwilligersproblematiek - voor de nieuwe gemeente Hulst. Om deze sterke sociale basis voor de toekomst te behouden is het belangrijk hiervoor voorwaarden te scheppen in de vorm van vrijwilligersbeleid. Daarnaast kan een beroep worden gedaan op de eigen creativiteit van verenigingen. De vrijwilligersproblematiek speelt overigens niet alleen bij sociaal-culturele en sportverenigingen. Ook wijken dorpsraden kampen hiermee. In de toekomst zal dit tevens een rol gaan spelen in de verdere ontwikkeling van servicepunten, de wens voor meer jeugdactiviteiten en het geïntegreerde woon-zorg-welzijnsaanbod voor ouderen. Het verdient dan ook afweging om de haalbaarheid van al deze taken met vrijwilligers nader te onderzoeken en opties voor professionele ondersteuning hierin mee te nemen. Aanbevelingen: Het ontwikkelen van een gemeentelijke visie op vrijwilligerswerk, waarin grenzen aan vrijwilligerstaken en opties voor professionele ondersteuning worden onderzocht. Omzetting van deze visie in vrijwilligersbeleid, waarin de wensen voor vrijwilligersbeleid vanuit de kernbeschrijvingen worden meegenomen. Creatieve oplossingen voor het tekort aan vrijwilligers aanboren door de verenigingen zelf. Inspelen op genoemde signalen en genoemde toekomstige veranderingen door de ouderenbonden.

5.2

Positie van ouderen

De participatie aan het verenigingsleven door ouderen kwam reeds aan de orde in par. 5.1. In enkele kernen spreken bewoners hun zorg uit over de inkomenspositie van ouderen. Van financiële tegemoetkomingen zoals bijzondere bijstand en kwijtschelding van gemeentelijke belastingen maakt een deel van de ouderen geen gebruik. Schaamtegevoel speelt hierbij een rol. In het GGD-onderzoek 55+ in beeld, Gezondheidsenquête 55-plus Zeeuws-Vlaanderen (2002), wordt dit beeld bevestigd. De enquête bevat onder meergegevens over gezondheid, inkomenspositie, gebruik en bereikbaarheid van voorzieningen. In het algemeen gelden onderstaande uitspraken voor ouderen in heel Zeeuws-Vlaanderen. Als bepaalde gegevens alleen of vooral gelden voor ouderen uit Oost-Zeeuws-Vlaanderen is dit specifiek aangegeven. 55-plussers in Oost-Zeeuws-Vlaanderen hebben gemiddeld een lager inkomen dan in de regio’s Midden en West. Ouderen uit de gemeente Hontenisse hebben gemiddeld de laagste inkomens van heel Zeeuws-Vlaanderen 13. Ook geven zij vaker aan dat zij slecht of matig kunnen rondkomen. 65 – 74 jarigen in Zeeuws-Vlaanderen kunnen het slechtst rondkomen en zij bezuinigen het meest. Op vakantie en uitgaan wordt het meest bezuinigd, daarna op kranten en tijdschriften, vervolgens op verwarming en daarna zijn de kapper, kleding en vrijetijdsbesteding (hobby’s) aan de beurt. 65% van de ouderen met de laagste inkomens maakt geen gebruik van financiële voorzieningen, zoals de pas 65, kwijtschelding van gemeentelijke belastingen en bijzondere bijstand. Van de groep ‘laagste inkomens’ die wel gebruik maakt van de regelingen scoort de pas 65 het hoogst (30%), terwijl slechts een kleine 10% een beroep doet op kwijtschelding en bijzondere bijstand. 13

D.w.z. het grootste aandeel ouderen met een netto gezinsinkomen van minder dan € 908 per maand.

23

Verder wordt in het onderzoek de relatie tussen lage inkomens en gezondheid bevestigd. De ouderen in Zeeuws-Vlaanderen met een laag inkomen zijn een kwetsbare groep t.a.v. gezondheid. De ouderen met een laag inkomen hebben vaker psychosociale problemen. De ouderen die aangeven zich eenzaam te voelen zijn vaker alleenstaand en hebben een lager inkomen dan niet-eenzame ouderen. Ook hebben zij een slechtere lichamelijke en psychische gezondheid. 55-plussers in Oost-Zeeuws-Vlaanderen voelen zich, vergeleken met de 2 andere regio’s het minst gezond. Over veiligheid en bereikbaarheid vallen de volgende zaken op. Het merendeel van de 55plussers voelt zich tamelijk tot heel veilig in de woonomgeving. 30% van de 55-plussers is actief in een vereniging of organisatie. In Oost-Zeeuws-Vlaanderen zijn ouderen het meest actief in de ouderenbonden. 75-plussers nemen aan meer (ouderen)activiteiten deel dan de jongere leeftijdsgroepen. Ook alleenstaanden en ouderen met een laag inkomen nemen meer aan activiteiten deel. Bij de bereikbaarheid van voorzieningen (b.v. apotheek, brievenbus, postkantoor) wordt de halte voor het openbaar vervoer het meest (15%) genoemd als ‘niet op redelijke afstand aanwezig’. In Oost-Zeeuws-Vlaanderen zijn de meeste klachten over de bereikbaarheid van voorzieningen. Ruim 40% van de ouderen die extra (huishoudelijke) hulp nodig heeft, weet niet waar dit aan te vragen. Eindconclusie van het onderzoek is dat vergeleken met een aantal andere regio’s in Nederland 14 de gezondheidssituatie van 55-plussers in Zeeuws-Vlaanderen niet veel afwijkt. Conclusie: Uit het GGD-onderzoek blijken de volgende speerpunten voor de (toekomstige) positie van ouderen: inkomenspositie en gebruik van financiële regelingen (zie ook de conclusies/aanbevelingen in par. 7.3), lichamelijke en geestelijke gezondheid en de relatie daarmee tot lage inkomensgroepen, participatie aan ouderenactiviteiten, bereikbaarheid van voorzieningen (met name het openbaar vervoer). Aan deze accenten moet extra aandacht worden besteed binnen de contacten naar en activiteiten voor ouderen van de ouderenbonden en de St. Welzijn voor Ouderen. Daarnaast biedt de welzijnscomponent binnen de formule wonenzorg-welzijn (zie par. 4.7) een belangrijke voorwaarde voor de toekomst. In bredere zin is met de verdergaande vergrijzing in het vooruitzicht een integrale visie op de positie van ouderen in Oost-Zeeuws-Vlaanderen gewenst. Genoemde accenten uit het GGDonderzoek en een aanpak met afstemming / samenwerking tussen gemeente, instellingen, verenigingen en ouderenbonden zijn daarvoor belangrijke uitgangspunten. Ook andere conclusies en aanbevelingen bieden ingrediënten voor deze integrale visie, onder meer de gesuggereerde mobiliteitsanalyse, de toekomstige functie van gemeenschapshuizen, servicepunten, openbaar vervoer en par. 4.7 over wonen en zorg. Aanbeveling: Ontwikkeling van een integrale visie en aanpak, gericht op de (toekomstige) positie van ouderen in Oost-Zeeuws-Vlaanderen, met als speerpunten de accenten uit het GGD-onderzoek en afstemming en samenwerking tussen gemeente, instellingen, verenigingen en ouderenbonden.

14

De regio’s waarmee is vergeleken zijn: Nijmegen, Twente, de Achterhoek, Noord-Oost Brabant en de stedendriehoek Apeldoorn/Deventer/Zutphen.

24

5.3

Jeugd

De nieuwe gemeente Hulst heeft 8% 0 – 6 jarigen en 13% 7 t/m 18 jarigen. Vergeleken met de overige Zeeuwse gemeenten ligt dit circa 1% onder het gemiddelde. Het aandeel jongeren tot 20 jaar is vergelijkbaar met dat in de gemeenten Goes, Schouwen-Duiveland, Vlissingen, Terneuzen, en Axel. 15 Uit de kernbeschrijvingen blijkt dat het merendeel van de wijken/kernen: - redelijk tevreden is over de beschikbare speelvoorzieningen voor de kleintjes, naast de behoefte in diverse kernen voor verbetering (o.a. veiligheid, een andere locatie e.d.). - behoefte heeft aan jongerenactiviteiten en/of jongerenvoorzieningen, gericht op ontmoeting en ongeorganiseerd sport en spel. Dit wordt zowel aangegeven door de volwassen bewoners als door de jeugd zelf via de jeugdenquête. Ook de startnota jeugden jongerenbeleid (gemeente Hulst, 2000) bevestigt dit beeld.. Uit de kernbeschrijvingen blijkt dat in een deel van de wijken/kernen sprake is van jeugdoverlast. Dit hangt in veel gevallen samen met het ontbreken van voorzieningen, waardoor groepjes jongeren ‘hangen’ in b.v. de speeltuin voor de kleintjes of op andere ongewenste plekken. In de kern Hulst speelt de concentratie van middelbare schooljeugd een belangrijk rol bij het ongewenst verkeersgedrag van de jeugd in de Binnenstad en rondhangende groepjes jongeren in Langs de Linie. Jeugdenquête Voor achtergronden en resultaten van de jeugdenquête, zie de bijlagen 1.en 2. De meest in het oog springende resultaten zijn: - Wonen: de jeugd woont in Oost-Zeeuws-Vlaanderen naar z’n zin, waardeert – net als de volwassenen bewoners – de rust en de gezelligheid en ruim de helft wil later in de eigen wijk/kern blijven wonen. - Vrijetijdsbesteding: de meeste jongeren zijn lid van een (sport)vereniging, de helft van de jeugd mist in de eigen wijk/kern vrijetijdsmogelijkheden, ontmoetingsplaatsen en voorzieningen. - Bereikbaarheid: de fiets is het meest gebruikte vervoermiddel van de jeugd naar school, om uit te gaan en naar de (sport)vereniging; 8% is ontevreden over de openbaar vervoermogelijkheden. - Verkeersveiligheid: op de routes naar school zijn veel onveilige plaatsen; buitenom de eigen wijk/kern gaat het vooral om de weg bij Terhole/Kuitaart, de polderwegen en bij het Reynaertcollege. - Economie: de jeugd wil massaal gaan studeren; meer dan de helft komt voor werk terug naar Zeeland/Zeeuws-Vlaanderen. - Jeugdparticipatie: een derde van de jeugd wil meedenken/meepraten met de dorpsraad/gemeente. Opvallende verschillen tussen de jeugd uit de gemeente Hontenisse en Hulst en tussen jongens en meisjes: - De jeugd uit de gemeente Hontenisse is relatief minder tevreden over de vrijetijdsmogelijkheden, ontmoetingsplaatsen en voorzieningen in het eigen dorp; is relatief afhankelijker van openbaar vervoer naar de middelbare school, vindt de verkeerssituaties op de route naar school relatief vaker onveilig. Van het relatief kleine aandeel jon-

15

Sociale Atlas Zeeland 2002.

25

-

-

geren (12%) dat direct na de middelbare school wil gaan werken is een relatief groter deel afkomstig uit de gemeente Hontenisse. Jongens willen relatief vaker in de eigen kern blijven wonen en zijn relatief vaker lid van een sport- dan van een andere vereniging. Het relatief kleine aandeel jongeren (12%) dat direct na de middelbare school wil gaan werken bestaat verhoudingsgewijs uit een iets groter aandeel jongens. Meisjes willen relatief minder vaak in de eigen kern blijven wonen, zijn relatief vaker lid van een andere dan een sportvereniging en denken relatief vaker werk te vinden buiten Zeeland (‘elders in Nederland’).

Conclusie: Het aandeel jeugd 0-20 jaar in de nieuwe gemeente Hulst is conform het Zeeuwse gemiddelde. De kernbeschrijvingen en jeugdenquête geven een aantal belangrijke ingrediënten voor het verder ontwikkelen van het kernenbeleid c.q. jeugdbeleid in de nieuwe gemeente. Belangrijkste speerpunt is de behoefte aan activiteiten en voorzieningen (ontmoetingplekken met sporten spelmogelijkheden) voor de groep van ± 12 – 18. De jeugdenquête geeft een indicatie dat de behoefte iets groter is in de kernen van Hontenisse. Belangrijk aandachtspunt is het ontwikkelen van een betaalbaar voorzieningenniveau voor de jeugd i.v.m. het grote aantal wijken/kernen. Mogelijk is hierbij een systeem van roulerende en mobiele voorzieningen een insteek. Belangrijk aandachtspunt is ook het ontwikkelen van een ‘leeftijdsbestendig’ voorzieningniveau voor de jeugd. Aan de hand van de bevolkingsopbouw in een wijk/kern is eenvoudig te voorspellen wanneer b.v. de wipkip vervangen moet worden of ‘gezelschap’ moet krijgen van de funbox voor skaters en wanneer deze b.v. weer overgeplaatst kan worden naar een andere wijk of kern. Tweede speerpunt is jeugdparticipatie en kernenbeleid. Met de resultaten van de jeugdenquête als vertrekpunt kunnen jongeren zowel via de dorpsraden als via de gemeente worden uitgenodigd om mee te denken over het kernenbeleid. Zo kan b.v. (mede) door de jeugd invulling worden geven aan een gemeentelijke formule voor mobiele, roulerende sporten spelattributen (zie hierboven). Een brede participatievorm, gericht op betrokkenheid van de jeugd is dan wel belangrijk. D.w.z. participatie bij het uitkiezen van materialen en toestellen, maar ook inzicht bieden in kosten, keuzes maken binnen een beperkt budget en afspraken maken over beheer. Naast vrijetijdsbesteding zijn b.v. ook oplossingen voor de overlast van schooljeugd, verkeersveiligheid en meedenken over de toekomst van wonen en werken in Oost-ZeeuwsVlaanderen belangrijke participatiethema’s. Aanbevelingen: Verder uitvoeren van de nota jeugden jongerenbeleid, met prioriteit voor het realiseren van jeugdactiviteiten en –voorzieningen. Steekwoorden hierbij zijn: jeugdparticipatie, roulerend, mobiel, leeftijdsbestendig (zie bovenstaande conclusie). Jeugdparticipatie maken tot integraal onderdeel van het kernenbeleid, met uitwerking conform bovenstaande conclusie.

5.4

Onderwijs en onderwijskansen

5.4.1 Voortbestaan basisscholen Bewoners benadrukken de relatie tussen een leefbare kern en voorzieningen als een basisschool, peuterspeelzaal, kinderopvang enz. Dit wordt gewaardeerd als positieve vestigingsfac-

26

tor voor jonge gezinnen in hun kern. Vervolgens wordt vaak de relatie gelegd met de noodzaak tot woningbouw (zie verder par. 3.2). In geen van de kernen in de nieuwe gemeente Hulst wordt een basisschool met opheffing bedreigd. In de twee kernen met de laagste leerlingenaantallen (Hengstdijk 52 en Terhole 36 per 1-10-2001) maken de basisscholen deel uit van een stichting, waaronder meerdere scholen vallen. Hierdoor is een uitzonderingsregel van toepassing en geldt in principe een opheffingsnorm van 23 leerlingen. Dit gegeven, gecombineerd met de huidige aantallen 0 – 4 jarigen in beide kernen geeft voorlopig geen aanleiding tot zorg over het voortbestaan van beide scholen. 5.4.2 Deelname onderwijs in België Dit onderwerp speelt vooral binnen de ‘oude’gemeente Hulst. Omdat de gemeente geen actuele cijfers beschikbaar had, is voor de omvang van het schoolbezoek in België gebruik gemaakt van cijfermateriaal uit de Jeugdmonitor Zeeland. Hiervoor is in 2001 een enquête onder ouders van 0 – 6 jarigen in Zeeland gehouden. Gevraagd is onder meer naar deelname aan het Belgische onderwijs. In de ‘oude’ gemeente Hulst blijkt 12% van de kinderen in België naar de basisschool te gaan. Deze situatie heeft in het recente verleden niet geleid tot gevarenzones voor het voorbestaan van basisscholen. Ook niet in Nieuw Namen en Clinge, kernen waar de participatie in België relatief het omvangrijkst is. In Nieuw Namen stabiliseert het leerlingenaantal zich in de periode 1998 – 2001 rond de 65. In Clinge is een lichte stijging zichtbaar en ligt het gemiddelde leerlingenaantal in dezelfde periode rond de 175. Conclusie: Geen van de basisscholen in de nieuwe gemeente Hulst wordt in de nabije toekomst met opheffing bedreigd. Alertheid voor de toekomst is uiteraard belangrijk. Voor Nieuw Namen ligt er wel aandachtspunt bij het voortbestaan van de peuterspeelzaal (zie verder hieronder). Figuur 2.

Kinderen die in België naar school gaan naar gemeente

Bron: Jeugdmonitor Zeeland / survey 0 – 6 jarigen , 2001

27

5.4.3. Onderwijskansen Een deel van de jeugd loopt een groter risico dan gemiddeld op onderwijsachterstand. Om hiervan een beeld te geven voor de gemeenten Hulst en Hontenisse worden hieronder enkele basisindicatoren belicht. Aan de vraagkant: het aandeel doelgroepleerlingen in het basisonderwijs en de participatie aan peuterspeelzalen. Aan de aanbodzijde: het aanbod aan GOAactiviteiten 16 en peuterspeelzalen, de afstemming/samenwerking tussen gemeente en instellingen en het project ‘Kansen aan Zee’. Algemene context voor ‘onderwijskansen’ in de gemeenten Hulst/Hontenisse: Doelgroepleerlingen: Een belangrijke indicatie voor aanwezige ‘onderwijskansen’ is het aandeel doelgroepleerlingen 17 in het basisonderwijs. Het overgrote deel van de doelgroepleerlingen in de gemeenten Hulst en Hontenisse zijn zgn. 1,25 leerlingen (ouder(s) met maximaal vbo-opleiding). Uit landelijk onderzoek blijkt dat 1,25 leerlingen opvallend vaak lagere schoolprestaties hebben dan het landelijk gemiddelde onder deze groep. Op veel basisscholen krijgt deze groep leerlingen nauwelijks extra aandacht, waardoor veel van deze leerlingen hun (VMBO-)opleiding niet afmaken. GOA-middelen 18: De gemeenten Hulst/Hontenisse kwamen tot voor kort niet in aanmerking voor deze subsidiestroom. Per 1-8-2002 ontvangt de ‘oude’ gemeente Hulst voor het eerst € 40.000 aan GOAgelden. Hiervoor is de nota ‘Gemeentelijk Onderwijsachterstandenbeleid 2002-2006’ ontwikkeld. Besluitvorming hierover vindt plaats in de gemeenteraadsvergadering van november 2002. Integratie van de onderwijssituatie in de gemeente Hontenisse vindt plaats bij de eerstvolgende evaluatie van de GOA-nota. Onderwijskansen / Kansen aan Zee: Een belangrijk onderdeel van het landelijke GOA-beleid is de onderwijskansenaanpak, gericht op het aanreiken van beleidsinstrumenten – schoolontwikkelingsplannen - voor een effectieve aanpak van onderwijsachterstanden. Zeeland is één van de landelijke plattelandspilots. Deze worden momenteel uitgevoerd. De grens voor deelname ligt bij scholen met minimaal 50% doelgroepleerlingen. Hulst en Hontenisse vallen hier buiten. Zie verder de kansen van Kansen aan Zee verderop in deze paragraaf.

16

Concept-nota Gemeentelijk Onderwijsachterstandenbeleid 2002 – 2006, Gemeente Hulst, oktober 2002.

17

D.w.z. leerlingen die een groter risico dan gemiddeld op onderwijsachterstand lopen, conform de zgn. gewichtenregeling. Binnen de gemeenten Hulst en Hontenisse bestaat het percentage ‘doelgroepleerlingen’ voor het overgrote deel uit kinderen uit gezinnen met laag opgeleide ouder(s) (maximaal vbo-onderwijs). De overige categorieën - kinderen uit culturele minderheidsgroepen met laagopgeleide ouder(s), schipperskinderen en kinderen van ouders die een ander rondtrekkend bestaan leiden – zijn minimaal of niet vertegenwoordigd in beide gemeenten. 18 Rijksubsidie t.b.v. Gemeentelijk Onderwijs Achterstandenbeleid (GOA).

28

1. Aandeel doelgroepleerlingen Figuur 3.

Basisschoolleerlingen per gemeente en gewicht per 1-10-2001 Basisschoolleerlingen per gemeente en gewicht, 1 oktober 2001 (%)

axel borsele goes hontenisse hulst kapelle middelburg noord-beveland oostburg reimerswaal sas van gent sch-duiveland sluis-aardenburg terneuzen tholen veere vlissingen 0

10

20

30

40

50 %

60

1,00

1,25

1,40

1,70

70

80

90

100

1,90

Bron: Jeugdmonitor Zeeland

Conclusie: De gemeente Hontenisse heeft 26% 1,25 leerlingen en is daarmee na Tholen de Zeeuwse gemeente met het hoogste aandeel leerlingen binnen deze doelgroep. De gemeente Hulst heeft 19% 1,25 leerlingen en staat daarmee op een 7e Zeeuwse plaats. Tabel 5.

Aandeel doelgroepleerlingen per kern per 1-10-2001

Kern Hulst Graauw Kloosterzande Clinge Vogelwaarde Kloosterzande Sint Jansteen Lamswaarde Hulst Hengstdijk Nieuw Namen Terhole Hulst Hulst Hulst Heikant

Naam school (indien meerdere Aandeel scholen per kern) Moerschans 47% 38% Ter Duinen 34% 33% 30% Sandeschool 27% 24% 22% Nobelhorst 21% 21% 20% 19% Sint Willibrordus 9% De Ark 9% De Reynaert 9% nvt 19

kern Hulst gemiddeld Kloosterzande gemiddeld

22% 32%


Conclusie: 19

Het aandeel is in Heikant zodanig klein, dat dit om privacyredenen niet wordt vermeld.

29

Hulst niet meegerekend, hebben 4 van de 10 kernen tussen de 30 – 38% doelgroepleerlingen. De kern Hulst heeft gemiddeld weliswaar 22% doelgroepleerlingen. Eén van de basisscholen binnen de kern Hulst heeft echter het hoogste aandeel (47%) binnen de totale nieuwe gemeente Hulst. 2. Participatie peuterspeelzalen In de nieuwe gemeente Hulst beschikken bijna alle kernen over een peuterspeelzaal. De enige kernen die geen eigen peuterspeelzaal hebben zijn Heikant, Kapellebrug, Ossenisse en Walsoorden. De deelname aan peuterspeelzalen is niet per kern, maar alleen op gemeenteniveau bekend. In Zeeland bezoekt gemiddeld 58% van de peuters (twee- en driejarigen) een peuterspeelzaal. In de gemeente Hontenisse gaat 68% van alle peuters naar de peuterspeelzaal. Daarmee heeft Hontenisse de op 3 na hoogste participatiegraad in Zeeland. 20 De registratie voor de gemeente Hulst blijkt in deze rapportage onjuist. De deelname per 1-12002 ligt op ’ongeveer 65%’ 21. Concurrentie van Belgische opvangcentra speelt een rol bij de deelname aan peuterspeelzalen in de ‘oude’ gemeente Hulst. Voor Nieuw Namen is het behoud van de peuterspeelzaal een zorg. Creatieve oplossingen, b.v. in termen van ‘grensoverschrijdende’ samenwerking (hetzij richting België, hetzij met andere kernen binnen de gemeente Hulst) of b.v. koppeling van de peuterspeelzaal aan de basisschool (brede school) moeten worden onderzocht. 3. GOA-aanbod ‘oude’ gemeente Hulst 22 Sinds 2001 heeft de Hulst beleid op het gebied van voor- en vroegschoolse educatie. Uitgangspunt bij de inzet van maatregelen is het aandeel doelgroepleerlingen in het basisonderwijs. De Brede School 23 is, zowel als ruimtelijke voorziening als in de vorm van samenwerkingsactiviteiten, in ontwikkeling. Als uitgangspunten zijn geformuleerd 24: het aandeel doelgroepleerlingen in een wijk/kern is bepalend voor de prioriteitsstelling bij de ontwikkeling van een brede school; in eerste instantie ligt de nadruk op horizontale samenwerking van basisscholen met instellingen op het gebied van voor/naschoolse opvang en voor/vroegschoolse educatie; in een later stadium wordt uitbouw tot verticale samenwerking nagestreefd. Concrete maatregelen Algemeen: Leerlingvolgsysteem ‘Kijk’ voor alle peuterspeelzalen en de basisscholen Moerschans en St. Joseph in Graauw. Het traject voor introductie en implementatie van het programma is in april/mei 2002 gestart. Doel: komen tot een doorlopende ontwikkelingslijn voor alle 2 – 6 jarigen en stijging van deelname aan voor- en vroegschoolse programma’s. Gegevensverzameling over doorstroom van doelgroepleerlingen naar het voortgezet onderwijs en voortijdig schoolverlaten. Op basis daarvan zullen verdere maatregelen en doelstellingen worden geformuleerd. Graauw: Er is een brede school in aanbouw met ruimtelijke integratie van basisschool, peuterspeelzaal en buitenschoolse opvang. Er is reeds een aanbod van een 3e (= extra) dagdeel peuterspeelzaalwerk, waardoor de wachtlijst is verdwenen en de deelname is toegenomen. Het ‘Kijk’ leerlingvolgsysteem is op de basisschool geïntroduceerd. 20

Sociale Atlas Zeeland, Scoop, 2002, teldatum 1-1-2001. Gemeente Hulst, concept-nota GOA-beleid 2002-2006. 22 Gemeente Hulst, concept-nota GOA-beleid 2002-2006. 23 Een brede school met een brede functie kan door samenwerking van instellingen activiteiten aanbieden op het gebied van voor- en naschoolse opvang (b.v. kinderdagverblijf), voor- en vroegschoolse educatie (b.v. peuterspeelzaal), vrije tijdsbesteding, welzijn en hulpverlening. 24 Notitie ‘Het primair onderwijs op weg naar het jaar 2010’, Gemeente Hulst, 2001. 21

30

Moerschans: In algemene zin krijgt deze wijk sinds een aantal jaren aandacht in termen van ‘de samenhang in de wijk stimuleren en de aantrekkelijkheid van de wijk bevorderen’ 25. Op basisschool Moerschans is het ‘Kijk’ leerlingvolgsysteem geïntroduceerd en zal een 3e (= extra) dagdeel peuterspeelzaalwerk aangeboden gaan worden. Reeds bestaande bundeling/integratie van ‘brede school-achtige’ voorzieningen zijn er in: - Vogelwaarde: basisschool, peuterspeelzaal, bibliotheek en dorpshuis zijn hier geconcentreerd, niet geïntegreerd; - Lamswaarde: basisschool en peuterspeelzaal zijn geïntegreerd; - Terhole: basisschool en peuterspeelzaal zijn geïntegreerd; - Koppeling van buitenschoolse opvang aan de basisschool is in ontwikkeling voor Heikant, Nieuw Namen, Clinge, Graauw en De Ark in Hulst. 4. Afstemming/samenwerking tussen instellingen Dat de gemeentelijke regiefunctie, gericht op afstemming/samenwerking tussen instellingen aandacht behoeft blijkt uit de rapportage over de gemeente Hulst/Hontenisse in de recent uitgevoerde Quick-scan jeugdbeleid-jeugdzorg. 26 In de quick-scan wordt een breed scala aan instellingen genoemd waarmee samenwerking en afstemming noodzakelijk is: verenigingen, kinderopvang, peuterspeelzalen, buiten/naschoolse opvang, basisonderwijs, algemeen maatschappelijk werk, ouder en kindzorg, huisartsen, Bureau Jeugdzorg, GGD en Emergis/Ithaka. Belangrijke aanbevelingen uit de quick-scan zijn: de gemeente moet een regiefunctie nemen in afstemming en samenwerking tussen instellingen en moet gerichte informatie verzamelen over hun activiteiten en resultaten binnen de keten ‘probleemsignaleren – beoordelen – interveniëren’. De aanbevelingen uit de quick-scan worden bevestigd in de concept-nota ‘Gemeentelijk Onderwijsachterstandenbeleid 2002 – 2006 van de ‘oude’ gemeente Hulst. Hierin wordt onder meer gesignaleerd dat via diverse instellingen gegevensverzameling noodzakelijk is om het GOA-beleid verder te kunnen ontwikkelen, in overeenstemming met de behoefte. 5. project Kansen aan Zee 27 Dit project biedt kansen voor de nieuwe gemeente Hulst. Kansen aan Zee is gericht op het vergroten van onderwijskansen voor basisschoolleerlingen via een op maatwerk gerichte aanpak. Binnen deze aanpak staat een geïntegreerde analyse centraal van de onderwijssituatie en de schoolomgeving van basisscholen. In de onderwijsanalyse wordt per basisschool gekeken welke educatieve en pedagogische ingrediënten aanwezig zijn en welke ontbreken voor een succesvolle benadering van doelgroepleerlingen. In de schoolomgevingsanalyse wordt de aan/afwezigheid van kansen voor doelgroepleerlingen beoordeeld op basis van 4 criteria. De aanwezige netwerkrelaties tussen de school en instellingen, de relatie tussen de school en de gemeente, de faciliteiten die het schoolbestuur beschikbaar stelt voor doelgroepleerlingen en een wijkverkenning. De wijkverkenning is een soort dorpsschouw, waarin ouders en kinderen de sociale en fysieke omgeving van de school laten zien, waardoor beoordeeld kan worden welke ontwikkelingskansen de wijk/het dorp te bieden heeft. De onderwijs- en omgevingsanalyse resulteren in een schoolontwikkelingsplan. Deze biedt arrangementen op maat, zowel gericht op deskundigheidsbevordering van leerkrachten als op het vergroten van vaardigheden van (alle) leerlingen. Zeeuwse scholen met minimaal 50% doelgroepleerlingen nemen deel aan de pilot ‘Kansen aan Zee’. Voor deze scholen zijn momenteel schoolontwikkelingsplannen in de maak. Rei25

Concept-nota GOA-beleid gemeente Hulst Scoop, oktober 2002 27 Een samenwerkingsproject van het RPCZ en Scoop. 26

31

merswaal, één van de gemeente die niet aan de pilot mee kon doen, heeft de methode inmiddels uit de eigen GOA-gelden ingekocht. Conclusie: Met name 5 scholen/kernen hebben een relatief hoog aandeel doelgroepleerlingen. Met de concept-nota GOA-beleid 2002-2006 zijn maatregelen ter vergroting van hun onderwijskansen, volop in ontwikkeling. Ook staat de nota een integrale aanpak voor, waarbij gegevensverzameling en samenwerking/afstemming tussen instellingen als belangrijk doel zijn geformuleerd. E.e.a. sluit aan bij de aanbevelingen uit de quick-scan jeugdbeleid – jeugdzorg. Met het project ‘Kijk’, de extra dagdelen peuterspeelzaal in Graauw en Moerschans en de bredeschoolaanpak in Graauw is een belangrijke aanzet gegeven voor het vergroten van onderwijskansen in deze kern/wijk en via peuterspeelzalen in het algemeen. Omdat bovengenoemde aanpak voorlopig alleen voor de ‘oude’ gemeente Hulst geldt, blijven 2 belangrijke ‘doelgroepscholen’ in de gemeente Hontenisse buiten beeld (Vogelwaarde en Ter Duinen-Kloosterzande). Een belangrijke kans voor brede schoolontwikkeling ligt er b.v. in Vogelwaarde, waar nieuwbouw van de basisschool is gepland. Veel ruimtelijke voorwaarden voor een brede school liggen hier reeds voor het grijpen. Een kans kan worden gecreëerd door deze optimaler te benutten (zie voor details de kernbeschrijving Vogelwaarde). Nog belangrijker is te kijken hoe alle beschikbare middelen het meest efficiënt en effectief kunnen worden ingezet op de scholen met de grootste percentages doelgroepleerlingen, nl. Hulst-Moerschans, Graauw, Kloosterzande-Ter Duinen, Clinge en Vogelwaarde. Het project ‘Kansen aan Zee’ biedt hiertoe veel mogelijkheden. Via een integrale analyse van de onderwijsinhoudelijke èn de omgevingsvoorwaarden van de school, kunnen sterke en zwakke punten van de school en de schoolomgeving in beeld gebracht worden. Vervolgens kan per school een op maat gerichte aanpak worden ontwikkeld (schoolontwikkelingsplan). Dit biedt een belangrijk vertrekpunt zijn een succesvol en betaalbaar GOA-beleid voor de hele nieuwe gemeente Hulst. Aanbeveling: Een toekomstgerichte en integrale aanpak van potentiële onderwijsachterstanden via het ontwikkelen van zgn. schoolontwikkelingsplannen voor de 5 scholen met het grootste aandeel doelgroepleerlingen.

5.5

Sociale veiligheid

Het thema sociale veiligheid - criminaliteit, overlast, sociale controle, (on)veiligheidsgevoelens enz. - is in de meeste kernen geen groot issue. Waar sociale veiligheid nadrukkelijk naar voren kwam, heeft dit vooral te maken met overlast en onveiligheidsgevoelens. Overlast is er in alle kernen/wijken in de vorm van verkeersoverlast (zie par. 4.8 / verkeersveiligheid). In sommige kernen is sprake van b.v. jeugdoverlast en overlast van bedrijven. Bij enkele genoemde overlastvormen ligt een link naar criminaliteit, nl. de drugsoverlast (Binnenstad Hulst en het buitengebied vanuit Hulst richting België) en vernielingen door het uitgaanspublieke (Binnenstad Hulst). Onveiligheidsgevoelens werden vooral genoemd in relatie tot bereikbaarheid van hulpdiensten en een goed rampenplan vanwege de ligging van Oost-Zeeuws-Vlaanderen t.o.v. de kerncentrales bij Doel en Borssele, de industrie in de Kanaalzone en het Antwerpse Havengebied en het transport over de Westerschelde.

32

De beschikbare cijfers over criminaliteit, uitgedrukt in het aantal geregistreerde misdrijven in 1998 28, bevestigen het beeld dat criminaliteit meer een issue is in de ‘oude’ gemeente Hulst dan in de gemeente Hontenisse. Hontenisse scoorde met 209 geregistreerde misdrijven, het laagst binnen Zeeland. De ‘oude’gemeente Hulst behoort met 1.137 geregistreerde misdrijven op Zeeuws niveau bij de middenmoot. Binnen Zeeuws-Vlaanderen is Hulst de op één na hoogste (na Terneuzen met 2.269). Aanbeveling: In overleg met dorpsraden en andere relevante partijen (politie, bedrijven, jeugd enz.) projecten ontwikkelen gericht op het terugdringen van overlast en voorlichting (b.v. over rampenplannen).

28

Sociale Atlas Zeeland, Scoop, 2002

33

6

NIEUWE GEMEENTE HULST: RELATIE MET BURGERS EN INSTELLINGEN

6.1

Relatie gemeente – dorps- en wijkraden

Uit de beschikbare gegevens 29 over inspraak van wijken dorpsraden in de ‘oude’ gemeente Hulst, blijkt aan welke voorwaarden een wijk- of dorpsraad moet voldoen om als zodanig door de gemeente te worden erkend en in aanmerking te komen voor een subsidie. Hierin zijn geen omschrijving van functie- en bevoegdheden van wijken dorpsraden opgenomen. De subsidie aan dorps- en wijkraden bestaat uit een organisatiebudget. In de gemeente Hulst is dit momenteel € 454. In de gemeente Hontenisse was dit € 210 per jaar, maar de subsidie is per 1-1-2002 verhoogd tot het niveau van de gemeente Hulst. Daarnaast heeft de ‘oude’ gemeente Hulst een knelpuntenbudget ad € 15.000 voor het oplossen van kleine leefbaarheidsknelpunten in de wijken/kernen en het bekostiging van algemene ledenvergaderingen van de dorpsraden. De behoefte aan meer inspraak en meer communicatie van de gemeente naar de dorps- en wijkraden is groot. De meeste dorps- en wijkraden zijn hierover ontevreden. Klachten over de gemeente die in veel kernen terugkomen zijn: te weinig of te late informatie over zaken die het dorp/de wijk aangaan, toezeggingen niet/te laat nakomen, geen antwoord krijgen op brieven en het gevoel hebben niet serieus te worden genomen. Van de gezamenlijke wijk/dorpsraden in de ‘oude’ gemeente Hulst dateert een brief aan de gemeente uit mei 2002. Hierin geeft men aan ’gematigd tot positief’ te zijn over de gesprekken met de gemeente, maar dat de status en de voortgang van afspraken en actiepunten onduidelijk is. In de meeste kernen waarderen bewoners de inzet van de dorps- en wijkraden en doen de ‘raden’ moeite om hun achterban zo goed mogelijk op de hoogte te houden. Vanuit een enkele kern is een minder positief geluid over een dorps/wijkraad gehoord. Wel doen bovengenoemde kritiekpunten naar de gemeente voor veel dorps- en wijkraden afbreuk aan hun geloofwaardigheid naar de eigen achterban. Dit feit, gecombineerd met de kritiek, zijn potentiële bedreigingen voor de toekomst van dorps- en wijkraden. De kans bestaat dat leden afhaken als hun onvrede te groot wordt en het draagvlak/vertrouwen voor hun werk bij de eigen bewoners afneemt. Het is sowieso in veel kernen een probleem om vrijwilligers voor verenigingen te krijgen. In enkele kernen speelt dit ook voor de dorpsraden, o.a. in Clinge en Hengstdijk. Opvallend is dat er weinig verschil in tevredenheid is tussen de dorps/wijkraden in de ‘oude’ gemeente Hulst en die uit de gemeente Hontenisse. Daarmee is een geformaliseerde werkwijze met dorpsraden, dorpsplannen en prioriteitenlijsten wel een voorwaarde, maar geen garantie voor tevredener burgers / dorps- en wijkraden. Een belangrijke voorwaarde wordt aangegeven vanuit de kernen in Hontenisse. Hoewel veel dorpsraden ook daar niet tevreden zijn, waardeert men wel ‘de korte lijnen’, bewoners kennen de weg bij de gemeente Hontenisse. Zij zijn bang dat de communicatie met de nieuwe gemeente moeizamer zal verlopen, onder meer vanwege de grotere omvang en specialisme van het ambtenarenapparaat. De wensen van wijken dorpsraden voor de nieuwe gemeente Hulst zijn samen te vatten als ‘behoefte aan een efficiënte werkrelatie’. Dit houdt uiteraard verbetering van genoemde negatieve 29

Model statuten en huishoudelijk reglement voor wijken dorpsraden en informatieformulier bij de inspraakverordening, gemeente Hulst 2001.

34

punten in. Als overige voorwaarden voor een efficiënte samenwerking staan hoog in het vaandel: korte communicatielijnen (b.v. via een vaste contactambtenaar of wijks- of dorpenwethouder), betere facilitering van vrijwilligerswerk (zowel materieel als immaterieel), duidelijkheid over de bevoegdheden van een dorps/wijkraad en in een enkel geval decentralisatie van budgetten. Nieuwe dorpsraden / buurtschappenraad De kernen Kloosterzande en Walsoorden hebben geen dorpsraad. Uit de kernbeschrijving spreekt de wens voor oprichting, beide kernen gaan voor een eigen dorpsraad. Ook de buurtschappen rond Kloosterzande en Walsoorden hebben behoefte aan een inspraakorgaan. Tijdens de laatste bewonersavond heeft Scoop een aanzet gegeven via vorming van werkgroepen ter begeleiding van de kernbeschrijving. Zowel voor Kloosterzande, Walsoorden als voor de buurtschappen zijn werkgroepen gevormd, bestaand uit 5 à 6 personen. Zij hebben hun reacties gegeven op de concept-kernbeschrijving. Vervolgens heeft Scoop aangeboden een bijeenkomst voor de drie werkgroepen te organiseren, gericht op een doorstart naar dorpsraden. Deze vind eind oktober plaats. Centraal staan thema’s zoals de functies van een dorpsraad, succesfactoren en valkuilen. De behoefte aan een eventuele buurtschappenraad is steeds getoetst tijdens de laatste ronde bewonersavonden. Hieruit bestaat de indruk (niet tijdens alle relevante bewonersavonden waren de buurtschappen vertegenwoordigd) dat de buurtschappen voldoende kunnen participeren in de bestaande dorpsraden. De behoefte aan een buurtschappenraad loopt daarmee vooral parallel aan het ontbreken van dorpsraden in Kloosterzande en Walsoorden. Momenteel overwegen de buurtschappen rond Kloosterzande en Walsoorden of zij aan willen sluiten bij één van deze dorpsraden i.o. of dat zij verder gaan met het idee voor een buurtschappenraad. Het idee voor een aparte buurtschappenraad wordt mede ingegeven door de specifieke ruimtelijke problematiek die daar speelt met het waterschap (en de gemeente) als belangrijke overlegpartner. Ook speelt hier het gevoel als kleinste kernen niet serieus te worden genomen. Dit sluit aan bij de reeds beschreven kritiek vanuit de wijken dorpsraden en verdient aandacht. Conclusie: Om het succes van wijk/kerngericht werken in de nieuwe gemeente te vergroten is nadere uitwerking noodzakelijk. De toekomstvisie voor de nieuwe gemeente geeft hiervoor reeds een aanzet. De resultaten uit de kernbeschrijvingen leiden tot de volgende speerpunten: 1. investeren op communicatie; Om een goede communicatie met 17 wijken dorpsraden te kunnen realiseren is het aanstellen van een aantal ‘contactambtenaren’ noodzakelijk. Onderbrengen van deze functie bij ambtenaren met ook andere beleidstaken is af te raden. Theoretisch gezien bevordert dit een integrale werkwijze, de praktijk wijst vaak uit dat één van beide functies onvoldoende uit de verf komt. Een mix van contactambtenaren, die afkomstig zijn uit de sociale èn uit de fysieke beleidshoek bevordert het integraal werken. Belangrijke ingrediënten voor de functie van contactambtenaar binnen de gemeentelijke organisatie zijn: ‘spin in het ambtelijk web’ met bevoegdheden naar vakafdelingen, coördinerend (o.m. toezeggingen en deadlines bewaken), communicatief, projectmatig, integraal. Belangrijke bestanddelen voor de functie van contactambtenaar naar de dorps- en wijkraden zijn: communicatief, interactief, initiëren van co-productie tussen dorps/wijkraden, gemeente (en andere overheden/instellingen), bijdrage leveren aan efficiënte overlegstructuren tussen wijk/dorpsraden – gemeente – overige instellingen. Belangrijk algemeen aandachtspunt is ook het geven van inzicht in beschikbare gemeentelijke budgetten en de afwegingen die daarin (moeten) worden gemaakt, waardoor bepaalde wensen vanuit de wijken/kernen wel of niet kunnen worden gehonoreerd. 35

2. kern/wijkgericht werken doe je met de hele ambtelijke en bestuurlijke organisatie Kern/wijkgericht werken mag niet alleen de werkwijze zijn van de contactambtenaren, maar vereist deze aanpak van het hele gemeentelijke en bestuurlijke apparaat. Aandachtstpunten in dit kader zijn onder meer: ambtelijke cultuur, interactieve beleidsontwikkeling en – uitvoering, interne afstemming van beleid (integraal beleid) en een eventuele werkwijze met wijk/dorpenwethouders. 3. duidelijkheid over de functie en bevoegdheden van dorps- en wijkraden en gemeentelijke randvoorwaarden om deze taken te kunnen uitvoeren Hier is b.v. belangrijk om gezamenlijk – wijk/dorpsraden en gemeente – de mogelijkheden èn grenzen van bewonersparticipatie vast te stellen. Het gaat dan om onder meer: vaststellen van grenzen voor interactieve beleidsontwikkeling, de gevolgen van het dualisme, budgettaire mogelijkheden voor wijken dorpsraden, inspraakwensen bij de wijken dorpsraden. - vaststellen van grenzen voor interactieve beleidsontwikkeling vanuit de gemeente. B.v. bij alle beleidsterreinen of alleen bepaalde fysieke en sociale beleidsterreinen. In welke fase van beleidsontwikkeling krijgen wijk/dorpsraden inspraak (het gaat daarbij niet om de reguliere inspraakprocedures, maar om het voortraject). - het dualisme biedt burgers onder meer de mogelijkheid om een onderwerp of een voorstel op de agenda van de gemeenteraad te plaatsen. Belangrijk is dat de randvoorwaarden die de gemeente hiervoor moet ontwikkelen worden afgestemd met de participatiemogelijkheden in het kader van het kernenbeleid. - budgettaire mogelijkheden voor wijk/dorpsraden: hier moet een keus worden gemaakt voor alleen een organisatie- en activiteitenbudget voor wijk/dorpsraden of ook decentralisatie van budgetten. Bij decentralisatie van budgetten kan het gaan om alleen een zgn. knelpuntenbudget en/of om reguliere gemeentelijke budgetten. Landelijke ervaringen wijzen uit dat decentralisatie van reguliere budgetten voor kleinere gemeenten als Hulst niet efficiënt is. Wel is een knelpuntenbudget (bij voorkeur per wijk/dorp) aan te bevelen voor het boeken van snelle resultaten en het voorkomen van ‘open oren – lege handen’. (De gemeente Hulst werkt reeds met een knelpuntenbudget, zie hierboven.) Ook een idee voor verdere uitwerking is een soort premiesysteem op zelfbeheeractiviteiten van bewoners 30. Vanuit enkele kernen bestaan hierover reeds ideeën (Terhole: groenbeheerproject, Sint Jansteen: voortuinenwedstrijd). - de inspraakwensen vanuit de wijk/dorpsraden: de meeste geven aan primair mee te willen praten over lokale aangelegenheden en alleen over bovenlokale onderwerpen als het de wijk/kern raakt. Daarnaast kan juist op bovenlokaal niveau een samenwerkingsverband van wijken dorpsraden zinvol zijn. Voordelen van een dergelijk samenwerkingsverband zijn b.v. voor de wijken dorpsraden: uitwisseling van ervaringen en werkwijze en specialisatie van één van de wijk/dorpsraadleden op het thema ‘bovenlokale zaken’; voordeel voor de gemeente is b.v. één communicatiemoment over een bepaald onderwerp. Tenslotte is het belangrijk om wijken dorpsraden goed te faciliteren en ook deze gezamenlijk – gemeente en wijk/dorpsraden – vast te stellen. Daarbij gaat het niet alleen om een organisatie- en activiteitenbudget, maar ook om immateriële zaken zoals ondersteuning (opbouwwerkachtige aanpak, die ook binnen de functie van contactambtenaren kan worden geïntegreerd), wijk/dorpsraden wegwijs maken binnen de gemeentelijke organisatie, begrotingssystematiek, enz..

30

Voorbeelden hiervan zijn: Opzoomeren (Rotterdam), Premie op Actie (Goes, Borsele), Spekcheque (Middelburg), Mooi zo goed zo (landelijk project, ondermeer via Grontmij.).

36

4. Prioriteitenlijsten Het is belangrijk dat er een spoedig vervolg komt op het traject kernbeschrijvingen. De verwachting naar bewoners is immers gewekt dat er besluitvorming volgt over de resultaten van het project ‘Burgers in de nieuwe gemeente’. M.a.w. dat er iets gedaan wordt met de inhoud en conclusies in de kernbeschrijvingen. Het is dan ook belangrijk dat wijken dorpsraden op korte termijn een vervolgstap kunnen zetten via het opstellen van een prioriteitenlijst per kern. 5. Toedeling bevolkingsgegevens / woningvoorraden buurtschappen aan kernen Tenslotte een praktisch punt voor het vervolg van het kernenbeleid. Aandacht verdient een juiste toedeling van bevolkingsgegevens en woningvoorraden van buurtschappen aan de kern waar zij ‘kernbeschrijving/dorpsplantechnisch’ bij horen. Enkele voorbeelden: de inwoners van Kruispolderhaven, Duivenhoek en Fluiterhoek worden in de gemeentelijke basisadministratie bij Kloosterzande geteld, terwijl deze emotioneel en historisch gezien altijd bij Lamswaarde hebben gehoord. Qua woningvoorraad vallen zij wel onder Lamswaarde. Voor Absdale geldt b.v. dat zij voor het kerngericht werken bij Sint Jansteen/Kapellebrug horen, maar de inwoners en woningen worden bij de kern Hulst meegeteld. Met het oog op het kerngericht werken verdient het aanbeveling om buurtschappen administratief toe te delen aan kernen waarvan zij qua voorzieningen afhankelijk zijn. Waarschijnlijk loopt dit parallel aan de emotioneel/historische binding. Door juiste toedeling van cijfermatige gegevens ontstaat via de kernbeschrijvingen/dorpsplannen een zuiverder relatie tussen voorzieningenniveau en gebruik. Aanbeveling: Verdere uitwerking van de relatie gemeente – wijk/dorpsraden met bovenstaande conclusies als uitgangspunt.

6.2

Kernenbeleid: integraal samenwerken

De meeste wijken dorpsraden hebben contacten met verenigingen binnen de eigen wijk/kern. Het gaat vooral om contacten op basis van een actueel thema en zelden om een structurele gezamenlijke aanpak van leefbaarheid. De meeste wijken dorpsraden hebben onderlinge contacten gericht op uitwisseling van informatie, aanpak, strategie, problemen enz. Dit wordt tot nu toe door hen zelf georganiseerd (wijken/kernen Hulst, als daartoe aanleiding is) of door de gemeente (gemeente Hontenisse, één maal per jaar). De behoefte aan dergelijke bijeenkomsten is groot, mits het gaat om gezamenlijke thema’s, hetzij op het gebied van leefbaarheid, hetzij van organisatorische aard. De meeste wijken dorpsraden hebben contacten met instellingen. Vaak gaat het om één of enkele instellingen en het contact is vooral gekoppeld aan actuele, vaak fysieke problemen in de woonomgeving. Het waterschap en rijkswaterstaat zijn b.v. de organisaties waar veel dorpsraden contact mee hebben. Uit de beschikbare informatie blijkt dat de Dorpsraad Graauw het meest actief is in contacten met instellingen. Zij heeft b.v. regelmatig overleg met de basisschool, de politie en de woningbouwcorporatie.

37

Tijdens het interview met instellingen 31 over het thema ‘Fysiek-Ruimtelijk’ is gesproken over het gezamenlijk werken aan leefbaarheid door wijken dorpsraden, gemeente en instellingen. De belangrijkste conclusie hieruit is dat een integrale aanpak voor het werken aan de leefbaarheid in de kernen ontwikkeld zou moeten worden. D.w.z. een gezamenlijke aanpak van wijk/dorpraden, gemeente en instanties ’die een taak hebben te vervullen in de kernen’ (sociaal èn fysiek). Hiervoor zou per wijk/kern een gezamenlijk plan met een gezamenlijke prioriteitenlijst kunnen worden gemaakt, voorzien van financiële middelen voor uitvoering van de prioriteiten. Van alle samenwerkingspartners wordt inzet gevraagd, zowel inhoudelijk als financieel. ’Ieder stelt geld beschikbaar voor z’n eigen stukje, waardoor een groter probleem kan worden aangepakt.‘ Een praktisch probleem voor veel organisaties zal zijn om een dergelijke kerngerichte aanpak te bemensen. Het gaat immers om relatief kleine organisaties en relatief veel kernen waarmee overleg plaatsvindt. De gemeente moet hierin de rol van regisseur vervullen. Instellingen moeten participeren en faciliteren.Verder is het belangrijk dat de gemeente wijken dorpsraden goed faciliteert. Niet alleen financieel, maar ook organisatorisch, zodat wijk/dorpsraadleden dergelijke overkoepelende vergaderingen niet hoeven te beleggen of te notuleren. Conclusie: Er wordt heel wat ‘kerngericht samengewerkt’, maar dit gebeurt vooral op ad hoc basis. Een integrale aanpak van het kernenbeleid, waarbij wijk/dorpsraden, verenigingen, de gemeente en instellingen samen werken aan de leefbaarheid in kernen, verdient de voorkeur. Een dergelijke benadering biedt de mogelijkheid van afstemming en samenwerking via een structureel samenwerkingsverband van vrijwilligersorganisaties binnen de wijken/kernen met gemeentelijk/regionaal werkende professionals. Een dergelijke benadering: - zou besproken moeten worden met de wijken dorpsraden; - zou besproken moeten worden met relevante partnerorganisaties; - zou verder uitgewerkt moeten worden, met de gemeente als regisseur. Daarnaast moet uiteraard de mogelijkheid blijven bestaan voor ad hoc overleg waar dit gewenst en/of efficiënter is. Belangrijke uitwerkingspunten voor integrale samenwerking zijn onder meer: - het goed faciliteren van wijken dorpsraden (zie reeds hierboven); - steeds afwegen wat bij een bepaald thema het meest efficiënt is: contact op ad hoc basis of een breder overleg. - het ontwikkelen van een werkbare, efficiënte overlegstructuur. B.v. door voor thema’s die in meerdere kernen spelen gezamenlijke overleggen te organiseren. Hierdoor ontstaat niet alleen één vergadermoment voor instanties en gemeenten, maar is tevens uitwisseling van informatie en ideeën mogelijk voor de wijken dorpsraden. Het organiseren van dergelijke overlegstructuren vergt vooral een goede coördinatie vanuit de gemeente.

31

Hierbij waren aanwezig: 3VO Hontenisse en de Regionale Zeeuws-Vlaamse Woningbouwvereniging. De overige genodigden (3VO Hulst, het waterschap, Connexxion en de regiopolitie) waren niet vertegenwoordigd.

38

Aanbeveling: Het kernenbeleid ontwikkelen tot een integrale werkwijze van gemeente, wijken dorpsraden, verenigingen en instellingen. Zie voor de invulling bovenstaande conclusies.

39

NIEUWE GEMEENTE HULST: ECONOMISCH EN SOCIAAL

7 7.1

Bedrijvigheid en werkgelegenheid

De landbouw buiten beschouwing gelaten 32, heeft de nieuwe gemeente Hulst 1.526 bedrijfsvestigingen. De sector handel en reparatie heeft de meeste vestigingen (479), gevolgd door de zakelijke dienstverlening (225). De bedrijvigheid concentreert zich vooral in de kern Hulst (47%), Sint Jansteen (10%), Kloosterzande (9%) en Clinge (7%). Figuur 4.

Aantal vestigingen nieuwe gemeente Hulst per 1-5-2001

1600

OVERIGE DIENSTEN GEZONDHEIDS- EN WELZIJNSZ. ONDERWIJS OPENBAAR BESTUUR EN OVERH ZAKELIJKE DIENSTVERLENING FINANCIELE INSTELLINGEN VERVOER/OPSLAG/COMMUNICATIE HORECA HANDEL EN REPARATIE BOUWNIJVERHEID NUTSBEDRIJVEN INDUSTRIE DELFSTOFFENWINNING VISSERIJ

1400 1200 aantal

1000 800 600 400 200 0 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 jaar

Bron: Kamer van Koophandel-RIBIZ

In de laatste 5 jaar is het aantal vestigingen met 196 gestegen (15%). Deze groei komt vooral op het conto van resp. de sectoren zakelijke dienstverlening, overige diensten en handel en reparatie. In de figuren 3. en 4. wordt de werkgelegenheid opgesplitst in twee categorieën. De eerste betreft de totale werkgelegenheid, inclusief uitzendkrachten. De tweede categorie omvat het aantal personen dat fulltime werkt (15 uur of meer per week), exclusief uitzendkrachten. Figuur 5.

Totaal aantal werkzame personen per sector per 1-5-2001

12000 10000

aantal

8000 6000 4000 2000 0 1995

1996

1997

1998 jaar

1999

2000

2001



32

De gegevens van de Kamer van Koophandel bevatten geen volledig overzicht inzake agrarische bedrijven.

40

Het totale aantal personen, werkzaam bij bedrijven en instellingen in de nieuwe gemeente Hulst is 10.023. Hiervan werkt 73% fulltime. De sector handel en reparatie is de grootste werkgever (32% van de totale werknemers), gevolgd door de gezondheidsen welzijnszorg (14%) en de sector vervoer/opslag/communicatie (11%). In de laatste 5 jaar (1997-2001) is de werkgelegenheid per saldo met 10% (921 personen) gestegen. De 3 sectoren met de grootste werkgelegenheidgroei waren: vervoer/opslag/communicatie (401 werknemers), gezondheidsen welzijnszorg (180) en de zakelijke dienstverlening (157). Daarnaast is ook de werkgelegenheidgroei in de horeca en bij overheden aanzienlijk (beide rond de 100 werknemers). Het grootste verlies aan werkgelegenheid is zichtbaar in de sectoren bouwnijverheid, handel/reparatie en onderwijs (tussen de 20 en 40 werknemers minder). Figuur 6.

Aantal fulltime werkzame personen per sector per 1-5-2001

8000 7000 6000 aantal

5000 4000 3000 2000 1000 0 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 jaar



7.2

Toekomstige economische ontwikkelingen: bedrijvigheid

Tijdens het interview met instellingen 33 over het thema Economie kwam kort ‘bedrijvigheid in de toekomst’ aan de orde (zie ook par. 7.4). Vanuit de landbouw 34 zijn b.v. landbouwontwikkelingsplannen gemaakt, waarin het aanboren van alternatieve inkomstenbronnen een belangrijk thema is. In de regio gaat het bijna allemaal om ‘parttime boeren’, gecombineerd met een baan in loondienst (zelf of de partner). De landbouworganisaties proberen landbouwgerelateerde alternatieven te ontwikkelen, zoals nieuwe teelten, windenergie en toerisme. Voor de stad Hulst ziet men 35 toekomstkansen in het aantrekken van dienstverlenende bedrijven gericht op steden als Gent, Antwerpen en Terneuzen. Ook belangrijk is een strikte scheiding tussen kleinschalige detailhandel binnen de wallen en zgn. volumineuze detailhandel er buiten. De toekomstvisie vanuit het bedrijfsleven ontbreekt, omdat deze niet was vertegenwoordigd tijdens de interviewbijeenkomst. De houding van bewoners naar bedrijven in en om de woonkern is in het merendeel van de kernen positief. Behoud en uitbreiding van werkgelegenheid in Oost-Zeeuws-Vlaanderen staan daarbij hoog in het vaandel. Ook in Sint Jansteen en Vogelwaarde - de kernen waar be33

Hierbij waren aanwezig: ZLTO, afd. Hulst, Platform Platteland Oost-Zeeuws-Vlaanderen, VVV-Hulst, gemeente Hulst-VROM, MKB/winkeliersvereniging Hulst, Ondernemersvereniging Hontenisse. 34 ZLTO en Platform Platteland Oost-Zeeuws-Vlaanderen 35 Ondernemersverenigingen

41

drijven de meeste overlast veroorzaken voor bewoners – kenmerkt de houding van bewoners zich overwegend door tolerantie. Als de mogelijkheid zich voordoet wenst men graag bedrijfsverplaatsing, maar bedrijven moeten niet worden weggejaagd. Overlast van bedrijven is er vooral in de vorm van lawaai- en verkeersoverlast. Dit speelt op grotere schaal in Vogelwaarde en Sint Jansteen. Indirecter en op kleinere schaal is dit een issue in b.v. Ossenisse (vrachtverkeer door het dorp en stank varkenshouderij) en Hengstdijk (vrachtverkeer door het dorp). Weer van een andere orde is de overlastsituatie in HulstBinnenstad (laden en lossen van vrachtverkeer). Naast genoemde tolerante houding vragen bewoners van de gemeente om de overlast zoveel mogelijk te reduceren, b.v. via een verkeerscirculatieplan (Sint Jansteen) of herstructurering van een gevaarlijke kruising (Vogelwaarde). De gemeente Hontenisse heeft met haar beleidsvisie bedrijventerreinen de toekomstige uitbreidingsmogelijkheden van bedrijven/bedrijventerreinen gestructureerd en er zijn plannen in ontwikkeling om de overlast in Vogelwaarde te verminderen. De ‘oude’ gemeente Hulst richt zich zowel voor de korte als op de langere termijn op het industrieterrein Hogeweg. Conclusie (par. 7.1 en 7.2): Om over de vraagzijde van de Oost-Zeeuws-Vlaamse economie uitspraken te kunnen doen, is verdergaande gegevensverzameling en analyse nodig. Dit valt buiten het kader van het project ‘Burgers in de nieuwe gemeente’. Toetsing van de vraagzijde met de in de volgende paragraaf in kaart gebrachte aanbodzijde is een belangrijke analyse, die zou kunnen worden gerealiseerd via het traject ‘sociale structuurschets’. Naast de tolerante houding van bewoners jegens bedrijven, verdient de overlast die bedrijven direct en indirect (verkeer) veroorzaken aandacht. Via overleg en een gezamenlijke aanpak tussen gemeente, bedrijven en relevante wijk/dorpsraden moet de overlast worden teruggedrongen. Aanbeveling: Verdergaande economische analyse overwegen (zie hierboven). Minimalisering van de overlast van bedrijven via een gezamenlijke aanpak van gemeente, bedrijven en relevante wijk/dorpsraden.

7.3

Sociaal-economische positie 36

De Zeeuwse beroepsbevolking (15 t/m 64 jarigen) groeit ieder jaar met ongeveer 1%. In de nieuwe gemeente Hulst is een daling zichtbaar (zie tabel 6.). In de periode 1998 – 2001 daalde de beroepsbevolking in de nieuwe gemeente Hulst met 118 personen (0,6%). Deze daling ligt in de gemeente Hontenisse relatief hoger (-88 personen; bijna 2%) dan in de ‘oude’ gemeente Hulst (-30 personen; 0,2%). Op Zeeuws niveau is de beroepsbevolking tussen 1998 – 2001 het sterkst gestegen in de gemeente Schouwen-Duiveland en het sterkst gekrompen in Terneuzen. Tabel 6.

Ontwikkeling beroepsbevolking 1998 – 2001

Gemeente Hontenisse Hulst 36

Sociale Atlas Zeeland 2002

42

1998 5.316 13.151

1999 5.249 13.122

2000 5.209 13.086

2001 5.228 13.121

Nieuwe gemeente Hulst

18.467

18.371

18.295

18.349

Bron: Sociale Atlas Zeeland 2002

Zeeland had per 1-1-2002 een aandeel van 5,1% niet-werkende werkzoekenden 37 (Nederland 6,8%). Voor de nieuwe gemeente Hulst ligt dit percentage iets lager, nl. op 4,2%. Ter vergelijking: Zeeuwse gemeenten die opvallend hoog scoren zijn Middelburg, Terneuzen en Vlissingen; Borsele en Kapelle scoren opvallend laag. Het aantal niet-werkende werkzoekenden in de nieuwe gemeente Hulst is 509. Hiervan woont 28% in de gemeente Hontenisse en 72% in de ‘oude’ gemeente Hulst. Deze percentages komen overeen met de verhouding in totale bevolkingsomvang tussen beide gemeenten. De kernen met de hoogste percentages niet-werkende werkzoekenden zijn Hulst, Sint Jansteen/Kapellebrug en Kloosterzande. Tabel 7

Aandeel niet-werkende werkzoekenden per 1-1-2002

Kern Hulst Sint Jansteen / Kapellebrug Kloosterzande Clinge Vogelwaarde Overige kernen

Percentage 43 14 10 9 7 ≤4

Bron: CWI

Leeftijd en opleidingsniveau bepalen in belangrijke mate de kansen op het vinden van een geschikte betaalde baan. Per 1-1-2002 ligt het aandeel oudere niet-werkende werkzoekenden (40 jaar of ouder) in de nieuwe gemeente Hulst op 53%. Hulst en Hontenisse afzonderlijk bekeken levert ongeveer hetzelfde beeld op. Daarmee scoort de nieuwe gemeente Hulst ongeveer conform het Zeeuwse gemiddelde van 52%. Het aandeel laag opgeleide niet-werkende werkzoekenden (met basisschool als maximaal afgeronde opleiding) is in de nieuwe gemeente Hulst 28%. Hierin wijken Hulst en Hontenisse van elkaar af: Hontenisse heeft 25% laag opgeleiden, Hulst 31%. Op provinciaal niveau scoort de nieuwe gemeente Hulst weer ongeveer overeenkomstig het Zeeuwse gemiddelde (27%). Het aandeel langdurig werklozen. Dit zijn niet-werkende werkzoekenden die langer dan een jaar staan ingeschreven bij het Centrum voor Werk en Inkomen. In de nieuwe gemeente Hulst wonen 263 langdurig werklozen (Hontenisse 73, Hulst 190). Uitgedrukt in procenten van de beroepsbevolking is dit 2%. Hierin zijn geen verschillen tussen Hulst en Hontenisse. Vergelijking op Zeeuwse schaal levert weer het beeld ‘ongeveer conform het gemiddelde’ op (het Zeeuwse gemiddelde ligt op 2,5%). Het percentage inwoners met een laag inkomen 38 ligt voor Zeeland op ruim 41%. Vergeleken met andere Zeeuwse gemeenten worden opvallend veel lage inkomens verdient in ZeeuwsVlaanderen. Sas van Gent en Sluis-Aardenburg scoren met elk 45% het hoogst binnen Zeeland. Hulst volgt met 44%. Hontenisse ligt met 40% net onder het Zeeuwse gemiddelde en heeft het laagste percentage binnen Zeeuws-Vlaanderen. 37

Niet-werkende werkzoekenden zijn alle mensen die als werkzoekende staan ingeschreven bij het Centrum voor Werk en Inkomen (CWI), ongeacht het aantal uren werk dat ze zoeken en of ze al dan niet direct beschikbaar zijn. 38 Gegevens 1998, lage inkomens wil zeggen gemiddeld besteedbaar jaarinkomen lager dan € 12.025.

43

Het percentage hoge inkomens 39 ligt voor Zeeland gemiddeld op 21%. Binnen ZeeuwsVlaanderen scoort Terneuzen het hoogst (22%). Hontenisse heeft 21% ‘hoge inkomens’, Hulst 19%. Tabel 8.

Overzicht van de meest opvallende inkomensaspecten in de kernen van de nieuwe gemeente Hulst

Onderwerp Opvallend laag percentage inwoners met laag inkomen Opvallend hoog percentage inwoners met laag inkomen

Opvallend laag percentage inwoners met hoog inkomen Opvallend hoog percentage inwoners met hoog inkomen Opvallend laag percentage inwoners met uitkering als voornaamste inkomensbron Opvallend hoog percentage inwoners met uitkering als voornaamste inkomensbron

Kern Vogelwaarde

Aandeel 35%

Lamswaarde Nieuw Namen Ossenisse Clinge Clinge Terhole Ossenisse Vogelwaarde

47% 53% 54% 54% 15% 16% 16% 26%

Lamswaarde

8%

Nieuw Namen Clinge

21% 32%

Bron: Sociale Atlas Zeeland 2002

Conclusie: Aanbodzijde van arbeid: Vergeleken met de Zeeuwse situatie wijkt de ontwikkeling van de beroepsbevolking in negatieve zin af en scoort de werkloosheid in grove lijnen overeenkomstig het Zeeuwse gemiddelde. Opvallende verschillen tussen Hontenisse en Hulst zijn er wat betreft de daling van de beroepsbevolking (is relatief groter in Hontenisse) en het opleidingsniveau van werkzoekenden (Hontenisse heeft een kleiner aandeel lager opgeleide niet-werkende werkzoekenden. Zoals reeds aangegeven in par 7.2. krijgt deze informatie meer betekenis door toetsing van de vraag- en aanbodzijde van de Oost-Zeeuws-Vlaamse economie. Inkomenspositie: Vergeleken met de Zeeuwse situatie wijkt vooral de ‘oude’ gemeente Hulst in negatieve zin af in het aandeel bewoners met lage en hoge inkomens. Omdat lage inkomensgroepen een risicogroep vormen t.a.v. gezondheid en participatie aan de samenleving, vraagt deze situatie extra inspanningen van de gemeente. Dit geldt met name voor de kernen Lamswaarde, Nieuw Namen, Ossenisse en Clinge. Mogelijk ligt hier tevens een relatie met het relatief hoge aandeel 55-plussers in Oost-Zeeuws-Vlaanderen met een laag inkomen (zie reeds par. 5.2). Tel daarbij het gegeven dat 65% van de ouderen met lage inkomens geen gebruik maakt van financiële voorzieningen en dat hierbij volgens bewoners schaamte een grote rol speelt. Belangrijke afwijking is dat juist de ouderen uit de gemeente Hontenisse gemiddeld de laagste inkomens hebben, terwijl het aandeel lage inkomensgroepen in algemene zin juist het hoogst is in de ‘oude’ gemeente Hulst. Aanbeveling: Alert zijn op de situatie van een ‘dalende beroepsbevolking’. Kijken of deze trend doorzet en de eventuele gevolgen hiervan in kaart brengen. 39

Gegevens 1998, hoge inkomens wil zeggen gemiddeld besteedbaar jaarinkomen hoger dan € 20.828

44

7.4

Extra gemeentelijke inspanningen om het gebruik van financiële regelingen onder lage inkomensgroepen te verhogen. Speciale aandacht en inzet vragen bovengenoemde kernen, de doelgroep ouderen en een aanpak die inspeelt op het schaamtegevoel van mensen. Een laagdrempelige aanpak via b.v. St. Welzijn voor Ouderen, maar ook via zorgen hulpverleningsinstanties die contacten hebben met minima zijn belangrijke voorwaarden.

Toekomstige economische ontwikkelingen: recreatie en toerisme 40

In de toekomstvisie voor de nieuwe gemeente Hulst is de ontwikkeling van toerisme en recreatie in Oost-Zeeuws-Vlaanderen een belangrijk uitgangspunt. Belangrijke doelstelling hierbij is compensatie van werkgelegenheid door het verdwijnen van de veerdienst Perkpolder –Kruiningen. Beide gemeenten Hontenisse en Hulst hebben een recreatievisie ontwikkeld. Voor Hontenisse is het project ‘Kloosterzande aan Zee’ het belangrijkste speerpunt, voor Hulst de verdere ontwikkeling van ‘Koopstad Hulst’. Daarnaast is in beide gemeentelijke plannen dagen verblijfsrecreatie in het buitengebied een aandachtspunt voor de toekomst. Het huidige Streekplan van de provincie Zeeland begrenst de mogelijkheden voor verblijfstoerisme tot de zone Hengstdijk – Ossenisse en in de directe omgeving van Hulst. Vanaf 2003 start de ontwikkeling van een nieuw Streekplan, waarvoor eventuele nieuwe wensen vanuit de gemeente Hulst zullen worden ingebracht. In dit kader loopt momenteel een onderzoek via de Dorpsraad Graauw e.o., uitgevoerd door de Universiteit van Wageningen, naar onder meer de economische haalbaarheid recreatiewoningen bij Emmadorp. Vanuit de ZLTO, afdeling Hulst wil men toekomstmogelijkheden onderzoeken in de richting van verblijfsrecreatie, zoals logies op de boerderij (Zeeland logies), landschapscampings of boerenboscampings. Ook het verder benutten van recreatieve routes met thuisverkooppunten en mogelijkheden voor (dag-)recreatie worden nog uitgewerkt. De ZLTO, afdeling Hontenisse steekt in op luxe logies op boerderijen en op de ontwikkeling van recreatieve activiteiten op boerderijen (kijkboerderijen, kijktuinen, verkoop van producten) en koppeling hiervan aan (nieuwe) routes. Het Platform Platteland Oost-Zeeuws-Vlaanderen ondersteunt initiatieven van landbouwers die alternatieve inkomstenbronnen willen aanboren. Op het gebied van toerisme en recreatie begeleiden zij onder meer het realiseren van plattelandscampings en het project ‘logeren in Zeeuwse sferen’, gericht op duurdere verblijfsarrangementen. Uit het interview met instellingen 41 over het thema Economie blijkt dat men in grote lijnen eenzelfde toekomstbeeld heeft voor de ontwikkeling van toerisme en recreatie. De volgende speerpunten kwamen naar voren. ZLTO en Platform Platteland Oost-ZeeuwsVlaanderen bevestigen bovengenoemd beeld over plattelandstoerisme. Daarnaast ziet men voor de agrarische sector de volgende belemmeringen. Er zijn nog relatief weinig landbouwers in de regio die belangstelling hebben voor toerisme en recreatie als alternatieve inkomstenbron. Een andere bedrijfsinvulling vereist naast subsidiemogelijkheden ook veel eigen middelen. De bureaucratische rompslomp werkt voor veel agrariërs demotiverend om plannen te ontwikkelen of door te zetten. Voorbeelden hiervan zijn de koppeling van subsidieverstrekking door de provincie aan goedkeuring van het plan door de gemeente, de lange wachttijden voordat ideeën zijn ingepast in gemeentelijke bestemmingsplannen en het woud van regels 40

Bronnen: Recreatievisie gemeente Hontenisse, Toeristisch Ontwikkelingsplan gemeente Hulst, ZLTO – landbouwontwikkelingsplannen (Landbouw in Hontenisse, duurzaam verder! en Landbouw in Hulst, werkt aan de toekomst), kernbeschrijvingen, interview met instellingen ‘Economie’. 41 Hierbij waren aanwezig: ZLTO, afd. Hulst, Platform Platteland Oost-Zeeuws-Vlaanderen, VVV-Hulst, gemeente Hulst-VROM, MKB/winkeliersvereniging Hulst, ondernemersvereniging Hontenisse.

45

waarmee overheden zelf worden geconfronteerd (b.v. nieuwe flora- en faunawetten, waterrichtlijnen enz.). De behoefte aan verblijfsaccommodatie is punt van discussie. De VVV bevestigt de behoefte. Er is vraag naar B&B-achtige accommodaties op boerderijen en minicampings, vooral van fietstoeristen. De VVV heeft echter geen inzicht in de omvang van de vraag. De vraag naar hotelaccommodatie stijgt, maar betreft vooral vraag voor tijdelijke werknemers bij bedrijven in de regio. De 3 hotels in Hulst zitten wel regelmatig, maar zeker niet alle weekenden vol. Er zijn ook twijfels over de rentabiliteit van verblijfsrecreatie. Om een redelijke bezettingsgraad te krijgen heb je b.v. heel wat fietstoeristen nodig (je bent snel uitgefietst in Oost-Zeeuws-Vlaanderen vanwege de beperkte schaal). En in de praktijk zijn er ook veel mensen die een dagje komen fietsen en ’s avonds weer naar huis gaan. Als kansen voor toerisme en recreatie in Oost-Zeeuws-Vlaanderen zien de aanwezigen: de durf hebben om te ondernemen (in andere toeristische regio’s zijn zo ook ooit vanuit het niets begonnen), het mooie achterland, de toenemende vraag naar plattelandstoerisme (en daar op inspelen b.v. door aanleg van ruiterpaden, fietsen wandelpaden, paalcamperen, trekkershutten enz), de activiteiten van de VVV-Zeeuws-Vlaanderen ter bevordering van dagtoerisme, aansluiting zoeken bij Vlaanderen (b.v. zorgen dat accommodaties in de catalogus van het Hoevetoerisme in Vlaanderen komen staan), ontwikkelen van ‘Kloosterzande aan Zee’, een voetveer van Walsoorden naar Hansweert, via samenwerking met West-Zeeuws-Vlaanderen proberen meer subsidiegeld los te krijgen. Kansen voor de stad Hulst. Hoofdlijn is investeren op dagrecreatie en daaruit op de langere termijn verblijfsrecreatie ontwikkelen. Om Hulst voor de dagrecreant aantrekkelijker te maken moet de binnenstad er verzorgd uit zien (o.a. ‘rotte plekken’ aanpakken), cultureel iets te bieden hebben (historische binnenstad en evenementen), een prettig verblijfsklimaat creëren (o.a. moeite doen voor klanten/recreanten, ‘klasse’ bieden op alle gebied, terrassen overkappen à la Brugge), het aanbod en de kwaliteit van kleinschalige detailhandel op peil houden (vereist ondernemersgeest, daarnaast landelijk probleem: te hoge investeringskosten voor startende ondernemers), de binnenstad optimaal bereikbaar maken (ook met het openbaar vervoer), recreatiegebieden rond Hulst openhouden voor fietsers (b.v. aan de Linie, het waterwingebied). Tijdens de bewonersavonden in bijna alle kernen is de ontwikkeling van toerisme en recreatie in Oost-Zeeuws-Vlaanderen bediscussieerd. Hieruit kwamen veel concrete ideeën. Op hoofdlijnen is een beeld zichtbaar dat aansluit bij bovengenoemde ontwikkelingen van gemeenten en instellingen. Bewoners juichen de ontwikkeling van toerisme en reactie toe. Zij benadrukken daarbij vooral: werkgelegenheidskansen, kleinschalige verblijfsrecreatie, uitbreiden van fietsen wandelroutes, versterking van de huidige landschapselementen door b.v. openstelling van natuurgebieden, uitbreiding van dijkrecreatie en behoud van historische gebouwen/elementen in het buitengebied. Voor de stad Hulst zijn b.v. belangrijk: spreiding van het toerisme over de week, de binnenstad aantrekkelijker maken met een minder standaard winkelbestand, een autoluwe Grote Markt, een schone/verzorgde stad zonder parkeerproblemen. Vanuit de kernen Hontenisse is het draagvlak voor ‘Kloosterzande aan Zee’ groot. Tenslotte staan in veel kernbeschrijvingen bewonersideeën voor het vergroten van de toeristischrecreatieve aantrekkingskracht van de eigen kern en omgeving. Conclusie: Voor de ontwikkeling van toerisme en recreatie in Oost-Zeeuws-Vlaanderen bestaat een breed draagvlak. Zowel vanuit de overheden, de ondernemers- en landbouworganisaties, relevante instellingen (VVV enz.), als vanuit de bewoners/wijken dorpsraden. Ook leven er veel ideeen, die bovendien op hoofdlijnen in elkaar passen. Het plan voor opwaardering van de Staat-

46

Spaanse Linies met fietsen wandelroutes 42 kan daar nog aan worden toegevoegd. Op dit moment lijkt er een 3-deling te zijn in planontwikkeling: Koopstad Hulst, Kloosterzande aan Zee en het buitengebied. Om een evenwichtig en aantrekkelijk aanbod te ontwikkelen is afstemming van al deze ideeën noodzakelijk in de vorm van één totaalvisie voor Oost-ZeeuwVlaanderen. Daarnaast is uiteraard bredere samenwerking in de regio (Zeeuws-Vlaanderen, België) belangrijk. Uit het interview Economie bestaat tevens indruk dat een brede ideeënuitwisseling en –ontwikkeling wordt gewaardeerd. Uitbreiding met een vertegenwoording vanuit het bedrijfsleven is dan belangrijk. Aanbeveling: Bundeling van bestaande plannen en overige ideeën tot één totaalvisie voor de ontwikkeling van toerisme en recreatie in Oost-Zeeuws-Vlaanderen. Daarbij alle relevante partijen (zie boven) betrekken, als voorwaarde voor een breed draagvlak en kans op succes.

42

PZC 6-11-2002

47

48

BRONNENOVERZICHT Centrum voor Werk en Inkomen: Aantallen geregistreerde niet-werkende werkzoekenden 1998 – 2002. Connexxion: Dienstregeling Zeeland / Goeree-Overflakkee 2001-2002 Gemeenten Hulst en Hontenisse: - Beleidsvisie bedrijventerreinen, gemeente Hontenisse, 2001 - Bevolkingsgegevens per 1-1-2002 - Categoriseringsplan Project 99856, gemeente Hontenisse, 2000 - Concept-nota Gemeentelijk Onderwijsachterstandenbeleid 2002 – 2006, gemeente Hulst, 2002. - Damoclesbeleid, gemeente Hulst, 2000 - Gemeentegidsen 2002 - Het primair onderwijs op weg naar het jaar 2010, gemeente Hulst, 2001 - Kaderplan ruimtelijke-economische visie, gemeente Hulst, 2000 - Leerlingenaantallen en gewichtenleerlingen basisonderwijs 1998 t/m 2001 - Model statuten en huishoudelijk reglement voor wijken dorpsraden en informatieformulier bij de inspraakverordening, gemeente Hulst 2001. - Notitie bedrijventerrein Hulst, 1994 - Ontwikkelingsnotitie Hulst-Hontenisse: visie en missie, dec. 2001 - Ontwikkelingsprogramma stedelijke vernieuwing 2000 – 2005 (2001) - Op weg naar kwaliteit en balans: regionaal volkshuisvestingsplan Zeeuws-Vlaanderen 1997 – 2004 (1999) - Project Leefbaar Heikant, gemeente Hulst, 2001 - Recreatie en toerisme: impuls voor werk en leefbaarheid in Hontenisse, gemeente Hontenisse, 2001 - Regionale nota gezondheidsbeleid Zeeuws-Vlaanderen, 1999 - Startnota jeugden jongerenbeleid gemeente Hulst, 2000 - Strategische keuzenotitie centrumontwikkeling Hulst, 2001 - Toeristisch Ontwikkelingsplan gemeente Hulst, 1998 en 2002 - Verordening Inkomensvrijlating en premiebeleid, 2002 - Verkeerscirculatieplan De Ruit, 1999 - Verkeersveiligheid Midden- en Oost-Zeeuws-Vlaanderen, 1996 - Verkiezingsuitslagen 1998 en 2002 - Websites van beide gemeenten - Woningbouw in Hulst, 2001 - Woningmarktanalyse Zeeland, 2001 - Woningvoorraden per 1-1-2001 - Zeeuws-Vlaamse woningmarkt in perspectief (deelrapport), 1997 GGD-Zeeland 55+ in beeld, Gezondheidsenquête 55-plus Zeeuws-Vlaanderen, 2002 Kamer van Koophandel-RIBIZ: Aantallen vestigingen, totaal aantal werkzame personen en fulltime werkzame personen per kern per 1-5-2001.

49

Landbouworganisaties: - Landbouw in Hontenisse: duurzaam verder!, landbouwontwikkelingsplan Hontenisse, 2000 - Landbouw in Hulst: werkt aan de toekomst, landbouwontwikkelingsplan Hulst, ZLTO, 2001 - Maatschappelijk Ondernemen op het Platteland, St. Expertise Maatschappij en Werk, 2000 Media: Diverse artikelen uit PZC, Volkskrant, Binnenlands Bestuur e.d. Scoop-onderzoeken: - Bouwen aan lokaal sociaal beleid in Goes, 1999 - De sociale ruimte van stad en platteland in de provincie Zeeland, 1998 - Een Zee van Kansen: lokaal sociaal beleid in Zeeland, 1999 - Grenzen verleggen: naar een agenda voor de volgende eeuw, 1999 - Jeugdmonitor Zeeland (website) - Sociale Atlas Zeeland 2002 - Sociale Structuurschets Schouwen-Duiveland, 2002 - Zeeuwse Meetlat voor Lokaal Duurzaam Beleid, 1997 en 1999 Woningbouwcorporaties RZVW en Woonstichting Hulst - aantallen seniorenwoningen per kern

50

BIJLAGE 1. VERANTWOORDING EN RESULTATEN JEUGDENQUÊTE Verantwoording

De jeugdenquête geeft een beeld van het sociale leven van de jeugd in de gemeenten Hulst en Hontenisse, hun plannen voor wonen, studie en werk en hun participatiewensen. De jeugdenquête is in mei 2002 gehouden op het Reynaertcollege. Het oorspronkelijke doel, het klassikaal afnemen van de enquête, was helaas niet mogelijk voor de school. Vervolgens is de vragenlijst aan jongeren in de kantine van de school voorgelegd. Hierdoor was een representatieve vertegenwoording van de jeugd (selectie naar geslacht, gemeente en kern) moeilijk realiseerbaar. Het gevolg hiervan is deels zichtbaar in de respons. 189 jongeren deden mee aan de enquête. Hun gemiddelde leeftijd is 14 jaar. Van de 189 deelnemers is 70% afkomstig uit de gemeente Hulst en 30% uit de gemeente Hontenisse. Daarnaast bestaat 65% van de respondenten uit meisjes en 35% uit jongens. Desondanks geeft de enquête een representatief beeld van wat leeft onder de Oost-ZeeuwsVlaamse jeugd. De percentages respondenten uit Hontenisse en Hulst komen nl. ongeveer overeen met hoe het totale aantal jongeren uit de beide ‘oude’ gemeenten zich tot elkaar verhouden 43. Waar scores opvallend afwijkingen tussen de jeugd uit de gemeenten Hontenisse en Hulst en tussen jongens en meisjes is dit nl. steeds aangegeven. Toelichting: waar in onderstaande rapportage de percentages samen geen 100% vormen, hebben jongeren hetzij de vraag niet ingevuld of andere dan de hier weergegeven antwoorden gegeven. Verschillen tussen de jeugd uit Hontenisse en Hulst zijn alleen aangegeven bij opvallende afwijkingen. Enquêteresultaten Bijna alle deelnemers wonen in hun kern of wijk naar hun zin. Positief aan wijk of dorp zijn vooral (top 5): rust, gezelligheid, iedereen kent elkaar, veel vrienden/leuk dorp en veel faciliteiten/sportvoorzieningen. Bij de jongeren uit de gemeente Hulst scoort faciliteiten / sportvoorzieningen relatief hoger dan bij de jeugd uit Hontenisse. Negatief aan wijk of dorp zijn vooral (top 5): saai/te rustig/te weinig te doen, geen leuke/weinig winkels, weinig leuke uitgaansmogelijkheden, veel verkeer, weinig (sport)verenigingen/velden. Ruim de helft van de deelnemers wil later in het eigen dorp/wijk blijven wonen, de andere helft wil elders gaan wonen. Relatief meer jongens willen later in hun eigen kern blijven wonen. 66% van de deelnemers is lid van een sportvereniging. Daarbij is voetbal, tennis, volleybal, hockey, zwemmen en tafeltennis favoriet. 27% is alleen of ook lid van een andere vereniging, de meeste van een muziekvereniging, de scouting en de carnavalsvereniging. Jongens zijn relatief vaker lid van een sportvereniging; meisjes relatief vaker van een andere vereniging. De helft van de deelnemers mist mogelijkheden voor vrijetijdsbesteding in het eigen dorp, maar daarnaast is ook 34% hierover tevreden. Sportvarianten worden het meest gemist. Verhoudingsgewijs missen meer jongeren uit de gemeente Hontenisse vormen van vrijetijdsbesteding. De jeugd ontmoet elkaar vooral op school, in het uitgaansleven, op de vereniging en op straat. Deelnemers uit de gemeente Hontenisse ontmoeten elkaar relatief vaker op straat dan de jeugd uit de gemeente Hulst. Ruim de helft van de deelnemers geeft aan dat er in de 43

De ‘oude’ gemeente Hulst heeft 8% en Hontenisse 3% 10 – 19 jarigen gerelateerd aan de totale bevolkingsomvang in de nieuwe gemeente Hulst.

51

eigen kern plaatsen zijn waar zij hun vrienden ontmoeten. Toch zegt ook de helft dat dit onvoldoende is, tegen 30% die zegt ‘voldoende’. De jongeren uit de gemeente Hontenisse zijn relatief minder tevreden.over ontmoetingsplaatsen dan die uit Hulst. Over het voorzieningenniveau in de eigen wijk/kern is 30% van de deelnemers tevreden. 63% scoort ‘onvoldoende voorzieningen’. De jeugd uit de gemeente Hontenisse is relatief minder tevreden over het voorzieningenaanbod (80% ontevreden tegen 55% uit Hulst). Uit de kernbeschrijvingen blijkt dat bij gewenste voorzieningen niet alleen jeugdvoorzieningen (vooral jeugdactiviteiten, skatebaan en hangplek) worden genoemd, maar ook vaak het ontbreken van (voldoende) winkels. De meeste deelnemers (89%) fietsen naar school. Van de jeugd die af en toe met de bus gaat, komen relatief de meesten uit de gemeente Hontenisse. Over het openbaar vervoer in de regio is 8% van de deelnemers ontevreden. Uitgaan doet de jeugd vooral in Hulst en Kloosterzande en verder in Antwerpen, de jeugdsoos en de bioscoop. De jongeren uit de gemeente Hontenisse gaan relatief meer naar Kloosterzande, maar ook de jeugd uit de gemeente Hulst gaat daar regelmatig uit. De helft van de deelnemers neemt vooral de fiets en soms de auto om uit te gaan. 20% gaat voornamelijk per auto. De meeste jongeren (64%) vinden voorzieningen in de eigen wijk/kern/gemeente goed bereikbaar en gaan per fiets naar hun (sport)vereniging toe. Verkeersveiligheid De route onderweg naar school vindt 32% van de deelnemers veilig, 68% noemt onveilige plaatsen. De jeugd uit Hontenisse vindt de verkeerssituaties relatief vaker onveilig (73% tegen 65% uit Hulst). De jeugd uit de gemeente Hontenisse noemt vooral de weg bij Terhole en Kuitaart als onveilig punt. De deelnemers in het algemeen noemen - buitenom situaties in de eigen wijk/kern – vooral de polderwegen en ‘bij school’ (voor de school en kruispunt Zoutestraat/Glacisweg). Driekwart van de deelnemers wil na de middelbare school gaan studeren, 12% wil direct gaan werken. Van de jeugd die direct wil gaan werken is een relatief groter deel afkomstig uit de gemeente Hontenisse (21%, tegen 8% uit Hulst) en gaat het verhoudingsgewijs om een iets groter aandeel jongens. Bijna 60% denkt later werk te vinden in Zeeland, de helft daarvan in Zeeuws-Vlaanderen. Bijna 30% denkt elders in Nederland te gaan werken en een enkeling spreekt over België. Bij de jeugd die gaat voor werken in Zeeuws-Vlaanderen gaat het om een relatief groter aandeel jongens; werk vinden elders in Nederland scoort relatief hoger onder de meisjes. Jeugdparticipatie 35% van de deelnemers geeft aan mee te willen praten met de wijk/dorpsraad of de gemeente. 50% voelt hier niet voor.

52

BIJLAGE 2. ANTWOORDFORMULIER JEUGDENQUÊTE PERSOONLIJKE GEGEVENS 1. Geslacht: ………………………………………………………………………………… 2. Leeftijd: ………………………………………………………………………………… WOONSITUATIE 3. Waar woon je? 4. ………………………………………………………………………………… 5. Woon je daar naar je zin?

Ja

/

6. Wil je altijd in je dorp blijven wonen? Ja

Nee /

Nee

7. Wat vind jij het meest positieve aan jouw dorp? Noem 2 kenmerken. ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… 8. Wat vind jij het minst positieve aan jouw dorp? Noem 2 kenmerken. ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… SCHOOL / WERKEN 9. Waar ga je naar school? ………………………………………………………………………… 10. Hoe ga je daar naar toe? (te voet – fiets – brommer – bus – anders) ……………………………………………………………………………………………… 11. Waar is het onveilig onderweg en waardoor is het daar onveilig? ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… 12. Wat ga je doen als je klaar bent met school (studeren, reizen, werken)? ……………………………………………………………………………………………… 13. Als je wilt gaan werken, waar denk je dan dat je werk kan vinden? (Oost Zeeuws-Vlaanderen, kanaalzone, West Zeeuws-Vlaanderen, België, Zeeland, elders in Nederland) ……………………………………………………………………………………………

53

VRIJE TIJD 14. Ben je lid van een sportvereniging? Welk soort vereniging is dit (voetbal/tennis/zwem/hockey/tafeltennis/….) en waar is die gevestigd (gem. Hulst/gem. Hontenisse/elders)? ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… 15. Ben je lid van een andere vereniging of club (bv jeugdclub, scouting, etc) Zo ja, welke….en waar (gem. Hulst/gem. Hontenisse/elders)? ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… 16. Hoe ga je naar je (sport)vereniging of club toe? (te voet – fiets – brommer – bus – anders) ……………………………………………………………………………………………… 17. Is er een sportclub of vereniging die er in de Gemeente Hulst / Hontenisse niet is, maar die je best zou willen? Zo ja, wat mis je? ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… 18. Als je uitgaat, waar ga je dan naar toe? ……………………………………………………………………………………………… 19. Hoe ga je daar naar toe (te voet - fiets, brommer, bus, auto)? ……………………………………………………………………………………………… 20. Waar ontmoet je je vrienden het meest? (bij vereniging, op straat, in winkelcentrum, op school, uitgaansleven) ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… 21. Zijn er plekken waar je vrienden en anderen kan ontmoeten in het dorp waar je woont? Zo ja, waar? Zijn er voldoende plekken? ……………………………………………………………………………………………… …….………………………………………………………………………………………… VOORZIENINGEN Bij voorzieningen kun je denken aan: winkels, bibliotheek, bioscoop, JOP, een halfpipe, zwembad, sporthal, ziekenhuis, dorpshuis. 22. Vind jij dat er voldoende voorzieningen in jouw dorp? Nee, want…………………………………………………………………………………… Ja, want………………………………………………………………………………….……... 23. Zijn de voorzieningen goed te bereiken? ………………………………………………………………………………………………

54

PARTICIPATIE 24. Zou je zelf met de dorpsraad of met de gemeente willen meepraten / meedenken over Jeugdvoorzieningen / activiteiten in je dorp, de toekomst van je dorp? ……………………………………………………………………………………………… WAT WIL JE ZELF NOG KWIJT? Wil je nog iets kwijt? Grijp dan nu je kans! ………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………

55

56

BIJLAGE 3

KERNBESCHRIJVINGEN

57

58

KERNBESCHRIJVING CLINGE

59

1

INLEIDING

De kernbeschrijving is ingedeeld in drie thema’s: sociaal, economisch en ruimtelijk. Eerst biedt paragraaf 2. een historische blik op de kern. In de sociale paragraaf (par. 3.) komen onder meer de bevolkingsanalyse en het dorps- en verenigingsleven aan de orde. De economische paragraaf (par. 4.) gaat over bedrijven, werkgelegenheid en toekomstige economische ontwikkelingen. De paragraaf ‘ruimtelijk’ (par. 5.) geeft ondermeer een beeld van wonen, voorzieningen en bereikbaarheid. In paragraaf 6. zijn per kern conclusies op hoofdlijnen geformuleerd. In de conceptversie van de kernbeschrijvingen waren alle gegevens per kern gerelateerd aan cijfermateriaal voor de ‘oude’gemeente Hulst. In deze eindversie zijn de gegevens per kern zoveel mogelijk vergeleken met cijfers voor de nieuwe gemeente Hulst. Of sprake is van vergelijking met de ‘oude’ dan wel met de ‘nieuwe’ gemeente is per onderwerp steeds aangegeven. Wat betreft de jeugdenquête deden in Clinge 11 jongeren mee, 5 meisjes en 6 jongens. Hun gemiddelde leeftijd is 15 jaar. Gezien het relatief kleine aantal deelnemers dienen hun antwoorden alleen als indicatie voor wat leeft onder jongeren.

2

GESCHIEDENIS

Clinge of klink is een veldnaam, die een hoogte aanduidt die door zandverstuivingen of binnenduinvorming is ontstaan. Ter plaatse waar nu De Klinge ligt, vindt men in de vijftiende-eeuwse archiefstukken de naam Goudekenbergh. Op latere kaarten leest men Goukensberg, waarbij enige heuveltjes zijn aangegeven. Op topografische kaarten uit deze eeuw is die naam tot Ganskensberg verbasterd. In of bij die zandheuvels moet het dorp De Klinge zijn ontstaan, waaraan de ten noorden daarvan gelegen Clingepolder zijn naam heeft ontleend. Na een groot aantal overstromingen en herdijkingen ontstond in deze polder de buurtschap Clinge, dat uitgroeide tot een langgerekt polderdorp. Van begin af aan zijn de beide dorpen van elkaar gescheiden geweest door een staatsgrens, ontstaan in de tachtigjarige oorlog en bij het grenstraktaat van 1664 blijvend vastgesteld. De Franse tijd bracht verandering. De Fransen combineerden de beide dorpen in 1795 tot een commune 'la Clinge'. Deze werd evenals geheel Zeeuws- Vlaanderen en de Zuidelijke Nederlanden een deel van Frankrijk. In 1815 werd de vroegere staatsgrens opnieuw een grens, nu van het nieuwe koninkrijk tussen de provincies Zeeland en Oost-Vlaanderen. De jonge gemeente la Clinge werd daarbij verdeeld in twee nieuwe gemeenten: Clinge en la of de Klinge (OostVlaanderen). De gemeente Clinge bestond tot de opheffing in 1970 uit de volgende polders: Clingepolder, Klein Kieldrechtpolder, Groot Kieldrechtpolder, Nieuw Kieldrechtpolder, Saeftingbepolder, Louisapolder, Prosperpolder (Nederlands gedeelte) Koningin Emmapolder en Hertogin Hedwigepolder. Tot de gemeente Clinge behoorde ook het dorp Kauter, het latere Nieuw-Namen, en de oostelijke helft van het dorpje Kapellebrug. 44

3

SOCIAAL

Bevolkingsopbouw Per 1-1-2002 heeft Clinge 2.623 inwoners. De verdeling over de leeftijdsgroepen is te zien in tabel 1. en figuur 1. De bevolkingsopbouw in Clinge komt in grote lijnen overeen met die van de nieuwe gemeente Hulst. De oudste leeftijdsgroepen zijn relatief iets ondervertegenwoordigd en enkele jongere leeftijdsgroepen (5 – 9 en 35-39 jarigen) zijn juist relatief meer aanwezig. In de periode 1995 - 2002 groeit de bevolking in Clinge met 5%. 44

Website gemeente Hulst

60

Figuur 1:

Bevolkingspiramide Clinge per 1-1-2002 (in relatie tot de nieuwe gemeente Hulst en Nederland)


Tabel 1:

Leeftijdsverdeling Clinge per 1-1-2002 Clinge

0-14 jarigen 15-29 jarigen 15-64 jarigen 50-64 jarigen 65-79 jarigen 80+-ers Totaal aantal inwoners

Aantal 444 378 1.776 478 317 86 2.623

% 17 14 68 18 12 3



Politieke kleur Het betreft hier een analyse van Clinge t.o.v. de ‘oude’ gemeente Hulst. Tijdens de Tweede Kamerverkiezingen 1998 stemde zowel Clinge als de totale gemeente Hulst het meest PvdA, gevolgd door VVD en CDA. In 2002 stemmen Clinge en ‘Hulst totaal’ overwegend CDA en LPF. De uitslagen van de Gemeenteraadsverkiezingen 1998 laten een ander beeld zien, mede door de dominante rol van ‘lokale partijen’ in de Hulster gemeentepolitiek. Groot Hulst / Gemeenschappelijke Belangen en PvdA hebben in Clinge de meeste aanhang. Gemeentebreed zijn Groot Hulst/Gemeenschappelijke Belangen en CDA de grootste partijen.

61

Tabel 2: Verkiezingsuitslag Clinge: Tweede Kamerverkiezingen 1998 en 2002 In percentages: PvdA VVD CDA D66 Groen Links SP LPF LN Overig Totaal aantal stemmers

Clinge 1998 42 21 17 7 5 2 6

2002 19 14 28 4 5 2 25 1 2

1.017

1.148

‘Oude’ gemeente Hulst 1998 2002 36 15 25 15 20 34 7 5 5 5 2 4 20 2 4 1 9.353

10.557

Bron: Gemeente Hulst

Tabel 3:

Verkiezingsuitslag Clinge: Gemeenteraadsverkiezingen 1998

In percentages: PvdA VVD CDA D66 Groot Hulst/Gemeenschappelijke Belangen Progressief Hulst Totaal aantal stemmers

Clinge 28 8 15 1 32 16 1.321

‘Oude’ gemeente Hulst 20 15 23 3 26 13 10.506


Dorps- en verenigingsleven Tijdens de bewonersavond op 19 augustus 2002 waren circa 15 bewoners aanwezig. Hier werd de concept-kernbeschrijving gepresenteerd en discussieerden de aanwezige bewoners over thema’s als voorzieningen, verenigingleven, woningbouw en verkeer. Uit de bewonersavond en de jeugdenquête: Sociaal gezien is het mooi en goed wonen in Clinge. Er is een actief verenigingsleven. Clinge heeft ’van oudsher een goede gemeenschapsgeest’. Wel moet er meer aandacht komen voor de vrijwilligers. ‘Het is moeilijk om steeds nieuwe vrijwilligers te krijgen.’ Over en weer neemt men deel aan het verenigingsleven in Nederlands Clinge dan wel Belgisch Klinge. De biljarten de visvereniging hebben b.v. veel Belgische leden. De bewoners vinden ‘grensoverschrijdend denken’ belangrijk voor de toekomst. Meer samenwerking zoeken en meer weten van elkaar, daar gaat het om. Vanuit de parochie wordt het sociale aspect van ‘mooi en goed wonen’ benadrukt in termen van gemeenschapszin. De parochie wil hieraan graag een bijdrage leveren, via. b.v. de charitas, de school enz. Van de jeugd die meedeed aan de jeugdenquête (11) is bijna iedereen lid van een vereniging. De meeste van een sportvereniging, de helft (ook) van een andere vereniging, zoals de carnavalsvereniging. De meesten sporten buiten Clinge. Een deel van de jeugd mist mogelijkheden voor vrijetijdsbesteding in Clinge. De jeugd ontmoet elkaar vooral in het uitgaansleven en bij de vereniging. Een plaats waar ze elkaar in Clinge ontmoeten is vooral het voetbalveld. Toch zeggen bijna alle jongeren dat Clinge onvoldoende ontmoetingsplaatsen voor hen heeft. De meerderheid van de deelnemers woont in Clinge naar z’n zin. Positief aan het dorp is b.v. de rust. Negatief is vooral ‘het is er saai’.

62

Tabel 4:

Verenigingen Clinge

Belangen/beroepsorganisaties:

Verenigingen Clinge ANBO Groot Hulst (secr. in Hulst; activiteiten in Clinge) Buurtcomité Molenstraat Katholieke Bond van Ouderen, afd. Clinge Katholieke Vrouwenorganisatie van de NCB, afd. Clinge Vereniging De Zonnebloem, afd. Clinge ZLTO, afd. Hulst

Kerkelijke organisaties:

Parochie H. Henricus

Sociaal- culturele activiteiten:

Carnavalsvereniging De Kriekeputters Feestcomité Clinge Fanfare Weldoen door Vermaak Gemengd Koor St. Cecilia Clinge Stichting Dorpsraad Clinge Stichting Rollendriedaagse Clinge Stichting Samenwerking Clinge-de Sterre Stichting Technika 10

Sportverenigingen (sport en ontspanning):

Biljartvereniging HBC Troubadours Clingse biljartvereniging CBC Clingse Gym Vereniging Clingse Volleybal Combinatie CVC Dansclub Flamingo Game ‘78 Pétanque Hengelaarsvereniging Clinge Judovereniging Clinge Paardensportaccommodatie Clinge Tennisclub Game ‘78 Toneelvereniging Clingclaer Topbiljart de Trosvrienden Voetbalvereniging Clinge Vogelvereniging De Vlaamse Gaai

Bron: Gemeentegids gemeente Hulst 2002, Website gemeente Hulst

Relatie bewoners - gemeente De Dorpsraad Clinge heeft te kampen met bestuursproblemen en is op zoek naar nieuwe bestuursleden. Over de contacten met de gemeente is de dorpsraad niet erg tevreden. De dorpsraad vindt b.v. dat zij door de gemeente vaak te laat wordt geïnformeerd. Dit tast de geloofwaardigheid van de dorpsraad naar haar bewoners aan. En b.v. in het verslag van het laatste overleg tussen gemeente en dorpsraden vindt de dorpsraad onvoldoende terug wat zij heeft ingebracht. Een grote wens van de dorpsraad is een gemeentelijke subsidie voor secretariële ondersteuning van dorpsraden. Uit de jeugdenquête blijkt dat de helft van de deelnemers zou willen meepraten met de dorpsraad of de gemeente. Onderwijs Op het gebied van basisonderwijs kent Clinge één basisschool, de Sint Bernardus. Uit tabel 5. blijkt dat het leerlingenaantal in de afgelopen 4 jaar is gestegen met 21. Deze stijging doet zich voornamelijk voor in het laatste schooljaar.

63

Het aandeel ‘doelgroepleerlingen’ 45 is in Clinge 33% 46. Binnen de totale gemeente Hulst bestaat het percentage ‘doelgroepleerlingen’ voor het overgrote deel uit kinderen uit gezinnen met laag opgeleide ouder(s) (maximaal vbo-onderwijs) en enkele kinderen uit culturele minderheidsgroepen met laagopgeleide ouder(s). D.w.z. dat de twee andere categorieën – schipperskinderen en kinderen van ouders die een ander rondtrekkend bestaan leiden – niet zijn vertegenwoordigd in Hulst. Tabel 5:

Leerlingaantallen Clinge 1998 - 2001

Basisschool St. Bernardus

01-10-01 192

01-10-00 173

01-10-99 169

01-10-98 171


4

ECONOMISCH

Bedrijvigheid en werkgelegenheid De landbouw buiten beschouwing gelaten 47, heeft Clinge 109 bedrijfsvestigingen. Dit is 7% van de totale bedrijvigheid in de nieuwe gemeente Hulst. De sector handel en reparatie heeft de meeste vestigingen, ruim 32% van het totale aantal. De laatste 5 jaar is het aantal vestigingen in Clinge met 8 gestegen. Deze toename is vrij gelijkmatig verdeeld over de grootste sectoren. Figuur 2:

Aantal vestigingen Clinge per 1-5-2001

120

OVERIGE DIENSTEN GEZONDHEIDS- EN WELZIJNSZ.

100

ONDERWIJS OPENBAAR BESTUUR EN OVERH ZAKELIJKE DIENSTVERLENING

80 Aantal

FINANCIELE INSTELLINGEN VERVOER/OPSLAG/COMMUNICATIE

60

HORECA HANDEL EN REPARATIE

40

BOUWNIJVERHEID NUTSBEDRIJVEN

20

INDUSTRIE DELFSTOFFENWINNING

0

VISSERIJ 1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

Jaar

Bron: Kamer van Koophandel Zeeland

In de figuren 3. en 4. wordt de werkgelegenheid opgesplitst in twee categorieën. De eerste betreft de totale werkgelegenheid, inclusief uitzendkrachten. De tweede categorie omvat het aantal personen dat fulltime werkt (15 uur of meer per week), exclusief uitzendkrachten.

45

D.w.z. leerlingen die een groter risico dan gemiddeld op onderwijsachterstand lopen. Deze leerlingen wegen zwaarder mee in de berekening van het aantal benodigde leerkrachten per school. 46 Peildatum is 1-10-2001. 47 De gegevens van de Kamer van Koophandel bevatten geen volledig overzicht inzake agrarische bedrijven.

64

Figuur 3:

Totaal aantal werkzame personen per sector per 1-5-2001 – Clinge

900

OVERIGE DIENSTEN

800

GEZONDHEIDS- EN WELZIJNSZ. ONDERWIJS

700

OPENBAAR BESTUUR EN OVERH ZAKELIJKE DIENSTVERLENING

Aantal

600

FINANCIELE INSTELLINGEN

500

VERVOER/OPSLAG/COMMUNICATIE HORECA

400

HANDEL EN REPARATIE

300


200

INDUSTRIE 100

DELFSTOFFENWINNING VISSERIJ

0 1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

Jaar


Figuur 4:

Aantal fulltime werkzame personen per sectorper 1-5-2001 – Clinge

600

OVERIGE DIENSTEN GEZONDHEIDS- EN WELZIJNSZ. ONDERWIJS

500


400 Aantal


300


200


100

INDUSTRIE DELFSTOFFENWINNING

0

VISSERIJ 1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

Jaar


Het totale aantal personen, werkzaam bij bedrijven en instellingen in Clinge is 845. Hiervan werken 582 personen fulltime (69%). De sector gezondheidsen welzijnszorg is de grootste werkgever en biedt 537 personen een betaalde baan. De industriële vestigingen volgen met 93 personen. De bedrijfstak met het meeste aantal vestigingen, handel en reparatie, neemt in dit verband een derde plaats in (66 personen). In de laatste 5 jaar (1997-2001) is de werkgelegenheid in Clinge met 112 personen gestegen (ruim 15%). Uit de jeugdenquête blijkt dat een derde van de deelnemers na hun opleiding in ZeeuwsVlaanderen denkt werk te vinden. 65

Werkloosheid 48 In Clinge woont 9% van het totaal aantal geregistreerde werklozen in de nieuwe gemeente Hulst (509 per 1-1-2002). Wat betreft leeftijd heeft Clinge een vrij regelmatige spreiding van de werkloosheid over de leeftijdscategorieën 15 t/m 64 jaar. Circa 90% van de werklozen in Clinge is 25 jaar of ouder en heeft als opleidingsniveau maximaal MBO/VWO. De afgelopen 5 jaar is de werkloosheid in Clinge redelijk stabiel gebleven. 5

RUIMTELIJK Figuur 4:

Plattegrond Clinge

Wonen De meest recente nieuwbouwactiviteiten die in Clinge zijn gerealiseerd, hadden met name betrekking op het gebied Clingepolder (West). Incidenteel hebben er binnen de bebouwing toevoegingen plaatsgevonden in bijvoorbeeld de Woestijnestraat en het Bospad. Dit betreft een beperkt aantal woningen. In de nabije toekomst staat de herstructurering van het Vermeerplein op stapel, in combinatie met een nieuwbouwproject op het terrein van De Sterre. Voor de voormalige St. Bernardusschool aan de ’s-Gravenstraat wordt nog een bestemming gezocht. Verder wordt voorlopig volstaan met woningbouw via inbreiding. Op termijn zullen de mogelijkheden voor een uitbreidingsplan aan de westzijde van de kern bekeken worden. 48

Werkloosheid is gedefinieerd als ‘niet werkende werkzoekende’ en omvat alle personen van 15 t/m 64 jaar die betaalde arbeid kunnen verrichten en ingeschreven staan bij een Centrum voor Werk en Inkomen.

66

Eind 2002/begin 2003 start de inspraakprocedure voor het nieuwe bestemmingsplan voor Clinge. De gemeente heeft hierin een aantal locaties voor nieuwbouw aangewezen. Het is aan Clinge om hierop te reageren. 49 Momenteel heeft Clinge 44 seniorenwoningen; vanwege de herstructureringsplannen (zie hierboven) zullen 16 woningen worden gesloopt. 50 Uit de bewonersavond en de jeugdenquête: De inwoners vinden het mooi en goed wonen in Clinge. ’We wonen in een landelijke omgeving, met een overgang van zand- naar kleigrond waardoor we bossen, polders en kreken hebben.’ Van de 11 deelnemers aan de jeugdenquête wil ongeveer een derde later in Clinge blijven wonen, de meesten willen elders gaan wonen. Clinge heeft een zgn. effectieve woningvoorraad van 988 woningen. Hiervan staan er 978 in de kern en 10 in het buitengebied, verhouding 98:1. Van de 7 tweede woningen staan er 6 in de kern en 1 in het buitengebied. In vergelijking met 5 jaar geleden is de totale woningvoorraad per saldo toegenomen met 16 woningen. Het aantal huurwoningen is afgenomen met 54 (22%), terwijl het aantal koopwoningen met 67 (9%) is gestegen. Tabel 6:

Woningvoorraad Clinge kern + buitengebied per 1-1-2001

Effectieve woningvoorraad koop 797 81%

huur 191 19%

w.v. leegstand 23

Tweede woningen

Totale woningvoorraad

7 0,7%

995

Bron: gemeente Hulst

Uit het dorpsplan, het laatste overleg tussen dorpsraad en gemeente en de bewoneravond: Zowel uit het dorpsplan 1997 als de laatste bijeenkomst tussen gemeente en dorpsraad (juli 2002) blijkt dat bouwmogelijkheden, renovaties en of andersoortige aanpassingen actuele onderwerpen blijven. Tijdens de bewonersavond kwam duidelijk naar voren dat de woningbouw een heikel punt is in Clinge. Het dorp is bestempeld als een niet-groeikern, terwijl veel bewoners graag zouden zien dat Clinge weer mag groeien (bijvoorbeeld in ‘de vrije sector’). Zeker als je binding hebt met het dorp, moet je in Clinge kunnen bouwen. De gemeente wordt gevraagd om enige souplesse in het toepassen van regels of een zodanig beleid te voeren, dat er bouwmogelijkheden komen voor mensen met een sociale binding. Ook pleit men voor betaalbare bouwgrond. Een ander probleem is de verkrotting aan de ‘s Gravenstraat. ‘Net als een gebit. Na verloop van tijd vallen er rotte plekken in en als je door Clinge rijdt zie je hier en daar woningen die achteruit gaan of aan het verkrotten zijn.’ Voor deze woningen zou nieuwbouw in de plaats moeten komen. Bewoners zien problemen wat betreft woningen voor ouderen. De afbraak van woningen aan het Vermeerplein wordt ervaren als ’een emotionele bedreiging’, vooral bij ouderen. Over de nieuwbouw op het terrein van De Sterre is men sceptisch: ‘Iedereen draagt een warm hart toe aan De Sterre, maar niemand wil er wonen.’ En:’Vroeger moesten de ouderenwoningen allemaal in het dorp zelf en nu moet heel Clinge terug in De Sterre en De Sterre terug op Clinge. Dat wordt een probleem.’ De gemeente geeft aan dat ook ’redelijk wat’ mensen uit Clinge interesse hebben getoond voor een woning op het Sterreterrein. 49

50

Bron: Gemeente Hulst Regionale Zeeuws-Vlaamse Woningbouwvereniging.

67

Uit het dorpsplan 1997 blijkt dat er voor de Sint Bernardusschool sprake was van een ingrijpende renovatie óf nieuwbouw. Inmiddels zijn de leerlingen in de herfst van 2001 overgegaan naar een nieuwe locatie, waarbij de oude locatie is vrijgekomen. In reactie op deze leegstand heeft de dorpsraad Clinge in haar laatste overleg met de gemeente (juli 2002) verzocht aan te geven welke gedachten er leven omtrent de oude locatie. Tijdens de bewonersavond spreken bewoners hun hoop uit dat het gebouw niet in handen komt van een projectontwikkelaar. Ze zien veel liever dat het gebouw blijft bestaan en na een opknapbeurt wordt gebruikt voor bijvoorbeeld ouderenwoningen. Het Martje van Wardje in St. Jansteen kan als voorbeeld dienen. ’Dus een combinatie van winkels of een zakencentrum beneden en woningen voor ouderen boven.’ Voorzieningen en bereikbaarheid Op het gebied van gezondheidszorg (bijvoorbeeld de aanwezigheid van een apotheek, ziekenhuis, huisartsenhulp in het weekend) als ook op sociaal- en cultureel gebied en middelbaar onderwijs zijn de inwoners van Clinge veelal aangewezen op voorzieningen in Hulst en Terneuzen. In Clinge is zowel een huisarts als wijkverpleging aanwezig. De huisarts is een van de deelnemende artsen aan Huisartsenpost De Honte. Deze is bedoeld voor alle spoedeisende medische problemen in de avonden nachturen, in het weekend en op feestdagen. Diverse organisaties houden spreekuren in Clinge, zoals bijvoorbeeld de Stichting Algemeen Maatschappelijk Werk Terneuzen op maandag in het kruisgebouw aan de Beatrixstraat. De inwoners van Clinge maken gebruik van de Openbare Bibliotheek in het Belgische De Klinge. In het kader van grensoverschrijdende samenwerking, wordt deze medegesubsidieerd door de gemeente Hulst. Daarnaast staat elke dinsdag bibliobus Meander een uur bij de St. Bernardusschool. 51 Clinge beschikt niet (meer) over een postkantoor, al zijn in de plaatselijke supermarkt wel postzegels en dergelijke verkrijgbaar 52. De afstand Clinge–Hulst bedraagt 4,5 km en de afstand Clinge-Terneuzen is 29,5 km. Qua openbaar vervoer is er een rechtstreekse verbinding van Clinge naar Hulst (lijn 19, reistijd 15 minuten). Van Clinge naar Terneuzen kan niet rechtstreeks, men dient in Hulst over te stappen (lijn 19 naar Hulst, vanuit Hulst lijn 1 naar Terneuzen, reistijd 56 minuten) 53. Het openbaar vervoer in Oost-Zeeuws-Vlaanderen zal naar verwachting wijzigen na de opening van de Westerscheldetunnel en het verdwijnen van de veerdienst Perkpolder-Kruiningen. Hierover bestaat nog geen duidelijkheid. De bereikbaarheid van voorzieningen voor de jeugd is getoetst via de jeugdenquête. Naar school (Hulst) en naar de (sport)vereniging pakken de meeste deelnemers de fiets. Het vervoer om uit te gaan varieert (fiets, auto, brommer). Uitgaan doet de jeugd vooral in Hulst, België en naar eigen feesten. Voorzieningen in Clinge vindt de helft goed bereikbaar, de andere helft redelijk/slecht. Tabel 7:

Voorzieningen Clinge

Gezondheidszorg en ouderenvoorzieningen:

51

Voorzieningen Clinge EHBO St. Bernardus Clinge Huisarts Kruisgebouw Clinge Praktijk voor fysiotherapie

Bron: Gemeentegids Hulst 2002 Bron: Verslag bijeenkomst Dorpsraad , juli 2002 53 Bron: Connexxion 52

68

Stichting Tragel Tandarts Thuiszorg Zeeuws-Vlaanderen - wijkverpleging Kerken

Rooms-katholieke kerk

Onderwijs en opvoedondersteuning:

Basisschool St. Bernardus Peuterspeelzaal Het Bijennest

Sociale en educatieve dienstverlening:

Gemeenschapscentrum Malpertuus

Vrijetijdsbesteding:

Bibliobus Meander Kinderboerderij de Cantecleerhoeve Kermis Sportcomplex Clinge

Zakelijke diensten

Rabobank

Overige voorzieningen

RK Begraafplaats Clinge

Bron: Gemeentegids Hulst 2002

Uit de bewonersavond: Inwoners van Clinge missen een aantal voorzieningen – b.v. het postkantoor is zo goed als verdwenen - of vrezen er voor de toekomst dat voorzieningen onder druk komen staan, b.v. winkels, de horeca en de Rabobank. Als oplossing suggereren bewoners om grensoverschrijdend te denken en meer samen te werken met het Belgische De Klinge. ‘De apotheek is hier jaren geleden verdwenen en Belgisch Klinge heeft zelfs twee apotheken en twee dokters.’ Binnen de discussie over een servicepunt gaven de bewoners de behoefte aan een computerleercentrum aan. Deze zou in het gemeenschapscentrum gevestigd kunnen worden, daar is ‘juist een prachtig mooie zaal vrijgekomen, met aansluitingen voor PC’s’. Zo krijg je naast ontspannende activiteiten ook een educatieve tak in het dorpshuis en dat bevordert weer de multifunctionaliteit. Nu moeten de mensen die iets willen leren minimaal naar Hulst of Terneuzen toe. De gemeente geeft aan dat er een leercentrum met 2 à 3 computers in het Malpertuus komt en dat de voorbereidingen hiervoor nog dit jaar zullen starten. Over het openbaar vervoer zijn de inwoners gematigd positief. Positief is dat de Bredabus is behouden en dat reizigers daarmee rechtstreeks naar Antwerpen en Breda kunnen. Maar als je naar Terneuzen moet en je moet daarvoor in Hulst overstappen, ‘dat mag je dus niet als goed bestempelen.’ De bewoners relativeren dit laatste met de opmerking dat ze b.v. niet meer naar het ziekenhuis in Terneuzen hoeven als er meer grensoverschrijdend gewerkt gaat worden. Voor de jeugd is er behoefte aan een speeltuin aan de zuidkant van Clinge. De gemeente geeft aan hiervoor middelen beschikbaar te hebben en al lange tijd op zoek te zijn naar een geschikte locatie. Het plan wordt nu even in de ijskast gezet i.v.m. het geven van prioriteit aan een speelvoorziening aan de ’s-Gravenstraat in de buurt van het Sterreterrein. De uitvoering vindt plaatst in combinatie met de herinrichting van de ’s-Gravenstraat. Van deze speeltuin kunnen dan ook de kinderen uit Clinge-Zuid gebruik maken. Verkeersveiligheid Uit het dorpsplan, het laatste overleg tussen dorpsraad en gemeente, de bewonersavond en de jeugdenquête: Zowel uit het dorpsplan 1997 als de laatste bijeenkomst tussen gemeente en dorpsraad (juli 2002) blijkt dat verkeersproblematiek in al zijn vormen een actueel onderwerp blijft. De reconstructie van de ’s Gravenstraat is op dit moment het meest actueel.Vanuit de gemeente wordt aangegeven dat de tweede fase hiervan is uitgesteld tot 2003 en voor het gedeelte vanaf de Molenstraat tot de grens zijn nog geen financiële middelen beschikbaar. Vanuit de dorps69

raad is verzocht om verfraaiing van de Molenstraat/Teerlingstraat en herstel van het tegelfietspad in de Kijkuitstraat/Zeegat. Door de 11 deelnemers aan de jeugdenquête worden zeven locaties als verkeersonveilig benoemd, waaronder de Molenstraat, de Clingeweg/Koolstraat en bij het Reynaertcollege. De opmerking van de jeugd over de Molenstraat roept tijdens de bewonersavond vragen en waarschuwingen op. Aan de ene kant heeft men het idee dat deze straat na de renovatie van enkele jaren geleden behoorlijk veilig is geworden. Anderzijds bestaat de indruk dat automobilisten ook niet altijd even blij zijn met de situatie in de Molenstraat. Genoemd wordt irritatie over de verkeersremmers. De bewoners geven aan dat de Molenstraat nog eens kritisch bekeken moet worden, voordat aan de renovatie van ‘s Gravenstraat wordt begonnen. Voorkomen moet worden dat de ’s Gravenstraat straks b.v. de beoordeling ‘mooi maar gevaarlijk’ krijgt. Over de ’s Gravenstraat werd ook overlast van zwaar verkeer genoemd. Het zorgt voor veel lawaai en onveilige situaties. ‘Waar is dat voor nodig? Is er dan geen andere mogelijkheid via andere wegen en niet door zo’n dorp met die lintbebouwing?.’ De gemeente geeft aan dat zwaar verkeer op de ’s-Gravenstraat tussen de Woestijnestraat en de Molenstraat wordt geweerd na de ‘reconstructie 2e fase’ (zie hierboven). Dit weggedeelte is dan alleen toegankelijk voor plaatselijk verkeer. Groen Uit de bewonersavond: Bewoners hebben destijds wandelroutes uitgezet in de bossen rondom Clinge. Het onderhoud en de toegankelijkheid van de wandelpaden - met name voor rolstoelgebruikers - laat te wensen over. Het gaat de bewoners nadrukkelijk niet om het verharden van de paden, maar om beter onderhoud. Gemeenschapscentrum Malpertuus en sportaccommodaties Het Malpertuus dateert uit ongeveer 1970. Het is een vrijstaand gebouw en heeft na de renovatie in 2002 (eind september voltooid) de volgende ruimten: een grote gymzaal en bar, een foyer met bar en een berging. Het gemeenschapscentrum wordt alleen gebruikt door eigen Clingse verenigingen: de Algemene Nederlandse Bond voor Ouderen, Basisschool Sint Bernardus, Clingse Volleybal-vereniging, Dansclub Flamingo, EHBO-Clinge, Fanfare Weldoen door Vermaak, Jeugdsoos Clinge, Jongerenkoor, Judovereniging Clinge, Katholieke Bond voor Ouderen en de Katholieke Vrouwenorganisatie (KVO) Clinge. De activiteiten die in het Malpertuus plaatsvinden zijn onder meer computerles, kaarten, bingo, bloemschikken, gymlessen, koersbalcompetitie, biljart, toneel, feesten, bruiloften, fysiotherapiecursussen en het incidenteel verzorgen van een koffietafel bij een begrafenis 54. Uit de bewonersavond: De Clingenaren zijn erg tevreden over gemeenschapscentrum Malpertuus. Het biedt voor jong en oud heel veel mogelijkheden en wordt voor veel activiteiten gebruikt. Belangrijkste wens is deze ’multifunctionaliteit van het centrum te waarborgen’. Een tweede belangrijke accommodatie voor het dorp is die van VV Clinge. De velden, de kantine en alles wat er bij hoort plus de tennisvelden: ‘magnifieke accomodaties voor toch zo’n kleine kern, waar met name de tennis heel veel particulier initiatief heeft getoond’. In relatie tot beide accommodaties spreken de bewoners van ’een slijtende horeca’. Als deze ‘teloorgang van de horeca’ doorzet, komt ook deze taak nog op het conto van een aantal verenigingen terecht. En dat moet worden voorkomen. Naast veel ruimte voor ontspannen, is het nadeel van beide accom-

54

Bron: Telefonische informatie via de beheerder

70

modaties dat er nauwelijks ruimte is voor de opslag van materialen. Dat levert b.v. voor de toneelverenigingen problemen op.

6

CONCLUSIES CLINGE

Het betreft conclusies op hoofdlijnen, over de meest opvallende en toekomstgerichte thema’s uit de kernbeschrijving. Naast deze conclusies per kern, is er een aparte rapportage met conclusies en aanbevelingen voor de totale nieuwe gemeente Hulst. De gezamenlijke kernbeschrijvingen, het beleidsmateriaal en de gehouden interviews met instellingen vormen hiervoor het basismateriaal. Algemeen uitgangspunt is de toekomstvisie van de nieuwe gemeente Hulst 55. De meest relevante speerpunten voor de kernen zijn: - behoud en waar mogelijk verder versterken van het voorzieningenniveau in de kernen en hiervoor beleid ontwikkelingen, gericht op maatwerk en behoefte. Clinge is omschreven als kern met een compleet basisvoorzieningenniveau. - behoud van een goed woon- en leefklimaat - een interactieve relatie tussen gemeente en bewoners. Voor Clinge kunnen enkele basisconclusies worden getrokken: - Clinge wil een leefbaar dorp zijn en grensoverschrijdend werken; - Clinge wil een sociaal actief dorp zijn en grensoverschrijdend denken; - Clinge wil goed openbaar vervoer; - er ligt een nieuwe uitdaging voor de dorpsraad. Overkoepelende thema’s zoals woningbouw, woonzorgvoorzieningen voor ouderen, recreatie en toerisme e.d. komen alleen aan de orde in de rapportage voor de totale gemeente. Clinge: leefbaar en grensoverschrijdend De belangrijkste speerpunten van de bewoners zijn: woningbouw, een servicepunt/computerleercentrum, grensoverschrijdende voorzieningen, een ‘bezinningsmoment’ n.a.v. geluiden over de Molenstraat in relatie tot de reconstructie van de ’s Gravenstraat en onderhoud van de wandelpaden in het bos. Woningbouw is een onderwerp dat terugkomt in de rapportage voor de totale gemeente. De weerstand tegen het herstructurerings- en nieuwbouwplan Vermeerplein – De Sterre is aan de ene kant verklaarbaar, maar verdient anderzijds een investering in beeldvorming en communicatie. Via de gemeente kan b.v. worden aangegeven hoeveel geïnteresseerden er uit Clinge zijn voor de woningen op het Sterreterrein. Als de belangstelling van Clingenaren beperkt blijkt, zal hierop moeten worden geïnvesteerd (communicatie). Nu bewoners woningbouw wensen voor mensen met een sociale binding met Clinge, is het immers belangrijk dat deze ook in de nieuwbouwprojecten in het dorp willen wonen. De toezegging voor het computerleercentrum heeft de gemeente reeds gegeven. Verder is het belangrijk eventuele verdere wensen/mogelijkheden voor diensten via een ‘servicepunt’ te onderzoeken. E.e.a. zou verder uitgewerkt kunnen worden via de dorpsraad en de gemeente. Ook is het belangrijk om deze te koppelen aan ideeën over grensoverschrijdende voorzieningen (zie verder bij Clinge: sociaal en grensoverschrijdend). Voor de iets oudere jeugd zou de behoefte aan activiteiten en/of voorzieningen beter in kaart gebracht moeten worden (zie resulaten jeugdenquête). 55


71

Jeugdactiviteiten/voorzieningen, de herinvulling van de St. Bernardusschool en de genoemde punten over verkeer en groen, zijn bij uitstek onderwerpen voor verdere uitwerking tussen de gemeente en de dorpsraad. Clinge: goed openbaar vervoer De bereikbaarheid van voorzieningen met het openbaar vervoer is voor de nabije toekomst een speerpunt in Oost-Zeeuws-Vlaanderen. Met de opening van de tunnel en het verdwijnen van de veerboot zal het openbaar vervoer naar verwachting wijzigen. De concentratie van regionale voorzieningen in Hulst (voortgezet onderwijs, avond/weekendspreekuur huisartsenpost en mogelijk in de toekomst alle gemeentelijke diensten) en Terneuzen (middelbaar onderwijs, huisartsenpost en ziekenhuis) maken voorzieningen voor met name ouderen en jongeren (b.v. voorgezet onderwijs in Goes) slechter bereikbaar. Clinge: sociaal en grensoverschrijdend Voor het sociale leven in Clinge springt een aantal dingen in het oog. Het actieve verenigingsleven. De wens om dit te behouden, gekoppeld aan de zorg over voldoende vrijwilligers. Het belang van grensoverschrijdend denken. Voor het vrijwilligersprobleem ligt een link naar de landelijke trend dat vrijwilligers vooral projectmatig inzetbaar zijn en steeds minder voor structurele taken. Dit probleem komt in diverse kernen in Hulst/Hontenisse naar voren. Hier ligt een link naar gemeentelijk vrijwilligersbeleid, een thema dat verder wordt uitgewerkt in de rapportage voor de totale gemeente. Grensoverschrijdend denken en samenwerken op het gebied van het sociale leven en voorzieningen is belangrijk voor de toekomst van Clinge en Oost-Zeeuws-Vlaanderen in het algemeen. Dit verdient een georganiseerde aanpak, gericht op een breed draagvlak. Ideeën hiervoor zouden in een samenwerkingsverband van de Nederlandse en Belgische gemeenten, dorpsraden, verenigingen en overige bewoners verder ontwikkeld kunnen worden. De bevolkingsopbouw in Clinge is vergeleken met de opbouw van de nieuwe gemeente Hulst redelijk evenwichtig. Bewoners leggen de relatie tussen bevolkingsopbouw, leefbaarheid en woningbouw. De woningbouw in Clinge is in de afgelopen 20 jaar geleidelijk, maar gestaag geweest met gemiddeld 10 woningen per jaar 56. Dit heeft mogelijk wel bijgedragen aan een evenwichtige bevolkingsopbouw in Clinge. Er zijn echter meer factoren dan woningbouw alleen, die een evenwichtige bevolkingsopbouw kunnen verklaren en garanderen (zie hiervoor de rapportage voor de totale gemeente). Voor de oververtegenwoordiging van de groep 35 – 39 jarigen ligt waarschijnlijk wel een relatie naar bouwmogelijkheden in een bepaalde periode. De omvang van deze leeftijdsgroep kan ook het relatief grote aandeel 5 – 9 jarigen verklaren. De ondervertegenwoordiging van de oudste leeftijdsgroepen is logischerwijs verklaarbaar door de beperkte aanwezigheid van ouderenvoorzieningen in Clinge en concentratie van de woonzorg voor ouderen in De Blaauwe Hoeve in Hulst. Clinge: een nieuwe uitdaging voor de dorpsraad. De Dorpsraad Clinge wenst een betere communcatie vanuit de gemeente. Daarnaast werkt de dorpsraad momenteel aan een nieuwe start. Voor de problematiek rond het vinden van nieuwe dorpsraadleden en de behoefte aan (subsidie voor) secretariële ondersteuning ligt een link naar gemeentelijk vrijwilligersbeleid (zie bij Clinge: sociaal en grensoverschrijdend). Met deze kernbeschrijving heeft de dorpsraad een instrument in handen om een basis te leggen voor een goede communicatie met de nieuwe gemeente en verder te werken aan de leefbaarheid van het dorp. Voor de bewonerswensen uit de kernbeschrijving en de resterende 56

Gebaseerd op woningbouwoverzicht van de gemeente Hulst.

72

punten uit het dorpsplan 1997 zou een nieuwe prioriteitenlijst opgesteld moeten worden door de dorpsraad, met terugkoppeling naar de overige bewoners. Vervolgens zou hierover, conform de reeds bestaande werkwijze, gemeentelijke besluitvorming plaats moeten vinden met opname van de realiseerbare punten in de meerjarenbegroting.

Aanbevelingen: 1. Deze kernbeschrijving benutten als basis voor concretisering van het toekomstige ‘kernenbeleid op maat’. 2. Het verder ontwikkelen van een gezamenlijke visie (gemeente, dorpsraad, verenigingen) op ‘Clinge: leefbaar, grensoverschrijdend en sociaal’. De conclusies bij deze thema’s zijn hiervoor een eerste aanzet. 3. Dorpsraad: het opstellen van een aangepaste prioriteitenlijst voor Clinge door de dorpsraad en besluitvorming hierover door de gemeente. 4. Openbaar vervoer – in welke vorm dan ook - tot speerpunt maken van overleg tussen Connexxion, gemeente, dorpsraden en eventuele overige belanghebbende partijen.

73

74

KERNBESCHRIJVING GRAAUW, ZANDBERG & PAAL

75

1

INLEIDING

De kernbeschrijving is ingedeeld in drie thema’s: sociaal, economisch en ruimtelijk. Eerst biedt paragraaf 2. een historische blik op de kern. In de sociale paragraaf (par. 3.) komen onder meer de bevolkingsanalyse en het dorps- en verenigingsleven aan de orde. De economische paragraaf (par. 4.) gaat over bedrijven, werkgelegenheid en toekomstige economische ontwikkelingen. De paragraaf ‘ruimtelijk’ (par. 5.) geeft ondermeer een beeld van wonen, voorzieningen en bereikbaarheid. In paragraaf 6. zijn per kern, conclusies op hoofdlijnen geformuleerd. In de conceptversie van de kernbeschrijvingen waren alle gegevens per kern gerelateerd aan cijfermateriaal voor de gemeente Hulst. In deze eindversie zijn de gegevens per kern zoveel mogelijk vergeleken met cijfers voor de nieuwe gemeente Hulst. Of sprake is van vergelijking met de ‘oude’ dan wel met de ‘nieuwe’ gemeente is per onderwerp steeds aangegeven. Wat betreft de jeugdenquête deden in Graauw 7 jongeren mee, 4 meisjes en 3 jongens. Hun gemiddelde leeftijd is 14 jaar. Gezien het kleine aantal deelnemers dienen hun antwoorden alleen als indicatie voor wat leeft onder jongeren.

2

GESCHIEDENIS

De oorspronkelijke plaats Graauw verschijnt in het midden van de 13e eeuw voor het eerst in de analen en was een parochie van de abdij van Ter Doest en daarna van de abdij van Ter Duinen. De landen van Graauw overstroomden in het verleden meermalen, met als gevolg dat het oude plaatsje Graauw definitief verloren ging. Na herdijking verrees het huidige Graauw aan de scheidingsdijk tussen de in 1682 herdijkte Melopolder en de in 1687 herdijkte Willem Hendrikspolder. In 1805 wordt in het dorp Graauw een kerk gebouwd die is toegewijd aan O.L. Vrouw van Bijstand. In de toren hangt een luidklok die afkomstig is van de kerk uit het verdronken dorp Namen. De kerk wordt in 1855 in zijn geheel afgebroken, om plaats te maken voor een fraai nieuw gebouw met onder meer pilaren. De nieuwe kerk werd gebouwd op de plaats van het toenmalige kerkhof. In 1843 wordt Graauw beschreven als een dorp met 121 huizen en 820 inwoners. Er is een kaai met een haven of een geul die door de Schorren van Saeftinghe loopt. De voormalige gemeente Graauw en Langendam (Langendam is de naam van de dijk naar het toenmalige fort Zandberg) omvatte de polders de Nieuwe Graauw, de Oude Graauw, de Langendam, de Melopolder, de Willem Hendrikpolder, een gedeelte van de Nieuwe Kieldrecht, de polder van Klein-Kieldrecht en de Graauwpolder. Tevens behoorden het dorp Graauw, de buurtschappen Paal en Zandberg, Scheldevaartshoek en een gedeelte van Duivenhoek en Roverberg tot deze uitgestrekte gemeente. De parochie behoorde tot 1841 tot het Zeeuwse gedeelte van het bisdom Gent. Hierna werd deze onderdeel van het apostolisch Vicariaat van Breda, het latere bisdom Breda. 57

3

SOCIAAL

Bevolkingsopbouw Per 1-1-2002 heeft Graauw 961 inwoners. De inwoners van Zandberg en Paal zijn hierin meegeteld. Zij hebben resp. 115 en 74 inwoners. De verdeling over de leeftijdsgroepen is te zien in tabel 1. en figuur 1. Vergeleken met de nieuwe gemeente Hulst, zijn de oudste leeftijdsgroepen en de 10 – 19 jarigen in Graauw iets ondervertegenwoordigd. Enkele midden-

57

Website gemeente Hulst.

76

groepen zijn relatief iets meer aanwezig. In de periode 1995 – 2002 groeit de bevolking van Graauw met 3%. Figuur 1:

Bevolkingspiramide Graauw per 1-1-2002 (in relatie tot de nieuwe gemeente Hulst en Nederland)


Tabel 1:

Leeftijdsverdeling Graauw per 1-1-2002


Graauw Aantal 159 131 659 211 111 32 961

% 17 14 68 22 12 3



Politieke kleur Het betreft hier een analyse van Graauw t.o.v. de ‘oude’ gemeente Hulst. De verkiezingsuitslagen gelden voor de inwoners van Graauw, Zandberg en Paal. Tijdens de Tweede Kamerverkiezingen 1998 stemden zowel Graauw als de totale gemeente Hulst in meerderheid PvdA, op enige afstand gevolgd door CDA en VVD. In 2002 stemt Graauw overwegend CDA, PvdA en LPF, terwijl voor de totale gemeente Hulst een CDA/LPF77

meerderheid geldt. De uitslagen van de gemeenteraadsverkiezingen 1998 laten een ander beeld zien, mede door de dominante rol van ‘lokale partijen’ in de Hulster gemeentepolitiek. CDA en Groot Hulst/Gemeenschappelijke Belangen hebben in Graauw de meeste aanhang. Gemeentebreed zijn resp. Groot Hulst/Gemeenschappelijke Belangen en het CDA de twee grootste partijen. Tabel 2:

Verkiezingsuitslag Graauw: Tweede Kamerverkiezingen 1998 en 2002 Graauw

In percentages: PvdA VVD CDA D66 Groen Links SP LPF LN Overig

1998 36 18 27 6 4 4 0 0 4

2002 15 11 43 3 5 5 14 2 2

Totaal aantal stemmers

519

546


10.557


Tabel 3:

Verkiezingsuitslag Graauw: Gemeenteraadsverkiezingen 1998

In percentages: PvdA VVD CDA D66 Groot Hulst/Gemeenschappelijke Belangen Progressief Hulst Totaal aantal stemmers

Graauw 12 15 36 1 29 7 588

‘Oude’gemeente Hulst 20 15 23 3 26 13 10.506


Dorps- en verenigingsleven Tijdens de bewonersavond op 9 september 2002 waren circa 25 bewoners aanwezig. Hier werd de concept-kernbeschrijving gepresenteerd en discussieerden de aanwezige bewoners over thema’s als voorzieningen, verenigingleven, woningbouw, verkeer en werkgelegenheid. Uit de bewonersavond en de jeugdenquête: Graauw heeft een actief en druk verenigingsleven met goede samenwerking tussen verenigingen. Wel wordt gesignaleerd dat het verenigingswerk steeds zwaarder en tijdrovender wordt voor de vrijwilligers en het steeds moeilijker wordt om alles voor elkaar te krijgen. Er is behoefte aan gemeentelijke ondersteuning en een nieuw en goed subsidiebeleid. Dit is noodzakelijk om te kunnen blijven functioneren. De suggestie wordt gedaan om bestuurlijke ondersteuning van verenigingen via een Servicepunt te regelen (zie par. Ruimtelijk / voorzieningen en bereikbaarheid). Voor mensen in de leeftijdsgroep 40-55 jaar zijn er te weinig ontmoetingsmogelijkheden en verenigingen. Van de jeugd die meedeed aan de jeugdenquête (7) is bijna iedereen lid van een vereniging. De meeste van een sportvereniging, enkele (ook) van een andere vereniging, zoals muziekvereniging Nooit Gedacht. Het merendeel is lid van een vereniging in Graauw. De meeste deelnemers geven aan niets te missen aan vrijetijdsmogelijkheden in Graauw. De jeugd ont78

moet elkaar vooral op school, in het uitgaansleven en op de vereniging. Plaatsen waar ze elkaar in Graauw ontmoeten zijn het Arnold Bruggemanplein en de speeltuin. Toch zeggen 4 deelnemers dat Graauw onvoldoende ontmoetingsplaatsen heeft. Bijna alle deelnemers wonen in Graauw naar hun zin. Positief aan het dorp zijn vooral de rust, de veiligheid en ‘iedereen kent elkaar’. Negatief is b.v. het ontbreken van een busverbinding en sport/speelgelegenheid voor hun leeftijdsgroep. Tabel 4:

Verenigingen Graauw

Belangen/beroepsorganisaties

Verenigingen Graauw Buurtcomite Zandberg Katholieke Bond van Ouderen, afd. Graauw Katholieke Vrouwenorg. van de NCB, afd. Graauw Katholieke Vrouwenorg. Kring Hulst Vereniging De Zonnebloem, afd. Graauw

Kerkelijke organisaties Charitas-instelling Graauw Heilige Maria Hemelvaart Sociaal culturele orga- Carnavalsvereniging de Djerken Dorpsraad Graauw nisaties Feestcomité Graauw Muziekvereniging Nooit Gedacht Sint Nicolaascomité Graauw Damesgymnastiekclub Sportverenigingen (sport en ontspanning) Tafeltennisvereniging St. Alosysius Tennisvereniging De Splinter Schuttersvereniging De Friezen Voetbalvereniging Graauw Volkskoerscomité Watersportvereniging Saeftinge Bron: Gemeentegids gemeente Hulst 2002, Website gemeente Hulst, bewonersavond

Relatie bewoners - gemeente Uit het overleg tussen dorpsraad en gemeente, uit informatie via de dorpsraad en uit de bewonersavond en de jeugdenquête: De Dorpsraad ‘Graauw e.o.’ bestaat ongeveer 30 jaar. Over de contacten met de gemeente is de dorpsraad meestal tevreden, maar men voelt zich ook regelmatig ‘aan het lijntje gehouden’. B.v. als het gaat om nieuwbouw van woningen of over de manier waarop de gemeente reageert op klachten over rommel op het kerkhof, de caravans op de Oude Graauwse Dijk en de aanpak van de verkrotting. Ook wil de dorpsraad beter door de gemeente worden geïnformeerd, zoals b.v. over het ruimen van graven (hierover was de dorpsraad niet ingelicht) en via toezending van stukken voor commissie- en raadsvergaderingen. Verder heeft de dorpsraad contacten met de school (verloopt naar tevredenheid), het waterschap (weinig contact, meestal schriftelijk), de politie en de woningbouwvereniging (met beide periodiek contact en verloopt naar tevredenheid) en indien nodig met verenigingen in het dorp (verloopt naar tevredenheid). Tenslotte is er regelmatig contact met de Zeeuwse en de Landelijke Vereniging van Kleine Kernen (verloopt naar tevredenheid). Ook heeft de dorpsraad regelmatig contact met de achterban. Vier maal per jaar houdt de dorpsraad een openbare vergaderingen, waarvan één jaarvergadering waar de bewoners kunnen meepraten. ’Deze wordt druk bezocht.’ Twee maal per jaar wordt de dorpswijzer uitgebracht. Als daartoe aanleiding is worden extra informatiemomenten ingelast, b.v. via flyers of informatiebijeenkomsten. Dit gebeurt zo’n 2 à 3 maal per jaar. Tijdens de bewonersavond 79

blijken de bewoners tevreden over de dorpsraad, want het dorpsplan dat in 1992 is opgesteld, is zo goed als verwezenlijkt. Als wensen en ideeën over haar relatie met de nieuwe gemeente Hulst wil de dorpsraad ’serieus genomen worden’ en ‘vooral vroegtijdig overleg over dorpsaangelegenheden’. Inspraak wil men in lokale zaken, maar ook in regionale als dit het dorp raakt. Er bestaat beperkte behoefte aan samenwerking met andere dorpsraden, maar dit is sterk afhankelijk van het onderwerp. Uit de jeugdenquête blijkt dat 3 jongeren zouden willen meepraten met de dorpsraad of de gemeente. Onderwijs Uit de bewonersavond: Bewoners zijn bezorgd dat er over enkele jaren niet meer voldoende instroom zal zijn om de school open te houden. Als reden hiervoor wordt gegeven dat als er geen huizen gebouwd worden er ook geen nieuwe gezinnen zich zullen vestigen. Graauw heeft één basisschool, de Sint Josephschool. Inmiddels is gestart met de bouw van een nieuwe, zogenaamde brede school. In de brede school worden basisschool, peuterspeelzaal en kinderopvang geïntegreerd. Het schoolplein wordt een openbaar speelterrein met speeltoestellen voor de leeftijdsgroepen 4 t/m ± 16 jaar. Tabel 5:

Leerlingaantallen Graauw 1998 - 2001

Basisschool St. Joseph

01-10-01 68

01-10-00 63

01-10-99 61

01-10-98 56


Uit tabel 5. blijkt dat het leerlingaantal in de afgelopen 4 jaar geleidelijk is gestegen met 12. Het aandeel ‘doelgroepleerlingen’ 58 is in Graauw 38% 59. Binnen de totale gemeente Hulst bestaat dit percentage ‘doelgroepleerlingen’ voor het overgrote deel uit kinderen uit gezinnen met laag opgeleide ouder(s) (maximaal vbo-onderwijs), enkele kinderen uit culturele minderheidsgroepen met laagopgeleide ouder(s) en enkele kinderen met ouders die een rondtrekkend bestaan leiden. D.w.z. dat de vierde categorie, schipperskinderen, niet is vertegenwoordigd in Hulst.

4

ECONOMISCH

Bedrijvigheid en werkgelegenheid De landbouw buiten beschouwing gelaten 60, heeft Graauw 38 bedrijfsvestigingen. Dit is 2% van de totale bedrijvigheid in de nieuwe gemeente Hulst. De sectoren handel en reparatie en de zakelijke dienstverlening hebben de meeste vestigingen (beide 8).

58


80

Figuur 2:

Aantal vestigingen Graauw per 1-5-2001

40


35 30

aantal

25 20 15 10 5 0 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 jaar

Bron: Kamer van Koophandel Zeeland-RIBIZ

In de laatste 5 jaar (1997 – 2001) is het aantal vestigingen in Graauw per saldo met 10 gestegen. Deze groei komt vooral op het conto van de zakelijke dienstverlening. In de figuren 3. en 4. wordt de werkgelegenheid opgesplitst in twee categorieën. De eerste betreft de totale werkgelegenheid, inclusief uitzendkrachten. De tweede categorie omvat het aantal personen dat fulltime werkt (15 uur of meer per week), exclusief uitzendkrachten. Figuur 3:

Totaal aantal werkzame personen per sector per 1-5-2001 – Graauw OVERIGE DIENSTEN

120

GEZONDHEIDS- EN WELZIJNSZ. 100

ONDERWIJS ZAKELIJKE DIENSTVERLENING

80 Aantal


60

HORECA 40

HANDEL EN REPARATIE BOUWNIJVERHEID

20

NUTSBEDRIJVEN INDUSTRIE

0 1995

1996

1997

1998

1999

Jaar

2000

2001



Het totale aantal personen, werkzaam bij bedrijven en instellingen in Graauw is 81. Hiervan werken 70 personen fulltime (86%). De sector handel en reparatie is de grootste werkgever en biedt 17 personen een betaalde baan. De sectoren bouwnijverheid en zakelijke dienstverlening volgen, elk met 13 werknemers. In de laatste 5 jaar (1997-2001) is de werkgelegenheid in Graauw met 22 personen gestegen (37%).

81

Figuur 4:

Aantal fulltime werkzame personen per sector per 1-5-2001 – Graauw

80

OVERIGE DIENSTEN

70


60

ZAKELIJKE DIENSTVERLENING

Aantal

50


40

VERVOER/OPSLAG/COMMUNICATIE

30


20

BOUWNIJVERHEID

10


0 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 Jaar



Uit de jeugdenquête: alle 7 deelnemers willen na de middelbare school gaan studeren. Ruim de helft denkt later werk te vinden in (Oost-)Zeeuws-Vlaanderen, de anderen willen elders in Nederland of in het buitenland aan de slag. Werkloosheid 61 In Graauw woont 2% van het totaal aantal geregistreerde werklozen in de nieuwe gemeente Hulst (509 per 1-1-2002). Gezien het kleine aantal werklozen dat dit percentage vertegenwoordigt, wordt voor Graauw geen nadere informatie gegeven over leeftijdscategorieën en opleidingsniveaus. De afgelopen 5 jaar is de werkloosheid in Graauw gedaald met 35%. Toekomstige economische ontwikkelingen Uit de bewonersavond: De bewoners vinden het belangrijk dat de nieuwe gemeente Hulst werkgelegenheid binnen haar grenzen blijft stimuleren. Men vermoedt dat zo’n 60% van de inwoners van Graauw werkt in de gemeente Hulst of Hontenisse. Voor de toekomstige bedrijvigheid en werkgelegenheid verwachten de bewoners veel van de ontwikkeling van toerisme en recreatie. Het bouwen van recreatiewoningen en een insteekhaven worden als mogelijkheden genoemd. Een fietspad van Graauw naar Paal zal (fiets)toeristen aantrekken (zie verder par. Ruimtelijk/verkeersveiligheid). Ook belangrijk voor de ontwikkeling van toerisme en recreatie rond Graauw is een onderzoek dat binnenkort op verzoek van de dorpsraad wordt uitgevoerd door de Universiteit van Wageningen. Onder meer wordt gekeken naar de economische haalbaarheid van de bouw van recreatiewoningen. Dergelijk wensen kunnen dan vervolgens worden ingebracht in het nieuwe Streekplan, dat vanaf 2003 door de provincie wordt ontwikkeld.

61


82

5


Plattegrond Graauw

Wonen De meest recente bouwactiviteiten in Graauw betreft nieuwbouw in de Tulpstraat en twaalf nieuwe woningen aan de Irenestraat. Op dit moment zijn er plannen in voorbereiding om een deel van de Irenestraat en de Jacintastraat te herstructureren. Tevens onderzoekt de gemeente de mogelijkheid van een uitbreidingslocatie aan de westzijde van de kern 62. Momenteel heeft Graauw 26 seniorenwoningen 63. Uit de bewonersavond: De inwoners vinden het mooi en goed wonen in Graauw ’door het prachtige polderlandschap, het prachtige fietslandschap waar geen windmolens thuishoren’. Maar er moet nog veel verbeterd worden. Onder meer woningbouw en actief krottenbeleid, meer groen en een jeugdvoorziening worden hierbij als voorwaarden genoemd. De totale woningvoorraad in Graauw bedraagt 525 woningen. Hierin zitten ook de huizen in Zandberg en Paal verdisconteerd. Zandberg telt 50 woningen, waarvan 2 tweede woningen. Paal heeft 70 huizen, waarvan 28 tweede woningen. 62 63

Bron: Gemeente Hulst Regionale Zeeuws-Vlaamse Woningbouwvereniging

83

Graauw heeft een zgn. effectieve woningvoorraad van 458 woningen. Hiervan staan er 366 in de kern en 92 in het buitengebied; verhouding 3,9:1. De woningen in Zandberg en Paal behoren niet tot het buitengebied van Graauw. Van de 67 tweede woningen in Graauw staan er 57 in de kern en 10 in het buitengebied. Bovengenoemde aantallen tweede woningen in Zandberg en Paal behoren dus tot de kern Graauw. Vergeleken met 5 jaar geleden is het aantal woningen per saldo toegenomen (+ 9). Het aantal koopwoningen is in die periode uitgebreid met 34 (10%), terwijl het aantal huurwoningen met 16 (17%) is afgenomen. Tabel 6:

Woningvoorraad Graauw kern + buitengebied per 1-1-2001

Effectieve woningvoorraad koop huur w.v. leegstand 379 79 10 83% 17%

Tweede woningen


67 13%

525


Uit het dorpsplan, het overleg tussen dorpsraad en gemeente, de bewoneravond en de jeugdenquête: Zowel uit het dorpsplan 1992 als uit de laatste bijeenkomst tussen gemeente en dorpsraad (juli 2002) blijkt dat bouwmogelijkheden, renovaties en andersoortige aanpassingen actuele onderwerpen blijven. Dit is van belang om de leefbaarheid van het dorp te handhaven, b.v. ‘voor het voeden van de nieuwe school’. De dorpsraad vindt: ’een dorp moet gestaag kunnen groeien, ieder jaar met een stuk of 4 à 5 woningen.’ Over woningbouw heeft de dorpsraad gesproken met de woningbouwvereniging en de gemeente. Woningbouw zou b.v. mogelijk zijn via een constructie van afbreken van o.m. bejaardenwoningen, om zo bouwcontingenten beschikbaar te krijgen. De dorpsraad vindt het echter van belang dat er ook huurwoningen zijn in Graauw en dat het aantal bejaardenwoningen in stand wordt gehouden. De aanpak van verkrotting stond in 1992 op de zesde plaats van de prioriteitenlijst. Uit opmerkingen tijdens de laatste bijeenkomst met de dorpsraad blijkt dat de aanpak ‘nog altijd niet heeft geleid tot harde maatregelen tegen de eigenaren’. Tijdens de bewonersavond wordt bovenstaande bevestigd. Men ergert zich al jaren aan de krotten in Graauw en aan het feit dat er geen actief krottenbeleid is. En er moet een nieuw uitbreidingsplan voor nieuwbouw komen. Dit om te zorgen dat er voldoende nieuwe instroom blijft voor de school en het verenigingsleven. De bewoners geven ook aan dat dit blijkt uit het huidige relatief hoge aantal kinderen van 0 – 8 jaar. ’Dat is een gevolg van het uitbreidingsplan dat we hebben gehad.’ Van de deelnemers aan de jeugdenquête willen er 5 van de 7 later in Graauw blijven wonen. Voorzieningen en bereikbaarheid De inwoners van Graauw zijn voor veel diensten en levensbehoeften, b.v. huisarts, tandarts of apotheek, aangewezen op Hulst, Terneuzen en Kloosterzande. De afstand Graauw–Hulst bedraagt 7,4 km, Graauw-Terneuzen is 27,5 km en van Graauw naar Kloosterzande is het 9,7 km. Het openbaar vervoer in Oost-Zeeuws-Vlaanderen zal naar verwachting wijzigen na de opening van de Westerscheldetunnel en het verdwijnen van de veerdienst Perkpolder-Kruiningen. Hierover bestaat nog geen duidelijkheid. Graauw heeft geen openbaar vervoer 64. Het uitgangspunt van de gemeente is om ‘de Bredabus terug over Nieuw Namen’ te laten rijden. Juist omdat op die manier een echte lijndienst verwezenlijkt zou kunnen worden. Daarnaast 64

Bron: Connexxion

84

voeren de gemeente en de dorpsraad Graauw met Connexxion en de provincie Zeeland overleg over een buurtbusproject. In eerste instantie gaat het om vervoer tussen deze kernen en Hulst. De eventuele behoefte aan vervoer naar andere plaatsten zal nog worden geïnventariseerd. De gemeente voorziet echter een grote belasting van vrijwilligers als er een buurtbus komt en betwijfelt of de limiet van 400 reizigers per maand die voor zo’n buurtbus geldt, kan worden gehaald. Voor een dergelijk buurtbusproject kan gedacht worden aan samenwerking met Lamswaarde. Uit de bewonersavond: Men wil graag op korte termijn een vorm van openbaar vervoer in Graauw. Een buurtbus kan een mogelijkheid zijn. De dorpsraad roept de bewoners op ‘er met z’n allen voor te gaan’, ook al doet dit een zwaar beroep op vrijwilligers. De bereikbaarheid van voorzieningen voor de jeugd is getoetst via de jeugdenquête. Naar school (Hulst) en naar de (sport)vereniging pakken de meeste deelnemers de fiets. De 3 jongeren die uitgaan doen dat in Kloosterzande of Graauw en gaan daar heen met resp. de auto en de fiets. Voorzieningen in Graauw vinden de meesten goed bereikbaar. Tabel 8:

Voorzieningen Graauw


Voorzieningen Graauw EHBO Graauw

Kerken



Basisschool St. Joseph Peuterspeelzaal de Wildebras


Stichting gemeenschapshuis Graauw


Bibliobus Meander: één uur per week aan de Jacintastraat Jachthaven Paal Kermis (Graauw, Zandberg en Paal) Sportcomplex Graauw

Zakelijke diensten

Postagentschap Graauw Rabobank


Begraafplaats Graauw


Uit het laatste overleg tussen dorpsraad en gemeente, de bewonersavond en de jeugdenquête: De inwoners van Graauw missen een aantal voorzieningen. De leefbaarheid in het dorp is b.v. achteruit gegaan doordat winkels zijn gesloten. Drie jaar geleden waren er nog een bakker en een slager. Nu is er nog maar één winkel. Ook is er behoefte aan een ‘hangplek’ voor 40plussers, de middengroep (zie ook paragraaf Sociaal/dorps- en verenigingsleven). Bewoners geven aan dat er behoefte is aan een Servicepunt. Een plek waar je informatie (folders) kunt halen of waar je iemand kunt aanspreken om de weg te vragen op sociaal gebied, b.v. hulp aan ouderen en gehandicapten bij het aanvragen van WVG-subsidie 65. Je moet er ook terecht kunnen voor praktische zaken als informatie over het ophalen van oud papier of over de verschillende verenigingen. En het ’bestuurlijk ondersteunen’ van verenigingen zou ook een belangrijke dienst van een servicepunt in Graauw moeten worden. De suggestie is 65

WVG: Wet Voorzieningen Gehandicapten.

85

zo’n servicepunt te vestigen in het dorpshuis. De gemeente geeft aan dat er op dit moment ervaring opgedaan wordt met servicepunten in Heikant en Clinge. De bedoeling is dit model te zijner tijd over de kernen te verspreiden. Zulke servicecentra zullen dan vooral in de gemeenschapscentra worden gevestigd. Probleem hierbij is de bezuiniging op gesubsidieerde banen, die juist voor zo’n servicecentrum zouden worden ingezet. Tenslotte is er de wens voor jeugdvoorzieningen. De bewoners missen een speeltuin voor kleine kinderen. Het idee voor een speeltuin bij de watersportvereniging in Paal wordt afgewezen. Men vindt het te gevaarlijk aan het water. Ook mist men een voetbalveldje en een ‘hangplek’ voor de jeugd. Als suggestie voor een locatie wordt de nieuwe basisschool genoemd. De behoefte aan een ontmoetingsplek/jeugdvoorziening wordt bevestigd in de jeugdenquête. Daarin vinden de meeste deelnemers dat Graauw onvoldoende ontmoetingsplaatsen en onvoldoende voorzieningen voor hen heeft. Een sport/speelgelegenheid, winkels en een busverbinding behoren tot de grootste wensen (zie ook par. Sociaal bij dorps- en verenigingsleven). Parkeren en verkeersveiligheid De gemeente geeft aan dat er een positief besluit ligt voor het aanleggen van parkeerplaatsen aan de Jacintastraat. Ook voor de reconstructie van de Achtereindstraat en de Oude Graauwsedijk is inmiddels een krediet beschikbaar gesteld. Als positief punt merkt men vanuit de gemeente op dat het aantal permanent bewoonde panden in de Achtereindstraat steeds groter wordt. Uit het dorpsplan, het laatste overleg tussen dorpsraad en gemeente, de bewoneravond en de jeugdenquête: Zowel uit het dorpsplan 1992 als uit de laatste bijeenkomst tussen gemeente en dorpsraad (juli 2002) blijkt dat verkeersproblematiek in al zijn vormen (bestrating, parkeermogelijkheden, voorrangsituaties, eenrichtingverkeer, oversteekplaatsen, reconstructies en dergelijke) een actueel onderwerp blijft. Ook was in het dorpsplan 1992 sprake van een fietspad van Graauw naar Paal. De aanleg kreeg indertijd een lage prioriteit en is in 2002 nog niet gerealiseerd. Tijdens de bewonersbijeenkomst blijkt dat men dit fietspad graag gerealiseerd wil zien. Vooral in de zomermaanden is het erg druk met fietsers en dan kan een fietspad de veiligheid vergroten. Aanleg ervan valt onder de verantwoordelijkheid van het waterschap. Bewoners geven ook aan dat er te hard wordt gereden, vooral in de Havenstraat uit de richting Graauw. De suggestie is om daar een eenrichtingsweg van te maken, of een 30 km-zone. Ook in de Zandbergsestraat wordt te hard gereden. Aan parkeermogelijkheden is behoefte aan de Graauwse dijk en in de buurtschap Scheldevaartshoek. Tenslotte is er rond Graauw, b.v. in Zandberg, geen goede bewegwijzering richting Graauw. Een vertegenwoordiger van de dorpsraad noemt tijdens de bewonersavond punten waarover al veel is gesproken, maar waarvoor nog steeds geen bevredigende oplossingen zijn: de onveilige situatie in de Rozenstraat, de wens voor parkeerhavens op de Oude Graauwsedijk en aan de Irenestraat en de reconstructie van de Achtereindstraat. De dorpsraad vraagt hoge prioriteit van de gemeente voor de Achtereindstraat. De straat staat al jaren op de agenda van de dorpsraad en de gemeente heeft ook regelmatig toezeggingen gedaan. (Zie hierboven.) In de jeugdenquête geven de deelnemers aan dat de verkeerssituatie van huis naar school ‘niet onveilig’ is. Groen Uit de bewonersavond: Graauw heeft te weinig groen, vinden de bewoners. Men mist een park of een soort dorpsbos en een groene wandelroute. In Zandberg en Paal is wel groen, maar de bewoners zijn niet tevreden over de manier waarop dat door de gemeente wordt onderhouden. En ook het onkruid 86

tussen de trottoirtegels vraagt om een drastischer aanpak. Sommige bewoners missen een uitlaatplaats voor honden. Daardoor is er overlast van hondenpoep. De gemeente geeft aan over een drollennota te beschikken. Deze kan als uitgangspunt dienen om samen met bewoners oplossingen te zoeken. Gemeenschapshuis Graauw 66 Het bouwjaar van het Gemeenschapshuis is niet bekend 67. Het is een vrijstaand gebouw en heeft de volgende ruimten: een grote zaal die in tweeën gesplitst kan worden, een sporthal met 2 kleedkamers, een bar, berging en een keuken. Het gemeenschapshuis wordt alleen gebruikt door de eigen verenigingen. Zo maken ouderen veelvuldig en voor diverse doeleinden gebruik van het centrum, worden ruimten benut voor feesten, kermis en carnaval, maar ook voor het serveren van een koffiemaaltijd bij begrafenissen. Het complex is tevens de locatie van de kindercrèche en doet dienst als sportaccommodatie (tafeltennis, volleybal, gymlessen).

6

CONCLUSIES GRAAUW, ZANDBERG, PAAL

Het betreft conclusies op hoofdlijnen, over de meest opvallende en toekomstgerichte thema’s uit de kernbeschrijving. Naast deze conclusies per kern, is er een aparte rapportage met conclusies en aanbevelingen voor de totale nieuwe gemeente Hulst. De gezamenlijke kernbeschrijvingen, het beleidsmateriaal en de gehouden interviews met instellingen vormen hiervoor het basismateriaal. Algemeen uitgangspunt is de toekomstvisie van de nieuwe gemeente Hulst 68. De meest relevante speerpunten voor de kernen zijn: - behoud en waar mogelijk verder versterken van het voorzieningenniveau in de kernen en hiervoor beleid ontwikkelingen, gericht op maatwerk en behoefte. - behoud van een goed woon- en leefklimaat - een interactieve relatie tussen gemeente en bewoners. Voor Graauw enz. 69 kunnen enkele basisconclusies worden getrokken: - Graauw enz. wil een leefbaar en veilig dorp zijn; - Graauw enz. wil goed openbaar vervoer; - Graauw enz. is een sociaal actief dorp; - Graauw enz. heeft een actieve dorpsraad; Overkoepelende thema’s zoals woningbouw, woonzorgvoorzieningen voor ouderen, recreatie en toerisme e.d. komen alleen aan de orde in de rapportage voor de totale gemeente. Graauw enz.: leefbaar en veilig De belangrijkste speerpunten van de bewoners zijn: woningbouw, een actief krottenbeleid, een Servicepunt, jeugdvoorzieningen, verkeersveiligheid en groen. Woningbouw is een onderwerp dat terugkomt in de rapportage voor de totale gemeente. Een kans voor Graauw is een Servicepunt. De bewoners hebben ideeën welke diensten zij in het Servicepunt wensen en dat dit b.v. gevestigd zou kunnen worden in het dorpscentrum. E.e.a. zou verder uitgewerkt kunnen worden via de dorpsraad en de gemeente, mede op basis van de ervaringen met een dergelijke voorziening in Heikant en Clinge. 66

Telefonische informatie via de beheerder Ook een zoektocht in het Dorpsplan 1992 leverde geen resultaat op. 68 Ontwikkelingsnotitie Hulst-Hontenisse: visie en missie, dec. 2001. 69 Met Graauw enz. wordt bedoeld Graauw, Zandberg en Paal. 67

87

Zowel de jongeren zelf (jeugdenquête) als de volwassen inwoners van Graauw geven de behoefte aan een jongerenvoorziening aan. Dit wordt bevestigd door de aantallen (aankomende) jongeren: 54 kinderen in de leeftijdsgroep 5 – 9 jaar en 45 van 10 – 14 jaar. Ook voor het evenzo gewenste een speeltuintje voor de kleintjes zijn voldoende kinderen beschikbaar. Graauw heeft momenteel 60 0 – 4 jarigen. Het krottenbeleid, jeugdvoorzieningen, verkeersveiligheid en groen zijn bij uitstek punten voor verdere uitwerking tussen de gemeente, waar relevant het waterschap en de dorpsraad. Graauw enz.: goed openbaar vervoer De bereikbaarheid van voorzieningen met het openbaar vervoer is voor de nabije toekomst een speerpunt in Oost-Zeeuws-Vlaanderen. Met de opening van de tunnel en het verdwijnen van de veerboot zal het openbaar vervoer naar verwachting wijzigen. De concentratie van regionale voorzieningen in Hulst (voortgezet onderwijs, avond/weekendspreekuur huisartsenpost en mogelijk in de toekomst alle gemeentelijke diensten) en Terneuzen (middelbaar onderwijs, huisartsenpost en ziekenhuis) maken voorzieningen voor met name ouderen en jongeren (b.v. voorgezet onderwijs in Goes) slechter bereikbaar. Graauw heeft momenteel geen openbaar vervoer. Om dit te veranderen zijn initiatieven voor een buurtbusproject in gang gezet. Een dergelijk project leunt echter zwaar op vrijwilligers, hetgeen de haalbaarheid ervan onder druk zet. Een goed vrijwilligersbeleid zou een positieve bijdrage aan het project kunnen leveren (zie verder bij Graauw enz.: sociaal actief). Graauw enz.: sociaal actief Voor het sociale leven in Graauw springt een aantal dingen in het oog. Het bloeiende verenigingsleven. De wens om dit te behouden, gekoppeld aan de zorg dat dit voor vrijwilligers een steeds zwaardere belasting vormt en de behoefte aan gemeentelijke ondersteuning en een goed subsidiebeleid. En tenslotte de behoefte aan activiteiten en ontmoetingsmogelijkheden voor 40 -plussers. Voor het vrijwilligersprobleem ligt een link naar de landelijke trend dat vrijwilligers vooral projectmatig inzetbaar zijn en steeds minder voor structurele taken. Dit probleem komt in diverse kernen in Hulst/Hontenisse naar voren. Hier ligt een link naar gemeentelijk vrijwilligersbeleid, een thema dat verder wordt uitgewerkt in de rapportage voor de totale gemeente. Voor activiteiten voor 40-plussers kan alleen worden geconcludeerd dat bewoners hiertoe zelf het initiatief zullen moeten nemen. De bevolkingsopbouw in Graauw is vergeleken met de opbouw van de nieuwe gemeente Hulst redelijk evenwichtig. Bewoners leggen de relatie tussen bevolkingsopbouw, leefbaarheid en woningbouw. De woningbouw in Graauw is in de afgelopen 20 jaar geleidelijk, maar gestaag geweest met steeds enkele - gemiddeld 2 - woningen per jaar 70. Het is de vraag of dit een bijdrage heeft geleverd aan de redelijk evenwichtige bevolkingsopbouw. Er zijn nl. meer factoren dan woningbouw alleen, die een evenwichtige bevolkingsopbouw kunnen verklaren en garanderen (zie hiervoor de rapportage voor de totale gemeente). Voor b.v. de iets oververtegenwoordigde groep 30 – 34 jarigen is geen directe link naar bepaalde bouwactiviteiten, terwijl wel aannemelijk is zij mede het relatief grote aandeel 0 – 9 jarigen verklaart. De ondervertegenwoordiging van de oudste leeftijdsgroepen is logischerwijs verklaarbaar door de beperkte aanwezigheid van ouderenvoorzieningen in Graauw en concentratie van de woonzorg voor ouderen in De Blaauwe Hoeve in Hulst. De zorg van bewoners over voldoende instroom voor de school lijkt voor de nabije toekomst in Graauw niet actueel. Momenteel heeft de basisschool 68 leerlingen. De huidige 60 kinde70


88

ren tussen 0 – 4 garanderen voorlopig nog voldoende instroom. En de opheffingsnorm voor basisscholen ligt op 38 leerlingen en kan nog minimaal zakken naar 23 leerlingen, mits sprake is van b.v. bestuurlijke samenwerkingsverbanden tussen scholen uit de regio. Graauw: een actieve dorpsraad De Dorpsraad Graauw e.o. is een actieve dorpsraad. Zij heeft veel contacten met organisaties, koppelt informatie op verschillende manieren en momenten terug naar bewoners en wordt door haar achterban gewaardeerd. Over de communicatie met de gemeente is de dorpsraad matig tevreden. De dorpsraad wil serieuzer worden genomen en vroegtijdig over zaken worden geïnformeerd. Met deze kernbeschrijving heeft de dorpsraad een instrument in handen om een basis te leggen voor een goede communicatie met de nieuwe gemeente en verder te werken aan de leefbaarheid van het dorp. Voor de bewonerswensen uit de kernbeschrijving en eventuele resterende punten uit het dorpsplan 1992 zou een nieuwe prioriteitenlijst opgesteld moeten worden door de dorpsraad, met terugkoppeling naar de overige bewoners. Vervolgens zou hierover, conform de reeds bestaande werkwijze, gemeentelijke besluitvorming plaats moeten vinden met opname van de realiseerbare punten in de meerjarenbegroting.

Aanbevelingen: 5. Deze kernbeschrijving benutten als basis voor concretisering van het toekomstige ‘kernenbeleid op maat’. 6. Het verder ontwikkelen van een gezamenlijke visie (gemeente, dorpsraad, verenigingen) op ‘Graauw leefbaar, veilig en sociaal’. De conclusies bij deze thema’s zijn hiervoor een eerste aanzet. 7. Dorpsraad: het opstellen van een prioriteitenlijst voor Graauw door de dorpsraad en besluitvorming hierover door de gemeente. 8. Openbaar vervoer – in welke vorm dan ook - tot speerpunt maken van overleg tussen Connexxion, gemeente, dorpsraden en eventuele overige belanghebbende partijen.

89

90

KERNBESCHRIJVING HEIKANT

91

1

INLEIDING

De kernbeschrijving is ingedeeld in drie thema’s: sociaal, economisch en ruimtelijk. Eerst biedt paragraaf 2. een historische blik op de kern. In de sociale paragraaf (par. 3.) komen onder meer de bevolkingsanalyse en het dorps- en verenigingsleven aan de orde. De economische paragraaf (par. 4.) gaat over bedrijven, werkgelegenheid en toekomstige economische ontwikkelingen. De paragraaf ‘ruimtelijk’ (par. 5.) geeft ondermeer een beeld van wonen, voorzieningen en bereikbaarheid. In paragraaf 6. zijn voor Heikant conclusies op hoofdlijnen geformuleerd. In de conceptversie van de kernbeschrijvingen waren alle gegevens per kern gerelateerd aan cijfermateriaal voor de ‘oude’ gemeente Hulst. In deze eindversie zijn de gegevens per kern zoveel mogelijk vergeleken met cijfers voor de nieuwe gemeente Hulst. Of sprake is van vergelijking met de ‘oude’ dan wel met de ‘nieuwe’ gemeente is per onderwerp steeds aangegeven. Wat betreft de jeugdenquête deden in Heikant 8 jongeren mee, allemaal meisjes. Hun gemiddelde leeftijd is 13 jaar. Gezien het relatief kleine aantal deelnemers dienen hun antwoorden alleen als indicatie voor wat leeft onder jongeren.

2

GESCHIEDENIS

Waar nu het dorp Heikant ligt, is tot in de negentiende eeuw sprake van verspreide bebouwing. De eerste huizen in dit gebied stonden in de Wildelandenpolder, langs de Hellestraat of Sleutelstraat (nu Ellestraat) en de dijk van de Ferdinanduspolder (nu Julianastraat). Toen in 1664 de grens werd vastgesteld tussen Nederland en België, werd de grens van de Wildelandenpolder niet nauwkeurig beschreven. Dat had tot gevolg dat het gezag over de polder werd betwist door de bestuurders van het Hulster Ambacht, Sint Jansteen en Stekene. Deze situatie duurde tot 1722, toen de zuidelijke grens definitief werd bepaald. De Wildelandenpolder kwam onder het gezag van het Hulster Ambacht. In 1815 werden nieuwe gemeentegrenzen getrokken. De Wildelandenpolder en de Ferdinanduspolder werden nu opgenomen in de gemeente Sint Jansteen. Op een kaart van het Hulster Ambacht uit 1764 stonden in het gebied tussen de Hellestraat en Drie Hoefijzers 19 huizen. De bewoners van dit gebied vonden een bestaan in de landbouw en vanaf de negentiende eeuw ook in de vlasnijverheid. Deze laatste werd na 1900 steeds belangrijker. In de jaren '20 bleken de kleine vlasbedrijven echter nauwelijks levensvatbaar te zijn en ontstond werkloosheid. De crisis halverwege de zestiger jaren betekende het definitieve einde van de kleine vlasbedrijven. Bij de bouw van de R.K. Kerk in Heikant (1931) verleende het gemeentebestuur subsidie, onder voorwaarde dat er werklozen zouden worden ingeschakeld bij de ophoging van het terrein waarop de kerk met pastorie zou worden gebouwd. Later werden in Heikant nog een basisschool en een gemeenschapscentrum gebouwd, dat de naam ’t Heike’ kreeg. En met de bebouwing ten westen en ten oosten van de Ellestraat groeide Heikant uit tot een echt dorp. 71

3

SOCIAAL

Bevolkingsopbouw Per 1-1-2002 heeft Heikant 1.107 inwoners. De verdeling over de leeftijdsgroepen is te zien in tabel 1. en figuur 1. Vergeleken met de nieuwe gemeente Hulst zijn de oudste leeftijdsgroepen (70+) en de 20 – 24 jarigen relatief iets ondervertegenwoordigd. Enkele middengroepen en de

71

Website gemeente Hulst

92

jeugd zijn relatief iets meer aanwezig. Heikant is in de periode 1995 – 2002 de kern in de ‘oude’ gemeente Hulst met de geringste bevolkingsgroei (1%). Figuur 1:

Bevolkingspiramide Heikant per 1-1-2002 (in relatie tot de nieuwe gemeente Hulst en Nederland)


Tabel 1:

Leeftijdsverdeling Heikant per 1-1-2002


Heikant Aantal 193 160 765 236 118 31 1.107

% 17 14 69 21 11 3


Bron: Gemeente Hulst /Hontenisse

Politieke kleur Het betreft hier een analyse van Heikant en Absdale t.o.v. de ‘oude’ gemeente Hulst. De inwoners van Absdale stemmen nl. in Heikant. Tijdens de Tweede Kamerverkiezingen 1998 stemden zowel Heikant als de totale gemeente Hulst het meest PvdA. In Heikant is het CDA de 2e grootste partij; voor Hulst totaal is dit de VVD. In 2002 stemmen Heikant en de gemeente Hulst overwegend CDA en LPF. De uitslagen van de gemeenteraadsverkiezingen 1998 laten een ander beeld zien, mede door de dominante rol van ‘lokale partijen’ in de Hulster gemeentepolitiek. Resp. het CDA en Groot Hulst/Gemeenschappelijke Belangen hebben in Heikant de meeste aanhang. Gemeentebreed is dit net omgekeerd en zijn resp. Groot Hulst/Gemeenschappelijke Belangen en het CDA de twee grootste partijen. Tabel 2:

Verkiezingsuitslag Heikant: Tweede Kamerverkiezingen 1998 en 2002

93

Heikant In percentages: PvdA VVD CDA D66 Groen Links SP LPF LN Overig

1998 39 19 26 5 5 2


576

4

2002 13 15 36 3 5 2 22 2 1

‘Oude’ gemeente Hulst 1998 2002 36 15 25 15 20 34 7 5 5 5 2 4 20 2 4 1

726

9.353

10.557


Tabel 3:

Verkiezingsuitslag Heikant: Gemeenteraadsverkiezingen 1998

In percentages: PvdA VVD CDA D66 Groot Hulst/Gemeenschappelijke belangen Progressief Hulst Totaal aantal stemmers

Heikant 17 17 30 2 24 9

‘Oude’ gemeente Hulst 20 15 23 3 26 13

692

10.506


Dorps- en verenigingsleven Tijdens de bewonersavond op 30 september 2002 waren circa 40 bewoners aanwezig, waaronder een groepje jongeren. Hier werd de concept-kernbeschrijving gepresenteerd en discussieerden de aanwezige bewoners over thema’s als voorzieningen, verenigingleven, woningbouw, verkeer en werkgelegenheid. Uit de bewoneravond en de jeugdenquête: Het is sociaal gezien mooi en goed wonen in Heikant. De directe sociale contacten en de grote sociale betrokkenheid worden genoemd als belangrijke argumenten. ’Ons kent ons, dat staat hier nog hoog in het vaandel. Het verenigingsleven is de spil in het sociale leven en de Stuikersfeesten zijn een belangrijke trekpleister in Heikant. De bewoners vinden dat er voor een klein dorp als Heikant veel verenigingen zijn en hopen dat dit in de toekomst zo zal blijven. Het is ’een heel klein groepje mensen’ dat alles organiseert. Dat maakt het verenigingsleven kwetsbaar, want ’als er iemand wegvalt, dan is het de vraag, komen er nieuwe mensen bij’. Van de muziekvereniging wordt gezegd dat deze een belangrijke plaats inneemt in de dorpsgemeenschap. Er zijn weliswaar geen mogelijkheden om balsporten te doen in Heikant, maar daarvoor gaat men naar Sint Jansteen of naar Hulst en er is geen noodzaak om dat in Heikant te organiseren. Woningbouw wordt als ’onontbeerlijk’ gezien voor de toekomst van het dorpsleven. Ontmoetingsmogelijkheden zijn voor de bewoners een aandachtspunt voor de toekomst (zie verder par. Ruimtelijk/voorzieningen en bereikbaarheid). Voor de leeftijdsgroep 25 – 50 is er weinig te doen op Heikant. Maar zegt men, daar moeten ze zelf de initiatieven voor nemen. De ouderen geven aan dat de KBO voldoende voor hen organiseert in ‘t Heike, b.v. kaarten, koersballen, thema-avonden. De volksdansgroep 60+ is een grote groep. De deelname van 75-plussers is minder, ’die vallen op een gegeven moment af’.

94

Van de jeugd die meedeed aan de jeugdenquête (8 meisjes) zijn er 6 lid van een vereniging. De meeste van een sportvereniging, één van een andere vereniging, nl. de muziekvereniging in Heikant. Sporten doen de deelnemers allemaal in Hulst. De meeste deelnemers missen mogelijkheden voor vrijetijdsbesteding in Heikant. Het gaat daarbij deels om sportvarianten, deels om jeugdactiviteiten. Daarnaast geven de meesten aan tevreden te zijn over het huidige verenigingsaanbod. De jeugd ontmoet elkaar vooral op school en in het uitgaansleven. Plaatsen waar ze elkaar in Heikant ontmoeten zijn vooral het crossveld, het sportveld, de speeltuin en het computercentrum in ‘t Heike. Toch zeggen de meeste deelnemers dat Heikant onvoldoende ontmoetingsplaatsen voor hen heeft. Alle deelnemers wonen in Heikant naar hun zin. Positief aan het dorp zijn vooral de leuke feesten/activiteiten, het computercentrum, de speeltuin, rust en gezelligheid. De meestgenoemde negatieve punten van Heikant zijn opnieuw het ontbreken van sportclubs en dat er te weinig activiteiten voor de jeugd worden georganiseerd. Voor het thema jeugdvoorzieningen, zie de par. Ruimtelijk/voorzieningen en bereikbaarheid. Tabel 4:

Verenigingen Heikant


Verenigingen Heikant Ned. Ver. tot Bescherming van Dieren, afd. Zws-Vlaanderen Stichting Dorpsraad Heikant Vereniging De Zonnebloem, afd. Heikant

Kerkelijke organi- Katholieke Bond van Ouderen, afdeling Heikant Katholieke Vrouwenorganisatie van de NCB, afd. Heikant saties: Parochiaal Gemengd Zangkoor Heikant Parochie H. Theresia van het Kind Jezus, Heikant Stichting tot Behoud van de Heikantse Kerk Sociaal- culturele activiteiten:

Feestcomité Heikant General Armygreen Foundation RK Muziekvereniging Heikant Vogelvereniging de Nachtegaal

Sportverenigingen Damesgymnastiekclub Heikant (sport en ontspan- Duivenvereniging De Postduif Hengelsportvereniging De Lustige Hengelaar Groot Eiland ning): MC de Heidecrossers Trimclub Heikant Bron: Gemeentegids gemeente Hulst 2002, Website gemeente Hulst

Relatie bewoners - gemeente Uit de bewoneravond, een toelichting van de dorpsraad en de jeugdenquête: De Dorpsraad Heikant bestaat in z’n huidige samenstelling een kleine 3 jaar. Het contact met de gemeente benoemt de dorpsraad als ’redelijk goed’. In de voorstellen en acties die de dorpsraad bespreekbaar maakt voelt ze zich door de gemeente goed gehoord. Er is echter een betere communicatie nodig vanuit de gemeente naar de inwoners van Heikant in bredere zin. B.v. het herinrichtingsplan voor de Julianastraat. De dorpsraad is goed betrokken bij de planontwikkeling en was tevreden over de inhoud van het plan. De gemeente stelde vervolgens echter alleen de bewoners op de hoogte die een verkeersremmer ‘voor hun deur’ zouden krijgen. (Voor de verdere gang van zaken rond de Julianastraat, zie par. Ruimtelijk / verkeersveiligheid.) Dat zelfde geldt voor de uitvoering van het ‘Lichtplan’ in diezelfde straat. Inwoners waren niet geïnformeerd over de locaties en de vormgeving van de lantaarnpalen, waardoor er negatieve reacties kwamen. Over het dorpsplan (1995) brengt een bewoner naar voren dat hiervan nog relatief weinig is gerealiseerd en dat niet helder is waarom bepaalde zaken niet in de meerjarenbegroting van de 95

gemeente zijn terecht gekomen. De gemaakte keuzes moeten transparant worden gemaakt en b.v. op de website van de dorpsraad worden gepubliceerd. De kerk, de Julianastraat en het schelpenpad – ook punten uit het dorpsplan - zijn weliswaar nog niet gerealiseerd, maar hiervoor zijn wel gemeentelijke middelen beschikbaar. De dorpsraad denkt dat haar communicatie met de achterban nog iets beter kan. Er worden b.v. regelmatig thema-avonden georganiseerd, waarbij de dorpsraad graag een hogere opkomst zou zien. Daarnaast zijn er diverse contactmomenten en –mogelijkheden tussen dorpsraad en bewoners. Zo heeft de dorpsraad een eigen website, een 2-maandelijks informatiebulletin en de dorpsraadleden zijn ook persoonlijk aanspreekbaar. Communicatie met de bewoners ziet de dorpsraad niet alleen als taak van de dorpsraad, maar ook als taak van de gemeente. De dorpsraad is een tussenstation, o.m. bij het ontwikkelen van plannen. Als plannen worden uitgevoerd, moet de gemeente voor een goede communicatie met de bewoners zorgen. ’De gemeente heeft ambtenaren en die worden daarvoor betaald.’ Vanuit de bewoners komt de vraag of de dorpsraad b.v. 1 x per jaar een informatiebijeenkomst kan organiseren voor nieuwe inwoners van Heikant, zodat zij weten wat er op Heikant allemaal te doen is. Op de opmerking van een bewoner dat de dorpsraad ’een klein clubje is waar niemand tussenkomt’ , stelt de dorpsraad dat er juist behoefte is aan uitbreiding. ’Als iemand zich nu aanmeldt, dan is hij morgen lid van de dorpsraad. Graag. Uit de jeugdenquête blijkt dat 5 jongeren zouden willen meepraten met de dorpsraad of de gemeente. Onderwijs Heikant heeft één basisschool, de Heidepoort. Uit tabel 5. blijkt dat het leerlingenaantal in de afgelopen 4 jaar geleidelijk is teruggelopen met 14 leerlingen (14%). Het aandeel ‘doelgroepleerlingen’ 72 is in Heikant zo klein dat informatie hierover om privacyredenen is weggelaten. Uit de bewonersavond: Vanuit de basisschool wordt aangegeven dat het aantal leerlingen per 1-10-2002 is gedaald tot 81. De prognose voor de komende jaren is echter weer gunstig in de richting van de 90 – 100 kinderen. De gemeente heeft financiële middelen beschikbaar gesteld voor buitenschoolse opvang op Heikant. Hiervoor zal een ruimte aan de basisschool worden gebouwd. Tabel 5:

Leerlingaantallen Heikant 1998 - 2001

Basisschool Heidepoort

01-10-01 88

01-10-00 91

01-10-99 95

01-10-98 102


4

ECONOMISCH

Bedrijvigheid en werkgelegenheid De landbouw buiten beschouwing gelaten 73, heeft Heikant 56 bedrijfsvestigingen. Dit is 4% van de totale bedrijvigheid in de nieuwe gemeente Hulst. De sector handel en reparatie heeft de meeste vestigingen, ruim 41% van het totale aantal. Figuur 2:

72

Aantal vestigingen Heikant per 1-5-2001

D.w.z. leerlingen die een groter risico dan gemiddeld op onderwijsachterstand lopen. Deze leerlingen wegen zwaarder mee in de berekening van het aantal benodigde leerkrachten per school. 73 De gegevens van de Kamer van Koophandel bevatten geen volledig overzicht inzake agrarische bedrijven.

96

aantal

70

OVERIGE DIENSTEN

60

GEZONDHEIDS- EN WELZIJNSZ.

50

OPENBAAR BESTUUR EN OVERH


40


30

HORECA 20


10


0

DELFSTOFFENWINNING

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

VISSERIJ

jaar


In de laatste 5 jaar is het aantal vestingen in Heikant met 7 gestegen. Deze groei komt vooral op het conto van de sector zakelijke dienstverlening (van 3 naar 8 vestigingen). Daarnaast geldt voor het totale aantal vestigingen een daling in 2001. Deze daling komt voor rekening van de sectoren industrie, vervoer/opslag/communicatie en overige diensten. In de figuren 3. en 4. wordt de werkgelegenheid opgesplitst in twee categorieën. De eerste betreft de totale werkgelegenheid, inclusief uitzendkrachten. De tweede categorie omvat het aantal personen dat fulltime werkt (15 uur of meer per week), exclusief uitzendkrachten. Figuur 3:

Totaal aantal werkzame personen per sector per 1-5-2001 – Heikant

200


180 160 140 aantal

120 100 80 60 40 20 0 1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

jaar


Het totale aantal personen, werkzaam bij bedrijven en instellingen in Heikant is 166. Hiervan werken 138 personen fulltime (83%). De sector handel en reparatie is de grootste werkgever (78 werknemers), gevolgd door de industrie (27 personen). In de laatste 5 jaar (1997-2001) is de werkgelegenheid in Heikant per saldo met 3 personen gestegen (2%). De werkgelegenheidgroei in de afgelopen 5 jaar komt vooral voor rekening van de sector zakelijke dienstverlening (van 3 naar 11 medewerkers). Na een geleidelijke groei vanaf 1997, daalt de totale 97

werkgelegenheid in 2001 (van 182 naar 166 arbeidsplaatsen). Deze daling is zichtbaar in de meeste sectoren. Figuur 4:

Aantal fulltime werkzame personen per sector per 1-5-2001 – Heikant

160


140 120

aantal

100 80 60 40 20 0 1995

1996 1997 1998

1999 2000 2001

jaar


Werkloosheid 74 In Heikant woont 2% van het totaal aantal geregistreerde werklozen in de nieuwe gemeente Hulst (509 per 1-1-2002). Wat betreft leeftijd is de helft 50 jaar of ouder en geen van de werklozen is jonger dan 25. Qua opleidingsniveau heeft tweederde maximaal een MBO/VWO achtergrond. De afgelopen 5 jaar is de werkloosheid in Heikant gestegen. Werkgelegenheid Uit de bewoneravond en de jeugdenquête: De inwoners van Heikant zijn voor werkgelegenheid vooral afhankelijk van het industriegebied aan de linkeroever in Antwerpen en de kanaalzone. Als punt van zorg wordt het wegtrekken van de jeugd genoemd, door het ontbreken van voldoende banen voor hoger opgeleiden. Daar tegenover staat dat er net over de grens in België best veel banen zijn voor hoger opgeleiden. Het cultuurverschil tussen België en Nederland belemmert volgens de bewoners dat men in België wil gaan werken. De meeste deelnemers aan de jeugdenquête willen gaan studeren, een enkeling wil direct na de middelbare school gaan werken. Ongeveer de helft denkt later werk te vinden in Zeeland / Zeeuws-Vlaanderen. De rest wil elders in Nederland aan de slag.

74


98

5


Plattegrond Heikant

Wonen Het meest recente nieuwbouwproject in Heikant betreft de straat Roterij. Hier zijn 5 woningen bijgebouwd, die eind 2001 zijn opgeleverd. Op dit moment wordt nog gebouwd in de wijk Vlasbloem. Naar verwachting zal begin 2003 de laatste woning zijn voltooid. De wijk is dan 22 woningen rijker. Verder voert de gemeente momenteel een onderzoek uit naar eventuele toekomstige inbreidingsmogelijkheden op open plaatsen in de lintbebouwing. Naar verwachting is dit onderzoek eind 2002 afgerond. 75 Momenteel heeft Heikant 17 seniorenwoningen 76. Uit de bewonersavond: De mooie omgeving, het groen, de rust en ’de vrijheid van het wonen’ maken het in Heikant mooi en goed wonen. Wel wordt Heikant gezien als een echt woongebied met weinig voorzieningen, waar het vooral voor de middengroepen prettig wonen is. Van de 8 deelnemers aan de jeugdenquête willen er 5 later in Heikant blijven wonen. Heikant heeft een zogenaamde effectieve woningvoorraad van 475 woningen. Hiervan staan er 460 in de kern en 15 in het buitengebied, verhouding 30,6:1. De 6 tweede woningen staan allemaal in de kern. In vergelijking met de situatie 5 jaar geleden is de totale woningvoorraad 75

76

Gemeente Hulst Regionale Zeeuws-Vlaamse Woningbouwvereniging

99

per saldo toegenomen met 12 woningen. Het aantal huurwoningen is afgenomen met 7 (8%), terwijl het aantal koopwoningen met 20 (5%) is gestegen. Tabel 6:

Woningvoorraad Heikant kern + buitengebied per 1-1-2001


Tweede woningen


6 1,3%

481


Uit de bewoneravond en de jeugdenquête: Woningbouw is een belangrijk item voor de bewoners. ’Dat garandeert de toekomst van ons dorp. Door die woningbouw trek je jonge gezinnen aan en dat werkt door op het verenigingsleven, de schoolbevolking en op alle voorzieningen.’ Met de optie van inbreiding (is momenteel in onderzoek, zie hierboven) zijn de inwoners het volmondig eens. Jonge mensen uit Heikant moeten dan wel voorrang krijgen voor deze woningen. Een belemmering die naar voren komt in relatie tot jonge gezinnen zijn de huizenprijzen. Vutters uit de randstad kopen regelmatig huizen voor prijzen die jonge gezinnen niet kunnen betalen. Naast inbreiding is er behoefte aan een nieuw uitbreidingsplan, want ’met die inbreiding en die lintbebouwing kun je geen jaren vooruit’. Ook moet de politiek zich niet ’verschuilen achter contingentering’. De gemeente geeft aan dat ze zich voorlopig moet houden aan een gemiddelde van 40 bouwcontingenten per jaar. Dit aantal geldt voor de huidige gemeente Hulst, waarbij Hulst groeikern is. Dit wordt bepaald door het rijks- en provinciebeleid. De gemeente verdeelt het beschikbare contingent voor de kleine kernen zo eerlijk mogelijk, gebaseerd op de natuurlijke bevolkingsgroei. Voor Heikant bekent dit 2 à 3 woningen per jaar. Voor de inbreidingsplannen is er een projectontwikkelaar die dit samen met de gemeente wil aanpakken. Daarnaast zijn heel wat stukjes grond in de lintbebouwing in handen van particulieren. Dit spanningsveld moet nog worden opgelost. Er komt een nieuw bestemmingsplan voor Heikant, waarin de keuzes voor inbreiding moeten worden gemaakt. Voorzieningen en bereikbaarheid De inwoners van Heikant zijn voor de meeste diensten en levensbehoeften aangewezen op de omliggende dorpen, Hulst en Terneuzen. De afstand Heikant–Hulst bedraagt 5,2 km en de afstand Heikant-Terneuzen is 22 km. Het openbaar vervoer in Oost-Zeeuws-Vlaanderen zal naar verwachting wijzigen na de opening van de Westerscheldetunnel en het verdwijnen van de veerdienst Perkpolder-Kruiningen. Hierover bestaat nog geen duidelijkheid. Heikant heeft momenteel een rechtstreekse verbinding naar Hulst (lijn 7, reistijd 12 minuten) en naar Axel. Ook kunnen de inwoners van Heikant gebruikmaken van de Belgische bus. Naar Terneuzen kan men niet rechtstreeks, wel via een overstap in Axel op lijn 5 naar Terneuzen (totale reistijd 57 minuten) 77. De bereikbaarheid van voorzieningen voor de jeugd is getoetst via de jeugdenquête. Naar school (Hulst) pakken alle deelnemers de fiets. Uitgaan doet de jeugd vooral in de jeugdsoos, naar feesten van vrienden en in Kloosterzande en Sint Jansteen. Om uit te gaan en voor het vervoer naar de sportvereniging maken de meeste deelnemers gebruik van de fiets of de auto. Voorzieningen in Heikant vinden de jongeren deels goed, deels slecht bereikbaar.

77

Bron: Connexxion

100

Tabel 8:

Voorzieningen Heikant


Voorzieningen Heikant Natuurgeneeskundig therapeuten (2 x)

Kerken


Onderwijs en opvoedingsondersteuning:

Basisschool Heidepoort


Gemeenschapscentrum ’t Heike Project Leefbaar Heikant


Bibliobus Meander (één uur per week) Kermis Manege Heikant


Begraafplaats (rk) Julianastraat


Uit de bewoneravond en de jeugdenquête: Voor de toekomst van Heikant is woningbouw ’onontbeerlijk’ en moet een minimaal voorzieningenniveau worden gegarandeerd. Voorzieningen die in het verleden zijn verdwenen, zoals een pinautomaat, wil men graag terug en ’dat kan waarschijnlijk ook als het dorp zou groeien’. Het ontbreken van b.v. een geldvoorziening en een supermarkt maken het voor ouderen erg moeilijk om in Heikant te blijven wonen. De aanwezigheid van dergelijke voorzieningen is tevens belangrijk voor de sociale contacten van ouderen. Ontmoetingsmogelijkheden zijn voor de bewoners een aandachtspunt voor de toekomst. De huidige horecagelegenheid is maar beperkt open. Om elkaar te ontmoeten zijn de bewoners aangewezen op het gemeenschapscentrum of de kerk. Over de speelvoorziening en het voetbalveldje voor de jeugd van 4 – 12 jaar zijn de inwoners redelijk tevreden. Alleen aan het onderhoud schort het af en toe. Op dit moment ’hangt het net er niet bij’. Dit zou aanpakt moeten worden. Voor de oudere jeugd is er behoefte aan een jeugdvoorziening. Die wens komt tijdens de bewonersavond van zowel de jongeren zelf als van de volwassen Heikanters. De wens wordt bovendien bevestigd door de 8 jongeren uit Heikant die meededen aan de jeugdenquête. De meeste deelnemers aan de enquête vinden dat Heikant onvoldoende ontmoetingsplaatsen en onvoldoende voorzieningen voor hen heeft. Zij motiveren dit met de opmerkingen: er is niets aan voorzieningen, er zijn geen winkels en er is geen halfpipe. Daarnaast zijn er wensen voor een overdekte ontmoetingsplek, sporten andere jeugdactiviteiten. Tijdens de bewonersavond houdt een groep jongeren een pleidooi voor een skatevoorziening. Voor de kleintjes is er een speeltuin en een klein voetbalveldje op het dorp. ’Nu de oudere jeugd nog.’ Deze oudere jeugd wil graag een een halfpipe, een funbox en een olliebox op het huidige crossveldje. Skaten heeft ook een belangrijke ontmoetingsfunctie voor heeft. Daarnaast beargumenteren de jongeren hun wens vanuit overlast- en veiligheidsmotieven. ’We skaten op straat en maken veel lawaai volgens veel mensen en voor het verkeer zijn we ook een gevaar.’ De skatebaan zou gebruikt kunnen worden door skateboarders, in-liners en BMX-ers. Heikant heeft ongeveer 15 skateboarders. Tel daarbij nog de andere skaters en de kleinere kinderen die nu al een beetje skaten, maar die het dan beter kunnen leren. Naast skaten, geven de jongeren aan dat ze ’heel veel’ gebruik maken van het computerleercentrum in ’t Heike. Vanuit de bewoners wordt geopperd een aantal creatieve ouders mee te laten helpen bij het realiseren van de skatevoorziening. Ze hopen dat daarmee de slagingskans groter wordt. Na de bewonersavond heeft de gemeente een plan ontwikkeld voor een kleine skate/basketbalvoorziening. Hiervoor is € 20.000 beschikbaar. Het plan wordt op korte termijn verder besproken met de dorpsraad en de jeugd. 101

Voor de ouderen organiseert de KBO voldoende activiteiten. Wel is er behoefte aan een jeux de boulesbaan. ‘Het openbaar vervoer schiet schromelijk tekort, vinden bewoners, vooral voor de ouderen. Vanuit deze groep is er de vraag om kleine busjes te laten rijden. De gemeente geeft aan dat ze zich inzet voor behoud van het openbaar vervoer. Op dit moment is dit het geval voor de Bredabus. De gemeente verwacht dat de toekomst van het openbaar vervoer ligt bij het collectief vervoer en beoogt dit verder te ontwikkelen. Verkeersveiligheid Uit het dorpsplan 1995, de bewonersavond en de jeugdenquête: Verkeersproblematiek blijft door de jaren heen een actueel onderwerp. Speerpunt voor de bewoners is de Julianastraat. Een herinrichtingsplan van de gemeente met o.m. snelheidsremmende maatregelen en het aanleggen van een voetpad langs deze doorgaande weg ’is op de lange baan geschoven’. Oorzaak is de inspraakprocedure. De dorpsraad is goed betrokken bij de planontwikkeling en was tevreden over het eindresultaat. Tijdens een inspraakavond hebben ook andere bewoners hun mening gegeven en deze meningen zijn meegenomen in de aanpak. Vervolgens kwam het signaal dat niet alle bewoners zich konden vinden in het voorstel en heeft de gemeente beslist het voorstel terug te trekken om opnieuw met de bewoners te gaan praten. Het uitstel heeft er wel toe geleid dat niet kan worden aangehaakt bij de huidige werkzaamheden in de Emmastraat. De bewoners manen de gemeente tot spoed, want het is in de Julianastraat ’levensgevaarlijk’. De gemeente geeft aan dat de aanpak van deze straat opnieuw zal worden kortgesloten met de bewoners en dat dit nog voor de verkiezingen zal plaatsvinden. Overige verkeerspunten: De Polenlaan vraagt onderhoud vanwege de putten in de weg. Van de lantaarnpalen die in de Vlasstraat zijn neergezet, staan er 3 scheef. Er wordt verzocht om ze recht te zetten. In de jeugdenquête worden de volgende verkeersonveilige punten benoemd: de rotonde bij het zwembad in Hulst, bij de school in Sint Jansteen en in Heikant zelf de situatie bij de kerk en de Oude Galgenstraat. Groen en overige ruimtelijk zaken Uit de bewonersavond: Bewoners vinden dat Heikant te weinig groen heeft, ’het is echt verschrikkelijk kaal’. Opgemerkt wordt dat van eerdere plannen voor verfraaiing van het dorp met boompjes en lantaarpalen ’totaal niets is terechtgekomen’. De gemeente geeft aan dat uitgezocht wordt in welke fase het plan verkeerd en dat de stand van zaken wordt doorgegeven aan de dorpsraad. Een bewoner signaleert dat de laatste paar jaar vaker sprake is van blikseminslag, vooral in een straal van 200 meter rond de kerk. De vraag is of de bliksemafleider op de kerk nog juist functioneert. Vanuit de gemeente zegt men toe dit te laten onderzoeken. Gemeenschapscentrum ’t Heike en Project Leefbaar Heikant Het exacte bouwjaar van ’t Heike is onbekend 78. Het is een vrijstaand gebouw en heeft de volgende ruimten: een grote zaal die in tweeën kan worden gesplitst, een gymzaal, keuken, berging en bar. Het gemeenschapscentrum wordt alleen gebruikt door de Heikantse verenigingen. De activiteiten die in ‘t Heike plaatsvinden omvatten onder meer activiteiten voor ouderen, bijeenkomsten, feesten en bruiloften. Verder maken de biljartvereniging en de duivenvereniging regelmatig gebruik van het gebouw en wordt de gymzaal door de plaatselijke basisschool veelvuldig benut. 79 78 79

Ook een zoektocht in het dorpsplan 1995 leverde geen resultaat op. Telefonische informatie via de beheerder.

102

Ook biedt ’t Heike onderdak aan het Project Leefbaar Heikant (proefperiode 2001 t/m 2003). Dit ‘servicepunt in ontwikkeling’ heeft tot doel de leefbaarheid van Heikant te bevorderen door het leveren van diensten en verbreding van de ontmoetingsfunctie van het gemeenschapshuis. Van het project zijn momenteel vooral het computerleercentrum en de ontmoetingsfunctie uitgebouwd. In de komende jaren worden onder meer de servicediensten en jeugdactiviteiten verder ontwikkeld. Uit de bewonersavond: Over ’t Heike zijn de bewoners tevreden. De kwaliteit van de voorziening en de organisatie zijn goed. Ook over het dorpsleercentrum binnen het Project Leefbaar Heikant en over de beheerder zijn de bewoners tevreden. ’ Het succes is voor de huidige beheerder. Die neemt de initiatieven en ontplooit blijkbaar dusdanige activiteiten dat iedereen daar voor komt.’ Men hoopt dat het project na de experimentperiode voortgezet kan worden. Het zijn vooral jongeren en ouderen die er gebruik van maken. ’De middenmoot’ heeft zelf thuis een pc en hebben een eigen druk sociaal leven, waardoor ze minder aangewezen zijn op ’t Heike om mensen te ontmoeten. Wel vraagt het project om uitbreiding van voorzieningen en activiteiten. Zie hiervoor reeds bovengenoemde wensen bij ‘voorzieningen en bereikbaarheid’.

6

CONCLUSIES HEIKANT

Het betreft conclusies op hoofdlijnen, over de meest opvallende en toekomstgerichte thema’s uit de kernbeschrijving. Naast deze conclusies per kern, is er een aparte rapportage met conclusies en aanbevelingen voor de totale nieuwe gemeente Hulst. De gezamenlijke kernbeschrijvingen, het beleidsmateriaal en de gehouden interviews met instellingen vormen hiervoor het basismateriaal. Algemeen uitgangspunt is de toekomstvisie van de nieuwe gemeente Hulst 80. De meest relevante speerpunten voor de kernen zijn: - behoud en waar mogelijk verder versterken van het voorzieningenniveau in de kernen en hiervoor beleid ontwikkelingen, gericht op maatwerk en behoefte. - behoud van een goed woon- en leefklimaat - een interactieve relatie tussen gemeente en bewoners. Voor Heikant kunnen enkele basisconclusies worden getrokken: - Heikant wil een leefbaar, veilig en sociaal dorp zijn; - Heikant wil goed openbaar vervoer; - over de dorpsraad is er de vraag of zij tevreden is over de samenwerking met de gemeente. Overkoepelende thema’s zoals woningbouw, woonzorgvoorzieningen voor ouderen, recreatie en toerisme e.d. komen alleen aan de orde in de rapportage voor de totale gemeente. Heikant: leefbaar, veilig en sociaal De belangrijkste speerpunten van de bewoners zijn: behoud van het bloeiende verenigingsleven, woningbouw, uitbreiding van het voorzieningenniveau, ontmoetingsplaatsen, behoud en uitbreiding van het Project Leefbaar Heikant, een (skate)voorziening voor de jongeren, verkeersveiligheid en groen. De bewoners waarderen de sociale betrokkenheid en het bloeiende verenigingsleven in Heikant. De hoop dat dit voor de toekomst behouden kan blijven loopt parallel aan de zorg voor 80


103

voldoende vrijwilligers. Dit signaal komt vanuit het verenigingsleven, maar spreekt b.v. ook uit de behoefte aan extra vrijwilligers bij de dorpsraad. Voor het vrijwilligersprobleem ligt een link naar de landelijke trend dat vrijwilligers vooral projectmatig inzetbaar zijn en steeds minder voor structurele taken. Dit probleem komt in diverse kernen in Hulst/Hontenisse naar voren. Hier ligt een link naar gemeentelijk vrijwilligersbeleid, een thema dat verder wordt uitgewerkt in de rapportage voor de totale gemeente. Wat ook opvalt in Heikant is dat bewoners de relatie tussen de aanwezigheid van voorzieningen en mogelijkheden voor sociale contacten van met name de ouderen, nadrukkelijk naar voren brengen. Dit wordt tevens bevestigd met de opmerking dat 75-plussers minder deelnemen aan KBO-activiteiten. Een aantal speerpunten op dit vlak komen samen in de wens voor uitbreiding van het Project Leefbaar Heikant. Bewonerswensen zoals een geldautomaat, een boodschappenvoorziening en een café-achtige ontmoetingsplaats zijn terug te vinden in het oorspronkelijke projectplan voor het Project Leefbaar Heikant. Een geldvoorziening was eerder niet realiseerbaar. Gezien de verwachting dat in de nieuwe gemeente Hulst meer kernen servicepunten zullen krijgen en recente publicaties over geldvoorzieningen op het platteland, zijn hiervoor mogelijk in de toekomst wel creatieve plannen te ontwikkelen. Een boodschappenvoorziening (b.v. boodschappenafhaalpunt) en de caféfunctie van’t Heike vragen om verdere ontwikkeling. Verder wordt de behoefte aan jeugdactiviteiten – ook een idee binnen het Projectplan Leefbaar Heikant – bevestigd via de jeugdenquête. Dit vraagt, evenals de behoefte aan een skatevoorziening voor de jeugd om nadere uitwerking. Naast een warm pleidooi van de jeugd zelf, is er het hulpaanbod van enkele ouders en de indicatie dat het om een redelijke groep skatende jongeren gaat. De omvang van de groep (aankomende) jongeren in Heikant (57 kinderen van 5 – 9 jaar en 63 van 10 –14 jaar) bevestigen de behoefte aan jeugdvoorzieningen/activiteiten. Inmiddels is een plan in ontwikkeling voor een skate / basketbalvoorzieningen. Jeugdactiviteiten/voorzieningen, verkeersveiligheid, en groen zijn bij uitstek punten voor verdere uitwerking tussen de gemeente en de dorpsraad. De bevolkingsopbouw in Heikant wijkt iets af van de opbouw in de nieuwe gemeente Hulst. De middengroepen (35 – 60 jaar) en de jeugd (0 – 19 jaar) zijn in Heikant relatief iets meer, dan wel goed vertegenwoordigd. Dit bevestigt het beeld van bewoners dat Heikant vooral voor de middengroepen een aantrekkelijke woonkern is. Bewoners leggen de relatie tussen bevolkingsopbouw, leefbaarheid en woningbouw. De woningbouw in Heikant is in de afgelopen 20 jaar geleidelijk, maar gestaag geweest met gemiddeld bijna 5 woningen per jaar 81. Dit heeft mogelijk bijgedragen aan het relatief grote aandeel jeugd en middengroepen in Heikant. Er zijn echter meer factoren dan woningbouw alleen, die een jonge bevolkingsopbouw kunnen verklaren en garanderen (zie hiervoor de rapportage voor de totale gemeente). Uiteraard ligt er in Heikant wel een relatie tussen omvang van de middengroep en de omvang van groep 0 – 19 jarigen. De ondervertegenwoordiging van de oudste leeftijdsgroepen is logischerwijs verklaarbaar door de beperkte aanwezigheid van ouderenvoorzieningen in Heikant en concentratie van de woonzorg voor ouderen in De Blaauwe Hoeve in Hulst. Heikant: goed openbaar vervoer De bereikbaarheid van voorzieningen met het openbaar vervoer is voor de nabije toekomst een speerpunt in Oost-Zeeuws-Vlaanderen. Met de opening van de tunnel en het verdwijnen van de veerboot zal het openbaar vervoer naar verwachting wijzigen. De concentratie van regionale voorzieningen in Hulst (voortgezet onderwijs, avond/weekendspreekuur huisartsen81


104

post en mogelijk in de toekomst alle gemeentelijke diensten) en Terneuzen (middelbaar onderwijs, huisartsenpost en ziekenhuis) maken voorzieningen voor met name ouderen en jongeren (b.v. voorgezet onderwijs in Goes) slechter bereikbaar. Heikant: een redelijk tevreden dorpsraad De Dorpsraad Heikant communiceert actief met haar achterban en heeft behoefte aan uitbreiding van het aantal dorpsraadleden. Over haar contact met de gemeente is de dorpsraad redelijk tevreden, alleen de informatievoorziening vanuit de gemeente naar de overige bewoners zou verbeterd moeten worden. Daarnaast zijn er signalen dat er onvoldoende items uit de dorpsplan 1995 zijn gerealiseerd c.q. zijn meegenomen in de gemeentelijke meerjarenbegroting. Met deze kernbeschrijving heeft de dorpsraad een instrument in handen om een basis te leggen voor een goede communicatie met de nieuwe gemeente en verder te werken aan de leefbaarheid van het dorp. Voor de bewonerswensen uit de kernbeschrijving en de resterende punten uit het dorpsplan 1995 zou een nieuwe prioriteitenlijst opgesteld moeten worden door de dorpsraad, met terugkoppeling naar de overige bewoners. Vervolgens zou hierover, conform de huidige werkwijze, gemeentelijke besluitvorming plaats moeten vinden met opname van de realiseerbare punten in de meerjarenbegroting. Aanbevelingen: 9. Deze kernbeschrijving benutten als basis voor concretisering van het toekomstige ‘kernenbeleid op maat’. 10. Het verder ontwikkelen van een gezamenlijke visie (gemeente, dorpsraad, verenigingen) op ‘Heikant leefbaar, veilig en sociaal’. De conclusies bij deze thema’s zijn hiervoor een eerste aanzet. 11. Dorpsraad: het opstellen van een nieuwe prioriteitenlijst door de dorpsraad en besluitvorming hierover door de gemeente. 12. Openbaar vervoer – in welke vorm dan ook - tot speerpunt maken van overleg tussen Connexxion, gemeente, dorpsraden en eventuele overige belanghebbende partijen.

105

106

KERNBESCHRIJVING HENGSTDIJK

107

1

INLEIDING

De kernbeschrijving is ingedeeld in drie thema’s: sociaal, economisch en ruimtelijk. Eerst biedt paragraaf 2. een historische blik op de kern. In de sociale paragraaf (par. 3.) komen onder meer de bevolkingsanalyse en het dorps- en verenigingsleven aan de orde. De economische paragraaf (par. 4.) gaat over bedrijven, werkgelegenheid en toekomstige economische ontwikkelingen. De paragraaf ‘ruimtelijk’ (par. 5.) geeft ondermeer een beeld van wonen, voorzieningen en bereikbaarheid. In paragraaf 6. zijn voor Hengstdijk conclusies op hoofdlijnen geformuleerd. In de conceptversie van de kernbeschrijvingen waren alle gegevens per kern gerelateerd aan cijfermateriaal voor de gemeente Hontenisse. In deze eindversie zijn de gegevens per kern zoveel mogelijk vergeleken met cijfers voor de nieuwe gemeente Hulst. Of sprake is van vergelijking met de ‘oude’ dan wel met de ‘nieuwe’ gemeente is per onderwerp steeds aangegeven. Wat betreft de jeugdenquête heeft slechts één jongere uit Hengstdijk de vragenlijst ingevuld. Deze informatie is niet verwerkt in de kernbeschrijving. De mening van deze respondent wordt wel meegenomen in de conclusies van de totale jeugdenquête in de eindrapportage voor nieuwe gemeente Hulst.

2 GESCHIEDENIS Hengstdijk is waarschijnlijk het oudste dorp in de gemeente Hontenisse. De dijk waarop het is gebouwd werd opgeworpen in 1161 en in dat jaar werd er een parochie gesticht. Hoewel het een open verbinding had met de Westerschelde via de kreek De Vogel en de Saxhaven (Oude Haven) en alle tijd had om te groeien, is dat nooit gebeurd. Het dorp heeft nooit meer dan duizend inwoners geteld. Wel waren er allerlei basisvoorzieningen zoals een kerk, een school, een slager, een bakker, cafés, een smid, een wagenmaker en winkels. In de jaren na de Tweede Wereldoorlog zijn veel van die voorzieningen uit het dorp verdwenen. Ook het oorspronkelijke karakter van 'landbouwdorp' is veranderd. Er is nagenoeg niemand meer die bij de plaatselijke boeren werkt. De meeste inwoners werken buiten het dorp in de industrie of de dienstensector. Kerk en school heeft het dorp tot nu toe kunnen te behouden. Hengstdijk was tot 1936 een zelfstandige gemeente. 82

3

SOCIAAL

Bevolkingsopbouw Per 1-1-2002 heeft Hengstdijk 753 inwoners. De verdeling over de leeftijdsgroepen is te zien in tabel 1. en figuur 1. Vergeleken met de nieuwe gemeente Hulst zijn de oudere leeftijdsgroepen (70+) in Hengstdijk ondervertegenwoordigd. Enkele middengroepen zijn juist relatief meer aanwezig. In de periode 1998 – 2002 neemt de bevolkingsomvang in Hengstdijk iets af (-1%).

82

Website Gemeente Hontenisse.

108

Figuur 1:

Bevolkingspiramide Hengstdijk per 1-1-2002 (in relatie tot de nieuwe gemeente Hulst en Nederland)


Tabel 1:

Leeftijdsverdeling Hengstdijk per 1-1-2002


Hengstdijk Aantal % 135 18 109 15 518 69 149 20 83 11 17 2 753



Politieke kleur Het betreft hier een analyse van Hengstdijk t.o.v. de ‘oude’ gemeente Hontenisse. Tijdens de Tweede Kamerverkiezingen 1998 stemden zowel Hengstdijk als de totale gemeente Hontenisse het meest PvdA, gevolgd door CDA en VVD. In 2002 stemmen Hengstdijk en Hontenisse overwegend CDA en LPF. De uitslagen van de gemeenteraadsverkiezingen 1998 laten een ander beeld zien door de dominante rol van ‘lokale partijen’ in de Hontenisser gemeentepolitiek. In Hengstdijk behalen de ‘lokalen’ ieder een kwart tot bijna een derde van de kiezers. Zowel in Hengstdijk als gemeentebreed is Algemeen Belang de grootste partij.

109

Tabel 2:

Verkiezingsuitslag Hengstdijk: Tweede Kamerverkiezingen 1998 en 2002

In percentages: PvdA VVD CDA D66 Groen Links SP LPF Overig Totaal aantal stemmers

Hengstdijk 1998 2002 29 10 24 13 28 36 8 4 5 7 1 5 21 5 4 362

407

Gemeente Hontenisse 1998 2002 35 10 22 14 26 41 5 3 6 5 3 5 19 4 3 4527

4961

Bron: Gemeente Hontenisse

Tabel 3:

Verkiezingsuitslag Hengstdijk: Gemeenteraadsverkiezingen 1998

In percentage: CDA Algemeen Belang Groot Hontenisse Progr. Hontenisse

Hengstdijk 17 30 27 26

Gemeente Hontenisse 25 31 26 18

373

4997

Totaal aantal stemmers Bron: Gemeente Hontenisse

Dorps- en verenigingsleven Uit de dorpsschouw en de levendige discussies tijdens de eerste bewonersavond op 16 mei 2002 blijkt dat Hengstdijkenaren betrokken zijn bij hun dorp. Ongeveer 50 bewoners - bijna 7 % van de totale bevolking - waren aanwezig. Sociale thema’s waren onder meer het verenigingsleven, de behoefte aan jeugdactiviteiten en de positie van de dorpsraad. Uit de dorpsschouw en beide bewonersavonden: Hengstdijk heeft een bloeiend verenigingsleven. Inwoners kunnen deelnemen aan diverse activiteiten, variërend van de knutselclub tot de dans- of badmintonvereniging. De betrokkenheid bij het verenigingsleven is groot. ’Als je hier iets organiseert heb je gelijk het hele dorp mee, iedereen helpt, iedereen draagt z’n steentje bij.’ Dat wil zeggen, er zijn voldoende vrijwilligers voor evenementen. Voor bestuursfuncties zijn echter onvoldoende mensen beschikbaar. Onder meer de KBO, de dorpsraad en het kerkbestuur kampen hiermee. Er is met name behoefte aan verjonging van de besturen, maar ’ helaas is er te weinig jeugd die wil toetreden’. Hengstdijk is bijzonder door de jaarlijkse evenementen die er worden georganiseerd, zoals het Midzomerfeest, het Kunstweekend en de exposities in de kerk. De bewoners zijn lovend over de groep mensen die zich inzet voor behoud van de kerk en hoe zij het multifunctioneel gebruik ervan bevordert. Het is belangrijk ‘deze vrijwilligers gestimuleerd te houden’. Overigens kan de Stichting Behoud Catharinakerk nog nieuwe vrijwilligers gebruiken. Er is behoefte aan meer activiteiten voor de jeugd van ± 8 – 16 jaar. De dorpsraad heeft een keer een disco georganiseerd. Dit was een groot succes en vraagt om een vervolg. Het ontbreekt de dorpsraad echter aan geld voor dergelijke activiteiten en een subsidieverzoek bij de gemeente werd afgewezen. De gemeente geeft aan een dergelijk subsidieverzoek niet te kennen en dat de nieuwe gemeente Hulst moet proberen in te spelen op dergelijke behoeftes via het jeugden jongerenbeleid. Tabel 4:

110

Verenigingen Hengstdijk


Verenigingen Hengstdijk Kath. Bond voor Ouderen – Hengstdijk Nationaal Reumafonds - Hengstdijk NL Hartstichting, afd O Z-Vl – V’w/H’dijk Politieke partijen - lokale afdelingen van CDA, Algemeen Belang, Groot Hontenisse, Progressief Hontenisse.


RK Parochie Hengstdijk

Sociaal-culturele activiteiten:

Catharina Zangkoor Hengstdijk Creatieve Groep Hengstdijk Dorpsraad Hengstdijk Feestcomité Hengstdijk KBO (diverse activiteiten voor ouderen) St. Nicolaascomité Hengstdijk Werkgroep Reijgerskreek


Badmintonclub Hengstdijk Ouderengymclub Hengstdijk Ruitervereniging Wielercomité Hengstdijk

Bron: Gemeentegids Hontenisse 2002, dorpsschouw, bewonersavond

Het is, sociaal gezien, mooi en goed wonen in Hengstdijk. De bewoners spreken over een hechte gemeenschap en veel woongenot. De bewoners van Reijgerskreek ervaren hun integratie binnen het dorp echter als onvoldoende.’We willen dit wel, maar het dorp geeft ons het gevoel dat we er niet bijhoren.’ Dit thema komt tijdens beide bewonersavonden naar voren. Door dit onderwerp bespreekbaar te maken hoopt men elkaar ‘anders te gaan zien’. Verder heeft Reijgerkreek heeft een eigen ‘wijkraad’. Een groep dorpsbewoners geeft aan niet van het bestaan van deze ‘wijkraad’ af te weten. De behoefte aan voorzieningen voor ouderen komt aan de orde in de par. Ruimtelijk bij voorzieningen en bereikbaarheid. De KBO organiseert sporten spelactiviteiten voor ouderen. Daarnaast komt in Hengstdijk het thema ‘stille armoede’ onder ouderen naar voren. De omvang van dit probleem is niet bekend. Het signaal komt vanuit de KBO, waar ouderen aangeven dat hun vaste lasten steeds maar stijgen. Men vermoedt dat hun budget te krap wordt. Om kosten beheersbaar te maken oppert de KBO om aan ouderen die elkaar ergens naar toe brengen met de auto, een onkostenvergoeding beschikbaar te stellen. Bewoners geven ook aan dat schaamtegevoel een rol speelt. ’Mensen hebben hun hele leven hard gewerkt en altijd alles zelf gedaan, dan gaan ze niet zomaar aan de gemeente geld vragen voor een nieuwe bril.’ Vanuit de gemeente geeft men aan dat wordt geprobeerd om de drempel voor gebruikmaking van financiële voorzieningen 83 zo laag mogelijk te houden. Er worden b.v. folders huis-aanhuis verspreid en mensen hoeven voor een aanvraag niet naar een gemeenteloket, maar kunnen daarvoor terecht bij de St. Welzijn voor Ouderen, de KBO’s en de ouderenadviseurs. De kerk in de zin van kerkbezoek is ’naar verhouding met de rest van de regio heel goed’. Er zijn circa 300 parochianen, waarvan er wekelijks zo’n 45 de kerk bezoeken. Het gaat voornamelijk om 50-plussers. Vier keer per jaar organiseert de kerk met het schoolbestuur een jongerendienst. Door de deelname van schoolkinderen en ouders, trekken deze diensten drie maal zoveel bezoekers dan normaal. Relatie bewoners - gemeente 83

Aan voorzieningen zijn er o.m.: een eenmalige bijdrage voor sociaal-culturele activiteiten, een collectieve ziektekostenverzekering en een kwijtscheldingsregeling voor gemeentelijke belastingen.

111

De dorpsraad Hengstdijk bestaat ongeveer 20 jaar. Het contact met de gemeente ervaart de dorpsraad als moeizaam. Uiteindelijk krijgen ze wel het nodige voor elkaar, maar het vraagt een engelengeduld van vrijwilligers. Deze mening wordt door meerdere verenigingen in Hengstdijk gedeeld. Antwoord of de beloofde uitvoering van de gemeente laat vaak lang op zich wachten. Daardoor voelt de dorpsraad zich niet altijd serieus genomen. ’We worden meer als zeurpieten beschouwd, dan als mensen die positief bijdragen aan de gemeenschap.’ De dorpsraad noemt een aantal voorbeelden. De renovatie van het dorpscentrum: met plannen en verzoeken hiervoor heeft de dorpsraad en vervolgens een stichting, opgericht vanuit de school, zich 15 jaar beziggehouden. Activiteiten voor de jeugd van 8 – 16 jaar: voor deze leeftijdsgroep is er weinig te doen in Hengstdijk. De dorpsraad heeft uit eigen middelen een disco georganiseerd. Dit was een succes en vroeg om een vervolg. Het subsidieverzoek dat de dorpsraad indiende is door de gemeente afgewezen. Uit eigen middelen kan de dorpsraad dergelijke activiteiten niet bekostigen. De jaarlijkse subsidie (circa € 210) benut de dorpsraad onder meer voor medefinanciering van de dorpskrant. Als laatste voorbeeld de notulen van gesprekken met het college van B&W. In het verleden had de dorpsraad één à twee keer per jaar overleg met het college. De dorpsraad verzocht om notulen, maar ontving deze niet. Vervolgens nam de dorpsraad het initiatief zelf te notuleren, stuurde de notulen ter goedkeuring naar de gemeente, maar ontving geen reactie terug. Ook over het contact met het waterschap oordeelt de dorpsraad negatief. De dorpsraad heeft ondermeer met het waterschap te maken als het gaat om de verkeersveiligheid aan de Hengstdijksestraat (zie par. Ruimtelijk) en de wens voor een wandel/fietspad door natuurgebied De Putting (zie par. Economie bij toerisme en recreatie). Op verzoeken die de dorpsraad aan het waterschap voorlegde werd steeds negatief beslist. Het contact met de achterban komt tijdens de bewonersavonden aan de orde. Het gaat dan vooral over wederzijdse verwachtingen tussen de dorpsraad en de inwoners. De bewoners vragen zich af ‘wat doen jullie eigenlijk, we horen maar niets’, terwijl de dorpsraad aangeeft ‘we willen wel, maar ervaren geen betrokkenheid van bewoners’. De activiteiten van de dorpsraad hebben weliswaar in het verleden tot positieve resultaten geleid84, de laatste tijd horen de inwoners van Hengstdijk weinig van de dorpsraad. Kritiek is er b.v. op het ontbreken van inzicht in de uitgaven van de dorpsraad en het feit dat leden ’al 25 jaar in het bestuur’ zouden zitten. Dat de dorpsraad alleen bestaat uit ’mensen van buiten Hengstdijk’ is deels punt van kritiek, maar men vindt ook dat de Hengstdijkenaren dan zelf maar lid van de dorpsraad moet worden. De dorpsraad geeft aan dat zij diverse vergeefse pogingen heeft ondernomen om nieuwe bestuursleden te krijgen. Zij roept de inwoners opnieuw op om zich bij de dorpsraad aan te sluiten. Ook schrijft de dorpsraad een paar keer per jaar in de dorpskrant. Een inwoner roept de dorpsraad op vaker van dit medium gebruik te maken. De dorpsraad beaamt dat haar overige activiteiten momenteel op een laag pitje staan. Demotivatie is hiervan de oorzaak. Enerzijds door de geringe interesse voor het werk van de dorpsraad bij bewoners. Twee à drie jaar geleden is de laatste openbare vergadering gehouden, daar kwam geen enkele bewoner heen. Anderzijds door de moeizame communicatie met de gemeente (zie hierboven). De dorpsraad hoopt in de toekomst een spil voor het dorp te worden in de communicatie naar de gemeente. De dorpsraad heeft wensen en ideeën over het haar relatie met de nieuwe gemeente Hulst en het waterschap. De dorpsraad wil in een vroegtijdig stadium – ’in de ontwikkelingsfase’ bij zaken betrokken worden. Primair wil de dorpsraad inspraak in locale onderwerpen, maar waar het Hengstdijk raakt wil zij ook bij regionale thema’s betrokken worden. ’Zij moeten een lijstje geven met de jaarplanning voor het dorp en daarbij de vraag stellen ’wat vinden jullie ervan’ Het moet tweerichtingsverkeer worden.’ Ook voelt de dorpsraad wel voor een vaste 84

Voorbeelden: bruggetjes in het Wandelbos, restauratie van het oorlogsmonument, verbetering van bestratingen en verkeersveiligheid, inspanningen voor verbetering van het dorpscentrum en het bankje + fietsenrekken bij De Schuur.

112

contactpersoon - contactambtenaar en/of dorpenwethouder - bij de nieuwe gemeente. ’Iemand die weet wat er leeft in het dorp.’ Zowel door de dorpsraad zelf als tijdens de bewonersavond is aangegeven dat dorpsraden meer moeten samenwerken. Het reeds georganiseerde overleg met de gezamenlijke dorpsraden ervaart de dorpsraad als zinvol. ’Van elkaar kun je veel leren’. De gemeente ervaart de gesprekken met dorpsraden in het algemeen als positief. In de toekomstvisie voor de nieuwe gemeente is het benoemen van een vaste contactpersoon voor de kernen/dorpsraden één van de uitgangspunten die nog verder uitgewerkt zullen worden. Bewoners en gemeentelijke herindeling Een thema dat kort tijdens de dorpsschouw is besproken. Hengstdijk kijkt met een kritische blik naar de herindeling. Men vreest voor minder rechtstreekse contacten met de gemeente en dat de kleine kernen financieel gezien ’lager op de prioriteitenlijst’ komen staan. De herindeling mag niet ten koste gaan van voorzieningen in de kleine kernen, luidt de stelling. Als kans zien de bewoners meer professionaliteit voor het ambtelijk apparaat, vanuit de optiek dat een grotere gemeente meer specialisten kan aantrekken. Tijdens de bewonersavond is de vraag gesteld naar de financiële vertaling van de nieuwe gemeente om de huidige voorzieningen te behouden voor de kleine kernen. Sociale Veiligheid Thema’s als onveiligheidsgevoelens en sociale controle zijn in Hengstdijk niet door de bewoners als probleem naar voren gebracht. In algemene zin wordt tijdens de bewonersavond een vraag gesteld over de stijgende criminaliteit, jeugdcriminaliteit in het bijzonder. Men vraagt zich af of de gemeente de oorzaken hiervan onderzoekt en er vervolgens iets mee doet. Bewoners geven aan dat de criminaliteit in Hengstdijk meevalt. En voor zover die er wel is ’zijn het geen Hengstdijkenaren’. Tijdens de bewonersavond meldt burgemeester Vogelwaar het oprollen van een hennepkwekerij in Hengstdijk.Verder zal de gemeente de gestelde vragen als een agendapunt inbrengen in het reguliere overleg met de politie. De politie zal worden gevraagd of de opmerkingen uit Hengstdijk overeenstemmen met de waarnemingen van de politie en zo ja, welke aandacht hieraan kan worden besteed. Overlast is er in Hengstdijk in de vorm van verkeersoverlast van vrachtwagens die vanwege slechte bewegwijzering naar bedrijven het dorp doorkruisen (zie verder par. Ruimtelijk bij verkeersveiligheid). Enkele bewoners uit het buitengebied geven aan overlast te hebben van toeristen. Zij tonen te weinig respect voor andermans eigendommen. De bewoners uit het dorp ervaren geen last van toeristen/campinggasten. Onderwijs De opheffingsnorm voor basisscholen wordt in de nieuwe gemeente Hulst 38 leerlingen. Daarnaast is er een aantal bijzondere voorwaarden, waardoor een school met minder dan 38 leerlingen toch in stand gehouden kan worden. De criteria hiervoor hebben te maken met de gemiddelde schoolgrootte van scholen die vallen onder één bestuur/samenwerkingsverband, de laatste school van een bepaalde signatuur binnen een straal van 5 km met tenminste 50 leerlingen of als het een openbare school betreft, de laatste school binnen 10 km. Voor Hengstdijk geldt één van de bijzondere voorwaarden, doordat de St. Jozefschool deel uitmaakt van een stichting waaronder meerdere scholen vallen. De opheffingsnorm voor Hengstdijk ligt hierdoor op 23 leerlingen. Uit de dorpsschouw en de eerste bewonersavond: De school is erg belangrijk voor het dorp. Om deze in stand te kunnen houden moet het dorp blijven verjongen en daar is woningbouw voor nodig (zie verder par. Ruimtelijk bij wonen). Tabel 5:

Leerlingaantallen Hengstdijk 1998 - 2001

113

Basisschool St. Jozefschool (rk)

01-10-01 52

01-10-00 49

01-10-99 52

01-10-98 55


Uit tabel 5. blijkt dat het leerlingenaantal in de afgelopen 4 jaar redelijke stabiel is gebleven (rond de 50 kinderen). Het aandeel ‘doelgroepleerlingen’ 85 is in Hengstdijk 21% 86. Binnen de totale gemeente Hontenisse bestaat dit percentage ‘doelgroepleerlingen’ voor het overgrote deel uit kinderen uit gezinnen met laag opgeleide ouder(s) (maximaal vbo-onderwijs) en enkele kinderen uit culturele minderheidsgroepen met laagopgeleide ouder(s). D.w.z. dat de twee andere categorieën – schipperskinderen en kinderen van ouders die een ander rondtrekkend bestaan leiden – niet zijn vertegenwoordigd in Hontenisse. 4

ECONOMISCH


Hengstdijk heeft 47 agrarische bedrijven 87. Naast de landbouw, heeft Hengstdijk 31 andere bedrijfsvestigingen. Dit is 2% van de totale bedrijvigheid binnen de nieuwe gemeente Hulst. De sectoren handel en reparatie, en horeca hebben de meeste vestigingen (ieder 6), de sector horeca biedt de meeste werkgelegenheid. Figuur 2:

Aantal vestigingen Hengstdijk per 1-5-2001

35

OVERIGE DIENSTEN

30


25

ZAKELIJKE DIENSTVERLENING FINANCIELE INSTELLINGEN

20

Aantal


15


10

BOUWNIJVERHEID

5


0 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

Jaar



De laatste vijf jaar (1997 – 2001) is het aantal vestigingen in Hengstdijk met 15 gestegen. Deze groei is verdeeld over bijna alle in Hengstdijk aanwezige sectoren. Hoewel het steeds gaat om kleine aantallen, is de toename van het aantal vestigingen het grootst (+3) bij de sectoren handel en reparatie, en zakelijke dienstverlening. In de figuren 3. en 4. wordt de werkgelegenheid opgesplitst in twee categorieën. De eerste betreft de totale werkgelegenheid, inclusief uitzendkrachten. De tweede categorie omvat het aantal personen dat fulltime werkt (15 uur of meer per week), exclusief uitzendkrachten.

85

D.w.z. leerlingen die een groter risico dan gemiddeld op onderwijsachterstand lopen. Deze leerlingen wegen zwaarder mee in de berekening van het aantal benodigde leerkrachten per school. 86 Peildatum is 1-10-2001. 87 Gemeente Hontenisse. De agrarische bedrijven zijn in de rest van deze paragraaf buiten beschouwing gelaten, omdat de gegevens van de Kamer van Koophandel geen volledig inzicht geven in de agrarische sector.

114

Figuur 3:

Totaal aantal werkzame personen per sector per 1-5-2001 – Hengstdijk

140

OVERIGE DIENSTEN

120


Aantal

100


80


60

HORECA

40


20

NUTSBEDRIJVEN

0

INDUSTRIE

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

Jaar



Het totale aantal personen, werkzaam bij bedrijven en instellingen in Hengstdijk is 118. Hiervan werken 86 mensen fulltime (73%). Grootste werkgever is de sector horeca (36 werknemers), gevolgd door de sector bouwnijverheid (32). Per saldo is de werkgelegenheid in Hengstdijk de laatste vijf jaar (1997 – 2001) gestegen met 39 werknemers (49%). Deze groei komt vooral voor rekening van de sectoren horeca, en handel en reparatie. Vanaf 1999 is voor de totale werkgelegenheid een geringe daling zichtbaar (zie figuur 3.). Figuur 4:

Aantal fulltime werkzame personen per sector per 1-5-2001 – Hengstdijk

90

OVERIGE DIENSTEN

80

Aantal


70

ONDERWIJS

60


50


40


30

HANDEL EN REPARATIE

20

BOUWNIJVERHEID

10

NUTSBEDRIJVEN

0

INDUSTRIE

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 Jaar



115

Werkloosheid 88 In Hengstdijk woont 4% van het totaal aantal geregistreerde werklozen in de nieuwe gemeente Hulst (509 per 1-1-2002). Wat betreft spreiding over de leeftijdscategorieën 15 t/m 64 jaar en opleidingsniveau is 85 – 90 % 25 jaar of ouder en heeft als opleidingsniveau maximaal MBO/VWO. De afgelopen 5 jaar is de werkloosheid in Hengstdijk met bijna de helft gestegen. Tabel 6:

Toeristische accommodaties Hengstdijk

Naam en soort camping

Aantal permanente plaatsen

Camping De Vogel (kampeerterrein) De Oude Haven (boerderij/minicamping) Totaal

600

Aantal nietpermanente plaatsen 0

2 89

15

602

15

Open van/tot hele jaar door april – november

Bron: campings zelf

Toekomstige economische ontwikkelingen Voor de toekomstige ontwikkelingen van bedrijven heeft de gemeente Hontenisse een ‘beleidsvisie bedrijventerreinen’ vastgesteld90. Hierin is de ruimtebehoefte verkend van binnen de gemeente gevestigde bedrijven. Ook is er in de beleidsvisie voor gekozen om niet bij elke kern in Hontenisse een bedrijventerrein te ontwikkelen, maar accenten te leggen bij de kernen Kloosterzande, Vogelwaarde en Walsoorden wat betreft uitbreidingsmogelijkheden van bedrijven en bedrijventerreinen. De beleidsvisie ligt momenteel (augustus 2002) ter beoordeling bij de provincie. In de toekomstvisie voor de nieuwe gemeente Hulst is de ontwikkeling van toerisme en recreatie in Oost-Zeeuws-Vlaanderen een belangrijk uitgangspunt. De gemeenteraad van Hontenisse heeft inmiddels een recreatievisie vastgesteld, waarin ook het project ‘Kloosterzande aan Zee’ is opgenomen. Dit idee voor toeristische ontwikkeling van de Kop van Hontenisse is bedacht door ondernemers en de gemeente Hontenisse. ‘Kloosterzande aan Zee’ verbindt Kloosterzande via een kanaal – de huidige N60 en het veerplein – met de Westerschelde. Kloosterzande krijgt volgens het plan een jachthaven met (recreatie-)woningen er omheen en voorzieningen zoals horeca en detailhandel. In de loop van 2002 tekenen de gemeente, de provincie en Rijkswaterstaat een convenant, waarin deze instanties een inspanningsverplichting aangaan voor de verdere ontwikkeling van het project. In het convenant staan centraal: de recreatieve belangen van Hontenisse (met als primaire doelstelling ‘Kloosterzande aan Zee’), natuurcompensatie en –ontwikkeling en waterberging. Voor onderstaande wensen van bewoners over natuurgebieden als De Vogel en De Putting zal de gemeente zich inspannen in haar overleg met het waterschap. Dit past tevens binnen de uitwerking van de plannen voor de versterking van de recreatie in de gemeente Hontenisse. 91 Tijdens de dorpsschouw en de bewonersavonden is over toerisme en recreatie uitvoerig gediscussieerd. ‘Kloosterzande aan Zee’ krijgt brede steun van bewoners. Vanuit de watersport is behoefte aan een extra jachthaven aan de Westerschelde. Voor de toekomst van Kloosterzan88

Werkloosheid is gedefinieerd als ‘niet werkende werkzoekende’ en omvat alle personen van 15 t/m 64 jaar die betaalde arbeid kunnen verrichten en ingeschreven staan bij een Centrum voor Werk en Inkomen. 89 Betreft 2 blokhutten, die het hele jaar worden verhuurd. 90 Gemeenteraad 30-01-2002. 91 Gemeente Hontenisse en PZC, 12-07-2002 artikel over Kloosterzande aan Zee.

116

de zou het ook goed zijn. Bovendien ’als het in Kloosterzande regent, druppelt het hier’. Een jachthaven brengt publiek mee dat wat te verteren heeft. Dat is goed voor de horeca en de overige middenstand in Kloosterzande. Toeristen die aanleggen voor een paar dagen komen ook richting Hengstdijk. En daarvan profiteert weer het café en mogelijk houdt Hengstdijk er een zomerwinkel aan over. Hengstdijk heeft al een bepaalde aantrekkingskracht op toeristen en recreanten door de bijzondere activiteiten die er jaarlijks worden georganiseerd. Het Midzomerfeest, het Kunstweekend, de exposities in de kerk e.d. trekken veel mensen uit de regio en toeristen. Toekomstige kansen voor toerisme en recreatie in Hengstdijk en directe omgeving zien de bewoners vooral in het toegankelijk maken van natuurgebieden. B.v. recreatieve voorzieningen rondom De Vogel. Dit watergebied is particulier bezit, voor het grootste deel verpacht t.b.v. visvangst en voor een klein gedeelte openbaar via de camping. De inwoners van Hengstdijk kunnen tegen betaling gebruik maken van dit openbare stuk. Wat het totale watergebied De Vogel betreft: deze moet toegankelijk worden voor iedereen. Er zou een wandelpad rond het water aangelegd kunnen worden en iedereen moet er b.v. kunnen surfen, kanoën en vissen. Natuurgebied De Putting moet toegankelijk gemaakt worden voor wandelaars en fietsers. Het huidige onverharde weggetje naar de Plattedijk zou voor dat doel een schelpenpaadje moeten worden. De Putting is weliswaar bescherm vogelgebied, maar de inwoners van Hengstdijk gaan ervan uit dat de combinatie met wandelen en fietsen moet kunnen. De dorpsraad heeft het idee voor een schelpenpad besproken met het waterschap, maar heeft nul op het rekest gekregen. Tijdens de bewonersavonden krijgt de dorpsraad het advies dit idee nogmaals voor te leggen aan het waterschap. Ook een manege zou een goede recreatieve voorziening zijn voor Hengstdijk. Er is een ruitervereniging met veel leden. Om een manege te realiseren zijn al de nodige – tot nu toe vergeefse – pogingen ondernomen.

5

RUIMTELIJK

Wonen Uit de dorpsschouw en beide bewonersavonden: De inwoners van Hengstdijk vinden ‘het er mooi en goed wonen’. De rust, het mooie dorp, de kerk, de mooie omgeving en de hechte gemeenschap worden zeer gewaardeerd. Een bewoonster typeerde Hengstdijk als ’een klein dorpje met een enorme camping eraan vast en enorme polders er omheen tot aan Vogelwaarde en Kloosterzande.’ De kerk is zowel van binnen als van buiten een sieraad voor het dorp. Stichting Behoud Catharinakerk is een toonbeeld van hoe je een kerkgebouw voor het dorp kunt behouden door het aanboren van geldbronnen voor restauratie en het stimuleren van multifunctioneel gebruik. Wat betreft woningbouw is het laatste uitbreidingsplan begin jaren ’90 ten zuiden van de kern gerealiseerd. In de daaropvolgende jaren zijn er binnen de kern enkele woningen toegevoegd aan de bebouwing (inbreiding). 92 Momenteel heeft Hengstdijk 9 seniorenwoningen 93. Conform de ‘Beleidsvisie Wonen’, die geldt voor de periode 1999 – 2009, concentreert de gemeente Hontenisse haar schaarse bouwmogelijkheden in de kernen Kloosterzande, Vogelwaarde en – in mindere mate – in Lamswaarde. Als de nieuwe gemeente Hulst dit beleid handhaaft, betekent dit voor Hengstdijk dat nieuwe impulsen gevonden zullen moeten worden via herstructurering en verbetering van de bestaande woningvoorraad. Herstructurering kan b.v. betekenen dat huurwoningen waar minder vraag naar is/leeg staan vervangen worden door vrije sector woningen. Verder is op dit moment nog onduidelijk of wijzigingen in het 92 93

Gemeente Hontenisse. Regionale Zeeuws-Vlaamse Woningbouwvereniging.

117

rijks- en provinciebeleid nieuwe bouwmogelijkheden voor de kleine kernen zullen scheppen. In het kader van herstructurering zal de gemeente de wensen van bewoners over de Norbertijnenstraat (zie hieronder) bespreken met de woningbouwvereniging en het resultaat daarvan terugmelden aan de bevolking van Hengstdijk. 94 Hengstdijk heeft een zgn. effectieve woningvoorraad van 240 woningen. Hiervan staan er 121 in de kern en 119 in het buitengebied; verhouding 1 : 1. Van de 16 tweede woningen staan er 3 in de kern en 13 in het buitengebied. De 57 woningen in Reijgerskreek dateren uit het eind van de jaren ’60. Deze behoren alle tot het buitengebied van Hengstdijk. 8 huizen in Reijgerskreek zijn aangemerkt als tweede woning, de overige 49 behoren tot de permanente woningvoorraad van Hengstdijk. 95 Tabel 7:

Woningvoorraad Hengstdijk kern + buitengebied per 1-1-2001

Effectieve woningvoorraad koop huur 196 82%

44 18%

w.v. leegstand 1

Tweede woningen 16 6%

Totale woningvoorraad 256

Bron: gemeente Hontenisse

Uit de dorpsschouw en beide bewonersavonden: Woningbouw is gewenst in Hengstdijk, het houdt het dorp leefbaar.Woningbouw moet het dorp jong houden en dat is belangrijk voor het behoud van de school, het vrijwilligerswerk en voor de eigen kinderen die op het dorp willen blijven wonen. Huidige ‘lege plaatsen’ in de kern, b.v. aan de St. Josephstraat en in de bocht van de Meerkoetstraat, moeten bebouwd (kunnen) worden. Voor Zeeuwse landbouwbedrijven die vrij komen vanwege bedrijfsbeëindiging, moet dezelfde regeling gaan gelden als in enkele andere provincies. Daar geldt een woningbouwmogelijkheid op locaties waar bedrijfsgebouwen worden afgebroken. Voorbeeldlocatie in Hengstdijk is de voormalige varkenshouderij aan de Karnemelkstraat. De bewoners pleiten voor minder bemoeienis van de provincie: minder ’ regentenmentaliteit uit Middelburg’ en ’meer vrijheid van handelen in onze eigen leefomgeving’. Heikel punt is de juridische positie van de bewoners in Reijgerskreek. Reijgerskreek bestaat uit 57 (voormalige) recreatiewoningen, waarvoor ’al jaren lang’ een gedoogbeleid geldt voor permanente bewoning. Juridisch gezien zijn het nog steeds recreatiewoningen. De bewoners wensen officiële erkenning dat hun eigendom permanent bewoond mag worden. Het beleid van de woningbouwcorporatie t.a.v. de woningen aan de Norbertijnenstraat stuit op bezwaren van de bewoners. Een te groot aantal van deze goedkope huurwoningen gebruikt de corporatie als ‘wisselwoning’. Dit komt de leefbaarheid niet ten goede, omdat deze mensen maar voor enkele maanden in Hengstdijk blijven wonen en het deels om probleemgezinnen gaat. Er zijn recent woningen verkocht, maar de verkoop is stopgezet. De bewoners doen de volgende suggesties. Pas een verdeelsleutel toe voor een maximaal aantal wisselwoningen per kern, b.v. op basis van inwoneraantal. ’Dan weet je dat [als bewoners] en dan kun je daar rekening mee houden.’ Sloop een aantal woningen in de Norbertijnenstraat en ontwikkel er een nieuwbouwplannetje voor. Of verbeter de woningen en verhoog de huren. Voorzieningen en bereikbaarheid

Hengstdijkenaren zijn voor bijna alle diensten en levensbehoeften aangewezen op de regio. In het eigen dorp zijn een basisschool, twee cafés en een dierenarts gevestigd. Verder zijn er 94 95

Gemeente Hontenisse. Gemeente Hontenisse.

118

twee kampwinkel(tjes) waar de bewoners eventueel voor levensmiddelen terecht kunnen. Voor boodschappen en de huisarts gaat men naar Kloosterzande. De afstand Hengstdijk – Kloosterzande is 3,6 km. Middelbaar onderwijs ‘haalt’ men in zowel in Hulst als Terneuzen. En ook voor ziekenhuiszorg en sinds kort voor huisartsenhulp ’s avonds en in het weekend, is men aangewezen op deze twee plaatsen. De afstand Hengstdijk – Hulst bedraagt 11 km en Hengstdijk – Terneuzen is 16,7 km. Voor cultuur en ontspanning is men naast de eigen regio, ook georiënteerd op ‘de overkant’, Brabant en België. Het openbaar vervoer in Oost-Zeeuws-Vlaanderen zal naar verwachting wijzigen na de opening van de Westerscheldetunnel en het verdwijnen van de veerdienst Perkpolder-Kruiningen. Hierover bestaat nog geen duidelijkheid. De gemeente geeft aan dat zij geen directe zeggenschap heeft in de toekomst van het openbaar vervoer. In gesprekken met de provincie en Connexxion zal de gemeente wensen en knelpunten naar voren brengen en openbaar vervoer is een blijvend aandachtspunt voor de nieuwe gemeente Hulst. Hengstdijk heeft momenteel één bushalte. Hiervandaan rijdt buslijn 10 richting Terneuzen – Zelzate en richting Kloosterzande, via de veerboot naar Goes. Door de week tijdens de ‘spitsuren’ twee maal per uur, op de overige dagdelen één maal per uur. Voor wie met de bus naar Hulst wil, moet overstappen in Kloosterzande. Wat betreft de toekomst van het winkelbestand in de gemeente Hontenisse, heeft de gemeente opdracht gegeven voor het ontwikkelen van een detailhandelsnota. Dit onderzoek wordt op dit moment uitgevoerd en heeft tot doel de detailhandelsstructuur in met name de kernen Vogelwaarde en Kloosterzande te verbeteren. Het gemeentehuis in Kloosterzande blijft open. Bewoners kunnen er terecht voor een zo breed mogelijk aanbod van diensten aan een serviceloket. 96 Tabel 8:

Voorzieningen Hengstdijk

Kerken

Voorzieningen Hengstdijk Heilige Catharinakerk (rk)


Basisschool: St. Jozefschool (rk) Peuterspeelzaal ’t Hobbelpaardje


Dorpscentrum De Schuur


Bibliobus: 30 minuten per week Kermis Sportzaal De Schuur

Zakelijke diensten:

Dierenarts Café Café Restaurant


Begraafplaats

Bron: Gemeentegids Hontenisse 2002, bewonersavond

96

Merendeel van deze informatie: gemeente Hontenisse.

119

Uit de dorpsschouw en beide bewonersavonden: Bij voorzieningen die bewoners missen wordt vooral gewezen op het belang ervan voor de ouderen in het dorp. De bewoners zouden graag een supermarkt en een bank in het dorp hebben, maar realiseren zich dat deze geen bestaansrecht meer hebben in Hengstdijk. En bewoners die geen eigen vervoer hebben kunnen eventueel boodschappen laten bezorgen door de supermarkt uit Kloosterzande. Aan de andere kant zou men graag een geldautomaat en een zomerwinkel of rijdende winkel beschikbaar hebben, ’zodat mensen zelf kunnen kiezen wat ze aanschaffen’. Bewoners maken elkaar attent op de mogelijkheid om van de kampwinkel op camping De Vogel gebruik te maken. Deze ’onofficiële dorpswinkel is 6 à 8 maanden per jaar open’. En ook boerderijcamping De Oude Haven schijnt een winkeltje te hebben. De relatie voorzieningen - campinggasten geeft aanleiding tot een kritische noot. Door Camping De Vogel – gedurende het hele jaar open en met 600 permanente sta-plaatsen – heeft Hengstdijk vooral in de zomermaanden vijf maal zoveel inwoners. Daar is het voorzieningenniveau in de buurt, zoals brandweer en huisartsen, niet op gericht. Er zijn ook wensen met een link naar het idee voor een Servicepunt 97. Bewoners geven weliswaar aan dat zij de mogelijkheden van een Servicepunt en hoe je dat organiseert onvoldoende kennen. Maar in principe ’zien wij een Servicepunt wel zitten’ en komen er ideeën voor invulling naar voren. Er zouden b.v. spreekuren van de dorpsraad, van een bank en het postkantoor en van de gemeente kunnen komen. Er moet ook een internetverbinding komen, voor e-mailcontact met de gemeente en andere instanties. Vragen en klachten van bewoners kunnen dan via het Servicepunt worden doorgegeven. Er moet dan wel een afspraak komen dat organisaties de e-mails direct beantwoorden. De gemeente geeft aan dat nader onderzocht moet worden of Servicepunten in meerdere kernen ontwikkeld kunnen worden. Onder meer de resultaten van het project in Heikant worden daarvoor afgewacht. Over het openbaar vervoer zijn de bewoners op dit moment nog redelijk tevreden. ’Want er rijdt nog een bus, en die rijdt heel goed naar Terneuzen, die rijdt nog steeds heel goed naar de boot, maar heel slecht naar Hulst.’ Hulst is per bus alleen bereikbaar via Kloosterzande. Deze gebrekkige verbinding is met name lastig voor de jeugd en voor ouderen. ’Hulst heeft een scholengemeenschap van heb ik jou daar en de kinderen kunnen er met de bus nauwelijks komen.’ Punt van zorg is het openbaar vervoer na het verdwijnen van de veerboot. Bewoners vragen zich af of ze dan nog wel met de bus’naar de overkant kunnen geraken’. De gemeente moet zich sterk maken voor behoud van het openbaar vervoer. Want ’het openbaar vervoer moet blijven! Ook als de boot niet meer vaart!’ Wat betreft het openbaar vervoer voor ouderen is het gemeentehuis in Hulst straks zeer slecht bereikbaar. Wie via Kloosterzande met de bus naar Hulst gaat moet nog een heel stuk lopen, omdat de bus buiten het centrum stopt. Ouderen maken wel gebruik van de ‘Taxi com’, maar dat werkt niet goed vanwege de (vaak) lange wachttijden. Over het WVG 98-vervoer zijn ouderen wel tevreden. Voor hun dagelijkse boodschappen kunnen ouderen eventueel gebruik maken van de bezorgservice van de supermarkt in Kloosterzande. Daarnaast is er een groepje inwoners die regelmatig ouderen meenemen om in Hulst of Kloosterzande boodschappen te doen. Hengstdijk heeft voor ouderen behoefte aan woonzorgvoorzieningen. De bewoners spreken van een ’bejaardenvlucht’ en dat erger voorkomen moet worden. ’Als je de echte Hengstdijkenaren wilt ontmoeten dan moet je naar Kloosterzande.’ Ouderen moeten de mogelijkheid krijgen om in Hengstdijk te blijven wonen. Men pleit voor uitbreiding van zorg97

Servicepunten zijn bedoeld om de leefbaarheid te bevorderen in kernen waar veel voorzieningen zijn verdwenen. Via servicepunten kunnen activiteiten en diensten naar eigen behoefte van het dorp worden aangeboden. De provincie Zeeland stimuleert de ontwikkeling van servicepunten. Hiertoe wordt in de loop van 2002 een aantal proefprojecten gestart. Daarnaast hebben de dorpsraad en de gemeente Hulst in Heikant al een servicepunt ontwikkeld. 98 Wet Voorzieningen Gehandicapten.

120

voorzieningen voor ouderen van b.v. de thuiszorg en de beschikbaarheid ervan voor de kleinste kernen. De gezondheidszorg in de zin van bereikbaarheid van huisartsen is een punt van zorg. De avonden weekenddiensten van de drie huisartsen in de gemeente Hontenisse zijn sinds mei 2002 verplaatst naar het streekziekenhuis in Terneuzen. 99 Bewoners vrezen dat deze situatie met name voor ouderen problemen / gevaarlijke situaties zal opleveren. Overige opmerkingen t.a.v. voorzieningen: Het voetbalveld achter de school is vorige jaar opnieuw ingezaaid. Daar zou je nu weer kunnen voetballen, maar de goals moeten nog worden teruggeplaatst. De kinderspeeltuin aan de Norbertijnenstraat ligt op een verkeerde locatie. Het geeft ouders ’een onveilig gevoel’ om er hun kroost te laten spelen, b.v. omdat er kinderen worden weggepest. Bij de bushalte ontbreken verlichting en een fietsenstalling. Beide zouden zeer welkom zijn. Verkeersveiligheid en wegen

In het kader van het project Duurzaam Veilig is door de verschillende wegbeheerders - rijkswaterstaat, provincie, gemeenten en waterschappen - een convenant ondertekend. Doelstelling van het convenant is het drastisch terugbrengen van het aantal verkeersslachtoffers, onder meer via aanpassing van de verkeerscirculatie en snelheidsbeperkende maatregelen. Landelijk onderzoek wijst nl. uit dat de ernst van het opgelopen letsel vooral wordt bepaald door de snelheid van een voertuig. Voor de gemeente Hontenisse is Verkeersbureau Van Kleef ingehuurd om inzichtelijk te maken wat gedaan moet worden om aan het convenant te voldoen. Hiertoe behoort onder meer het categoriseren van wegen 100, waartoe inmiddels een categoriseringsplan is opgesteld. Als basis hiervoor gelden maximum snelheden van 30 en 50 km in de bebouwde kom, 60, 80 en 100 km op andere wegen. Over de aanpak van de kruising Hengstdijksestraat – Plevierstraat is al jaren discussie tussen de 3 verantwoordelijke wegbeheerders, de gemeente, de provincie en het waterschap. Omdat het een doorgaande route is voor Connexxion en hulpdiensten, stuitten b.v. verkeersremmende maatregelen op bezwaren bij deze instanties. 101 Uit de dorpsschouw en beide bewonersavonden: De kruising Hengstdijksestraat – Plevierstraat is één van de onveiligste punten in het dorp. Over de Hengstdijksestraat wordt veel te hard gereden. Veel kinderen moeten hier de weg oversteken en er gebeuren regelmatig ‘bijna ongelukken’. De bewoners opperen om de 50 km zone te vergroten door verplaatsing van het 50-km bord naar de ingang van camping De Vogel. Dit is reeds aangekaart bij het waterschap, maar deze voelt hier niet voor. Een rotonde of ’een kronkel in de weg’, het liefst in combinatie met verplaatsing van de borden verdient de voorkeur. De verkeersoverlast van vrachtwagens in het dorp kan voorkomen worden met een betere bewegwijzering naar bedrijven zoals Neckermann en Scheerders. Het gaat de bewoners concreet om een betere aanduiding van wegen en bedrijven. Ook de wens van de dorpsraad voor

99

In totaal 34 huisartsen in Midden- en Oost-Zeeuws-Vlaanderen hebben zich verenigd in een Huisartsenpost (HAP), gevestigd in het streekziekenhuis Terneuzen. Vanuit deze HAP verzorgen zij bij toerbeurt avond-, nachten weekenddiensten en diensten op feestdagen. Wie dan huisartsenhulp nodig heeft belt met de HAP, waar wordt bepaald welke hulp nodig is, of er een huisarts thuis langskomt of dat de patiënt zelf naar Terneuzen komt. Daarnaast kunnen inwoners uit de gemeenten Hulst en Hontenisse door de week (’s avonds van 20.00 – 21.00 uur) en in het weekend (van 12.00 – 15.00 uur) terecht op het spreekuur in de polikliniek in Hulst. Ook voor het spreekuur moet vooraf een afspraak worden gemaakt via de HAP. 100 Categoriseren: het toekennen van een bepaalde status aan wegen, gekoppeld aan een bepaalde maximum snelheid. Onderscheiden worden buiten de bebouwde kom: stroomwegen (max. 100 km/u), gebiedsontsluitingswegen (max. 80 km/u) en erftoegangswegen (max. 60 km/u). Binnen de bebouwde kom: gebiedsontsluitingswegen (max. 50 km/u) en erftoegangswegen (max. 30 km/u). 101 Gemeente Hontenisse.

121

plaatsing van plattegronden van Hengstdijk buiten de dorpskern zou hierin verbetering brengen (zie verder bij Groen). Het onderhoud van wegen en trottoirs vraagt aandacht. Er zijn b.v. aanpassingen nodig voor gehandicapten, want ’ze komen nu de stoep niet op’ en in verschillende straten is sprake van loszittende stoeptegels e.d. De gemeente geeft aan dat zij beschikt over een herstratingsplan voor de gehele gemeente. Dit plan ligt vast voor een aantal jaren en wordt uitgevoerd op basis van een jaarlijkse prioriteitenlijst. Zo wordt een geleidelijk aanpak van herstelwerkzaamheden over de verschillende kernen gerealiseerd. In het geval van dringende klachten, kunnen bewoners de opzichter bellen en wordt direct actie ondernomen, mede vanwege de gemeentelijke aansprakelijkheid. Op basis van de klachten tijdens de tweede bewonersavond zegt de gemeente toe dat de opzichter de volgende dag ter plaatse zal komen kijken en dat de straat/stoep waar nodig direct wordt hersteld. Overige verkeerspunten: Bewoners vinden dat Hengstdijk binnen de bebouwde kom 30 km zone moet worden. De kruising Norbertijnenstraat – Plevierstraat is onoverzichtelijk en gevaarlijk. De verkeersdrempel werkt er onvoldoende ‘remmend’. Pas geleden zijn er nog twee ongelukken gebeurd. In Reijgerskreek wordt te hard gereden. De bewoners opperen om er een éénrichtingssituatie van te maken. Brommers racen te hard door het dorp en fietsers door de Kerkstraat. ’We hebben hier een paar keer per jaar een wielerrace en dan is het heel leuk, maar daar moet het bij blijven.’ De oversteekplaats aan het Poolsplein in Kloosterzande is gevaarlijk. Voor fietsers die vanuit Kloosterzande richting Hengstdijk gaan, houdt het fietspad plotseling op en is het gevaarlijk oversteken. Groen en overige wensen voor de openbare ruimte Over het onderhoud van het Wandelbos meldt de gemeente dat zij het groot onderhoud van dergelijke groengebieden in samenspraak met natuurbeschermingsvereniging ‘de Steltkluut’ verricht. Inschakeling van ‘de Steltkluut’ is in het verleden in samenspraak met de dorpsraad gebeurd. Uit de dorpsschouw en beide bewonersavonden: Over het onderhoud van het Wandelbos zijn bewoners niet te spreken. Zij willen graag weten welk onderhoudsbeleid de gemeente voert: onderhoud of de ecologische variant. Deze keus op zich is voor de bewoners niet zozeer een punt van discussie, het gaat hen vooral om duidelijkheid. Zoals het bos er nu uitziet – snoeien en kappen, ’maar wel de boel laten liggen’ – is niet acceptabel. ’Het is óf onderhouden óf de natuur z’n gang laten gaan.’ Ook de bruggetjes in het bos zijn in slechte staat en de waterkwaliteit van de vijver laat te wensen over. ’Jonge eendjes gaan dood door een bacteriële infectie die voornamelijk voorkomt in rottend water.’ Dit probleem speelt al vele jaren. De dorpsraad heeft de gemeente destijds gevraagd om een goede waterdoorstroom te realiseren door de vijver te verbinden met de polders. Dit idee is niet gehonoreerd. Verder moet een stukje bos rond de vijver worden aangepakt. Dit voormalige ‘baggerslik depot’ willen de bewoners vervangen hebben door een grasveldje rond de vijver, ’zodat mensen kunnen genieten van het schone water met jonge eendjes’. Tweede groenpunt zijn de knotwilgen aan de Karnemelkstraat. Niet met alle exemplaren gaat het daar even goed. Er is een plaatsnaambord verplaatst. Hierdoor is ’een stukje poldergebied gemeentegebied geworden, waardoor de knotwilgen die nu in het gemeentegebied staan niet meer worden geknot’. Naast onderhoud vraagt ook de hondenpoep in het Wandelbos aandacht. Voor wandelaars en spelende kinderen is dit erg vervelend. Aanleg van een hondentoilet in of aan de rand van het bos zou een oplossing kunnen zijn. (Zie voor het Wandelbos ook bijlage 1.) Borden en bewegwijzering. De behoefte aan betere bewegwijzering is al aan de orde gekomen bij verkeersveiligheid. Vanuit praktisch oogpunt verdienen nog meer plaatsen een betere richtingaanduiding. Zo staat Reijgerskreek niet aangegeven. De bewoners willen graag een bordje Reijgerskreek met pijl onder het bordje Meerkoetstraat. Dan is er de behoefte aan plat122

tegronden. De dorpsraad heeft enkele jaren geleden een plattegrond van Hengstdijk in het dorp geplaatst. Een verzoek aan de gemeente voor plaatsing van plattegronden net buiten het dorp werd niet gehonoreerd (zie ook bij verkeersveiligheid). Tenslotte een klacht over de verantwoordelijkheid voor verkeersborden. Na een verzoek aan de gemeente bleef herstel van een ‘gedraaid stopbord’ aan de Plevierstraat uit, omdat - naar later bleek - het bord de verantwoorlijkheid was van de provincie. Er staan teveel obstakels op de trottoirs, waardoor mensen die slecht kunnen zien er tegen aan lopen. De bewoners roepen elkaar en de gemeente op om daar op toe te zien. Ruimtelijke integratie tussen het dorp en camping De Vogel is een nadrukkelijke wens. Bewoners vinden ’de metershoge hekwerken, begroeiingen en het hermetisch afsluiten van de campingbewoners t.o.v. de dorpsbewoners naargeestig’. Dorpscentrum De Schuur 102

Het dorpscentrum dateert uit 1968, maar is recent grondig gerenoveerd. Vernieuwd zijn onder meer het sanitair, de verwarming en de gymvloer, en er is een klein stukje aangebouwd. Het dorpscentrum is een vrijstaand gebouw en heeft de volgende ruimten: entree met toiletten, douches, 2 kleedlokalen, keuken, bar, berging, gemeenschapsruimte, gymzaal. Een deel van de gemeenschapsruimte wordt gebruikt als peuterspeelzaal. Buiten is een speelplaats voor de peuters. Het dorpshuis wordt beheerd door een zelfstandige stichting, die verantwoordelijk is voor zowel kleinals grootonderhoud. De stichtingen ontvangen een jaarlijkse exploitatiesubsidie. Een eventueel subsidieoverschot mag men behouden. Voor groot onderhoud kan de stichting het eventuele spaarsaldo aanspreken en indien dit niet beschikbaar of toereikend is, een subsidieverzoek indienen bij de gemeente. Buitenom de peuterspeelzaal en het gebruik van de gymzaal voor schoolgym, is het dorpshuis niet ruimtelijk gekoppeld aan andere sociaal-culturele of educatieve voorzieningen. Naast beide genoemde functies wordt het dorpscentrum alleen gebruikt door de eigen verenigingen. De dansgroep repeteert er, de ouderen organiseren er hun activiteiten (o.a. koersbal en handwerken) en de badminton speelt er met een jeugden een ouderenteam. Verder wordt het dorpshuis gebruikt voor damesgym, de knutselclubs en vergaderingen van verenigingen. Feestjes worden gehouden in de twee plaatselijke cafés. De bewoners geven aan dat de vloer van de gymzaal het dorpscentrum minder multifunctioneel maakt dan bedoeld. Voor gymlessen voldoet de vloer heel goed. Voor de dansvereniging is de vloer b.v. te stug en de koersballers en leden van de zangvereniging moeten speciale schoenen aan of de vloer afdekken. Vanuit het bestuur van De Schuur wordt aangegeven dat het budget niet toereikend was om een vloer aan te schaffen die voor alle doeleinden geschikt was.

6

CONCLUSIES HENGSTDIJK

Het betreft conclusies op hoofdlijnen, over de meest opvallende en toekomstgerichte thema’s uit de kernbeschrijving. Naast deze conclusies per kern, is er een aparte rapportage met conclusies en aanbevelingen voor de totale nieuwe gemeente Hulst. De gezamenlijke kernbeschrijvingen, het beleidsmateriaal en de gehouden interviews met instellingen vormen hiervoor het basismateriaal. Algemeen uitgangspunt is de toekomstvisie van de nieuwe gemeente Hulst 103. De meest relevante speerpunten voor de kernen zijn: 102 103

Ontleend aan dorpsschouw, bewonersavond en telefonische info via de beheerder. Ontwikkelingsnotitie Hulst-Hontenisse: visie en missie, dec. 2001.

123

-

behoud en waar mogelijk verder versterken van het voorzieningenniveau in de kernen en hiervoor beleid ontwikkelingen, gericht op maatwerk en behoefte. Hengstdijk is omschreven als kern met hoofdzakelijk een woonfunctie. behoud van een goed woon- en leefklimaat. een interactieve relatie tussen gemeente en bewoners.

Voor Hengstdijk kunnen enkele basisconclusies worden getrokken: - Hengstdijk wil een leefbaar en mooi dorp zijn; - Hengstdijk is een sociaal actief dorp; - Hengstdijk wil goed openbaar vervoer; - Er ligt een nieuwe uitdaging voor de dorpsraad. Overkoepelende thema’s zoals woningbouw, woonzorgvoorzieningen voor ouderen, recreatie en toerisme e.d. komen alleen aan de orde in de rapportage voor de totale gemeente. Hengstdijk leefbaar en mooi De belangrijkste speerpunten van de bewoners zijn: een Servicepunt, woningbouw, behoud van de school, verkeersveiligheid en groen. Een kans voor Hengstdijk is een Servicepunt. Welke voorzieningen zo’n Servicepunt voor Hengstdijk kan herbergen, moet verder worden uitgewerkt. Een bank/postkantoor functie en winkelfunctie worden het meest gemist. Daarnaast is er een kampwinkel in de buurt. Mogelijk kan hier een samenwerkingsvorm met het Servicepunt worden gerealiseerd. Het idee voor een spreekuur van de dorpsraad in het Servicepunt komt verderop aan de orde bij ‘doorstart voor de dorpsraad’. De St. Jozefschool heeft momenteel rond de 50 leerlingen. Het aantal 0 – 4 jarigen is momenteel 46. Dit gegeven, gecombineerd met een opheffingsnorm voor Hengstdijk van 23 leerlingen (zie par. Sociaal bij onderwijs), geeft voorlopig geen aanleiding tot zorg over het voortbestaan van de school. Verkeersveiligheid en groen zijn bij uitstek punten voor verdere uitwerking tussen gemeente, waterschap en dorpsraad. Hengstdijk: een sociaal actief dorp Voor het sociale leven in Hengstdijk springt een aantal dingen in het oog. Er zijn voldoende vrijwilligers voor kortdurende taken tegenover een tekort aan mensen voor structurele taken (bestuursfuncties). De activiteiten voor behoud van de kerk die het sociale leven versterken, de integratiebehoefte vanuit Reijgerskreek en de behoefte aan jeugdactiviteiten. Hengstdijk kan veel/voldoende vrijwilligers op de been brengen voor ‘eenmalige klussen’. Onder meer de jaarlijkse organisatie van evenementen voor behoud van de Catharinakerk tonen dit aan. Voor het tekort aan vrijwilligers voor bestuursfuncties ligt er enerzijds een link naar de landelijke trend dat vrijwilligers vooral projectmatig inzetbaar zijn en steeds minder voor structurele taken. Aan de andere kant speelt dit probleem in meerdere kernen en ligt er een link naar gemeentelijk vrijwilligersbeleid. Uitwerking van ideeën voor de verdere integratie van de bewoners uit Reijgerskreek zou een aandachtspunt moeten worden voor de Werkgroep Reijgerskreek, de dorpsraad en het verenigingsleven in Hengstdijk. Voor de jeugd van ± 10 – 16 zijn onvoldoende activiteiten en geen voorzieningen in Hengstdijk. In de leeftijdsgroep 5 - 9 heeft Hengstdijk 45 kinderen en van 10 – 14 jaar zijn dat er 44. Deze aantallen bevestigen de behoefte aan activiteiten. Het initiatief om iets te organiseren is reeds aanwezig. Alleen de financiële middelen ontbreken. Het beschikbaar stellen van een activiteitenbudget zou dan ook een kans zijn voor de jeugd van Hengstdijk.

124

Wat betreft de bevolkingsopbouw in Hengstdijk - t.o.v. de nieuwe gemeente Hulst – valt op dat een aantal middengroepen (30 – 34 en 45 – 49 jarigen) iets oververtegenwoordigd is. Bewoners leggen de relatie tussen bevolkingsopbouw, leefbaarheid en woningbouw. De woningbouw in Hengstdijk verliep in de afgelopen 20 jaar zeer geleidelijk (in diverse jaren is er niet gebouwd) en lag op gemiddeld 1 woning per jaar104. Mogelijk is er een link tussen b.v. de omvang van de groep 30 – 34 jaar, de relatief ruime aanwezigheid van 0 – 9 jarigen en woningbouw, maar een directe relatie is niet aanwijsbaar. Er zijn echter nl. meer factoren dan woningbouw alleen, die een evenwichtige bevolkingsopbouw kunnen verklaren en garanderen (zie hiervoor de rapportage voor de totale gemeente). Wat betreft ouderen valt in Hengstdijk op: het relatief kleine aandeel 70-plussers een relatief grote groep 45 – 49 en 55 – 59 jarigen (toekomstige ouderen), het signaal van stille armoede onder ouderen en het principe van onderlinge hulp (dorpelingen die ouderen vervoer aanbieden voor b.v. boodschappen). Voor het relatief kleine aandeel 70-plusser is de aanwezigheid van slechts 9 seniorenwoningen in Hengstdijk en de – momenteel nog - gecentraliseerde woonzorg voor ouderen in Kloosterzande de meest logische verklaring. Wat betreft de toekomstige groep ouderen is er een relatief grote groep 45 – 49 en 55 – 59 jarigen. Deze middengroep heeft in de toekomst mogelijk behoefte aan andere activiteiten, een aandachtspunt voor het verenigingsleven/KBO. Opvallend aan het signaal over stille armoede onder ouderen is, dat dit slechts in enkele kernen naar voren is gekomen. Het beeld van stille armoede wordt bevestigd in een recent GGDonderzoek 105 onder ouderen in Zeeuws-Vlaanderen. Hieruit blijkt: - ouderen in de gemeente Hontenisse hebben gemiddeld de laagste inkomens van heel Zeeuws-Vlaanderen; - ouderen met de laagste inkomens kunnen vaak slecht of matig rondkomen, met name de 65 – 74 jarigen; - meer dan de helft van de ouderen met de laagste inkomens maakt geen gebruik van financiële voorzieningen, zoals de pas 65 en bijzondere bijstand. Het thema armoede komt verder aan de orde in de rapportage voor de totale gemeente. In het idee van bewoners voor een onkostenvergoeding voor onderling vervoer, ligt een link naar gemeentelijk vrijwilligersbeleid. Hengstdijk: goed openbaar vervoer De bereikbaarheid van voorzieningen met het openbaar vervoer is een speerpunt voor de nabije toekomst. De huidige – enige – buslijn, verbindt Hengstdijk met o.a.. Terneuzen en Goes en is onderdeel van de lijn Zelzate – Goes, via het veer Perkpolder - Kruiningen. Het wegvallen van de veerboot en de concentratie van regionale voorzieningen in Hulst (voortgezet onderwijs, avond/weekendspreekuur huisartsenpost en mogelijk in de toekomst alle gemeentelijke diensten) en Terneuzen (middelbaar onderwijs en huisartsenpost) maken voorzieningen voor met name ouderen en jongeren (b.v. voorgezet onderwijs in Goes) uit Hengstdijk slechter bereikbaar.

104

Gebaseerd op woningbouwoverzicht van de gemeente Hontenisse. Het betreft hier het woningbouwgemiddelde, berekend over de kern Hengstdijk, incl. het buitengebied waartoe Reijgerskreek behoort. 105 55+ in beeld / Gezondheidsenquête 55-plus Zeeuws-Vlaanderen, GGD-Zeeland, 2002.

125

Hengstdijk: doorstart voor de dorpsraad

De Dorpsraad Hengstdijk zit momenteel ‘wat in spagaat’ en is gedemotiveerd. Oorzaak is aan de ene kant dat de dorpsraad zich niet serieus genomen voelt door de gemeente. Anderzijds dat zij betrokkenheid van bewoners mist bij haar activiteiten, gecombineerd met de wens voor ‘vers bloed’ in de dorpsraad. Daarnaast liggen er kansen voor de dorpsraad. Ten eerste naar de bewoners toe. De bewoners willen meer communicatie vanuit de dorpsraad. De bewonersavond is hiervoor een eerste aanzet geweest, al was het alleen maar omdat de wederzijdse verwachtingen tussen dorpsraad en bewoners zijn uitgesproken. Het idee voor een Servicepunt met onder meer een spreekuur van de dorpsraad zou verder uitgewerkt moeten worden. De dorpsraad zou zich hiermee goed kunnen profileren binnen het dorp. Ten tweede biedt deze kernbeschrijving een kans naar de nieuwe gemeente toe. Met deze kernbeschrijving heeft de dorpsraad een instrument in handen om verder te werken aan de leefbaarheid van het dorp. Voor de bewonerswensen uit de kernbeschrijving zou een prioriteitenlijst opgesteld moeten worden door de dorpsraad, met terugkoppeling naar de overige bewoners. Vervolgens zou hierover gemeentelijke besluitvorming plaats moeten vinden en opname van de realiseerbare punten in de meerjarenbegroting. Deze werkwijze wordt reeds toegepast in de huidige gemeente Hulst.

Aanbevelingen: 13. Deze kernbeschrijving benutten als basis voor concretisering van het toekomstige ‘kernenbeleid op maat’. 14. Het verder ontwikkelen van een gezamenlijke visie (gemeente, dorpsraad, verenigingen) op ‘Hengsdijk leefbaar, mooi en sociaal’. De conclusies bij deze thema’s zijn hiervoor een eerste aanzet. 15. Een doorstart voor de dorpsraad. Onder meer via het opstellen van een prioriteitenlijst voor Hengstdijk door de dorpsraad en besluitvorming hierover door de gemeente. 16. Openbaar vervoer – in welke vorm dan ook - tot speerpunt maken van overleg tussen Connexxion, gemeente, dorpsraden en eventuele overige belanghebbende partijen.

126

BIJLAGE 1. WERK IN UITVOERING HENGSTDIJK Onderstaand overzicht is aangeleverd door de gemeente Hontenisse. Verkeersveiligheid Voor het in de kernbeschrijving genoemde knelpunt op het Poolsplein in Kloosterzande, werkt de gemeente aan een plan voor verbetering van de verkeersveiligheid. Dit zal in combinatie met de aanleg van een bergbezinkbassin worden uitgevoerd. Uitvoering onderhoud en aanpassing wegen n.a.v. klachten 2002. - aanpassing toegang dorpscentrum De Schuur inclusief rijbaanversmalling ( uitgevoerd) Uitgevoerde resp. uit te voeren werkzaamheden 2002 groen - Bos Hengstdijk: in overleg met Stichting Landschapsbeheer overhellende/hinderlijke bomen gekapt (zie verder hieronder). - Op de planning staat: boomspiegels Hengstdijkse Kerkstraat voorzien van beplanting bv narcissen. Openbaar groen - Wandelbos Dit jaar heeft de gemeente in het wandelbos een tiental bomen moeten verwijderen omdat het gevaar bestond dat deze bomen op de voormalige pastorie zouden vallen. Het verwijderen van deze bomen is door de gemeente doorgesproken met de stichting Zeeuws Landsschap. Voor het wandelbos staan op dit moment de volgende werkzaamheden gepland; • Herprofileren van de waterlopen. • Herstellen van het pad vanaf de Hengstdijksekerkstraat tot de 1ste brug in het bos. • Het verwijderen van de takken uit de gracht achter de voormalige pastorie. • Het egaliseren van de open plek in het bos en het inzaaien met graszaad. • Het opruimen van takken bij de pastorie en het herstellen van het schrikhek. N.a.v. de bewonersvragen over het ecologisch onderhoud van het Wandelbos, heeft de Stichting Zeeuws Landschap zich bereid verklaard een rondleiding door het bos te verzorgen en de meerwaarde van de huidige manier van onderhouden van de flora en fauna in het bos toe te lichten. Belangstellende bewoners kunnen zich daarvoor opgeven bij de gemeente. Wandelbos - vervolg Onderstaande informatie is begin oktober 2002 aangeleverd door een bewoner. Deze constateert dat er eind augustus weliswaar werkzaamheden zijn verricht, maar dat er ook nog veel niet is gebeurd. Deze bewoner heeft de volgende wensen/suggesties: herstel schrikhek bij de ingang St. Josephstraat; herstel kapotte planken bruggetjes; fatsoeneren/heraanplant slootkanten waar gekapte bomen hebben gelegen; verwijderen grote takken uit (droge) sloot; verharding bospad bij de ingang Hengstdijkse Kerkstraat (is verhard met puin, wandelt niet prettig en is geen fraai zicht, verzoek om gebruik van natuurlijke verharding (schors) zoals voorheen); er liggen nog ca. 15 gekapte bomen (vraag: wat is hier de bedoeling van?); grasveldje zonder gras (wordt modderpoel, verzoek om inzaaiing en plaatsing speeltoestellen/bankje); vijver ziet er vies uit.

127

128

KERNBESCHRIJVING HULST

129

1. INLEIDING De kernbeschrijving is ingedeeld in drie thema’s: sociaal, economisch en ruimtelijk. Eerst biedt paragraaf 2. een historische blik op de kern. In de sociale paragraaf (par. 3.) komen onder meer de bevolkingsanalyse en het dorps- en verenigingsleven aan de orde. De economische paragraaf (par. 4.) gaat over bedrijven, werkgelegenheid en toekomstige economische ontwikkelingen. De paragraaf ‘ruimtelijk’ (par. 5.) geeft ondermeer een beeld van wonen, voorzieningen en bereikbaarheid. In paragraaf 6. zijn voor de Hulster wijken conclusies op hoofdlijnen geformuleerd. De kern Hulst bestaat uit 12 wijken en 2 buurtschappen. Hier zijn vier wijkraden actief. Voor de binnenstad van Hulst is er wijkraad Binnenstad Hulst. De wijken De Linie, Moerschans en Nieuw-Hulst, incl. de Zoutestraat vallen onder het werkgebied van wijkraad Langs de Linie. De buurtschappen ’t Jagertje en Schuddebeurs en de wijken Carmel, Tivoli, Dullaert en Hoog Huis horen bij wijkraad Den Dullaert. In de wijken Statie, de Tragel, de Zoetevaart en Groote Kreek is wijkraad Hulst-Zuid actief. Voor het werkgebied van wijkraad Langs de Linie is een wijkplan beschikbaar. Voor de werkgebieden van de wijkraden Binnenstad Hulst, Den Dullaert en Hulst-Zuid is dit nog niet het geval. Tijdens de bewonersavond zijn de ideeën en wensen van bewoners wijkgericht verzameld en vervolgens verwerkt in deze kernbeschrijving. Voor Langs de Linie is een beperkte hoeveelheid informatie in de kernbeschrijving verwerkt, omdat hier recent het 1e concept van het wijkplan is vastgestelde. In de conceptversie van de kernbeschrijvingen waren alle gegevens per kern gerelateerd aan cijfermateriaal voor de ‘oude’ gemeente Hulst. In deze eindversie zijn de gegevens per kern zoveel mogelijk vergeleken met cijfers voor de nieuwe gemeente Hulst. Of sprake is van vergelijking met de ‘oude’ dan wel met de ‘nieuwe’ gemeente is per onderwerp steeds aangegeven. In het Wijkplan Langs de Linie is cijfermateriaal op wijkniveau beschikbaar. Voor de overige wijken is dit nog niet het geval. In deze kernbeschrijving staan daarom alleen cijfers vermeld voor ‘Hulst totaal’. Wat betreft de jeugdenquête deden in Hulst 71 jongeren mee, 45 meisjes en 26 jongens. Hun gemiddelde leeftijd is 15 jaar. Hun antwoorden dienen als indicatie voor wat leeft onder jongeren. 2

GESCHIEDENIS

Over het ontstaan van Hulst zijn weinig concrete gegevens bekend. Uit historische bronnen blijkt dat de nederzetting in elk geval omstreeks het jaar 1000 zeker bestaat. In 1180 schenkt de Vlaamse Graaf Philips van den Elzas handelsprivileges aan Hulst, waaronder tolvrijdom in Vlaanderen. Zoutwinning en de lakenhandel zijn indertijd de voornaamste bronnen van inkomsten. De Hulstenaren stonden in de wijde omgeving bekend als ervaren ambachts- en kooplieden. Ook op cultureel gebied liet Hulst zich niet onbetuigd. De schrijver van het middeleeuwse dierenepos ‘Van den Vos Reynaerde’ heeft nauwe banden met Hulst gehad en heeft er waarschijnlijk zijn jeugd doorgebracht. De Sint Willibrordus Basiliek moet omstreeks 1200 gesticht zijn en tussen 1460 en 1533 werd het gebouw tot een stijlvol monument in Brabantse Gotiek getransformeerd. Verschillende ‘bekroningen’ hebben de toren in de loop der eeuwen gedekt. De laatste werd net na de Tweede Wereldoorlog aangebracht. Het huidige stadhuis is tussen 1525 en 1547 gebouwd op de plaats waar eerst een schepenhuis stond, dat door brand totaal werd verwoest. In de strijd tussen de Vlaamse steden en de graven van Vlaanderen koos Hulst steeds de zijde van de laatstgenoemden. Dit leidde herhaaldelijk tot de verovering en de bezetting van Hulst door Gentenaars. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog werden tussen 1615 en 1621 de vestingwerken aangelegd. Deze stadswallen, bolwerken en contrescarpen hebben tijdens de oorlogen 130

een belangrijke rol gespeeld bij de verdediging van de stad. Vanaf 1645 viel Hulst onder het Staatse bewind en was de handel op de Schelde verboden. Hierdoor brak voor Hulst een donkere periode aan. In 1795 was de verbinding met de Westerschelde voorgoed dichtgeslibd, zodat Hulst van dat moment af geen havenplaats meer is. Door de vestiging van kleine bedrijven ontstond vanaf 19e eeuw een geleidelijk economisch herstel. Na de Tweede Wereldoorlog leefden handel en economie snel op en kwamen oude tradities weer tot leven. Bij de gemeentelijke herindeling van Zeeuws-Vlaanderen in 1970 werden Hulst, Sint Jansteen, Clinge en Graauw en Langendam tot één nieuwe gemeente samengevoegd. De kern Hulst is qua inwoners, omvang, voorzieningen, werkgelegenheid en dergelijke de grootste kern van de gemeente Hulst. 106 3

SOCIAAL

Bevolkingsopbouw De kern Hulst herbergt 37% van alle inwoners uit de nieuwe gemeente Hulst. Per 1-1-2002 heeft Hulst 10.408 inwoners. Voor de verschillende wijken zijn geen aparte bevolkingscijfers beschikbaar 107. De verdeling over de leeftijdsgroepen is te zien in tabel 1. en figuur 1. De bevolkingsopbouw in Hulst loopt redelijk in de pas met de totale nieuwe gemeente. De oudere leeftijdsgroepen zijn relatief iets oververtegenwoordigd en enkele middengroepen zijn relatief iets minder aanwezig. In de periode 1995 – 2002 groeit de bevolking van Hulst met 4%. Figuur 1:

Bevolkingspiramide kern Hulst per 1-1-2002 (in relatie tot de nieuwe gemeente Hulst en Nederland)

Bron: Gemeenten Hulst/Hontenisse

Tabel 1:

106 107

Leeftijdsverdeling kern Hulst per 1-1-2002

Website gemeente Hulst Zie de opmerkingen hierover in de inleiding van deze kernbeschrijving (par. 1.).

131


Kern Hulst Aantal % 1.670 16 1.568 15 6.870 66 2.108 20 1.332 13 536 5 10.408



Politieke kleur Het betreft hier een analyse van Hulst t.o.v. de ‘oude’ gemeente Hulst. Tijdens de Tweede Kamerverkiezingen 1998 stemden zowel de kern Hulst als de totale gemeente Hulst het meest PvdA, gevolgd door VVD en CDA. In 2002 stemmen zowel de kern als de gemeente Hulst overwegend CDA en LPF. De uitslagen van de gemeenteraadsverkiezingen 1998 laten een ander beeld zien, mede door de dominante rol van ‘lokale partijen’ in de Hulster gemeentepolitiek. Groot Hulst/Gemeenschappelijke Belangen en het CDA hebben zowel in de kern Hulst als gemeentebreed de meeste aanhang. Tabel 2:

Verkiezingsuitslag kern Hulst: Tweede Kamerverkiezingen 1998 en 2002

In percentages: PvdA VVD CDA D66 Groen Links SP LPF LN Overig Totaal aantal stemmers

Kern Hulst 1998 2002 34 14 26 16 20 33 8 5 5 6 2 4 20 1 5 1 5.216

5.847


10.557


Tabel 3:

Verkiezingsuitslag kern Hulst: Gemeenteraadsverkiezingen 1998

In percentages: PvdA VVD CDA D66 Groot Hulst/Gemeenschappelijke belangen Progressief Hulst Totaal aantal stemmers Bron: Gemeente Hulst

Wijk- en verenigingsleven

132

Kern Hulst 18 17 22 4 24 15 5.428

‘Oude’ gemeente Hulst 20 15 23 3 26 13 10.506

Tijdens de bewonersavond op 25 september waren circa 25 bewoners aanwezig. Hier werd de concept-kernbeschrijving gepresenteerd en discussieerden de aanwezige bewoners over thema’s als voorzieningen, verenigingleven, woningbouw, verkeer en werkgelegenheid. Uit de bewoneravond en de jeugdenquête: De bewoners uit de Binnenstad geven aan dat het hoge percentage ouderen sterk medebepalend is voor wat leeft in de wijk. 80% van de 1.263 inwoners blijkt 55 jaar of ouder te zijn. Van deze 80% is 35% ’bejaard’. Meer variatie in leeftijdsgroepen zou leuker zijn voor het sociale leven in de binnenstad. Vanuit de overige wijken is geen informatie beschikbaar over het wijken verenigingsleven. Van de jeugd die meedeed aan de jeugdenquête (71) is 70% lid van een sportvereniging. Een kwart van de respondenten is (ook) lid van een andere vereniging, met name van een muziekvereniging of de scouting. Het gaat in bijna alle gevallen om deelname aan (sport)verenigingen binnen de kern Hulst. Ruim de helft van de deelnemers mist mogelijkheden voor vrijetijdsbesteding in Hulst. Balsporten (softbal, basketbal en honkbal) scoren daarbij het hoogst. 35% is tevreden over het huidige vrijetijdsaanbod in Hulst. De jeugd ontmoet elkaar vooral op school, in het uitgaansleven en op de vereniging. Plaatsen waar ze elkaar in Hulst ontmoeten zijn b.v. het café/de stad, op straat, in de speeltuin en bij de skatebaan. Toch zegt bijna 45% van de deelnemers dat Hulst onvoldoende ontmoetingsplaatsen heeft. Bijna alle deelnemers wonen in Hulst naar hun zin. Als top 5 van meest positieve kenmerken van Hulst komt uit de jeugdenquête naar voren: iedereen kent elkaar, gezelligheid, veel winkels, rust en de bioscoop. En als top 5 van meest negatieve kenmerken van Hulst: saai/te rustig/er is te weinig te doen/weinig leuke uitgaansmogelijkheden, slecht openbaar vervoer, geen leuke winkels, verkeersonveiligheid en ‘er is geen overdekte hangplek’. Tabel 4:

Verenigingen kern Hulst

Verenigingen Hulst Algemene Nederlandse Bond voor ouderen (ANBO) Groot Belangen/beroepsorgani Hulst Algemene Nederlandse Vlassersbond saties: Bewonersraad Woonstichting Hulst Cliëntenplatform Sociale Zaken Hulst De Unie, Kring Zeeuwsch-Vlaanderen Federatie van Ondernemersverenigingen Gemeente hulst Ondernemersorganisatie Hulst Reynaertstad NBvP Vrouwen van Nu, afdeling Hulst Stichting Gehandicaptenbeleid Hulst Stichting Welzijn voor Ouderen Hulst Werkgroep Verkeersbrigadiers Hulst-Zuid Wijkraad Binnenstad Hulst Wijkraad Den Dullaert Wijkraad Hulst-Zuid Wijkraad Langs de Linie Zeeuwse patiëntenvereniging Samen Beter Kerkelijke organisaties:

Charitas-instelling Hulst Christelijke Bejaarden Bond Evangelische Gemeente Hulst Hervormde gemeente / SOW Gemeente Hulst Katholieke Bond van Ouderen, afdeling Hulst Katholieke Vrouwengilde KVG Parochie H. Willibrordus, Hulst Paters Maristen

133

Verenigingen Hulst Rooms Katholiek Basiliekkoor St. Willibrordus

134


Amnesty International, Werkgroep Oost Zeeuwsch-Vlaanderen Britisch Women’s Club Buurtvereniging Den Dullaert Cantory der Basiliek Hulst Carnavalsvereniging De Kriekeputters Celtic Society: Celtic Singers & Pipers The Wild Bunch Commissie Internationale Zomerorgelconcerten Hulst Dameskoor Hulst Hulster Gemengd Koor Jeugdgroep Eureka Kinderkoor De Walnoten Koninklijke Stedelijke Harmonie Hulst Muziekvereniging Ambras Muziekvereniging De Bareélen Muziekvereniging Dwaile van Ulst Muziekvereniging Termenieke Vol Muziekvereniging Ut Mag Hin Naom En Organisatie Hulster Dweildag Reynaert Stichting Scouting ‘t Jagertje Sjores Ambras Band Stichting Algemeen Hulster Carnaval De Vossen Stichting Bertha Strikes Again Stichting Davids Minstrels Stichting Hulster Buutreedners Stichting Kreatieve Vorming Hulst Stichting Mathäus Passion Stichting Vrienden van Scouting Toneelvereniging Camere van Rhetorica De Transfiguratie Vereniging Postzegelverzamelaars Het Land van Hulst Vereniging tot bevordering der Bijenteelt in Nederland, afdeling Hulst e.o. Vogelvereniging Vogelvreugd Zangkoor Good Company Zangkoor Viva la Musica Zeeuws-Vlaams Jeugdorkest The Young Ones


Atletiekvereniging RKHAV Badmintonclub Den Ossaert Badmintonclub Mac Badmintonclub Sla Maar Raak Bedrijfsvolleybalbond Hulst Danscentrum Bilderbeek Duikclub Bermuda Divers Duikschool Tridacna Hengelaarsvereniging De Weel Hengelsportvereniging De Binnenvest Hulster Turn- en Gymnastiekvereniging HTGV Jeugdbiljartvereniging JBH Karateclub Hulst Chokotan LR en PC Hulst (paardensport) Mini- en Majorettengroep De Vossen Mixed Hockeyclub Rapide

Verenigingen Hulst Modelbouw Enterprise Hulst Postduivenvereniging De Herleving Ruitersportvereniging Luctor et Emergo Schuttersvereniging De Kroon Stichting De Zandput, natuur en vissport Tafeltennisvereniging Reynaert Tennisclub Hulster Ambacht Tennisschool Hulst Topbiljartclub De Lustige Toepers Tourclub Hulst Voetbalvereniging HVV ‘24 Volleybalvereniging VV Morres-Hulst Watersportvereniging Saeftinghe Wielercomité Hulst Yoga Zaalvoetbalvereniging Huzavo Bron: Gemeentegids gemeente Hulst 2002, Website gemeente Hulst, bewonersavond

Relatie bewoners - gemeente Uit het laatste overleg tussen wijkraden en gemeente, de bewoneravond, door de wijkraden aangeleverde informatie en de jeugdenquête: De Wijkraad Binnenstad bestaat sinds 1998. Zij vindt dat de communicatie tussen de gemeente en de bewoners verbeterd moet worden. Belangrijkste grief is dat er niet wordt gereageerd op brieven van de wijkraad. ’Als ik iemand een brief stuurt dan mag ik een antwoord verwachten op de vragen die we gesteld hebben. Als ik op de website van de gemeente moet gaan kijken en ik zie dat een bepaald onderwerp behandeld is en wij krijgen als wijkraad vervolgens na 3,5 maand nog geen antwoord, dan vind ik dat geen communicatie.’ Op de opmerking dat wijken dorpsraden geen nut hebben als ze worden genegeerd, reageert de gemeente dat ’het serieus nemen van wijken dorpsraden een collectief iets moet worden binnen de gemeentelijke organisatie’. In de wensen en ideeën voor samenwerking met de nieuwe gemeente staat voor de wijkraad ’het serieus worden genomen’ centraal. Dat betekent voor de wijkraad dat de inhoud van een brief besproken wordt en dat er standpunten worden ingenomen. Inspraak wil de wijkraad over alle zaken die de bewoners van de binnenstad aangaan, hetzij lokaal of regionaal. Het contact met de achterban onderhoudt de wijkraad via het uitbrengen van een wijkkrant (2 x per jaar). Daarnaast zijn er individuele contacten met bewoners. De belangstelling van bewoners voor haar activiteiten ervaart de wijkraad als groot. De respons op een enquête uit november 2001 lag b.v. op 52%. In algemene zin wil de wijkraad erkenning dat niet alleen de middenstand, maar ook de bewoners van de binnenstad een belangrijke belanghebbende partij zijn. Een overlegvorm met het MKB vindt de wijkraad wenselijk, maar wacht al enige tijd op een reactie van het MKB. Omdat de meeste verenigingen gevestigd zijn buiten de binnenstad, zijn hiermee alleen individuele contacten. Samenwerking met andere wijken dorpsraden bestaat reeds en wil men graag voortzetten en uitbreiden naar de situatie na de herindeling. Wijkraad Den Dullaert bestaat sinds 1993. Over het contact met de gemeente is de wijkraad ’niet geheel tevreden’. Het nakomen van gemaakte afspraken of toezeggingen laat soms maanden op zich wachten of wordt helemaal niet nagekomen. Als wensen en ideeën voor de relatie met de nieuwe gemeente wil de wijkraad regelmatiger contact dan voorheen en vroegtijdig betrokken worden bij zaken die de leefomgeving van de wijkbewoners raken. Inspraak wil men alleen over locale onderwerpen. Het contact met de achterban onderhoudt de wijkraad op basis van vragen, klachten en opmerkingen van bewoners. Zij krijgen dan een schriftelijk en onderbouwd antwoord. De belangstelling van bewoners voor bijeenkomsten van de wijkraad zijn beperkt, tenzij er een actueel probleem aan de orde is. Contact met andere organisaties is er incidenteel, b.v. met de 135

politie. Voor samenwerking met andere wijken dorpsraden ’is tot nu toe geen noodzaak gebleken’. De wijkraad geeft de voorkeur aan ‘een rustige benadering van eventuele problemen’. De Wijkraad Hulst-Zuid bestaat sinds 1998. Zij is niet tevreden over de communicatie met de gemeente. Het ontbreekt aan duidelijke afspraken over actiepunten en verzoeken om de status ervan aan te geven worden niet ingewilligd. Als wensen en ideeën voor de nieuwe gemeente ziet de wijkraad graag een ’drastische reorganisatie, zodat structuur wordt aangebracht in overleg naar wijkraden’. Decentralisatie van budgetten en bevoegdheden moet bekeken worden. De gemeente moet de wijkraad – afhankelijk van het onderwerp - ’misbruiken’ als filter tussen burger en gemeente. Inspraak wil de wijkraad vooral in lokale thema’s. Het contact met de achterban onderhoudt de wijkraad via een jaarlijkse inspraakvergadering en een website. Ongeveer 5% van de wijkbewoners bezoekt de jaarvergadering. De wijkraad onderhoudt informele contacten met buurtcomités. Samenwerking binnen de wijk op het gebied van leefbaarheid is er ‘nog niet’ . Er is behoefte aan samenwerking met andere dorps- en wijkraden, b.v. 1 of 2 keer per jaar met een roulerend voorzitter en een agenda met gezamenlijke punten. De Wijkraad Langs de Linie bestaat sinds 2000. Ook deze wijkraad is ontevreden over de over de communicatie met de gemeente. Men ervaart problemen met de politiek in Hulst. ‘Met het college, met mensen die alles maar beloven en beloven, maar er gebeurt niets.’ Toezeggingen worden nl. niet nagekomen of op de lange baan geschoven en reacties op brieven blijven uit. Wijkraad Langs de Linie stuurde b.v. in mei 2002 namens de gezamenlijke dorps- en wijkraden een brief naar het college van B&W, waarop nog geen reactie is ontvangen. In deze brief uiten de wijken dorpsraden onder meer hun onvrede over de ondoorzichtigheid in de voortgang en de status van actiepunten die bij de gemeente in behandeling zijn. Als wens voor de samenwerking met de nieuwe gemeente pleit de wijkraad voor een portefeuillehouder wijken dorpsraden, met als doel ’kortere lijnen en geen afschuifsysteem’. Ook wil de wijkraad inspraak in de verdere ontwikkelingen rond het wijkplan. Het contact met de achterban onderhoudt de wijkraad via een huis-aan-huis bezorgde nieuwsbrief (6 maal per jaar). Ook zijn de wijkraadvergaderingen (8 keer per jaar) openbaar. Naast bewoners die deze vergaderingen bezoeken, zijn hierbij ook de gemeente en de wijkagent aanwezig. Twee maal per jaar is er overleg met andere wijken dorpsraden. Uit de jeugdenquête blijkt dat 35% van de deelnemers (25 jongeren) zouden willen meepraten met een wijkraad of de gemeente. Sociale veiligheid Uit het laatste overleg tussen wijkraden en gemeente en de bewoneravond: Binnen het thema sociale veiligheid kwamen vooral opmerking over overlast naar voren. In de Binnenstad is er overlast van brommers en groepen fietsende scholieren die de verkeersregels negeren. De brommers produceren bovendien veel lawaai en uitlaatgassen. Een tweede belangrijk punt voor de binnenstad is de overlast van het drugstoerisme. ‘Misschien moet er gedacht worden aan een gedoogbeleid, zodat het onder controle gehouden kan worden.’ Bewoners vinden dat het ‘nuloptiebeleid’ in de praktijk niet werkt. Ze kiezen om die reden liever voor een gedoogbeleid. Ze willen niet langer de tol betalen van het ‘nuloptiebeleid’ (inbraken in auto’s en huizen, berovingen en andere criminele activiteiten). Derde overlastveroorzaker is het uitgaanspubliek. De overlast is het grootst in de nacht van vrijdag op zaterdag en het gaat vooral om autoinbraken. Tenslotte de files die ontstaan door ladende en lossende vrachtwagens. De speciale laad- en losplaatsen worden nauwelijks gebruikt. De files veroorzaken overlast en onveiligheidsgevoelens. De bereikbaarheid van de binnenstad voor hulpdiensten wordt er nl. ernstig door belemmerd. De Gentsestraat en de Graauwse Poort worden genoemd als voorbeelden van ’kans op slechte doorgang’ bij calamiteiten. (Zie ook par. Economie/toerisme en recreatie).

136

In Hulst-Zuid ervaart men overlast van rommel op straat. De schoonmaak van Hulst kan beter. ‘Zwerfvuil, vuilniszakken, lege blikjes etc., ik weet wel daar zit een stukje sociale controle in, maar de gemeente kan hierin ook nog wel wat betekenen.’ Als specifieke locatie met rommel wordt het Edah-terrein genoemd. Daarnaast hebben de bewoners regelmatig last van jongeren die op de parkeerplaats bij de Edah crossen met hun brommers. Naast de stank en het lawaai dat het veroorzaakt is het gevaarlijk. ‘Stel dat er oudere mensen of kinderen aan het wandelen zijn.’ Qua ligging vinden de bewoners dat ze in een gevaarlijk gebied wonen. ‘We zitten tussen de kerncentrales Doel en Borssele en Dow Chemical in.’ Maar concludeert men ook, dat geldt voor heel Zeeuws-Vlaanderen en het vraagt om een goed rampenplan. In wijk Langs de Linie is men beducht voor het aantrekken van kleine criminaliteit en drugshandel door (het vermoeden van) de komst van relatief veel allochtonen naar hun wijk (zie verder par. Ruimtelijk/wonen). Voor meer informatie over Langs de Linie: zie het wijkplan. Onderwijs Op het gebied van onderwijs kent de kern Hulst 5 basisscholen, 2 scholen voor speciaal onderwijs (SO/VSO) en 2 voortgezet onderwijsinstellingen. Uit tabel 5. blijkt dat het leerlingenaantal voor de gezamenlijke basisscholen in de afgelopen 4 jaar vrij stabiel is gebleven. Individueel hebben zich in die periode wel schommelingen voorgedaan. Zo ziet bijvoorbeeld de Ark het leerlingenaantal in 4 jaar met bijna een kwart teruglopen en tellen De Reynaert en Moerschans resp. 14 en 30 kinderen minder. Nobelhorst en St. Willibrordus realiseren een toename van resp. bijna 40 en bijna 50 leerlingen. Het aandeel ‘doelgroepleerlingen’108 is in de kern Hulst 22%109. Binnen de totale gemeente Hulst bestaat dit percentage ‘doelgroepleerlingen’ voor het overgrote deel uit kinderen uit gezinnen met laag opgeleide ouder(s) (maximaal vbo-onderwijs), enkele kinderen uit culturele minderheidsgroepen met laagopgeleide ouder(s) en enkele kinderen met ouders die een rondtrekkend bestaan leiden. D.w.z. dat de vierde categorie, schipperskinderen, niet is vertegenwoordigd in Hulst. Tabel 5:

Leerlingaantallen basisonderwijs kern Hulst 1998 - 2001

Basisschool De Reynaert (openbaar) St. Willibrordus (rk) Nobelhorst (rk) Moerschans (rk) De Ark (prot-christelijk) Totaal

01-10-01 81 284 248 222 65 900

01-10-00 73 273 242 220 90 898

01-10-99 91 239 227 234 80 871

01-10-98 95 236 209 252 85 877


Bij de scholen in het speciaal onderwijs (SO/VSO) is een geleidelijke groei te zien met totaal 25 kinderen in de afgelopen 4 jaar. Op beide scholen is sprake van een toename.

108

D.w.z. leerlingen die een groter risico dan gemiddeld op onderwijsachterstand lopen. Deze leerlingen wegen zwaarder mee in de berekening van het aantal benodigde leerkrachten per school. 109 Peildatum is 1-10-2001.

137

Tabel 6:

Leerlingaantallen SO/VSO onderwijs kern Hulst 1998 - 2001

SO / VSO De Regenboog 110 De Brug

01-10-01 103 72

01-10-00 99 63

175

Totaal

01-10-99 95 57

162

01-10-98 94 56

152

150


Het totale leerlingenaantal in het Voortgezet Onderwijs is in vergelijking met 4 jaar geleden met 60 afgenomen. De daling komt volledig voor rekening van het Reynaertcollege. Deze instelling heeft t.o.v. 1998, 82 leerlingen minder (-5%). De praktijkschool Hulst realiseerde een geleidelijke toename met 22 scholieren (35%). Tabel 7:

Leerlingaantallen Voortgezet Onderwijs kern Hulst 1998 - 2001

VO Reynaertcollege Praktijkschool Hulst

01-10-01 1.486 85

01-10-00 1.541 87

01-10-99 1.552 75

01-10-98 1.568 63

1.571

1.628

1.627

1.631

Totaal Bron: Gemeente Hulst

4

ECONOMISCH

Bedrijvigheid en werkgelegenheid De landbouw buiten beschouwing gelaten 111, heeft de kern Hulst 727 bedrijfsvestigingen. Dit is 47% van de totale bedrijvigheid in de nieuwe gemeente Hulst. De sector handel en reparatie heeft de meeste vestigingen (255), gevolgd door de zakelijke dienstverlening met 115 vestigingen. Figuur 2:

Aantal vestigingen kern Hulst per 1-5-2001

800 OVERIGE DIENST EN

700


600

OPENBAAR BEST UUR EN OVERH ZAKELIJKE DIENST VERLENING

Aantal

500

FINANCIELE INST ELLINGEN VERVOER/OPSLAG/COMMUNICAT IE

400

HORECA HANDEL EN REPARAT IE

300

BOUWNIJVERHEID

200

NUT SBEDRIJVEN

100

DELFST OFFENWINNING

INDUST RIE VISSERIJ

0 1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

Jaar


110 111

De Regenboog is in 2002 verhuisd naar Terneuzen. De gegevens van de Kamer van Koophandel bevatten geen volledig overzicht inzake agrarische bedrijven.

138

In de laatste 5 jaar is het aantal vestingen in Hulst met 58 (8%) gestegen. In de sectoren horeca en zakelijke dienstverlening is deze groei relatief het grootst. Verder is de toename redelijk gelijkmatig verdeeld over alle sectoren. In de figuren 3. en 4. wordt de werkgelegenheid opgesplitst in twee categorieën. De eerste betreft de totale werkgelegenheid, inclusief uitzendkrachten. De tweede categorie omvat het aantal personen dat fulltime werkt (15 uur of meer per week), exclusief uitzendkrachten. Figuur 3:

Totaal aantal werkzame personen per sector per 1-5-2001 – kern Hulst

6000 5000

aantal

4000 3000 2000 1000 0 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 jaar



Figuur 4:

Aantal fulltime werkzame personen per sector per 1-5-2001 – kern Hulst

4000 3500 3000

aantal

2500 2000 1500 1000 500 0 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 jaar



Het totale aantal personen, werkzaam bij bedrijven en instellingen in de kern Hulst is 5.331. Hiervan werken 3.719 personen fulltime (70%). De sector handel en reparatie heeft niet alleen de meeste vestigingen, maar is ook de grootste werkgever (2.088 werknemers), gevolgd door de gezondheidsen welzijnsorganisaties (750) en de horeca (426). In de laatste 5 jaar (19972001) is de werkgelegenheid in Hulst per saldo met 227 personen toegenomen (4%). Deze 139

toename is gespreid over de meeste sectoren. De vier grootste ‘groeiers’ zijn de gezondheidsen welzijnszorg (+127 werknemers), openbaar bestuur/overheden (+84), de zakelijke dienstverlening (+75) en de horeca (+37). Verder daalde de werkgelegenheid in genoemde periode alleen in de sectoren onderwijs (-55), handel/reparatie (-35) en bouwnijverheid(-27). Uit de jeugdenquête: driekwart van de deelnemers wil gaan studeren, slechts 7 jongeren willen direct na de middelbare school gaan werken. Bijna de helft denkt later werk te vinden in Zeeland / Zeeuws-Vlaanderen. 41% wil elders in Nederland of in het buitenland (met name België) aan de slag. Werkloosheid 112 In de kern Hulst woont 43% van het totaal aantal geregistreerde werklozen in de nieuwe gemeente Hulst (509 per 1-1-2002). Wat betreft leeftijd heeft de kern Hulst een regelmatige spreiding van de werkloosheid over de leeftijdscategorieën 15 t/m 64 jaar. Circa 88% van de werklozen is 25 jaar of ouder en heeft als opleidingsniveau maximaal MBO/VWO. De afgelopen 5 jaar is de werkloosheid in de kern Hulst met 17% gedaald. Sociaal-economische positie Uit de bewonersavond: Volgens de bewoners uit de Binnenstad is er onder de oudere inwoners in hun wijk geen sprake van armoede. ‘Deze oudere mensen hebben juist wat te besteden.’ Vanuit de gemeente wordt aangegeven dat de algemene inkomenspositie van 55-plussers in Oost-ZeeuwsVlaanderen duidelijk achter loopt bij de rest van Zeeland. Dit blijkt uit een recent GGDonderzoek. Relatief veel ouderen hebben alleen een AOW-uitkering, zonder of met een klein aanvullend pensioen. Een relatief groot deel van deze ouderen maakt geen gebruik van financiële regelingen, zoals kwijtschelding van gemeentelijke belastingen. Schaamtegevoel speelt hierbij o.m. een rol. De bewoners uit de Binnenstad geven verder aan dat de vergrijzing in hun wijk ervoor zorgt dat er relatief weinig werkende mensen wonen. ‘Aan de andere kant hebben we natuurlijk een hele hoop werkgelegenheid. We hebben horeca, banken, scholen en natuurlijk het midden- en kleinbedrijf.’ Toekomstige economische ontwikkelingen De middenstand in de Binnenstad streeft naar aaneengeslotenheid van bedrijvigheid. ’Als we kunnen streven om geen leegstand te hebben, geen puinhoop, maar wel winkels, kleine zaken, bedrijven en in een variabele omgeving, gescheiden van elkaar en kleinschalig, dan bereiken we dit streven.’ Over de bedrijvigheid in Hulst-Zuid: ‘In ons gebied wordt momenteel druk gesleuteld via het ‘BAK-plan.’ De Karwei, de Boerenbond en de Aldi worden bij de huidige Edah geconcentreerd op één terrein, gecombineerd met nieuwbouw voor enkele van deze bedrijven. De ontsluiting van het gebied wordt ook verbeterd. ‘We krijgen een ‘vierkante rotonde’, vlak voor de Bierbrouwerij.’ Binnen het plein van deze rotonde komt parkeerruimte en groen. De bewoners staan positief tegenover deze ontwikkelingen. In de toekomstvisie van de nieuwe gemeente Hulst is de ontwikkeling van toerisme en recreatie in Oost-Zeeuws-Vlaanderen een belangrijk uitgangspunt. Uit het laatste overleg tussen wijkraden en gemeente en de bewoneravond:

112


140

•

De bewoners/middenstand in de Binnenstad vinden dat Hulst er aantrekkelijker uit moet gaan zien en meer voorzieningen moet krijgen om recreanten en toeristen aan te trekken. Genoemd worden: • Aanpak van leegstand en verpaupering (zie verder par. Ruimtelijk/wonen). • Een schone en verzorgde stad. • Een autoluwe binnenstad. • Een verkeersdrempelvrije binnenstad. • Een beter verlichte binnenstad. • Voorkomen dat de wallen worden kapotgereden door vracht- en ander werkverkeer. • De Grote Markt autovrij maken en sfeer creëren met b.v. een karakteristieke kiosk, waar ook bandjes kunnen spelen; het carillongeluid moet een minder prominente rol krijgen op de markt, want ’dit is niet attractief meer’. • Overlast aanpakken van scholieren die ’een paar keer op een dag met hele hordes de binnenstad binnenkomen en zich niks aantrekken van verkeersregels’. • De veiligheid van de kermiskoers verbeteren via inzet van geschoolde verkeersregelaars. • Meer ruimte voor voetgangers creëren. B.v. meer oversteekplaatsen, een gelijkvloerse promenade maken in de Gentsestraat en een brug over de Buiten Vest vanaf het parkeerterrein van de Edah naar het centrum. • Aanpakken van de parkeerproblematiek. • Evenementen organiseren waardoor de passant graag naar de binnenstad van Hulst komt (b.v. Koninginnedag groots opzetten, zondagactiviteiten met landelijke pr). • Hulst als historische vestingstad meer exploiteren, door o.a. monumenten goed bereikbaar te maken, het wandelpad over de wallen in goede staat te houden, kunstwerken in het water enz.. • Een aantrekkelijk winkelaanbod (o.a. winkels met andere artikelen dan waar we er al zoveel van hebben). • De bereikbaarheid van de binnenstad verbeteren voor bewoners, bezoekers en hulpdiensten. De bereikbaarheid wordt nu b.v. belemmerd door vrachtwagens die laden en lossen (zie reeds par. Sociaal/sociale veiligheid). B.v. de stad beter begaanbaar maken voor rolstoelers, kinderwagens enz, door reclameborden en terrassen op de looproutes te beperken. • Reclame-uitingen: voorkomen dat deze de historische gevels en stadsbeelden aan het zicht onttrekken of op de looproutes staan. Wat dit laatste punt betreft, beoogt de gemeente in het Toeristisch Ontwikkelings Plan een betere uitstraling van het koopcentrum. B.v. met winkelstraten zonder reclameborden en een primaire functie voor de etalages. Dergelijke ideeën moeten nog nader uitgewerkt worden i.s.m. de ondernemers en de VVV. De wijkraad zou hiervoor ook graag worden uitgenodigd. Het gaat om gezamenlijke belangen van bewoners en middenstand. Op herhaalde verzoeken van de wijkraad voor overleg met ondernemersvereniging MKB kreeg de wijkraad tot nu toe geen respons. Verbeterpunt voor de binnenstad vanuit Hulst-Zuid Hulst-Zuid is van mening dat het toerisme beter verspreid moet worden over de week. ‘Op zaterdag, zondag en maandag, dan zijn er voldoende of teveel mensen in Hulst.’ Verder verminderen stank en geluidsoverlast het terrasplezier. ‘Dan kun je elkaar soms niet verstaan vanwege het kabaal van de brommers en de auto’s die hard door het centrum scheuren.’ Hulst-Zuid ziet mogelijkheden in versterking van de buitenvestrecreatie. Om te beginnen moeten er meer stukken van de wallen worden verhard met schelpen. ’Wandelen over de wallen is b.v. prachtig, maar als het een beetje geregend heeft, vereist het ’lieslaarzen’ omdat het zo glibberig is.’ 141

5


Plattegrond kern Hulst

Wonen Het laatste nieuwbouwproject dat in de kern Hulst is gerealiseerd, is de bebouwing van het voormalige terrein van textielfabriek Milock in 2000. Op deze locatie verrees een aantal 2onder-1 kapwoningen en een appartementengebouw. Daarnaast hebben er binnen de bebouwing incidenteel enkele toevoegingen plaatsgevonden. In 1998 is een aanvang gemaakt met uitbreidingsplan ‘de Groote Kreek’. Het project moet in 2007 zijn afgerond en voor de tussenliggende periode gelden diverse bouwfases. In de periode 1998-2000 zijn in deze wijk 120 huizen gebouwd. Voor de jaren 2001-2003 zullen er maximaal 100 woningen bijkomen. Tussen 2004 en 2007 kunnen dan nog maximaal 90 woningen worden gerealiseerd. Verder heeft de gemeente de ambitie om op diverse ‘lege plekken’ in de kern appartementengebouwen te laten verrijzen. Incidenteel zullen er binnen de bebouwing kleine toevoegingen plaatsvinden. 113 Hulst heeft 183 seniorenwoningen ‘op de begane grond’ en 230 seniorenappartementen. Deze zijn als volgt verdeeld over de wijken. 114 - Binnenstad: 54 seniorenwoningen ‘begane grond’en 166 seniorenappartementen. Niet meegeteld in deze aantallen maar wel van belang voor de Binnenstad is dat 83 eengezinswoningen voor het merendeel door ouderen worden bewoond. - Den Dullaert: 80 seniorenwoningen ‘begane grond’; - Hulst-Zuid (Tragel): 36 seniorenappartementen; - Langs de Linie (Nieuw-Hulst): 49 seniorenwoningen ‘begane grond’ en 28 seniorenappartementen. 113 114

Bron: gemeente Hulst Bron: Woonstichting Hulst

142

Het thema mooi en goed wonen is tijdens de bewonersavond door enkele wijken bediscussieerd. De binnenstadsbewoners vinden het wonen in hun stadsdeel ‘fantastisch’. Daarnaast zijn er wensen voor verbetering. In Den Dullaert zijn de bewoners erg te spreken over hun wijk en er zijn relatief weinig problemen. Het is wel een drukke wijk, mede vanwege de vele scholen, maar niemand heeft dat echt last van. De bewoners van Hulst-Zuid vatten het goed wonen kort en krachtig samen met: ‘Hulst is landelijk en ruimtelijk. Het wonen in deze wijk is ook ideaal. Wij wonen toch vlakbij en hebben alle voorzieningen dicht bij de hand.’ De kern Hulst heeft een zogenaamde effectieve woningvoorraad van 4.411 woningen. Hiervan staan er 4.346 in de kern en 65 in het buitengebied, verhouding 66,9:1. Van de tweede woningen staan er 11 in de kern en 9 in het buitengebied. In vergelijking met de situatie 5 jaar geleden is de totale woningvoorraad per saldo toegenomen met 187 woningen. Het aantal huurwoningen is afgenomen met 188 (12%), terwijl het aantal koopwoningen met 377 (15%) is gestegen. Voor de verschillende wijken zijn geen aparte woningvoorraadcijfers beschikbaar 115. Tabel 8:

Woningvoorraad Hulst kern + buitengebied per 1-1-2001

Effectieve woningvoorraad koop huur w.v. leegstand 2.971 1.440 63 68% 32%

Tweede woningen


20 0,5%

4.431


Uit het laatste overleg tussen wijkraden en gemeente, de bewoneravond en de jeugdenquête: In de Binnenstad moet hoogwaardig wonen prevaleren. De wijkraad streeft naar een vitale, duurzame, sociaal en economisch ongedeelde stad, waarin goed wonen primair staat. Statig en levendig kunnen daarin goed samen gaan. Het streven is dan ook gericht op handhaving en stimulering van de huidige functies in het gebied. ’Dat daar een compleet pakket zorg centraal staat spreekt voor zich’ , vanwege het grote aandeel oudere bewoners. Er is kritiek op de leegstand en verpaupering. In bijna iedere straat staan woningen of gebouwen die al heel lang leeg staan of zijn afgebroken. ‘Het geeft een trieste aanblik.’ Deze situatie is ook voor de middenstand niet gunstig en de bewoners vinden dat er snel iets moet gebeuren. Vanuit Hulst-Zuid wil men tijdig op de hoogte worden gebracht van wijzigingen in het bestemmingsplan. Daarnaast stellen bewoners de kritische vraag ‘of er in de toekomst nog veel plannen zijn voorzien, waarin hoogbouw zal worden toegepast’. De wijkraad is niet gecharmeerd van hoogbouw. Ze vinden het niet passen bij Hulst. In wijk Langs de Linie heeft men het vermoeden dat er in hun wijk relatief meer allochtonen worden geplaatst dan in de rest van Hulst. ‘Kan de woonstichting hier niet op sturen, zodat er een betere verdeling over de hele stad plaatsvindt.’ De gemeente zal onderzoeken of het vermoeden van de wijkraad klopt en hierover met de woningbouwvereniging overleggen. Van de deelnemers aan de jeugdenquête wil ruim de helft later in Hulst blijven wonen, 46% wil elders gaan wonen.

115

Zie de opmerkingen hierover in de inleiding van deze kernbeschrijving (par. 1).

143

Voorzieningen en bereikbaarheid Hulst heeft een uitgebreid scala aan voorzieningen op het gebied van gezondheidszorg, (voortgezet) onderwijs, sociaal- en cultureel aanbod, accommodaties en facilitaire dienstverlening. Hulst vervult voor veel van deze voorzieningen een regiofunctie. De opsomming in tabel 9 spreekt wat dat betreft voor zich. De afstand Hulst-Terneuzen is 23,7 km. Het openbaar vervoer in Oost-Zeeuws-Vlaanderen zal naar verwachting wijzigen na de opening van de Westerscheldetunnel en het verdwijnen van de veerdienst Perkpolder-Kruiningen. Momenteel zijn er vanuit Hulst rechtstreekse busverbindingen in de richtingen Perkpolder (veerboot), Breskens, Oostburg, Axel, Sas van Gent, Terneuzen, Clinge, Kieldrecht en Breda. In deze opsomming zijn alleen de eindbestemmingen van de buslijnen genoemd. De gemeente zet zich in voor het behoud van de Bredabus. De provincie heeft besloten middelen beschikbaar te stellen om de Bredabus in stand te houden, zij het onder prijsverhoging en met een lagere frequentie. Het gemeente heeft bij haar inzet voor behoud van de bus, primair gekozen voor de inhoud en minder voor het tarief. De frequentie van de bus moet wat de gemeente betreft omhoog en ze ziet de bus bovendien graag weer via Nieuw Namen rijden. De bereikbaarheid van voorzieningen voor de jeugd is getoetst via de jeugdenquête. Naar school (Hulst) en naar de (sport)vereniging pakken de meeste deelnemers de fiets. Uitgaan doet de jeugd vooral in Hulst en voor een kleiner deel ook in Kloosterzande en België. Om uit te gaan gebruiken de meeste deelnemers de fiets en/of de auto.Voorzieningen in Hulst vindt het merendeel goed bereikbaar. Tabel 9:

Voorzieningen kern Hulst


144

Voorzieningen Hulst Apotheken (3 x) Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg Dienstencentrum De Lieve Dierenkliniek Hulst EHBO Hulst Fysiotherapiepraktijken (5 x ) Huisartsenpraktijken (3 x) Logopediepraktijken (2 x) Medisch Sociaal Centrum Hulst Nederlandse Rode Kruis, afdeling Hulst Psychotherapiepraktijken (1 x) SPD Zeeland, Regiobureau Hulst Sportmasseur Stichting Algemeen Maatschappelijk Werk ZeeuwsVlaanderen, afdeling Hulst Stichting Emergis, Langdurige zorg en wonen Stichting Tragel Stichting Welzijn voor Ouderen Hulst Tandartsenpraktijken/tandprothetici (3 x) Thuiszorg Zeeuws-Vlaanderen, rayonkantoor Oost Zeeuws-Vlaanderen Verzorgingshuis De Blaauwe Hoeve Zeeuws Consultatiebureau voor Alcohol en Drugs (ZCAD), locatie Hulst Ziekenhuis Zeeuws-Vlaanderen, polikliniek Liduina

Nederlands Hervormde kerk Sint Willibrordus Basiliek Onderwijs en opvoedon- Basisscholen: - Moerschans dersteuning: Kerken

-

Nobelhorst Sint Willibrordus De Ark de Reynaert

Kinderdagverblijf De Speelhoek Knegtel Informatica Opleidingen Peuterspeelzaal De Robbedoes ROC Zeeuwsch-Vlaanderen, locatie Hulst Speciaal onderwijs: -



Zakelijke diensten


De Brug (speciaal onderwijs) De Regenboog (VSO, ZMLK) Praktijkschool Hulst (speciaal onderwijs)

Stichting School en Dialect Activiteitencentrum ‘t Houtenkwartier Bureau voor Rechtshulp, spreekuur Hulst De Maelstede Gemeenschapscentrum Den Dullaert Jongeren Informatie Punt (JIP) Hulst Kindertehuis Leeghwaterstraat Museum van de Oudheidkundige Kring Oudheidkundige Kring De Vier Ambachten Regiopolitie Zeeland, Bureau Hulst Sociale Werkvoorziening Dethon Stichting Speel-O-Theek Aap-Noot-Mies Vereniging de Zonnebloem, afdeling Hulst Woonstichting Hulst Bibliobus Meander Bibliotheek van de Oudheidkundige Kring De Zeeuwse Muziekschool Jeugdcircus Reinardi Kermis (2x) Openbare Bibliotheek Hulst Sportaccommodatie Den Dullaert Sportcomplex Hulst Theateraccommodatie in Den Dullaert Zwembad Reynaertland BN De Stem Begrafenis en Crematievereniging Advocatenkantoren (2 x) Notarissen (2 x) Postkantoor Hulst Uitgeverij PZC BV VVV Hulst Zeeuwsch-Vlaamse Koerier Begraafplaats Glacisweg Begraafplaats Van der Maelstedeweg Gemeentelijke Brandweer Hulst


145

Uit het laatste overleg tussen wijkraden en gemeente, de bewoneravond en de jeugdenquête: Binnenstad De huidige parkeervoorzieningen voor bewoners moeten gehandhaafd blijven, bij voorkeur met uitbreiding van het aantal vergunninghoudersplaatsen. De bereikbaarheid van de binnenstad voor ouderen verdient verbetering. De binnenstad is slecht bereikbaar met het openbaar vervoer. Alleen ’de Belgische bus’ komt relatief dicht bij het centrum; voor wie met een andere bus komt, is de bushalte voor ouderen erg ver. Ook moet de Hulster binnenstad ’beter bewandelbaar’ worden. De trottoirs worden door de horeca en de middenstand regelmatig vol gezet met reclameborden, stoelen en tafels, waardoor rolstoelen en kinderwagens de rijweg op moeten. Voor minder mobielen zoals ouderen is de binnenstad toch al moeilijk begaanbaar door alle hoogteverschillen. Wensen op dit gebied zijn: het beter naleven van regels door de horeca en middenstand, beter toezicht op naleving door de gemeente en een autoluwere binnenstad. Bij Dienstencentrum De Lieve moet de parkeerproblematiek worden aangepakt. De soms slechte bereikbaarheid van de binnenstad voor hulpdiensten (files, vrachtverkeer) kwam reeds aan de orde in de par. Sociaal/sociale veiligheid. De bereikbaarheid van gezondheidszorg baart zorgen. De binnenstad dreigt ’huisartsloos’ te worden, vanwege de plannen voor centralisatie van de Hulster huisartsen in een zgn. HOED (huisartsen onder één dak). Deze HOED komt mogelijk in De Blaauwe Hoeve. Gezien het grote aandeel oudere bewoners en de zorg voor toeristen die moet worden gegarandeerd is een binnenstad zonder huisarts voor de bewoners niet acceptabel. Als alternatieve locatie voor de HOED en andere zorg suggereren de bewoners De Lieve. Hierdoor is de zorg voor ouderen optimaal bereikbaar. De gemeente geeft aan dat de huisartsenzorg voor de binnenstad is gegarandeerd. Voor de inrichting van de HOED is nl. zo’n € 150.000 nodig. De gemeente en de provincie hebben aangegeven hiervan alleen een gedeelte te subsidiëren, als huisartsenvoorzieningen in Sint Jansteen en de binnenstad gehandhaafd blijven. Hiervoor zal de gemeente een contract met de huisartsen afsluiten voor de periode van 5-jaar, met automatische verlenging voor steeds dezelfde periode. De Lieve acht de gemeente, onder meer vanuit privacy-oogpunt van de patiënt, geen geschikte locatie. Vestiging van de HOED in de Blaauwe Hoeve is op dit moment de meest reële optie. Den Dullaert In Den Dullaert is men tevreden over het voorzieningenniveau in de wijk. ‘We hebben het geluk dat gemeenschapscentrum Den Dullaert in onze wijk staat.’ En verder is er een bibliotheek, een school, een polikliniek, sportaccommodaties en binnenkort ook weer een supermarkt. Het is een betrekkelijk rustige wijk, behalve als er af en toe plannen komen van de gemeente, ’dan wordt iedereen wakker’. Een recent voorbeeld hiervan is een bewonersactie om te voorkomen dat de vijver in het Vosplantsoen een overloopvijver zou worden. De jeugd in Den Dullaert ’hangt wel ergens rond’, maar bezorgt weinig overlast. Wel moet de bereikbaarheid van voorzieningen in Hulst voor mindervaliden verbeterd worden. ’Hulst is niet bepaald rolstoelvriendelijk, met name de binnenstad niet.’ Verder maakt de wijk zich zorgen over de toekomst van de Bredabus. Hulst-Zuid De opsomming hieronder betreft deels zaken uit een brief van de wijkraad aan de gemeente (briefnr. 201783) en het verslag van de jaarvergadering van de wijkraad d.d. 4-6-2002: - Overlast hangjongeren: verzoek om een schuilmogelijkheid bij de skatebaan. ‘Nu hebben we overlast van hangjongeren, die komen schuilen in het flatgebouw.’ - Theaterprogramma Den Dullaert: verzoek dit te upgraden. Wie nu een voorstelling van een iets hoger niveau wil zien moet naar Terneuzen of Antwerpen.

146

-

Openbaar vervoer: speerpunt is het voortbestaan en het frequent rijden van de Bredabus te waarborgen. De komst van de tunnel is aan de ene kant een uitkomst, maar bevordert ook de geïsoleerde ligging van Oost-Zeeuws-Vlaanderen. - Ophalen van de vuilniscontainers: verzoek om duidelijkheid over tijdstippen. - Speelvoorzieningen: verzoek om de veiligheid van de glijbaan Donizettistraat te verbeteren plus aanpak bestrating tafeltennistafel en overlast trapveld Mozartstraat. - Openingstijden loket bevolking: verzoek om verruiming. Langs de Linie Een belangrijke bewonerswens is een wijkgebouw. Een multifunctionele ontmoetingsplek waar activiteiten kunnen worden georganiseerd voor jong en oud. B.v. de huidige activiteiten van de wijkraad: de eigen vergaderingen, de rommelmarkt en het Sinterklaasfeest. ‘Een wijkraad is het hart van de wijk. Vanuit die wijkraad kun je allerlei zaken ondernemen. Maar als je geen wijkgebouw hebt, geen vaste stek, waar bijvoorbeeld een spreekkamer zou kunnen zijn voor de wijkagent, de stichting ouderen, enzovoort, wordt het een stuk lastiger.’ Momenteel maakt men voor activiteiten regelmatig gebruik van het Reynaertcollege, maar deze samenwerking verloopt niet soepel. Ook geeft de wijkraad aan dat de wijk recht heeft op een dergelijke accommodatie, ’want we zijn een wijk met 3000 mensen, groter dan b.v. Clinge, waar het dorpscentrum zelfs wordt uitgebreid’. Voor verdere informatie over Langs de Linie: zie het wijkplan. Vanuit de gemeente wordt aangegeven dat er in de afgelopen jaren veel moeite is gedaan om de leefbaarheid in Langs de Linie te verbeteren. Voor een eventuele wijkvoorziening ligt er een toezegging van de gemeente om hier vóór 1 januari a.s. een uitspraak over te doen. In die tussentijd moet gezocht worden naar een multifunctionele invulling voor zo’n gebouw, b.v. naast activiteiten van de wijkraad, activiteiten voor andere doelgroepen zoals ouderen. In de jeugdenquête vindt de ene helft van de deelnemers dat Hulst voldoende, de andere helft dat Hulst onvoldoende ontmoetingsplaatsen voor hen heeft. Voorzieningen voor de jeugd zijn er in Hulst volgens ruim de helft van de deelnemers voldoende en volgens 38% onvoldoende. Wat men mist heeft vooral te maken met ontmoetingsplaatsen, uitgaansmogelijkheden en het zwembad. Wat betreft jongerenontmoetingsplaatsen zijn er wensen voor uitbreiding van skatefaciliteiten bij de huidige skatebaan, een skatevereniging die met een eigen budget de skatebaan onderhoudt, een jeugdsoos/JOP, meer ontmoetingsplaatsen en meer activiteiten voor de jeugd. Om uit te gaan wil de jeugd graag meer disco’s (ook speciaal voor 12 – 15 jarigen) en meer jongerencafés. Voor het zwembad geeft een aantal jongeren aan dat er ’een groot diep buitenzwembad’ moet komen. Verkeersveiligheid Uit het laatste overleg tussen wijkraden en gemeente, de bewoneravond en de jeugdenquête: Binnenstad Alle punten t.a.v. verkeersveiligheid zijn vanuit het idee van een integrale aanpak van de binnenstad verwerkt in de par. Economie/toerisme en recreatie. Den Dullaert De bewoners van Den Dullaert zien graag de verkeersremmers in de Julianastraat en de Oude Polderstraat verdwijnen. Ze werken juist snelheidverhogend en dus averechts, mede door de mentaliteit van de mensen zelf. ‘Mensen komen van weerskanten aangereden, zien de versmalling liggen, even wat gas bij en dan zijn ze er net voorbij.’ Hulst-Zuid Een korte opsomming met verwijzing naar een brief van de wijkraad aan de gemeente (briefnr. 201783) en het verslag van de jaarvergadering van de wijkraad d.d. 4-6-2002:

147

-

Parkeerterrein Edah: op brommers crossende jongeren veroorzaken gevaarlijke situaties voor oudere mensen die daar lopen of spelende kinderen (zie reeds par. Sociaal/sociale veiligheid). - Binnenstad: auto’s die met hoge snelheid door de binnenstad ’scheuren’. - Diabellipad: paaltjes waar je maar ternauwernood met de fiets langs kan. - Steensedijk: moet 30 km zone en eenrichtingsverkeer worden; verzoek om verbodsbord voor vrachtwagens; problematiek van te kleine parkeerstroken. - Groote Kreek: verzoek om semi-verharding aan te brengen langs de randen en aanleg van een parkeervoorziening bij de brievenbus. - Zebrapad Gentsepoort: veiligheid schoolkinderen is aandachtspunt. - Fietserstunnel: de koepels verdienen een schoonmaakbeurt en een verzoek om de wanden graffitibestendiger te maken. - 30 km zone Componistenbuurt: verzoek om informatie over de stand van zaken. - Fietspaden Zoetevaart en Abdaalseweg: verzoek om herstel kapotte tegels, plaatsing blikvanger Absdaalseweg en herstel putten in het asvalt van het Ravelijnpark, nabij supermarkt C1000. - Voor de inwoners van de Groote Kreek: wens voor een goede verbinding naar de snelweg via de Waterstraat. - Wens voor een verbinding voor fietsers en voetgangers vanaf het centrum naar de Groote Kreek. Langs de Linie De bewoners willen dat de hele wijk 30km zone wordt. Voor meer gegevens over verkeersveiligheid: zie het wijkplan. In de jeugdenquête geeft 44% van de deelnemers aan dat het op de route naar school nergens onveilig is. Wel worden als verkeersonveilige plaatsten genoemd: de kruispunten Zoutestraat, Glacisweg, Poorterslaan, voor de school en ’overal door bussen’. Groen en overige voorzieningen in de openbare ruimte Uit het laatste overleg tussen wijkraden en gemeente en de bewoneravond: Van de bewoners uit de Binnenstad mag hun wijk groener. Andere wijken hebben minimaal tuinen, ‘In de binnenstad hebben we dat praktisch niet, tenzij het de achtertuinen zijn en die zien we aan de voorkant niet.’ Vanuit de gemeente wordt beaamt dat het vele groen in de binnenstad vooral verscholen zit in de achtertuinen. De mogelijkheden voor openbaar groen zijn beperkt, maar mogelijk kan de gemeente in de toekomst ’het oude pand van de Gier’ aankopen, waardoor een mooie tuin tussen de oude pastorie tot aan de Bierkaaistraat als openbaar groen beschikbaar zou komen. De bewoners van Den Dullaert vinden dat er ’rond Den Dullaert zelf’, met uitzondering van de Vogelbuurt, weinig groen te vinden is. De wijkraad wil er over nadenken waar er in de wijk meer groen zou kunnen komen. De gemeente geeft aan dat er pas over 20 jaar kans is op een grotere ruimte voor groen. Gemeenschapscentrum Den Dullaert is dan afgeschreven en tegen die tijd moet overwogen worden of deze voorziening elders nieuw gebouwd zal worden. Hulst-Zuid: Een korte opsomming met verwijzing naar een brief van de wijkraad aan de gemeente (briefnr. 201783) en het verslag van de jaarvergadering van de wijkraad d.d. 4-6-2002: - Bruggetje Componistenwijk: veiligheid verhogen. - Infobord Zoetevaart: verzoek om verplaatsing. - Sloot achter Leendertse: verzoek om deze schoon te maken. - Verlichting: verdient herstel in Haydenstraat, Chopinstraat en lantaarn tegenover de Stuntmarkt. 148

-

Terrein parallel aan Grote Kreekweg: verzoek om bordjes honden-uitlaatterrein. Weide achter Donizettistraat: verzoek om waarschuwingsborden i.v.m. moerasgrond.

Gemeenschapscentra De kern Hulst beschikt over een drietal centra. Dit zijn achtereenvolgens Activiteitencentrum ’t Houtenkwartier, Den Dullaert en Dienstencentrum De Lieve. Activiteitencentrum ’t Houtenkwartier Hulst dateert uit begin 1900 en was oorspronkelijk een technische school. Het is een vrijstaand gebouw en ongeveer 15 jaar geleden gerenoveerd. Het gebouw is niet voor publiek toegankelijk en wordt alleen beschikbaar gesteld aan verenigingen die behoefte hebben aan een vaste (oefen)ruimte. Het gebouw heeft de volgende ruimten: een aantal grote (les)lokalen die voor diverse doeleinden gebruikt kunnen worden en een aantal kleinere bars. Het ROC gebruikt het Activiteitencentrum voor volwasseneducatie, lessen aan allochtonen en voor re-socialisatiecursussen. Het Jeugdcircus oefent hier en het is de locatie voor de jaarlijkse Jeugdvakantieweek. Andere activiteiten die hier plaatsvinden zijn yoga, gymlessen, biljarten en kaarten. Momenteel overweegt de gemeente sluiting van het activiteitencentrum. De huidige activiteiten zouden daardoor moeten verhuizen naar Den Dullaert. Het multifunctioneel centrum Den Dullaert dateert uit 1969 en is in de loop der jaren meerdere malen uitgebreid en verbouwd. Het is een vrijstaand gebouw en heeft de volgende ruimten: een theaterzaal met 525 plaatsen en 2 kleedkamers, een sporthal met 1.100 zit- en 1.400 staplaatsen (wordt ook gebruikt bij concerten), 4 kleedkamers, foyer met bar / ontmoetingsruimte/hal (deze wordt ook gebruikt voor exposities), 3 vergaderzalen en een keuken met mogelijkheden voor broodmaaltijden en diners. In het gebouw is tevens de bibliotheek, de speelo-theek en een sportschool gehuisvest. Daarnaast wordt Den Dullaert gebruikt door een toneelvereniging, een bridgeclub, het Hulster gemengd koor, sportcompetities, creatieve vormingscursussen en dergelijke. Ook is er de mogelijk een feest of bruiloft te vieren. Dienstencentrum De Lieve is van oudsher een boerderij. Het bouwjaar is onbekend. In de jaren ’70 is het verbouwd tot dienstencentrum. De Lieve is een vrijstaand gebouw en heeft de volgende ruimten: een grote zaal (maximaal 150 personen), drie kleinere vergaderzalen, een keuken en bar. De Stichting Welzijn voor Ouderen regelt vanuit de Lieve diverse diensten voor ouderen, zoals bijvoorbeeld tafeltje-dekje. Ook organiseert men op deze locatie activiteiten op het gebied van ontspanning en gezelligheid. Tevens is er de mogelijkheid tot het houden van feesten en dergelijke.

6. CONCLUSIES HULST Het betreft conclusies op hoofdlijnen, over de meest opvallende en toekomstgerichte thema’s uit de kernbeschrijving. Naast deze conclusies per kern, is er een aparte rapportage met conclusies en aanbevelingen voor de totale nieuwe gemeente Hulst. De gezamenlijke kernbeschrijvingen, het beleidsmateriaal en de gehouden interviews met instellingen vormen hiervoor het basismateriaal. Algemeen uitgangspunt is de toekomstvisie van de nieuwe gemeente Hulst 116. De meest relevante speerpunten voor de kernen zijn: - behoud en waar mogelijk verder versterken van het voorzieningenniveau in de kernen en hiervoor beleid ontwikkelingen, gericht op maatwerk en behoefte. Hulst is omschreven als ‘dragende kern’ met een regionale functie voor Oost-Zeeuws-Vlaanderen. 116


149

-

behoud van een goed woon- en leefklimaat een interactieve relatie tussen gemeente en bewoners.

Voor de wijken in Hulst kunnen enkele basisconclusies worden getrokken: - de Hulster wijken leggen minder nadruk op sociale thema’s; - de Hulster wijken willen leefbaar en veilig zijn; - de Hulster wijken willen goed openbaar vervoer; - de Hulster wijkraden willen een betere communicatie en efficiënte samenwerking met de gemeente; Overkoepelende thema’s zoals woningbouw, woonzorgvoorzieningen voor ouderen, recreatie en toerisme e.d. komen alleen aan de orde in de rapportage voor de totale gemeente. Hulst: leefbaar en sociaal Voor de wijken in Hulst geldt dat sociale thema’s minder spelen dan in de kleinere kernen. Althans deze zijn minder als positief punt of als probleem naar voren zijn gebracht door bewoners. Dit past bij het ‘stad zijn’, de schaalgrootte, de grotere anonimiteit van het wonen in de stad. Een sociaal thema dat wel naar voren kwam is overlast. In de Binnenstad loopt de overlast die bewoners ervaren parallel aan de overlast die ook bezoekers van Hulst (recreanten en toeristen) zullen ervaren. Zie verder de conclusie hieronder bij ‘Hulst: leefbaar en veilig’. Wat ook speelt in de binnenstad is de oververtegenwoordiging van ouderen. De wijkraad spreekt van 80% senioren (55+), waarvan 35% ’bejaard’. Meer variatie in leeftijdsgroepen zou men een verbetering van het sociale leven in de wijk vinden. Er vanuit gaand dat deze percentages juist zijn – Scoop heeft behalve voor Langs de Linie, niet de beschikking over bevolkingsgegevens per wijk – dan is dit een extreem hoog percentage. Ter vergelijking: gegevens over het aandeel 65-plussers in Zeeuwse dorpen/wijken levert maxima op van 25% in Haamstede en b.v. 21% in de binnenstad van Vlissingen. Hulst wordt in dit overzicht niet apart vermeld. Het gemiddelde voor Zeeuwse wijken/dorpen ligt op 16% 65-plussers. 117 Het extreem hoge aandeel senioren in de Hulster binnenstad kan deels worden verklaard uit het voorzieningenniveau dat de Binnenstad aantrekkelijk maakt voor deze doelgroep. Belangrijkste verklaring is echter het grote aantal woonvoorzieningen voor senioren in deze wijk. Zowel t.o.v. het aantal in de andere 3 wijken (zie par. Ruimtelijk/wonen) als t.o.v. het totale aantal woningen in de Binnenstad. Van de circa 900 woningen in de Binnenstad 118 zijn b.v. circa 300 senioren- en andere woningen/appartementen van de Woonstichting Hulst bewoond door 55-plussers (zie par. Ruimtelijk/wonen). Daarnaast zijn er naar inschatting van de wijkraad nog eens ongeveer 390 eigen woningen waar 55-plussers wonen. Het creëren van een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor jongere doelgroepen is dan ook een belangrijk aandachtspunt voor de toekomst. Naast de Binnenstad speelt overlast met een sociale context ook in Langs de Linie. Hier vermoedt men relatief meer woningtoewijzing aan allochtonen dan in andere wijken. Belangrijk is helder te krijgen of dit werkelijk zo is. Hierop onderneemt de gemeente reeds actie. Los daarvan zal de eventuele overlast – van welke bevolkingsgroep dan ook - aangepakt moeten worden in samenspraak met de politie en de woningbouwvereniging. Een ander thema met een sociale component in Langs de Linie is het wijkgebouw, een wens die sterk samenhangt met de behoefte aan een ontmoetingsplek voor de wijkbewoners. Wat betreft de jeugd (jeugdenquête) is opvallend dat ongeveer de helft van de 71 deelnemers vrijetijdsmogelijkheden mist en vindt dat Hulst onvoldoende ontmoetingsplaatsen voor hen heeft. Bij vrijetijdsmogelijkheden missen ze vooral sportactiviteiten. Interessant is om via de 117 118

Sociale Atlas Zeeland 2002 / Scoop, 2002, 88. Aantal woningen is gebaseerd op het aantal verspreide wijkkranten van de Wijkraad Binnenstad.

150

wijkraden verder te onderzoeken hoe groot het gemis is, wat men mist en in welke wijk(en) de ‘nood’ het hoogst is. Hulst: leefbaar en veilig Voor de wijken in Hulst geldt in grove lijnen dat het voorzieningenniveau in de wijken zelf of de bereikbaarheid ervan in andere stadsdelen zodanig goed is, dat de meeste wensen gericht zijn op ruimtelijke verbeteringen in de sfeer van verkeersveiligheid en groen. Dit zijn bij uitstek thema’s voor verdere uitwerking tussen gemeente en wijkraden. Gezien de onvrede bij de wijkraden over de communicatie met de gemeente, verdient dit eerst verbetering, alvorens er van een gezamenlijke uitwerking sprake kan zijn. In met name twee wijken spelen - naast de thema’s verkeersveiligheid en groen – andere ruimtelijke speerpunten. Ten eerste de Binnenstad, waar de bereikbaarheid van voorzieningen voor de vele oudere bewoners van deze wijk speciale aandacht van vraagt. Het gaat dan om een betere ‘bewandelbaarheid’ van de binnenstad voor minder mobiele mensen en de nabijheid van huisartsenzorg. Dit laatste is inmiddels gegarandeerd via een contract tussen gemeente en huisartsen. Het punt van een begaanbare binnenstad past binnen het integrale plaatje om Hulst aantrekkelijker te maken voor toeristen en recreanten (en bewoners). Dit geldt ook voor veel andere verbeteringswensen, zoals de verkeersveiligheid, de overlast van drugstoerisme, de aanpak van leegstand en verpaupering en in algemene zin het creëren van een gezellige sfeer in de stad. Samenwerking tussen ondernemersorganisaties en wijkraad is daarmee essentieel, omdat de wensen van beide partijen elkaar versterken en daarmee ook de noodzaak voor aanpak ervan. De wijkraad heeft hiervoor al initiatieven genomen, het is aan het MKB de kans te grijpen en aan de gemeente om de wijkraad uit te nodigen bij verdere besprekingen in het kader van het Toeristisch Ontwikkelings Plan. In de tweede plaats Langs de Linie, waar het realiseren van een wijkgebouw als belangrijk wens op tafel ligt. De wijk krijgt voor 1-1-2003 duidelijkheid of en hoe een dergelijke voorziening kan worden gerealiseerd. Hulst: goed openbaar vervoer Vanuit de wijken komt vooral de zorg over het voortbestaan van de Bredabus en de slechte bereikbaarheid van de binnenstad met het openbaar vervoer naar voren. De bereikbaarheid van voorzieningen met het openbaar vervoer is voor de nabije toekomst een speerpunt voor heel Oost-Zeeuws-Vlaanderen. Met de opening van de tunnel en het verdwijnen van de veerboot zal het openbaar vervoer naar verwachting wijzigen. De concentratie van b.v. gezondheidszorg in Terneuzen (huisartsenpost en ziekenhuis) en b.v. de aanwezigheid van voorgezet onderwijs in Goes, maken voorzieningen voor met name ouderen en jongeren slechter bereikbaar. Hulst: betere communicatie met de wijkraden De wijkraden wensen een betere communicatie, waarbij ze serieus genomen willen worden. Concreet betekent dit: duidelijkheid over de status van actiepunten, het (tijdig) nakomen van toezeggingen en afspraken, reacties op brieven van wijkraden en een goede overlegstructuur. Met deze kernbeschrijving hebben de wijkraden een instrument in handen om een basis te leggen voor een goede communicatie met de nieuwe gemeente en verder te werken aan de leefbaarheid van de wijk. Voor de bewonerswensen uit de kernbeschrijving zou per wijk een prioriteitenlijst opgesteld moeten worden door de wijkraad, met terugkoppeling naar de overige bewoners. (Voor Langs de Linie is recent een prioriteitenlijst opgesteld in het kader van het wijkplan.) Vervolgens zou hierover, conform de huidige werkwijze, gemeentelijke be-

151

sluitvorming plaats moeten vinden met opname van de realiseerbare punten in de meerjarenbegroting. Aanbevelingen: 17. Deze kernbeschrijving benutten als basis voor concretisering van het toekomstige ‘kernenbeleid op maat’ en het uitbouwen van de communicatiestructuur met wijken dorpsraden. 18. Het verder ontwikkelen van een gezamenlijke visie (gemeente, wijkraden, verenigingen, instellingen, ondernemers enz.) op ‘Hulst, leefbaar, veilig en sociaal’ en op de ‘afzonderlijke wijken, leefbaar, veilig en sociaal’. De conclusies bij deze thema’s zijn hiervoor een eerste aanzet. 19. Wijkraden: het opstellen van een prioriteitenlijst per wijk, met terugkoppeling naar de bewoners en besluitvorming hierover door de gemeente. 20. Openbaar vervoer – in welke vorm dan ook - tot speerpunt maken van overleg tussen Connexxion, gemeente, wijken dorpsraden en eventuele overige belanghebbende partijen.

152

KERNBESCHRIJVING KLOOSTERZANDE

153

1

INLEIDING

De kernbeschrijving is ingedeeld in drie thema’s: sociaal, economisch en ruimtelijk. Eerst biedt paragraaf 2. een historische blik op de kern. In de sociale paragraaf (par. 3.) komen onder meer de bevolkingsanalyse en het dorps- en verenigingsleven aan de orde. De economische paragraaf (par. 4.) gaat over bedrijven, werkgelegenheid en toekomstige economische ontwikkelingen. De paragraaf ‘ruimtelijk’ (par. 5.) geeft onder meer een beeld van wonen, voorzieningen en bereikbaarheid. In paragraaf 6. zijn voor Kloosterzande, Walsoorden, Kruisdorp en Baalhoek conclusies op hoofdlijnen geformuleerd. Voor Walsoorden, Kruisdorp en Baalhoek zijn (cijfermatige) gegevens alleen waar mogelijk apart vermeld. Waar geen informatie per kern/buurtschap beschikbaar was is in de tekst terug te vinden in welke kern de informatie is verdisconteerd. In de meeste gevallen is dit Kloosterzande, in het geval van Baalhoek en Kruisdorp soms ook Lamswaarde. Over Kruisdorp is geen aparte informatie van bewoners beschikbaar. In de conceptversie van de kernbeschrijvingen waren alle gegevens per kern gerelateerd aan cijfermateriaal voor de gemeente Hontenisse. In deze eindversie zijn de gegevens per kern zoveel mogelijk vergeleken met cijfers voor de nieuwe gemeente Hulst. Of sprake is van vergelijking met de ‘oude’ dan wel met de ‘nieuwe’ gemeente is per onderwerp steeds aangegeven. Wat betreft de jeugdenquête deden in Kloosterzande 20 jongeren mee, 15 meisjes en 5 jongens. Hun gemiddelde leeftijd is 14 jaar. Gezien het relatief kleine aantal deelnemers dienen hun antwoorden alleen als indicatie voor wat leeft onder jongeren. Voor Walsoorden heeft slechts één jongere de vragenlijst ingevuld. Ditzelfde geldt voor Baalhoek. Deze informatie is niet verwerkt in de kernbeschrijving. De meningen van beide respondenten worden wel meegenomen in de conclusies voor de totale jeugdenquête in de eindapportage voor nieuwe gemeente Hulst.

2

GESCHIEDENIS

Het huidige Kloosterzande bestaat oorspronkelijk uit twee kernen: Kloosterzande en Groenendijk. Nadat de monniken van Abdij Ter Duinen uit Koksyde (B.) er de uithof Hof te Zande gevestigd hadden, heeft Kloosterzande zich ontwikkeld rond deze kloosterboerderij. De huidige Nederlandse Hervormde Kerk was de vroegere kloosterkapel. Deze is door door de monniken van Ter Duinen gebouwd rond 1250, verwoest in 1576 en herbouwd in 1609. Het is het enige overblijfsel in Zeeland in baksteengotiek. Het vroegere Kloosterzande is nooit groot geweest, maar was wel sinds 1814 het bestuurlijk centrum van de gemeente Hontenisse. (De) Groenendijk heeft zich als kern ontwikkeld op de scheidingsdijk tussen de Zande- en de Mariapolder. De eerste werd voor 1170 bedijkt, de tweede rond 1200. Aan het eind van de 17e eeuw kwam hier een schuilkerk voor de katholieken. Daaromheen verrezen diverse (katholieke) onderwijsinstellingen, evenals het 'liefdehuis'. In eerste instantie was dat een bejaardenhuis en een ziekenhuis met alleen een kraamafdeling. Nu is dit het Woonzorgcentrum Antonius. Omdat Kloosterzande/Groenendijk in zekere zin het verzorgingscentrum was (en deels nog is) voor de regio, groeiden de twee kernen naar elkaar toe en uiteindelijk aan elkaar. Door de nieuwbouwwijk tussen de Groenendijk, Cloosterstraat en Hulsterweg is er van de vroegere 'apartheid' niet veel meer te merken, tenzij men let op de leeftijd van de woonhuizen. 119 De naam Baalhoek is al heel oud. Reeds is 1320 wordt deze genoemd als een perceel grond dat wordt verkocht op Ballenvliet. In middeleeuwse archiefstukken komt men herhaaldelijk ten balle of Ballen tegen. 120 119

120

Website Gemeente Hontenisse. Saeftinghe verdronken land, Marc Buise en George Sponselee, 197 en 199.

154

3

SOCIAAL

Bevolkingsopbouw Kloosterzande Kloosterzande herbergt 12% van alle inwoners in de nieuwe gemeente Hulst. Per 1-1-2002 heeft Kloosterzande 3.257 inwoners. De inwoners van Baalhoek (22 121), Kruisdorp (50), Kruispolderhaven (42), Duivenhoek (14) en Fluitershoek (30) worden in de gemeentelijke basisadministratie bij Kloosterzande geteld. De verdeling over de leeftijdsgroepen is te zien in tabel 1. en figuur 1. Vergeleken met de nieuwe gemeente Hulst is Kloosterzande grijzer en zijn de middengroepen iets ondervertegenwoordigd. In de periode 1998 – 2002 groeit de bevolking in Kloosterzande licht (+1%). Figuur 1:

Bevolkingspiramide Kloosterzande per 1-1-2002 (in relatie tot de nieuwe gemeente Hulst en Nederland)


De bewoners vragen aandacht voor de vergrijzing en het verdwijnen van de jeugd in Kloosterzande en in heel Oost-Zeeuws-Vlaanderen.

121

Gemeente Hontenisse; de inwoners van Baalhoek spreken zelf van een inwonertal van 28.

155

Tabel 1:

Leeftijdsverdeling Kloosterzande per 1-1-2002


Kloosterzande Aantal % 562 17 415 13 1.990 61 606 19 492 15 213 7 3.257



Bevolkingsopbouw Walsoorden Per 1-1-2002 heeft Walsoorden 409 inwoners. De verdeling over de leeftijdsgroepen is te zien in tabel 2. en figuur 2. Vergeleken met de nieuwe gemeente Hulst is Walsoorden jonger en minder grijs. In de middengroepen is een aantal leeftijdscategorieën over- dan wel ondervertegenwoordigd. De jeugd is relatief goed vertegenwoordigd. In de periode 1998 – 2002 groeit bevolking in Walsoorden met 3%. Figuur 2:

Bevolkingspiramide Walsoorden per 1-1-2002 (in relatie tot de nieuwe gemeente Hulst en Nederland)


156

Tabel 2:

Leeftijdsverdeling Walsoorden per 1-1-2002


Walsoorden Aantal % 81 20 64 16 285 70 93 23 30 7 13 3 409



Politieke kleur Het betreft hier een analyse van Kloosterzande en een gedeelte van Walsoorden t.o.v. de ‘oude’ gemeente Hontenisse. Ongeveer de helft van de kiezers uit Walsoorden stemt nl. in Kloosterzande, de andere helft in Ossenisse. De inwoners van Kruisdorp en Baalhoek stemmen in Lamswaarde. Tijdens de Tweede Kamerverkiezingen 1998 stemden zowel Kloosterzande als de totale gemeente Hontenisse het meest PvdA, gevolgd door CDA en VVD. In 2002 stemmen Kloosterzande en Hontenisse overwegend CDA en LPF. De uitslagen van de gemeenteraadsverkiezingen 1998 laten een ander beeld zien door de dominante rol van ‘lokale partijen’ in de Hontenisser gemeentepolitiek. Algemeen Belang en het CDA hebben in Kloosterzande de meeste aanhang. Gemeentebreed is Algemeen Belang de grootste partij. Tabel 3:

Verkiezingsuitslag Kloosterzande: Tweede Kamerverkiezingen 1998 en 2002


Kloosterzande 1998 2002 35 10 23 14 25 45 4 3 6 5 2 4 17 1 4 1


1881

2050

Gemeente Hontenisse 1998 2002 35 10 22 14 26 41 5 3 6 5 3 5 19 2 4 1 4527

4961


Tabel 4:

Verkiezingsuitslag Kloosterzande: Gemeenteraadsverkiezingen 1998

In percentage: CDA Algemeen Belang Groot Hontenisse Progr. Hontenisse Totaal aantal stemmers

Kloosterzande 29 39 17 16


2202

4997


157

Dorps- en verenigingsleven Uit de dorpsschouw en de levendige discussies tijdens de bewonersavond op 21 mei 2002 blijkt dat inwoners betrokken zijn bij hun dorp. Tijdens de bewonersavond waren circa 80 bewoners aanwezig. Hieronder waren circa 30 Walsoordenaren en enkele inwoners uit Baalhoek. Walsoorden was ten opzichte van Kloosterzande dan ook ruim vertegenwoordigd. Baalhoek heeft achteraf de discussiethema’s ‘buurtschapbreed’ besproken. De resultaten zijn verwerkt in deze kernbeschrijving. Uit de dorpsschouw en beide bewonersavonden: De betrokkenheid van bewoners blijkt ook uit het ’bloeiende verenigingsleven’. Kloosterzande heeft 53 verenigingen, van de carnavalsvereniging tot de voetbal en van de schietvereniging tot het Oranjecomité, het koor en de toneelvereniging. De bewoners waarderen de hoeveelheid en de grote variatie aan activiteiten. Het zijn wel steeds dezelfde mensen die actief zijn in bestuurs- en andere vrijwilligersfuncties en het is moeilijk om hiervoor nieuwe mensen te krijgen. Zij verwachten dat de nieuwe Hontenissehal het verenigingsleven nog meer zal stimuleren, b.v. door groei van de kleinere verenigingen. Walsoorden neemt deel aan het verenigingsleven in Kloosterzande. Baalhoek is hiervoor vooral op Lamswaarde, Graauw en Hulst georiënteerd. Dat er veel activiteiten voor de jeugd zijn op Kloosterzande krijgt alle lof. Dat deze volledig in handen zijn van de verenigingen krijgt ook een kritische noot. Nieuwe initiatieven van bewoners kunnen eventueel in het water vallen als er bij de gemeente geen subsidie beschikbaar is. De gemeente zou meer een enthousiasmerende rol moet vervullen: ’een voorzet geven voor een dorpsraad, maar b.v. ook voor een volleybalvereniging’. Wat dit laatste betreft wordt een sportambtenaar – ‘een sportstimulator’ – gemist. En in meer algemene zin: de ondersteuning van verenigingen moet goed zijn. D.w.z. een goed subsidie- en vrijwilligersbeleid, met b.v. mogelijkheden voor vrijwilligers om kadercursussen te volgen. In de nieuwe gemeente moeten de subsidiesystemen van de beide huidige gemeenten goed op elkaar worden afgestemd. Het verenigingsleven in de kleine kernen mag niet financieel de dupe worden van de herindeling. Voor de carnavalsverenigingen is het een steeds groter probleem om een plek te vinden voor het bouwen van carnavalswagens. Vier groepen hebben op dit moment geen bouwplek. ’En de carnavalsoptocht is de grootste optocht van ZeeuwsVlaanderen, van Zeeland, maar hoe lang gaat dat nog duren? Geen bouwplek = geen wagen’ (zie ook par. Ruimtelijk bij voorzieningen voor de jeugd). Voor een aantal verenigingen moet de mogelijkheid van privatisering onderzocht worden. Tabel 5:

Verenigingen Kloosterzande en Walsoorden 122

Verenigingen Kloosterzande / Walsoorden Alzheimervereniging, afd. Oost Zws-Vl. Belangen/beroepsorganisaties: Kath. Bond voor Ouderen, kring Hontenisse Kath. Bond voor Ouderen - Kloosterzande Kath. Vrouwenorganisatie - Kloosterzande Nationaal Reumafonds - Kloosterzande NL Hartstichting, afd O Z-Vl - Kloosterzande NL Kankerbestrijding, afd Hontenisse NL Rode Kruis, afd. Hontenisse Ondernemersvereniging Hontenisse Ouderenadviseurs Hontenisse Patiëntenvereniging Samen Verder Platform Sociale Zekerheid Hontenisse 122

Indeling van de verenigingen naar kern heeft plaatsgevonden op basis van het contactadres in de Gemeentegids 2002. Hierdoor kan het voorkomen dat niet alle verenigingen zijn toebedeeld aan de juiste kern.

158

Verenigingen Kloosterzande / Walsoorden Politieke partijen - lokale afdelingen van CDA, Algemeen Belang, Groot Hontenisse, Progressief Hontenisse. Stichting Welzijn Ouderen Hontenisse Vereniging De Zonnebloem, afd. Kloosterzande Werkgroep Gehandicaptenbeleid Hontenisse Winkeliersvereniging Kloosterzande (WEVEKA) Welfarewerk Kl’zande, Vrijwwerk Rode Kruis Zeeuwse Katholieke Vrouwen - Kloosterzande Kerkelijke organisaties:

Hervormde Gemeente Hontenisse RK Parochie Ter Duinen


Bejaardenzangkoor Kloosterzande Canisiusstichting Scouting Kloosterzande Carnavalsstichting De Kloorianen Jeugdsoos Disco Adventure Kindervakantieweek Hontenisse Koninklijke Harmonie St. Cecilia Open Bejaardenwerk Kloosterzande Oranjecomité Kloosterzande Parochiekoor Kloosterzande Reiscomité Bejaardenwerk Kloosterzande Sint Nicolaascomité Kloosterzande Stichting De Bouwers (Walsoorden) Stichting Kloortje Toneel-Volkstheater De Scheldegalm (Walsoorden) Weefkring Zeeuws-Vlaanderen


Biljartvereniging De Kastanje Biljartvereniging WBC Bootvisvereniging ’t Zeeaasje (Walsoorden) Bridgeclub Lamswaarde Comité Avondvierdaagse Hontenisse Damesgymclub DOL Kloosterzande (Ex-)Hartpatiënten Sportvereniging Hengelsportvereniging De Vogel Jagersver. Wildbeheer Eenheid H’nisse e.o. Judovereniging Hontenisse Landelijke Rij- en Ponyclub De Honteruiters Meer Bewegen voor Ouderen Kloosterzande Postduivenvereniging De Herleving Reddingsbrigade Kloosterzande Schutterssociëteit Willem Tell Stichting Wielerpromotion Zws-Vl Tafeltennisvereniging SAR ‘72 Tennisclub Hontenisse Toerclub Kloosterzande Turnvereniging Olympus Visclub De Vogelwaard Voetbalvereniging Hontenisse Watersportvereniging d’Ouwe Haven Wielercomité Kloosterzande Zaalvoetbalvereniging IZV Zaalvoetbalvereniging Vervaet Zeehengelvereniging De Vogel

159

Verenigingen Kloosterzande / Walsoorden Zwemclub De Honte Bron: Gemeentegids Hontenisse 2002, Website gemeente Hontenisse

Van de jeugd die meedeed aan de jeugdenquête (20) is iets meer dan de helft lid van een vereniging. De meesten van een sportvereniging, waarvan een groot deel ook nog lid is van een andere vereniging, zoals de scouting of de carnavalsvereniging. Bijna iedereen die lid is van een vereniging is dat in Kloosterzande. De helft van de jeugd mist vormen van vrijetijdsbesteding in Kloosterzande. Het gaat daarbij om sportvarianten. De jeugd ontmoet elkaar vooral op school, in het uitgaansleven, op de vereniging en op straat. Plaatsen waar ze elkaar in Kloosterzande ontmoeten zijn b.v. de speeltuin en op straat. Toch zegt meer dan de helft van de jongeren dat Kloosterzande geen of onvoldoende ontmoetingsplaatsen heeft. De behoefte aan voorzieningen komt aan de orde in de par. Ruimtelijk. Bijna alle de deelnemers wonen in Kloosterzande naar hun zin. Positief aan het dorp zijn b.v. het zwembad, rust en gezelligheid. Negatief is b.v. ‘weinig sportvoorzieningen’ en ‘weinig winkels’. Het is, sociaal gezien, mooi en goed wonen in Kloosterzande, Walsoorden en Baalhoek. De rust, het persoonlijke contact en de gemoedelijkheid zijn belangrijke pluspunten voor Kloosterzande. Inwoners die er nieuw, ’van buitenaf’ komen wonen raken snel ingeburgerd. Walsoorden is Walsoorden en voelt zich niet één met Kloosterzande. De Walsoordenaren voelen zich weliswaar niet altijd serieus genomen, maar voor de inwoners is het in Walsoorden goed toeven. In Baalhoek wordt de hechte onderlinge band, de grote saamhorigheid benadrukt. ’Je praat er met iedereen en je helpt elkaar.’ Nieuwkomers worden snel in de gemeenschap opgenomen. Baalhoek zou een voorbeeld kunnen zijn voor de grotere kernen, zeggen de inwoners. Relatie bewoners - gemeente Kloosterzande, Walsoorden en de buurtschappen zijn de enige kernen in Hontenisse zonder dorpsraad. Tijdens de dorpsschouw en de eerste bewonersavond is de vraag voorgelegd of beide dorpen na de gemeentelijke herindeling behoefte hebben aan een dorpsraad. Walsoorden is vóór het oprichten van een dorpsraad. Een eigen dorpsraad wel te verstaan. Niet één samen met Kloosterzande. Tijdens de tweede bewonersavond is een werkgroep gevormd voor begeleiding van de kernbeschrijving. Hiervoor gaven 4 bewoners zich op. Deze werkgroep wil inmiddels de mogelijkheid voor een doorstart naar een ‘Dorpsraad Walsoorden’ onderzoeken. Zie verder onder Kloosterzande. Ook Kloosterzande wil een dorpsraad. Tijdens de bewonersavond is hierover ‘in klein comité’ gediscussieerd, maar ook diverse andere discussiegroepen bespraken dit thema. Zo ontstond een beeld van de randvoorwaarden om te komen tot een ‘Dorpsraad Kloosterzande’. De dorpsraad moet goed worden gefaciliteerd. In de eerste plaats met ruime financiële middelen. B.v. om inspraakavonden met bewoners te kunnen organiseren, waarna de dorpsraad deze meningen weer kan meenemen in een overleg tussen dorpsraad en college. In de tweede plaats gaat het om faciliteiten die een goede communicatie met de gemeente waarborgen. De dorpsraad moet b.v. weten welke inspraakmogelijkheden zij heeft en één aanspreekpunt krijgen bij de gemeente. ’Iemand die gewoon wordt toegewezen’. Dat mag een ambtenaar zijn of een wethouder, als deze de vragen die in het dorp leven maar uitzet en coördineert binnen het gemeentelijk apparaat. En in de derde plaats is het belangrijk dat de dorpsraad in de beginperiode goede (professionele) begeleiding krijgt van ’een neutraal iemand van buiten de gemeente’. Ook de samenstelling van de dorpsraad is belangrijk. Het moet een doorsnee zijn van de bevolking, met jongeren en ouderen en niet alleen ‘import’, maar juist ook geboren en getogen Kloosterzandenaren. Zij kennen immers de cultuur en de geschiedenis van het dorp en deze moeten steeds een punt van afweging zijn bij de aanpak van een dorpsraad. Ook moet de dorpsraad niet opnieuw het wiel gaan uitvinden, moet gekeken worden naar een efficiënte 160

organisatievorm (b.v. specialisatie) en moet competitie tussen dorpsraden worden voorkomen. Tijdens de dorpsschouw kwam nog de vraag aan de orde of er bewoners te vinden zijn die zich willen inzetten voor een dorpsraad. Bij het verenigingsleven kwam reeds het probleem van nieuwe vrijwilligers aan de orde. Dat voorziet men ook voor de dorpsraad. Tijdens de tweede bewonersavond is een werkgroep gevormd voor begeleiding van de kernbeschrijving. Hiervoor gaven 7 bewoners zich op. Deze werkgroep wil inmiddels de mogelijkheid voor een doorstart naar een ‘Dorpsraad Kloosterzande’ onderzoeken. Eind oktober organiseert Scoop voor de gezamenlijke werkgroepen van Kloosterzande, Walsoorden en de buurtschappen een bijeenkomst, waarin de mogelijkheden voor oprichting van dorpsraden verder worden verkend. Uit de jeugdenquête blijkt dat zeven jongeren zouden willen meepraten met de dorpsraad of de gemeente. De bewoners van Baalhoek overwegen een aparte overlegvorm voor de gezamenlijke buurtschappen. B.v. ’de Kruispolderraad’ of ’de Zeedijkzone raad’. Elke buurtschap heeft hierin zitting met één bewoner en het waterschap met ’een gemandateerde vertegenwoordiger’. Baalhoek vindt een aparte overlegvorm nodig omdat ’de allerkleinste kernen’ t.o.v. de overige kernen te maken hebben met een afwijkende problematiek, een andere probleemomvang en het waterschap als belangrijke overlegpartner. In Baalhoek heeft men het gevoel geen erkenning te krijgen voor haar leefbaarheidsproblematiek (onder meer: ontbreken van bebouwde kom, verkeersveiligheid en onderhoud groen). Baalhoek wil niet alleen erkenning, maar ook een integrale aanpak voor de buurtschappen realiseren (zie verder par. Ruimtelijk). Daarbij is steun van de gemeente voor de buurtschappen onontbeerlijk en is structureel overleg nodig tussen de gemeente en het waterschap. Ook willen de bewoners graag duidelijk weten voor welk soort vragen en klachten zij bij welke van beide instanties terecht kunnen. Tijdens enkele bewonersavonden hebben mensen zich opgegeven voor deelname aan een ‘werkgroep buurtschappen’. Begin oktober komt deze werkgroep bijeen om te kijken hoe men verder wil, als aparte buurtschappenraad of aansluiting bij één van de dorpsraden. Bewoners en gemeentelijke herindeling Uit de dorpsschouw en beide bewonersavonden: In Kloosterzande en Walsoorden is men overwegend positief over de herindeling. Voordeel is b.v. dat een grotere gemeente meer slagkracht en professionaliteit heeft. Kritische noot is de zorg om als kleine kernen van Hontenisse mee te blijven tellen. De herindeling mag nl. niet ten koste gaan van het voorzieningenniveau of het verenigingsleven in de kleine kernen. Communicatie in de nieuwe gemeente is een belangrijk thema. De huidige gemeente Hontenisse kent korte communicatielijnen en de mogelijkheid om ambtenaren en politici persoonlijk te benaderen. Beide moeten in de nieuwe gemeente behouden blijven. De verenigingen geven concreet aan dat zij in de nieuwe gemeente een contactambtenaar willen. ’Iemand waar de verenigingen direct naar toe kunnen stappen, en die zelf bekend is met de verenigingen’. Een vergelijkbare wens komt ook naar voren in de randvoorwaarden voor een dorpsraad (zie hierboven). Een spreekuur voor de wethouders wordt ook als idee geopperd. Het gemeentehuis in Kloosterzande moet open blijven om de communicatie met bewoners in stand te houden en om de bereikbaarheid van de gemeente voor ouderen te garanderen. Tenslotte moet de nieuwe gemeente niet alleen oog hebben voor de kleine kernen, maar ze moet er ook regelmatig haar gezicht laten zien. ’Houdt de kleine tradities in ere’, zoals aanwezigheid van de burgemeester op Koninginnedag en de ontvangst van Sinterklaas door het college. Sociale Veiligheid Thema’s als onveiligheidsgevoelens, criminaliteit en sociale controle zijn in Kloosterzande en Walsoorden niet door de bewoners als probleem naar voren gebracht. In Baalhoek is wel over sociale veiligheid gesproken. Onveiligheidsgevoelens zijn er in de zin van bereikbaarheid 161

voor hulpdiensten. Daarbij gaat het met name om slechte bewegwijzering. ’Baalhoek moet terug op de kaart. Het is onacceptabel dat hulpdiensten de Scheldeweg van Baalhoek op momenten dat het er op aan komt in Kruispolderhaven zoeken.’ (zie ook in par. Ruimtelijk bij voorzieningen en bereikbaarheid). Er is geen sprake van inbraken, criminaliteit e.d.. De sociale controle is er groot en de bewoners hopen dat dit zo blijft. Overlast is er in Kloosterzande in de vorm van jeugdoverlast en verkeersonveiligheid. In Walsoorden speelt vooral de overlast van vrachtverkeer in het dorp en ook in Baalhoek is het verkeer (hardrijden en vrachtverkeer) de grootste overlastveroorzaker. Al deze thema’s komen in de par. Ruimtelijk uitvoerig aan de orde. Gezien de ligging van Oost-Zeeuws-Vlaanderen tussen de risicogebieden Doel, de Antwerpse haven, de Westerschelde en Dow, benadrukken bewoners het belang van een goed rampenplan. Grensoverschrijdende afspraken en goed op elkaar afgestemde rampenplannen moeten er zijn. Vanuit Baalhoek geeft men verder aan dat de bewoners in de nieuwe gemeente Hulst beter geïnformeerd moeten worden over de werking van het rampenplan. Net als Dow dat doet in haar regio, zou minimaal 1 keer per jaar een folder verspreid moeten worden over de gevaren, preventie en aanpak vanuit Doel en Antwerpen. Aan nieuwkomers in de gemeente zouden gratis jodiumtabletten verstrekt moeten worden, ’zoals dat ook aan de Belgische kant het geval is’. Over enkele calamiteiten in het recente verleden werd de bevolking van ZeeuwsVlaanderen niet ingelicht. Baalhoek ’ligt in een apart ‘gevarendriehoekje’ en vraagt zich af hoe zij in geval van een ramp wordt benaderd. Wat betreft jodiumtabletten geeft de gemeente aan dat zij de centrale opslag ervan regelt en dat inwoners die over jodiumtabletten willen beschikken deze via de gemeente kunnen verkrijgen. Onderwijs Bewoners gaven tijdens de eerste bewonersavond aan meer kwantiteit en meer kwaliteit te willen voor de peuterspeelzalen. Wachtlijsten mogen niet voorkomen en kinderen moeten zeker niet hoeven wachten tot ze ouder zijn dan drie voordat ze naar de peuterspeelzaal kunnen. Momenteel is er een wachtlijst van 12 – 15 kinderen. 123 Tabel 6:

Leerlingaantallen Kloosterzande 1998 - 2001

Basisschool Sandeschool (openbaar) Ter Duinen (rk)

01-10-01 90 270

01-10-00 93 263

01-10-99 90 259

01-10-98 90 250


De beide basischolen in Kloosterzande hebben tevens Ossenisse en Walsoorden als verzorgingsgebied. Uit tabel 6. blijkt dat het aantal leerlingen in de afgelopen 4 jaar op beide scholen in Kloosterzande stabiel is gebleven, zij het dat Ter Duinen een lichte en geleidelijke groei doormaakt (+ 20 leerlingen tussen 1998 – 2001). Het aandeel ‘doelgroepleerlingen’ 124 is op de Sandeschool 27% en op Ter Duinen 34% 125. Binnen de totale gemeente Hontenisse bestaat dit percentage ‘doelgroepleerlingen’ voor het overgrote deel uit kinderen uit gezinnen met laag opgeleide ouder(s) (maximaal vboonderwijs) en enkele kinderen uit culturele minderheidsgroepen met laagopgeleide ouder(s). D.w.z. dat de twee andere categorieën – schipperskinderen en kinderen van ouders die een ander rondtrekkend bestaan leiden – niet zijn vertegenwoordigd in Hontenisse. 123

Gemeente Kloosterzande, d.d. 20-8-2002. D.w.z. leerlingen die een groter risico dan gemiddeld op onderwijsachterstand lopen. Deze leerlingen wegen zwaarder mee in de berekening van het aantal benodigde leerkrachten per school. 125 Peildatum is 1-10-2001. 124

162

4

ECONOMISCH


Kloosterzande heeft 41 agrarische bedrijven 126. Naast de landbouw, heeft Kloosterzande 142 andere bedrijfsvestigingen. Dit is 9% van de totale bedrijvigheid binnen de nieuwe gemeente Hulst. De sector handel en reparatie heeft de meeste vestigingen (33), de sector bouwnijverheid biedt de meeste werkgelegenheid. Figuur 2:

Aantal vestigingen Kloosterzande per 1-5-2001

160

EXTRA-TERR. LICHAMEN

140


120

ONDERWIJS OPENBAAR BESTUUR EN OVERH

100


Aantal 80


60

HORECA

40


20

NUTSBEDRIJVEN

0 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

Jaar

INDUSTRIE DELFSTOFFENWINNING VISSERIJ


De laatste vijf jaar (1997 – 2001) is het aantal vestigingen in Kloosterzande met 24 gestegen. Deze groei komt met name op het conto van de sector zakelijke dienstverlening. In de figuren 3. en 4. wordt de werkgelegenheid opgesplitst in twee categorieën. De eerste betreft de totale werkgelegenheid, inclusief uitzendkrachten. De tweede categorie omvat het aantal personen dat fulltime werkt (15 uur of meer per week), exclusief uitzendkrachten.

126

Gemeente Hontenisse. De agrarische bedrijven zijn in de rest van deze paragraaf buiten beschouwing gelaten, omdat de gegevens van de Kamer van Koophandel geen volledig inzicht geven in de agrarische sector.

163

Figuur 3:

Totaal aantal werkzame personen per sector per 1-5-2001 – Kloosterzande

1000


Aantal

900

OVERIGE DIENSTEN

800


700

ONDERWIJS

600


500


400


300

HORECA

200


100

NUTSBEDRIJVEN

0

INDUSTRIE

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001


Jaar Bron: Kamer van Koophandel-RIBIZ

Het totale aantal personen, werkzaam bij bedrijven en instellingen in Kloosterzande is 929. Hiervan werken 702 mensen fulltime (76%). Grootste werkgever is de sector bouwnijverheid (211 werknemers), gevolgd door de sectoren handel en reparatie (154) en vervoer/opslag/communicatie (128). De laatste vijf jaar (1997 – 2001) is de werkgelegenheid in Kloosterzande gestegen met 144 werknemers (18%). Deze groei komt voor het grootste deel voor rekening van de sectoren bouwnijverheid en handel en reparatie. Figuur 4:

Aantal fulltime werkzame personen per sector per 1-5-2001 Kloosterzande

800


700


600

ONDERWIJS

500


Aantal 400


300


200

HANDEL EN REPARATIE

100 0


1995

1997

1999


164

2001


Walsoorden heeft 21 agrarische bedrijven 127. Naast de landbouw, heeft Walsoorden 34 andere bedrijfsvestigingen. Dit is 2% van de totale bedrijvigheid binnen de nieuwe gemeente Hulst. De sector handel en reparatie heeft de meeste vestigingen (10) en biedt de meeste werkgelegenheid. Figuur 5:

Aantal vestigingen Walsoorden per 1-5-2001

35

OVERIGE DIENSTEN

30


25


20

Aantal


15

HORECA

10


5

INDUSTRIE

0 1995

1997

1999

Jaar

2001



De laatste vijf jaar (1997 – 2001) is het aantal vestigingen in Walsoorden met 8 gestegen. Deze groei komt met name op het conto van de sector handel en reparatie. In de figuren 6. en 7. wordt de werkgelegenheid opgesplitst in twee categorieën. De eerste betreft de totale werkgelegenheid, inclusief uitzendkrachten. De tweede categorie omvat het aantal personen dat fulltime werkt (15 uur of meer per week), exclusief uitzendkrachten.

127


165

Aantal

Figuur 6:

Totaal aantal werkzame personen per sector per 1-5-2001 – Walsoorden

500

OVERIGE DIENSTEN

450


400

ONDERWIJS

350


300


250


200

HORECA

150

HANDEL EN REPARATIE

100


50

INDUSTRIE

0 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001



Het totale aantal personen, werkzaam bij bedrijven en instellingen in Walsoorden is 451. Hiervan werken 355 mensen fulltime (79%). Grootste werkgever is de sector handel en reparatie (231werknemers), gevolgd door de sectoren industrie (127) en horeca (39). De laatste vijf jaar (1997 – 2001) is de werkgelegenheid in Walsoorden gestegen met 92 werknemers (26%). Deze groei komt vooral voor rekening van de sector handel en reparatie. De werkgelegenheid in de sectoren bouwnijverheid en vervoer/opslag/communicatie is aanzienlijk gedaald. Figuur 7:

Aantal fulltime werkzame personen per sector per 1-5-2001 – Walsoorden

400

OVERIGE DIENSTEN

350


300


250


Aantal 200


150

HANDEL EN REPARATIE

100

BOUWNIJVERHEID

50

NUTSBEDRIJVEN

0 1995

1997

1999

Jaar


166

2001


Uit de jeugdenquête: driekwart van de deelnemers wil gaan studeren na de middelbare school. Ook driekwart denkt later werk te vinden in Zeeland / Zeeuws-Vlaanderen. De rest wil elders in Nederland of in België aan de slag. Werkloosheid 128 In Kloosterzande woont 10% van het totaal aantal geregistreerde werklozen in de nieuwe gemeente Hulst (509 per 1-1-2002). Wat betreft spreiding over de leeftijdscategorieën 15 t/m 64 jaar en opleidingsniveau is circa 86% van de werklozen 25 jaar of ouder en heeft als opleidingsniveau maximaal MBO/VWO. In de afgelopen 5 jaar is de werkloosheid in Kloosterzande met 6% gedaald. In Walsoorden woont 1% van het totaal aantal geregistreerde werklozen in de nieuwe gemeente Hulst. Om privacyredenen wordt geen specifiekere informatie gegeven. Toekomstige economische ontwikkelingen Voor de toekomstige ontwikkelingen van bedrijven heeft de gemeente Hontenisse een ‘beleidsvisie bedrijventerreinen’ vastgesteld129. Hierin is de ruimtebehoefte verkend van binnen de gemeente gevestigde bedrijven. Ook is er in de beleidsvisie voor gekozen om niet bij elke kern in Hontenisse een bedrijventerrein te ontwikkelen, maar accenten te leggen bij de kernen Kloosterzande, Vogelwaarde en Walsoorden wat betreft uitbreidingsmogelijkheden van bedrijven en bedrijventerreinen. Recent is in Kloosterzande een bedrijventerrein van ± 4,5 ha geopend. De beleidsvisie ligt momenteel (augustus 2002) ter beoordeling bij de provincie. Het bedrijventerrein in Walsoorden is particulier eigendom. Hier is nog ruimte beschikbaar voor nieuwe bedrijven. 130 Uit de beide bewonersavonden: Vanuit Kloosterzande wordt opgemerkt dat in de kernbeschrijving meer aandacht besteed had moeten worden aan de agrarische sector. De agrarische sector speelt immers een belangrijke economische rol binnen de gemeente Hontenisse. Walsoorden had vroeger geluids- en milieuoverlast van bedrijven. Bewoners beamen dat dit tot een minimum is teruggebracht dankzij de nieuwe productietechnieken en aanscherping van de milieueisen door de overheid. De bewoners van Walsoorden leggen een directe link tussen de leefbaarheid van het dorp en het bedrijventerrein bij het dorp. Voor de toekomst wensen de inwoners dat er alert wordt gereageerd, mochten er bedrijven vertrekken. De gebouwen moeten dan beschikbaar komen voor nieuwe bedrijven. Ook hoeft het niet bij het huidige aantal bedrijven te blijven. Walsoorden is een aantrekkelijke plaats voor bedrijfsvestiging. Dat moet worden benut. Daarom moet steeds nieuwe ruimte, reserveterrein, beschikbaar zijn voor nieuwe bedrijven. In de toekomstvisie voor de nieuwe gemeente Hulst is de ontwikkeling van toerisme en recreatie in Oost-Zeeuws-Vlaanderen een belangrijk uitgangspunt. De gemeenteraad van Hontenisse heeft inmiddels een recreatievisie vastgesteld, waarin ook het project ‘Kloosterzande aan Zee’ is opgenomen. Dit idee voor toeristische ontwikkeling van de Kop van Hontenisse is bedacht door ondernemers en de gemeente Hontenisse. ‘Kloosterzande aan Zee’ verbindt Kloosterzande via een kanaal – de huidige N60 en het veerplein – met de Westerschelde. Kloosterzande krijgt volgens het plan een jachthaven met (recreatie-)woningen er omheen en voorzieningen zoals horeca en detailhandel. In de loop van 2002 tekenen de gemeente, de provincie en Rijkswaterstaat een convenant, waarin deze instanties zich verplichten zich in te 128

Werkloosheid is gedefinieerd als ‘niet werkende werkzoekende’ en omvat alle personen van 15 t/m 64 jaar die betaalde arbeid kunnen verrichten en ingeschreven staan bij een Centrum voor Werk en Inkomen. 129 Gemeenteraad 30-01-2002. 130 Gemeente Hontenisse.

167

spannen voor de verdere ontwikkeling van het project. In het convenant staan centraal: de recreatieve belangen van Hontenisse (met als primaire doelstelling ‘Kloosterzande aan Zee’), natuurcompensatie en –ontwikkeling en waterberging. 131 Uit de dorpsschouw en beide bewonersavonden: Zowel in Kloosterzande als Walsoorden kan men zich in meerderheid vinden in het project ‘Kloosterzande aan Zee’. Belangrijk is dat het plan werkgelegenheid met zich meebrengt. Wel hebben de bewoners twijfels over de financiële haalbaarheid. En ’wonen aan zee is leuk, maar hou het alstublieft kleinschalig’. Dus geen vakantieparken en hoogbouw, maar rust, ruimte en recreatie in een kleinschalige sfeer. De inwoners van Walsoorden maken de kanttekening dat Kloosterzande aan Zee niet moet leiden tot een geïsoleerde ligging voor Walsoorden. Voorzieningen in Kloosterzande, de huisartsen- en ziekenhuiszorg in Hulst/Terneuzen enz. moeten goed bereikbaar blijven. Bewoners zien de aantrekkingskracht van Oost-Zeeuws-Vlaanderen op toeristen en recreanten vooral in het verder ontwikkelen van watersport, sportvisserij, fietsen en wandelen. Voor het landschap zien de bewoners kansen in het doortrekken van het dijkpatroon, zodat er meer fietsen wandelroutes ontstaan. Er kan b.v. een klein bos met een paar bungalows worden aangelegd ’bij Kreverhille’ en ’de steiger bij Walsoorden moet meer recreatief worden uitgebuit’. Verder moet de huidige landschapsstructuur behouden blijven. Ook overnachtingsmogelijkheden mogen verder worden ontwikkeld. Geen grote bouwwerken, wel b.v. bed & breakfast, enkele kleine bungalows en het faciliteren van boeren voor het creëren van toeristische accommodaties in schuren. En natuurlijk kunnen de horeca en hotels in Kloosterzande een nieuwe impuls krijgen door het aantrekken van toeristen. Vanuit Walsoorden geeft men aan dat de steiger, meer dan nu het geval is, een recreatieve functie moet krijgen. Er zou b.v. een café op de kaai moeten komen en de toegankelijkheid van de steiger moet worden verbeterd. De weg tussen de steiger en de kaai bestaat nl. uit kinderkoppen, wat niet fietsen rolstoelvriendelijk is. De toegang van de Walsoordensestraat naar de steiger is gevaarlijk geworden, doordat ’een gedeelte van de fietsgoten is verdwenen’ a.g.v. de aanlegde mozaïek. Het verzoek is de fietsgoten terug te plaatsen. (Meer over de steiger in de par. Ruimtelijk onder ‘groen en overige wensen voor de openbare ruimte’.) Als het gaat om toerisme en recreatie geeft Baalhoek als ’begin van het Verdronken Land van Saeftinge’ prioriteit aan natuur en rust. De bewoners doen de volgende suggesties. De ‘Zeedijkweg’ specifieker inrichten voor agrarisch verkeer, fietsers en wandelaar en daarmee het zware verkeer en hardrijders een halt toeroepen. Gedacht wordt aan b.v. fietsstroken. De bewoners van Baalhoek willen in overleg met de gemeente, het waterschap en het Zeeuws Landschap een groenplan ontwikkelen voor ’de openbare overhoeken van het waterschap’. Uitgangspunt is landschappelijke beplanting met natuurwaarde en rekening houden met verkeer- en parkeersituaties en direct aanwonenden. Verder vinden zij dat de polderdijken niet kaal mogen zijn. ’Dit is een belediging voor het Zeeuws-Vlaamse landschap.’ De boomkeuze verdient daarbij bijzondere aandacht.

131

Gemeente Hontenisse en PZC, 12-07-2002.

168

Tabel 7:

Toeristische accommodaties Kloosterzande en Walsoorden

Naam en soort accommodatie Camping Perkpolder (boerderijcamping) Hotel Van Leuven

Hotel De Linde

Aantal permanente plaatsen 0 9 8

Aantal nietpermanente plaatsen 10 (15 in hoogseizoen) 60-70% Onbekend, want recent geopend

Open van/tot Pasen t/m de herfstvakantie Gesloten: op zondag en twee weken in de zomer Hele jaar door geopend.

Bron: accommodaties zelf.

5

RUIMTELIJK

Wonen Kloosterzande kent van oudsher lintbebouwing aan de Groenendijk, Hulsterweg en Cloosterstraat. De nieuwbouwwijken hiertussen hebben de oorspronkelijk aparte dorpen Kloosterzande en Groenendijk met elkaar verbonden. Conform de ‘Beleidsvisie Wonen’, die geldt voor de periode 1999 – 2009, concentreert de gemeente Hontenisse haar schaarse bouwmogelijkheden in de kernen Kloosterzande, Vogelwaarde en – in mindere mate – in Lamswaarde. De meest recente uitbreidingsplannen in Kloosterzande zijn plan Oosthof, gerealiseerd in de periode 1980 – 1990 en plan Westhof, bebouwd in de periode 1990 – 2000. 132 Voor de komende jaren ligt er het uitbreidingsplan Zoutedijk. Oorspronkelijk werd hier de bouw van 65 woningen beoogd, waarvan 30 in de eerste planfase. De invulling van de tweede fase wordt zeer waarschijnlijk gewijzigd in een nieuw woonzorgcentrum voor ouderen. Een plan hiervoor wordt momenteel ontwikkeld. Op het terrein van het huidige Woonzorgcentrum Antonius vindt dan woningbouw plaats. 133 Momenteel heeft Kloosterzande 57 seniorenwoningen. 134 Voor Walsoorden gold jarenlang een bouwstop. Door een saneringsprogramma van betonfabriek Bleijko, loopt er momenteel een procedure voor de bouw van 3 vrijstaande woningen in Walsoorden. Verder is op dit moment nog onduidelijk of wijzigingen in het rijks- en provinciebeleid nieuwe bouwmogelijkheden voor de kleine kernen zullen scheppen. 135 Speerpunten van de bewoners 136 t.a.v. de ruimte zijn: het instandhouden van het huidige voorzieningenniveau, verbeteren van verkeersveiligheid, groen en voorzieningen voor de jeugd. Uit de dorpsschouw en beide bewonersavonden: Ruimtelijk gezien is het in Kloosterzande ‘mooi en goed wonen’ door de rust en de mooie plekjes zoals het Poolsplein met de molen en Wandelbos ’t Laantje. Daarnaast is men van mening dat er het nodige te verbeteren valt. Wat en hoe is hieronder uitgewerkt. Walsoorden en Baalhoek benadrukken het mooi en goed wonen vooral in sociale termen. Zie hiervoor reeds de sociale paragraaf.

132

Gemeente Hontenisse. Gemeente Hontenisse. 134 Regionale Zeeuws-Vlaamse Woningbouwvereniging. 135 Gemeente Hontenisse. 136 Voor de gezamenlijke inwoners van Kloosterzande, Walsoorden en Baalhoek. 133

169

Kloosterzande heeft een zgn. effectieve woningvoorraad van 1.463 woningen. Hiervan staan er 1.240 in de kern en 223 in het buitengebied; verhouding 5,6 : 1. De woningen in Walsoorden, Noordstraat en Kruisdorp behoren tot het buitengebied van Kloosterzande. De woningen in Baalhoek staan in het buitengebied van Lamswaarde. Van de 24 tweede woningen staan er 7 in de kern Kloosterzande en 17 in het buitengebied. Wat de bewoners betreft moet woningbouw mogelijk blijven op Kloosterzande. Zij zien dit als voorwaarde voor een leefbare kern. Van de deelnemers aan de jeugdenquête wil iets meer dan de helft later in Kloosterzande blijven wonen. Tabel 8:

Woningvoorraad Kloosterzande kern + buitengebied per 1-1-2001

Effectieve woningvoorraad koop huur 1.055 408 72% 28%

w.v. leegstand 12

Tweede wonin- Totale woninggen voorraad 24 2%

1.487


Voorzieningen en bereikbaarheid

Kloosterzande beschikt over de nodige voorzieningen en zakelijke diensten. Er zijn b.v. enkele basisscholen en kinderopvang, een goed geoutilleerde supermarkt, andere winkels en horecagelegenheden, een woonzorgcentrum voor ouderen en huisartsen. Op het gebied van sportvoorzieningen heeft Kloosterzande een vrij recent geopende sporten evenementenhal – de Hontenissehal – tennisbanen, voetbalvelden en een zwembad. Kloosterzande vervult met een deel van deze voorzieningen een regionale functie in termen van de omliggende kernen. Voor middelbaar onderwijs, ziekenhuiszorg en sinds kort ook voor huisartsenhulp ’s avonds en in het weekend is men aangewezen op Hulst en Terneuzen. De afstand Kloosterzande – Hulst bedraagt 11 km, Kloosterzande – Terneuzen is 20,1 km. Voor cultuur en ontspanning is men naast de eigen regio, ook georiënteerd op ‘de overkant’, Brabant en België. Het openbaar vervoer in Oost-Zeeuws-Vlaanderen zal naar verwachting wijzigen na de opening van de Westerscheldetunnel en het verdwijnen van de veerdienst Perkpolder-Kruiningen. Hierover bestaat nog geen duidelijkheid. De gemeente geeft aan dat zij geen directe zeggenschap heeft in de toekomst van het openbaar vervoer. In gesprekken met de provincie en Connexxion zal de gemeente wensen en knelpunten naar voren brengen en openbaar vervoer is een blijvend aandachtspunt voor de nieuwe gemeente Hulst. Kloosterzande heeft momenteel drie bushaltes. Hiervandaan rijden twee buslijnen. Buslijn 10 rijdt richting Terneuzen – Zelzate en via de veerboot naar Goes. Door de week tijdens de ‘spitsuren’ twee maal per uur, op de overige dagdelen één maal per uur. Buslijn 1/501 rijdt richting Hulst – Breskens en richting Perkpolder (eindstation), door de week overdag één maal per uur. Wat betreft de toekomst van het winkelbestand in de gemeente Hontenisse, heeft de gemeente opdracht gegeven voor het ontwikkelen van een detailhandelsnota. Dit onderzoek wordt momenteel uitgevoerd en heeft tot doel de detailhandelsstructuur in met name de kernen Vogelwaarde en Kloosterzande te verbeteren. Het gemeentehuis in Kloosterzande blijft open. Bewoners kunnen er terecht voor een zo breed mogelijk aanbod van diensten aan een serviceloket. 137 De bereikbaarheid van voorzieningen voor de jeugd is getoetst via de jeugdenquête. Naar school (Hulst) en naar de (sport)vereniging pakken de meeste deelnemers de fiets. Uitgaan doet de jeugd in Kloosterzande en Hulst. Ze gaan daar vooral te voet of per fiets heen. Voorzieningen in Kloosterzande vinden de meesten goed bereikbaar. 137


170

Walsoordenaren zijn voor alle voorzieningen aangewezen op Kloosterzande, Hulst en Terneuzen. Het laatste café is onlangs gesloten. Voor de huisarts en boodschappen gaat men naar Kloosterzande. De afstand Walsoorden – Kloosterzande is 2,2 km. Middelbaar onderwijs, ziekenhuiszorg en sinds kort ook huisartsenhulp ’s avonds en in het weekend ‘haalt’ men in Hulst en Terneuzen. De afstand Walsoorden – Hulst bedraagt 12 km, Walsoorden – Terneuzen is 23,9 km. Voor cultuur en ontspanning is men naast de eigen regio, ook georiënteerd op ‘de overkant’, Brabant en België. Walsoorden heeft geen eigen bushalte. Wie gebruik wil maken van de bus fietst circa 2 km naar de bushalte aan de rand van Kloosterzande. Vandaaruit gelden dezelfde vervoersmogelijkheden als omschreven bij Kloosterzande. Baalhoek is voor alle voorzieningen aangewezen op de omliggende kernen. De bewoners geven aan dat het winkelaanbod in Kloosterzande belangrijk is, het aanbod en de kwaliteit ervan moeten in stand worden gehouden. De winkeliers wordt gevraagd oog te blijven houden voor kwaliteitsverbetering van producten.Voor de peuterspeelzaal, de basisschool en het dorpshuis gaat men naar Lamswaarde. De inwoners geven aan dat deze voorzieningen op dit moment niet belangrijk voor hen zijn, ’gezien de levensfase waarin het overgrote deel van de bewoners zich bevindt’. De kerk bezoeken ze in Lamswaarde of Graauw en voor het verenigingsleven participeren de inwoners van Baalhoek in de verenigingen in Lamswaarde, Graauw en Hulst. Voor de overige voorzieningen geldt globaal wat is geschreven voor Kloosterzande en Walsoorden. Tabel 9:

Voorzieningen Kloosterzande


Voorzieningen Kloosterzande EHBO Kloosterzande Fysiotherapeut (2x) Huisartsen (3x) Logopedist Tandarts Wijkgebouw Kloosterzande, met: -

spreekuur wijkverpleging, één uur per dag van ma t/m vr spreekuur algemeen maatsch. werk, 30 minuten per week

Woonzorgcentrum St. Antonius Kerken

Heilige Martinuskerk (rk) Nederlands Hervormde Kerk


Kinderopvang Kiekeboe (ook naschoolse opvang) Basisscholen: -

Ter Duinen (rk) Sandeschool (openbaar)

Openbare Bibliotheek Kloosterzande Peuterspeelzaal Dreumesland Sociale en educatieve dienstverlening:

Gemeentehuis Het Poorthuis (verenigingsgebouw N.H. Kerk)


Hontenissehal (sporten evenementenhal) Kermis (2x) Tennisbaan Emmastraat Voetbalveld Emmastraat Zwembad De Honte

Zakelijke diensten:

Postagentschap Kloosterzande Rabobank

171

Regiobank Winkels Horeca Overige voorzieningen

Begraafplaats (2x) Brandweerkazerne

Bron: Gemeentegids Hontenisse 2002, Website gemeente Hontenisse

Uit de dorpsschouw en beide bewonersavonden: Kloosterzande moet Kloosterzande blijven met de voorzieningen die er nu zijn. ’De nieuwe gemeente moet initiatieven nemen om de voorzieningen goed op peil te houden, vooral omdat er veel ouderen wonen.’ Er moeten voldoende winkels blijven. De kwaliteit van de winkels is goed. De bereidheid om in Kloosterzande te kopen is positief. Aan de ene kant is er een aardig winkelbestand en een goed uitgeruste supermarkt. Aan de andere kant is het aantal (bij de winkeliersvereniging aangesloten) ondernemers de laatste 10 jaar teruggelopen van 37 naar 24. Bepaalde branches, b.v. een interieurzaak, zijn niet (meer) vertegenwoordigd in Kloosterzande. De mogelijkheden om het winkelaanbod uit te breiden worden vooral beperkt door het hoge startkapitaal dat een beginnend ondernemer tegenwoordig nodig heeft. Twee dingen wil Kloosterzande voorkomen: ‘leegloop’ zoals in Hulst en Terneuzen en een ontwikkeling richting fabrieksverkoop ‘langs de weg’ zoals in België. Over de drogisterij zeggen de bewoners dat het erg jammer zou zijn als deze zou stoppen met de zaak. ’Dat is toch een beeldbepalend persoon in het dorp’. Vijftigplussers missen in Kloosterzande uitgaansmogelijkheden voor hun leeftijdsgroep. Een servicepunt 138 in Kloosterzande vinden de bewoners niet echt nodig. Alle voorzieningen die eventueel via een servicepunt kunnen worden aangeboden zijn in Kloosterzande aanwezig. Kloosterzande heeft geen dorpshuis. Aan de ene kant zien bewoners dit in een grote kern als Kloosterzande als een gemis. Aan de andere kant hebben alle verenigingen hun plek gevonden in één van de cafés, in het Poorthuis of in de sporthal en constateert men dat een dorpshuis eigenlijk niet nodig is. Over sportaccommodaties wordt het volgende gezegd. De nieuwe sporten evenementenhal - de Hontenissehal – kan een positieve impuls betekenen voor het verenigingsleven. De bewoners vinden wel dat het beheer van de hal verbetering behoeft. Als gebruiker ’moet je nog ontzettend veel zelf regelen als je daar iets wilt organiseren’. 139 Ook verdient het toezicht op de Hontenissehal en de sportvelden extra aandacht, vanwege de hangplek die daar is ontstaan. Voorzieningen voor de jeugd zijn er in Kloosterzande alleen in de vorm van activiteiten via verenigingen, variërend van de jeugdsoos en de scouting tot de judo- en tafeltennisvereniging. Ruimtelijke voorzieningen voor ‘ongeorganiseerde activiteiten’ ontbreken. Dergelijke voorzieningen moeten er wel komen, vinden de bewoners. De jeugd wil hangen op een plek die centraal ligt en droog is. ’Dus waar gaan ze tegenwoordig naar toe, naar het speeltuintje. Daar staat een heel klein huisje, dat zit soms stampvol. Of ze hangen op het bankje in ‘t Laantje, voor het kruisgebouw, bij de supermarkt of in het bushokje bij de molen. Het bushokje is tegenwoordig een groot kunstwerk geworden met allerlei teksten. En het wordt ook regelmatig vernield.’ Er worden legio ideeën geopperd voor een positieve invulling via een jongeren 138

Servicepunten zijn bedoeld om de leefbaarheid te bevorderen in kernen waar veel voorzieningen zijn verdwenen. Via servicepunten kunnen activiteiten en diensten naar eigen behoefte van het dorp worden aangeboden. De provincie Zeeland stimuleert de ontwikkeling van servicepunten. Hiertoe wordt in de loop van 2002 een aantal proefprojecten gestart. Daarnaast hebben de dorpsraad en de gemeente Hulst in Heikant al een servicepunt ontwikkeld. 139 Mogelijk speelt hier een rol dat de Hontenissehal, open sinds oktober 2001, nog niet over een vaste exploitant beschikte. Inmiddels is per half augustus 2002 een exploitant gevonden (PZC 8-7-2002).

172

ontmoetingsplek. Er moet een ‘hangplek’ met sporten spelactiviteiten komen waar de jeugd zich uit kan leven. B.v. een trapveldje met een basket, kleine goals en/of een tafeltennistafel. Een halfpipe of een skatebaan zijn ook welkom. Voorwaarde is wel steeds dat er een overkapping o.i.d. bij is waar de jeugd droog staat als het regent. Verder zou de vestiging van een fitnesscentrum in Kloosterzande goed aanslaan bij de jeugd. Daarvoor moeten Kloosterzandenaren nu naar Hulst, Terneuzen of Axel. De disco, op zich een prima voorziening, maar ’vrij duur’ en ’het is maar één keer in de maand’. Wat de jeugd van Kloosterzande precies wil moet worden gepeild via een enquête. De carnavalsverenigingen in Kloosterzande kampen met het probleem dat ze geen bouwplek voor carnavalswagens kunnen vinden. Steeds minder vaak kunnen zij daarvoor terecht in landbouwschuren (zie ook de par. Sociaal bij dorps- en verenigingsleven). In de jeugdenquête vindt meer dan de helft van de deelnemers dat Kloosterzande onvoldoende ontmoetingsplaatsen en onvoldoende voorzieningen voor hen heeft. Meer winkels en een skatevoorziening behoren tot de grootste wensen. De bewoners vrezen dat het openbaar vervoer met het wegvallen van de veerboot zal verminderen. Handhaving op het huidige niveau is belangrijk. Zeker voor de jeugd, zowel de busdiensten rond (middelbare-) schooltijden als de Breda-bus, waar men voor vervolgopleidingen vaak op aangewezen is. De gezondheidszorg in de zin van bereikbaarheid van huisartsen is een punt van zorg. De avonden weekenddiensten van de drie huisartsen in de gemeente Hontenisse zijn sinds mei 2002 verplaatst naar het streekziekenhuis in Terneuzen. 140 Bewoners vinden dit een bezwaar bij calamiteiten en voor ouderen. Hun mening is duidelijk:’Mee oneens, terug naar Kloosterzande!’ Voor kerkbestuur Ter Duinen is de kerk in Ossenisse in principe een financieel probleem. De kerk is te koop. Het gemeentebestuur is bereid mee te werken aan de verbouw tot 3 à 4 appartementen en een bijdrage te leveren in de kosten van achterstallig onderhoud van de kerktoren. Inmiddels is een koper gevonden, die de kerk zal inrichten als woonhuis met werkruimte, onder de voorwaarden dat de kerk een officiële woonbestemming krijgt en met subsidieverstrekking voor onderhoud van de toren. Over beide neemt de gemeenteraad binnenkort een besluit. 141 De milieustraat in Walsoorden en het klein huisafval dat de gemeente kosteloos ophaalt. Beide moeten na de gemeentelijke herindeling blijven bestaan. Over nutsvoorzieningen maken bewoners de opmerking dat kabel- en gasaansluitingen e.d. in de gehele gemeente beschikbaar moeten zijn. De inwoners van Walsoorden zijn er weliswaar aan gewend dat er nauwelijks voorzieningen zijn, maar dit betekent niet dat dit ook gewaardeerd wordt. Ze zouden zeker graag meer voorzieningen hebben en vinden het b.v. jammer dat het laatste café zijn deuren sluit. De Walsoordenaren geven ook aan dat de huidige winkels en diensten in Kloosterzande gehandhaafd moeten blijven. Vooral voor de ouderen is dit van groot belang. Gezien de vele werkgelegenheid zou Walsoorden bereikbaar moeten zijn met het openbaar vervoer. Binnen de huidige dienstregeling zou dit slechts een kleine omweg voor de bus vergen. De gemeente zou zich 140

In totaal 34 huisartsen in Midden- en Oost-Zeeuws-Vlaanderen hebben zich verenigd in een Huisartsenpost (HAP), gevestigd in het streekziekenhuis Terneuzen. Vanuit deze HAP verzorgen zij bij toerbeurt avond-, nachten weekenddiensten en diensten op feestdagen. Wie dan huisartsenhulp nodig heeft belt met de HAP, waar wordt bepaald welke hulp nodig is, of er een huisarts thuis langskomt of dat de patiënt zelf naar Terneuzen komt. Daarnaast kunnen inwoners uit de gemeenten Hulst en Hontenisse door de week (’s avonds van 20.00 – 21.00 uur) en in het weekend (van 12.00 – 15.00 uur) terecht op het spreekuur in de polikliniek in Hulst. Ook voor het spreekuur moet vooraf een afspraak worden gemaakt via de HAP. 141 Gemeente Hontenisse en PZC 4-10-2002.

173

hiervoor moeten inspannen. Verder is er behoefte aan een speelveld voor de grotere jeugd en moet de veiligheid van het speeltuintje voor de kleintjes worden verbeterd. ’Daar loopt men zo van het speeltuintje de straat op en dat is toch wel wat bedenkelijk.’ De bewoners vragen op dit punt snelle actie van de gemeente. Ook voor Baalhoek is het verplaatsen van de avonden weekenddiensten van huisartsen niet acceptabel (zie bij Kloosterzande). Vervanging van huisartsen in Kloosterzande (als zij in de toekomst hun praktijk beëindigen), moet gericht zijn op vestiging in Hulst. De slechte bereikbaarheid voor hulpdiensten a.g.v. slechte bewegwijzering kwam reeds aan de orde in de par. Sociaal bij sociale veiligheid. De bewoners willen de volgende oplossingen. Een echte naam voor wat in de volksmond de ‘Zeedijkweg’ heet. Straatnaamborden bij alle wegaansluitingen met een invulling op maat. Op het bord moet b.v. staan ‘Scheldeweg Baalhoek’ en ’naar links en rechts moeten de huisnummers aangegeven worden omdat beide Scheldeweg-einden doodlopen’. Baalhoek wil verder graag een Servicepunt in Kloosterzande.Welke diensten dit punt moet bieden wordt niet concreet aangegeven, maar Baalhoek wil proberen t.z.t. een bijdrage te leveren in de vorm van vrijwilligers. Het wegvallen van de veerdienst brengt Oost-ZeeuwsVlaanderen in een isolement. Vanuit dat oogpunt zien de bewoners een groter belang bij gebruik van de beltaxi in de nabije toekomst. Zij hebben behoefte aan goede voorlichting over de gebruiksmogelijkheden. De gemeente moet zich meer inzetten voor de nutsvoorzieningen in het buitengebied. Bewoners betalen b.v. dubbele tarieven voor aanleg van gas, kabel TV e.d., Omroep Zeeland kunnen ze nauwelijks ontvangen en internet is alleen via de telefoon bereikbaar. ’Het dividend dat Delta aan de gemeente betaalt moet ook ten gunste van Baalhoek besteed worden.’ Tenslotte is er behoefte aan een glasbak en een papierbak, met Kruispolderhaven als locatie. En het chemisch afval moet kleinschaliger worden ingezameld. Wellicht kan het Servicepunt als inzamelpunt dienen, waar de chemokar het dan weer ophaalt. Verkeersveiligheid

In het categoriseringsplan 142 voor Kloosterzande is de Cloosterstraat aangewezen als 50 km weg, onder meer vanwege het doorgaande karakter en de busroute. De aanwezige verkeersremmers met verkeerszuilen zijn conform de wettelijke regelgeving. De door de bewoners voorgestelde gele zuilen mogen alleen worden toegepast in combinatie met een pijl voor verplichte rijrichting. Dit is in de Cloosterstraat niet mogelijk i.v.m. het rechts passeren van fietsers en links passeren van het overige verkeer ter hoogte van de verkeersremmers. De overige wegen in Kloosterzande zullen geleidelijk ingericht worden als 30 km zone. Het aanleggen van zebrapaden is afhankelijk van de verkeersintensiteit. De voetgangersoversteekplaats aan de Groenendijk (zie verder hieronder) is niet gehonoreerd omdat de verkeersintensiteit beneden de gestelde norm ligt. 143 Uit de dorpsschouw en beide bewonersavonden: Kloosterzande heeft verschillende locaties waar de verkeersveiligheid verbetering verdient. De verkeersremmers aan de Cloosterstraat zijn slecht zichtbaar bij mist en regen en de remmers maken het erg gevaarlijk voor fietsers. Bewoners doen de volgende suggesties voor verbetering. Vervang de huidige verkeersremmers door goed zichtbare gele zuilen. Of verlicht de 142

Categoriseren: het toekennen van een bepaalde status aan wegen, gekoppeld aan een bepaalde maximum snelheid. Onderscheiden worden buiten de bebouwde kom: stroomwegen (max. 100 km/u), gebiedsontsluitingswegen (max. 80 km/u) en erftoegangswegen (max. 60 km/u). Binnen de bebouwde kom: gebiedsontsluitingswegen (max. 50 km/u) en erftoegangswegen (max. 30 km/u). 143 Gemeente Hontenisse.

174

verkeersremmers gewoon beter. Of haal de verkeersremmers weg en maak er een 30-km zone van. Met deze laatste oplossing was niet iedereen het eens, omdat het openbaar vervoer er dan niet meer doorheen mag/kan. Het Marijkeplein is een knooppunt voor sportend en boodschappen halend publiek. Dit levert parkeerproblemen op rondom de sportterreinen en het Marijkeplein. Gevaarlijke situaties ontstaan doordat men tegen de rijrichting in rijdt, door ‘hard scheurende brommers’ en door de onoverzichtelijke situatie bij de glascontainers. De bewoners opperen in elk geval de glasbakken te verplaatsen en de verlichting te verbeteren. Vanaf de Hulsterweg is het gevaarlijk om over te steken richting Walsoorden. Ter hoogte van de W. Alexanderstraat wordt te hard gereden en oversteken is er gevaarlijk. Ook is de Hulsterweg gevaarlijker geworden sinds de brommers op de rijweg mogen. Aan de Groenendijk, ter hoogte van de kerk/woonzorgcentrum St. Antonius, is de verkeerssituatie onduidelijk. Het is er gevaarlijk oversteken voor kerkgangers en bewoners van St. Antonius. Herhaaldelijke verzoeken om een zebrapad ter hoogte van de kerk heeft de gemeente tot op heden niet gehonoreerd. De haakse bocht halverwege de Groenendijk is erg onoverzichtelijk en gevaarlijk. Het staat er nl. vol met auto’s en er wordt te hard gereden. Ook een stukje verder – in de flauwe bocht richting manege - is het onoverzichtelijk. Auto’s staan er aan beide zijden geparkeerd, waar voorheen een gele streep was. Voor de fietsende schooljeugd uit Kloosterzande worden twee onveilige verkeerssituaties aangestipt. Ten eerste de Hulsterweg in Terhole. Veel jongeren uit Kloosterzande zitten in Hulst op de middelbare school en fietsen dagelijks over het smalle, direct aan de rijweg grenzende, onoverzichtelijke fietspad door Terhole. En verder ’de nieuwe verkeerssituatie bij de Hontenisseweg’. Het fietspad ligt tot de rotonde aan de linkerkant van de weg en gaat dan aan de rechterkant verder. Hierdoor moeten fietsers voortaan een keer extra oversteken. In de wetenschap dat hier ’twee maal per dag honderden kinderen voorbijkomen’, vinden bewoners dit een onverantwoorde situatie. In de jeugdenquête noemen bijna alle deelnemers de fietsroute langs Terhole en Kuitaart als het verkeersonveiligste punt voor de jeugd. Overige verkeerspunten Kloosterzande: Op het Poolsplein is de oversteek naar alle richtingen onveilig. De autorally is te gevaarlijk en zou moeten verdwijnen. In het buitengebied wordt te hard gereden. 80 km p/uur is daar vaak nog toegestaan – in de praktijk rijdt men er harder – en dat is te gevaarlijk op dergelijke polderwegen. Meer controle en een maximum snelheid van 60 of 50 km is gewenst. Tenslotte verdient de gemeentelijke planning aandacht. De straat voor de ingang van het zwembad werd juist opgebroken en vernieuwd rond de opening van het zwembad. Bewoners vinden dit slecht gepland en niet verkeersveilig. In Walsoorden is het punt van verkeersveiligheid vooral gekoppeld aan het vrachtverkeer van en naar de bedrijven. Aan de ene kant zeggen de bewoners over het vrachtverkeer, ’dat hoort erbij’. Aan de andere kant zou de bewegwijzering verbeterd moeten worden, waardoor vrachtwagens niet mee door de woonstraten van Walsoorden ’denderen’. De infrastructuur naar het bedrijventerrein is weliswaar goed. Toch ontstaan regelmatig verkeersproblemen, ’wanneer er te veel vrachtwagens tegelijk naar de firma Bleijko moeten’. Op de parkeerplaats voor vrachtwagens bij het viaduct ontbreken sanitaire voorzieningen. Dat geeft overlast. En de glasbak zou vanuit het oogpunt van verkeersveiligheid iets meer naar achter geplaatst moeten worden. Naast het vrachtverkeer verdient de verkeersveiligheid van de kinderen in Walsoorden aandacht. De bewoners willen graag ’duidelijke borden’ met ‘denk aan onze kinderen’. Niet alleen halverwege het dorp, maar juist aan het begin bij de Walsoordensestraat en bij de Zeedijk. Tenslotte is er enkele jaren geleden via Stichting De Bouwers een knelpunten175

inventarisatie geweest over verkeersveiligheid en toegankelijkheid voor gehandicapten. Toen is onder meer de verbetering van trottoirs aangegeven. Deze ’liggen er heel slecht bij’ en ze zijn te smal voor rolstoelen, kinderwagens enz.. Tot nu toe is met deze resultaten niets gedaan. In Baalhoek heeft de verkeersveiligheid met name te maken met hardrijden en zwaar vrachtverkeer. De polderwegen (o.a. de Zeedijk en de Scheldeweg) zijn eigendom van het waterschap. Deze is verantwoordelijk voor het nemen van verkeersmaatregelen, zoals snelheidsremmende voorzieningen en/of 60 km wegen. De gemeente geeft aan dat zij initiatiefnemer kan zijn voor een overleg met het waterschap en dat de punten die door de buurtschappen naar voren zijn gebracht – net zoals de overige wensen uit deze kernbeschrijving – beoordeeld moeten worden door het gemeentebestuur van de nieuwe gemeente Hulst. 144 Uit beide bewonersavonden: Langs Baalhoek wordt te snel gereden, zowel door personenverkeer als door zwaar vrachtverkeer 145. Zwaar vrachttransport komt niet overeen met de functie van erfontsluitingsweg, zoals door de provincie voor de ‘Zeedijkweg’ is voorgeschreven. Het zware verkeer tast ook de bermen aan (zie verderop) en brengt schade toe aan de woningen. Het ‘uitrijden’ vanuit Baalhoek de ‘Zeedijkweg’ op en het oversteken van voetgangers vanaf de parkeerplaats naar de trap zijn ’levensgevaarlijk’. Ook zijn ruimtelijke, snelheidsbeperkende voorzieningen en maatregelen om het zware verkeer over andere wegen te leiden noodzakelijk. (zie ook par. Economisch bij toerisme en recreatie). Aan genoemde verkeersproblematiek ligt mede ten grondslag dat Baalhoek de status van bebouwde kom ontbeert. Met de verhoging van de zeedijk in de jaren ’70 werd Baalhoek gescheiden van (de bebouwde kom van) Kruispolderhaven. Laatstgenoemde, Emmadorp en Paal hebben wel een 50 km aanduiding. Verder is het gevaarlijk rijden langs de smalle ‘Zeedijkweg’. De zachte bermen kunnen vaak niet worden gebruikt als uitwijkplaats. Het waterschap moet de bermen nu maandelijks bijvullen gezien de snelle slijtage door passerende auto’s. Geparkeerde auto’s in de berm bij Café de Burtman (Kruispolderhaven) leiden tot gevaarlijke situaties. Belangrijke wens van de bewoners is dat gemeente en waterschap zich inspannen om Baalhoek (opnieuw) tot bebouwde kom te verklaren en integrale aanpak van bovengenoemde problematiek. Groen en overige wensen voor de openbare ruimte

Uit de dorpsschouw en beide bewonersavonden: Het is niet ècht mooi in Kloosterzande en Walsoorden. Volgens de inwoners van Kloosterzande komt dat onder meer door ’de minimale groenvoorziening op veel plaatsen in het dorp’. Het gaat de bewoners om het zicht, ’meer cachet geven aan Kloosterzande’. De oudere straten verdienen wat meer bomen. B.v. de W. Alexanderstraat, de Groenendijk bij het parochiehuis, de Cloosterstraat vanaf het Witte Huis, het Marijkeplein, de Irene- en de Beatrixstraat. Allemaal straten met veel parkeervakken, waar groen ontbreekt. Het gaat niet om de aanleg van complete plantsoenen, want dat zou ten koste gaan van de parkeermogelijkheden. Maar wat meer bomen in de straten zou een mooie verbetering zijn. ’B.v. zoals in de Pastoor Smuldersstraat, schitterend gewoon.’ De nieuwe buurten hebben wel wat groen, maar bewoners vinden dit niet voldoende. Ook zijn de waterpartijen er te kaal. En wanneer de gemeente bomen kapt, worden nieuwe bomen te laat (‘soms na één, twee, drie jaar’) aangeplant en ontbreekt het bewoners aan informatie wanneer dit gaat gebeuren. De bewoners pleiten voor betere groenplannen voor het dorp en meer informatie over wat wanneer wordt uitgevoerd. De 144 145

Gemeente Hontenisse. De bewoners doelen niet op het agrarisch verkeer.

176

voormalige groenpremie 146 hoeft niet opnieuw te worden ingevoerd. Het budget hiervoor mag extra besteed worden aan verbetering van de groenvoorziening in het hele dorp. Overige ruimtelijke wensen/opmerkingen: De entree van het dorp - of je nu vanaf Kuitaart of vanaf de veerhaven het dorp binnenrijdt – mag mooier en aantrekkelijker. Het Hof te Zandeplein moet minder een doorgaande weg en meer een pleinfunctie krijgen. Dat zou het dorp aantrekkelijker maken. De speeltuintjes – b.v. die achter Ter Duinen - zijn regelmatig doelwit van vernielingen. Bewoners, onder meer in de Rozenstraat, ervaren overlast van hondenpoep. Verzoek aan de gemeente om regelmatig te publiceren ’over wat de hondenbezitter mag en niet mag’ en hondenuitlaatplekken in de wijken aan te wijzen. Voor de Walsoordenaren zijn onder meer de opslag van carnavalswagens bij de milieustraat en de entree van het dorp een doorn in het oog. Voor dit laatste gelden de bouwvallige schuur en vanaf Zeedijk de slechte verlichting als actiepunten. Ook de steiger en het strandje verdienen verbetering. ’Met laag water is het aan de steiger niet leuk toeven. Het oogt gewoon niet.’ De bewoners wensen renovatie van het steigerplein – het terugbrengen in de oorspronkelijke staat – in combinatie met de geplande dijkverzwaring. ’Desnoods via bescherming als monument, want dat is het in wezen’. (Over de steiger: zie ook par. Economie onder ‘toekomstige economische ontwikkelingen’.) Op het strandje van Walsoorden willen de bewoners vele kubieke meters nieuw zand, zodat het weer aantrekkelijk wordt voor henzelf èn voor recreanten om er heen te gaan. Van het strandje, aangelegd aan het eind van de jaren ’50, is weinig meer over. Het zand is in de afgelopen jaren weggespoeld a.g.v. activiteiten in het kader van de Deltawerken. Over de veiligheid op het strand bij Perkpolder merken bewoners op dat de EHBO-post en de strandwacht – die volgens een bord aanwezig zouden moeten zijn - ontbreken. Over beide strandjes wordt opgemerkt dat het er fijn toeven is, maar dat ze ook erg gevaarlijk zijn. De gemeente geeft aan dat het beheer en onderhoud van het steigerplein, het strandje en de glooiing in handen zijn van rijkswaterstaat en het waterschap. Rijkswaterstaat heeft de gemeente toegezegd dat zowel het strand bij Walsoorden als bij Perkpolder opgespoten zullen worden zodra op die plaatsen wordt gebaggerd èn de weersomstandigheden er gunstig voor zijn. Over het steigerplein heeft de gemeente besloten om dit voor eigen rekening op te knappen. Dit zal gebeuren, zodra de geplande dijkwerkzaamheden zijn uitgevoerd. Er komen dan ook voorzieningen voor invaliden en toeristen. De strandbrigade heeft dit jaar de EHBO-post / strandwacht op het Perkpolderse strand niet kunnen realiseren. In dergelijke situaties zal het bord voortaan worden afgedekt. In Baalhoek is onderhoud van groen en verharding een speerpunt. De bochten van de inrit Oude Scheldeweg ’zijn grote modderpoelen’, de verharding moet er verbreed worden. De parkeerplaatsjes aan weerszijde van Baalhoek hebben achterstallig onderhoud en zijn bij nat weer drassig. De trappen aan de zeedijk verdienen onderhoud en er moeten leuningen geplaatst worden voor met name oudere bewoners en recreanten. De sceptic tank aan het einde van de Scheldeweg verspreidt een vieze stank. De bewoners willen graag duidelijkheid welke instantie hiervoor aanspreekbaar is. Ook willen ze inzicht in de planning voor onderhoud van bermen en riool en informatie over de aansluiting van Baalhoek op de rioolwaterzuiveringsinstallatie, die gepland staat in de periode tot 2005.

6

CONCLUSIES KLOOSTERZANDE, WALSOORDEN, KRUISDORP, BAALHOEK

146

Kloosterzandenaren van nieuwbouwwoningen kunnen een groenpremie aanvragen bij de gemeente. Deze premiemogelijkheid bestaat overigens nog steeds (gemeente Hontenisse).

177

Het betreft conclusies op hoofdlijnen, over de meest opvallende en toekomstgerichte thema’s uit de kernbeschrijving. Naast deze conclusies per kern, is er een aparte rapportage met conclusies en aanbevelingen voor de totale nieuwe gemeente Hulst. De gezamenlijke kernbeschrijvingen, het beleidsmateriaal en de gehouden interviews met instellingen vormen hiervoor het basismateriaal. Algemeen uitgangspunt is de toekomstvisie van de nieuwe gemeente Hulst 147. De meeste relevante speerpunten voor de kernen zijn: - behoud en waar mogelijk verder versterken van het voorzieningenniveau in de kernen en hiervoor beleid ontwikkelingen, gericht op maatwerk en behoefte. Kloosterzande is omschreven als kern met een volledig voorzieningenniveau. Walsoorden als kern met hoofdzakelijk een woonfunctie. - behoud van een goed woon- en leefklimaat - een interactieve relatie tussen gemeente en bewoners. Voor Kloosterzande enz. kunnen enkele basisconclusies 148 worden getrokken: - Kloosterzande enz. willen leefbare en mooie kernen zijn; - Kloosterzande enz. willen een bloeiend verenigingsleven behouden; - Kloosterzande enz. willen goed openbaar vervoer; - Kloosterzande enz.: op naar dorpsraden/buurschappenraad. Overkoepelende thema’s zoals economie, woningbouw, woonzorgvoorzieningen voor ouderen, armoede, recreatie en toerisme e.d. komen alleen aan de orde in de rapportage voor de totale gemeente. Kloosterzande enz.: leefbare en mooie kernen

De belangrijkste speerpunten van de bewoners zijn: woningbouw, openbaar vervoer, handhaving van het huidige voorzieningenniveau voor Kloosterzande, de behoefte aan een jeugdontmoetingsplek met sporten spelactiviteiten, een bouwplek voor de carnavalsverenigingen, verkeersveiligheid, bewegwijzering en groenvoorziening/entree van Kloosterzande. De behoefte aan een jongerenontmoetingsplek wordt zowel bevestigd door de volwassenen als de jeugd zelf (jeugdenquête). Kloosterzande heeft 185 kinderen in de leeftijdsgroep 5 – 9 jaar en 182 in de groep 10 –14 jaar. Ook dit bevestigt de behoefte aan voorzieningen als een jongerenontmoetingsplaats. Verder heeft Kloosterzande een zodanig voorzieningenniveau, dat de meeste wensen gericht zijn op ruimtelijke verbeteringen. Ook in Walsoorden en de buurtschappen zijn ruimtelijke verbeteringen een belangrijk punt. Dit zijn bij uitstek onderwerpen voor verdere uitwerking tussen gemeente, waterschap en dorpsraden. Gezien het gevoel van ‘onvoldoende erkenning’ (zie par. Sociaal/Relatie bewoners - gemeente), verdient het aanbeveling te bekijken hoe de communicatie met de buurtschappen c.q. Baalhoek verbeterd kan worden, vergezeld van een integrale benadering van de problematiek door gemeente en waterschap. Zie ook het idee voor een buurtschappenraad hieronder. Kloosterzande: goed openbaar vervoer De bereikbaarheid van voorzieningen met het openbaar vervoer is een speerpunt voor de nabije toekomst. De huidige twee buslijnen verbinden Kloosterzande met Terneuzen en Goes (lijn Zelzate – Goes), via het veer Perkpolder – Kruiningen en met Hulst en Breskens (lijn 147

Ontwikkelingsnotitie Hulst-Hontenisse: visie en missie, dec. 2001. Met Kloosterzande enz. wordt bedoeld Kloosterzande/Walsoorden/ buurtschappen; de conclusies gaan over hoofdlijnen en slaan veelal vooral op Kloosterzande.

148

178

Breskens – Perkpolder). Het wegvallen van de veerboot en de concentratie van regionale voorzieningen in Hulst (voortgezet onderwijs, avond/weekendspreekuur huisartsenpost en mogelijk in de toekomst alle gemeentelijke diensten) en Terneuzen (middelbaar onderwijs en huisartsenpost) maken voorzieningen voor met name ouderen en jongeren (b.v. voorgezet onderwijs in Goes) uit Kloosterzande enz. slechter bereikbaar. Kloosterzande enz.: behoud bloeiend verenigingsleven Voor het sociale leven in Kloosterzande enz. springt een aantal dingen in het oog. Het grote aantal verenigingen (53) met daarnaast het probleem om nieuwe vrijwilligers te krijgen. De wens van bewoners voor ondersteuning via een goed subsidie- en vrijwilligersbeleid en een relatief hoog percentage doelgroepleerlingen op de gezamenlijk basisscholen. Er zijn voldoende vrijwilligers voor kortdurende taken tegenover een tekort aan mensen voor structurele taken (bestuursfuncties). Voor het tekort aan vrijwilligers voor bestuursfuncties ligt er enerzijds een link naar de landelijke trend dat vrijwilligers vooral projectmatig inzetbaar zijn en steeds minder voor structurele taken. Aan de andere kant speelt dit probleem in meerdere kernen en ligt er een link naar gemeentelijk vrijwilligersbeleid. Voor het onderwijs in Kloosterzande vallen twee dingen op: de wachtlijst voor de peuterspeelzaal en het relatief hoge aandeel ‘doelgroepleerlingen’ 149 op de basisscholen (32% voor de gezamenlijke scholen). Hier ligt een link naar onderwijskansenbeleid en zgn. bredeschoolactiviteiten (zie ook de rapportage voor de totale gemeente). De bevolkingsopbouw in Kloosterzande is vergeleken met de opbouw van de nieuwe gemeente Hulst redelijk evenwichtig, m.u.v. van de oudere leeftijdsgroepen. Bewoners leggen de relatie tussen bevolkingsopbouw, leefbaarheid en woningbouw. De woningbouw in Kloosterzande is in de afgelopen 20 jaar geleidelijk en gestaag geweest met gemiddeld 14 woningen per jaar 150. Dit heeft mogelijk bijgedragen aan een evenwichtige bevolkingsopbouw in Kloosterzande. Voor b.v. de relatieve ondervertegenwoordiging van de groep 45 – 54 jarigen kàn, maar hoeft geen relatie te zijn met woningbouw. Er zijn nl. meer factoren dan woningbouw alleen, die een evenwichtige bevolkingsopbouw kunnen verklaren en garanderen (zie hiervoor de rapportage voor de totale gemeente). Voor de ouderen springt in het oog, het relatief grotere aandeel 65-plussers en de aandacht die bewoners vragen voor de vergrijzing in Kloosterzande. Voor het relatief grote aandeel 65plussers in Kloosterzande is de aanwezigheid van 57 seniorenwoningen en Woonzorgcentrum Antonius de meest logische verklaring. Deze laatste instelling biedt woonzorgvoorzieningen voor inwoners uit de hele gemeente Hontenisse. Voor de aandacht die bewoners vragen voor de vergrijzing van Kloosterzande ligt een link naar de huidige tendens tot decentralisatie van de woonzorg voor ouderen. Over de plannen voor bouw van woonzorgvoorzieningen in Vogelwaarde bestaat echter nog geen zekerheid. Walsoorden: het relatief kleine aandeel 65-plussers kan logischerwijs verklaard worden door het ontbreken van ouderenvoorzieningen. De oorzaken voor de sterke fluctuatie in de overige leeftijdsgroepen en de bevolkingsgroei van Walsoorden (+ 3% tussen 1998 – 2002) zouden verder ondergezocht moeten worden. Mogelijk speelt hier de ontwikkeling van het bedrijventerrein een rol.

149

De gemeente Hontenisse is de 2e, de gemeente Hulst de 4e gemeente in Zeeland met het hoogste aandeel 1,25 doelgroepleerlingen (Jeugdmonitor Zeeland, cijfers per 1-10-2000). 1,25 leerlingen hebben ouder(s) met een laag opleidingsniveau (maximaal vbo). Deze categorie bepaalt voor het overgrote deel het totale aandeel doelgroepleerlingen in de gemeenten Hulst en Hontenisse. 150 Gebaseerd op woningbouwoverzicht van de gemeente Hontenisse.

179

Kloosterzande, Walsoorden en de buurtschappen: op naar dorpsraden / buurtschappenraad 151

Dorpsraden moeten er komen, vinden de bewoners van zowel Kloosterzande, Walsoorden en de buurtschappen. Hiervoor zijn concrete kansen aanwezig. Ten eerste de randvoorwaarden die tijdens de eerste bewonersavond zijn geformuleerd. Hier ligt tevens een link naar gemeentelijk vrijwilligersbeleid. Ten tweede zijn tijdens de tweede bewonersavond 3 werkgroepen gevormd ter verdere begeleiding van de kernbeschrijving. Eén voor Kloosterzande. Eén voor Walsoorden. Eén voor de gezamenlijke buurtschappen. Zij hebben hun reacties gegeven op de conceptkernbeschrijving. Vervolgens heeft Scoop aangeboden een bijeenkomst voor de 3 werkgroepen te organiseren, gericht op een doorstart naar dorpsraden. Deze vindt eind oktober plaats. Centraal staan thema’s zoals de functies van een dorpsraad, succesfactoren en valkuilen. Verder biedt deze kernbeschrijving een kans voor de dorpsraden in spe. Zij hebben met dit stuk een instrument in handen om verder te werken aan de leefbaarheid van het dorp. Voor de bewonerswensen uit de kernbeschrijving zou een prioriteitenlijst opgesteld moeten worden door de dorpsraden in spe, met terugkoppeling naar de overige bewoners. Vervolgens zou hierover gemeentelijke besluitvorming plaats moeten vinden en opname van de realiseerbare punten in de meerjarenbegroting. Deze werkwijze wordt reeds toegepast in de huidige gemeente Hulst. Enkele buurtschappen maken momenteel de afweging een ‘buurtschappenraad’ op te richten, dan wel aansluiting te zoeken bij een bestaande dorpsraad (Lamswaarde) of dorpraden in oprichting (Kloosterzande en Walsoorden). Ook een eventuele buurtschappenraad zou een prioriteitenlijst kunnen opstellen. Hierover moet commitment worden verkregen met de gemeente en het waterschap. Tenslotte is samenwerking tussen buurtschappenraad en relevante dorpsraden een belangrijk aandachtspunt.

Aanbevelingen: 21. Deze kernbeschrijving benutten als basis voor concretisering van het toekomstige ‘kernenbeleid op maat’. 22. Het verder ontwikkelen van een gezamenlijke visie (gemeente, dorpsraad, verenigingen) op ‘Kloosterzande enz. leefbaar, mooi en sociaal’. De conclusies bij deze thema’s zijn hiervoor een eerste aanzet. 23. Openbaar vervoer – in welke vorm dan ook - tot speerpunt maken van overleg tussen Connexxion, gemeente, dorpsraden en eventuele overige belanghebbende partijen. 24. Dorpsraden: verder ontwikkelen. Onder meer via het traject kernbeschrijvingen en het opstellen van een prioriteitenlijst voor Kloosterzande enz. en besluitvorming hierover door de gemeente. Het idee voor een buurtschappenraad verder uitwerken door de gezamenlijke buurtschappen.

151

Waar dorpsraad staat wordt ook steeds buurtschappenraad bedoeld.

180

BIJLAGE 1. WERK IN UITVOERING KLOOSTERZANDE Onderstaand overzicht is aangeleverd door de gemeente Hontenisse. Jeugdvoorziening Enkele weken geleden heeft op verzoek van enkele jongeren uit Kloosterzande een gesprek plaatsgevonden over hun wens om een jeugdvoorziening te realiseren met een halfpipe en een basketbalveldje. Bij dit gesprek waren aanwezig, de jongeren zelf, een medewerkster van de politie, burgemeester A. Vogelaar, wethouder F.A.D. van Driessche en E. Eijsackers ( o.m. ambtenaar jeugdzaken). Afgesproken is dat er op korte termijn een nieuw gesprek zal plaatsvinden Herinrichting Hof te Zandeplein De planning voor de herinrichting van het centrumgebied Kloosterzande m.n. het Hof te Zandeplein is in volle gang. De voormalige garage Voet is afgebroken en thans wordt de daarbij aangetroffen bodemverontreiniging gesaneerd. Nadat deze werkzaamheden zijn afgelopen kan met de herinrichting worden begonnen. Een gevolg daarvan zal zijn dat de pleinfunctie beter tot zijn recht komt. Verkeersveiligheid Voor de Hulsterweg (vanaf de W. Alexanderstraat tot aan de Oudeweg) wordt een herinrichtingsplan gemaakt. De verkeerssituatie Poolsplein wordt meegenomen met de werkzaamheden t.b.v. de riolering (overleg met 3VO). Riolering Voor de riolering in Baalhoek is opdracht verstrekt voor het ontwerpen van de aansluiting op de rioolwaterzuiveringsinstallatie. Uitvoering onderhoud en aanpassing wegen 2002 Kern Kloosterzande: - Herbestrating Rozenstraat inclusief "herinrichting" parkeerterreintje (uitgevoerd) - Herbestrating Narcisstraat en aanbrengen plateau (uitvoering na bouwvak) - Herbestrating Anjerstraat en Anemoonsraat incl. plateau (uitgevoerd) - Herbestrating Emmastraat inclusief herinrichting terrein zwembad (uitgevoerd) - Herbestrating Marijkeplein inclusief snelheidsremmende maatregelen (in uitvoering) - Uitbreiding verharding nabij de Hervormde Kerk aan de W. de Zwijgerlaan n.a.v. klacht/onderzoek (uitgevoerd) - Uitbreiding en vervanging van openbare verlichting in diverse straten in kader van beleidsplan (in uitvoering) - Aanpassing trottoir en parkeerstrook Groenendijk n.a.v. klacht/verzoek om tegenovergelegen erftoegangsweg beter bereikbaar te maken - Aanpassen parkeervoorziening invaliden Marijkeplein en verbeteren bereikbaarheid winkel n.a.v. verzoek (uitgevoerd) - Uitvoering asfaltonderhoud Oudeweg (in uitvoering) - Aanbrengen openbare verlichting Hontenissehal/voetpaden Kloosterzande Noord n.a.v. verzoeken (uitgevoerd) - Wijzigen rijrichting Oosthof (uitgevoerd) - Aanpassing verkeerssituatie Poolsplein (uit te voeren tijdens rioolwerken) - Aanbrengen belijning parkeervak Hof te Zandeplein (uitgevoerd) 181

-

Verbeteren veiligheid schooluitgang Sandeschool n.a.v. verzoek (planning najaar)

Uitgevoerde / uit te voeren werkzaamheden Groen 2002 Kern Kloosterzande - Kloosterzande Noord inboet verschillende plantsoenen o.a. M. de Ruijterstraat en Trompstraat - Oosthof herinrichting groenstrook tussen voetbalveld en fietspad Ter Duinen - Westhof Churchillhof plantsoen ingeboet - Groenendijk Verkensmarkt plantssoen opnieuw ingericht Nog uit te voeren: - inplanten Rozenstraat - inboeten verschillende plantsoenen - verbetering plantsoen Ericaplein

182

KERNBESCHRIJVING KUITAART

183

1

INLEIDING

De kernbeschrijving is ingedeeld in drie thema’s: sociaal, economisch en ruimtelijk. Eerst biedt paragraaf 2. een historische blik op de kern. In de sociale paragraaf (par. 3.) komen onder meer de bevolkingsanalyse en het dorps- en verenigingsleven aan de orde. De economische paragraaf (par. 4.) gaat over bedrijven, werkgelegenheid en toekomstige economische ontwikkelingen. De paragraaf ‘ruimtelijk’ (par. 5.) geeft ondermeer een beeld van wonen, voorzieningen en bereikbaarheid. In paragraaf 6. zijn voor Kuitaart conclusies op hoofdlijnen geformuleerd. In de conceptversie van de kernbeschrijvingen waren alle gegevens per kern gerelateerd aan cijfermateriaal voor de gemeente Hontenisse. In deze eindversie zijn de gegevens per kern zoveel mogelijk vergeleken met cijfers voor de nieuwe gemeente Hulst. Of sprake is van vergelijking met de ‘oude’ dan wel met de ‘nieuwe’ gemeente is per onderwerp steeds aangegeven. Wat betreft de jeugdenquête deden in Kuitaart 3 jongeren mee, 2 meisjes en 1 jongen. Hun gemiddelde leeftijd is 14 jaar. Gezien het kleine aantal deelnemers dienen hun antwoorden alleen als indicatie voor wat leeft onder jongeren.

2

GESCHIEDENIS

Kuitaart heeft zich ontwikkeld aan de weg van Hulst naar Hontenisse, ten noorden en ten zuiden van waar lange tijd een brug over de kreek De Vogel lag. Ofschoon Kuitaart niet verstoken was van basisvoorzieningen als een bakker, rijwielhersteller, postkantoor en cafés, heeft het zich nooit kunnen ontwikkelen tot een 'echt' dorp met een kerk en een school. Voor die voorzieningen was men altijd aangewezen op het naburige Lamswaarde. Op enkele ambachtslieden na - b.v. de molenaar van korenmolen 'Vogelzicht' en de visser op De Vogel - waren de meeste inwoners werkzaam in de landbouw. 152

3

SOCIAAL

Bevolkingsopbouw Kuitaart is, de buurtschappen buiten beschouwing gelaten, de kleinste kern in de nieuwe gemeente Hulst. Per 1-1-2002 heeft Kuitaart 239 inwoners. De verdeling over de leeftijdsgroepen is te zien in tabel 1. en figuur 1. Vergeleken met de nieuwe gemeente Hulst is Kuitaart iets grijzer, maar even jong. Een enkele leeftijdsgroep is iets over- of ondervertegenwoordigd. Op het eerste gezicht lijkt de bevolkingsopbouw in de piramide voor Kuitaart onregelmatig. Dit komt vooral doordat de man/vrouw verhoudingen in veel leeftijdsgroepen wat scheef zijn. In de periode 1998 – 2002 daalt het inwoneraantal in Kuitaart met 4%.

152

Website Gemeente Hontenisse en dorpsschouw.

184

Figuur 1:

Bevolkingspiramide Kuitaart per 1-1-2002 (in relatie tot de nieuwe gemeente Hulst en Nederland)


Tabel 1:

Leeftijdsverdeling Kuitaart per 1-1-2002


Kuitaart Aantal 41 35 154 40 33 11 239

% 17 15 64 17 14 5



Politieke kleur De inwoners uit Kuitaart stemmen in Lamswaarde. Hierdoor is geen apart politiek profiel te geven voor Kuitaart. Dorps- en verenigingsleven Uit de grote opkomst tijdens de bewonersavond op 14 mei 2002 blijkt dat de inwoners van Kuitaart betrokken zijn bij hun dorp. Ongeveer 35 bewoners - bijna 15 % van de totale bevolking - waren aanwezig. Zowel de dorpsschouw als deze bewonersavond leverde levendige discussies op over o.m. woningbouw, verkeersveiligheid, een speelvoorziening voor de jeugd en openbaar vervoer. 185

Uit de dorpsschouw en beide bewonersavonden: De bewoners van Kuitaart nemen deel aan het verenigingsleven in Lamswaarde. Ook op Kuitaart zelf zijn genoeg leuke dingen te doen. Het feesten activiteitencomité van de dorpsraad organiseert er jaarlijks terugkerende activiteiten, zoals 5 mei festiviteiten, oliebollenacties, zwarte pieten voor de kinderen en kerststukjes voor de ouderen. In het verleden werd er ook een fietstocht georganiseerd. Bewoners willen de fietstocht graag terug. Van de jeugd die meedeed aan de jeugdenquête (3) is één respondent lid van een vereniging (voetbal Lamswaarde). De jeugd ontmoet elkaar vooral op school en in het uitgaansleven. In de eigen woonomgeving, ontmoeten de deelnemers elkaar niet in Kuitaart, maar wel b.v. in de speeltuin in Terhole en op het voetbalveld in Lamswaarde. Twee jongeren geven aan dat Kuitaart onvoldoende ontmoetingsplaatsen heeft. Eén van de drie deelnemers woont in Kuitaart naar z’n zin. Positief aan het dorp zijn b.v. rust, veel ruimte en de aanwezigheid van viswater. Negatief is vooral dat er niets voor de jongeren te doen is. De behoefte aan een voorziening voor de jeugd komt aan de orde in de par. Ruimtelijk. Tabel 2:

Verenigingen Kuitaart


Verenigingen Kuitaart Feest- en activiteitencomité (van St. Dorpsbelangen Rond De Kleine Vogel) St. Dorpsbelangen Rond de Kleine Vogel

Bron: Gemeentegids Hontenisse 2002

Het is, sociaal gezien, mooi en goed wonen op Kuitaart. ’Het is een kleine gemeenschap en ook dat betekent rust.’ De oprichting van de dorpsraad is goed geweest voor de onderlinge contacten. ’De band tussen de bewoners is er sterker door geworden.’ Tijdens de bewonersavond wordt gesproken over een burenconflict op het dorp. De vraag rijst of de dorpsraad hierin als een objectief bemiddelaar een rol zou kunnen spelen. Relatie bewoners - gemeente De dorpsraad – St. Dorpsbelangen Rond de Kleine Vogel – bestaat sinds 1995. De dorpsraad heeft contact met de gemeente, het waterschap en rijkswaterstaat. Met de laatste twee instanties, omdat zij de meeste wegen in en rond Kuitaart in eigendom/beheer hebben. De dorpsraad geeft aan dat het contact met gemeente, waterschap en rijkswaterstaat soepel en goed verlopen. De manier van communiceren is zo praktisch mogelijk, zodat het de leden van de dorpsraad niet al te veel tijd kost.’Gewoon even de telefoon oppakken en aanmelden wat onze wensen zijn. Dan vragen ze of je dat op papier wilt zetten. Dan doen we dan en daar zijn resultaten uitgekomen’. Deze hebben de leefbaarheid in Kuitaart bevorderd. De belangrijkste successen zijn de vernieuwing van regenwaterafvoeren langs de Hulsterweg, de glasbak met lantaarnpaal, de rode rubbermarkering en het bord ‘u rijdt te hard’ aan de Hulsterweg. Tijdens de bewoneravond krijgt de dorpsraad van de bewoners een compliment voor haar inspanningen en voor het feit dat ze ook het buitengebied niet vergeet. De dorpsraad werkt regelmatig samen met de Dorpsraad Lamswaarde, ’bij activiteiten waarvan we zeggen: twee stemmen is beter dan één’. Zo is er een gezamenlijke bewonersenquête geweest. Eén van de gezamenlijke knelpunten was b.v. het slechte onderhoud van polderwegen. De dorpsraad staat open voor overleg met andere dorpsraden, vooral voor het uitwisselen van informatie over hoe andere dorpsraden zaken hebben aangepakt. De dorpsraad wil inspraak over lokale onderwerpen. Niet dat het hen ontbreekt aan interesse voor andere thema’s, maar wel aan tijd. ’Wat van belang is voor de kern is van belang voor ons en de rest moeten we noodgedwongen laten liggen.’ Als wensen voor haar relatie met de nieuwe gemeente Hulst heeft de dorpsraad vooral korte communicatielijnen en wil zij 186

serieus genomen worden als kleine kern. Met de gemeente Hontenisse heeft de dorpsraad een goed contact opgebouwd. ’Je kent iedereen, je weet waar je moet zijn. Nu moet je weer helemaal opnieuw beginnen.’ En bij de gemeente Hontenisse heeft de dorpsraad het gevoel dat ze meetelt, in de nieuwe gemeente moet ze dat nog afwachten. Tijdens de tweede bewonersavond komt de wens voor een vaste contactpersoon bij de gemeente naar voren. De gemeente geeft aan dat het kerngericht werken een belangrijk thema is in de toekomstvisie voor de nieuwe gemeente Hulst. Het benoemen van een vaste contactpersoon voor de kernen/dorpsraden is één van de uitgangspunten die nog verder uitgewerkt zullen worden. Uit de jeugdenquête blijkt dat één van de drie deelnemers ‘misschien’ wil meepraten met de dorpsraad of de gemeente. Bewoners en gemeentelijke herindeling Een thema dat alleen in de dorpsschouw kort is besproken. De deelnemers zijn overwegend negatief over de herindeling. Positief punt is dat een grotere gemeente meer financiële middelen heeft. De bewoners zien twee belangrijke nadelen. Ten eerste de kans ’dat we in een uithoek terecht komen’. Als b.v. de ontwikkeling van toerisme en recreatie negatief uitpakt, zijn de bewoners bang dat er ’geen financiële middelen meer deze kant uitkomen vanuit Hulst’. Tweede nadeel is de grotere afstand tussen burgers en de nieuwe gemeente (zie reeds hierboven bij Relatie bewoners – gemeente). Sociale Veiligheid Een thema dat alleen tijdens de dorpsschouw aan de orde kwam. Criminaliteit en vandalisme kent Kuitaart eigenlijk niet. Af en toe wordt er ’s zaterdagsnachts wel eens iets vernield als er jeugd langskomt die in Kloosterzande is uitgeweest.

4

ECONOMISCH


Kuitaart heeft 14 agrarische bedrijven 153. Naast de landbouw, heeft Kuitaart 13 andere bedrijfsvestigingen. Dit is 1% van de totale bedrijvigheid binnen de nieuwe gemeente Hulst. De sectoren industrie en handel/reparatie hebben de meeste vestigingen (elk 4) en bieden de meeste werkgelegenheid.

153


187

Figuur 2:

Aantal vestigingen Kuitaart per 1-5-2001

14


12

ONDERWIJS

aantal

10


8


6


4

BOUWNIJVERHEID 2


0

DELFSTOFFENWINNING

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

VISSERIJ

jaar

Bron: Kamer van Koophandel - RIBIZ

De laatste vijf jaar (1997 – 2001) is het aantal vestigingen in Kuitaart met 6 gestegen. Deze groei komt volledig op het conto van de sector industrie. In de figuren 3. en 4. wordt de werkgelegenheid opgesplitst in twee categorieën. De eerste betreft de totale werkgelegenheid, inclusief uitzendkrachten. De tweede categorie omvat het aantal personen dat fulltime werkt (15 uur of meer per week), exclusief uitzendkrachten. Figuur 3:

Totaal aantal werkzame personen per sector per 1-5-2001 – Kuitaart

25


20


aantal

15


10


5

BOUWNIJVERHEID NUTSBEDRIJVEN INDUSTRIE

0 1995

1996

1997

1998

1999

jaar

2000

2001



Het totale aantal personen, werkzaam bij bedrijven en instellingen in Kuitaart is 23. Hiervan werken 20 mensen fulltime (87%). De twee grootste werkgevers zijn de sectoren industrie en handel/reparatie, met resp.10 en 7 werknemers. De laatste vijf jaar (1997 – 2001) is de werkgelegenheid in Kuitaart gestegen met 7 werknemers (44%). Deze groei komt bijna volledig voor rekening van de sector industrie. De werkgelegenheid in de sector handel en reparatie groeit aanvankelijk, maar daalt vervolgens weer tot net onder het niveau van 1997. 188

Figuur 4:

Aantal fulltime werkzame personen per sector per 1-5-2001 – Kuitaart

20

OVERIGE DIENSTEN

aantal

18


16

ONDERWIJS

14

OPENBAAR BESTUUR EN OVERH

12


10


8

HORECA

6

HANDEL EN REPARATIE

4


2

INDUSTRIE

0 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 jaar



Uit de jeugdenquête: 2 van de 3 deelnemers willen gaan studeren, één wil direct na de middelbare school gaan werken. Alle 3 de respondenten denken later werk te vinden in Zeeland / Zeeuws-Vlaanderen. Werkloosheid 154

In Kuitaart woont 1% van het totaal aantal geregistreerde werklozen in de nieuwe gemeente Hulst (509 per 1-1-2002). Om privacyredenen wordt geen nadere informatie gegeven over leeftijdsgroepen en opleidingsniveaus. Toekomstige economische ontwikkelingen Voor de toekomstige ontwikkelingen van bedrijven heeft de gemeente Hontenisse een ‘beleidsvisie bedrijventerreinen’ vastgesteld155. Hierin is de ruimtebehoefte verkend van binnen de gemeente gevestigde bedrijven. Ook is er in de beleidsvisie voor gekozen om niet bij elke kern in Hontenisse een bedrijventerrein te ontwikkelen, maar accenten te leggen bij de kernen Kloosterzande, Vogelwaarde en Walsoorden wat betreft uitbreidingsmogelijkheden van bedrijven en bedrijventerreinen. De beleidsvisie ligt momenteel (augustus 2002) ter beoordeling bij de provincie. Uit de dorpsschouw en beide bewonersavonden: De huidige bedrijvigheid op Kuitaart is belangrijk. Mochten deze bedrijven in de toekomst willen uitbreiden, dan stellen bewoners ’overheid, ga daar soepel mee om!’. Dit is in het belang van de bedrijven zelf, maar ook voor de werkgelegenheid in de streek. In de toekomstvisie voor de nieuwe gemeente Hulst is de ontwikkeling van toerisme en recreatie in Oost-Zeeuws-Vlaanderen een belangrijk uitgangspunt. De gemeenteraad van Hontenisse heeft inmiddels een recreatievisie vastgesteld, waarin ook het project ‘Kloosterzande aan Zee’ is opgenomen. Dit idee voor toeristische ontwikkeling van de Kop van Hontenisse is bedacht door ondernemers en de gemeente Hontenisse. ‘Kloosterzande aan Zee’ verbindt Kloosterzande via 154

Werkloosheid is gedefinieerd als ‘niet werkende werkzoekende’ en omvat alle personen van 15 t/m 64 jaar die betaalde arbeid kunnen verrichten en ingeschreven staan bij een Centrum voor Werk en Inkomen. 155 Gemeenteraad 30-01-2002.

189

een kanaal – de huidige N60 en het veerplein – met de Westerschelde. Kloosterzande krijgt volgens het plan een jachthaven met (recreatie-)woningen er omheen en voorzieningen zoals horeca en detailhandel. In de loop van 2002 tekenen de gemeente, de provincie en Rijkswaterstaat een convenant, waarin deze instanties een inspanningsverplichting aangaan voor de verdere ontwikkeling van het project. In het convenant staan centraal: de recreatieve belangen van Hontenisse (met als primaire doelstelling ‘Kloosterzande aan Zee’), natuurcompensatie en – ontwikkeling en waterberging. 156 Uit de dorpsschouw en beide bewonersavonden: Zolang het kleinschalig blijft staan de bewoners hiervoor open. Als mogelijkheden voor Kuitaart komen de volgende punten aan de orde. St. Molen Vogelzicht zet zich in voor behoud, restauratie en exploitatie van de molen en de maalderij. De restauratie is waarschijnlijk eind 2002 afgerond, waarna de molen open wordt gesteld voor het publiek. De molen, gecombineerd met de kinderboerderij en een wandelroute (zie de par. Ruimtelijk) maken Kuitaart aantrekkelijk voor recreanten en toeristen. De ‘Kleine Vogel’ - particulier bezit - moet toegankelijk worden voor iedereen, ook voor invaliden. De vissteigers vragen om verbetering. Zoals deze er nu bij liggen, vinden de bewoners het ’een zootje’.

5

RUIMTELIJK

Wonen Uit de dorpsschouw en beide bewonersavonden: De inwoners van Kuitaart vinden ‘het er mooi en goed wonen’. ’Ondanks de verkeersdrukte woon je er rustig’. De restauratie van de molen is belangrijk, want ’Kuitaart zonder molen bestaat niet’. Ook hebben de inspanningen van de dorpsraad de leefbaarheid op Kuitaart bevorderd. Van de 3 deelnemers aan de jeugdenquête wil er één later in Kuitaart blijven wonen, de andere 2 willen elders gaan wonen. Het dorp heeft voornamelijk lintbebouwing. De woningvoorraad in Kuitaart wordt meegeteld als buitengebied van Lamswaarde. Kuitaart heeft 55 woningen, waarvan 5 tweede woningen.157 Er zijn geen seniorenwoningen in Kuitaart158. Conform de ‘Beleidsvisie Wonen’, die geldt voor de periode 1999 – 2009, concentreert de gemeente Hontenisse haar schaarse bouwmogelijkheden in de kernen Kloosterzande, Vogelwaarde en – in mindere mate – in Lamswaarde. Als de nieuwe gemeente Hulst dit beleid handhaaft, betekent dit voor Kuitaart dat eventuele bouwimpulsen gevonden zullen moeten worden in verbetering van de bestaande woningvoorraad. (Zie ook verder hieronder). 159 Speerpunten van de bewoners t.a.v. de ruimte zijn: het verkeer en woningbouw, gecombineerd met een speelvoorziening, een kinderboerderij en een wandelroute.

156

Gemeente Hontenisse en PZC, 12-07-2002. Gemeente Hontenisse. 158 Regionale Zeeuws-Vlaamse Woningbouwvereniging. 159 Gemeente Hontenisse. 157

190

Uit de dorpsschouw en beide bewonersavonden: Woningbouw is zeer gewenst in Kuitaart. Mede op initiatief van de dorpsraad is een plan voor woningbouw ontwikkeld, gecombineerd met de aanleg van een speelvoorziening, een (kleine) kinderboerderij en een wandelroute. Het plan biedt ruimte aan negen woningen, die gebouwd zouden moeten worden op een stuk grond achter de woningen Hulsterweg 91 t/m 101. Sociale gebondenheid en permanente bewoning (geen vakantiewoningen) moeten belangrijke criteria worden bij inschrijving voor de woningen. De bewoners pleiten voor een combinatie van sociale woningbouw en ’vier à vijf villaatjes’. De huurwoningen zijn nodig voor twee doelgroepen. ‘Voor starters, b.v. kinderen die het huis uit gaan’ en nog geen dure koopwoning kunnen betalen. En als seniorenwoningen ‘voor ouderen die kleiner willen gaan wonen’. De plannenmakers moeten dit idee samen met de woningbouwcorporatie verder uitwerken. De speelplaats en kinderboerderij zijn gepland op een stuk grond achter de woningen Hulsterweg 103 t/m 107. Beide blijven particulier eigendom. De wandelroute is voorzien langs de kinderboerderij en de watergang. Het plan is inmiddels ingediend bij de gemeente. De gemeente geeft aan dat zij in beginsel positief staat tegenover dergelijke plannen. Verder is op dit moment nog onduidelijk of wijzigingen in het rijks- en provinciebeleid nieuwe bouwmogelijkheden voor de kleine kernen zullen scheppen. Bovendien is de besluitvorming over het ingediende plan, gezien de korte periode die rest tot 1-1-2003, aan het nieuwe gemeentebestuur. Bewoners geven aan dat uitbreiding van het aantal tweede woningen moet worden voorkomen. Niet-permanente bewoning is slecht voor de leefbaarheid van Kuitaart. Bij de verkoop van bestaande woningen moet voorkomen worden dat de huizen als vakantiewoning worden gebruikt. Voorzieningen en bereikbaarheid

Kuitaart heeft geen eigen voorzieningen. De inwoners zijn dan ook voor alle diensten en levensbehoeften aangewezen op de regio. Zij maken gebruik van de basisschool, de peuterspeelzaal, de verenigingen en het dorpshuis in Lamswaarde. De afstand Kuitaart – Lamswaarde bedraagt circa 2 km. Voor boodschappen en de huisarts gaat men naar Kloosterzande. Van Kuitaart naar Kloosterzande is het 3,6 km. Middelbaar onderwijs ‘haalt’ men vooral in Hulst. Voor ziekenhuiszorg en sinds kort ook voor huisartsenhulp ’s avonds en in het weekend, is men aangewezen op Hulst of Terneuzen. De afstand Kuitaart – Hulst bedraagt 7 km, Kuitaart – Terneuzen is 18,9 km. Voor cultuur en ontspanning is men naast de eigen regio, ook georiënteerd op ‘de overkant’, Brabant en België. Het openbaar vervoer in Oost-Zeeuws-Vlaanderen zal naar verwachting wijzigen na de opening van de Westerscheldetunnel en het verdwijnen van de veerdienst Perkpolder-Kruiningen. Hierover bestaat nog geen duidelijkheid. De gemeente geeft aan dat zij geen directe zeggenschap heeft in de toekomst van het openbaar vervoer. In gesprekken met de provincie en Connexxion zal de gemeente wensen en knelpunten naar voren brengen en openbaar vervoer is een blijvend aandachtspunt voor de nieuwe gemeente Hulst. Kuitaart heeft momenteel één bushalte. Hiervandaan rijdt buslijn 1/501 richting Hulst – Breskens en richting Perkpolder (eindstation), door de week overdag één maal per uur. Wat betreft de toekomst van het winkelbestand in de gemeente Hontenisse, heeft de gemeente opdracht gegeven voor het ontwikkelen van een detailhandelsnota. Dit onderzoek wordt op dit moment uitgevoerd en heeft tot doel de detailhandelsstructuur in met name de kernen Vogelwaarde en Kloosterzande te verbeteren. Het gemeentehuis in Kloosterzande blijft open. Bewoners kunnen er terecht voor een zo breed mogelijk aanbod van diensten aan een serviceloket. 160

160


191

De bereikbaarheid van voorzieningen voor de jeugd is getoetst via de jeugdenquête. Naar school (Hulst) nemen de 3 deelnemers de fiets. Uitgaan en het vervoer naar de (sport)vereniging gebeurt vooral per auto. Hulst en Kloosterzande zijn de plaatsen waar de 3 jongeren uitgaan. Voorzieningen waar ze gebruik van maken vinden de 3 deelnemers niet goed bereikbaar. Uit de dorpsschouw en beide bewonersavonden: De inwoners van Kuitaart zijn er aan gewend dat er op het dorp geen voorzieningen zijn. ’Het enige dat we hier missen is een café.’ Over een Servicepunt 161 willen de bewoners verder nadenken, omdat de mogelijkheden ervan nog te onduidelijk zijn. De bewoners zien wel linken naar servicediensten voor ouderen, b.v. alarmering. De gemeente geeft aan dat nader onderzocht moet worden of Servicepunten in meerdere kernen ontwikkeld kunnen worden. Onder meer de resultaten van het project in Heikant worden daarvoor afgewacht. Voorzieningen voor de jeugd is een belangrijk punt op Kuitaart. ‘We hebben één grote wens en dat is een speelplaats voor de kinderen.’ Behalve in de eigen tuin zijn er geen speelmogelijkheid en dat creëert isolement. Met een veilige speelplaats breng je de kinderen weer in contact met elkaar. Vanuit de gemeente was geen geld beschikbaar voor het aanleggen van een speelplek. Mede op initiatief van de dorpsraad is een plan voor woningbouw ontwikkeld (zie reeds bij wonen). Hieraan gekoppeld is de aanleg van een speelterreintje, een kleine kinderboerderij en een wandelroute. De speeltuin zou dan wel onderhouden moeten worden door de gemeente. Het runnen van de kinderboerderij kan met vrijwilligers. Als de speeltuin er komt, is een veilige oversteekplaats voor de kinderen een belangrijk aandachtspunt. Als het woningbouwplan niet door kan gaan, moet de gemeente een subsidie beschikbaar stellen voor enkele speeltoestellen op privéterrein. In de jeugdenquête vinden 2 van de 3 deelnemers dat Kuitaart onvoldoende ontmoetingsplaatsen en onvoldoende voorzieningen voor hen heeft. Tijdens de tweede bewonersavond wordt een nieuw particulier initiatief naar voren gebracht. Het gaat om een ontmoetingscentrum, gecombineerd met een jeugdvoorziening in de vorm van een kinderspeeltuin met een kleine kinderboerderij. Het ontmoetingscentrum is bedoeld voor de inwoners van Kuitaart en als algemene recreatieve voorziening. Het plan is voorgelegd aan het college van B&W, met het verzoek om hieraan planologische medewerking te verlenen. Het gaat niet om een subsidieverzoek. De vraag om gemeentelijke medewerking wordt tijdens de bewonersavond opnieuw gesteld. De gemeente geeft aan dat zij in beginsel positief staat tegenover dergelijke plannen, maar dat dit ter verdere besluitvorming zal zijn aan het nieuwe gemeentebestuur. ’Als oudere kun je je oude dag wel slijten op Kuitaart. We zitten in een geïsoleerd gebied, maar de mensen zijn gewend om alles zelf te regelen.’ De meeste ouderen op Kuitaart zijn nog actief en hebben eigen vervoer. Daarnaast bezorgt de supermarkt in Kloosterzande de boodschappen thuis en ook de bakker en de melkboer uit Vogelwaarde brengen hun producten op verzoek langs. De gezondheidszorg in de zin van bereikbaarheid van huisartsen is een punt van zorg. De avonden weekenddiensten van de drie huisartsen in de gemeente Hontenisse zijn sinds mei 2002 verplaatst naar het streekziekenhuis in Terneuzen. 162 De inwoners van Kuitaart vinden dit 161

Servicepunten zijn bedoeld om de leefbaarheid te bevorderen in kernen waar veel voorzieningen zijn verdwenen. Via servicepunten kunnen activiteiten en diensten naar eigen behoefte van het dorp worden aangeboden. De provincie Zeeland stimuleert de ontwikkeling van servicepunten. Hiertoe wordt in de loop van 2002 een aantal proefprojecten gestart. Daarnaast hebben de dorpsraad en de gemeente Hulst in Heikant al een servicepunt ontwikkeld. 162 In totaal 34 huisartsen in Midden- en Oost-Zeeuws-Vlaanderen hebben zich verenigd in een Huisartsenpost (HAP), gevestigd in het streekziekenhuis Terneuzen. Vanuit deze HAP verzorgen zij bij toerbeurt avond-, nachten weekenddiensten en diensten op feestdagen. Wie dan huisartsenhulp nodig heeft belt met de HAP, waar wordt bepaald welke hulp nodig is, of er een huisarts thuis langskomt of dat de patiënt zelf naar Terneuzen komt. Daar-

192

een bezwaar bij calamiteiten en voor ouderen. Ook is hierover te weinig informatie gegeven. ’Niemand weet eigenlijk precies hoe het nieuwe systeem werkt.’ Het openbaar vervoer is goed. Er is elk uur een busverbinding naar Hulst en naar Kloosterzande. Bewoners zijn bang dat het openbaar vervoer met het wegvallen van de veerdiensten zal verminderen en ’dat we een beetje geïsoleerd geraken’. Er zou dan een probleem ontstaan voor de ouderen, als ze straks zelf geen auto meer kunnen rijden, en voor de schooljeugd die met de bus naar Hulst of voor een vervolgopleiding naar Goes gaat. Behoud van goede verbindingen of een goede alternatieve vervoersvoorziening is voor Kuitaart dan ook een speerpunt. De bewoners doen enkele suggesties voor de toekomst. Behoud van frequente busdiensten tijdens de ‘ochtenden avondspits’, gekoppeld aan werken schooltijden. Op andere momenten van de dag kan b.v. de belbus of beltaxi, georganiseerd door Connexxion, worden ingezet. Een andere optie, voor de kinderen die aan ‘de overkant’ op school zitten, is een Connexxionbus met aanhangwagen, ’waarmee brommobieltjes en fietsen door de tunnel vervoerd kunnen worden’. Als de busverbinding wegvalt, willen de bewoners graag een vergoedingsregeling ter compensatie voor het gebruik van de (duurdere) taxi. Verkeersveiligheid

In het kader van het project Duurzaam Veilig is door de verschillende wegbeheerders - rijkswaterstaat, provincie, gemeenten en waterschappen - een convenant ondertekend. Doelstelling van het convenant is het drastisch terugbrengen van het aantal verkeersslachtoffers, onder meer via aanpassing van de verkeerscirculatie en snelheidsbeperkende maatregelen. Landelijk onderzoek wijst nl. uit dat de ernst van het opgelopen letsel vooral wordt bepaald door de snelheid van een voertuig. Voor de gemeente Hontenisse is Verkeersbureau Van Kleef ingehuurd om inzichtelijk te maken wat gedaan moet worden om aan het convenant te voldoen. Hiertoe behoort onder meer het categoriseren van wegen 163, waartoe inmiddels een categoriseringsplan is opgesteld. Als basis hiervoor gelden maximum snelheden van 30 en 50 km in de bebouwde kom, 60, 80 en 100 km op andere wegen. 164 Uit de dorpsschouw en beide bewonersavonden: De verkeersveiligheid aan de Hulsterweg is inmiddels verbeterd door acties van de dorpsraad. B.v. de rode rubbermarkering en het bord ‘u rijdt te hard’. Er is dan wel geen camera geplaatst, maar het bord heeft een positieve uitwerking want er wordt rustiger gereden. Wat zorgen baart is dat vooral de lokale bevolking er nog steeds te hard rijdt. Met name verkeer dat uit de richting Terhole de Cathelijneweg in wil, ’durft nog wel eens flink gas bij te geven’ als er vanuit de richting Kloosterzande verkeer aankomt. Dit levert b.v. gevaarlijke situaties op voor mensen die de Cathelijneweg oversteken. Naast de behoefte aan een verkeersremmer, roepen de bewoners elkaar op minder hard over de Hulsterweg/Cathelijneweg te rijden. In algemene zin moet de verkeersveiligheid van de Hulsterweg een speerpunt blijven. Ook na het verdwijnen van de veerboot, zal het er druk blijven. De bewoners willen echter géén rondweg, ’Liever een beetje verkeer, dan uitgestorven zoals b.v. in Zaamslag is gebeurd.’ Wel zien de bewoners het liefst dat de gemeente of de provincie wegbeheerder wordt i.p.v. rijkswaterstaat. Zij vermoeden dat een andere status van de weg meer mogelijkheden biedt voor het aanbrengen van snelheidsremmende maatregelen. Rijkswaterstaat heeft verzoeken hiervoor in het verleden afgenaast kunnen inwoners uit de gemeenten Hulst en Hontenisse door de week (’s avonds van 20.00 – 21.00 uur) en in het weekend (van 12.00 – 15.00 uur) terecht op het spreekuur in de polikliniek in Hulst. Ook voor het spreekuur moet vooraf een afspraak worden gemaakt via de HAP. 163 Categoriseren: het toekennen van een bepaalde status aan wegen, gekoppeld aan een bepaalde maximum snelheid. Onderscheiden worden buiten de bebouwde kom: stroomwegen (max. 100 km/u), gebiedsontsluitingswegen (max. 80 km/u) en erftoegangswegen (max. 60 km/u). Binnen de bebouwde kom: gebiedsontsluitingswegen (max. 50 km/u) en erftoegangswegen (max. 30 km/u). 164 Gemeente Hontenisse

193

wezen ’omdat het een rijksweg is’. Naast verkeersveiligheid is voor bewoners van de Hulsterweg ook de overlast van zwaar vrachtverkeer in de woningen een aandachtspunt. ’Het verkeer is hoorbaar en voelbaar.’ De bewoners brengen voor de situatie aan de Hulsterweg verschillende oplossingen naar voren. Het optisch smaller maken van de weg. B.v. door het aanbrengen van een rode suggestiestrook aan beide zijden, zoals de Fred. Hendrikstraat tussen Kuitaart en Lamswaarde. Een andere optie is het vergroten van de bebouwde kom, gecombineerd met verkeersremmers en een 30 km zone ter hoogte van Kuitaart. Politiehandhaving van maximumsnelheden is dan wel belangrijk. Blijvende aandacht verdient ook het gedrag van fietsers en brommers op de Hulsterweg. Deze leveren voor aanwonenden gevaarlijke situaties op, omdat er woningen direct aan het fietspad staan. De gemeente geeft aan dat na het wegvallen van de veerdienst, de mogelijkheid voor herinrichting van de Hulsterweg moet worden bekeken. De weg zou misschien – vergelijkbaar met de plannen voor Terhole - een dorpsstraatachtig karakter kunnen krijgen met b.v. wegversmallingen en groen. De mogelijkheden daartoe moet verder onderzocht worden door de nieuwe gemeente en rijkswaterstaat. Vrachtverkeer moet wat de bewoners betreft uit het Dreefken worden verbannen of minimaal beperkte toegang krijgen. De aansluiting van het Dreefken op de Hulsterweg is te smal om met name de langere vrachtwagens door te laten. Twee tot drie keer per jaar worden de gevel van het huis aan de ene kant en het tuinmuurtje aan de andere kant beschadigd. Bestemmingsverkeer moet mogelijk blijven, maar verder moet de weg voor vrachtverkeer worden afgesloten. B.v. via een inrijverbod, incl. plaatsing van borden op de kruising vanaf Lamswaarde. De dorpsraad heeft zich hierover gebogen. Zij geeft aan dat er vanuit landbouwkringen weerstand is tegen ‘afsluiting’. Ook het feit dat 2 wegbeheerders zich hierover moeten buigen maakt het volgens de dorpsraad niet eenvoudig. In de jeugdenquête worden de fietsroute bij Terhole, de Zeildijk en ‘de Mispad’ als verkeersonveilig benoemd. Groen Uit de dorpsschouw en beide bewonersavonden: De openbare ruimte in Kuitaart is voor het grootste deel eigendom van het waterschap en rijkswaterstaat. Gemeentegrond is er alleen aan de Cathelijneweg en enkele meters Fred. Hendrikstraat. De bewoners willen dat deze overheidsinstellingen meer investeren in groen, zodat ’het op Kuitaart iets aangekleder wordt’. Bij de Cathelijneweg zouden een paar bomen of b.v. een haag geplant kunnen worden. Het gebied achter de Cathelijneweg wordt waarschijnlijk natuurgebied. Daar zou dan een wandelparkje kunnen komen. Bewoners van de Cathelijneweg hebben ook zelf initiatieven genomen om stukjes openbare ruimte op te fleuren met groen. Zij zijn echter verzocht dit weg te halen via een brief van de gemeente. Zie verder hierboven bij verkeersveiligheid: de reactie van de gemeente over eventuele toekomstige mogelijkheden voor de Hulsterweg.

194

6

CONCLUSIES KUITAART

Het betreft conclusies op hoofdlijnen, over de meest opvallende en toekomstgerichte thema’s uit de kernbeschrijving. Naast deze conclusies per kern, is er een aparte rapportage met conclusies en aanbevelingen voor de totale nieuwe gemeente Hulst. De gezamenlijke kernbeschrijvingen, het beleidsmateriaal en de gehouden interviews met instellingen vormen hiervoor het basismateriaal. Algemeen uitgangspunt is de toekomstvisie van de nieuwe gemeente Hulst 165. De meest relevante speerpunten voor de kernen zijn: - behoud en waar mogelijk verder versterken van het voorzieningenniveau in de kernen en hiervoor beleid ontwikkelingen, gericht op maatwerk en behoefte. Kuitaart is omschreven als kern met hoofdzakelijk een woonfunctie. - behoud van een goed woon- en leefklimaat - een interactieve relatie tussen gemeente en bewoners. Voor Kuitaart kunnen enkele basisconclusies worden getrokken: - Kuitaart wil een leefbaar en sociaal dorp zijn; - Kuitaart wil goed openbaar vervoer; - Kuitaart heeft een actieve dorpsraad. Overkoepelende thema’s zoals woningbouw, woonzorgvoorzieningen voor ouderen, recreatie en toerisme e.d. komen alleen aan de orde in de rapportage voor de totale gemeente. Kuitaart: leefbaar en sociaal De belangrijkste speerpunten van de bewoners zijn: woningbouw, een speelvoorziening, verkeersveiligheid en groen. Voor het sociale leven in Kuitaart springt een aantal dingen in het oog. Naast deelname aan het verenigingsleven in Lamswaarde, organiseert men in Kuitaart eigen sociale activiteiten die bewoners zeer waarderen. De dorpsraad heeft een positieve bijdrage geleverd aan de sociale binding in Kuitaart. Voor kinderen is er in Kuitaart geen speelvoorziening. In de leeftijdsgroep 0 – 4 heeft Kuitaart 12 kinderen, van 5 - 9 zijn er 15 kinderen en van 10 – 14 jaar zijn dat er 14. De beide particuliere initiatieven waarin ook een speelvoorziening en kinderboerderij zijn voorzien verdienen nadere uitwerking, maar ook een goede afstemming op elkaar. De speelvoorziening, verkeersveiligheid en groen zijn bij uitstek punten voor verdere uitwerking tussen de gemeente, waar relevant het waterschap en rijkswaterstaat, en de dorpsraad. Tenslotte zou op initiatief van de dorpsraad bekeken kunnen worden in hoeverre een Servicepunt voor Kuitaart gewenst zou zijn. De bevolkingsopbouw in Kuitaart is - t.o.v. de totale gemeente – redelijk evenwichtig. Dit is opmerkelijk voor een kern zonder eigen voorzieningen. Daarnaast zijn er ook opvallende aspecten aan de bevolkingsopbouw in Kuitaart. Ten eerste zijn de man/vrouw verhoudingen in veel leeftijdsgroepen wat scheef. Vervolgens zijn de leeftijdsgroepen 30-34 en 60 – 64 jaar relatief ondervertegenwoordigd, terwijl de 45 – 49 jarigen juist relatief veel aanwezig zijn. Een mogelijke verklaring kan te maken hebben met het ontbreken dan wel beschikbaar zijn van woningen 165


195

in bepaalde periodes. Of er een relatie is met nieuwbouwwoningen is moeilijk vast te stellen. In de periode 1982 – 2000 zijn nl. in totaal 11 nieuwe woningen gebouwd in ‘het buitengebied van Lamswaarde’. Hiertoe behoort echter niet alleen Kuitaart, maar ook de buurtschappen Baalhoek, Roverberg, Fluitershoek en Duivenhoek. Tenslotte is de groep 15 – 25 jaar, die in het algemeen voor studie vertrekt naar elders, in Kuitaart redelijk aanwezig. Wat betreft ouderen valt het relatief grote aandeel 65-plussers op, terwijl Kuitaart geen seniorenwoningen heeft. Mogelijk heeft dit te maken met de opmerkingen van bewoners dat de meeste ouderen in Kuitaart nog actief zijn en eigen vervoer hebben, gecombineerd met dat men gewend is aan ‘geïsoleerd leven’ en alles zelf regelen. Kuitaart: goed openbaar vervoer De bereikbaarheid van voorzieningen met het openbaar vervoer is een speerpunt voor de nabije toekomst. De huidige lijndienst verbindt Kuitaart met Hulst – Breskens en de veerhaven. Het wegvallen van de veerboot en de concentratie van regionale voorzieningen in Hulst (voortgezet onderwijs, avond/weekendspreekuur huisartsenpost en mogelijk in de toekomst alle gemeentelijke diensten) en Terneuzen (middelbaar onderwijs en huisartsenpost) maken voorzieningen voor met name ouderen en jongeren (b.v. voorgezet onderwijs in Goes) uit Kuitaart slechter bereikbaar. Kuitaart: een actieve dorpsraad

Dorpsraad St. Dorpsbelangen Rond de Kleine Vogel is actief, gaat praktisch te werk en heeft resultaten geboekt ter verbetering van de leefbaarheid in Kuitaart. De bewoners waarderen de inspanningen van de dorpsraad. Ook werkt de dorpsraad samen met de Dorpsraad Lamswaarde en zij is tevreden over haar contacten met de gemeente, het waterschap en rijkswaterstaat. Mede omdat de huidige samenwerking met de gemeente goed verloopt, heeft de dorpsraad een afwachtende houding tegenover de nieuwe gemeente. Met deze kernbeschrijving heeft de dorpsraad een instrument in handen om verder te werken aan de leefbaarheid van het dorp en een basis te leggen voor communicatie met de nieuwe gemeente. Voor de bewonerswensen uit de kernbeschrijving zou een prioriteitenlijst opgesteld moeten worden door de dorpsraad, met terugkoppeling naar de overige bewoners. Vervolgens zou hierover gemeentelijke besluitvorming plaats moeten vinden en opname van de realiseerbare punten in de meerjarenbegroting. Deze werkwijze wordt reeds toegepast in de huidige gemeente Hulst.

Aanbevelingen: 25. Deze kernbeschrijving benutten als basis voor concretisering van het toekomstige ‘kernenbeleid op maat’. 26. Het verder ontwikkelen van een gezamenlijke visie (gemeente, dorpsraad, verenigingen) op ‘Kuitaart, leefbaar en sociaal’. De conclusies bij deze thema’s zijn hiervoor een eerste aanzet. 27. Dorpsraad: het opstellen van een prioriteitenlijst voor Kuitaart door de dorpsraad en besluitvorming hierover door de gemeente. 28. Openbaar vervoer – in welke vorm dan ook - tot speerpunt maken van overleg tussen Connexxion, gemeente, dorpsraden en eventuele overige belanghebbende partijen.

196

KERNBESCHRIJVING LAMSWAARDE & KRUISPOLDERHAVEN

197

1

INLEIDING

De kernbeschrijving is ingedeeld in drie thema’s: sociaal, economisch en ruimtelijk. Eerst biedt paragraaf 2. een historische blik op de kern. In de sociale paragraaf (par. 3.) komen onder meer de bevolkingsanalyse en het dorps- en verenigingsleven aan de orde. De economische paragraaf (par. 4.) gaat over bedrijven, werkgelegenheid en toekomstige economische ontwikkelingen. De paragraaf ‘ruimtelijk’ (par. 5.) geeft ondermeer een beeld van wonen, voorzieningen en bereikbaarheid. In paragraaf 6. zijn voor Lamswaarde conclusies op hoofdlijnen geformuleerd. Deze kernbeschrijving geeft met name een beeld van de leefbaarheid in Lamswaarde en Kruispolderhaven. Daarnaast komen ook punten over andere buurtschappen, zoals Roverberg, Fluitershoek en Duivenhoek aan de orde. Om die reden is bij sommige onderwerpen een kopje met de algemene term ‘buurtschappen’ tussengevoegd. Waar het alleen over Kruispolderhaven gaat is dit expliciet aangegeven. De gegevens over Baalhoek zijn opgenomen in de kernbeschrijving van Kloosterzande / Walsoorden. In de conceptversie van de kernbeschrijvingen waren alle gegevens per kern gerelateerd aan cijfermateriaal voor de gemeente Hontenisse. In deze eindversie zijn de gegevens per kern zoveel mogelijk vergeleken met cijfers voor de nieuwe gemeente Hulst. Of sprake is van vergelijking met de ‘oude’ dan wel met de ‘nieuwe’ gemeente is per onderwerp steeds aangegeven. Wat betreft de jeugdenquête deden uit de kern Lamswaarde 8 jongeren mee, 6 meisjes en 2 jongens. Hun gemiddelde leeftijd is 14 jaar. Gezien het relatief kleine aantal deelnemers dienen hun antwoorden alleen als indicatie voor wat leeft onder jongeren.

2

GESCHIEDENIS

Oud-Lamswaarde was een uithof van de cisterciënzerabdij van Boudeloo bij Klein-Sinaai in Vlaanderen. Het lag zuidelijker dan het huidige Lamswaarde, in de buurt van wat nu Terhole heet. Tijdens de onlusten aan het begin van de Tachtigjarige Oorlog (1568 - 1648) is de uithof verwoest en verlaten. De polders Oost- en Westvogel werden in die tijd onder water gezet. Pas na de herdijking in 1615 kon Lamswaarde zich op de huidige plaats ontwikkelen. In 1668 werd daar, met toestemming van de Staten-Generaal in Den Haag, de eerste schuurkerk voor de katholieken in het Hulster Ambacht (het plattelandsgebied buiten de stad Hulst) gesticht. Dat is mede de aanzet geweest om uit te groeien tot een volwaardig dorp met allerlei basisvoorzieningen. Lamswaarde is echter nooit groter gegroeid dan rond de duizend inwoners. Het dorp heeft voorzieningen zoals kruidenierswinkels wat langer weten te behouden dan de omliggende kleine kernen. Maar langzamerhand verdwenen ook hier bijna alle middenstanders en ambachtslieden. Was voorheen het overgrote deel van de beroepsbevolking werkzaam in de landbouw, tegenwoordig vinden de inwoners elders in de regio werk in de industrie en de dienstensector. Lamswaarde is nooit een zelfstandige gemeente geweest, maar maakte altijd deel uit van de gemeente Hontenisse.166 3

SOCIAAL

Bevolkingsopbouw Per 1-1-2002 heeft Lamswaarde 588 inwoners. De inwoners van Roverberg worden in de gemeentelijke basisadministratie bij Lamswaarde geteld167. Roverberg heeft 29 inwoners. De verdeling over de leeftijdsgroepen is te zien in tabel 1. en figuur 1. Vergeleken met de totale nieuwe gemeente Hulst is Lamswaarde iets minder grijs en zijn de jongeren en enkele mid166

Website Gemeente Hontenisse en dorpsschouw. Kruispolderhaven, Duivenhoek en Fluitershoek zitten verdisconteerd in de inwoneraantallen van Kloosterzande.

167

198

dengroepen relatief juist oververtegenwoordigd. In de periode 1998 – 2002 neemt de bevolkingsomvang in Lamswaarde iets af (- 1%). Uit de tweede bewonersavond: Bewoners vragen zich af waarom de inwoners van Kruispolderhaven, Duivenhoek en Fluitershoek in de gemeentelijke basisadministratie bij Kloosterzande worden geteld, terwijl deze buurtschappen ’emotioneel en historisch gezien’ altijd tot het verzorgingsgebied van (de parochie) Lamswaarde hebben behoord. Vanuit de gemeente wordt aangegeven dat dit een puur administratief gegeven betreft. Zie verder bij conclusies/aanbevelingen. Figuur 1:

Bevolkingspiramide Lamswaarde per 1-1-2002 (in relatie tot de nieuwe gemeente Hulst en Nederland)


Tabel 1:

Leeftijdsverdeling Lamswaarde per 1-1-2002


Lamswaarde Aantal % 106 18 101 17 389 66 89 15 76 13 17 3 588



Politieke kleur

199

Het betreft hier een analyse t.o.v. de ‘oude’ gemeente Hontenisse. Onderstaande informatie gaat over Lamswaarde, Kruispolderhaven, Kruisdorp en Baalhoek. Tijdens de Tweede Kamerverkiezingen 1998 stemden zowel Lamswaarde als de totale gemeente Hontenisse het meest PvdA, gevolgd door CDA en VVD. In 2002 stemt Lamswaarde overwegend CDA, VVD en LPF, terwijl voor Hontenisse totaal een meerderheid geldt van CDA en LPF. De uitslagen van de gemeenteraadsverkiezingen 1998 laten een ander beeld zien door de dominante rol van ‘lokale partijen’ in de Hontenisser gemeentepolitiek. Groot Hontenisse heeft in Lamswaarde met ruim de helft van de stemmen de meeste aanhang. Gemeentebreed is Algemeen Belang de grootste partij. Tabel 2:

Verkiezingsuitslag Lamswaarde: Tweede Kamerverkiezingen 1998 en 2002


Lamswaarde 1998 2002 38 12 15 15 28 38 4 3 7 7 3 6 15 4 4 0 565

621


4961


Tabel 3:

Verkiezingsuitslag Lamswaarde: Gemeenteraadsverkiezingen 1998


Lamswaarde 11 25 51 13


618

4997


Dorps- en verenigingsleven Uit de grote opkomst tijdens de bewonersavond op 24 april 2002 blijkt dat de inwoners van Lamswaarde en omgeving erg betrokken zijn bij hun dorp. Ongeveer 70 bewoners - 12% van de totale bevolking - waren aanwezig. Zowel de dorpsschouw als deze bewonersavond leverden levendige discussies op. Sociale thema’s waren o.m. het verenigingsleven, de positie van de dorpsraad en de hechte dorpsgemeenschap. Uit de dorpsschouw, beide bewonersavonden en de jeugdenquête: Lamwaarde heeft een bloeiend verenigingsleven.’Op een inwoneraantal van zo’n 600 mensen is een twintigtal verenigingen best veel’. Bewoners kunnen deelnemen aan diverse activiteiten, waaronder de voetbal-, de volksdansen de carnavalsvereniging. Het dorp heeft veel vrijwilligers en ’die moet je koesteren’. Ondanks dat zijn het, mede door de hoeveelheid verenigingen, toch steeds dezelfde mensen die actief zijn. Voor een deel van de verenigingen is Dorpscentrum De Luifel ’van levensbelang’. Wat betreft de hoogte van de subsidies voor verenigingen geven de bewoners aan dat deze in de nieuwe gemeente Hulst even hoog moeten blijven als in Hontenisse. 200

Van de jeugd die meedeed aan de jeugdenquête (8) zijn de meeste lid van een vereniging, hetzij van een sportvereniging en/of van een andere vereniging, zoals de fanfare. Ze zijn vooral lid van verenigingen in Lamswaarde zelf. De helft van de deelnemers is tevreden over de mogelijkheden voor vrijetijdsbesteding in Lamswaarde (de anderen vulde de vraag niet in). De jeugd ontmoet elkaar vooral op school, in het uitgaansleven en op straat. Plaatsen waar ze elkaar in Lamswaarde ontmoeten zijn b.v. het voetbalveld en thuis. Toch vindt de helft van de deelnemers dat Lamswaarde geen of onvoldoende ontmoetingsplaatsen heeft. Alle deelnemers wonen in Lamswaarde naar hun zin. Positief aan het dorp zijn vooral de gezelligheid en de rust. Negatief is vooral het ontbreken van winkels en busdiensten. De volwassen Lamswaardenaren vinden dat er voor de jeugd voldoende verenigingsactiviteiten zijn in het dorp. Er zijn verenigingen met veel jeugdleden en als er activiteiten op het dorp zijn is de jeugd altijd goed vertegenwoordigd. ’Vooral als het feest is.’ De behoefte aan een ontmoetingsplek komt aan de orde in de par. Ruimtelijk. Voor ouderen organiseert de KBO voldoende recreatieve activiteiten, b.v. gym, koersbal en bingo. De KBO heeft weliswaar 140 leden, maar het is jammer dat hiervan maar een klein gedeelte naar de activiteiten komt. Het is, sociaal gezien, mooi en goed wonen in Lamswaarde. Er is een hechte gemeenschap en grote betrokkenheid bij verenigingsactiviteiten. Je maakt met iedereen een praatje en er is saamhorigheid in de zin dat je hulp krijgt aangeboden. Dorpscentrum De Luifel, de beide cafés en de voetbalkantine zijn belangrijke ontmoetingsplaatsen voor Lamswaarde. Het dorpsleven is wel anders dan vroeger. Toen kende je iedereen van het dorp met z’n hele familie erbij. Tegenwoordig woont er ook de nodige ‘import’ in Lamswaarde. Hierover worden enkele opmerkingen gemaakt. Mensen die van buitenaf in Lamswaarde komen wonen voelen zich er goed thuis.’De gemeenschap staat open voor vreemden’. Daarnaast vindt men ’dat nieuwkomers te weinig moeite doen om bij het dorp te horen’. Het ontbreken van tijd voor het dorpsleven bij nieuwe tweeverdienersgezinnen, kan hierbij een rol spelen. De oudere bewoners wordt gevraagd meer moeite te doen om de nieuwkomers erbij te betrekken. B.v. één keer per jaar een kennismakingsactiviteit vanuit de kerk, de dorpsraad en de gemeente voor nieuwe inwoners zou welkom zijn. De inwoners van Kruispolderhaven voelen zich sociaal gezien het meest betrokken bij Lamswaarde. Tabel 4:

Verenigingen Lamswaarde

Verenigingen Lamswaarde Kath. Bond voor Ouderen – Lamswaarde Belangen/beroepsorganisaties: Kath. Plattelands Jongeren Lamswaarde/Terhole Kath. Vrouwenorganisatie - Lamswaarde NL Hartstichting, afd O Z-Vl – Lamswaarde Politieke partijen - lokale afdelingen van CDA, Algemeen Belang, Groot Hontenisse, Progressief Hontenisse. Kerkelijke organisaties:

Charitas Kerkbestuur RK Parochie Lamswaarde


Carnavalsstichting De Lamsoren Creativiteitsclub Lamswaarde Dorpsraad Lamswaarde Fanfare Vrijheid Eendracht Gemengd Koor Terra Sancta Jeugdcarnavalsvereniging De Lamsoorse Jokers Kerkkoor Lamswaarde

201

Permanent Feestcomité Lamswaarde Sportverenigingen (sport en ontspanning):

Biljartclub Ons Vermaak Schuttersvereniging Lamsoren Schuttersvereniging De Vrede Tafeltennisvereniging Rond de Tafel Tennisvereniging Lamswaarde Voetbalvereniging SDO ‘63 Wielercomité Lamswaarde

Bron: Gemeentegids Hontenisse 2002, Website gemeente Hontenisse, bewonersavond

Relatie bewoners - gemeente De Dorpsraad Lamswaarde bestaat sinds 1992. Er zijn zeven dorpsraadsleden, die een brede vertegenwoordiging vanuit het dorp vormen, variërend van een ondernemer, ambtenaren en een oudere. De voorzitter is tevens wethouder van de gemeente Hontenisse. Om verstrengeling van belangen te voorkomen, verlopen de contacten met de gemeente via de overige dorpsraadleden. De dorpsraad vergadert wanneer daartoe aanleiding is. De dorpsraad heeft in 1997 een aanzet gegeven om – naar analogie van de gemeente Hulst – een dorpsplan te ontwikkelen voor Lamwaarde. Zij heeft hiervoor een leefbaarheidsenquête gehouden, zowel in het dorp als in de buurtschappen. Voor de vervolgstap, de vertaling van de gegevens in een dorpsplan, heeft de dorpsraad de gemeente gevraagd om ondersteuning. Dit verzoek is niet gehonoreerd en het dorpsplan is er tot op heden niet gekomen. Daarmee liep de dorpsraad aan tegen de beperkingen van vrijwilligerswerk. De dorpsraad ziet het project ‘Burgers in de nieuwe gemeente’ als opsteker voor het dorp en de dorpsraden. Zij hopen te profiteren van de werkwijze, zoals die in de huidige gemeente Hulst al met dorpsraden en dorpsplannen is ontwikkeld. De dorpsraad vindt dat het contact met de gemeente verbeterd moet worden. Vanuit de gemeente zelf is er te weinig contact met de dorpsraad en als de dorpsraad zelf een brief schrijft naar de gemeente, krijgt ze geen antwoord.’We stellen gewoon eenvoudige vragen en er wordt niet op gereageerd. Dus moet je er zelf constant achteraanlopen om een reactie te krijgen.’ Recente ontwikkelingen duiden op verbetering van de contacten met de gemeente. Na de bewonersavond is er een overleg geweest tussen dorpsraad en gemeente, de afspraken zijn schriftelijk vastgelegd en voor november staat een nieuw overleg gepland. Het contact met de achterban onderhoudt de dorpsraad via informatie- of inspraakavonden ’als er iets speelt’ en enquêtes. Deze avonden worden bezocht door 50 tot 60 inwoners. Een inspraakavond is b.v. gehouden over de reconstructie van de Dreef en de Jac. de Waalstraat. Deze diende als voorbereiding op een hoorzitting van de gemeente. De gemeente hield deze hoorzitting op verzoek van dorpsraad. Een informatie-avond hebben dorpsraad en kerkbestuur gehouden over de restauratie van de kerk. Over dit thema bestaat nauwe samenwerking tussen kerkbestuur en dorpsraad. Enquêtes zijn er geweest over leefbaarheid in het algemeen en – weer samen met het kerkbestuur - over het behoud van de kerk. De enquêtes zijn steeds huisaan-huis bezorgd en weer opgehaald. Tijdens de bewonersavond gaf men aan meer informatie te willen van de dorpsraad. Bewoners weten b.v. niet wie er in de dorpsraad zitten of hoe de procedure voor nieuwe bestuursleden verloopt. Ook moet de dorpsraad ‘meer aan mensen laten weten wat er allemaal gebeurt.’ De dorpsraad geeft aan te streven naar een gekozen dorpsraad. De dorpsraad heeft wensen en ideeën over haar relatie met de nieuwe gemeente Hulst. Zij wil regelmatig overleg met de nieuwe gemeente en vindt dat er een dorpsplan moet komen. Een vaste contactpersoon bij de gemeente is belangrijk. Dit kan b.v. een wethouder zijn, aan wie je als dorpsraad zaken kunt voorleggen. ’Dat is dan de contactpersoon tussen de dorpsraden en het gemeentelijk apparaat.’ Voor kernen in Hontenisse waar nog geen dorpsraad is – 202

b.v. Kloosterzande – is het belangrijk dat deze er komt en dat de gemeente daarin een stimulerende factor is. De gemeente geeft aan dat kerngericht werken een belangrijk thema is in de toekomstvisie voor de nieuwe gemeente. Het benoemen van een vaste contactpersoon voor de kernen/dorpsraden één van de uitgangspunten die nog verder uitgewerkt zullen worden. Uit de jeugdenquête blijkt dat 5 van de 8 deelnemers zouden willen meepraten met de dorpsraad of de gemeente.

Bewoners en gemeentelijke herindeling Een thema dat kort tijdens de dorpsschouw is besproken. De herindeling wordt vooral positief beoordeeld vanwege de werkwijze met dorpsraden en dorpsplannen (zie reeds hierboven). Wel wil Lamswaarde er voor zorgen dat ze politiek vertegenwoordigd blijft in de nieuwe gemeente Hulst. Tijdens de bewonersavonden kwamen kritische noten en een vraag naar voren. Ten eerste de reeds genoemde zorg over de verenigingssubsidies in de toekomst. Verder de wens dat in de nieuwe gemeente Hulst niet ’alle geld in loze onderzoekjes’ gaat zitten en er vervolgens niks meer gebeurt. Tenslotte een vraag over de het bestemmingsplan buitengebied in relatie tot de gemeentelijke herindeling. De gemeente geeft aan dat afstemming heeft plaatsgevonden tussen beide gemeenten over de inhoud van het bestemmingsplan. Gepoogd wordt nog voor 1-12003 de procedure te doorlopen. In z’n algemeenheid geldt dat momenteel - in het kader van de herindeling - aan veel nieuwe verordeningen wordt gewerkt, die vastgesteld moeten worden door de nieuwe gemeenteraad. Sociale Veiligheid De bewoners van Lamswaarde en omgeving voelen zich veilig.’Inbraken, criminaliteit, hangjongeren enz. dat hebben wij hier bijna niet.’ De sociale controle is er groot en dat vindt men horen bij een klein dorp. Sociaal isolement komt waarschijnlijk ook voor in Lamswaarde, maar ’dan ligt dat toch eigenlijk aan jezelf’. Iedereen kan overal aan meedoen, maar je moet het wel zelf opzoeken. Overlast heeft Lamswaarde alleen door de slechte bestrating (zie par. Ruimtelijk bij verkeersveiligheid en straatonderhoud). Onderwijs Basisschool De Oostvogel en peuterspeelzaal ‘t Lammetje hebben ook Kuitaart, Kruispolderhaven, Roverberg en Baalhoek als verzorgingsgebied. Tabel 5:

Leerlingaantallen Lamswaarde 1998 - 2001

Basisschool De Oostvogel (rk)

01-10-01 93

01-10-00 87

01-10-99 80

01-10-98 77


Uit tabel 5. blijkt dat het aantal leerlingen in de afgelopen 4 jaar geleidelijk is gestegen met 16 leerlingen. Het aandeel ‘doelgroepleerlingen’ 168 is in Lamswaarde 22% 169. Binnen de totale gemeente Hontenisse bestaat dit percentage ‘doelgroepleerlingen’ voor het overgrote deel uit kinderen uit gezinnen met laag opgeleide ouder(s) (maximaal vbo-onderwijs) en enkele kinderen uit culturele minderheidsgroepen met laagopgeleide ouder(s). D.w.z. dat de twee andere

168

D.w.z. leerlingen die een groter risico dan gemiddeld op onderwijsachterstand lopen. Deze leerlingen wegen zwaarder mee in de berekening van het aantal benodigde leerkrachten per school. 169 Peildatum is 1-10-2001.

203

categorieën – schipperskinderen en kinderen van ouders die een ander rondtrekkend bestaan leiden – niet zijn vertegenwoordigd in Hontenisse.

4

ECONOMISCH


Lamswaarde heeft 10 agrarische bedrijven 170. Naast de landbouw, heeft Lamswaarde 27 andere bedrijfsvestigingen. Dit is 2% van de totale bedrijvigheid binnen de nieuwe gemeente Hulst. De sector zakelijke dienstverlening heeft de meeste vestigingen (6), de sector bouwnijverheid biedt de meeste werkgelegenheid.

Figuur 2:

Aantal vestigingen Lamswaarde per 1-5-2001

30


25


20


Aantal

15


10


5


0 1995

1997

1999

Jaar

2001



De laatste vijf jaar (1997 – 2001) is het aantal vestigingen in Lamswaarde met 4 gestegen. Deze groei komt vooral voor rekening van de sector zakelijke dienstverlening. Van de drie bouwnijverheidsvestigingen is er in 2001 nog één over. In de figuren 3. en 4. wordt de werkgelegenheid opgesplitst in twee categorieën. De eerste betreft de totale werkgelegenheid, inclusief uitzendkrachten. De tweede categorie omvat het aantal personen dat fulltime werkt (15 uur of meer per week), exclusief uitzendkrachten.

170


204

Figuur 3:

Totaal aantal werkzame personen per sector per 1-5-2001 – Lamswaarde

Aantal

160

OVERIGE DIENSTEN

140


120


100


80


60


40

BOUWNIJVERHEID

20


0 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001



Het totale aantal personen, werkzaam bij bedrijven en instellingen in Lamswaarde is 118. Hiervan werken 100 mensen fulltime (85%). Grootste werkgever is de sector bouwnijverheid (52 werknemers), gevolgd door de sectoren handel en reparatie (16) en zakelijke dienstverlening (13). De laatste vijf jaar (1997 – 2001) is de werkgelegenheid in Lamswaarde gedaald met 18 werknemers (-13%). Deze daling komt vooral voor rekening van de sectoren industrie en bouwnijverheid. Een stijging van de werkgelegenheid in de laatste vijf jaar is te zien in de sector handel en reparatie. Figuur 4:

Aantal fulltime werkzame personen per sector per 1-5-2001 Lamswaarde OVERIGE DIENSTEN

140


120

ONDERWIJS

100


80 Aantal


60

HORECA

40

HANDEL EN REPARATIE

20


0 1995

1997

1999

Jaar

2001



205

Uit de jeugdenquête: de meeste deelnemers willen gaan studeren, een enkeling wil direct na de middelbare school gaan werken. Ook denken de meesten later werk te vinden in Zeeland / Zeeuws-Vlaanderen. Werkloosheid 171

In de kern Lamswaarde woont 2% van het totaal aantal geregistreerde werklozen in de nieuwe gemeente Hulst (509 per 1-1-2002). Alle uit Lamswaarde geregistreerden zijn 25 jaar of ouder. Driekwart heeft maximaal MBO/VWO als hoogst genoten opleiding. Toekomstige economische ontwikkelingen Voor de toekomstige ontwikkelingen van bedrijven heeft de gemeente Hontenisse een ‘beleidsvisie bedrijventerreinen’ vastgesteld172. Hierin is de ruimtebehoefte verkend van binnen de gemeente gevestigde bedrijven. Ook is er in de beleidsvisie voor gekozen om niet bij elke kern in Hontenisse een bedrijventerrein te ontwikkelen, maar accenten te leggen bij de kernen Kloosterzande, Vogelwaarde en Walsoorden wat betreft uitbreidingsmogelijkheden van bedrijven en bedrijventerreinen. De beleidsvisie ligt momenteel (augustus 2002) ter beoordeling bij de provincie. Uit de dorpsschouw en beide bewonersavonden: Het behoud van bedrijvigheid in en om Lamswaarde vinden bewoners belangrijk. De agrarische bedrijven buiten het dorp, maar ook b.v. reclamebureau ABC Promotions, en Schildersbedrijf De Schrijver, waar zo’n 30 – 35 mensen werken. In de toekomstvisie voor de nieuwe gemeente Hulst is de ontwikkeling van toerisme en recreatie in Oost-Zeeuws-Vlaanderen een belangrijk uitgangspunt. De gemeenteraad van Hontenisse heeft inmiddels een recreatievisie vastgesteld, waarin ook het project ‘Kloosterzande aan Zee’ is opgenomen. Dit idee voor toeristische ontwikkeling van de Kop van Hontenisse is bedacht door ondernemers en de gemeente Hontenisse. ‘Kloosterzande aan Zee’ verbindt Kloosterzande via een kanaal – de huidige N60 en het veerplein – met de Westerschelde. Kloosterzande krijgt volgens het plan een jachthaven met (recreatie-)woningen er omheen en voorzieningen zoals horeca en detailhandel. In de loop van 2002 tekenen de gemeente, de provincie en Rijkswaterstaat een convenant, waarin deze instanties een inspanningsverplichting aangaan voor de verdere ontwikkeling van het project. In het convenant staan centraal: de recreatieve belangen van Hontenisse (met als primaire doelstelling ‘Kloosterzande aan Zee’), natuurcompensatie en –ontwikkeling en waterberging. 173 T.a.v. de ontwikkeling en versterking van fietsroutes in Oost-Zeeuws-Vlaanderen (zie bewonerswens hieronder) geeft de gemeente aan dat dit thema ook is opgenomen in de recreatievisie. Hiervoor is inmiddels het project ‘versterking van de Hof te Zande-route’ uitgewerkt. Deze route loopt ook door Lamswaarde. De provincie heeft hiervoor een bijdrage verstrekt van ruim € 300.000. Verwacht wordt dat de nieuwe gemeente Hulst dit beleid voortzet. Uit de dorpsschouw en beide bewonersavonden: Over ‘Kloosterzande aan Zee’ is men in Lamswaarde positief, want ’hoe meer toerisme er is hoe meer wij er van kunnen meegenieten’. Wel stellen de bewoners dat niet alle financiële middelen naar Kloosterzande mogen vloeien. Ook de recreatieve voorzieningen in de rest van de kernen verdienen aandacht. Voor Lamswaarde en omgeving is het fietstoerisme het belangrijkste speerpunt. Het pannenkoekhuis, de twee cafés en de mini-camping (‘voor het echte 171

Werkloosheid is gedefinieerd als ‘niet werkende werkzoekende’ en omvat alle personen van 15 t/m 64 jaar die betaalde arbeid kunnen verrichten en ingeschreven staan bij een Centrum voor Werk en Inkomen. 172 Gemeenteraad 30-01-2002. 173 Gemeente Hontenisse en PZC, 12-07-2002.

206

poldergevoel’) maken Lamswaarde aantrekkelijk voor fietstoeristen en bevorderen zo de leefbaarheid van het dorp. Voorwaarde is wel dat er voor deze recreanten iets te beleven valt. B.v. mooie plekjes om te fietsen en (financiële middelen voor) behoud van authentieke gebouwen bij boerderijen. Het dorp moet er goed onderhouden uitzien. Maar ook goed onderhoud van bestaande fietsroutes en het aanleggen van meer natuurlijke fietsroutes zijn belangrijk.’Mensen komen pas fietsen als er iets te zien is en als ze veilig kunnen fietsen.’ Met natuurlijke fietsroutes doelen de bewoners b.v. op verharde paden langs weilanden en tussen akkers, zonder dat die per sé bestraat of geasfalteerd hoeven zijn. Als de paden maar goed onderhouden worden. De fietsstroken op de wegen buiten het dorp zijn een vooruitgang, maar verdienen hier en daar nog verbetering. De prachtige dijken met bomen zijn een trekpleister voor fietstoeristen en bewoners. Dit vraagt echter om een beter kap- en aanplantbeleid van de beheerders, zodat geen kale dijken ontstaan (zie verder in de par. Ruimtelijk bij groen). Vanuit Kruispolderhaven geeft men aan dat de eventuele komst van windmolenparken strijdig is met de ontwikkeling van toerisme en recreatie (zie verder par. Ruimtelijk bij groen en overige ruimtelijke voorzieningen). Verder kan Kruispolderhaven voor toeristen aantrekkelijk worden gemaakt door herstel van de oude haven ’in de vorm van een waterpartij’. Bescherming van het Land van Saefthinge is belangrijk in relatie tot de verdieping van de Westerschelde, de verzanding en het verder oprukken van de haven van Antwerpen. Tabel 6:

Toeristische accommodaties Lamswaarde

Naam en soort accommodatie Camping ’t Klein Hoefke (boerderijcamping)

Aantal permanente plaatsen 1 174


Open van/tot hele jaar door

Bron: camping zelf

5

RUIMTELIJK

Wonen Conform de ‘Beleidsvisie Wonen’, die geldt voor de periode 1999 - 2009, concentreert de gemeente Hontenisse haar schaarse bouwmogelijkheden in de kernen Kloosterzande, Vogelwaarde en - in mindere mate - in Lamswaarde. Het laatste nieuwbouwplan in Lamswaarde dateert uit 2000 en betreft het bestemmingsplan Lamswaarde-zuidoost. Dit voorziet in de bouw van 8 woningen, gespreid over de periode t/m 2009. Van de beoogde 8 woningen zijn er inmiddels 5 gerealiseerd. De overige 3 zijn in principe bedoeld voor de planperiode 2004 - 2009. Aansluitend aan dit uitbreidingsplan liggen nog 8 bouwkavels. Volgens het huidige woningbouwbeleid zouden deze echter pas na 2009 voor invulling in aanmerking komen.Verder is op dit moment nog onduidelijk of wijzigingen in het rijks- en provinciebeleid nieuwe bouwmogelijkheden voor de kleine kernen zullen scheppen. Voor het inbreidingsplan Achterstraat onderzoekt de gemeente de mogelijkheden om het plan te realiseren. Aan de ene kant ziet de gemeente dit als een belangrijk stuk dorpsvernieuwing voor Lamswaarde. Anderzijds liggen er belangrijke financiële obstakels, zoals de mogelijkheden en kosten voor verwerving van bestaande woningen in deze straat. De plannen zijn een aantal jaar geleden gestaakt vanwege de toen financiële onhaalbaarheid. Momenteel zoekt de gemeente opnieuw naar mogelijkheden om tot een redelijke kosten-baten verhouding te komen. 175

174 175

Betreft een logies en ontbijtvoorziening voor 2 personen. Gemeente Hontenisse.

207

Momenteel heeft Lamswaarde 8 seniorenwoningen176. Speerpunten van de bewoners t.a.v. de ruimte zijn onder meer: bereikbaarheid van voorzieningen, verkeersveiligheid en straatonderhoud. Uit de dorpsschouw en beide bewonersavonden: De inwoners van Lamswaarde vinden het er ‘mooi en goed wonen’. Lamswaarde ligt in een mooie omgeving met rust en ruimte en zonder industrie en verkeerslawaai. De kerk is beeldbepalend en belangrijk om te behouden. Het gebouw staat op de monumentenlijst. Ook de aanwezigheid van belangrijke basisvoorzieningen, zoals het dorpscentrum, de basisschool en de peuterspeelzaal, maken het aantrekkelijk om in Lamswaarde en omgeving te wonen. Lamswaarde heeft een zgn. effectieve woningvoorraad van 387 woningen. Hiervan staan er 199 in de kern en 188 in het buitengebied; verhouding 1,1 : 1. Van de 53 tweede woningen staan er 8 in de kern en 45 in het buitengebied. Het buitengebied van Lamswaarde is dus naar aantallen woningen bijna even groot als de kern. Dit komt doordat de woningen in Kuitaart, Baalhoek, Kruispolderhaven, Roverberg, Fluitershoek en Duivenhoek onder het buitengebied van Lamswaarde vallen. Kuitaart heeft 55 woningen, waaronder 5 tweede woningen. In Baalhoek staat 15 huizen, waarvan 8 tweede woningen. Kruispolderhaven heeft 26 woningen, waarvan 4 tweede woningen. In Roverberg staan 32 huizen, waarvan 11 tweede woningen. Duivenhoek heeft 8 permanent bewoonde huizen en in Fluitershoek staan 10 woningen, waarvan 2 tweede woningen. 177 Tabel 6:

Woningvoorraad Lamswaarde kern + buitengebied per 1-1-2001 Effectieve woningvoorraad

koop 352 91%

huur 35 9%

w.v. leegstand 5

Tweede woningen


53 12%

440


Uit de dorpsschouw, beide bewonersavonden en de jeugdenquête: Woningbouw is zeer gewenst in Lamswaarde. Er zijn te weinig bouwmogelijkheden om het dorp voor de toekomst leefbaar te houden. De jeugd moet een kans krijgen om op het dorp te bouwen. ’Er is een straat met 16 kavels, waarvan 5 bebouwd. Ondertussen komen de aanvragen op het gemeentehuis weer al binnen. De mensen snappen gewoon niet waarom ze niet mogen bouwen. Het zijn gewoon mensen uit het eigen dorp.’ Over het feit dat pas weer 3 woningen mogen worden gebouwd in de periode 2004 – 2009 (zie hierboven), verwacht men dat de jeugd daar niet op zal wachten, maar dat zij bouwmogelijkheden elders zoekt. De bewoners willen aanpak van de verkrotting in het dorp. In de Fred. Hendrikstraat staat een aantal panden die niet bijdragen aan een fraai dorpsbeeld. In de Achterstraat is sprake van verpaupering. Er staan vervallen woningen, de bestrating is er slecht en het ontbreekt er aan verlichting. Dat maakt deze straat moeilijk begaanbaar/gevaarlijk voor ouderen. De gemeente heeft een ‘inbreidingsplan’ voor de Achterstraat ontwikkeld. Onbekend is echter of en wanneer dit plan wordt uitgevoerd178. N.a.v. de situatie in de Achterstraat stellen bewoners dat tweede woningbezit verboden zou moeten worden. De gemeente geeft in z’n algemeenheid aan dat het aantal tweede woningen 176

Regionale Zeeuws-Vlaamse Woningbouwvereniging. Gemeente Hontenisse. 178 Zie de stand van zaken hierboven. 177

208

binnen de gemeente Hontenisse tot nu toe nog geen zorgen baart in relatie tot de leefbaarheid in de kernen. De meeste tweede woningen – ook in Lamswaarde - staan nl. in het buitengebied en niet in de kernen. De gemeente wil naar de toekomst toe alert zijn op het tweede woningbezit. Van de deelnemers aan de jeugdenquête willen de meesten later in Lamswaarde blijven wonen. Voorzieningen en bereikbaarheid

Lamswaardenaren zijn voor veel diensten en levensbehoeften aangewezen op de regio. In het eigen dorp zijn een dorpshuis, basisschool, peuterspeelzaal, bankvoorzieningen en enkele cafés beschikbaar. Nieuw is Kinderopvang Het Roversnest, die waarschijnlijk najaar 2002 open zal gaan. Ook voor de omliggende dorpen/buurtschappen zoals Kuitaart, Kruispolderhaven, Roverberg en Baalhoek zijn deze voorzieningen van groot belang. Voor de huisarts gaat men naar Kloosterzande of Hulst. Boodschappen doen de bewoners vooral in Kloosterzande, maar ook in Hulst. De afstand Lamswaarde - Kloosterzande bedraagt 5,6 km. Middelbaar onderwijs ‘haalt’ men vooral in Hulst. Voor ziekenhuiszorg en sinds kort ook voor huisartsenhulp ’s avonds en in het weekend, is men aangewezen op Hulst of Terneuzen. De afstand Lamswaarde - Hulst bedraagt 8,4 km, Lamswaarde - Terneuzen is 20,2 km. Voor cultuur en ontspanning is men naast de eigen regio, ook georiënteerd op ‘de overkant’, Brabant en België. Het openbaar vervoer in Oost-Zeeuws-Vlaanderen zal naar verwachting wijzigen na de opening van de Westerscheldetunnel en het verdwijnen van de veerdienst Perkpolder-Kruiningen. Hierover bestaat nog geen duidelijkheid. De gemeente geeft aan dat zij geen directe zeggenschap heeft in de toekomst van het openbaar vervoer. In gesprekken met de provincie en Connexxion zal de gemeente wensen en knelpunten naar voren brengen en openbaar vervoer is een blijvend aandachtspunt voor de nieuwe gemeente Hulst. Lamswaarde heeft één bushalte. Hiervandaan is openbaar vervoer mogelijk via de lijntaxi, die rijdt tot Hulst en tot de veerhaven in Perkpolder. De lijntaxi is op afroep beschikbaar en rijdt zeven maal per dag. Wie gebruik wil maken van een lijndienst, fietst eerst ± 2 km naar de bushalte in Kuitaart. Vanaf daar rijdt buslijn 1/501 richting Hulst - Breskens en richting Perkpolder (eindstation), door de week overdag één maal per uur.179 Wat betreft de toekomst van het winkelbestand in de gemeente Hontenisse, heeft de gemeente opdracht gegeven voor het ontwikkelen van een detailhandelsnota. Dit onderzoek wordt op dit moment uitgevoerd en heeft tot doel de detailhandelsstructuur in met name de kernen Vogelwaarde en Kloosterzande te verbeteren.

Het gemeentehuis in Kloosterzande blijft open. Bewoners kunnen er terecht voor een zo breed mogelijk aanbod van diensten aan een serviceloket. 180 De bereikbaarheid van voorzieningen voor de jeugd is getoetst via de jeugdenquête. Naar school (Hulst), om uit te gaan en naar de (sport)vereniging pakken de meeste deelnemers de fiets. Uitgaan doet de jeugd vooral in Kloosterzande. Voorzieningen in Lamswaarde vindt de helft goed bereikbaar.

179 180

Connexxion Merendeel van deze informatie: gemeente Hontenisse.

209

Uit de dorpsschouw en beide bewonersavonden: Het ontbreken van een dorpswinkel is voor alle Lamswaardenaren ’een heel groot gemis’. Voor de ouderen in het bijzonder, zowel door de afstand als vanwege het sociale aspect. ’Toen de winkel hier nog was gingen sommige mensen drie keer op een dag iets halen, alleen maar om een praatje te maken.’ Het begrip dat de winkel niet langer levensvatbaar was overheerst. Een pinautomaat is gewenst. De Rabobank houdt één keer per maand zitting in het dorpscentrum. Nadeel hiervan is dat ouderen dan teveel geld tegelijk opnemen, wat leidt tot onveilige situaties. De CVB Bank aan de Fred. Hendrikstraat is drie maal per week open, maar mogelijk is dat bij te weinig mensen bekend. Voor de toekomst is het belangrijk dat de beide cafés en het pannenkoekhuis in Lamswaarde blijven bestaan. En Hulst verder ontwikkelen als koopcentrum vindt men prima, als ook de huidige winkelvoorzieningen in Kloosterzande maar behouden blijven. Een Servicepunt181 in Lamswaarde zien de inwoners wel zitten. Bepaalde openingsuren / spreekuren zouden er moeten komen voor een postkantoor, een bank, de apotheek, het kruiswerk, de huisarts en de woningbouwvereniging. Ook kunnen er cursussen worden georganiseerd. Het Servicepunt kan gevestigd worden in Dorpscentrum De Luifel. De gemeente geeft aan dat nader onderzocht moet worden of Servicepunten in meerdere kernen ontwikkeld kunnen worden. Onder meer de resultaten van het project in Heikant worden daarvoor afgewacht. De bewoners vinden het openbaar vervoer minimaal en zijn bang voor verslechtering a.g.v. het wegvallen van de veerboot. Vooral ouderen en de jeugd zullen hiervan de dupe zijn. Voor scholieren en studenten zijn de Bredabus en goede busverbindingen naar Hulst en Goes belangrijk. Gemeente en provincie moeten zich in algemene zin inspannen voor uitbreiding van het openbaar vervoer. Voor een fiets-voetveer Perkpolder – Kruiningen, met busaansluiting in Kruiningen vraagt Lamswaarde hun bijzondere inzet. Voor particulier vervoer van gehandicapten moet een vergoeding komen. Een aantal Lamswaardenaren vervoert regelmatig gehandicapte mensen. Een verzoek om een onkostenvergoeding hiervoor werd door de gemeente afgewezen. Tabel 7:

Voorzieningen Lamswaarde

Gezondheidszorg:

Voorzieningen Lamswaarde EHBO Lamswaarde Praktijk voor alternatieve geneeswijzen

Kerken

Heilige Cornelius Kern (rk)

Onderwijs en opvoedings- Basisschool: De Oostvogel (rk) Kinderopvang Het Roversnest (opening naar verondersteuning: wachting najaar 2002) Peuterspeelzaal ’t Lammetje

181


Dorpscentrum De Luifel


Bibliobus: één uur per week Kermis (2x) Sportzaal Dorpscentrum De Luifel Tennisbaan Roverbergsepad Voetbalveld Roverbergsepad

Zakelijke diensten

Bank (3 x per week open)

Servicepunten zijn bedoeld om de leefbaarheid te bevorderen in kernen waar veel voorzieningen zijn verdwenen. Via servicepunten kunnen activiteiten en diensten naar eigen behoefte van het dorp worden aangeboden. De provincie Zeeland stimuleert de ontwikkeling van servicepunten. Hiertoe wordt in de loop van 2002 een aantal proefprojecten gestart. Daarnaast hebben de dorpsraad en de gemeente Hulst in Heikant al een servicepunt ontwikkeld.

210

Bank (1 x per maand open) Café (2 x) Pannekoekhuis Overige voorzieningen

Begraafplaats

Bron: Gemeentegids Hontenisse 2002, Website gemeente Hontenisse, bewonersavond.

Uit de dorpsschouw en beide bewonersavonden (vervolg): Als het gaat om voorzieningen voor ouderen moet het gebruik van de beltaxi worden gestimuleerd. Veel ouderen weten niet hoe de taxi werkt en dat ze hiervoor bij de gemeente een vergoeding kunnen krijgen. Tijdens de bewonersavond vraagt men zich b.v. af of je ’s avonds laat ook met de beltaxi naar de huisartsenpost in Terneuzen moet. Over het aanvragen van vergoedingen wordt gezegd dat de oudere Lamswaardenaren ’niet zo makkelijk ergens om vragen’. De gemeente moet meer publiciteit geven aan de beltaxi. Bewoners moeten beter worden geïnformeerd welk soort taxi je belt op welke tijdstippen, in welke situaties, kortom: ‘Wie bel je voor wat’. Bewoners vragen zich af of er ook andere doelgroepen, b.v. jongeren, van de beltaxi gebruik kunnen maken. Ook ouderenvoorzieningen in het dorp zijn belangrijk. Het mag niet zo worden dat ouderen wegtrekken uit Lamswaarde vanwege het ontbreken van voldoende woonzorgvoorzieningen. Van de huidige acht seniorenwoningen aan de Dreef zijn er recent vier gemoderniseerd. De overige vier moeten wat de bewoners betreft ook worden aangepast. Als het ‘plan Achterstraat’ doorgaat, kunnen ook hierin een aantal seniorenwoningen worden opgenomen. In de jeugdenquête vindt de helft van de deelnemers dat Lamswaarde onvoldoende ontmoetingsplaatsen voor hen heeft. Alle deelnemers vinden dat er onvoldoende voorzieningen zijn. Het ontbreken van winkels en een ‘hangplek’ wordt gezien als grootste gemis. Ook de volwassenen geven aan dat de jeugd een ontmoetingsplek mist. Nu is er alleen een speeltuintje voor de kleintjes en speelt de iets oudere jeugd vooral op het voetbalveld. ’s Zomers is het voetbalveld echter gesloten. Er moet dan ook een ontmoetingsplek komen met sport-, spelen zitmogelijkheden. Kruispolderhaven heeft de laatste jaren een verjonging ondergaan. Hierdoor is er behoefte aan een veilige speelruimte. Nu kunnen de kinderen alleen spelen in de eigen tuin. De gemeente geeft aan zij momenteel de wensen vanuit verschillende kernen (o.a. Vogelwaarde, Kloosterzande) voor een jongerenontmoetingsplek onderzoekt. De wens vanuit Lamswaarde wordt hierin ook meegenomen. Wat betreft sportaccommodaties is de bereikbaarheid van de tennisbaan niet goed. Tennissers moeten nl. eerst over het voetbalveld. ‘De verschraling van de geneeskundige zorg in Lamswaarde en omgeving baart grote zorgen.’ De avonden weekenddiensten van de drie huisartsen in de gemeente Hontenisse zijn sinds mei 2002 verplaatst naar het streekziekenhuis in Terneuzen. 182 Over deze nieuwe regeling is teveel onduidelijkheid. De bewoners willen hierover goede informatie, ’zodat iedereen weet waar die aan toe is’. Bewoners vrezen dat door de grote afstanden en minder bekendheid van de arts met de patiënt ‘levens op het spel gaan staan’. De bewoners van Kruispolderhaven formuleren drie voorwaarden om de risico’s zo klein mogelijk te maken. ’Het wijzigen van de grenzen waarbinnen men of naar Hulst of naar Terneuzen moet.’ Voorzieningen treffen waardoor ook ouderen en minder mobiele mensen snel bij een huisarts kunnen komen. En tenslotte inzet van de avonden weekendartsen om over voldoende dossierkennis van patiën182

In totaal 34 huisartsen in Midden- en Oost-Zeeuws-Vlaanderen hebben zich verenigd in een Huisartsenpost (HAP), gevestigd in het streekziekenhuis Terneuzen. Vanuit deze HAP verzorgen zij bij toerbeurt avond-, nachten weekenddiensten en diensten op feestdagen. Wie dan huisartsenhulp nodig heeft belt met de HAP, waar wordt bepaald welke hulp nodig is, of er een huisarts thuis langskomt of dat de patiënt zelf naar Terneuzen komt. Daarnaast kunnen inwoners uit de gemeenten Hulst en Hontenisse door de week (’s avonds van 20.00 – 21.00 uur) en in het weekend (van 12.00 – 15.00 uur) terecht op het spreekuur in de polikliniek in Hulst. Ook voor het spreekuur moet vooraf een afspraak worden gemaakt via de HAP.

211

ten te beschikken voor een verantwoorde diagnose. Voor de toekomst is het belangrijk dat huisartsen en apotheek op Kloosterzande blijven. De bewoners vragen ook aandacht van de gemeente voor voldoende financiële middelen om voorzieningen in de kernen in stand te houden. Wettelijke (b.v. milieu-) verplichtingen leggen een steeds groter beslag op de budgetten van b.v. de basisschool en de verenigingen. Verkeersveiligheid en straatonderhoud

In het kader van het project Duurzaam Veilig is door de verschillende wegbeheerders - rijkswaterstaat, provincie, gemeenten en waterschappen - een convenant ondertekend. Doelstelling van het convenant is het drastisch terugbrengen van het aantal verkeersslachtoffers, onder meer via aanpassing van de verkeerscirculatie en snelheidsbeperkende maatregelen. Landelijk onderzoek wijst nl. uit dat de ernst van het opgelopen letsel vooral wordt bepaald door de snelheid van een voertuig. Voor de gemeente Hontenisse is Verkeersbureau Van Kleef ingehuurd om inzichtelijk te maken wat gedaan moet worden om aan het convenant te voldoen. Hiertoe behoort onder meer het categoriseren van wegen 183, waartoe inmiddels een categoriseringsplan is opgesteld. Als basis hiervoor gelden maximum snelheden van 30 en 50 km in de bebouwde kom, 60, 80 en 100 km op andere wegen. 184 Uit de dorpsschouw, beide bewonersavonden en de jeugdenquête: Het algemene credo van bewoners t.a.v. verkeersveiligheid is ’alleen maatregelen toepassen daar waar nodig’ en ’doorgaande routes gewoon snel houden (maar niet te snel)’. Op diverse polderwegen rond Lamswaarde schort het aan de verkeersveiligheid. Er wordt b.v. te hard gereden, onder meer door de Lange Nieuwstraat. Bewoners wensen hier snelheidsremmende maatregelen. Ook leveren kuilen in de bermen gevaarlijke situaties op. B.v. bij het passeren van landbouwvoertuigen. Als oplossing zou het waterschap twee keer per jaar de kuilen op moeten vullen. Voor de kern Lamswaarde worden vraagtekens gezet bij een eventuele 30 km zone. In bepaalde delen van het dorp is dit zeker zinvol, maar niet zondermeer in de hele kern. Ook vinden bewoners dat het landbouwverkeer te hard door de dorpskern rijdt. De entree van het dorp is gevaarlijk voor fietsers. Een oplossing zou zijn om fietsers rechtdoor te leiden, zodat ze geen ’kronkel’ of ’gevaarlijk stuk langs borden’ hoeven rijden. De verkeersremmers in de Fred. Hendrikstraat - bij de entree van het dorp en op de kruising met de Dreef – zijn een punt van kritiek. ’Drempels zijn ondingen, ook voor de brandweer en de ziekenwagen.’ Bewoners stellen voor om ze weg te halen en in plaats daarvan snelheidscontroles uit te voeren of éénrichtingsverkeer te overwegen. De driesprong aan het einde van De Dreef is gevaarlijk. Er wordt ’geraced’ en er is een aantal bijna ongelukken gebeurd. Als oplossing wordt geopperd er een voorrangsweg van te maken. Over de entree van het dorp geeft de gemeente aan dat de dorpsraad is gevraagd een plan in te dienen voor verbetering. De voorjaarsrally zorgt voor beschadiging van wegen en onveilige situaties en mag wat de inwoners van Lamswaarde betreft worden afgeschaft. Voor het herstel van de wegen betaalt de rallyvereniging weliswaar een onkostenvergoeding, maar dit weegt niet op tegen de overlast die hierdoor ontstaat. En het rallyparcours is weliswaar goed afgezet, maar de toeschouwers veroorzaken op vele andere plaatsen zeer onveilige situaties. Tijdens de rally 2002 heeft zich een dodelijk ongeval voorgedaan op de Boudeloodijk. De gemeente geeft aan dat over 183

Categoriseren: het toekennen van een bepaalde status aan wegen, gekoppeld aan een bepaalde maximum snelheid. Onderscheiden worden buiten de bebouwde kom: stroomwegen (max. 100 km/u), gebiedsontsluitingswegen (max. 80 km/u) en erftoegangswegen (max. 60 km/u). Binnen de bebouwde kom: gebiedsontsluitingswegen (max. 50 km/u) en erftoegangswegen (max. 30 km/u). 184 Gemeente Hontenisse

212

het wel of niet continueren van de rally overleg volgt met het waterschap en het organiserend comité. Uitgangspunt voor een eventueel vervolg is dat de veiligheid van de toeschouwers en de deelnemers voorop staat. In de jeugdenquête worden de fietsroute bij Terhole, de polderwegen en ‘in Hulst bij school’ als verkeersonveilige punten genoemd. In algemene zin vindt men het straatonderhoud slecht. Positieve uitzondering is de Dreef. Over de herstrating van de Fred. Hendrikstraat oordelen de bewoners ’die werken zijn slecht uitgevoerd’, ’gewoon overdoen’, want ‘je hobbelt er bijna van je fiets’. Bijkomend probleem is dat schade is ontstaan aan woningen. Bewoners verzoeken de Fred. Hendrikstraat hoog op de prioriteitenlijst te zetten. De gemeente geeft aan dat sprake is van een combinatie van slechte uitvoering en overmacht van de kant van de aannemer. De gemeente zoekt naar een oplossing, maar het kostenplaatje vormt tot op heden een belemmering. De Jac. de Waalstraat heeft een slecht wegdek en een slecht afwateringssysteem. De gemeente heeft een herstratingsplan gepresenteerd, maar onbekend is wanneer het plan wordt uitgevoerd 185. Tijdens de tweede bewonersavond geeft de gemeente aan dat het plan in grote lijnen zal worden uitgevoerd zoals het is gepresenteerd, maar dat een aantal bezuinigingen moesten worden doorgevoerd om het plan haalbaar te maken. Het aangepaste plan wordt binnenkort voorgelegd aan de dorpsraad. De slechte bestrating van de Achterstraat is reeds bij het thema ‘wonen’ aan de orde gesteld. Tenslotte de Past. Knipscheerstraat, daar behoeft het wegdek en de riolering onderhoud. Ondanks het feit dat dit nog een betrekkelijk nieuwe buurt is, constateren de bewoners mankementen. De bewoners vragen om ‘geïntegreerd wegonderhoud’. D.w.z. dat bij straatreconstructies tegelijkertijd riolerings- en andere werkzaamheden worden uitgevoerd. Dit wordt in de praktijk wel eens vergeten. Het kerkepad verdient aandacht van het waterschap. Het moet worden teruggebracht ’in zijn goede, oorspronkelijke staat’. Verkeersveiligheid en straatonderhoud buurtschappen Besproken in breder verband tijdens de eerste bewonersavond en daarnaast specifiek vanuit Kruispolderhaven naar voren gebracht is een kritische noot over ‘Duurzaam Veilig’. De bewoners pleiten ervoor selectief om te gaan met maatregelen in het kader van dit project. Er moeten geen ‘maatregelen om de maatregelen’ worden getroffen, zoals men dat wel voor West-Zeeuws-Vlaanderen ervaart. De bereikbaarheid en leefbaarheid van de kleine kernen is er nl. niet zonder meer mee gebaat ’als “de Ruitwegen” 186 de enige wegen van 80 km in deze regio zijn en je vanaf Nieuw Namen tot aan de rijkswegen 60 km zou moeten gaan rijden’. De bewoners hebben de volgende concrete wensen. Voor de verbindingsweg Kloosterzande – Kruispolderhaven – Graauw – Zandberg – Hulst moet een snelheid van 80 km per uur blijven gelden. Ter hoogte van de buurtschappen (bebouwing) moeten effectieve maatregelen de snelheden terugbrengen naar 60 km bij Fluitershoek en Duivenhoek en naar 50 km bij Kruispolderhaven. De ’ribbels’ in de weg bij Kruispolderhaven moeten worden verwijderd. Deze remmen het verkeer niet en leveren alleen geluidsoverlast op.

185

Gemeente Hontenisse: in de raadsvergadering d.d. 4-9-2002 wordt de gemeenteraad gevraagd een krediet beschikbaar te stellen voor de uitvoering van dit herinrichtingsplan. 186 Doorgaande wegen in het kader van verkeersveiligheidsproject ‘de Ruit’, vallend binnen het gebied N61, N60, Langeweg en Tractaatweg.

213

Groen en overige ruimtelijke voorzieningen

Uit de dorpsschouw en beide bewonersavonden: Lamswaarde wil meer openbaar groen in het dorp. De toegangsweg vanaf Kuitaart heeft mooi kastanjebomen, maar in het dorp zelf is het kaal. Er zouden meer bomen moeten komen en de plantsoenen verdienen beter onderhoud. De bermen in het buitengebied moeten meer ecologisch verantwoord onderhouden worden, door ze gefaseerd te maaien en niet te ‘klepelen’. Klepelen vernietigt nl. de insecten die in de bermen leven. Door een aanwezige wordt opgemerkt dat maaien duurder is en dat dit consequenties kan hebben voor de hoogte van de waterschapslasten. Voor de bomen die worden gekapt, moeten nieuwe worden aangeplant. Bomen horen bij het karakter van de polder. Herplanting moet worden aangekaart bij de beheerders: het waterschap, de domeinen en staatsbosbeheer. Overige ruimtelijke voorzieningen: de openbare verlichting is onvoldoende. En Lamswaarde wil – net als alle andere dorpen - ’een pielevijver’. Overige ruimtelijke voorzieningen buurtschappen De openbare verlichting in Kruispolderhaven en Roverberg is onvoldoende. Deze moet worden vervangen en aangepast aan de huidige normen. De gemeente geeft aan dat in het Beleids- en Beheersplan Openbare Verlichting, planperiode 200 – 2005, geen rekening is gehouden met aanpassing van de verlichting in Kruispolderhaven en Roverberg. De nieuwe gemeente Hulst zal bij het vaststellen van een nieuw beleids- en beheerplan opnieuw haar prioriteiten moeten afwegen. De riolering van Kruispolderhaven loost via een ‘Emcoput’ in een sloot aan de Scheldeweg. Dit levert onhygiënische toestanden en stankoverlast op. De gemeente Hontenisse ontwikkelt sinds 1997 plannen voor vernieuwing van het rioleringssysteem in Kruispolderhaven, Baalhoek en Duivenhoek. Bewoners verzoeken om een spoedige uitvoering van de werkzaamheden en verwijdering van het vervuilde slib uit de sloten. (Zie bijlage 1., werk in uitvoering.) In Kruispolderhaven veroorzaakt het vrachtverkeer trillingen, doordat de ‘dwarsgleuven’ voor de riolering niet op het juiste niveau liggen. Dit moet worden verholpen. Kruispolderhaven is tegen windmolenparken in het polderlandschap. Er schijnen hiervoor diverse plannen te zijn, b.v. voor plaatsing van acht windmolens in de Emmapolder. Windmolens verstoren het woongenot van bewoners en het open en landelijke karakter van het gebied. De bewoners verzoeken de nieuwe gemeente Hulst zich uit te spreken tegen windmolens en ’het bestemmingsplan buitengebied vast te stellen, waarbij het behoud van het huidige open en landelijk karakter van de gemeente behouden blijft’. Dorpscentrum De Luifel 187

Het dorpshuis dateert uit 1972. Het is een halfvrijstaand gebouw en heeft de volgende ruimten: foyer, bar, keuken, berging, toiletten, vergaderzaal en grote zaal (zonder podium) annex gymzaal. Het dorpshuis wordt beheerd door een zelfstandige stichting, die verantwoordelijk is voor zowel kleinals grootonderhoud. Alle beheerstichtingen ontvangen een jaarlijkse exploitatiesubsidie. Een eventueel subsidieoverschot mag men behouden. Voor groot onderhoud kan de stichting het eventuele spaarsaldo aanspreken en indien dit niet beschikbaar of toereikend is, een subsidieverzoek indienen bij de gemeente. Het dorpscentrum is niet ruimtelijk gekoppeld aan andere sociaal-culturele of educatieve voorzieningen. Het gebouw is alle avonden en overdag bezet. De Rabobank houdt er één maal per maand zitting en de basisschool gebruikt het dorpshuis voor de gymlessen. Verder wordt het dorpshuis alleen gebruikt door de eigen verenigingen. Het zangkoor en de fanfare oefenen er. De KBO organiseert er haar activiteiten en verschillende verenigingen – b.v. de volleybal 187

Ontleend aan dorpsschouw, bewonersavond en telefonische info via de beheerder.

214

en tafeltennisvereniging – sporten er in de grote zaal. Ook het jaarlijkse carnaval wordt in De Luifel gehouden. Feestjes van particulieren worden georganiseerd bij de plaatselijke horeca. Uit de dorpsschouw en de eerste bewonersavond: Aanpassing van het dorpshuis is gewenst in de vorm van douches en kleedruimtes. Dit is van belang voor b.v. de tafeltennisvereniging, die ook andere clubs ontvangen.

6

CONCLUSIES LAMSWAARDE, KRUISPOLDERHAVEN

Het betreft conclusies op hoofdlijnen, over de meest opvallende en toekomstgerichte thema’s uit de kernbeschrijving. Naast deze conclusies per kern, is er een aparte rapportage met conclusies en aanbevelingen voor de totale nieuwe gemeente Hulst. De gezamenlijke kernbeschrijvingen, het beleidsmateriaal en de gehouden interviews met instellingen vormen hiervoor het basismateriaal. Algemeen uitgangspunt is de toekomstvisie van de nieuwe gemeente Hulst 188. De meest relevante speerpunten voor de kernen zijn: - behoud en waar mogelijk verder versterken van het voorzieningenniveau in de kernen en hiervoor beleid ontwikkelingen, gericht op maatwerk en behoefte. Lamwaarde is omschreven als kern met een beperkt voorzieningenniveau. - behoud van een goed woon- en leefklimaat - een interactieve relatie tussen gemeente en bewoners. Voor Lamswaarde en de omliggende buurtschappen 189 kunnen enkele basisconclusies worden getrokken: - Lamswaarde wil een leefbaar en mooi dorp zijn; - Lamswaarde is een sociaal actief dorp; - Lamswaarde wil goed openbaar vervoer; - Lamswaarde heeft een actieve dorpsraad. Overkoepelende thema’s zoals woningbouw, woonzorgvoorzieningen voor ouderen, recreatie en toerisme e.d. komen alleen aan de orde in de rapportage voor de totale gemeente. Lamswaarde: leefbaar en mooi De belangrijkste speerpunten van de bewoners zijn: woningbouw/aanpak van verkrotting, een Servicepunt, een ontmoetingsplek voor jongeren, verkeersveiligheid, straatonderhoud en groen. Een kans voor Lamswaarde is een Servicepunt. De bewoners hebben ideeën welke diensten zij in het Servicepunt wensen en dat dit gevestigd zou kunnen worden in het dorpscentrum. E.e.a. zou verder uitgewerkt kunnen worden via de dorpsraad en de gemeente. Voor de jeugd heeft Lamswaarde voldoende activiteiten, maar onvoldoende ontmoetingsplaatsen en geen voorzieningen. Zowel de jongeren zelf als de bewoners geven dit aan. In de leeftijdsgroep 5 - 9 heeft Lamswaarde 39 kinderen en van 10 – 14 jaar zijn dat er 38. Deze aantallen, gecombineerd met hun relatieve oververtegenwoordiging (zie bij Lamswaarde: een sociaal actief dorp) bevestigen de behoefte aan een jeugdvoorziening. De jeugdvoorziening, verkeersveiligheid, straatonderhoud en groen zijn bij uitstek punten voor verdere uitwerking tussen de gemeente, waar relevant het waterschap, en de dorpsraad. Voor Kruispolderhaven en de overige buurtschappen: zie het idee voor een buurtschappenraad bij ‘Lamswaarde: een actieve dorpsraad’. 188

Ontwikkelingsnotitie Hulst-Hontenisse: visie en missie, dec. 2001. In de conclusies wordt gemakshalve alleen over Lamswaarde gesproken. Hiermee worden indirect ook de buurtschappen bedoeld.

189

215

Lamswaarde: een sociaal actief dorp Voor het sociale leven in Lamswaarde springt een aantal dingen in het oog. De hechte dorpsgemeenschap, waar nieuwkomers zich thuis voelen, maar hun deelname aan het dorpsleven zeker op prijs wordt gesteld. Ontmoetingsplaatsen (cafés, dorpshuis, voetbalkantine) zijn belangrijk voor de inwoners en er is een bloeiende verenigingsleven met veel verenigingen en veel vrijwilligers. De zorg over de verenigingssubsidies in de nieuwe gemeente en over voldoende financiële middelen om aan wettelijke verplichtingen (milieueisen enz.) te voldoen. Lamswaarde heeft een sterke sociale basis. Om dit voor de toekomst te behouden kan de nieuwe gemeente twee belangrijke voorwaarden scheppen: een goed subsidiebeleid voor verenigingen en het ontwikkelen van vrijwilligersbeleid. De bevolkingsopbouw in Lamswaarde is - t.o.v. de totale gemeente - vrij onregelmatig. Dit komt door de afwisselende over- dan wel ondervertegenwoordiging van leeftijdsgroepen. Een mogelijke verklaring hiervoor kan te maken hebben met het ontbreken dan wel beschikbaar zijn van (nieuwbouw-)woningen in bepaalde periodes. Bewoners leggen de relatie tussen bevolkingsopbouw, leefbaarheid en woningbouw. De woningbouw in Lamswaarde is in de afgelopen 20 jaar geleidelijk en niet altijd even gestaag geweest met gemiddeld bijna 2 woningen per jaar190. Voor b.v. het relatief grote aandeel 40 - 49 jarigen en (mede) daarmee samenhangend het relatief hoge percentage jeugdigen 5 - 25 jaar, kan een link worden gelegd naar b.v. de 14 woningen die in Lamswaarde zijn gebouwd in de jaren ’80. Aan de andere kant: in de periode 1994 - 2000 zijn 17 woningen gebouwd. Dit heeft b.v. niet geleid tot een relatief groot aandeel 25 – 39 jarigen (deze leeftijdsgroep is juist relatief ondervertegenwoordigd!). Hier ligt uiteraard ook een link naar het relatief kleine percentage 0 – 4 jarigen. Hoe het ook zij, er zijn meer factoren dan woningbouw alleen, die een jonge bevolkingsopbouw kunnen verklaren en garanderen (zie hiervoor de rapportage voor de totale gemeente). Wat verder opvalt in Lamswaarde is het relatief grote aandeel 15 25 jarigen, een groep die in het algemeen voor studie vertrekt naar elders. Aandacht verdient de situatie dat de inwoners van Kruispolderhaven, Duivenhoek en Fluiterhoek in de gemeentelijke basisadministratie bij Kloosterzande worden geteld, terwijl deze emotioneel en historisch gezien altijd bij Lamswaarde hebben gehoord. Met het oog op het kerngericht werken verdient het aanbeveling om buurtschappen administratief (bevolkingsgegevens en woningvoorraden) toe te delen aan kernen waarvan zij qua voorzieningen afhankelijk zijn. Waarschijnlijk loopt dit parallel aan de emotioneel/historische binding. Door juiste toedeling van cijfermatige gegevens ontstaat via de kernbeschrijvingen/dorpsplannen een zuiverder relatie tussen voorzieningenniveau en gebruik. Zie ook de totaalrapportage voor de nieuwe gemeente Hulst. Wat betreft ouderen valt in Lamswaarde op: het relatief kleinere aandeel 75-plussers, een klein deel van de ouderen dat deelneemt aan KBO-activiteiten en de mogelijkheden van de beltaxi, waarvan ouderen minder goed op de hoogte zijn. Voor het relatief geringere aandeel 75-plussers is de aanwezigheid van slechts 8 seniorenwoningen in Lamswaarde en de - momenteel nog - gecentraliseerde woonzorg voor ouderen in Kloosterzande, de meest logische verklaring. Voor de geringe deelname aan KBO-activiteiten zou de ouderenbond de oorzaak kunnen onderzoeken. Voor de toekomstige groep ouderen is het activiteitenaanbod een aandachtspunt voor KBO/verenigingen, omdat deze nieuwe ouderen mogelijk behoefte hebben aan andere activiteiten. De beltaxi verdient meer informatie en publiciteit. Gemeente, KBO en overige vereniging kunnen hierin een rol vervullen.

190

Gebaseerd op woningbouwoverzicht van de gemeente Hontenisse.

216

Lamswaarde: goed openbaar vervoer De bereikbaarheid van voorzieningen met het openbaar vervoer is een speerpunt voor de nabije toekomst. De huidige lijntaxi verbindt Lamswaarde met Hulst en de veerhaven en de buslijn vanaf Kuitaart met Hulst/Breskens en de veerhaven. Het wegvallen van de veerboot en de concentratie van regionale voorzieningen in Hulst (voortgezet onderwijs, avond/weekendspreekuur huisartsenpost en mogelijk in de toekomst alle gemeentelijke diensten) en Terneuzen (middelbaar onderwijs en huisartsenpost) maken voorzieningen voor met name ouderen en jongeren (b.v. voorgezet onderwijs in Goes) uit Lamswaarde slechter bereikbaar. Lamswaarde: een actieve dorpsraad

De Dorpsraad Lamwaarde is actief, ambitieus en heeft draagvlak bij haar achterban hoog in het vaandel. Ambities blijken onder meer uit de aanzet die zij een aantal jaar geleden heeft gegeven voor het ontwikkelen van een dorpsplan. Het creëren van draagvlak blijkt uit de informatie- en inspraakavonden die worden belegd en de enquêtes die zijn gehouden. Desondanks geven bewoners het signaal dat ze meer informatie van de dorpsraad willen: wie de dorpsraad is en waar zij mee bezig is. Hier ligt een uitdaging voor de dorpsraad. De gewenste kennismakingsactiviteit voor nieuwe inwoners biedt een invalshoek. In Hengstdijk werd een spreekuur voor de dorpsraad in het Servicepunt geopperd. Mogelijk kan dit ook voor de Dorpsraad Lamswaarde een manier zijn om zich verder te profileren binnen het dorp. Daarnaast wil de dorpsraad een betere communicatie met de gemeente. Met deze kernbeschrijving heeft de dorpsraad een instrument in handen om verder te werken aan de leefbaarheid van het dorp en een basis te leggen voor communicatie met de nieuwe gemeente. Voor de bewonerswensen uit de kernbeschrijving zou een prioriteitenlijst opgesteld moeten worden door de dorpsraad, met terugkoppeling naar de overige bewoners. Vervolgens zou hierover gemeentelijke besluitvorming plaats moeten vinden en opname van de realiseerbare punten in de meerjarenbegroting. Deze werkwijze wordt reeds toegepast in de huidige gemeente Hulst. Enkele buurtschappen rond Lamswaarde en Kloosterzande maken momenteel de afweging een ‘buurtschappenraad’ op te richten, dan wel aansluiting te zoeken bij een bestaande dorpsraad (Lamswaarde) of dorpraden in oprichting (Kloosterzande en Walsoorden). Ook een eventuele buurtschappenraad zou een prioriteitenlijst kunnen opstellen. Hierover moet commitment worden verkregen met de gemeente en het waterschap. Tenslotte is samenwerking tussen buurtschappenraad en relevante dorpsraden een belangrijk aandachtspunt. Aanbevelingen: 29. Deze kernbeschrijving benutten als basis voor concretisering van het toekomstige ‘kernenbeleid op maat’. 30. Het verder ontwikkelen van een gezamenlijke visie (gemeente, dorpsraad, verenigingen) op ‘Lamswaarde, leefbaar, mooi en sociaal’. De conclusies bij deze thema’s zijn hiervoor een eerste aanzet. 31. Dorpsraad: het opstellen van een prioriteitenlijst voor Lamswaarde door de dorpsraad en besluitvorming hierover door de gemeente. Buurtschappenraad: dit idee verder uitwerken door de gezamenlijke buurtschappen. 32. Openbaar vervoer – in welke vorm dan ook - tot speerpunt maken van overleg tussen Connexxion, gemeente, dorpsraden en eventuele overige belanghebbende partijen.

217

BIJLAGE 1. WERK IN UITVOERING LAMSWAARDE Onderstaand overzicht is aangeleverd door de gemeente Hontenisse. Overige ruimtelijke voorzieningen buurtschappen Het plan voor de aansluiting op de riolering van de buurtschappen Kruispolderhaven, Duivenhoek en Baalhoek zal in 2003 worden uitgevoerd. Uitvoering onderhoud en aanpassing wegen n.a.v. klachten 2002 - Voltooiing uitbreidingsplan (in uitvoering) - Herinrichting Jac. de Waalstraat (planning eind dit jaar) - Vervanging openbare verlichting Jac. de Waalstraat (eind 2002) - Verbetering toegankelijkheid " De Luifel " voor minder validen (uitgevoerd) Uitgevoerde/ uit te voeren werkzaamheden 2002 ( groen) - Leilinden en beplanting Dreef (uitgevoerd)

218

KERNBESCHRIJVING NIEUW NAMEN & EMMADORP

219

1

INLEIDING

De kernbeschrijving is ingedeeld in drie thema’s: sociaal, economisch en ruimtelijk. Eerst biedt paragraaf 2. een historische blik op de kern. In de sociale paragraaf (par. 3.) komen onder meer de bevolkingsanalyse en het dorps- en verenigingsleven aan de orde. De economische paragraaf (par. 4.) gaat over bedrijven, werkgelegenheid en toekomstige economische ontwikkelingen. De paragraaf ‘ruimtelijk’ (par. 5.) geeft ondermeer een beeld van wonen, voorzieningen en bereikbaarheid. In paragraaf 6. zijn voor Nieuw Namen conclusies op hoofdlijnen geformuleerd. Voor Emmadorp zijn geen aparte gegevens (cijfers of informatie van bewoners) beschikbaar. In de conceptversie van de kernbeschrijvingen waren alle gegevens per kern gerelateerd aan cijfermateriaal voor de gemeente Hulst. In deze eindversie zijn de gegevens per kern zoveel mogelijk vergeleken met cijfers voor de nieuwe gemeente Hulst. Of sprake is van vergelijking met de ‘oude’ dan wel met de ‘nieuwe’ gemeente is per onderwerp steeds aangegeven. Wat betreft de jeugdenquête deden in Nieuw Namen 7 jongeren mee, 5 meisjes en 2 jongens. Hun gemiddelde leeftijd is 14 jaar. Gezien het relatief kleine aantal deelnemers dienen hun antwoorden alleen als indicatie voor wat leeft onder jongeren.

2

GESCHIEDENIS

De later gegeven naam van deze woonkern herinnert aan het dorpje Namen, dat door de zee overspoeld werd en in de golven verdween. Onder de naam Hulsterloo komt de plaats al in vroegmiddeleeuwse geschriften voor. Een van de oudste documenten waarin het bestaan van Hulsterloo wordt vermeld is een oorkonde uit 1136. Hierin schenkt de toenmalige Graaf van Vlaanderen het plaatsje Hulsterloo en het land er rondom aan de Abdij van Saleghem. Deze plaats zou nabij uitgestrekte moergronden hebben gelegen. Maar andere kronieken spreken van een ‘bosrijk gebied’. Dit moeten dan de uitlopers zijn geweest van het Koningswoud, dat zich in vroegere tijden heeft uitgestrekt van Saeftinghe (ten noorden van Hulsterloo) tot in het toenmalige Frans-Vlaanderen. Hulsterloo komt ook voor in het middeleeuwse verhaal van Reynaert de Vos, waarin de versie van een ‘bosrijk gebied’ wordt bevestigd. Het vroegmiddeleeuwse Hulsterloo is bekend geworden door een kapel en een klooster, dat bewoond werd door leden van de Orde der Norbertijnen. De verwoesting van de kapel en eigendommen van de Norbertijnen in 1578 en 1580 én de grote overstromingen in die jaren, hebben ertoe geleid dat velen deze plaats verlieten. Nadat het hoger gelegen deel van Hulsterloo lange tijd verlaten in het overstroomde land had gelegen, raakte de naam in vergetelheid. Vele jaren later ontstond daar, onder de naam Kauter, een nederzetting van landarbeiders, vissers en baggerwerkers. In de vergadering van de Raad der gemeente Clinge op 23 februari 1861 werd op verzoek van verschillende inwoners van Kauter besloten het dorp te vernoemen naar de in 1859 opgerichte kerkelijke parochie ‘II Nieuw-Namen’. Van 1815 tot 1970 maakte Nieuw Namen deel uit van de gemeente Clinge, waarna het in 1970 opging in de gemeente Hulst. 191

191

Website gemeente Hulst.

220

3

SOCIAAL

Bevolkingsopbouw Per 1-1-2002 heeft Nieuw Namen 1.046 inwoners. De inwoners van Emmadorp (68) zijn hierin meegeteld. De verdeling over de leeftijdsgroepen is te zien in tabel 1. en figuur 1. Vergeleken met de nieuwe gemeente Hulst is Nieuw Namen ongeveer even grijs en ongeveer even jong. Een deel van de middengroepen is relatief iets oververtegenwoordigd, een ander deel is relatief minder aanwezig. In de periode 1995 – 2002 groeit de bevolking van Nieuw Namen met 3%. Figuur 1:

Bevolkingspiramide Nieuw Namen per 1-1-2002 (in relatie tot de nieuwe gemeente Hulst en Nederland)


Tabel 1:

Leeftijdsverdeling Nieuw-Namen per 1-1-2002


Nieuw Namen Aantal % 184 18 165 16 685 65 186 18 125 12 52 5 1.046



221

Politieke kleur Het betreft hier een analyse van Nieuw Namen t.o.v. de ‘oude’ gemeente Hulst. Onderstaande verkiezingsuitslagen gelden voor de inwoners van Nieuw Namen en Emmadorp. Tijdens de Tweede Kamerverkiezingen 1998 stemde Nieuw Namen het meest CDA, gevolgd door resp. PvdA en VVD. Voor Hulst totaal was dit het meest PvdA, gevolgd door resp. VVD en CDA. In 2002 stemmen zowel Nieuw Namen als de hele gemeente Hulst overwegend CDA en LPF. In Nieuw Namen scoren beide partijen echter veel hogere percentages. De uitslagen van de gemeenteraadsverkiezingen 1998 laten een ander beeld zien, mede door de dominante rol van ‘lokale partijen’ in de Hulster gemeentepolitiek. Groot Hulst / Gemeenschappelijke Belangen en het CDA hebben in Nieuw Namen en gemeentebreed de meeste aanhang. Opnieuw geldt dat deze percentages – met name voor Groot Hulst/Gemeenschappelijke Belangen – in Nieuw Namen aanzienlijk hoger liggen. Tabel 2:

Verkiezingsuitslag Nieuw Namen: Tweede Kamerverkiezingen 1998 en 2002


Nieuw Namen 1998 2002 29 11 18 5 37 42 2 2 5 4 3 3 0 30 0 1 6 2

‘Oude’ gemeente Hulst 1998 2002 36 15 25 15 20 34 7 5 5 5 2 4 20 2 4 1


346

9.353

386

10.557


Tabel 3:

Verkiezingsuitslag Nieuw Namen: Gemeenteraadsverkiezingen 1998


Nieuw Namen 12 6 27 1 44

‘Oude’ gemeente Hulst 20 15 23 3 26

10

13

588

10.506


Dorps- en verenigingsleven Uit het laatste overleg tussen dorpsraden en gemeente, de bewoneravond en de jeugdenquête: Tijdens de bewonersavond op 11 september 2002 waren circa 15 inwoners aanwezig. Hier werd de concept-kernbeschrijving gepresenteerd en discussieerden de aanwezige bewoners over thema’s als voorzieningen, verenigingleven, woningbouw, verkeer en werkgelegenheid. Tijdens de bewonersavond bleek dat het sociaal gezien mooi en goed wonen is in Nieuw Namen vanwege het bloeiende verenigingsleven. ’Het dorps- en verenigingsleven, dat is zeer goed, dat is af. Dat is het enige wat we nog goed hebben.’ Er zijn veel verenigingen en veel vrijwilligers. Al komt het wel steeds op dezelfde actieve mensen neer. Ook over de deelname 222

aan activiteiten is men erg te spreken: ’Als je ziet met de kermis hoeveel mensen hier waren, eigen volk, prima’. Dit draagt bij aan de leefbaarheid van het dorp. Te meer omdat andere voorzieningen er (bijna) niet zijn. Voor de ouderen in Nieuw Namen is behoefte aan voorlichting over de zorgvoorzieningen in de gemeente. De dorpsraad zal de Stichting Welzijn voor Ouderen benaderen voor een voorlichtingsbijeenkomst. Voor de jeugd, met name voor de oudere jeugd is er in Nieuw Namen te weinig te doen (zie verder par. Ruimtelijk/voorzieningen en bereikbaarheid). Van de jeugd die meedeed aan de jeugdenquête (7) is bijna iedereen lid van een vereniging. De meeste van een sportvereniging, een enkeling (ook) van een andere vereniging. Het merendeel is lid van een vereniging in de stad Hulst. De helft van de deelnemers mist mogelijkheden voor vrijetijdsbesteding in Nieuw Namen, de andere helft is hierover tevreden. De jeugd ontmoet elkaar vooral op school, op straat en in het uitgaansleven. Plaatsen waar ze elkaar in Nieuw Namen ontmoeten zijn b.v. het voetbalveld en de speeltuin. Enkele deelnemers vinden dat Nieuw Namen voldoende ontmoetingsplaatsen heeft; de meesten hebben deze vraag niet beantwoord. De meeste deelnemers wonen in Nieuw Namen naar hun zin. Positief aan het dorp zijn vooral de rust en ‘het is een klein dorp’. Negatief zijn b.v. weinig cafés, weinig winkels en weinig hangplekken. Tabel 4:

Verenigingen Nieuw Namen


Verenigingen Nieuw Namen Charitas-instelling Nieuw Namen Katholieke Bond van Ouderen, afdeling Nieuw Namen Katholieke Vrouwenorganisatie van de NCB, afdeling Nieuw Namen Parochie H. Jozef, Nieuw Namen

Sociaal- culturele activi- Fanfare De Scheldezonen Jeugdgroep Eureka teiten: Stichting Carnavalsvereniging De Mollen Stichting Feest- en Sportcomité Nieuw Namen Zangkoor St. Cecilia Nieuw Namen Sportverenigingen (sport Schuttersvereniging De Mollen Voetbalvereniging Hulsterloo en ontspanning): Bron: Gemeentegids gemeente Hulst 2002, Website gemeente Hulst, bewonersavond

Relatie bewoners - gemeente Uit de bewonersavond: De dorpsraad zegt over haar contact met de gemeente ’als je het maar goed aanpakt, kun je met de heren van de gemeente goed zaken doen’. In de afgelopen jaren is het dorpsplan 1989 grotendeels uitgevoerd. De dorpsraad schat in dat ze haar werk voor het dorp redelijk heeft gedaan en is bezig met het actualiseren van het dorpsplan. Een relatief nieuwe bewoner van Nieuw Namen verbaasde zich tijdens de bewonersavond over het feit dat je als dorp moet knokken voor de voorzieningen ’waar je recht op hebt’. Uit de jeugdenquête blijkt dat enkele jongeren zouden willen meepraten met de dorpsraad of de gemeente.

223

Sociale veiligheid Uit het laatste overleg tussen dorpsraden en gemeente en de bewonersavond: Bewoners willen graag meer politiecontrole. Niet zozeer vanwege de verkeersveiligheid, maar in de polder vanwege de ’drugstraffic’. Verder is er het signaal dat vrachtwagens met gevaarlijke stoffen in de avonduren illegaal door Nieuw Namen rijden. Aanschrijven van de transportbedrijven wordt als suggestie naar voren gebracht. Onderwijs Nieuw Namen heeft één basisschool, de Sint Jozefschool. De gemeente geeft aan dat het in stand houden van onderwijs- en kinderopvangvoorzieningen in Nieuw Namen aandacht en creativiteit voor de toekomst zal vragen. Over de peuterspeelzaal is b.v. besloten dat deze voor Nieuw Namen behouden moet blijven, ondanks het geringe kindertal (6 à 7). Maar naast behoud van deze voorziening, moet ook de kwaliteit ervan in de toekomst gewaarborgd kunnen worden. Bij de Sint Jozefschool zal een ruimte bijgebouwd worden voor computerfaciliteiten en buitenschoolse opvang. Tabel 5:

Leerlingaantallen Nieuw Namen 1998 - 2001

Basisschool Sint Jozef

01-10-01 65

01-10-00 69

01-10-99 62

01-10-98 66


Uit tabel 5. blijkt dat het leerlingenaantal in de afgelopen 4 jaar stabiel is gebleven. Het aandeel ‘doelgroepleerlingen’ 192 is in Nieuw Namen 20% 193. Binnen de totale gemeente Hulst bestaat dit percentage ‘doelgroepleerlingen’ voor het overgrote deel uit kinderen uit gezinnen met laag opgeleide ouder(s) (maximaal vbo-onderwijs), enkele kinderen uit culturele minderheidsgroepen met laagopgeleide ouder(s) en enkele kinderen met ouders die een rondtrekkend bestaan leiden. D.w.z. dat de vierde categorie, schipperskinderen, niet is vertegenwoordigd in Hulst.

4

ECONOMISCH

Bedrijvigheid en werkgelegenheid De landbouw buiten beschouwing gelaten 194, heeft Nieuw Namen 45 bedrijfsvestigingen. Dit is 3% van de totale bedrijvigheid in de nieuwe gemeente Hulst. De sector handel en reparatie heeft de meeste vestigingen, ruim 24% van het totale aantal.

192


224

Figuur 2:

Aantal vestigingen Nieuw Namen per 1-5-2001

Aantal

45

OVERIGE DIENSTEN

40


35

ONDERWIJS

30


25


20

HORECA

15

HANDEL EN REPARATIE

10


5

INDUSTRIE

0 1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001


Jaar


In de laatste 5 jaar is het aantal vestingen in Nieuw Namen met 9 gestegen. Deze toename is vrij gelijkmatig verdeeld over de aanwezige sectoren. In de figuren 3. en 4. wordt de werkgelegenheid opgesplitst in twee categorieën. De eerste betreft de totale werkgelegenheid, inclusief uitzendkrachten. De tweede categorie omvat het aantal personen dat fulltime werkt (15 uur of meer per week), exclusief uitzendkrachten. Figuur 3:

Totaal aantal werkzame personen per sector per 1-5-2001 – Nieuw Namen

140


120

ONDERWIJS

Aantal

100


80

VERVOER/OPSLAG/COMMUNICATIE 60


40

BOUWNIJVERHEID 20


0 1995

1996

1997

1998

1999

2000

Jaar

2001



Het totale aantal personen, werkzaam bij bedrijven en instellingen in Nieuw Namen is 126. Hiervan werken 83 personen fulltime (66%). De sector handel en reparatie is de grootste werkgever en biedt 42 personen een betaalde baan. De bouwnijverheid volgt met 19 personen. In de laatste 5 jaar (1997-2001) is de werkgelegenheid in 225

Nieuw Namen met 24 personen gestegen (ruim 24%). Deze groei komt vooral rekening van de sectoren handel en reparatie en overige diensten. De werkgelegenheid bij de financiële instellingen is iets gedaald. Figuur 4:

Aantal fulltime werkzame personen per sector per 1-5-2001 – Nieuw Namen

100

OVERIGE DIENSTEN

Aantal

90


80

ONDERWIJS

70


60


50


40

HANDEL EN REPARATIE

30

BOUWNIJVERHEID

20

NUTSBEDRIJVEN

10

INDUSTRIE

0 1995

1996

1997

1998

1999

2000

Jaar

2001



Uit de jeugdenquête: de meeste deelnemers willen na de middelbare school gaan studeren. Ook denken de meesten later werk te vinden in Zeeland / Zeeuws-Vlaanderen. Werkloosheid 195 In Nieuw Namen woont 3% van het totaal aantal geregistreerde werklozen in de nieuwe gemeente Hulst (509 per 1-1-2002). Wat betreft leeftijd kent Nieuw Namen een regelmatige spreiding van de werkloosheid over de leeftijdscategorieën 15 t/m 64 jaar. Circa 87% van de werklozen in Nieuw Namen is 25 jaar of ouder en heeft als opleidingsniveau maximaal MBO/VWO. De afgelopen 5 jaar is de werkloosheid in Nieuw Namen stabiel gebleven. Toekomstige economische ontwikkelingen Uit de bewonersavond: De bewoners schatten in dat de meeste inwoners van Nieuw Namen in de haven van Antwerpen werken, voor een kleiner deel in de kanaalzone en voor een klein deel in Hulst. Ze zijn blij dat de haven van Antwerpen hen zoveel werkgelegenheid biedt. Ze vinden het jammer dat de gemeente Hulst er in het verleden weinig industrie bij heeft gekregen. Maar men vindt ook dat’ we daar ons mooie Zeeuws-Vlaanderen nu niet meer aan op moeten offeren’. Bij Antwerpen is nog ruimte genoeg voor industrie. In de toekomstvisie van de nieuwe gemeente Hulst is de ontwikkeling van toerisme en recreatie in Oost-Zeeuws-Vlaanderen een belangrijk uitgangspunt. In Nieuw Namen kan men zich in dit idee vinden. Met name richting Emmadorp/Emmapolder zien de bewoners mogelijkheden voor meer toerisme door de prachtige natuur daar. Het hui195


226

dige fietspad tussen Walsoorden en Kruispolderhaven zou b.v. moeten worden doorgetrokken in de richting Doel, ’zeker tot aan de Hedwigpolder’. De bewoners refereren verder aan de gemeente Hontenisse, die inspringt op het verdwijnen van de veerdienst met het project ‘Kloosterzande aan Zee’. Aanleg van een jachthaven bij Kloosterzande en daarna een geleidelijke ontwikkeling van het project heeft daarbij naar hun idee de meeste kans van slagen.

5


Plattegrond Nieuw Namen

Wonen Nieuwbouwmogelijkheden in Nieuw Namen zijn gekoppeld aan de natuurlijke groei van de kern. Het laatst gerealiseerde nieuwbouwproject betreft de uitbreiding van de Veerstraat met 12 woningen. Dit project is eind 2001 afgerond. Op dit moment staat de uitbreiding van de Cuwaertstraat op de agenda. Hier zullen 25 nieuwbouwwoningen verrijzen. Inmiddels is de grond bouwrijp gemaakt en worden de kavels uitgegeven. In 2007 moet dit project zijn voltooid. 196 Momenteel heeft Nieuw Namen 12 seniorenwoningen 197. Uit de bewonersavond:

196 197

Bron: Gemeente Hulst Bron: Regionale Zeeuws-Vlaamse Woningbouwvereniging

227

De inwoners vinden het in Nieuw Namen mooi en goed wonen. De mooie omgeving en het landschap in Zeeuws-Vlaanderen worden erg gewaardeerd. Het gemis aan voorzieningen is een belangrijk minpunt voor de bewoners. ’Gelukkig hebben we Kieldrecht nog, daar leunen we erg tegenaan.’ Nieuw Namen heeft een zogenaamde effectieve woningvoorraad van 465 woningen. Hiervan staan er 380 in de kern en 85 in het buitengebied, verhouding 4,5:1. Emmadorp heeft 34 woningen. Deze behoren tot het buitengebied van Nieuw Namen. Van de 14 tweede woningen in Nieuw Namen staan er 5 in de kern en 9 in het buitengebied. Vergeleken met 5 jaar geleden is het aantal woningen per saldo toegenomen (+18). Het aantal huurwoningen is afgenomen met 12 (12%), het aantal koopwoningen is met 28 (8%) gestegen. Tabel 6:

Woningvoorraad Nieuw Namen kern + buitengebied per 1-1-2001


Tweede woningen


14 2,9%

479


Uit het dorpsplan 1989, het laatste overleg tussen dorpsraden en gemeente, de bewoneravond en de jeugdenquête: Woningbouw is sinds het dorpsplan 1989 een actueel onderwerp gebleven. Dit is nodig ’om de jeugd te behouden en naar hier te krijgen’. De bewoners zijn blij dat er de komende 10 jaar 25 woningen gebouwd mogen worden. De bouwmogelijkheden zouden echter constant moeten zijn om de toekomst en leefbaarheid van het dorp te garanderen. De dorpsraad heeft de gemeente verzocht om ’de mensen uit Nieuw Namen zelf voorrang te geven bij de verdeling van de bouwgrond’. Ook hier speelt het leefbaarheidsargument, omdat Belgische gezinnen die in Nieuw Namen komen wonen nauwelijks gebruik maken van de Nederlandse voorzieningen in het dorp. De woningbouwvereniging voert een verkeerd beleid t.a.v. seniorenwoningen. Zo worden er 4 bejaardenwoningen afgebroken, waarvoor nieuwbouw in de plaats komt. Nog onduidelijk is of dit nieuwe seniorenwoningen of andere woningen betreft. De bewoners vinden dat er juist (senioren)woningen bijgebouwd moeten worden i.p.v. ze alleen te vervangen, zodat er nieuwe mensen in Nieuw Namen komen wonen. Van de deelnemers aan de jeugdenquête wil ongeveer de helft later in Nieuw Namen blijven wonen, de andere helft wil elders gaan wonen. Voorzieningen en bereikbaarheid De inwoners van Nieuw Namen zijn voor veel diensten en levensbehoeften, b.v. huisarts, tandarts, apotheek, middelbaar onderwijs enz., aanwezen op Hulst, Terneuzen en België. Zij maken gebruik van de Openbare Bibliotheek in het Belgische Kieldrecht. In het kader van grensoverschrijdende samenwerking wordt deze medegesubsidieerd door de gemeente Hulst. 198 De afstand Nieuw Namen - Hulst bedraagt 9,6 km en de afstand Nieuw Namen Terneuzen is 34,6 km. Het openbaar vervoer in Oost-Zeeuws-Vlaanderen zal naar verwachting wijzigen na de opening van de Westerscheldetunnel en het verdwijnen van de veerdienst Perkpolder-Kruiningen. 198


228

Hierover bestaat nog geen duidelijkheid. Momenteel heeft Nieuw Namen 4 maal per dag een rechtstreekse busverbinding naar Hulst (lijn 18, reistijd 12 minuten). De rijtijden zijn gekoppeld aan de schooltijden van de jeugd. Eerder dit jaar had Connexxion de ochtenddienst laten vervallen, waardoor leerlingen niet tijdig op school in Terneuzen konden komen. Actie van de dorpsraad en de gemeente hebben geleid tot herinvoering. Daarnaast heeft de gemeente actie ondernomen richting Connexxion om de Bredabus terug over Nieuw Namen te laten rijden. Als dit lukt, is sprake van een volwaardige vervoersvoorziening voor Nieuw Namen. Ook kunnen de bewoners met de Belgische bus vanuit Kieldrecht naar Hulst. 199 De bereikbaarheid van voorzieningen voor de jeugd is getoetst via de jeugdenquête. Naar school (Hulst) pakken de meeste deelnemers de fiets. Naar de (sport-)vereniging – waarvoor men ook vooral is georiënteerd op Hulst – gaat de jeugd zowel per fiets als per auto. Uitgaan doen de deelnemers vooral in Hulst, waar ze met de auto heengaan. Voorzieningen in Nieuw Namen vinden de meesten goed bereikbaar. Tabel 8:

Voorzieningen Nieuw Namen


Voorzieningen Nieuw-Namen EHBO Nieuw Namen Fysiotherapeut Huisartsenspreekuur (2 x per week in De Kauter) Prikdienst (in De Kauter)

Kerken



Basisschool Sint Jozef Buitenschoolse Opvang (in de basisschool) Peuterspeelzaal ‘t Zonnestraaltje


Gemeenschapscentrum De Kauter


Bezoekerscentrum Saeftinghe Braderie Kermis Sportcomplex Nieuw Namen

Zakelijke diensten

Begrafenis en Crematieverzorger Postagentschap Nieuw-Namen Servicepunt Rabobank


Begraafplaats (RK) Kerkpad

Bron: Gemeentegids Hulst 2002, bewonersavond

Uit het laatste overleg tussen dorpsraden en gemeente, de bewoneravond en de jeugdenquête: Tijdens de bewonersavond werd gezegd: ’De leefbaarheid van een gemeenschap is woningbouw, voorzieningen in zijn algemeenheid, openbare voorzieningen en verkeersveiligheid’. De bewoners vinden dat Nieuw Namen weinig eigen voorzieningen heeft. Aan de ene kant moeten er meer voorzieningen in Nieuw Namen komen en blijven. Aan de andere kant gaat men voor alle voorzieningen naar Kieldrecht. Het postkantoor en veel winkels zijn uit Nieuw Namen verdwenen en over de toekomst van de Rabobank is men niet zeker. De uitslag van een enquête van de dorpsraad tegen beperking van de openingstijden, heeft de Rabobank genegeerd. ’In Kieldrecht zijn 6 banken, 2 apothekers, 6 huisartsen, 3 supermarkten, 3 tandartsen, 2 vee199

Bron: Connexxion en gemeente Hulst.

229

artsen, 6 bakkers. Je hebt het er allemaal. Het is een leefbaar dorp, een groter dorp. Kijk en dat missen wij.’ De inwoners realiseren zich dat dergelijke voorzieningen niet meer haalbaar zijn voor Nieuw Namen, maar het dorp moet wel leefbaar worden gehouden. ’Als je het niet meer leefbaar houdt, dan zal Nieuw Namen een wijk worden van Kieldrecht, en dat moeten we toch zien te voorkomen.’ Woningbouw is hierbij één van de voorwaarden (zie reeds bij Wonen). De bereikbaarheid van voorzieningen is in Nieuw Namen een probleem. Nieuw Namen ligt b.v. geïsoleerd t.o.v. de rest van de gemeente en dat ervaart men als beperking. De bewoners zijn erg afhankelijk van de eigen mobiliteit. ’Als je hier geen auto hebt dan ben je een sukkelaar.’ Het openbaar vervoer in Nieuw Namen wordt omschreven als ’triestig’ en ’een flop’. Na het wegvallen van de Bredabus is er nu alleen nog de bus naar Hulst, die 1 maal ’s morgens en 3 keer ’s middags rijdt, gekoppeld aan de schooltijden. De Bredabus moet weer over Nieuw Namen gaan rijden vinden de bewoners. Vooral voor de ouderen zou dat een uitkomst zijn. De gemeente onderneemt hiertoe momenteel pogingen (zie reeds hierboven). De kerk en alle kerken in de kernen moeten vanuit cultuur historisch oogpunt behouden blijven. Hiervoor moet de nieuwe gemeente zich inspannen, b.v. door het instellen van een fonds voor behoud van de kerktorens. ’Die zijn toch het boegbeeld van alle dorpen.’ De gemeente geeft aan dat er voor de restauratiekosten van kerktorens middelen beschikbaar zijn in het gemeentelijk monumentenfonds. Hieruit heeft Nieuw Namen inmiddels zo’n € 39.000 ontvangen voor het opknappen van de kerktoren. Voor de jeugd, met name voor de oudere jeugd, is er op Nieuw Namen te weinig te doen. Wat er is, b.v. de voetbal en Eureka, is redelijk van kwaliteit, maar er zouden meer voorzieningen moeten komen, b.v. een skatebaan, een jeugdsoos enz.. In Kieldrecht kan de jeugd terecht voor veel meer activiteiten, b.v. tennis, zwemmen, badminton, volleybal en de bibliotheek. In de jeugdenquête vinden de meeste deelnemers dat Nieuw Namen onvoldoende voorzieningen voor hen heeft. Een speelplaats / skatevoorziening en meer winkels behoren tot de grootste wensen. Over speelvoorzieningen voor de kleintjes leeft de vraag waar de speeltoestellen Willemstraat zijn gebleven en of er speeltoestellen kunnen worden geplaatst bij het Grimbeertplein en het Nobelplein. De gemeente heeft toegezegd beide uit te zoeken en naar de dorpsraad terug te koppelen. Aan een servicepunt is voor een deel van de bewoners geen behoefte. Men ziet dat als eindpunt. ’Als je daar aan begint is het dorp al afgeroomd. Dat moet je voor zijn. Je moet zorgen dat er voorzieningen zijn.’ Voor een ander deel van de bewoners is het onduidelijk wat een servicepunt precies inhoudt. Ze wachten de evaluatie van Heikant af om te kijken hoe het daar precies werkt. Het feit dat aansluiting op de kabel binnenkort ook in Nieuw Namen mogelijk is, stemt tot tevredenheid. De behoefte aan een kabelaansluiting is gepeild via de dorpsraadenquête en leidde tot een volmondig ‘ja’ van de bewoners. Mogelijk kan net zoals op Heikant, een computer in het gemeenschapshuis worden neergezet, voor mensen zonder Internet. De gemeente geeft aan dat het servicepunt in Heikant geëvalueerd wordt en dat nog dit jaar een servicepunt in Clinge start. Beide ervaringen moeten resulteren in een model dat in meer kernen toegepast moet gaan worden. In algemene zin geeft de gemeente aan dat de kwaliteit van het voorzieningenniveau een belangrijke afweging moet zijn in een kern als Nieuw Namen. Centrale vraag daarbij is ‘welke voorzieningen kan een gemeenschap van 1000 mensen zelf dragen en waarvoor kun je beter over grens heenkijken’. Positief voorbeeld hiervan is de Belgisch-Nederlandse samenwerking inzake de bibliotheek in Kieldrecht. Veel mensen uit Nieuw Namen maken hier gebruik van. Verkeersveiligheid Uit het dorpsplan 1989, het laatste overleg tussen dorpsraden en gemeente, de bewoneravond en de jeugdenquête:

230

Verkeersproblematiek blijft door de jaren heen een actueel onderwerp. De Hulsterloostraat is daarbij een terugkerend aandachtspunt. Verkeersveiligheid moet voorop staan, maar bewoners vinden ook dat men te ver is doorgeschoten met al die obstakels op de weg. De Molenstraat in Clinge wordt als voorbeeld genoemd van ‘hoe het niet moet’. De weg is vernieuwd en er zijn bochten en verkeersremmers ingelegd. ’Als je daar staat, dan staat iedereen op het gas: hoe kan ik al die obstakels passeren en wel zo snel mogelijk.’ Men ziet meer heil in toezicht, zonder ’kleinzerig te zijn als je 2 km te hard rijdt’. Bovendien kosten omvergereden obstakels de gemeenschap handen vol geld. In het dorp, in de Hulsterloostraat, kruising Hombachstraat / Smetstraat / Kerkpad, is het aanbrengen van een verkeersremmer (plateau) wèl gewenst. De uitslag van een enquête van de dorpsraad bevestigt dit. Gezien de lengte van de straat willen de bewoners graag ook een verkeersremmer aan het begin en aan het eind van de straat. De gemeente geeft aan dat er inmiddels geld beschikbaar is voor herinrichting van het dorpscentrum, incl. het plateau op genoemde kruising. De bewoners worden binnenkort uitgenodigd voor bespreking van dit plan. Andere verkeerszaken in de Hulsterloostraat zijn: - de ’S-bocht’ aan het begin van de straat: de wens om deze toegankelijker te maken en er een veiligere fietsvoorziening aan te brengen; - parkeerverbod hoek Hulsterloostraat/Hombachstraat: verzoek om een gele lijn ter hoogte van café Cecilia te trekken; - overlast verkeerslawaai: verzoek om een nulmeting naar de verkeersintensiteit uit te voeren (mede gezien de verwachte verkeerstoename door het afsluiten van enkele op/afritten van de Expressweg). Overige verkeersveiligheidspunten in Nieuw Namen: Het onderhoud aan wegen en trottoirs moet beter. Dit speelt in algemene zin in relatie tot het onkruid dat op deze manier welig kan tieren. In de Kauterstraat ligt het trottoir slecht na werkzaamheden van de Dethon en is herstel gewenst. Het wegdek van de Vosstraat en de Verboomstraat verkeren in slechte staat. Hierdoor ontstaat wateroverlast na zware regenval. In de Verboomstraat is verder behoefte aan parkeermogelijkheden en in de Vosstraat wordt de aangebrachte verlichting gewaardeerd. Er is behoefte aan een parkeerlocatie voor vrachtwagens. Hierover komt overleg met de gemeente Beveren en er wordt een tijdelijke oplossing gesuggereerd aan de Veerstraat. Rondom de school en in het plan Veerstraat wordt gevraagd om een 30 km zone. Voor het Kerkpad speelt de vraag er een eenrichtingsstraat van te maken, dan wel plaatsing van een bord ‘bestemmingsverkeer’, dan wel de mogelijkheid voor het aanleggen van een draaipunt. Verder moeten aan het Kerkpad wat de bewoners betreft parkeerstroken worden verhard en meer parkeerplaatsen worden aangelegd. In de jeugdenquête worden als verkeersonveilig benoemd: oversteken van de Woestijnstraat naar de Blomweg, bij het Reynaertcollege en bij Haljem. Groen en overige voorzieningen in de openbare ruimte In de straten in Nieuw Namen is meer groen gewenst. De Hombachstraat, Kauterstaat en Hulsterloostraat (dode bomen vervangen) hebben daarbij de hoogste prioriteit. Om de overlast van hondenpoep tegen te gaan willen bewoners een ‘Sac-O-Mat’ geplaatst hebben aan het Nobelplein, Grimbeertplein en Cantecleerplein. Op locaties waar vaak kinderen spelen moeten ‘poepverbodsborden’ worden overwogen. Het bord ‘Nederland’ aan de grens is verdwenen. Bewoners verzoeken dit terug te plaatsen. Er is een wens voor 2 welkomstborden bij de entrees van Nieuw Namen. Na een inventarisatie onder de bewoners voor een ontwerp en tekst, zal de dorpsraad een plaatselijk kunstenaar vragen voor de uitvoering. Gemeenschapscentrum de Kauter

231

Het Gemeenschapscentrum dateert uit 1971. Het is geen vrijstaand gebouw en heeft de volgende ruimten: een grote gymzaal, twee kleinere zalen, een bar/foyer en een berging. De Kauter wordt door (sport)verenigingen uit zowel Nieuw Namen als Kieldrecht gebruikt. Ook de Sint Jozefschool maakt gebruik van de gymzaal. Ouderenbonden houden hier hun activiteiten (volleybal, koersbal, kaarten, toneel, biljart) en verder vinden er in de Kauter regelmatig feesten en vergaderingen plaats. Drie ochtenden in de week biedt het Gemeenschapscentrum onderdak aan de peuterspeelzaal200. Uit het laatste overleg tussen dorpsraden en gemeente en de bewonersavond: De ouderen maken veelvuldig en naar ieders tevredenheid gebruik van De Kauter. Het verzoek om een invalidentoilet is inmiddels ingewilligd.

6

CONCLUSIES NIEUW NAMEN & EMMADORP

Het betreft conclusies op hoofdlijnen, over de meest opvallende en toekomstgerichte thema’s uit de kernbeschrijving. Naast deze conclusies per kern, is er een aparte rapportage met conclusies en aanbevelingen voor de totale nieuwe gemeente Hulst. De gezamenlijke kernbeschrijvingen, het beleidsmateriaal en de gehouden interviews met instellingen vormen hiervoor het basismateriaal. Algemeen uitgangspunt is de toekomstvisie van de nieuwe gemeente Hulst 201. De meest relevante speerpunten voor de kernen zijn: - behoud en waar mogelijk verder versterken van het voorzieningenniveau in de kernen en hiervoor beleid ontwikkelingen, gericht op maatwerk en behoefte. Nieuw Namen is omschreven als kern met een compleet basisvoorzieningenniveau. - behoud van een goed woon- en leefklimaat - een interactieve relatie tussen gemeente en bewoners. Voor Nieuw Namen kunnen enkele basisconclusies worden getrokken: - Nieuw Namen wil een leefbaar en veilig dorp zijn; - Nieuw Namen wil goed openbaar vervoer; - Nieuw Namen wil een leefbaar en sociaal dorp zijn; - Dorpsraad Nieuw Namen: een nieuw dorpsplan; Overkoepelende thema’s zoals woningbouw, woonzorgvoorzieningen voor ouderen, recreatie en toerisme e.d. komen alleen aan de orde in de rapportage voor de totale gemeente. Nieuw Namen: leefbaar en veilig De belangrijkste speerpunten van de bewoners zijn: woningbouw, behoud en uitbreiding van voorzieningen, misschien een servicepunt, een voorziening/activiteiten voor jongeren, verkeersveiligheid en groen. Het thema woningbouw komt terug in de rapportage voor de totale gemeente. Wat opvalt in Nieuw Namen is de wat dubbele houding t.a.v. voorzieningen in Kieldrecht. Aan de ene kant is er de behoefte aan eigen voorzieningen, aan de andere kant maakt men veelvuldig gebruik van het aanbod in Kieldrecht. Aan de ene kant realiseert men zich dat bepaalde voorzieningen niet meer levensvatbaar zijn in Nieuw Namen. Aan de andere kant wil men eigen voorzieningen en ziet men b.v. een servicepunt als ‘het eindstation’. M.a.w. grensoverschrijdend denken is voor Nieuw Namen een redelijke bedreiging. Dit vraagt voor de toekomst aandacht van zowel de gemeente als de dorpsraad. Gekeken zou moeten worden hoe kansen kunnen worden 200 201

Bron: telefonische informatie via de beheerder Ontwikkelingsnotitie Hulst-Hontenisse: visie en missie, dec. 2001.

232

gecreëerd voor voorzieningen, waarbij kwaliteit en bereikbaarheid de belangrijkste uitgangspunten zijn. Ongeacht aan welke kant van de grens ze staan, maar wel rekening houdend met Nederlandse wensen. Een voorbeeld hiervan is de peuterspeelzaal. De keuze voor de Nederlandse peuterspeelzaal in Nieuw Namen moet samen blijven gaan met voldoende kwaliteit (b.v. aantallen kinderen). Kan deze niet meer worden gewaarborgd, dan zijn creatieve oplossingen een must. Er van uitgaand dat een Nederlandse speelvoorziening de voorkeur heeft boven gebruikmaking van een Belgische, kan b.v. ook worden gedacht aan ‘fusie’ met Clinge. Mogelijk kan dit worden gecombineerd met een vervoerssysteem voor de kinderen. Welke oplossingen in de toekomst ook worden gekozen, de belangrijkste uitdaging voor Nieuw Namen ligt in het aftasten van wensen en mogelijkheden en het aanboren voor creatieve oplossingen. ‘Grensoverschrijdend werken’, hetzij naar de Belgische, hetzij naar de Nederlandse kant is daarbij een belangrijke voorwaarde. En misschien kan b.v. een servicepunt in Nieuw Namen een aantrekkelijke invulling krijgen, juist dankzij de nabijheid van te leveren diensten vanuit Kieldrecht. Verkeersveiligheid in algemene zin, jeugdactiviteiten/voorzieningen, en groen zijn bij uitstek punten voor verdere uitwerking tussen de gemeente, waar relevant het waterschap en de dorpsraad. Nieuw Namen: goed openbaar vervoer De bereikbaarheid van voorzieningen met het openbaar vervoer is voor de nabije toekomst een speerpunt in Oost-Zeeuws-Vlaanderen. Met de opening van de tunnel en het verdwijnen van de veerboot zal het openbaar vervoer naar verwachting wijzigen. De concentratie van regionale voorzieningen in Hulst (voortgezet onderwijs, avond/weekendspreekuur huisartsenpost) en Terneuzen (middelbaar onderwijs, huisartsenpost en ziekenhuis) maken voorzieningen voor met name ouderen en jongeren (b.v. voorgezet onderwijs in Goes) slechter bereikbaar. ‘De Bredabus terug over Nieuw Namen’ zou de bereikbaarheid van voorzieningen aanzienlijk verbeteren. Nieuw Namen: leefbaar en sociaal Voor het sociale leven in Nieuw Namen valt het bloeiende verenigingsleven op en het feit dat dit wordt gezien als belangrijke leefbaarheidscomponent. Om het verenigingsleven voor de toekomst te waarborgen, en om b.v. activiteiten als een jeugdsoos op te zetten, kan de gemeente een bijdrage leveren in de vorm van een goed subsidiebeleid en het ontwikkelen van vrijwilligersbeleid. De bevolkingsopbouw in Nieuw Namen is vergeleken met de opbouw van de nieuwe gemeente Hulst iets minder evenwichtig. Bewoners leggen de relatie tussen bevolkingsopbouw, leefbaarheid en woningbouw. De woningbouw in Nieuw Namen is in de afgelopen 20 jaar geleidelijk, maar gestaag geweest met gemiddeld bijna 3 woningen per jaar 202. De relatieve oververtegenwoordiging van de leeftijdsgroep 30 – 44 heeft bijgedragen aan het relatief grote aandeel kinderen tussen 5 – 14 jaar. Mogelijk heeft de woningbouw van de laatste jaren aan deze relatieve verjonging bijgedragen, maar er zijn meer factoren dan woningbouw alleen, die een jonge bevolkingsopbouw kunnen verklaren en garanderen (zie hiervoor de rapportage voor de totale gemeente). Wat verder in Nieuw Namen opvalt – vergeleken met andere kleinere kernen – is het grote aandeel ouderen. Dit terwijl Nieuw Namen b.v. niet over meer seniorenwoningen of andere ouderenvoorzieningen beschikt dan vergelijkbare kleine kernen. Mogelijk speelt hier de nabijheid van voorzieningen in Kieldrecht een rol. 202


233

Dorpsraad Nieuw Namen: een nieuw dorpsplan De dorpsraad is redelijk tevreden over de samenwerking met de gemeente. Het dorpsplan 1989 is grotendeels gerealiseerd en dorpsraad wil graag een nieuw dorpsplan ontwikkelen. Met deze kernbeschrijving heeft de dorpsraad een instrument in handen om verder te werken aan de leefbaarheid van het dorp. Mogelijk kan deze kernbeschrijving fungeren als nieuw dorpsplan. Voor de bewonerswensen uit de kernbeschrijving zou een nieuwe prioriteitenlijst opgesteld moeten worden door de dorpsraad, met terugkoppeling naar de overige bewoners. Vervolgens zou hierover, conform de huidige werkwijze, gemeentelijke besluitvorming plaats moeten vinden met opname van de realiseerbare punten in de meerjarenbegroting. Aanbevelingen: 33. Deze kernbeschrijving benutten als basis voor concretisering van het toekomstige ‘kernenbeleid op maat’. 34. Het verder ontwikkelen van een gezamenlijke visie (gemeente, dorpsraad, verenigingen) op ‘Nieuw Namen leefbaar, veilig en sociaal’. De conclusies bij deze thema’s zijn hiervoor een eerste aanzet. Speciale aandacht daarbij verdient het creëren van kansen als het gaat om grensoverschrijdend werken. 35. Dorpsraad: het opstellen van een nieuwe prioriteitenlijst voor Nieuw Namen door de dorpsraad en besluitvorming hierover door de gemeente. 36. Openbaar vervoer – in welke vorm dan ook - tot speerpunt houden van overleg tussen Connexxion, gemeente, dorpsraden en eventuele overige belanghebbende partijen.

234

KERNBESCHRIJVING OSSENISSE NOORDSTRAAT, ZEEDORP & KREVERHILLE

235

1

INLEIDING

De kernbeschrijving is ingedeeld in drie thema’s: sociaal, economisch en ruimtelijk. Eerst biedt paragraaf 2. een historische blik op de kern. In de sociale paragraaf (par. 3.) komen onder meer de bevolkingsanalyse en het dorps- en verenigingsleven aan de orde. De economische paragraaf (par. 4.) gaat over bedrijven, werkgelegenheid en toekomstige economische ontwikkelingen. De paragraaf ‘ruimtelijk’ (par. 5.) geeft ondermeer een beeld van wonen, voorzieningen en bereikbaarheid. In paragraaf 6. zijn voor Ossenisse conclusies op hoofdlijnen geformuleerd. Deze kernbeschrijving geeft met name een beeld van de leefbaarheid in Ossenisse. Voor Noordstraat, Zeedorp en Kreverhille 203 zijn (cijfermatige) gegevens indien beschikbaar apart vermeld. Informatie van bewoners over de leefbaarheid in de buurtschappen is alleen beschikbaar over enkele thema’s. In de conceptversie van de kernbeschrijvingen waren alle gegevens per kern gerelateerd aan cijfermateriaal voor de gemeente Hontenisse. In deze eindversie zijn de gegevens per kern zoveel mogelijk vergeleken met cijfers voor de nieuwe gemeente Hulst. Of sprake is van vergelijking met de ‘oude’ dan wel met de ‘nieuwe’ gemeente is per onderwerp steeds aangegeven. Wat betreft de jeugdenquête heeft slechts één jongere uit Ossenisse de vragenlijst ingevuld. Deze informatie is niet verwerkt in de kernbeschrijving. De mening van deze respondent wordt wel meegenomen in de conclusies voor de totale jeugdenquête in de eindrapportage voor de nieuwe gemeente Hulst 2

GESCHIEDENIS

Ossenisse bestond als parochie al enkel eeuwen eerder, maar als dorp op de huidige locatie ontwikkelde het zich vanaf 1400. Ossenisse is nooit uitgegroeid tot een groot dorp. Het inwonertal schommelde in vroeger tijden rond de 1000 (de laatste vijf jaar is dat rond de 325). De Ossenissenaren verdienden hun brood vooral in de landbouw en op het water. Als vletschippers voerden zij (schor-)grond en zand aan voor dijkwerkzaamheden. Vóór 1950 had Ossenisse allerlei basisvoorzieningen. Er was een school, een kerk, een bakker en een slager, een kleermaker en verschillende cafés. In de periode 1950 t/m eind jaren ’80 zijn deze allemaal verdwenen. De basisschool verdween b.v. in 1980, omdat het leerlingenaantal was gedaald tot 12. De parochie fuseerde met die van Kloosterzande tot parochie Ter Duinen en de kerk werd gesloten. Van 1814 tot 1936 was Ossenisse een zelfstandige gemeente. 204 3

SOCIAAL

Bevolkingsopbouw Per 1-1-2002 heeft Ossenisse 322 inwoners. De inwoners van Zeedorp (47 personen) zijn hierin meegeteld. De inwoners van Noordstraat en Kreverhille vallen in de gemeentelijke basisadministratie onder Walsoorden. Zij hebben resp. 59 en 51 inwoners. De verdeling over de leeftijdsgroepen is te zien in tabel 1. en figuur 1. Vergeleken met de nieuwe gemeente Hulst zijn de oudere leeftijdsgroepen (60+) in Ossenisse ondervertegenwoordigd, terwijl de oudsten (80+) juist relatief iets meer aanwezig zijn. De meeste jeugden middengroepen zijn relatief iets oververtegenwoordigd. In de periode 1998 – 2002 groeit de bevolking in Ossenisse licht (+2%). Figuur 1: 203 204

Bevolkingspiramide Ossenisse per 1-1-2002 (in relatie tot de nieuwe gemeente Hulst en Nederland)

Onder Kreverhille zijn volgende straten gerekend: Zeedijk, Molenweg, Kalverdijk, Doorndijk, Perkstraat. Website Gemeente Hontenisse en Dorpsplan Ossenisse (1988).

236


Volgens de bewoners bestaat Ossenisse uit een bonte mengeling van autochtonen, import uit België en van boven de rivieren en tweede woningbezitters. Ook ervaren zij Ossenisse qua inwonertal ‘groter dan het zich voordoet’. Door de semi-permanente aanwezigheid van campinggasten op de beide campings bij het dorp, heeft Ossenisse het grootste deel van het jaar zo’n 1000 i.p.v. 322 inwoners. De campinggasten maken gebruik van voorzieningen in Ossenisse. Tabel 1:

Leeftijdsverdeling Ossenisse per 1-1-2002


Ossenisse Aantal 48 44 232 75 24 18 322

% 15 14 72 23 8 6



237

Politieke kleur Het betreft hier een analyse van Ossenisse t.o.v. de ‘oude’ gemeente Hontenisse. Onderstaande verkiezingsuitslagen gaan over Ossenisse, Noordstraat, Zeedorp, Kreverhille en een gedeelte van Walsoorden. Ongeveer de helft van de kiezers uit Walsoorden stemt nl. in Ossenisse, de andere helft in Kloosterzande. Tijdens de Tweede Kamerverkiezingen 1998 stemde Ossenisse het meest CDA, gevolgd door PvdA en VVD. Voor de totale gemeente Hontenisse was dit PvdA, gevolgd door CDA en VVD. In 2002 stemmen Ossenisse en Hontenisse overwegend CDA en LPF. De uitslagen van de gemeenteraadsverkiezingen 1998 laten een ander beeld zien door de dominante rol van ‘lokale partijen’ in de Hontenisser gemeentepolitiek. Progressief Hontenisse heeft in Ossenisse de meeste aanhang. Gemeentebreed is Algemeen Belang de grootste partij. Tabel 2:

Verkiezingsuitslag Ossenisse: Tweede Kamerverkiezingen 1998 en 2002

In percentages: PvdA VVD CDA D66 Groen Links SP LPF Overig Totaal aantal stemmers

Ossenisse 1998 2002 26 7 21 13 31 41 7 2 9 6 2 8 21 4 3 262

322

Gemeente Hontenisse 1998 2002 35 10 22 14 26 41 5 3 6 5 3 5 19 4 3 4527

4961


Tabel 3:

Verkiezingsuitslag Ossenisse: Gemeenteraadsverkiezingen 1998


Ossenisse 17 28 16 40 211

Gemeente Hontenisse 25 31 26 18 4997


Dorps- en verenigingsleven Uit de grote opkomst tijdens de bewonersavond op 18-4-2002 blijkt dat Ossenissenaren betrokken zijn bij hun dorp. Ongeveer 70 bewoners - bijna 22 % van de totale bevolking - waren aanwezig. Zowel de dorpsschouw als deze bewonersavond leverde zeer levendige discussies op over o.m. het verenigingsleven, de kerk, woningbouw en verkeer. Uit de dorpsschouw en beide bewonersavonden: Ossenisse heeft een bloeiend verenigingsleven. Veel bewoners zijn betrokken bij verenigingen en leefbaarheidsactiviteiten, hetzij als deelnemer, hetzij als organisator. Wel zijn de verenigingen bezorgd – de KBO in het bijzonder – over de hoogte van hun subsidie in de nieuwe gemeente Hulst. Een groot deel van deze inkomsten is nl. nodig voor ‘vaste lasten’, zoals de huur van Hof ter Nesse. De gemeente geeft aan dat momenteel een nieuw subsidiebeleidsplan voor de nieuwe gemeente wordt ontwikkeld. Uitgangspunt en verwachting is dat het huidige subsidieniveau gehandhaafd blijft, maar hierover is nog geen uitsluitsel te geven. 238

Tussen de dorpsraad, de KBO en de beheerstichting van Hof ter Nesse wordt gewerkt aan samenwerking bij activiteiten. Als voorbeelden worden genoemd: de kerstviering en een idee voor het vormen van een groep bewoners, die ingeschakeld kan worden voor vervoer van ouderen naar de dokter of het ziekenhuis in noodsituaties. Ook werkt een bewoner een idee uit voor slecht-weer-vervoer-bij-toerbeurt voor de kinderen naar de basisschool in Kloosterzande. Genoemde activiteiten hebben bovendien een link naar de ideeën voor een Servicepunt (zie hieronder). De jeugd van 4 – 20 jaar verdient meer activiteiten. Een belangrijk argument hiervoor is: ‘Zorg dat de jeugd het op Ossenisse leuk blijft vinden, zodat ze hier langer blijven.’ Hof ter Nesse is de plek waar de jeugdactiviteiten georganiseerd kunnen worden. Ook de jeugd van de beide campings rond Ossenisse moet uitgenodigd worden. Dit past tevens bij de algemene behoefte aan meer integratie tussen de campinggasten en de inwoners van Ossenisse. In de zomermaanden organiseren beide campings activiteiten voor de jeugd. Ook de jeugd van Ossenisse gaat daar heen. Tabel 4:

Verenigingen Ossenisse

Verenigingen Ossenisse Dorpsraad Ossenisse Belangen/beroepsorganisaties: Kath. Bond voor Ouderen: KBO Ossenisse ZLTO (inlichtingenadres is Ossenisse) Politieke partijen - lokale afdelingen van CDA, Algemeen Belang, Groot Hontenisse, Progressief Hontenisse. Sociaal-culturele activiteiten:

Carnavalsstichting d’Ossekoppen Culturele Commissie Hontenisse Disco (wordt af en toe georganiseerd) Jeugdactiviteiten op de beide campings (alleen in de zomermaanden) St. Dorpsbelangen Ossenisse (feest/activiteitencomité)


Aerobic Ossenisse Country Line Dance Ossenisse Gaaibolclub De Dwarsliggers Ossenisse Kaartclub Ons Vermaak Ossenisse Schuttersvereniging De Scheldezonen Stijldansen Ossenisse

Bron: Gemeentegids Hontenisse 2002, dorpsschouw en bewonersavonden

Voor de ouderen organiseert de KBO voldoende sporten spelactiviteiten. Ook vanuit de KBO verrichten leden handen spandiensten voor elkaar (b.v. boodschappen doen) en worden ouderen die weinig/niet deelnemen aan activiteiten thuis bezocht. Sociaal isolement in termen van eenzaamheid onder ouderen komt voor, maar men vermoedt in beperkte mate. Het verdwijnen van de kerk en het niet meer organiseren van b.v. bingoavonden heeft aan deze vereenzaming bijgedragen. Nadrukkelijk aangedragen vanuit de ouderen, maar breed in het dorp gedragen is de behoefte om Hof ter Nesse verder te ontwikkelen tot een multifunctioneel centrum. Het dorpshuis moet vaker open en moet een Servicepunt 205 worden voor een aantal basisvoorzieningen. Dit 205

Servicepunten zijn bedoeld om de leefbaarheid te bevorderen in kernen waar veel voorzieningen zijn verdwenen. Via servicepunten kunnen activiteiten en diensten naar eigen behoefte van het dorp worden aangeboden. De provincie Zeeland stimuleert de ontwikkeling van servicepunten. Hiertoe wordt in de loop van 2002 een aantal proefprojecten gestart. Daarnaast hebben de dorpsraad en de gemeente Hulst in Heikant al een servicepunt ontwikkeld.

239

is belangrijk voor de sociale contacten, want het verdwijnen van voorzieningen zoals de kerk en de school en het ontbreken van een (dagelijks geopend) café hebben de ontmoetingsmogelijkheden op het dorp verminderd. Diensten die in het multifunctionele Hof ter Nesse aangeboden moeten worden zijn: bank/postkantoorfunctie, bibliotheek, boodschappen- en medicijnenafhaalpunt, het bieden van een drankje aan toeristen en bewoners (als aanvulling op de openingsuren van het café) enz.. Genoemde diensten sluiten ook aan bij het idee voor vervoer van ouderen en schoolkinderen (zie hierboven) en bij wat de ouderen in Ossenisse aan voorzieningen missen (zie par. Ruimtelijk bij voorzieningen en bereikbaarheid). De gemeente geeft aan dat nader onderzocht moet worden of Servicepunten in meerdere kernen ontwikkeld kunnen worden. Onder meer de resultaten van het project in Heikant worden daarvoor afgewacht. Relatie bewoners - gemeente De Dorpsraad Ossenisse heeft regelmatig contact met de gemeente, het waterschap en 3VO, zowel schriftelijk als via overleg. Het thema infrastructuur staat momenteel het hoogst op de agenda van de dorpsraad. De dorpsraad ervaart de huidige overlegsituatie met de gemeente en het waterschap als opener en begripvoller. In het recente verleden was dit minder positief. Dan werden toezeggingen gedaan, maar ‘er gebeurde vervolgens niks’. De dorpsraadleden begrijpen goed dat afspraken niet gelijk de volgende dag uitgevoerd kunnen worden maar, zegt de dorpsraad: ‘Wees duidelijk en zeg ja of nee, kom na een toezegging met een stukje beleid en zeg wanneer iets wordt uitgevoerd, dan kunnen wij dat weer terugkoppelen naar de bewoners’. Terugkoppeling van de dorpsraad naar de achterban gebeurt ’indien noodzakelijk direkt’, maar in elk geval eens per jaar via een algemene vergadering. Deze wordt gemiddeld door zo’n 45 inwoners bezocht. De dorpsraadleden zien zichzelf als goed bereikbaar en aanspreekbaar voor bewoners door hun aanwezigheid in het dorp en hun deelname aan het verenigingsleven. Wel komt de geloofwaardigheid van de dorpsraad in het geding, doordat tijdens algemene vergaderingen regelmatig gemeld moet worden ‘dat de gemeente er mee bezig is’. Dit gaat dan over toezeggingen die een jaar eerder al aan de bewoners zijn gemeld. Tijdens de dorpsschouw ontstaat het idee dat de dorpsraad de leefbaarheid van het dorp nòg beter zou kunnen behartigen als zij regelmatig zou overleggen met b.v. de KBO, de jeugd en de St. Gemeenschapshuis Hof ter Nesse. De dorpsraad roept verder de bewoners op onderwerpen aan te leveren voor haar beleidsplan. De dorpsraad wil hierin ondermeer de ideeën voor een servicepunt uitwerken (zie bij Dorps- en verenigingsleven). De dorpsraad heeft wensen en ideeën over haar relatie met de nieuwe gemeente Hulst. Allereerst willen de dorpsraadleden van de nieuwe gemeente weten waar hun inspanningen toe leiden, door duidelijkheid te krijgen over de functie en bevoegdheden van een dorpsraad. De dorpsraad ziet haar eigen functie als belangenbehartiger, gesprekspartner, intermediair tussen het dorp en de gemeente, het waterschap enz. De dorpsraad signaleert problemen en verwoordt in algemene zin wat leeft in het dorp. De communicatie hierover met de gemeente moet zo rechtstreeks mogelijk verlopen. ’Wij willen signaleren, te berde brengen en laat dan de bestuurder maar uit de struiken komen met z’n beleid, dan weten we waar we aan toe zijn.’ Hoe die snelle communicatie binnen de gemeentelijke organisatie moet worden gerealiseerd – b.v. via contactambtenaren en dorpenwethouders – laat de dorpsraad in het midden, als het maar om korte lijnen gaat. Door een bewoner wordt geopperd de contactlijnen met het dorp/de dorpsraad te laten lopen via de politieke partijen, ‘die zich hier komen verantwoorden’. Dit sluit enigszins aan bij het fenomeen ‘dorpenraadsleden’, zoals dat in andere gemeenten wel wordt toegepast. Ook wordt gevraagd naar de invloed van dorpsraden op het beleid van de nieuwe gemeente Hulst. De gemeente geeft aan dat kerngericht werken een belangrijk thema is in de toekomstvisie voor de nieuwe gemeente. Het benoemen van een vaste contact240

persoon voor de kernen/dorpsraden één van de uitgangspunten die nog verder uitgewerkt zullen worden. De dorpsraad geeft prioriteit aan inspraak over lokale onderwerpen. Eén van de belangrijkste vindt de dorpsraad de voorzieningen in het dorp. Maar ook over bovenlokale thema’s die van belang zijn voor Ossenisse willen de leden van de dorpsraad meepraten. Als voorbeelden noemen ze toerisme en recreatie, onderwijs en verkeer (b.v. verkeersveiligheid van de Hulsterweg bij Terhole, vanwege het belang voor de eigen schoolgaande jeugd). De dorpsraad wil door gemeente, waterschap enz. worden geïnformeerd in de ontwikkelingsfase van beleid. ‘Niet als mosterd na de maaltijd’, maar in een vroeg stadium, zodat zij hierover een standpunt kunnen innemen. De dorpsraad voelt er wel voor een eigen budget te beheren. Ze willen dit dan inzetten voor leefbaarheid in brede zin en op basis van de prioriteiten in het dorp. Het initiatief van de gemeente voor een overkoepelende vergadering met alle dorpsraden is in Ossenisse goed ontvangen. De dorpsraad kon er z’n verhaal (‘frustraties’) kwijt. Samenwerking met andere dorpsraden ziet Ossenisse vooral op ad-hoc basis, wanneer er krachten gebundeld moeten worden en wanneer er gezamenlijke punten op de agenda staan. Een recent voorbeeld hiervan is de actie voor de rondweg in Terhole, die de dorpsraad Ossenisse heeft ondersteund. Bewoners en gemeentelijke herindeling Een thema dat alleen in de dorpsschouw is besproken. De deelnemers beoordelen de herindeling als overwegend positief. Zij hebben van de nieuwe gemeente de volgende verwachtingen. Een grotere gemeente betekent een betere onderhandelingspositie naar andere overheidsinstellingen en een professioneler bestuur en ambtenarenapparaat. Bundeling van budgetten biedt mogelijkheden voor meer structuur, management, totaalbeleid in Oost-Zeeuws-Vlaanderen. Als bedreiging ziet men de grotere afstand tussen burger en bestuur, d.w.z. vermindering van het huidige persoonlijke contact vanuit de gemeente en minder betrokkenheid vanuit Hulst bij Ossenisse. De zorg rond de hoogte van verenigingssubsidies is al genoemd onder ‘dorps- en verenigingsleven’. Sociale Veiligheid Uit de dorpsschouw en eerste bewonersavond kwamen– vooral indirect - enkele items naar voren over onveiligheidsgevoelens. De gevaarlijke ontsluitingswegen rond Ossenisse (zie par. Ruimtelijk/verkeersveiligheid) creëert een onveilig gevoel in relatie tot de bereikbaarheid voor ziekenauto, brandweer enz. bij calamiteiten. Het gaat niet alleen om noodsituaties in het dorp zelf, maar ook b.v. om rampen op de Westerschelde. Deze situatie zou volgens bewoners een extra argument moeten zijn om de ontsluitingswegen aan te pakken. Ook het gevoel van achterstelling t.o.v andere dorpskernen speelt een rol. Bij de andere dorpen zijn immers in de loop der jaren volwaardige toegangswegen aangelegd. Ook de recente concentratie van de avonden weekenddiensten van huisartsen in Terneuzen206 bevordert het onveiligheidsgevoel, zeker in combinatie met de gevaarlijke toegangswegen. Tenslotte vinden bewoners het verdwijnen van de telefooncel uit het dorp een slechte zaak. Er werd weliswaar ’niet overdreven veel gebruik van gemaakt’, maar voor noodgevallen moet zo’n voorziening in alle kleine kernen beschikbaar zijn. De Ossenissenaren ervaren de sociale controle in hun dorp als ‘gezond en normaal’. Criminaliteit speelt volgens de deelnemers aan de dorpsschouw nauwelijks een rol in Ossenisse. Overlast heeft Ossenisse alleen in termen van stank en scheuren. ‘Als de wind verkeerd staat’ riekt het er kwalijk naar varkensmest (zie de par. Economie) en het vrachtverkeer dat door het dorp rijdt veroorzaakt scheuren in de woning (zie de par. Ruimtelijk / verkeersveiligheid). 206

Zie par. Ruimtelijk bij voorzieningen en bereikbaarheid.

241

Onderwijs Ossenisse heeft geen eigen basisschool meer sinds 1980 (zie ook de par. Geschiedenis). De bewoners vinden dit jammer, maar ervaren dit als een gegeven. ’Als je hier komt wonen, is dat de consequentie.’ De kinderen uit Ossenisse gaan naar de twee basisscholen in Kloosterzande, de Sandeschool (openbaar) en Ter Duinen (rk). Beide scholen hebben als verzorgingsgebied Kloosterzande, Ossenisse en Walsoorden. 4

ECONOMISCH


Ossenisse heeft 27 agrarische bedrijven 207. Naast de landbouw, heeft Ossenisse 16 andere bedrijfsvestigingen. Dit is 1% van de totale bedrijvigheid binnen de nieuwe gemeente Hulst. De horeca is de sector met de meeste vestigingen (4) en de meeste werkgelegenheid. Figuur 2:

Aantal vestigingen Ossenisse per 1-5-2001

16

OVERIGE DIENSTEN

14


12


10


Aantal 8


6

HANDEL EN REPARATIE

4

BOUWNIJVERHEID

2


0 1995 1196 1997 1998 1999 2000 2001

Jaar



De laatste vijf jaar (1997 – 2001) is het aantal vestigingen in Ossenisse verdubbeld van 8 naar 16. Deze groei komt voor rekening van de sectoren handel en reparatie, overige en zakelijke dienstverlening en industrie. Nieuw sinds 1999 is de sector overige diensten (2 vestigingen); nieuw sinds 2000 de sector industrie (één vestiging). In de figuren 3. en 4. wordt de werkgelegenheid opgesplitst in twee categorieën. De eerste betreft de totale werkgelegenheid, inclusief uitzendkrachten. De tweede categorie omvat het aantal personen dat fulltime werkt (15 uur of meer per week), exclusief uitzendkrachten. Figuur 3:

207

Totaal aantal werkzame personen per sector per 1-5-2001 – Ossenisse


242

20


18 16 14 aantal

12 10 8 6 4 2 0 1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

jaar


Het totale aantal personen, werkzaam bij bedrijven en instellingen in Ossenisse is 17. Hiervan werken 12 mensen fulltime (71%). Grootste werkgever is de horeca (9 werknemers), gevolgd door de sector financiële instellingen (3). Per saldo is de werkgelegenheid in de laatste vijf jaar (1997 – 2001) met 1 persoon afgenomen. In de horeca is de werkgelegenheid in 1998 gedaald. Dit heeft vooral te maken met aantallen uitzend- dan wel parttimekrachten; het aantal fulltimers is nl. ongeveer stabiel gebleven (zie figuur 4). Figuur 4:

Aantal fulltime werkzame personen per sector per 1-5-2001 – Ossenisse

14


12


10 aantal


8


6


4

BOUWNIJVERHEID

2


0 1995

1996

1997

1998

1999

jaar

2000

2001



Werkloosheid 208

208


243

In Ossenisse woont 1% van het totaal aantal geregistreerde werklozen in de nieuwe gemeente Hulst (509 per 1-1-2002). Om privacyredenen wordt geen nadere informatie gegeven over leeftijdsgroepen en opleidingsniveaus. Toekomstige economische ontwikkelingen Voor de toekomstige ontwikkelingen van bedrijven heeft de gemeente Hontenisse een ‘beleidsvisie bedrijventerreinen’ vastgesteld209. Hierin is de ruimtebehoefte verkend van binnen de gemeente gevestigde bedrijven. Ook is er in de beleidsvisie voor gekozen om niet bij elke kern in Hontenisse een bedrijventerrein te ontwikkelen, maar accenten te leggen bij de kernen Kloosterzande, Vogelwaarde en Walsoorden wat betreft uitbreidingsmogelijkheden van bedrijven en bedrijventerreinen. De beleidsvisie ligt momenteel (augustus 2002) ter beoordeling bij de provincie. Uit de dorpsschouw: De varkenshouderij, 1,5 km gelegen vanaf het dorp, bezorgt Ossenisse regelmatig stankoverlast (zie par. Sociaal / sociale veiligheid). Daarnaast vinden bewoners dergelijke bedrijven ruimtelijk gezien strijdig met de functie als recreatiegebied (zoals de borden rond Ossenisse aangeven). Tegen de komst van een tweede bedrijf ‘op 150 meter van het dorp’ heeft Ossenisse enkele jaren geleden fel geageerd. De ‘strijd’ is uiteindelijke beslecht in het voordeel van de dorpelingen via een procedure bij de Raad van State, bekostigd door de Ossenissenaren zelf. De gemeente geeft aan dat het bedrijf aan de Langeweg beschikt over de wettelijk vereiste milieuvergunningen. De gemeente ziet nauwgezet toe op naleving en meldt dat er dit jaar nog een illegale gierkelder is gesloopt. Voor milieuhinder bestaat een klachtenregeling. Bij melding van een klacht gaat de gemeente na of wettelijke regels worden overtreden en welke maatregelen eventueel nodig zijn. In de toekomstvisie voor de nieuwe gemeente Hulst is de ontwikkeling van toerisme en recreatie in Oost-Zeeuws-Vlaanderen een belangrijk uitgangspunt. De gemeenteraad van Hontenisse heeft inmiddels een recreatievisie vastgesteld, waarin ook het project ‘Kloosterzande aan Zee’ is opgenomen. Dit idee voor toeristische ontwikkeling van de Kop van Hontenisse is bedacht door ondernemers en de gemeente Hontenisse. ‘Kloosterzande aan Zee’ verbindt Kloosterzande via een kanaal – de huidige N60 en het veerplein – met de Westerschelde. Kloosterzande krijgt volgens het plan een jachthaven met (recreatie-)woningen er omheen en voorzieningen zoals horeca en detailhandel. In de loop van 2002 tekenen de gemeente, de provincie en Rijkswaterstaat een convenant, waarin deze instanties een inspanningsverplichting aangaan voor de verdere ontwikkeling van het project. In het convenant staan centraal: de recreatieve belangen van Hontenisse (met als primaire doelstelling ‘Kloosterzande aan Zee’), natuurcompensatie en –ontwikkeling en waterberging. 210 Uit de dorpsschouw en beide bewonersavonden: De Ossenissenaren beoordelen het ontwikkelen van toerisme en recreatie in Oost ZeeuwsVlaanderen als zeer positief. Toerisme en recreatie geven een positieve impuls aan de leefbaarheid in Ossenisse. De mooie omgeving, de Westerschelde, de twee campings, de drie maneges en het dorp Ossenisse zijn nu al een trekpleister voor toeristen.’Ze praten dan wel over Kloosterzande aan zee, maar Ossenisse ligt al jaren aan zee.’ De bewoners zien de volgende toekomstmogelijkheden voor het gebied rondom Ossenisse. De aanleg van ruiter- en fietspadenroutes. Waar de doorgang van de route wordt belemmerd door privéterrein kan de gemeente met de eigenaar onderhandelen over ‘recht van overpad tegen vergoeding’. Het strandje van Ossenisse moet publieksvriendelijk worden gemaakt door aanleg van een dam, waardoor er ongeacht het getij kan worden gezwommen. Ook in de aanleg van een golfterrein 209 210

Gemeenteraad 30-01-2002. Gemeente Hontenisse en PZC, 12-07-2002.

244

ziet men kansen. Zeker in combinatie met overnachtingsmogelijkheden, b.v. door de bouw van recreatiewoningen bij de twee campings en de bouw van recreatieappartementen in de leegstaande kerk. Het polderlandschap kan aantrekkelijker gemaakt worden. B.v. door uitbreiding van de randbegroeiing rond akkers via een subsidieregeling, door de bollenteelt te stimuleren en door meer groen te plaatsen rondom de varkensstallen aan de Langeweg. Ook het idee voor een strook loofbos en een picknickweide moet alsnog gerealiseerd worden. Dit bos zou zo’n 13 jaar geleden zijn toegezegd in het kader van het kleine kernenbeleid, maar is nooit uitgevoerd. Tijdens de tweede bewonersavond wordt gevraagd of er al subsidie bij de provincie is aangevraagd voor de akkerranden. De gemeente geeft aan dat dergelijke activiteiten via de ZLTO lopen, maar belooft bij de provincie na te trekken of de regeling nog van toepassing is en hoe de regeling werkt. De verkeersveiligheid op de smalle polderwegen rond en binnen de bebouwde kom van Ossenisse verdient – ongeachte de ontwikkeling van toerisme het recreatie – de nodige verbetering. Aan de ene kant heet dit gebied ‘recreatiegebied’, aan de andere kant mag men er 80 km p/uur rijden. Wijziging in 30- en 60-km zones, gecombineerd met ’het fatsoen dat we dan met z’n allen op moeten brengen om dan niet te hard te rijden’ moeten een oplossing bieden. (Zie verder par. Ruimtelijk bij verkeersveiligheid). In het gebied rond en behorend bij Ossenisse zijn twee campings gevestigd, die het overgrote deel van het jaar geopend zijn. De campings bestaan voor het merendeel uit sta-plaatsen. Deze worden vooral bezet door Belgen uit Antwerpen en omgeving, die in het weekend en de zomermaanden de drukte van de stad ontvluchten. Tabel 5:

Toeristische accommodaties Ossenisse



Camping ’t Mussennist (kampeerterrein) Camping De Zeemeeuw (kampeerterrein) Totaal

150


130

0

280

35

Open van/tot maart tot december april tot november

Bron: campings zelf

5

RUIMTELIJK

Ossenisse heeft een combinatie van ring- en lintbebouwing. Het laatste nieuwbouwplan dateert uit het eind van de jaren ’80. Ossenisse heeft geen seniorenwoningen 211. Conform de ‘Beleidsvisie Wonen’, die geldt voor de periode 1999 – 2009, concentreert de gemeente Hontenisse haar schaarse bouwmogelijkheden in de kernen Kloosterzande, Vogelwaarde en – in mindere mate – in Lamswaarde. Als de nieuwe gemeente Hulst dit beleid handhaaft, betekent dit voor Ossenisse dat bouwimpulsen gevonden zullen moeten worden via herstructurering en verbetering van de bestaande woningvoorraad. Herstructurering kan b.v. betekenen dat huurwoningen waar minder vraag naar is/leeg staan, vervangen worden door vrije sector woningen. Verder is op dit moment nog onduidelijk of wijzigingen in het rijks- en provinciebeleid nieuwe bouwmogelijkheden voor de kleine kernen zullen scheppen. 212 211 212

Regionale Zeeuws-Vlaamse Woningbouwvereniging. Gemeente Hontenisse.

245

Speerpunten van de bewoners t.a.v. de ruimte zijn: woningbouw, verkeersveiligheid en behoud en herbestemming van de kerk. Wonen Uit de dorpsschouw en beide bewonersavonden: De inwoners vinden ‘het mooi en goed wonen’ in Ossenisse. De rust, de mooie omgeving, het bloeiende verenigingsleven en de beeldbepalende kerk maken Ossenisse tot een aantrekkelijke woonplaats. De kerk - niet meer als zodanig in gebruik en te koop - moet voor het dorp behouden blijven. Maar het gebouw is tevens een zorgenkindje of zoals een bewoner het typeert: ’De kern van ons dorp is ziek, als er niets aan gedaan wordt gaat de patiënt dood’. De kerk lijdt aan achterstallig onderhoud en dit kan in de nabije toekomst gevaarlijke situaties opleveren voor omwonenden en voorbijgangers. Bewoners pleiten voor een brede oriëntatie bij het vinden van alternatieve bestemmingen (b.v. appartementen, een restaurant, een antiekhandel), ‘als de buitenkant van het gebouw maar behouden blijft’. Ideeën voor invulling zijn tot nu toe afgeketst op bezwaren van de eigenaar (het Bisdom Breda) of van de gemeente. Tijdens de tweede bewonersavond geeft de gemeente aan dat zij bereid is mee te werken aan de verbouw tot 3 à 4 appartementen en een bijdrage te leveren in de kosten van achterstallig onderhoud van de kerktoren. Inmiddels is een koper gevonden, die de kerk zal inrichten als woonhuis met werkruimte, onder de voorwaarden dat de kerk een officiële woonbestemming krijgt en met subsidieverstrekking voor onderhoud van de toren. Over beide neemt de gemeenteraad binnenkort een besluit. 213 Ossenisse heeft een zgn. effectieve woningvoorraad van 154 woningen. Hiervan staan er 69 in de kern en 85 in het buitengebied; verhouding 0,8 : 1. Van de 29 tweede woningen staan er 8 in de kern en 21 in het buitengebied. Het buitengebied van Ossenisse is dus naar aantallen woningen groter dan de kern. Dit komt onder meer doordat de woningen in Zeedorp en Kreverhille onder het buitengebied van Ossenisse vallen. Zeedorp heeft 32 woningen, waarvan 12 tweede woningen. In Kreverhille staan 33 huizen, waarvan 11 tweede woningen. In Noordstraat staan 21 woningen, waarvan één tweede woning. De huizen in Noordstraat worden meegeteld in het buitengebied van Kloosterzande. Tabel 6:

Woningvoorraad Ossenisse kern + buitengebied per 1-1-2001

Effectieve woningvoorraad koop huur 146 8 95% 5%

w.v. leegstand 0


213

Gemeente Hontenisse en PZC 4-10-2002.

246

Tweede woningen


29 16%

183

Uit de dorpsschouw en beide bewonersavonden: Woningbouw is zeer gewenst om Ossenisse leefbaar te houden. De nieuwe gezinnen die de nieuwbouw van eind jaren ’80 hebben opgeleverd voor het dorp toont dit aan. Wens voor de toekomst is de bouw van seniorenwoningen met zorgaanbod en woningen voor de eigen kinderen, zodat ze op Ossenisse kunnen blijven wonen. Er schijnt momenteel in Ossenisse ’behoorlijk wat vraag’ te zijn naar nieuwe woningen. Het tweede woningbezit mag op het huidige niveau blijven, maar mag niet uitbreiden met het oog op de leefbaarheid van het dorp. De prijsontwikkelingen op de woningmarkt hebben de aanwezigheid van tweede woningen in Ossenisse bevorderd. De tweede woningen binnen de dorpskern zijn vooral de kleinere, oudere woningen, gelegen rond de kerk. Voor de Ossenissenaar werden deze huizen ‘te duur verkocht’; voor kopers uit andere delen van Nederland waren ze relatief goedkoop. Om nieuwbouw mogelijk te maken doen de Ossenissenaren twee suggesties. Compensatie van het huidige aantal tweede woningen in de vorm van nieuwbouw. En het eerlijk verdelen van het woningbouwcontingent over alle dorpen in de nieuwe gemeente Hulst, b.v. percentagegewijs, gekoppeld aan het aantal inwoners. Voorzieningen en bereikbaarheid

Ossenissenaren zijn voor alle diensten en levensbehoeften aangewezen op de regio. Boodschappen, gezondheidszorg, kerk en basisonderwijs ‘haalt’ men vooral in Kloosterzande. De afstand Ossenisse – Kloosterzande bedraagt 5,1 km. De beide campings hebben geen kampwinkels, waar men voor boodschappen heen zou kunnen. De supermarkt in Kloosterzande bezorgt ook boodschappen aan huis. Hiervoor brengt zij € 1,13 per klant in rekening. Voor zaken als het middelbaar onderwijs, de overige boodschappen, ziekenhuiszorg en sinds kort ook voor huisartsenhulp ’s avonds en in het weekend, is men aangewezen op Hulst of Terneuzen. De afstand Ossenisse – Hulst is 15 km en Ossenisse – Terneuzen is 26,7 km. Voor cultuur en ontspanning is men naast de eigen regio, ook georiënteerd op ‘de overkant’, Brabant en België. Het openbaar vervoer in Oost-Zeeuws-Vlaanderen zal naar verwachting wijzigen na de opening van de Westerscheldetunnel en het verdwijnen van de veerdienst Perkpolder-Kruiningen. Hierover bestaat nog geen duidelijkheid. De gemeente geeft aan dat zij geen directe zeggenschap heeft in de toekomst van het openbaar vervoer. In gesprekken met de provincie en Connexxion zal de gemeente wensen en knelpunten naar voren brengen en openbaar vervoer is een blijvend aandachtspunt voor de nieuwe gemeente Hulst. Behalve het collectief vervoer heeft Ossenisse geen openbaar vervoer. Wie gebruik wil maken van de bus, fietst eerst 5 km naar de bushalte aan de rand van Kloosterzande. Van daaruit rijden twee buslijnen, één in de richting Terneuzen – Zelzate en via de veerboot naar Goes, één richting Hulst – Breskens en tot het veerplein Perkpolder. Wat betreft de toekomst van het winkelbestand in de gemeente Hontenisse, heeft de gemeente opdracht gegeven voor het ontwikkelen van een detailhandelsnota. Dit onderzoek wordt op dit moment uitgevoerd en heeft tot doel de detailhandelsstructuur in met name de kernen Vogelwaarde en Kloosterzande te verbeteren. Het gemeentehuis in Kloosterzande blijft open. Bewoners kunnen er terecht voor een zo breed mogelijk aanbod van diensten aan een serviceloket 214.

214


247

Tabel 7:

Voorzieningen Ossenisse


Voorzieningen Ossenisse Gemeenschapshuis Hof ter Nesse


Camping (2) Kermis (2 x: Ossenisse, Noordstraat) Kinderspeelplaats Voetbal/tennisveld Manege (3)

Zakelijke diensten:

Café/restaurant Winkel in ruitersportartikelen


Begraafplaats

Bron: Gemeentegids Hontenisse 2002, dorpsschouw en bewonersavonden

Uit de dorpsschouw en beide bewonersavonden: ‘Ossenisse is groter dan het zich voordoet’. Door de aanwezigheid van twee campings met vooral permanente staplaatsen, heeft Ossenisse het grootste deel van het jaar zo’n 1000 inwoners i.p.v. 322. De campinggasten maken regelmatig gebruik van het dorpshuis, de speeltuin, het tennisveld enz.. Deze situatie moet uitgangspunt zijn bij eventuele toekomstige aanpassingen van dit soort voorzieningen. Voorzieningen die bewoners in het algemeen en ouderen in het bijzonder missen zijn b.v. een bank/postkantoorfunctie, bibliotheek, boodschappen- en medicijnenafhaalpunt. Het idee dergelijke diensten in een Servicepunt onder te brengen kwam reeds aan de orde in de par. Sociaal. Ouderen missen ook openbaar vervoer. Het alternatief – de beltaxi – wordt (te) weinig gebruikt, en zou meer gepromoot moeten worden. Bouw van seniorenwoningen in Ossenisse is belangrijk, omdat ouderen noodgedwongen naar Kloosterzande verhuizen wanneer ze niet meer mobiel zijn. Zorgwekkend zijn ook de plannen van de zorgverzekeraar om het 24-uurs zorgaanbod vanuit Woon ZorgCentrum Antonius niet langer aan te bieden aan ouderen in Ossenisse. De gezondheidszorg in de zin van bereikbaarheid van huisartsen is een punt van zorg. De avonden weekenddiensten van de drie huisartsen in de gemeente Hontenisse zijn sinds mei 2002 verplaatst naar het streekziekenhuis in Terneuzen. 215 Bewoners vrezen dat zij door deze grotere afstand, gecombineerd met de slechte toegangswegen (zie bij verkeersveiligheid) te grote risico’s lopen. Voor de jeugd van 4 – 20 jaar ontbreekt het niet zo zeer aan voorzieningen, maar aan het activiteiten (zie reeds in par. Sociaal). In de speeltuin kan men niet optimaal gebruik maken van de toestellen (met name de glijbaan) door harsverlies van een boom. Verkeersveiligheid

In het kader van het project Duurzaam Veilig is door de verschillende wegbeheerders - rijkswaterstaat, provincie, gemeenten en waterschappen - een convenant ondertekend. Doelstelling van het convenant is het drastisch terugbrengen van het aantal verkeersslachtoffers, onder meer via aanpassing van de verkeerscirculatie en snelheidsbeperkende maatregelen. Landelijk 215


248

onderzoek wijst nl. uit dat de ernst van het opgelopen letsel vooral wordt bepaald door de snelheid van een voertuig. Voor de gemeente Hontenisse is Verkeersbureau Van Kleef ingehuurd om inzichtelijk te maken wat gedaan moet worden om aan het convenant te voldoen. Hiertoe behoort onder meer het categoriseren van wegen 216, waartoe inmiddels een categoriseringsplan is opgesteld. Als basis hiervoor gelden maximum snelheden van 30 en 50 km in de bebouwde kom, 60, 80 en 100 km op andere wegen. 217 Uit de dorpsschouw en beide bewonersavonden: De toegangswegen naar Ossenisse in het algemeen en de Grindweg naar Hontenisse in het bijzonder beoordelen de bewoners als gevaarlijk. Deze smalle polderwegen zijn onveilig door de slechte kwaliteit van de weg (smal, veel bochten, kuilen en kapotgereden bermen) in combinatie met het gebruik door vracht- en landbouwverkeer. De wegen zijn gevaarlijk voor fietsers (scholieren, toeristen, trimmers enz.). De beste oplossing zou de aanleg van fietspaden zijn en verlaging van de maximumsnelheid. Dit laatste thema is reeds in de par. Economie bij toerisme en recreatie aangestipt. De situatie op de kruising Lageweg – Hooglandsedijk – Grindweg naar Hontenisse moet worden verbeterd. Deze kruising is gevaarlijk vanwege zachte bermen en onoverzichtelijkheid. De verkeersstroom tussen Ossenisse en Kloosterzande moet kritisch worden bekeken. Sinds de afsluiting van de Stuiverstraat, is de doorgaande route o.m. verplaatst naar de de Zoutlandsedijk. Deze smalle weg met zachte bermen levert gevaarlijke verkeerssituaties op. Bewoners doen de suggestie de Stuiverstraat weer voor verkeer open te stellen. Veel van de bovengenoemde verkeersproblemen gaan over waterschapswegen. De dorpsraad heeft hierover reeds contact met het waterschap, 3VO en de gemeente. Binnen het dorp veroorzaakt het ontbreken van (stukken) trottoir en slecht onderhoud ervan gevaarlijke situaties op voor voetgangers, rolstoelers, kinderwagens enz. Het vrachtverkeer in het dorp, op doorreis naar bedrijven in de buurt, levert niet alleen gevaar op voor de overige verkeersdeelnemers, maar leidt ook tot schade aan de woningen (scheuren a.g.v. trillingen). Algemeen: een bewoner pleit voor totaalvisies van overheden - b.v. een landschapplan en een verkeersveiligheidplan - gekoppeld aan de wensen vanuit de kernen. De gemeente geeft aan dat bovengenoemd verkeersveiligheidsbeleid (Duurzaam Veilig enz.) gebaseerd is op landelijk beleid en een totaalvisie voor heel Zeeuws-Vlaanderen betreft. Ook vanuit de Zeeuwse Vereniging Kleine Kernen werkt men aan visies op ruimtelijke ordening e.d. voor de kleine kernen. Overige ruimtelijke voorzieningen Ossenisse Uit de dorpsschouw en beide bewonersavonden: De beplanting rond het kerkhof - zowel de heg als de bomen – en het Schoolpaadje verdienen beter onderhoud. Het Schoolpad - ’de E10’ zal de gemeente in eigen beheer herstellen. Het wegdek binnen de bebouwde kom verdient verbetering. De slijtlaag die dit jaar is aangebracht heeft voor de slechte stukken weg geen verbetering gebracht. Zwaar verkeer veroorzaakt hinderlijke trillingen in de huizen (zie reeds hierboven). Het voetbal/tennisveld wordt regelmatig gebruikt als parkeerterrein. Dit moet worden tegengegaan. Ook parkeren auto’s op de stoep aan de Lageweg/Weststraat. Bewoners wensen hier aanleg van parkeerhavens.

216


249

Overige ruimtelijke voorzieningen buurtschappen

Uit beide bewonersavonden: De wateroverlast tussen Zeedorp en Ossenisse moet worden aanpakt. Hier is sprake van een slechte afwatering in een sloot, waarschijnlijk als gevolg van een niet functionerende rioolpunt. In Zeedorp wenst men aanleg van enkele parkeerhavens. Enkele inwoners kunnen er hun auto noch op privé terrein noch op de openbare weg kwijt. Het wegdek binnen de bebouwde kom van Zeedorp: idem zoals is verwoord voor Ossenisse. Onderhoud van de trap op de dijk bij Zeedorp is gewenst. De trap is vooral bij slecht weer gevaarlijk door scheefliggende treden. I.v.m. hoge snelheden waarmee wordt gereden, moet er ’vanaf de camping’ een waarschuwingssignaal en zebrapad komen. Aanpassing/vervanging van de openbare verlichting in Zeedorp zal volgens de gemeente in 2003 plaatsvinden. De dorpsraad merkt op dat er een afspraak was dat het dit jaar nog gerealiseerd zou worden. De gemeente is in deze afhankelijk van de planning van Delta Nuts en zal de planningslijst zo spoedig mogelijk naar de dorpsraad opsturen. De vraag komt naar voren of binnen het vervangingsplan voor Zeedorp ook Kruitershoek, de Weststraat en de Weverstraat worden meegenomen. Gemeenschapshuis Hof ter Nesse 218 Het dorpshuis dateert uit 1955. Het is een vrijstaand gebouw en heeft de volgende ruimtes: hal met toiletten en douches, keuken, berging, een vergaderzaal boven en een grote zaal met podium. Het dorpshuis wordt beheerd door een zelfstandige stichting, die verantwoordelijk is voor zowel kleinals grootonderhoud. Alle beheerstichtingen ontvangen een jaarlijkse exploitatiesubsidie. Een eventueel subsidieoverschot mag men behouden. Voor groot onderhoud kan de stichting, het eventuele spaarsaldo aanspreken en indien dit niet beschikbaar of toereikend is, een subsidieverzoek indienen bij de gemeente. Direct grenzend aan het dorpshuis ligt een kinderspeelplaats en een tennis/voetbalveld. Buitenom deze speelplaatsen is het dorpshuis niet ruimtelijk gekoppeld aan andere voorzieningen, omdat deze in Ossenisse eenvoudigweg ontbreken. Het dorpshuis wordt alleen gebruikt door de eigen verenigingen. De KBO organiseert er ouderenactiviteiten, de overige verenigingen kaarten er, doen aan country line dansen, stijldansen, aerobicen er en houden er creatieve avonden. De schietvereniging heeft er zijn thuishaven, in de vakanties worden er kindermiddagen georganiseerd en de verenigingen houden er hun feestjes en jaarvergaderingen. De bewoners bevestigen dit beeld met de opmerking dat Hof ter Nesse de functie heeft van centraal ontmoetingspunt in het dorp. Daarnaast was ook het dorpscafé een ontmoetingsplek. Het café is echter recent verkocht en wordt waarschijnlijk omgevormd tot café-restaurant. Of dit gevolgen heeft voor de ontmoetingsfunctie moet nog blijken. De behoefte van bewoners aan een multifunctioneler Hof ter Nesse en de link met het fenomeen Servicepunten is al aan de orde geweest in de par. Sociaal.

218

Ontleend aan dorpsschouw, bewonersavond en telefonische info via de beheerder.

250

6

CONCLUSIES OSSENISSE

Het betreft conclusies op hoofdlijnen, over de meest opvallende en toekomstgerichte thema’s uit de kernbeschrijving. Naast deze conclusies per kern, is er een aparte rapportage met conclusies en aanbevelingen voor de totale nieuwe gemeente Hulst. De gezamenlijke kernbeschrijvingen, het beleidsmateriaal en de gehouden interviews met instellingen vormen hiervoor het basismateriaal. Algemeen uitgangspunt is de toekomstvisie van de nieuwe gemeente Hulst 219. De meest relevante speerpunten voor de kernen zijn: - behoud en waar mogelijk verder versterken van het voorzieningenniveau in de kernen en hiervoor beleid ontwikkelingen, gericht op maatwerk en behoefte. Ossenisse is omschreven als kern met een beperkt voorzieningenniveau. - behoud van een goed woon- en leefklimaat - een interactieve relatie tussen gemeente en bewoners. Voor Ossenisse en de omliggende buurtschappen 220 kunnen enkele basisconclusies worden getrokken: - Ossenisse wil een leefbaar en sociaal actief dorp zijn; - De Dorpsraad Ossenisse wil een efficiënte samenwerking met overheden. Overkoepelende thema’s zoals woningbouw, woonzorgvoorzieningen voor ouderen, recreatie en toerisme e.d. komen alleen aan de orde in de rapportage voor de totale gemeente. Ossenisse: leefbaar en sociaal actief De belangrijkste ruimtelijke speerpunten van de bewoners zijn: woningbouw, de kerk, voorzieningen in relatie tot de campinggasten, verkeersveiligheid en een Servicepunt. Voor het sociale leven in Ossenisse springt een aantal dingen in het oog. Het bloeiende verenigingsleven (o.m. relatief veel verenigingen gezien het aantal inwoners en een actieve dorpsraad), de behoefte aan jeugdactiviteiten en aan integratie tussen bewoners en campinggasten en de belangrijke sociale component binnen de wens voor een Servicepunt. Ossenisse heeft een sterke sociale basis. Om dit voor de toekomst te behouden kan de nieuwe gemeente twee belangrijke voorwaarden scheppen: een goed subsidiebeleid voor verenigingen en het ontwikkelen van vrijwilligersbeleid. Een kans voor Ossenisse is een Servicepunt c.q. ‘multifunctioneler Hof ter Nesse’. De bewoners hebben ideeën over diensten die zij in dit Servicepunt wensen. Daarnaast heeft een Servicepunt in Ossenisse een belangrijke sociale component in de vorm van een café/ontmoetingsfunctie. Door het ontbreken van winkels, een school, een kerk en een (dagelijks geopend) café is hieraan behoefte. Ook kan bij de ontwikkeling van een Servicepunt de relatie worden gelegd naar de behoefte aan meer integratie tussen Ossenissenaren en gasten van beide campings in de directe omgeving van het dorp. Er is reeds sprake van wederzijds gebruik van voorzieningen/activiteiten en er is de wens tot koppeling van het sociaal en recreatief voorzieningenniveau aan een ‘groot Ossenisse’ van 1000 inwoners (inwoners Ossenisse + campinggasten). Hoewel voorzieningen voor campinggasten in eerste instantie de verantwoordelijkheid is van campinghouders, is er ook sprake van gezamenlijke belangen tussen de recreatieondernemers, de gemeente en de 219

Ontwikkelingsnotitie Hulst-Hontenisse: visie en missie, dec. 2001. In de conclusies wordt gemakshalve alleen over Ossenisse gesproken. Hiermee worden indirect ook de buurtschappen bedoeld.

220

251

bewoners van Ossenisse. Beide recreatieondernemers hebben het belang van behoud en uitbreiding van de klantenkring, de nieuwe gemeente beoogt verdere ontwikkeling van toerisme en recreatie en behoud / verbetering van de leefbaarheid in de kernen en de Ossenissenaren pleiten voor goede voorzieningen en genoemde integratie. In deze gezamenlijke belangen en vanuit het oogpunt van efficiency liggen kansen voor een gezamenlijke aanpak (gemeente, dorpsraad en beide recreatieondernemers) voor toekomstige sociaal-recreatieve voorzieningen. B.v. de ontwikkeling van een Servicepunt zou via een dergelijke co-productie kunnen worden opgepakt. De bevolkingsopbouw in Ossenisse is - t.o.v. de totale gemeente – vrij onregelmatig. Dit komt door de afwisselende over- dan wel ondervertegenwoordiging van leeftijdsgroepen. Een mogelijke verklaring kan te maken hebben met het ontbreken dan wel beschikbaar zijn van (nieuwbouw-)woningen in bepaalde periodes. Bewoners leggen de relatie tussen bevolkingsopbouw, leefbaarheid en woningbouw. De woningbouw in de kern Ossenisse in de afgelopen 20 jaar ligt op gemiddeld 0,5 woning per jaar (in totaal 11 woningen). De bouw heeft zich vooral geconcentreerd in de periode 1993 – 1996 (7 woningen). Voor b.v. het relatief grote aandeel 30 – 34 en 40 – 49 jarigen en (mede) daarmee samenhangend het relatief grote percentage jeugdigen 5 – 19 jaar, kan een link worden gelegd naar genoemde 7 woningen uit de periode 1993 – 1996. Er zijn echter meer factoren dan woningbouw alleen, die een jonge bevolkingsopbouw kunnen verklaren en garanderen (zie hiervoor de rapportage voor de totale gemeente). Wat verder opvalt in Ossenisse is dat de groep 15 – 24 jaar opvallend aanwezig is. Deze leeftijdsgroep vertrekt in het algemeen voor studie naar elders. Opvallend minder aanwezig is de groep 25 – 29, deels resulterend in een relatief klein percentage 0 - 4 jarigen (10 kinderen). Voor de ouderen in Ossenisse is het opmerkelijk dat 60-plussers nadrukkelijk ondervertegenwoordigd zijn, terwijl de groep 80+ relatief weer meer aanwezig is. Wat de eerste groep ouderen betreft is het ontbreken van seniorenwoningen in Ossenisse en de – momenteel nog - gecentraliseerde woonzorg voor ouderen in Kloosterzande de meest logische verklaring. Voor de huidige ouderen organiseert de KBO voldoende activiteiten. Voor de toekomstige – relatief grote - groep ouderen is het activiteitenaanbod een aandachtspunt voor KBO/verenigingen, omdat deze nieuwe ouderen mogelijk behoefte hebben aan andere activiteiten. De beltaxi, die door ouderen weinig wordt gebruikt, verdient meer informatie en publiciteit. Gemeente, KBO en overige vereniging kunnen hierin een rol vervullen. Voor de jeugd heeft Ossenisse onvoldoende activiteiten. In de leeftijdsgroep 5 - 9 heeft Ossenisse 17 kinderen en van 10 – 14 jaar zijn dat er 21. Deze aantallen bevestigen de behoefte aan een jeugdactiviteiten. Verkeersveiligheid en overige ruimtelijke verbeterpunten zijn bij uitstek punten voor verdere uitwerking tussen de gemeente, waar relevant het waterschap, en de dorpsraad. Ossenisse: efficiency voor de dorpsraad

Duidelijkheid en informatie in een vroegtijdig stadium van de gemeente en het waterschap. Dat zijn de grootste wensen van de dorpsraad. Duidelijkheid over wat wel en niet kan worden gerealiseerd en wanneer, zodat de geloofwaardigheid van de dorpsraad naar haar achterban gewaarborgd is. Informatie in de ontwikkelingsfase van beleid, zodat de dorpsraad hier op een efficiënte manier op in kan spelen. Met deze kernbeschrijving heeft de dorpsraad een instrument in handen om verder te werken aan de leefbaarheid van het dorp en een basis te leggen voor de gewenste efficiënte communicatie met de nieuwe gemeente. Voor de bewonerswensen uit de kernbeschrijving zou een pri252

oriteitenlijst opgesteld moeten worden door de dorpsraad, met terugkoppeling naar de overige bewoners. Vervolgens zou hierover gemeentelijke besluitvorming plaats moeten vinden en opname van de realiseerbare punten in de meerjarenbegroting. Deze werkwijze wordt reeds toegepast in de huidige gemeente Hulst.

Aanbevelingen: 37. Deze kernbeschrijving benutten als basis voor concretisering van het toekomstige ‘kernenbeleid op maat’. 38. Het verder ontwikkelen van een gezamenlijke visie (gemeente, dorpsraad, verenigingen) op ‘Ossenisse, leefbaar en sociaal’. De conclusies bij deze thema’s zijn hiervoor een eerste aanzet. 39. Dorpsraad: het opstellen van een prioriteitenlijst voor Ossenisse door de dorpsraad en besluitvorming hierover door de gemeente.

253

BIJLAGE 1. WERK IN UITVOERING OSSENISSE Onderstaand overzicht is aangeleverd door de gemeente Hontenisse. Actiepunten openbare werken Ossenisse De dorpsraad heeft bij het college geïnformeerd naar verschillende werkzaamheden die de afgelopen maanden in Ossenisse e.o. zijn uitgevoerd en werkzaamheden die nog in voorbereiding zijn. In dit kader kan worden meegedeeld dat: 1 2 3 4

5 6

7 8 9

de aanpassing/vervanging van de openbare verlichting in Ossenisse is uitgevoerd voor een bedrag van € 45.000,--; de speeltoestellen nabij het gemeenschapshuis zijn vervangen voor een bedrag van € 12.000,--; de aanpassing/vervanging van de openbare verlichting in Zeedorp zal 2003 plaatsvinden in de periode van eind juni tot eind augustus zijn de navolgende werkzaamheden uitgevoerd; - herstraten trottoirs Kipstraat - herstraten parkeerstrook Kipstraat - verharden parkeervoorziening Kipstraat/Molenpad - aanleg trottoir Lageweg tussen nr. 2 en 2a entree oostzijde Ossenisse (Grindweg/Hooglandsedijk) wordt opgenomen in het categoriseringsplan, bij de uitwerking van e.e.a. zal de dorpsraad worden betrokken; het schoolpad zal worden opgenomen in de meerjarenraming herstraatwerkzaamheden of indien mogelijk worden uitgevoerd in eigen beheer, het onkruid is middels door bespuiting verwijderd en er zullen op korte termijn borden geplaatst worden met de aanduiding om het pad niet als hondenuitlaatgebied te gebruiken; voor de aanleg van een voetgangersvoorziening Langeweg-Weststraat zal nader onderzoek worden verricht; met het Waterschap Zeeuws-Vlaanderen dient nog overleg plaats te vinden omtrent eventueel te plaatsen verkeersspiegels nabij de kruispunten Weststraat/Knuitershoek en Weststraat/Wevestraat (kosten gemeente) en de beplanting nabij het rioolgemaal; in Zeedorp is onlangs op verzoek van enkele bewoners een parkeerhaventje aangelegd met de mogelijkheid om drie auto’s te parkeren.

254

KERNBESCHRIJVING SINT JANSTEEN, KAPELLEBRUG, & ABSDALE

255

1

INLEIDING

De kernbeschrijving is ingedeeld in drie thema’s: sociaal, economisch en ruimtelijk. Eerst biedt paragraaf 2. een historische blik op de kern. In de sociale paragraaf (par. 3.) komen onder meer de bevolkingsanalyse en het dorps- en verenigingsleven aan de orde. De economische paragraaf (par. 4.) gaat over bedrijven, werkgelegenheid en toekomstige economische ontwikkelingen. De paragraaf ‘ruimtelijk’ (par. 5.) geeft ondermeer een beeld van wonen, voorzieningen en bereikbaarheid. In paragraaf 6. zijn per kern conclusies op hoofdlijnen geformuleerd. In de conceptversie van de kernbeschrijvingen waren alle gegevens per kern gerelateerd aan cijfermateriaal voor de ‘oude’ gemeente Hulst. In deze eindversie zijn de gegevens per kern zoveel mogelijk vergeleken met cijfers voor de nieuwe gemeente Hulst. Of sprake is van vergelijking met de ‘oude’ dan wel met de ‘nieuwe’ gemeente is per onderwerp steeds aangegeven. Voor Kapellebrug en Absdale zijn (cijfermatige) gegevens, indien beschikbaar, apart vermeld. Uit de bewonersavond is geen aparte informatie beschikbaar gekomen over deze beide kernen. Wat betreft de jeugdenquête deden in Sint Jansteen 29 jongeren mee, 23 meisjes en 6 jongens. Hiervan wonen 27 respondenten in Sint Jansteen, één in Kapellebrug en één in Absdale. Hun gemiddelde leeftijd is 14 jaar. Gezien het relatief kleine aantal deelnemers dienen hun antwoorden alleen als indicatie voor wat leeft onder jongeren.

2

GESCHIEDENIS

Eind 12de eeuw omvatte het gebied van de kasteelheer van Gent de stad Gent, het land van Waas en de Vier Ambachten, waartoe de stad Hulst en het Hulster Ambacht behoorden. In dit gebied bouwde de Heer van Gent kasteel ‘Steen’, met daarin een kapel toegewijd aan de heilige Sint-Jan. De naam Steen betekende (ook) een stenen huis of toren en daarmee een verdedigbare versterking. De volledige naam van dit gebied luidde: de Vrije Heerlijkheid Sint-Jan ten Steene en Inghelosenberghe. Tot deze heerlijkheid behoorden tevens de polders Wildelanden, Sint-Jansteen, Riet- en Wulfsdijk en Absdale. In de Franse Tijd (1794-1815) werden de meeste oude bestuursinstellingen afgeschaft en vervangen door een 'maire' met 'assessoren' en later de burgemeester, wethouders en raadsleden. Tot 1970 was Sint-Jansteen een zelfstandige gemeente, vanaf dat jaar ging het dorp op in de nieuw gevormde gemeente Hulst. Kerkelijk behoorde Sint-Jansteen vanouds tot het bisdom Gent. Hoe oud de parochie van Sint-Jan-deDoper is, is niet bekend. Zij bestond zeker al ver voor 1648. De parochie behoort nu tot het Samenwerkingsverband Zuidrand, een verband van zeven parochies die alle behoren tot het bisdom Breda. De buurtschap Kapellebrug is ontstaan aan de brug over de Gentsevaart, het water dat eeuwenlang de steden Hulst en Gent verbond. Deze vaart vormde vanouds de scheidslijn tussen de polders Sint-Jansteen en Clinge. In de buurt van de brug werd zo'n vijfhonderd jaar geleden een kapel gebouwd, toegewijd aan O.L. Vrouw ter Eecken. Deze kapel werd eind zestiende eeuw (ten tijde van de godsdienstoorlogen) verwoest en is in 1933 op de oude fundamenten herbouwd. De gemeente Hulst had bij Koninklijk Besluit van 1825 de weg naar SintNiklaas in beheer en onderhoud en mocht er tol heffen. In 1931 werd het beheer overgenomen door het Rijk. In 1970 ging Kapellebrug op in de toen gevormde gemeente Hulst. In het dierenepos ‘Van den Vos Reynaerde’, dat rond het jaar 1200 zou zijn ontstaan, komt de naam Absdale al voor. Deze polder die door de inspanningen van de monniken ontstond, viel tot het jaar 1795 binnen de grenzen van het Hulster Ambacht. De jaren na 1500 werden gekenmerkt door meerdere overstromingen en hernieuwde bedijkingen van de Absdalepolder. Bij de nadering van de 256

Franse troepen in 1672 werd de polder moedwillig onder water gezet. Pas in 1789 werd deze weer ingepolderd. In 1815 kwam de polder bestuurlijk onder de gemeente Sint Jansteen.221

3

SOCIAAL

Bevolkingsopbouw Sint Jansteen Per 1-1-2002 heeft Sint Jansteen 3.319 inwoners. De inwoners van Absdale worden in de gemeentelijke basisadministratie bij de kern Hulst geteld. De verdeling over de leeftijdsgroepen in Sint Jansteen is te zien in tabel 1. en figuur 1. De bevolkingsopbouw komt in grote lijnen overeen met die voor de nieuwe gemeente Hulst. De oudere leeftijdsgroepen in Sint Jansteen zijn relatief iets ondervertegenwoordigd. De jeugd en enkele middengroepen zijn juist relatief iets meer aanwezig. In de periode 1998 222 – 2002 groeit de bevolking in Sint Jansteen met 2%. Figuur 1:

Bevolkingspiramide Sint Jansteen (in relatie tot de nieuwe gemeente Hulst en Nederland)


221 222

Website gemeente Hulst. Bron: Dorpslan 2000

257

Tabel 1:

Leeftijdsverdeling Sint Jansteen per 1-1-2002


Sint Jansteen Aantal % 622 19 477 14 2.236 67 618 19 341 10 120 4 3.319



Bevolkingsopbouw Kapellebrug Per 1-1-2002 heeft Kapellebrug 373 inwoners. De verdeling over de leeftijdsgroepen is te zien in tabel 2. en figuur 2. Vergeleken met de nieuwe gemeente Hulst, zijn de ouderen en de middengroepen in Kapellebrug oververtegenwoordigd. De jeugd is juist relatief minder aanwezig. In de periode 1998 223 – 2002 groeit de bevolking in Kapellebrug met 3%. Figuur 2:

Bevolkingspiramide Kapellebrug (in relatie tot de nieuwe gemeente Hulst en Nederland)


223

Bron: Dorpsplan 2000

258

Tabel 2:

Leeftijdsverdeling Kapellebrug per 1-1-2002


Kapellebrug Aantal % 42 11 56 15 267 72 85 23 50 13 14 4 373



Politieke kleur Het betreft hier een analyse van Sint Jansteen en Kapellebrug t.o.v. de ‘oude’ gemeente Hulst. De inwoners van Kapellebrug stemmen in Sint Jansteen, die van Absdale in Heikant. Tijdens de Tweede Kamerverkiezingen 1998 stemden zowel Sint Jansteen als de totale gemeente Hulst het meest PvdA, gevolgd door VVD en CDA. In 2002 stemmen Sint Jansteen en de gemeente Hulst overwegend CDA en LPF. De uitslagen van de gemeenteraadsverkiezingen 1998 laten een ander beeld zien, mede door de dominante rol van ‘lokale partijen’ in de Hulster gemeentepolitiek. PvdA en CDA hebben in Sint Jansteen de meeste aanhang. Gemeentebreed zijn resp. Groot Hulst/Gemeenschappelijke Belangen en het CDA de twee grootste partijen. Tabel 3:

Verkiezingsuitslag Sint Jansteen en Kapellebrug: Tweede Kamerverkiezingen 1998 en 2002


Sint Jansteen 1998 2002 40 16 25 15 16 34 7 4 5 5 3 4 0 19 0 2 4 1 1.679

1.904


10.557


Tabel 4:

Verkiezingsuitslag Sint Jansteen en Kapellebrug: Gemeenteraadsverkiezingen 1998


Sint Jansteen 23 17 23 4 19 14 1.888

‘Oude’gemeente Hulst 20 15 23 3 26 13 10.506


259

Dorps- en verenigingsleven Tijdens de bewonersavond op 23 september 2002 waren circa 25 inwoners aanwezig. Hier werd de concept-kernbeschrijving gepresenteerd en discussieerden de aanwezige bewoners over thema’s als voorzieningen, verenigingleven, woningbouw, verkeer en werkgelegenheid. Uit de bewonersavond en de jeugdenquête: Het is sociaal gezien mooi en goed wonen in Sint Jansteen. ‘De sociale omgang is goed.’ en ’We hebben een bijzonder goed verenigingsleven.’ De bewoners van Sint Jansteen vinden dat er veel activiteiten worden georganiseerd in de Warande. De medewerkers van het gemeenschapscentrum krijgen hiervoor een compliment. Er is wel behoefte aan meer activiteiten voor ouderen. Genoemd worden: creatieve vorming, een bridgeclub, aerobic, talencursus, en ’evenementen’. Dit aanbod is nu allemaal geconcentreerd in Hulst, maar zou ook in de Warande georganiseerd moeten worden. Over armoede en sociaal isolement heeft men het idee dat dit in Sint Jansteen niet vaker voorkomt dan in de rest van Nederland. Mogelijk is sprake van verborgen armoede onder ouderen, gecombineerd met sociaal isolement ’omdat je dan b.v. ook geen telefoon of auto kunt betalen’ en ’we steeds minder geneigd zijn iets te doen voor de buurman of buurvrouw’. Het gebruik van financiële regelingen, b.v. bijzondere bijstand en kwijtschelding van gemeentelijke belastingen, wordt door de gemeente gestimuleerd. Bewoners geven echter ook belemmeringen aan: veel ouderen schamen zich om de gemeente om een tegemoetkoming te vragen en ouderen worden soms behandeld als een klein kind. Om de drempel te verlagen suggereert men informatie en diensten over dit onderwerp aan te bieden, georganiseerd door de ouderen zelf via een servicepunt. (zie verder par. Ruimtelijk/voorzieningen en bereikbaarheid). Tabel 5:

Verenigingen Sint Jansteen, Kapellebrug en Absdale 224

Verenigingen Sint Jansteen / Kapellebrug / Absdale Katholieke Bond van Ouderen, afdeling Sint Jansteen Belangen/beroepsorganisaties Katholieke Vrouwenorg. van de NCB, afdeling Sint Jansteen Stichting Dorpsraad Sint Jansteen Stichting Ondernemers Klankbord

224


Charitas-instelling Sint Jansteen Parochie H. Johannes De Doper Sint Jansteen


Boerenkapel De Rattenband Dameskoor Sint Jansteen Gregoriaans Herenkoor Sint Jansteen Jaarmarktcomité Sint Jansteen Oranjecomité Sint Jansteen Ouderenkoor De Herfstklanken Percussiegroep Steenslag Rooms-katholieke Fanfare St. Jan Stichting Buurtschap Absdale Stichting Evenementen Sint Jansteen e.o. Stichting Steens Carnaval Theatergroep ‘t Soeffleurke Toneelvereniging Camere van Rhetorica St. Jan ten Steene Vrouwenvereniging ZKV, afdeling Sint Jansteen

Sportverenigingen (sport en ontspan-

Biljartvereniging Den Ouden Arend Body Gymclub Sint Jansteen

Indeling van de verenigingen naar kern heeft plaatsgevonden op basis van het contactadres in de Gemeentegids 2002. Hierdoor kan het voorkomen dat niet alle verenigingen zijn toebedeeld aan de juiste kern.

260

ning):

Damesgymnastiekclub Vlug en Lenig Dierentraining Aura Duivenvereniging De Snelle Duif Postduivenvereniging De Zwaluw Schuttersvereniging St. Jan Tennisclub Smash The Road Rats Sint Jansteen Voetbalvereniging Steen Wielercomité De Sporters Zwemvereniging Watervrienden De Kikkers

Bron: Gemeentegids gemeente Hulst 2002, Website gemeente Hulst, bewonersavond

Van de jeugd die meedeed aan de jeugdenquête (29) is driekwart lid van een vereniging. De meeste van een sportvereniging, een deel (ook) van een andere vereniging, zoals de scouting. Het merendeel is lid van een vereniging in de kern Hulst. De helft van de deelnemers mist mogelijkheden voor vrijetijdsbesteding in Sint Jansteen. Het gaat daarbij vooral om sportvarianten. De jeugd ontmoet elkaar vooral op school, in het uitgaansleven, op de vereniging en op straat. Plaatsen waar ze elkaar in Sint Jansteen ontmoeten zijn b.v. de speeltuin, het parkje en Plein de Mate. Toch zeggen bijna alle jongeren dat Sint Jansteen geen of onvoldoende ontmoetingsplaatsen voor hen heeft. Alle deelnemers wonen in Sint Jansteen naar hun zin. Als top 5 van meest positieve kenmerken van Sint Jansteen komt uit de jeugdenquête naar voren: rust, gezelligheid, de Meermarkt, leuke feesten, iedereen kent elkaar. En als top 5 van meest negatieve kenmerken van Sint Jansteen: ‘er is niet veel te doen’, weinig winkels, verkeersdrukte, ‘niet veel verenigingen’, te veel verkeersdrempels. Uit de bewonersavond: Over de jeugdenquête zeggen de bewoners dat het beeld over deelname aan verenigingen in Hulst wordt vertekend door de hoge deelname van meisjes aan de enquête. Voor meisjes is er in Sint Jansteen nl. weinig te doen. De inwoners bevestigen het beeld uit de jeugdenquête over onvoldoende ontmoetingsplaatsen. De jeugd van 12-16 jaar verdient activiteiten via b.v. een jeugdsoos en een jongerenontmoetingsplek (JOP). Belangrijk argument hiervoor is: ‘Zorg dat de jeugd het op Sint Jansteen leuk blijft vinden, zodat ze hier langer blijven’. Twee jaar geleden had Sint Jansteen een eigen jeugdsoos. Er heeft toen een publicatie in de krant gestaan dat Hulst een jeugdsoos zou krijgen voor 14 tot 18 jarigen. ‘Toen hadden we hier gelijk leegloop. Nou is het al 2 jaar verder, maar in Hulst is nog niets op poten gezet. En wij zijn de jeugd kwijt.’ Voor de JOP zie par. Ruimtelijk/voorzieningen en bereikbaarheid. De gemeente geeft aan dat er voor het eind van het jaar een jeugdsoos in Hulst moet zijn. Voor Sint Jansteen moet dan ’een stuk vernieuwing besproken zijn’. Relatie bewoners - gemeente Uit het laatste overleg tussen dorpsraad en gemeente, de bewonersavond en de jeugdenquête: In haar contact met de gemeente mist de dorpsraad ’het serieus meedenken van de gemeente’, over b.v. de behoefte aan een bibliotheek en aan een verkeerscirculatieplan. Hierover wordt al jaren met de gemeente gesproken, maar de dorpsraad ervaart geen vorderingen. Terugkoppeling van de dorpsraad naar de achterban gebeurt ‘indien noodzakelijk direct en dan hebben we toch 100 mensen binnen’, maar in elk geval eens per jaar via een algemene vergadering. De dorpsraadleden zien zichzelf als goed bereikbaar en aanspreekbaar voor bewoners. Wel vindt de dorpsraad het vervelend dat zij vaak moet aangeven ‘ dat de gemeente er mee bezig is’. B.v. in het geval van toezeggingen of dringende vragen van bewoners. Verder doet de dorpsraad een oproep aan bewoners om actief te worden in de dorpsraad. ‘Het is vaak een kwestie van lange adem, maar toch wel dankbaar werk.’

261

Als wensen en ideeën over haar relatie met de nieuwe gemeente Hulst wil de dorpsraad ‘duidelijke korte lijnen zodat we concrete antwoorden krijgen op onze vragen’. Verder wil de dorpsraad graag tijdig en volledig worden geïnformeerd. Dit zijn voorwaarden om haar taak als belangenbehartiger, gesprekspartner, intermediair tussen het dorp en de gemeente goed te kunnen uitvoeren. De dorpsraad geeft prioriteit aan inspraak over lokale onderwerpen. In de laatste bijeenkomst tussen de dorpsraad en de gemeente (juli 2002) is de gemeente verzocht ‘een poging te ondernemen om de wijken dorpsraden nog meer gewicht te geven in het gemeentebestuur’. De rol van dorpsraden moet beter uitgedragen worden door de gemeente. Hierdoor wordt het belang van dorpsraden duidelijk en dit is nodig om bewoners actief te krijgen in de dorpsraad. Ook het budget voor dorpsraden moet worden verhoogd. Uit de jeugdenquête blijkt dat 9 jongeren zouden willen meepraten met de dorpsraad of de gemeente. Bewoners en gemeentelijke herindeling Reactie van Stichting Gemeenschapshuis De Warande op de toekomstvisie van de nieuwe gemeente Hulst: De beheerstichting benadrukt dat de kernpunten leefbaarheid, wonen, werken, recreëren en het kernenbeleid niet alleen ’prachtige doelstellingen’ mogen zijn, maar dat het vooral gaat om ’de intentie en opvattingen om plannen ook daadwerkelijk te willen uitvoeren en daar energie en daadkracht in te steken’. In de afgelopen jaren/decennia heeft men dat te weinig ervaren, vanwege het verdwijnen van voorzieningen in de kernen en de daarbij gebruikte argumenten van b.v. bezuinigingen, efficiëncy en centralisatie. Stichting De Warande geeft de nieuwe gemeente de volgende aanbevelingen mee: - Wonen en zorg: meer aandacht voor de uitgangspunten in de provinciale Regiovisie ‘Zorg voor Ouderen’. - Streekplan: advies aan de werkgroep die het huidige streekplan evalueert ’om Sint Jansteen te ontkoppelen van de woonkern Hulst-Sint Jansteen’. Koppeling draagt niet bij aan een volledig voorzieningenniveau in Sint Jansteen. - Relatie gemeente – burgers: bewoners zo vroeg mogelijk bij ontwikkelingen betrekken, zodat men niet ‘voor voldongen feiten wordt geplaatst’. De ondersteuning van de initiatiefgroep ‘Realisatie Woonzorgcentrum Sint Jansteen’ voortzetten en uitbreiden. Alle stukken m.b.t. de gemeentebegroting (incl. de beheerstaken) ter inzage leggen in de gemeenschapshuizen. - Onderwijs: aandacht voor betere aansluiting tussen het Nederlandse en Belgische hoger onderwijs, zodat studenten dichter bij huis kunnen studeren (hoger opgeleiden behouden voor de regio); - Grensoverschrijdende samenwerking op het gebied van sport/cultuur/jeugdwerk: waarom samenwerking met Harelbeke, terwijl en meer en betere mogelijkheden zijn. Sociale veiligheid Uit de bewonersavond: De bewoners vragen aandacht voor vandalismebestrijding. Er is een goede samenwerking vanuit de dorpsraad met de wijkagent, maar men wil ook graag een schooladoptieplan in Sint Jansteen. Dit wordt opgestart, zodra de politie hiervoor tijd beschikbaar heeft. Aan de gemeente wordt een ‘lik op stuk beleid’ gevraagd. Na vernieling van elementen uit de openbare ruimte moet directe reparatie volgen. De borden bij Neckerman b.v. ’hangen er vaak half uit; dat werkt als een rode lap op een stier’. Onderwijs Uit de bewonersavond: 262

Bewoners geven aan dat in Sint Jansteen behoefte is aan naschoolse opvang en uitbreiding van kinderopvang, gekoppeld aan de basisschool (brede school). De gemeente geeft aan dat is gekozen voor een gezamenlijke kinderopvangvoorziening voor Hulst en Sint Jansteen, gevestigd in ‘de driehoek’. De kinderen uit Sint Jansteen zijn nodig om het vereiste volume te halen. De beëindiging van de stimuleringsregeling kinderopvang per 2004 maken het realiseren van een aparte kinderopvang in Sint Jansteen zeer lastig. Wel wil de gemeente meedenken over andere vormen van een brede school, b.v. de peuterspeelzaal een stevige basis geven en buitenschoolse opvang in de school. Financiële mogelijkheden zijn er als Sint Jansteen het initiatief neemt voor aansluiting bij Stichting Pardoes. Sint Jansteen heeft één basisschool, de Inghelosenberghe. Ook de kinderen uit Kapellebrug en Absdale gaan veelal naar deze school. Uit tabel 6. blijkt dat het leerlingenaantal in de afgelopen 4 jaar is afgenomen met 27 (-8%). Deze daling concentreert zich in de schooljaren 1998-1999 en 2000-2001. Het aandeel ‘doelgroepleerlingen’ 225 is in Sint Jansteen 24% 226. Binnen de totale gemeente Hulst bestaat dit percentage ‘doelgroepleerlingen’ voor het overgrote deel uit kinderen uit gezinnen met laag opgeleide ouder(s) (maximaal vbo-onderwijs), enkele kinderen uit culturele minderheidsgroepen met laagopgeleide ouder(s) en enkele kinderen met ouders die een rondtrekkend bestaan leiden. D.w.z. dat de vierde categorie, schipperskinderen, niet is vertegenwoordigd in Hulst. Tabel 6:

Leerlingaantallen Sint Jansteen 1998 - 2001

Basisschool Inghelosenberghe

01-10-01 304

01-10-00 318

01-10-99 312

01-10-98 331


4

ECONOMISCH

Bedrijvigheid en werkgelegenheid De landbouw buiten beschouwing gelaten 227, heeft Sint Jansteen 150 en Kapellebrug 62 vestigingen. Sint Jansteen heeft daarmee 10% van de totale bedrijvigheid in de nieuwe gemeente Hulst, Kapellebrug 4%. De sector handel en reparatie heeft in beide kernen de meeste vestigingen, samen ruim 29% van het totale aantal. In de laatste 5 jaar is het aantal vestingen in Sint Jansteen met 13 en in Kapellebrug met 15 gestegen. Deze toename is vrij gelijkmatig verdeeld over de grotere sectoren.

225


263

Figuur 3:

Aantal vestigingen Sint Jansteen per 1-5-2001

160

OVERIGE DIENSTEN

140


120

ZAKELIJKE DIENSTVERLENING Aantal

100


80

HORECA 60


40

NUTSBEDRIJVEN

20

INDUSTRIE

0 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 Jaar



Figuur 4:

Aantal vestigingen Kapellebrug per 1-5-2001

70


60

ONDERWIJS

Aantal

50


40

VERVOER/OPSLAG/COMMUNICATIE 30


20


10

INDUSTRIE 0 1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

Jaar



De onderstaande figuren 5. en 6. geven een beeld van de totale werkgelegenheid, inclusief uitzendkrachten. De figuren 7. en 8. omvatten het aantal personen dat fulltime werkt (15 uur of meer per week), exclusief uitzendkrachten. Het totale aantal personen, werkzaam bij bedrijven en instellingen in Sint Jansteen en Kapellebrug is 1.325. Hiervan werken er 917 in Sint Jansteen en 408 in Kapellebrug. In Sint Jansteen werken 773 personen fulltime (84%); in Kapellebrug 313 (77%).

264

Figuur 5:

Totaal aantal werkzame personen per sector per 1-5-2001 - Sint Jansteen

1000


900 800


700


aantal

600 500

VERVOER/OPSLAG/COMMUNICATIE HORECA HANDEL EN REPARATIE

400 300 200


100 0 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001


jaar


In Sint Jansteen is de sector vervoer/opslag/communicatie de grootste werkgever en biedt 447 personen een betaalde baan. De sector handel en reparatie volgt met 102 werknemers. In de laatste 5 jaar (1997-2001) is de werkgelegenheid in Sint Jansteen met 18 personen gestegen (2%), en is daarmee redelijk stabiel gebleven.. Figuur 6:

Totaal aantal werkzame personen per sector per 1-5-2001 - Kapellebrug

450

OVERIGE DIENSTEN

400


350


aantal

300


250


200


150


100

BOUWNIJVERHEID

50


0 1995

1996

1997

1998

1999

2000

jaar

2001



In Kapellebrug is de sector handel en reparatie de grootste werkgever (203 medewerkers). De industrie volgt met 111 personen. In de laatste 5 jaar (1997-2001) is de werkgelegenheid in Kapellebrug per saldo met 56 personen gestegen (16%). Deze toename is met name gerealiseerd in de sectoren handel/reparatie (+70 werknemers) en overige diensten (+10). De werkgelegenheid in de industrie is in dezelfde periode gedaald (-19 personen).

265

Figuur 7:

Aantal fulltime werkzame personen per sector per 1-5-2001 - Sint Jansteen

900

OVERIGE DIENST EN GEZONDHEIDS- EN WELZIJNSZ. ONDERWIJS OPENBAAR BEST UUR EN OVERH ZAKELIJKE DIENST VERLENING FINANCIELE INST ELLINGEN VERVOER/OPSLAG/COMMUNICAT IE HORECA HANDEL EN REPARAT IE BOUWNIJVERHEID NUT SBEDRIJVEN INDUST RIE DELFST OFFENWINNING VISSERIJ

800 700

aantal

600 500 400 300 200 100 0 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 jaar


Figuur 8:

Aantal fulltime werkzame personen per sector per 1-5-2001 - Kapellebrug

350 300

aantal

250 200 150 100 50 0 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 jaar



Uit de jeugdenquête: van de 29 deelnemers wil bijna iedereen gaan studeren; slechts 2 jongeren willen direct na de middelbare school gaan werken. Ruim een derde denkt later werk te vinden in Zeeland / Zeeuws-Vlaanderen. Ook ruim een derde wil elders in Nederland of in het buitenland aan de slag. Werkloosheid 228 In Sint Jansteen en Kapellebrug samen woont 14% van het totaal aantal geregistreerde werklozen in de nieuwe gemeente Hulst (509 per 1-1-2002). Kapellebrug kent een dermate klein percentage, dat hieronder om privacyredenen alleen uitspraken worden gedaan voor Sint Jansteen en Kapellebrug samen.Wat betreft leeftijd is er een vrij regelmatige spreiding van de 228


266

werkloosheid over de leeftijdscategorieën 15 t/m 64 jaar. Ruimt 90% van de werklozen is 25 jaar of ouder. Ruim 80% heeft als opleidingsniveau maximaal MBO/VWO. De afgelopen 5 jaar is de werkloosheid in Sint Jansteen/Kapellebrug met ruim 25% gestegen. Toekomstige economische ontwikkelingen Uit de bewonersavond: Naar inschatting werken de meeste inwoners van Sint Jansteen resp. binnen de gemeente Hulst, in de Kanaalzone en in België. Over de toekomstige economische ontwikkelingen in Oost-Zeeuws-Vlaanderen zijn de bewoners niet positief gestemd. De komst van de Westerscheldetunnel leidt er mogelijk toe dat bepaalde bedrijfsactiviteiten verdwijnen. Over de huidige bedrijvigheid in Sint Jansteen oordelen de bewoners positief, zij het dat het wel veel verkeersoverlast met zich meebrengt. Men heeft het idee ’dat er een race van vrachtwagens en andere voertuigen ’s avonds laat door de straten wordt gehouden’. Met name tussen 22.00 en 23.00 uur. Gepleit wordt om te streven naar bedrijfsverplaatsingen. Dit moet echter niet de vorm aannemen van ‘wegpesten’. ‘We moeten er wel rekening mee houden dat bedrijfsverplaatsingen ook gevolgen kunnen hebben voor de werkgelegenheid. Die twee zullen toch mooi op elkaar afgestemd moeten worden.’ Daarom moet worden gekozen voor passieve in plaats van actieve bedrijfsverplaatsing. ’Op een moment dat een bedrijf er aan denkt om uit te breiden, op dat moment denken we dat ze gestimuleerd moeten worden om ergens anders te komen zitten.’ Kleinschalige detailhandel in Sint Jansteen moet meer gestimuleerd worden. Dit hangt weliswaar af van de initiatieven van ondernemers zelf, maar de gemeente moet hiervoor ook goede randvoorwaarden scheppen. Geopperd wordt om het beoogde woonzorgcomplex te combineren met kleinschalige detailhandel. Over Neckerman wordt nog gezegd dat het geen fraai gebouw is. In de toekomstvisie voor de nieuwe gemeente Hulst is de ontwikkeling van toerisme en recreatie in Oost-Zeeuws-Vlaanderen een belangrijk uitgangspunt. Uit de bewonersavond: Oost-Zeeuws-Vlaanderen heeft een al een heleboel aantrekkelijke kanten in zich voor toerisme en recreatie. De combinatie van musea, natuur, Hulst als vestingstad, de sterke punten van Sint Jansteen en het verhaal van de Vos Reynaerde bieden mogelijkheden die uitgewerkt moeten worden. Sint Jansteen en omgeving heeft ook nu al recreatieve mogelijkheden.‘We hebben mooie fietsen wandelpaden, we hebben de Schommeling, de Clingse bossen’. Voor de toekomst pleiten de bewoners voor uitbreiding van zowel dag- als de verblijfsrecreatie in/rond Sint Jansteen. In de ideeën voor dagrecreatie ligt een link naar de oorsprong als vlasstreek. Over dit thema zijn al musea in Koewacht en Heikant. In Sint Jansteen werd vroeger textiel gemaakt. Er is nog een voormalige fabriek in het dorp, die tot museum kan worden omgevormd. ‘Dat is de fabriek van Vermandel. Deze draait al jaren niet meer, maar alle machines staan er nog.’ Mensen die er gewerkt hebben kunnen er misschien rondleidingen geven. Voor de ontwikkeling van verblijfsrecreatie doen de bewoners de suggestie gebruik te maken van ‘een subsidieproject om landbouwgronden om te zetten in recreatieve bestemmingen’. Als invulling kan b.v. gedacht worden aan de bouw van 30 tot 40 recreatiebungalows. Campings ontbreken in de directe omgeving en veel hotelkamers in de buurt zijn permanent bezet door tijdelijke werknemers van bedrijven in de regio. ‘Er moet hier iets naartoe komen. We hebben een hartstikke mooi gebied. Straks ligt Sluis aan zee en Kloosterzande ligt aan zee en Hulst ligt in de Saeftinghe, dat schiet ook niet op’.

267

5


Plattegrond Sint Jansteen en omstreken

Wonen Het meest recente nieuwbouwproject in Sint Jansteen is het plan voor de wijk de Mate. Dit project is in 1999 afgerond en betrof 45-50 nieuwbouwwoningen. Woningbouw in Kapellebrug had in de afgelopen jaren alleen een incidenteel karakter. In de komende jaren zal deze aanpak worden voortgezet. Voor de toekomstige bouwmogelijkheden in Sint Jansteen is een ‘vlekkenonderzoek’ in voorbereiding. Doel hiervan is te bekijken op welke plaatsen incidentele woningbouw kan plaatsvinden. Voor de nabije toekomst staat de bouw van een nieuw woonzorgcomplex in Sint Jansteen hoog op de agenda. Momenteel werken de gemeente Hulst, woningbouwcorporatie RZVW, St. Curamus en St. Thuiszorg een aantal aspecten van dit project uit, b.v. het vinden van een geschikte locatie. 229 Momenteel heeft Sint Jansteen 68 seniorenwoningen. 230 Uit de bewoneravond: De inwoners vinden het mooi en goed wonen in Sint Jansteen, onder meer vanwege het voorzieningenniveau, de mooie kerk, de polders met z’n mooie vergezichten en met de herinrichting van het Martje van Wardje heeft St. Jansteen een leuk centrum gekregen. De kern Sint Jansteen heeft een zogenaamde effectieve woningvoorraad van 1.408 woningen. Hiervan staan er 1.397 in de kern en 11 in het buitengebied, verhouding 127:1. Van de 3 tweede woningen staat er 1 in het buitengebied. In vergelijking met de situatie 4 jaar geleden is de totale woningvoorraad per saldo toegenomen met 56 woningen. Het aantal huurwoningen is afgenomen met 75 (19%), terwijl het aantal koopwoningen met 134 (14%) is gestegen.

229

230

Bron: Gemeente Hulst Regionale Zeeuws-Vlaamse Woningbouwvereniging.

268

De woningen in Absdale worden meegeteld in de woningvoorraad van de kern Hulst, maar behoren niet tot het buitengebied van Hulst. Absdale heeft 63 woningen, waarvan 5 tweede woningen. Tabel 8:

Woningvoorraad Sint Jansteen kern + buitengebied per 1-1-2001

Effectieve woningvoorraad koop huur w.v. leegstand 1.093 315 18 78% 22%

Tweede woningen


3 0,2%

1.411


De effectieve woningvoorraad in Kapellebrug bedraagt 135. Alle woningen staan in de kern, net als beide tweede woningen. De situatie met 4 jaar geleden is vrijwel identiek. De totale woningvoorraad is per saldo met 1 woning afgenomen. Het aantal huurwoningen is met 2 gestegen, terwijl het aantal koopwoningen met 2 is teruggelopen. Er is tevens 1 tweede woning minder. Tabel 9:

Woningvoorraad Kapellebrug + buitengebied per 1-1-2001


Tweede woningen


2 1,5%

137


Uit het dorpsplan, de laatste bijeenkomst tussen dorpsraad en gemeente, de bewonersavond en de jeugdenquête: Zowel uit het dorpsplan 2000 als de laatste bijeenkomst van de dorpsraad met de gemeente (juli 2002) blijkt dat bouwmogelijkheden, renovaties en of andersoortige aanpassingen actuele onderwerpen blijven. De dorpsraad stelt ‘dat het bouwen van woningen van levensbelang is voor een kern en dat door de komst van nieuwe gezinnen de levensvatbaarheid van een kern wordt gegarandeerd’. Tijdens de bewonersavond wordt gesteld dat de kern Sint Jansteen – de bebouwde oppervlakte - groot genoeg is. Lege plekken moeten wel opgevuld worden via inbreiding. De bouw van een woonzorgcomplex met 70 - 80 eenheden in Sint Jansteen heeft grote instemming van de bewoners. ’Ook voor de oudere mensen hier op het dorp, die moeten hier kunnen blijven wonen.’ Van de deelnemers aan de jeugdenquête wil bijna de helft later in Sint Jansteen blijven wonen, iets meer dan de helft wil elders gaan wonen. Voorzieningen en bereikbaarheid Sint Jansteen heeft een redelijk aanbod aan basisvoorzieningen (winkels, huisarts, tandarts enz.). Daarnaast zijn de inwoners voor b.v. gezondheidszorg (apotheek, avonden weekenddiensten van huistsen, ziekenhuis ), culturele activiteiten en middelbaar onderwijs veelal aangewezen op Hulst en Terneuzen. 231 De afstand Sint Jansteen – Hulst bedraagt 2,6 km en Sint Jansteen - Terneuzen is 26,9 km. De afstand Kapellebrug - Hulst is 3,9 km en de afstand Kapellebrug - Terneuzen 24,9 km. De afstand Absdale - Hulst is 4,1 km en de afstand Absdale Terneuzen bedraagt 21,0 km. Het openbaar vervoer in Oost-Zeeuws-Vlaanderen zal naar verwachting wijzigen na de opening van de Westerscheldetunnel en het verdwijnen van de veerdienst Perkpolder-Kruiningen. 231


269

Hierover bestaat nog geen duidelijkheid. Momenteel heeft Sint Jansteen een rechtstreekse verbinding naar Hulst (lijn 7, reistijd 9 minuten). Naar Terneuzen kan men niet rechtstreeks, wel via een overstap in Hulst op lijn 1 naar Terneuzen (totale reistijd 59 minuten). Absdale is bereikbaar met de lijnen 1 (Breskens-Perkpolder) en 5 (Hulst-Oostburg). 232 Op of via Kapellebrug rijden geen bussen van Connexxion, wel van de Belgische vervoersmaatschappij ‘De Lijn’. Dit betreft de lijnen 22, 42 en 43. Bepaalde diensten sluiten aan op de lijndiensten van Connexxion 233. De bereikbaarheid van voorzieningen voor de jeugd is getoetst via de jeugdenquête. Naar school (Hulst) nemen bijna alle deelnemers de fiets. Uitgaan doet de jeugd vooral in Hulst en Kloosterzande en in mindere mate in België en naar ‘de soos’. Uitgaan doen de deelnemers vooral per fiets en soms met de auto. Datzelfde geldt voor het vervoer naar de (sport)vereniging. Voorzieningen in Sint Jansteen vinden de meesten goed bereikbaar. Tabel 10:

Voorzieningen Sint Jansteen, Kapellebrug en Absdale

Voorzieningen Sint Jansteen / Kapellebrug / Absdale Gezondheidszorg en oude- Dierenkliniek EHBO Sint Jansteen renvoorzieningen: Praktijk voor Fysiotherapie (2x) Huisarts Stichting Tragel (diverse locaties in Sint Jansteen) Tandartsenpraktijk Thuiszorg Zeeuws-Vlaanderen, locatie Sint Jansteen Kerken

Rooms-katholieke kerk, St. Jansteen O.L. Vrouw ter Eecken Kapel, Kapellebrug


Basisschool Inghelosenberghe Modevakschool Peuterspeelzaal De Wiemelhoek


Gemeenschapscentrum De Warande Stichting de Zonnebloem, afdeling Sint Jansteen


Accommodatie muziek- en schuttersvereniging Bibliobus Meander Kermis (Absdale, Kapellebrug en Sint-Jansteen) Muziekstudio Klavier Sportcomplex Sint Jansteen

Zakelijke diensten

Postagentschap Sint Jansteen Rabobank (N.B. het betreft geen compleet overzicht van diensten)


Begraafplaats (rk)


232 233

Bron: Connexxion Bron: Dorpsplan 2000

270

Uit de bewonersavond en de jeugdenquête: Positief waarderen de bewoners de herinrichting van het Martje van Wardje, waardoor Sint Jansteen een echt centrum heeft gekregen. Er schijnen plannen te zijn voor een tweede plein bij de kerk. Een verzoek aan de gemeente om dan wel te zorgen dat dit plein ’bij het centrum getrokken wordt, zodat we niet 2 verschillende centrums krijgen’. De gemeente geeft aan dat beide pleinen visueel in elkaar over zullen lopen. Daarnaast mist men in Sint Jansteen een aantal voorzieningen Bewoners hebben wensen voor een servicepunt in de Warande. Als functies voor het servicepunt zien de bewoners een ‘digitaal informatiepunt’ zoals op Heikant en het aanbieden van informatie en diensten aan ouderen, b.v. gericht op gebruikmaking van financiële voorzieningen (bijzondere bijstand, kwijtschelding van gemeentelijke belastingen enz.; zie par. Sociaal/dorps- en verenigingsleven). Zeker nu er een woonzorgcomplex bijkomt met 70 - 80 eenheden. De bewoners missen recreatieve voorzieningen in Sint Jansteen. Er is b.v. behoefte aan een bibliotheekvoorziening, een kleinschalig dependance van de bibliotheek in Hulst. ‘Daar praten we al jaren over. Volgens de landelijke norm hebben we schijnbaar recht op een nevenvestiging. Toen we het laatste keer als dorpsraad vroegen aan het bestuur van de bibliotheek bleek dit anders te zijn’. De bibliobus, die één keer per week Sint Jansteen bezoekt, vinden de bewoners geen alternatief. Een leeszaal, zou ’een stap op weg naar een bibliotheek’ kunnen zijn. De gemeente geeft aan dat is gekozen voor één centrale bibliotheekvoorziening in Hulst om kwaliteit te kunnen leveren en de bibliotheek als kenniscentrum te kunnen ontwikkelen. Beide kunnen in een nevenvestiging niet worden gegarandeerd, ‘en dan red je het op de langere termijn niet’. Naast een bibliotheekvoorziening – zo geven de bewoners aan - is er ‘dringend behoefte aan een goede sportzaal’ in Sint Jansteen, ook bedoeld voor gebruik door de omliggende dorpen. De huidige kleine sportzaal ’voldoet niet meer aan de eisen van deze tijd’. En naast het overdekte Zwembad Reynaertland is er behoefte aan een buitenbad. In de zomer is dat een gemis. In de jeugdenquête vinden de meeste deelnemers dat Sint Jansteen onvoldoende ontmoetingsplaatsen en onvoldoende voorzieningen voor hen heeft. Onder meer een zwembad, jeugdactiviteiten/disco en een ‘graffitiplek’, behoren tot de wensen. Dit beeld werd bevestigd tijdens de bewonersavond, met de suggestie een jeugdsoos en een jongerenontmoetingsplek (JOP) te realiseren. De behoefte aan een jeugdsoos is reeds in de par. Sociaal/dorps- en verenigingsleven aan de orde geweest. Over een JOP worden de volgende opmerkingen gemaakt. De jeugd hangt nu rond in een speeltuintje en heeft zelf een hangplek gecreëerd in de Heerstraat. Dit stuit op bezwaren bij bewoners. Bij het realiseren van een JOP of nieuwe activiteiten is de eigen inbreng van de jeugd erg belangrijk. Ook wordt nog opgemerkt dat er gebrek is aan repetitieruimte voor bandjes in en om Hulst en dat een lokale omroep leuk zou zijn voor de jeugd. Voor de kleine kinderen is het fijn dat sinds een paar jaar bijna elke wijk een speelvoorziening heeft. In de oudere wijken zijn de speeltuintjes de laatste jaren verbeterd. Sommige voorzieningen behoeven echter nog aandacht, ‘als je kijkt naar de Wilhelminastraat waar de speelgelegenheid voor de kinderen wat aan de minne kant is.’ Over het huidige openbaar vervoer in Sint Jansteen is men tevreden. De bewoners hopen dat deze goede busverbinding blijft. Verkeersveiligheid Uit het dorpsplan, het laatste overleg tussen dorpsraad en gemeente, de bewonersavond en de jeugdenquête: Zowel uit het dorpsplan 2000 als de laatste bijeenkomst van de dorpsraad met de gemeente (juli 2002), blijkt dat verkeersproblematiek in al zijn vormen een actueel onderwerp blijft.

271

Tijdens de bewonersavond wordt aangegeven dat de verkeers(on)veiligheid in Sint Jansteen toeneemt. Er is behoefte aan duidelijkheid over de plannen voor een verkeerscirculatieplan. Bewoners vragen de dorpsraad regelmatig over de ontwikkeling ervan: ‘Wij vragen ons af, waar blijft het verkeerscirculatieplan? We hebben daar als dorpsraad al zo vaak over gesproken met de gemeente en we hebben nog nooit iets gezien. Het wordt wel eens tijd dat dit naar buiten komt.’ In dat plan zouden onder meer de volgende zaken moeten worden opgelost. De verkeersoverlast van vrachtwagens van en naar bedrijven in Sint Jansteen. In dit kader is ook aandacht nodig voor de afsluiting van afritten aan de Expresweg en de gevolgen hiervan voor Sint Jansteen. Als de gelegenheid zich voordoet moeten bedrijven verplaatst worden (zie reeds par. Economie). Aanpak van het parkeerprobleem in de Wilhelminastraat. De dorpsraad heeft hiervoor al een oplossing aangedragen, nl. het instellen van een parkeerverbod voor de eerste 50 meter vanaf café de Kroon. Verplaatsing van drankenhandel Pluym en op die plek een parkeergelegenheid maken. Aanpak van de verkeersonveiligheid rondom de school. B.v. de oversteekplaatsen bij de school moeten veiliger en het is een verkeerschaos bij het halen en brengen van de kinderen. Mogelijk biedt een parkeerverbod, een woning naast de school aankopen t.b.v. parkeergelegenheid of verplaatsing van de ingang van de school een oplossing. Het parkeer- en stopprobleem geldt ook voor Gemeenschapshuis de Warande. Een parkeerverbod instellen bij de school zou echter bij De Warande de problemen alleen maar vergroten. De gemeente geeft aan dat verplaatsing van de schoolingang al jaren geleden is overwogen, maar dit zou een te grote verkeersdruk voor de woonwijk achter de school opleveren. Vervolgens is de Wilhelminastraat heringericht. Dit biedt enig soulaas, maar het op grote schaal kinderen met de auto naar school brengen is niet alleen een verkeers- maar vooral ook een gedragsprobleem. Een bewoner geeft als suggestie de aanpak op een Vlissingse school. Daar wordt i.s.m. de politie een snelle doorstroom van auto’s voor de school bevorderd met de slogan ’stop and go’ , gecombineerd met bekeuren voor wie niet meewerkt. De optie ‘aankoop woning t.b.v. parkeerplaats’ is volgens een woordvoerder van de school niet reeël. Deze ruimte is nl. hard nodig voor uitbreiding van de school. Hoe het er voor de school uit gaat zien wordt in oktober 2002 in het college van B&W uitgediscussieerd. Tenslotte een overzicht van de overige verkeerspunten. Geen verkeersdrempels op doorgaande wegen, onder meer vanwege een goede doorgang voor hulpdiensten. Vóór de reconstructie van de Brouwerijstraat zouden de eerst de drempels in de Geslechtendijk weggehaald worden. Dit is niet gebeurd. Hulst heeft gevaarlijke punten voor met name de schoolgaande jeugd en de ouderen die naar b.v. De Lieve gaan. Dit geldt voor het kruispunt Zoutestraat/Glacisweg, voor de Ijzerenhandweg en voor de binnenstad van Hulst. Een parkeerplaats voor vrachtwagens in Sint Jansteen is niet nodig; op het industrieterrein is plaats genoeg. De locaties van de glasbakken zijn niet verkeersveilig. Sint Jansteen moet 30-km zone worden. In de jeugdenquête ervaren bijna alle deelnemers verkeersonveilige punten op hun route naar school. Het meest genoemd zijn: het centrum van Hulst, de kruising bij het Reynaertcollege (druk en onoverzichtelijk), de weg bij de stuntmarkt en het kruispunt Koolstraat / Glacisweg. Groen Uit het laatste overleg tussen dorpsraad en gemeente: De wens voor uitwerking van ideeën voor een voortuinenwedstrijd, bedoeld om inwoners te motiveren hun tuinen te verfraaien. Gemeenschapscentrum De Warande en accommodatie muziek- en schuttersvereniging De Warande dateert uit 1920. Het is een vrijstaand gebouw en heeft de volgende ruimten: een grote zaal die gesplitst kan worden, een kleine zaal, een aparte biljartzaal, een keuken, berging en bar. Tevens is er een peuterspeelzaal in het gebouw gevestigd. Het gemeenschapscentrum wordt daarnaast nog door circa 40 verenigingen benut. Gebruikers zijn onder andere de 272

EHBO-vereniging, het Gregoriaans herenkoor, de Stichting Kreatieve Vorming, postzegelvereniging Het land van Hulst, de dorpsraad, de jeugdsoos en toneelvereniging Camere van Rhetorica St. Jan ten Steene. Ook de KBO organiseert hier regelmatig activiteiten voor haar leden: handwerken, biljarten, zang, bingo, kaarten, volksdansen en schieten. De Warande wordt ook benut als locatie voor vergaderingen, carnaval en feesten. Uitvaartsamenkomsten vinden alleen plaats als de plaatselijke horeca geen ruimte heeft. De stichting die De Waranda beheert heeft op eigen initiatief computers aangeschaft en is i.s.m. Seniorweb gestart met computerlessen voor ouderen. 234 Uit de bewonersavond: Naast de Warande is er de accommodatie voor de muziek- en schuttersvereniging aan de Tragel. Dit is een multifunctioneel gebouw. De repetities van de fanfare, de percussiegroep en de boerenkapel vinden er plaats. Er worden muziekuitvoeringen verzorgd door de plaatselijke muziekverenigingen en door gastgezelschappen. De schuttersvereniging maakt gebruik van het gebouw voor haar schietingen. Van april tot oktober kunnen ook de jeugd en beginners er het schieten op de staande wip leren.

6

CONCLUSIES SINT JANSTEEN, KAPELLEBRUG, ABSDALE

Het betreft conclusies op hoofdlijnen, over de meest opvallende en toekomstgerichte thema’s uit de kernbeschrijving. Naast deze conclusies per kern, is er een aparte rapportage met conclusies en aanbevelingen voor de totale nieuwe gemeente Hulst. De gezamenlijke kernbeschrijvingen, het beleidsmateriaal en de gehouden interviews met instellingen vormen hiervoor het basismateriaal. Algemeen uitgangspunt is de toekomstvisie van de nieuwe gemeente Hulst 235. De meest relevante speerpunten voor de kernen zijn: - behoud en waar mogelijk verder versterken van het voorzieningenniveau in de kernen en hiervoor beleid ontwikkelingen, gericht op maatwerk en behoefte. Sint Jansteen is omschreven als onderdeel van de ‘dragende kern’ Hulst/Sint Jansteen en als kern met een volledig voorzieningniveau. Kapellebrug is omschreven als kern zonder basisvoorzieningen met een woon/werk functie. - behoud van een goed woon- en leefklimaat - een interactieve relatie tussen gemeente en bewoners. Voor Sint Jansteen enz. 236 kunnen enkele basisconclusies worden getrokken: - Sint Jansteen enz. wil een leefbaar, veilig en sociaal actief dorp zijn; - de dorpsraad wil een betere samenwerking met de gemeente; Overkoepelende thema’s zoals woningbouw, woonzorgvoorzieningen voor ouderen, recreatie en toerisme e.d. komen alleen aan de orde in de rapportage voor de totale gemeente. Sint Jansteen enz.: leefbaar, veilig en sociaal De belangrijkste speerpunten van de bewoners zijn: woningbouw, een servicepunt, voorzieningen voor vrijetijdsbesteding en verkeersveiligheid. Woningbouw is een onderwerp dat terugkomt in de rapportage voor de totale gemeente. Een kans voor Sint Jansteen is een servicepunt. De bewoners hebben ideeën welke diensten zij in 234

Bron: Telefonische informatie via de beheerder Ontwikkelingsnotitie Hulst-Hontenisse: visie en missie, dec. 2001. 236 Met Sint Jansteen enz. wordt bedoeld Sint Jansteen, Kapellebrug en Absdale. De conclusies hebben in directe zin vooral betrekking op alleen Sint Jansteen. 235

273

het servicepunt wensen en dat dit b.v. gevestigd zou kunnen worden in het dorpshuis. E.e.a. zou verder uitgewerkt kunnen worden via de dorpsraad en de gemeente, mede op basis van de ervaringen met een dergelijke voorziening in Heikant en Clinge. Sint Jansteen heeft behoefte aan meer voorzieningen voor vrijetijdsbesteding en wil daarbij los van Hulst worden gezien. Het gemeentelijk beleid beoogt een volledig voorzieningenniveau voor Sint Jansteen en beschouwt Sint Jansteen als onderdeel van de ‘dragende kern Hulst/Sint Jansteen’. De wensen in Sint Jansteen gaan deels om zaken die alleen centraal in de kern Hulst worden aangeboden (b.v. bibliotheekvoorziening, zwembad, bepaalde creatieve en sportieve activiteiten). Door met name drie factoren lijkt over genoemde vrijetijdsvoorzieningen een spanningsveld ‘centraal – decentraal’ te zijn ontstaan. Ten eerste de bevolkingsomvang van Sint Jansteen – tweede grote kern van de nieuwe gemeente Hulst – die de behoefte aan voorzieningen legitimeert. Daarnaast de geografische nabijheid van voorzieningen in Hulst. En daar tegenover de behoefte in Sint Jansteen aan zoveel mogelijk eigen voorzieningen. Deze situatie verdient zowel aparte aandacht in de verdere en integrale ontwikkeling van het kernenbeleid als in de communicatie tussen gemeente en bewoners/dorpsraad van Sint Jansteen. (Zie ook de rapportage voor de totale gemeente). Een andere wens gericht op vrijetijdsbesteding, is een voorziening voor de jeugd. Met 198 aankomende jongeren (nu 5 – 9 jaar) en 214 10 – 14 jarigen is dit een aandachtspunt voor de korte termijn. Datzelfde geldt voor de verkeersveiligheid. Door de specifieke situatie in Sint Jansteen (veel bedrijvigheid, de ligging van een grote basisschool en het dorpshuis aan een doorgaande weg enz.) is de vraag om een verkeerscirculatieplan begrijpelijk. Dit - blijkbaar al zo lang toegezegde plan en de situatie rond de jeugdsoos verdienen uitwerking tussen de gemeente en de dorpsraad. Voor het sociale leven in Sint Jansteen springt een aantal dingen in het oog. Het bloeiende verenigingsleven, de behoefte aan activiteiten voor de jeugd (zie hierboven) en aan meer activiteiten voor ouderen en betere voorlichting aan ouderen over financiële regelingen. Dit laatste punt zou georganiseerd kunnen worden via een servicepunt (zie hierboven). Het thema ‘armoede’ komt terug in de rapportage voor de totale gemeente. De bevolkingsopbouw in Sint Jansteen komt in grote lijnen overeen met die van de nieuwe gemeente Hulst. Bewoners leggen de relatie tussen (een jonge) bevolkingsopbouw, leefbaarheid en woningbouw. De woningbouw in Sint Jansteen is in de afgelopen 20 jaar gestaag geweest met gemiddeld 25 woningen per jaar 237. In Sint Jansteen zijn alle middengroepen (30 – 59 jaar) en de jeugd ruim- dan wel oververtegenwoordigd. Voor deze relatief jonge bevolkingsopbouw kàn er een relatie bestaan met de constante woningbouw in Sint Jansteen. Een vergelijking met Kapellebrug nuanceert het geheel. Ook daar zijn de middengroepen ruim aanwezig, zelfs ruim oververtegenwoordigd, maar de jeugd is er sterk ondervertegenwoordigd en er is gemiddeld één woning per jaar gebouwd. Hoe het ook zij, er zijn meer factoren dan woningbouw alleen, die een evenwichtige bevolkingsopbouw kunnen verklaren en garanderen (zie hiervoor de rapportage voor de totale gemeente). De ondervertegenwoordiging van de oudere leeftijdsgroepen zal met de bouw van het woonzorgcentrum tot het verleden behoren. Sint Jansteen zal in de toekomst meer vergrijzen. Dorpsraad Sint Jansteen: een betere samenwerking met de gemeente De Dorpsraad Sint Jansteen wil van de gemeente: serieuzer worden genomen, tijdig en volledig worden geïnformeerd en een beter uitgedragen rol van dorpsraden. Met deze kernbe237


274

schrijving, gecombineerd met haar nog recente dorpsplan, heeft de dorpsraad een instrument in handen om een basis te leggen voor een goede communicatie met de nieuwe gemeente en verder te werken aan de leefbaarheid van het dorp. Voor de bewonerswensen uit de kernbeschrijving en de resterende punten uit het dorpsplan 2000 zou een nieuwe prioriteitenlijst opgesteld kunnen worden door de dorpsraad, met terugkoppeling naar de overige bewoners. Vervolgens zou hierover, conform de huidige werkwijze, gemeentelijke besluitvorming plaats moeten vinden met opname van de realiseerbare punten in de meerjarenbegroting. Deze werkwijze wordt reeds toegepast in de huidige gemeente Hulst.

Aanbevelingen: 40. Deze kernbeschrijving benutten als basis voor concretisering van het toekomstige ‘kernenbeleid op maat’. 41. Het verder ontwikkelen van een gezamenlijke visie (gemeente, dorpsraad, verenigingen) op ‘Sint Jansteen leefbaar, veilig en sociaal’. De conclusies bij deze thema’s zijn hiervoor een eerste aanzet. 42. Dorpsraad: het opstellen van een nieuwe prioriteitenlijst voor Sint Jansteen door de dorpsraad en besluitvorming hierover door de gemeente.

275

276

KERNBESCHRIJVING TERHOLE

277

1

INLEIDING

De kernbeschrijving is ingedeeld in drie thema’s: sociaal, economisch en ruimtelijk. Eerst biedt paragraaf 2. een historische blik op de kern. In de sociale paragraaf (par. 3.) komen onder meer de bevolkingsanalyse en het dorps- en verenigingsleven aan de orde. De economische paragraaf (par. 4.) gaat over bedrijven, werkgelegenheid en toekomstige economische ontwikkelingen. De paragraaf ‘ruimtelijk’ (par. 5.) geeft onder meer een beeld van wonen, voorzieningen en bereikbaarheid. In paragraaf 6. zijn voor Terhole conclusies op hoofdlijnen geformuleerd. In de conceptversie van de kernbeschrijvingen waren alle gegevens per kern gerelateerd aan cijfermateriaal voor de gemeente Hontenisse. In deze eindversie zijn de gegevens per kern zoveel mogelijk vergeleken met cijfers voor de nieuwe gemeente Hulst. Of sprake is van vergelijking met de ‘oude’ dan wel met de ‘nieuwe’ gemeente is per onderwerp steeds aangegeven. Wat betreft de jeugdenquête deden in Terhole 4 jongeren mee, 3 meisjes en 1 jongen. Hun gemiddelde leeftijd is 14 jaar. Gezien het kleine aantal deelnemers dienen hun antwoorden alleen als indicatie voor wat leeft onder jongeren.

2

GESCHIEDENIS

Terhole ligt aan de van oudsher bestaande verbindingsweg tussen Hulst en Kloosterzande. Het dankt zijn ontstaan aan de plaatselijke zoutziederijen. Het zout werd gewonnen uit met zeewater doordrenkt veen, dat zich overal in de ondergrond bevindt. Terhole was een deel van de parochie Hulst, maar werd in 1920 een zelfstandige parochie met een eigen, bescheiden zaalkerk. Deze kerk is in eerste instantie gebouwd als noodkerk, maar is nooit meer vervangen. Terhole is altijd een klein dorp gebleven, maar had wel een aantal basisvoorzieningen, zoals een basisschool, een bank, zo’n 8 cafés, een paar kruideniers, een verfwinkel en een schildersbedrijf. In 2001 sloot de laatste kruidenierszaak. De basisschool, regelmatig balancerend op de grenzen van z’n bestaansrecht, heeft het tot nu toe steeds gered. De school werd in de 19e eeuw net buiten de kern gebouwd als openbare lagere school en was bedoeld voor Terhole en de wijde omgeving. Later is dit de huidige r.k. basisschool Tervliet geworden, maar de locatie is nog altijd dezelfde. 238

3

SOCIAAL

Bevolkingsopbouw Per 1-1-2002 heeft Terhole 509 inwoners. De verdeling over de leeftijdsgroepen is te zien in tabel 1. en figuur 1. Vergeleken met de nieuwe gemeente Hulst is Terhole ongeveer even grijs. Daarnaast zijn in de jongere- en in de middengroepen enkele leeftijdscategorieën relatief onder- dan wel oververtegenwoordigd. Binnen de gemeente Hontenisse is Terhole de kern met de grootste bevolkingsgroei in de periode 1998 – 2002: +11%.

238


278

Figuur 1:

Bevolkingspiramide Terhole per 1-1-2002 (in relatie tot de nieuwe gemeente Hulst en Nederland)


Tabel 1:

Leeftijdsverdeling Terhole per 1-1-2002


Terhole Aantal 97 67 332 90 67 13 509

% 19 13 65 18 13 3



Politieke kleur Het betreft hier een analyse van Terhole t.o.v. de ‘oude’ gemeente Hontenisse.Tijdens de Tweede Kamerverkiezingen 1998 stemden zowel Terhole als de totale gemeente Hontenisse het meest PvdA, gevolgd door CDA en VVD. In 2002 stemt Terhole overwegend CDA, LPF en PvdA, terwijl voor Hontenisse totaal een meerderheid geldt van CDA en LPF. De uitslagen van de gemeenteraadsverkiezingen 1998 laten een ander beeld zien door de dominante rol van ‘lokale partijen’ in de Hontenisser gemeentepolitiek. Zowel in Terhole als gemeentebreed is Algemeen Belang de grootste partij.

279

Tabel 2:

Verkiezingsuitslag Terhole: Tweede Kamerverkiezingen 1998 en 2002 Terhole


1998 40 17 24 9 7 2 2

2002 16 9 39 2 8 5 19 1 1

318

353


4961


Tabel 3:

Verkiezingsuitslag Terhole: Gemeenteraadsverkiezingen 1998


Terhole 29 35 20 16 310



Dorps- en verenigingsleven Uit de grote opkomst tijdens de bewonersavond op 16 april 2002 blijkt dat Terholenaren betrokken zijn bij hun dorp. Ongeveer 70 bewoners - bijna 14 % van de totale bevolking - waren aanwezig. Zowel de dorpsschouw als deze bewonersavond leverden levendige discussies op over o.m. verkeersveiligheid, voorzieningen en verenigingsleven. Uit de dorpsschouw, beide bewonersavonden en de jeugdenquête: Terhole heeft met z’n 15 verenigingen – voetbal, muziekvereniging, zangkoor, KBO enz. een bloeiend verenigingsleven. De voetbal (4 jeugden 3 seniorenelftallen) en de muziek hebben ook veel leden van buiten Terhole. Dit zijn veelal (kinderen van) oud-inwoners. Bewoners benadrukken het belang en behoud van het bloeiende verenigingsleven. Wel maakt het dorp zich zorgen over de toekomst van de verenigingen. Ten eerste hun positie binnen de nieuwe gemeente Hulst. Houden de verenigingen b.v. hun huidige subsidies? Een groot deel van deze inkomsten is nl. nodig voor ‘vaste lasten’, zoals huur van het dorpshuis. En kan b.v. de voetbalvereniging blijven voortbestaan of zullen er voetbalvelden vervallen en moeten er clubs worden samengevoegd? Tweede punt van zorg is het ontbreken van voldoende vrijwilligers voor bestuursfuncties. Als iemand stopt is het moeilijk om nieuwe mensen te krijgen. Er zijn nu veel vrijwilligers met dubbelfuncties. Diverse verenigingen hebben reeds gesproken over een idee van samenwerking – onderling hulp - tussen besturen. Nieuwe inwoners van Terhole worden nadrukkelijk gevraagd meer te participeren in het verenigingsleven, als deelnemer, maar ook in bestuursfuncties.

280

Tabel 4:

Verenigingen Terhole

Verenigingen Terhole Kath. Bond voor Ouderen – Terhole Belangen/beroepsorganisaties: Kath. Plattelands Jongeren Lamswaarde/Terhole Kath. Vrouwenorganisatie - Terhole NL Hartstichting, afd O Z-Vl – Terhole Politieke partijen - lokale afdelingen van CDA, Algemeen Belang, Groot Hontenisse, Progressief Hontenisse Vereniging De Zonnebloem, afd. Vogelwaarde, Hengstdijk, Terhole Kerkelijke organisaties:

Charitas (bezoek langdurig zieken) RK Parochie Terhole


Carnavalsstichting De Loetzer Fanfare Excelsior Feest- en Sint Nicolaascomité Terhole Dorpsraad Terhole Stichting Dorpsfeest Terhole Zangkoor Terhole


Aerobic Club Terhole Biljartclub Terhole Toepers Ouderengymclub Terhole Voetbalvereniging Terhole Vogelvereniging Zang en Kleur

Bron: Gemeentegids Hontenisse 2002, Website gemeente Hontenisse, bewonersavonden

Het is, sociaal gezien, mooi en goed wonen in Terhole. Het dorp heeft een plezierig leefklimaat. De mensen zijn vriendelijk, iedereen praat met iedereen. Kom je als buitenstaander in Terhole wonen: aan de ene kant ben je vrij om te doen wat je wilt, aan de andere kant wordt betrokkenheid bij het dorp en meedoen aan het verenigingsleven zeker op prijs gesteld. Van de jeugd die meedeed aan de jeugdenquête (4) zijn er 3 lid van een sport- of andere vereniging, deels in en deels buiten Terhole. Vormen van vrijetijdsbesteding die zij missen op Terhole zijn ‘andere sportclubs’. De deelnemers ontmoeten elkaar vooral op school en in het uitgaansleven. Plaatsen waar ze elkaar in Terhole ontmoeten zijn de speeltuin en het voetbalveld. Toch zeggen 3 van de 4 deelnemers dat Terhole onvoldoende ontmoetingsplaatsen heeft. Bijna alle deelnemers wonen in Terhole naar hun zin. Positief aan het dorp zijn de rust, ruimte en ‘iedereen kent elkaar’. Negatief is vooral dat er weinig voor de jeugd te doen is. De volwassen bewoners bevestigen de behoefte aan jeugdvoorzieningen. Zij geven aan dat er voor de jongere kinderen op dit moment nog voldoende te doen is op het dorp, via de diverse verenigingen. Over een paar jaar, als de huidige grote groep kinderen t/m 12 jaar ouder wordt heeft Terhole hen weinig te bieden. Om problemen te voorkomen moeten de dorpsraad, de jeugd zelf en de gemeente nu al nadenken over voorzieningen en activiteiten voor jongeren (zie verder in par. Ruimtelijk). Voor ouderen organiseert o.a. de KBO voldoende activiteiten, zowel in het dorpshuis (sporten spelactiviteiten) als via onderlinge hulp (elkaar ergens heen brengen, klussendienst e.d.). De KBO-Terhole organiseert nauwelijks informatieve activiteiten. ’Dan komt er geen mens hier, daar is geen belangstelling voor. Gezelligheid vinden ze belangrijk. Het gaat erom mensen uit hun isolement te halen.’ De verkeerssituatie aan de Hulsterweg (zie par. Ruimtelijk bij verkeersveiligheid) is een belangrijke bron voor sociaal isolement. Ouderen durven die weg niet meer alleen over te steken om b.v. naar het dorpshuis te gaan. De KBO organiseert daarom dat mensen ook voor hun activiteiten in het dorpshuis en voor kerkdiensten worden opgehaald.

281

De kerk in de zin van kerkbezoek is ’heel belangrijk voor de ouderen’. De kerk trekt vooral inwoners boven de 50 en ’met 35 man, dan is het druk’. De jongere generatie komt alleen nog bij éénmalige diensten, zoals pasen en kerst. Relatie bewoners - gemeente De Dorpsraad Terhole, is actief vanaf ongeveer 1975. In z’n huidige stichtingsvorm bestaat de dorpsraad sinds 1995. De dorpsraad heeft niet alleen contacten met de gemeente en het waterschap, maar door de N60 die dwars door het dorp loopt ook met rijkswaterstaat. Over de contacten met deze instanties is de dorpsraad niet echt tevreden. Aan de ene kant krijgt de dorpsraad het gevoel dat b.v. de gemeente dorpsraden stimuleert om actief te zijn. Aan de andere kant ervaart de dorpsraad het als vervelend dat zij door instanties niet in een vroeg stadium bij ontwikkelingen wordt betrokken. Het thema verkeersveiligheid staat het hoogst op de agenda van de dorpsraad. Het contact met de achterban wil de dorpsraad verder ontwikkelen. Aan de ene kant moet er meer worden teruggekoppeld naar het dorp. Aan de andere kant ervaart de dorpsraad het niet als eenvoudig om een standpunt over iets van de bevolking te krijgen. Dit komt, denken ze, vooral door de houding onder bewoners van ‘laat maar doen, er gebeurt toch niks’. De dorpsraad ziet haar eigen functie als vertegenwoordiger van en doorgeefluik voor de inwoners van Terhole. Ze roept bewoners op om gebruik te maken van de dorpsraad en met ideeën te komen. De dorpsraad wil gesprekspartner zijn voor de gemeente, rijkswaterstaat en het waterschap, maar wil er voor waken dat zij in een spanningsveld tussen de overheden en bewoners komt te zitten. De dorpsraad heeft wensen en ideeën over haar relatie met de nieuwe gemeente Hulst, rijkswaterstaat en het waterschap. De dorpsraad wil een efficiënte werkrelatie met deze instanties. Ook wil zij in een vroeg stadium in ontwikkelingen worden gekend. ‘Liever 10 jaar van te voren een aankondiging van de gemeente, i.p.v. net als nu geconfronteerd worden met besluiten over wat er gaat gebeuren en waar je tegenin moet knokken om ze ongedaan te krijgen.’ Die manier van werken kost de gemeenschap te veel tijd en geld. De dorpsraad wil graag van genoemde instanties horen: ’In de toekomst zijn we dat en dat van plan, hoe wordt daar over gedacht in het dorp? Zo wordt in bedrijven ook gewerkt en het levert goede ideeën en gemotiveerde mensen op en het bespaart tijd.’ Daarmee staat communicatie in het voortraject, gericht op het voorkomen van bezwaarschriften voor de dorpsraad voorop. De dorpsraad wil met name informatie over en inspraak in lokale onderwerpen. Met thema’s die alleen andere kernen aangaan wil zij geen bemoeienis en met bovenlokale thema’s alleen als het Terhole raakt. Uit de jeugdenquête blijkt dat één jongere (van de vier respondenten) zou willen meepraten met de dorpsraad of de gemeente. De gemeente ervaart de gesprekken met dorpsraden in het algemeen als positief. In de toekomstvisie voor de nieuwe gemeente is het benoemen van een vaste contactpersoon voor de kernen/dorpsraden één van de uitgangspunten die nog verder uitgewerkt zullen worden. Bewoners en gemeentelijke herindeling Een thema dat alleen in de dorpsschouw is besproken. De deelnemers staan overwegend kritisch tegenover de herindeling. Als kans zien ze dat een grotere gemeente een betere onderhandelingspositie naar andere overheidsinstellingen heeft. Voor de relatie met de burger zien ze echter vooral bedreigingen in termen van een minder toegankelijke ambtelijke organisatie. ‘Nu loop je binnen en praat je gelijk met de juiste persoon, die dan zaken verduidelijkt of iets toezegt’ De bewoners verwachten in de nieuwe gemeente een ambtelijke organisatie met specialisten, waar je de juiste persoon minder makkelijk te pakken krijgt en die misschien de situatie in de kernen van Hontenisse minder goed kennen. Als de nieuwe gemeente gaat werken met een frontoffice en backoffice structuur, juichen de bewoners dat niet toe. Ook dan gaat de vraag van de burger over te veel schijven. Eén ambtenaar die je totale vraag afhandelt, zoals 282

in de huidige gemeente Hontenisse is veel klantvriendelijker. De zorg rond de hoogte van verenigingssubsidies is al genoemd onder ‘dorps- en verenigingsleven’. Sociale Veiligheid Wat betreft onveiligheidsgevoelens kwam alleen tijdens de eerste bewonersavond de behoefte aan een wijkagent naar voren. Deze wens is niet verder gemotiveerd. Daarnaast werd aangegeven dat de sociale controle in Terhole groot is. ’Als ik niet thuis ben, hoor ik later van de buurvrouw dat er om zo en zo laat iemand met krullen en een Toyota heeft aangebeld’ Bewoners ervaren dit als positief. Eventuele inbrekers zijn op die manier gemakkelijk op te sporen en het heeft een signaalfunctie voor ouderen ‘als de gordijnen b.v. te lang dicht blijven’. Overlast heeft Terhole alleen in termen van verkeershinder aan de Hulsterweg en de Notendijk (zie de par. Ruimtelijk / verkeersveiligheid en de actiepuntenlijst). Onderwijs De opheffingsnorm voor basisscholen wordt in de nieuwe gemeente Hulst 38 leerlingen. De huidige gemeente Hontenisse hanteert een norm van 30 leerlingen. Daarnaast is er een aantal bijzondere voorwaarden, waardoor een school met minder dan 38 leerlingen toch in stand gehouden kan worden. De criteria hiervoor hebben te maken met de gemiddelde schoolgrootte van scholen die vallen onder één bestuur/samenwerkingsverband, de laatste school van een bepaalde signatuur binnen een straal van 5 km met tenminste 50 leerlingen of als het een openbare school betreft, de laatste school binnen 10 km. Het leerlingenaantal van basisschool Tervliet (zie tabel 5.) bevindt zich momenteel boven de opheffingsnorm van Hontenisse, maar onder die in de nieuwe gemeente. De nieuwe norm van 38 leerlingen gaat overigens pas in per 1-1-2004, teldatum 1-10-2003. Omdat basisschool Tervliet onder het bredere schoolbestuur St. De Linie valt is bovendien één van de bijzondere voorwaarden van toepassing, waardoor de opheffingsnorm in principe op 23 leerlingen ligt. Hierover is reeds overleg tussen de gemeente Hontenisse en basisschool Tervliet.239 Uit de dorpsschouw en beide bewonersavonden: Het openblijven van de basisschool vinden de Terholenaren zeer belangrijk. Het is een belangrijke voorwaarde om als dorp jonge gezinnen aan te trekken. Qua leerlingenaantal balanceert de school regelmatig op de grens van zijn bestaansrecht. Punt van zorg is dat de nieuwe gemeente Hulst andere bestaansnormen zou kunnen gaan hanteren en dat dit negatief zou uitpakken voor Terhole. Een tweede zorgpunt is dat ‘minstens 15 kinderen’ uit Terhole elders naar de basisschool gaan. De vraag wordt gesteld hoe dit mogelijk is als er op het eigen dorp een goede school is. Het vermoeden bestaat dat deze kinderen ook niet deelnemen aan het verenigingsleven in het dorp. Vanuit het schoolbestuur geeft men aan bekend te zijn met de problematiek en de oorzaak ervan. De school onderneemt regelmatig activiteiten om nieuwe gezinnen te interesseren voor de basisschool. De opvang van kinderen zou verbeterd moeten worden in Terhole. Naast de huidige peuterspeelzaal wordt gepleit voor een ‘bredere opvang’, d.w.z. voor andere leeftijdsgroepen kinderen en buitenschoolse opvang. Qua locatie was de voormalige bank, gekoppeld aan het pand van het dorpshuis, een mooie ruimte geweest.

239

Gemeente Hontenisse.

283

Tabel 5:

Leerlingaantallen Terhole 1998 - 2001

Basisschool Tervliet (rk)

01-10-01 36

01-10-00 45

01-10-99 47

01-10-98 43


Uit tabel 5. blijkt dat het leerlingenaantal in de afgelopen 4 jaar aanvankelijk toenam, maar recent is teruggelopen van 45 naar 36. Het aandeel ‘doelgroepleerlingen’240 is in Terhole 19%241. Binnen de totale gemeente Hontenisse bestaat dit percentage ‘doelgroepleerlingen’ voor het overgrote deel uit kinderen uit gezinnen met laag opgeleide ouder(s) (maximaal vbo-onderwijs) en enkele kinderen uit culturele minderheidsgroepen met laagopgeleide ouder(s). D.w.z. dat de twee andere categorieën – schipperskinderen en kinderen van ouders die een ander rondtrekkend bestaan leiden – niet zijn vertegenwoordigd in Hontenisse. 4

ECONOMISCH


Terhole heeft 17 agrarische bedrijven242. Naast de landbouw, heeft Terhole 21 andere bedrijfsvestigingen. Dit is 1% van de totale bedrijvigheid binnen de nieuwe gemeente Hulst. De sector handel en reparatie heeft de meeste vestigingen (12) en biedt de meeste werkgelegenheid. Figuur 2:

Aantal vestigingen Terhole per 1-5-2001

25


20


15 aantal


10

HORECA HANDEL EN REPARATIE BOUWNIJVERHEID

5


0 1995

1996

1997

1998

1999

jaar

2000

2001



De laatste vijf jaar (1997 – 2001) is het aantal vestigingen in Terhole met 7 gestegen. Deze groei komt vooral op het conto van de sector handel en reparatie.

240


284

In de figuren 3. en 4. wordt de werkgelegenheid opgesplitst in twee categorieën. De eerste betreft de totale werkgelegenheid, inclusief uitzendkrachten. De tweede categorie omvat het aantal personen dat fulltime werkt (15 uur of meer per week), exclusief uitzendkrachten. Figuur 3:

Totaal aantal werkzame personen per sector per 1-5-2001 – Terhole

aantal

35 30


25


20

ZAKELIJKE DIENSTVERLENING FINANCIELE INSTELLINGEN VERVOER/OPSLAG/COMMUNICATIE HORECA HANDEL EN REPARATIE

15 10


5 0 1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

jaar



Het totale aantal personen, werkzaam bij bedrijven en instellingen in Terhole is 28. Hiervan werken 21 mensen fulltime (75%). Grootste werkgever is de sector handel en reparatie (16 werknemers), gevolgd door de sector onderwijs (5 werknemers). Per saldo is de werkgelegenheid in Terhole de laatste vijf jaar (1997 – 2001) gelijk gebleven. Een aanvankelijke geringe groei in de handel en reparatie (+ 3 personen) werd in 2001 weer teniet gedaan. Daarnaast verdwijnt in 2001 de bouwnijverheid. Figuur 4:

Aantal fulltime werkzame personen per sector per 1-5-2001 – Terhole

25


20


15 aantal


10

HORECA HANDEL EN REPARATIE BOUWNIJVERHEID

5


0 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 jaar



Uit de jeugdenquête: 3 van de 4 deelnemers willen gaan studeren na de middelbare school. Ze denken allemaal later werk te vinden in Zeeland / Zeeuws-Vlaanderen.

285

Werkloosheid 243 In Terhole woont 2% van het totaal aantal geregistreerde werklozen in de nieuwe gemeente Hulst (509 per 1-1-2002). Wat betreft spreiding over de leeftijdscategorieën 15 t/m 64 jaar, is circa 89% van de werklozen 25 jaar of ouder. Qua opleidingsniveau heeft ruim 77% maximaal een MBO/VWO-opleiding. De afgelopen 5 jaar is de werkloosheid in Terhole licht gedaald. Toekomstige economische ontwikkelingen Voor de toekomstige ontwikkelingen van bedrijven heeft de gemeente Hontenisse een ‘beleidsvisie bedrijventerreinen’ vastgesteld 244. Hierin is de ruimtebehoefte verkend van binnen de gemeente gevestigde bedrijven. Ook is er in de beleidsvisie voor gekozen om niet bij elke kern in Hontenisse een bedrijventerrein te ontwikkelen, maar accenten te leggen bij de kernen Kloosterzande, Vogelwaarde en Walsoorden wat betreft uitbreidingsmogelijkheden van bedrijven en bedrijventerreinen. De beleidsvisie ligt momenteel (augustus 2002) ter beoordeling bij de provincie. Uit de dorpsschouw en beide bewonersavonden: Bewoners pleiten voor behoud van de huidige ondernemingen en uitbreiding van de bedrijvigheid. Dat houdt Terhole levendig. De nieuwe bedrijven moet wel passen bij de kern. D.w.z. geen grote loodsen, maar kleinere, schone bedrijven, zoals een accountantskantoor en het recent gevestigde computerbedrijf. De Terholenaren zelf werken vooral in Terneuzen, ’bij Dow’ of in Hulst. Een enkele inwoner werkt in België. In de toekomstvisie voor de nieuwe gemeente Hulst is de ontwikkeling van toerisme en recreatie in Oost-Zeeuws-Vlaanderen een belangrijk uitgangspunt. De gemeenteraad van Hontenisse heeft inmiddels een recreatievisie vastgesteld, waarin ook het project ‘Kloosterzande aan Zee’ is opgenomen. Dit idee voor toeristische ontwikkeling van de Kop van Hontenisse is bedacht door ondernemers en de gemeente Hontenisse. ‘Kloosterzande aan Zee’ verbindt Kloosterzande via een kanaal – de huidige N60 en het veerplein – met de Westerschelde. Kloosterzande krijgt volgens het plan een jachthaven met (recreatie-)woningen er omheen en voorzieningen zoals horeca en detailhandel. In de loop van 2002 tekenen de gemeente, de provincie en Rijkswaterstaat een convenant, waarin deze instanties een inspanningsverplichting aangaan voor de verdere ontwikkeling van het project. In het convenant staan centraal: de recreatieve belangen van Hontenisse (met als primaire doelstelling ‘Kloosterzande aan Zee’), natuurcompensatie en –ontwikkeling en waterberging. 245 Uit de dorpsschouw: De Terholenaren blijven nuchter over de mogelijkheden van ‘Kloosterzande aan Zee’: ’Je moet kijken wat haalbaar is en realistisch blijven’. Als de tunnel klaar is zal het voor bedrijven interessanter zijn om zich in Zeeuw-Vlaanderen te vestigen. Maar waar de nieuwe gemeente vooral op in moet steken is het mooie, rustige wonen. Niet iedereen wil immers graag in Terneuzen dicht bij het werk wonen.

243

Werkloosheid is gedefinieerd als ‘niet werkende werkzoekende’ en omvat alle personen van 15 t/m 64 jaar die betaalde arbeid kunnen verrichten en ingeschreven staan bij een Centrum voor Werk en Inkomen. 244 Gemeenteraad 30-01-2002. 245 Gemeente Hontenisse en PZC, 12-07-2002.

286

5

RUIMTELIJK

Wonen Het dorp kent lintbebouwing, gecombineerd met uitbreidingsplannen ten oosten van de doorgaande weg. Het laatste nieuwbouwplan, Notenhof, is gerealiseerd in de periode 1997 – 2000. De bouw van deze 9 woningen had de woningbehoefte in Terhole moeten afdekken voor de periode 1996 t/m 2005. Conform de ‘Beleidsvisie Wonen’, die geldt voor de periode 1999 – 2009, concentreert de gemeente Hontenisse haar schaarse bouwmogelijkheden in de kernen Kloosterzande, Vogelwaarde en – in mindere mate – in Lamswaarde. Als de nieuwe gemeente Hulst dit beleid handhaaft, betekent dit voor Terhole dat nieuwe impulsen gevonden zullen moeten worden via herstructurering en verbetering van de bestaande woningvoorraad. Herstructurering kan b.v. betekenen dat huurwoningen waar minder vraag naar is/leeg staan vervangen worden door vrije sector woningen.Verder is op dit moment nog onduidelijk of wijzigingen in het rijks- en provinciebeleid nieuwe bouwmogelijkheden voor de kleine kernen zullen scheppen. 246 Momenteel heeft Terhole 8 seniorenwoningen 247. Speerpunten van de bewoners t.a.v. de ruimte zijn: verkeersveiligheid en woningbouw. Uit de dorpsschouw, beide bewonersavonden en de jeugdenquête: De inwoners van Terhole vinden het er ‘mooi en goed wonen’. Het landelijke karakter van het dorp wordt gewaardeerd en moet behouden blijven. De centrale ligging t.o.v. Hulst, Terneuzen en België maken Terhole tot een aantrekkelijke woonplaats. ‘Dat is het enige positieve punt aan die N60.’ De huidige voorzieningen – de kerk, de school, de peuterspeelzaal en het café moeten zeker behouden blijven. Van de deelnemers aan de jeugdenquête willen er later 2 wel en 2 niet in Terhole blijven wonen. Terhole heeft een zgn. effectieve woningvoorraad van 227 woningen. Hiervan staan er 155 in de kern en 72 in het buitengebied; verhouding 2,1 : 1. De 7 tweede woningen staan allemaal in het buitengebied. Tabel 6:

Woningvoorraad Terhole kern + buitengebied per 1-1-2001

Effectieve woningvoorraad Koop huur w.v. leegstand 190 37 4 84% 16%

Tweede woningen


7 3%

234


Uit de dorpsschouw en beide bewonersavonden: Woningbouw is zeer gewenst op Terhole om de kern leefbaar te houden. Woningbouw trekt jonge gezinnen, die weer bijdragen aan het voortbestaan van de school en andere voorzieningen en de verdere vergrijzing van Terhole tegengaan. Ook is woningbouw nodig om het verenigingsleven in stand te houden. Woningbouw moet zeker mogelijk zijn voor de eigen jongeren. De locatie voor een volgend uitbreidingsplan kan wat bewoners betreft in de richting van de school. Voor de verpauperde panden aan de Hulsterweg (zie ook ‘verkeersveiligheid’) zou een saneringsplan moeten komen. Dit laatste moet wat de gemeente betreft nader bekeken worden binnen de context van herstructurering.

246 247

Gemeente Hontenisse. Regionale Zeeuws-Vlaamse Woningbouwvereniging.

287

Voorzieningen en bereikbaarheid

Terholenaren zijn voor bijna alle diensten en levensbehoeften aangewezen op de regio. In het eigen dorp is alleen een slager, die klanten trekt uit de hele streek. Voor de huisarts gaat men naar Kloosterzande. Boodschappen en middelbaar onderwijs ‘haalt’ men vooral in Hulst. De afstand Terhole – Hulst bedraagt 4,4 km en Terhole - Kloosterzande 6,7 km. Voor ziekenhuiszorg en sinds kort ook voor huisartsenhulp ’s avonds en in het weekend, is men aangewezen op Hulst of Terneuzen. De afstand Terhole – Terneuzen is 16,9 km. Voor cultuur en ontspanning is men naast de eigen regio, ook georiënteerd op ‘de overkant’, Brabant en België. Het openbaar vervoer in Oost-Zeeuws-Vlaanderen zal naar verwachting wijzigen na de opening van de Westerscheldetunnel en het verdwijnen van de veerdienst Perkpolder-Kruiningen. Hierover bestaat nog geen duidelijkheid. De gemeente geeft aan dat zij geen directe zeggenschap heeft in de toekomst van het openbaar vervoer. In gesprekken met de provincie en Connexxion zal de gemeente wensen en knelpunten naar voren brengen en openbaar vervoer is een blijvend aandachtspunt voor de nieuwe gemeente Hulst. Terhole heeft momenteel één bushalte. Hiervandaan rijden twee buslijnen. Buslijn 1/501 rijdt richting Hulst – Breskens en richting Perkpolder (eindstation), door de week overdag één maal per uur. Buslijn 16 rijdt in de richtingen Hulst en Terneuzen, alleen tijdens de ochtenden middagspits. Wat betreft de toekomst van het winkelbestand in de gemeente Hontenisse, heeft de gemeente opdracht gegeven voor het ontwikkelen van een detailhandelsnota. Dit onderzoek wordt op dit moment uitgevoerd en heeft tot doel de detailhandelsstructuur in met name de kernen Vogelwaarde en Kloosterzande te verbeteren. Het gemeentehuis in Kloosterzande blijft open. Bewoners kunnen er terecht voor een zo breed mogelijk aanbod van diensten aan een serviceloket 248. Tabel 7:

Voorzieningen Terhole


Voorzieningen Terhole EHBO Terhole

Kerken

Heilige Gerardus Majellakerk (rk)


Basisschool: Tervliet (rk) Peuterspeelzaal Peu-Tervliet


Dorpshuis Terhole


Bibliobus: 45 minuten per week Kinderspeelplaats Vlietstraat Voetbalveld Molenstraat


Begraafplaats

Bron: Gemeentegids Hontenisse 2002

De bereikbaarheid van voorzieningen voor de jeugd is getoetst via de jeugdenquête. Naar school (Hulst) en naar de (sport)vereniging pakken de 4 deelnemers de fiets. Om uit te gaan wordt het meest gebruik gemaakt van de auto. Uitgaan doen de deelnemers in Hulst en Kloosterzande. Uit de dorpsschouw, beide bewonersavonden en de jeugdenquête:

248


288

Voorzieningen die bewoners in het algemeen en ouderen in het bijzonder missen zijn winkels, postkantoor e.d.. Het begrip dat ze geen bestaansrecht meer hebben op Terhole overheerst echter. Het idee van een zgn. Servicepunt249 heeft de belangstelling van bewoners. Bij het vertrek van de bank uit het pand grenzend aan het dorpshuis, is de mogelijkheid van aankoop niet benut. Wel waren er toen plannen voor invulling van deze nieuwe ruimte met ‘servicepunt-achtige’ faciliteiten. B.v. het daar serveren van tafeltje-dek-je maaltijden om het sociaal isolement onder ouderen te verminderen en een verkooppunt voor b.v. postzegels. Tijdens de bewonersavond worden twee opties voor de toekomst aangedragen. Een servicepunt koppelen aan het dorpshuis of een bedrijf (zie ook wensen voor een dorpscafé in par. Ruimtelijk/Dorpshuis Terhole). En ten tweede het idee van een ‘servicepunt aan huis’. D.w.z. ‘bij oudere mensen langs gaan, gewoon eens luisteren en vragen ‘heb je nog iets nodig, kunnen we nog iets voor je doen’?’ De gemeente geeft aan dat nader onderzocht moet worden of Servicepunten in meerdere kernen ontwikkeld kunnen worden. Onder meer de resultaten van het project in Heikant worden daarvoor afgewacht. Over het openbaar vervoer is men op dit moment tevreden.’Terhole ligt centraal, we hebben elk half uur een busverbinding twee kanten op.’ Punt van zorg is wat er met de buslijnen gebeurt als de veerdienst wegvalt. Als dan ook de busdiensten vervallen is dat met name voor de ouderen in Terhole - ’de meesten hebben geen auto’ – en de schoolgaande jeugd een probleem. Als suggestie werd geopperd om een aantal opstappunten op de huidige route te behouden en met kleinere busjes de verbinding ’vanuit de polder’ naar de opstappunten te regelen. De huidige locatie van de bushalte in Hulst is voor ouderen niet ideaal. Het is vanaf de halte nl. nog zo’n 900 meter lopen naar het centrum en dat kan voor hen net te veel zijn. De bus uit België stopt dichterbij het centrum, op het ‘s Gravenhofplein, mogelijk kan een overstap op deze bus in de toekomst soelaas bieden. De gezondheidszorg in de zin van bereikbaarheid van huisartsen is een punt van zorg. De avonden weekenddiensten van de drie huisartsen in de gemeente Hontenisse zijn sinds mei 2002 verplaatst naar het streekziekenhuis in Terneuzen.250 Bewoners vrezen dat deze situatie met name voor ouderen problemen / gevaarlijke situaties zal opleveren. De informatievoorziening over de nieuwe regeling moet worden verbeterd. Wat betreft ziekenhuiszorg moet de nieuwe gemeente Hulst ijveren voor een goede samenwerking met de Belgische ziekenhuizen en behoud van het ziekenhuis in Terneuzen. In de par. Socaal is reeds aangegeven dat voorzieningen en activiteiten voor de jeugd in de nabije toekomst aandacht verdienen. Voor de huidige grote groep kinderen t/m 12 jaar is er weliswaar een speelvoorziening, maar als zij over een paar jaar ouder zijn heeft Terhole hen weinig te bieden. Om problemen te voorkomen moeten de dorpsraad, de jeugd zelf en de gemeente nu al nadenken over voorzieningen en activiteiten voor jongeren. Wat de bewoners betreft moet een eventuele hangplek niet ergens buitenaf, maar in de kern worden neergezet i.v.m. sociale controle. Een andere groep bewoners is weliswaar voor een hangplek, ’maar niet op een vaste plek, want dat werkt niet, de jeugd hangt dan net weer ergens anders’. De jeugdenquête bevestigt het beeld van de volwassenen. De 4 deelnemers vinden nl. dat Terhole onvoldoende ontmoetingsplaatsen en geen voorzieningen voor hen heeft. De gemeente onderschrijft het belang van een goed jeugden 249

Servicepunten zijn bedoeld om de leefbaarheid te bevorderen in kernen waar veel voorzieningen zijn verdwenen. Via servicepunten kunnen activiteiten en diensten naar eigen behoefte van het dorp worden aangeboden. De provincie Zeeland stimuleert de ontwikkeling van servicepunten. Hiertoe wordt in de loop van 2002 een aantal proefprojecten gestart. Daarnaast hebben de dorpsraad en de gemeente Hulst in Heikant al een servicepunt ontwikkeld. 250 In totaal 34 huisartsen in Midden- en Oost-Zeeuws-Vlaanderen hebben zich verenigd in een Huisartsenpost (HAP), gevestigd in het streekziekenhuis Terneuzen. Vanuit deze HAP verzorgen zij bij toerbeurt avond-, nachten weekenddiensten en diensten op feestdagen. Wie dan huisartsenhulp nodig heeft belt met de HAP, waar wordt bepaald welke hulp nodig is, of er een huisarts thuis langskomt of dat de patiënt zelf naar Terneuzen komt. Daarnaast kunnen inwoners uit de gemeenten Hulst en Hontenisse door de week (’s avonds van 20.00 – 21.00 uur) en in het weekend (van 12.00 – 15.00 uur) terecht op het spreekuur in de polikliniek in Hulst. Ook voor het spreekuur moet vooraf een afspraak worden gemaakt via de HAP.

289

jongerenbeleid en geeft aan dat de mogelijkheden voor jeugdvoorzieningen in de kernen verder uitgewerkt moeten worden door de nieuwe gemeente Hulst. Verkeersveiligheid Hulsterweg/N60

Onoverzichtelijk, smal en gevaarlijk zijn zowel de rijbaan als het fietspad aan de Hulsterweg. Woningen staan één stoeptegel verwijderd van de rijbaan. Per dag passeren zo’n 8.000 tot 10.000 motorvoertuigen – waaronder veel vrachtverkeer - deze doorgaande weg dwars door Terhole. De aanleg van een rondweg wordt al vele jaren gezien als dé oplossing. Even zovele jaren hoopt het dorp hierop en onderhandelen Rijkswaterstaat, provincie en gemeente over de (financiële) mogelijkheden van aanleg. Twee recente dodelijke ongevallen op het fietspad, gevolgd door een handtekeningenactie van 3VO en de gezamenlijke dorpsraden - opbrengst ruim 5.000 handtekeningen - hebben het besluitvormingsproces over de rondweg versneld. Het resultaat sinds 8 juli 2002 is een intentieverklaring tussen de drie betrokken overheden voor aanleg van een rondweg. Deze rondweg moet klaar zijn in 2005. Het voorlopige tracé loopt tussen de Havendijk en de N60, ten westen van Terhole. De opheffing van het veer PerkpolderKruiningen maakt de rondweg niet minder noodzakelijk. De verkeersintensiteit over de Hulsterweg zal nl. naar verwachting niet afnemen. Vier factoren zijn daarop van invloed. Ten eerste is er de autonome groei van het autoverkeer. In de tweede plaats levert de afsluiting van de Havendijk waarschijnlijk extra verkeer op voor Terhole. Dan wordt het aantal afritten van de N49 (‘Expresweg’) sterk teruggebracht. Naar verwachting kiest men dan de N60/N61 als snelste route van en naar de Kanaalzone. Tenslotte zal, na het wegvallen van de veerdienst, de Liefkenshoektunnel mogelijk een belangrijke alternatieve route worden voor automobilisten uit Noord-Oost Zeeuws-Vlaanderen richting de rest van het land. Begin september 2002 is het plan voor de rondweg aan de inwoners van Terhole gepresenteerd. De voorbereidingen voor aanleg van de rondweg, onder meer verwerving van grond, zijn in volle gang. Ook in de periode voordat de rondweg klaar is wordt de verkeersveiligheid op de Hulsterweg verbeterd. Er wordt een ‘schijnplateau’ aangebracht op de kruising Hulsterweg / Notendijk en op een gedeelte van de Hulsterweg gaat een 30 km-regeling gelden. De Hulsterweg krijgt geluidsarm asfalt en aanpassing van de belijning moet een snelheidsverlagend effect opleveren. Kunststoffen reflectorpaaltjes schermen het fietspad af van de rijbaan. Bromfietsers en scooters moeten binnen de bebouwde kom op de rijbaan gaan rijden. Met deze werkzaamheden wordt direct na het verdwijnen van de veerverbinding in maart 2003 gestart. Na het gereedkomen van de rondweg wordt de Hulsterweg heringericht tot een ‘dorpsweg’ met groen, parkeerplaatsen enz. 251 De dorpsschouw en de eerste bewonersavond zijn gehouden vóór de besluitvorming over de rondweg. De situatie aan de Hulsterweg was een belangrijk gespreksonderwerp. Dat de bewoners groot voorstander zijn van een rondweg leidt geen twijfel. In de periode tot de rondweg klaar is zijn naar hun mening tijdelijke vereersveiligheidsmaatregelen nodig. De bewoners doen tal van suggesties. Het fietspad moet worden verlegd achterlangs de huizen. Dit idee schijnt ook reeds bij Rijkswaterstaat te leven. Snelheidscontroles moeten niet alleen overdag, maar ook ’s nachts worden uitgevoerd. Ook brommers moeten hieraan onderworpen worden. Zij rijden regelmatig harder dan de auto’s. Er moeten acties komen, gericht op het gedrag van fietsers. Zij rijden regelmatig met z’n drieën naast elkaar op het smalle fietspad. De veiligheid en oversteekmogelijkheden van voetgangers moeten worden verbeterd. Daarnaast ontbreekt het de bewoners aan het zuidelijk deel van de Hulsterweg aan parkeermogelijkheden. Ook zijn de bewoners van de Hulsterweg niet blij met de huidige verkeersdrem-

251

Gemeente Hontenisse, raadsvoorstel d.d. 28-6-2002. Artikelen PZC 6-3-2002, 2-7-2002, 12-7-2002.

290

pels. De drempels zijn gevaarlijk en hinderlijk bij het verlaten van het eigen erf en ze veroorzaken trillingen in de woning doordat vrachtwagens er overheen ‘schrapen’. Tenslotte is de verkeerssituatie aan de Hulsterweg een bedreiging voor de leefbaarheid van Terhole. Ouderen raken er door geïsoleerd, omdat zij niet meer alleen de weg over durven steken. Een deel van de woningen aan de Hulsterweg is verpauperd en onverkoopbaar geworden. Verkeersveiligheid (overig) In het kader van het project Duurzaam Veilig is door de verschillende wegbeheerders - rijkswaterstaat, provincie, gemeenten en waterschappen - een convenant ondertekend. Doelstelling van het convenant is het drastisch terugbrengen van het aantal verkeersslachtoffers, onder meer via aanpassing van de verkeerscirculatie en snelheidsbeperkende maatregelen. Landelijk onderzoek wijst nl. uit dat de ernst van het opgelopen letsel vooral wordt bepaald door de snelheid van een voertuig. Voor de gemeente Hontenisse is Verkeersbureau Van Kleef ingehuurd om inzichtelijk te maken wat gedaan moet worden om aan het convenant te voldoen. Hiertoe behoort onder meer het categoriseren van wegen 252, waartoe inmiddels een categoriseringsplan is opgesteld. Als basis hiervoor gelden maximum snelheden van 30 en 50 km in de bebouwde kom, 60, 80 en 100 km op andere wegen. 253 Uit de dorpsschouw, beide bewonersavonden en de jeugdenquête: Het verkeersveiligheidsbeleid om polderwegen te ontlasten heeft ertoe geleid dat de Notendijk een doorgaande weg is geworden voor verkeer richting Terneuzen. Het wordt er steeds drukker, er wordt steeds harder gereden en voorrangskruisingen worden genegeerd. Gevaarlijke situaties ontstaan o.a. voor de kinderen op weg naar basisschool Tervliet en voor fietsers en brommers op de Hulsterweg (kruising Notendijk/Hulsterweg). Ter verbetering van de verkeersveiligheid op de Notendijk pleiten de bewoners voor het instellen van een 30-km zone binnen en een 60-km zone buiten de bebouwde kom. Overige suggesties: geen verkeersremmers, want die geven alleen maar overlast. Plaatsing van een 50-km bord aan de Molenhoek. Het weren van zwaar vrachtverkeer, anders dan landbouwverkeer. Vrachtverkeer veroorzaakt niet alleen verkeersonveiligheid maar ook scheuren in de huizen. Het fietspad doortrekken tot aan het Pad van Steyaert, zodat de schoolkinderen ook vanaf de andere kant een veilige route naar school hebben. Een goed verkeersoverzicht garanderen door het groen in het dorp aan de Notendijk laag te houden. Plaatsing van waarschuwingslichten op de kruising Notendijk/Hulsterweg voor fietsers/brommers. Zij hebben weliswaar voorrang, maar de onoverzichtelijke kruising vergt dat auto’s vanaf de Notendijk het fietspad een stukje opmoeten, voordat zij een veilige oversteek kunnen beoordelen. Ook de verkeersveiligheid aan de Havendijk verdient verbetering. Dit is genoemd tijdens de bewonersavond, maar niet verder geconcretiseerd. Parkeergelegenheid voor vrachtwagens buiten het dorp is gewenst.Vrachtwagens parkeren nu regelmatig op het terrein voor de kerk. Bewoners ervaren dit als niet geschikt, niet prettig. In de jeugdenquête worden de polderwegen als verkeersonveilig benoemd.

252


291

Groen en overige wensen voor de openbare ruimte In het kader van een landelijk en provinciaal opgezet Milieuprogramma heeft de gemeente Hontenisse een convenant ondertekend. Een van de speerpunten is een minimaal gebruik van bestrijdingsmiddelen. De gemeente geeft aan dat effectieve bestrijdingsmiddelen reeds verboden zijn, dat het steeds moeilijker wordt om plantsoenen, straten enz. onkruidvrij te houden en dat alternatieven zoals verbranden niet milieuvriendelijk en zeer arbeidsintensief zijn. Op mogelijkheden voor bewonerszelfbeheer (zie hieronder) wil de gemeente zich nader oriënteren. 254 Uit de dorpsschouw en beide bewonersavonden: Het plantsoenonderhoud verdient verbetering. Behalve meer inzet hiervoor van de gemeente, opperen de bewoners een idee voor zelfbeheer. B.v. door zelf het gras te maaien - ’gazonmaaiers hebben we voldoende op Terhole’ – en het geld dat daarmee wordt verdiend te investeren in extra planten voor de plantsoenen, die de bewoners ook zelf onderhouden. Bewoners willen hierover verder nadenken. De overlast van hondenpoep moet worden verminderd door het aanleggen van een speciaal uitlaatveldje. Voordeel is dat dit ook verkeersveiliger is voor de honden en hun uitlaters. Verder hebben bewoners geruchten gehoord over plannen voor een nieuwe stortplaats aan de Havendijk. Zij willen hierover graag duidelijkheid. De wegen in het dorp verdienen beter onderhoud. ’De Hoofstraat is net een hobbelbaan’ en van de pas opnieuw bestrate Vlietstraat had men een beter resultaat verwacht. De gemeente geeft aan dat de ‘verzakkingen’ in de Vlietstaat zijn ontstaan doordat ook de riolering is vernieuwd en het zand nog onvoldoende is ingeklonken. De aannemer zal de straat herstellen. Aan de Notendijk veroorzaakt het zware vrachtverkeer schade aan de woningen. De gemeente geeft aan dat zowel de polderwegen als de woningen eigenlijk niet berekend zijn op dergelijk zwaar verkeer. Een nieuwe asfaltlaag zou de situatie moeten verbeteren en via maatregelen van het waterschap wordt het verkeer al ontmoedigd om over de Notendijk te rijden. Bovendien wordt het gedeelte Notendijk binnen de bebouwde kom 30-km zone. Dorpshuis Terhole / dorpscafé 255

Het dorpshuis dateert uit eind jaren ‘50/begin jaren ’60. Het is een halfvrijstaand pand, grenzend aan het voormalige bankgebouw. In het bankgedeelte is momenteel een computerbedrijf gevestigd. Het dorpshuis heeft de volgende ruimten: een hal met toiletten, een kleine vergaderkamer, een keuken en een grote zaal zonder podium. Het dorpshuis wordt beheerd door een zelfstandige stichting, die verantwoordelijk is voor zowel kleinals grootonderhoud. Alle beheerstichtingen ontvangen een jaarlijkse exploitatiesubsidie. Een eventueel subsidieoverschot mag men behouden. Voor groot onderhoud kan de stichting, het eventuele spaarsaldo aanspreken en indien dit niet beschikbaar of toereikend is, een subsidieverzoek indienen bij de gemeente. Er zijn geen jeugdactiviteiten in het dorpshuis, maar direct grenzend eraan ligt een kinderspeelplaats. Buitenom de speeltuin is het dorpshuis niet ruimtelijk gekoppeld aan andere sociaal-culturele of educatieve voorzieningen. Het dorpshuis wordt alleen gebruikt door de eigen verenigingen. De fanfare repeteert er, de ouderen organiseren er hun activiteiten en de plaatselijke verenigingen houden er hun feestjes en jaarvergaderingen. De bewoners geven aan dat er behoefte is aan een café-achtige ontmoetingsplaats op het dorp. En het dorpshuis is te klein, want ’als er iets te doen is op Terhole , b.v. het dorpsfeest, moet er een tent gehuurd worden’. Het huidige dorpscafé is door z’n beperkte openingstijden en na de verbouw tot pension geen ontmoetingsplek meer voor het dorp en de verenigingen. Als alternatieve ideeën voor het te kleine dorpshuis en een caféfunctie op het dorp komen naar 254

Gemeente Hontenisse. Ontleend aan informatie via gemeente Hontenisse, dorpsschouw, bewonersavonden en telefonische info via de beheerder.

255

292

voren: multifunctioneel gebruik van de kerk b.v. voor het dorpsfeest, overleg over mogelijkheden tussen de dorpsraad en de café-exploitant, het idee voor een caféfunctie in het dorpshuis uitwerken binnen de ideeën voor een Servicepunt.

6

CONCLUSIES TERHOLE

Het betreft conclusies op hoofdlijnen, over de meest opvallende en toekomstgerichte thema’s uit de kernbeschrijving. Naast deze conclusies per kern, is er een aparte rapportage met conclusies en aanbevelingen voor de totale nieuwe gemeente Hulst. De gezamenlijke kernbeschrijvingen, het beleidsmateriaal en de gehouden interviews met instellingen vormen hiervoor het basismateriaal. Algemeen uitgangspunt is de toekomstvisie van de nieuwe gemeente Hulst 256. De meest relevante speerpunten voor de kernen zijn: - behoud en waar mogelijk verder versterken van het voorzieningenniveau in de kernen en hiervoor beleid ontwikkelingen, gericht op maatwerk en behoefte. Terhole is omschreven als kern met hoofdzakelijk een woonfunctie. - behoud van een goed woon- en leefklimaat - een interactieve relatie tussen gemeente en bewoners. Voor Terhole kunnen enkele basisconclusies worden getrokken: - Terhole wil een leefbaar en veilig dorp zijn; - Terhole wil goed openbaar vervoer; - Terhole wil behoud van het dorps- en verenigingsleven; - De Dorpsraad Terhole wil een efficiënte samenwerking met overheden. Overkoepelende thema’s zoals woningbouw, woonzorgvoorzieningen voor ouderen, recreatie en toerisme e.d. komen alleen aan de orde in de rapportage voor de totale gemeente. Terhole: leefbaar en veilig

De belangrijkste speerpunten van de bewoners zijn: woningbouw, behoud van de school, een Servicepunt, een voorziening/activiteiten voor jongeren, verkeersveiligheid en groen. Over het behoud van basisschool Tervliet in relatie tot de nieuwe opheffingsnorm is reeds overleg tussen de gemeente en de school. De huidige, relatief grote groep 0 – 4 jarigen (36 kinderen) betekent in principe een positieve impuls voor het toekomstige aantal basisschoolleerlingen. Het signaal dat een groep kinderen uit Terhole elders de basisschool bezoekt, verdient blijvende aandacht en promotie van de school onder (nieuwe) dorpsbewoners. Een kans voor Terhole is een Servicepunt. De bewoners hebben ideeën welke diensten zij in het Servicepunt wensen en dat dit b.v. gevestigd zou kunnen worden in het dorpscentrum. E.e.a. zou verder uitgewerkt kunnen worden via de dorpsraad en de gemeente. Het ontbreekt aan activiteiten en voorzieningen voor de jeugd. Zowel jongeren zelf als de volwassenen geven dit aan. Terhole heeft momenteel 28 kinderen in de leeftijdsgroep 5 - 9 en 33 van 10 – 14 jaar. Over de verkeersveiligheid aan de Hulsterweg / rondweg zijn recent plannen gepresenteerd aan de bewoners. Verkeersveiligheid in bredere zin, jeugdactiviteiten/voorzieningen, en groen zijn bij uitstek punten voor verdere uitwerking tussen de gemeente, waar relevant het waterschap / Rijkswaterstaat, en de dorpsraad.

256


293

Terhole: goed openbaar vervoer De bereikbaarheid van voorzieningen met het openbaar vervoer is een speerpunt voor de nabije toekomst. De huidige twee buslijnen verbinden Terhole met Hulst – Breskens, de veerhaven en Terneuzen. Het wegvallen van de veerboot en de concentratie van regionale voorzieningen in Hulst (voortgezet onderwijs, avond/weekendspreekuur huisartsenpost en mogelijk in de toekomst alle gemeentelijke diensten) en Terneuzen (middelbaar onderwijs en huisartsenpost) maken voorzieningen voor met name ouderen en jongeren (b.v. voorgezet onderwijs in Goes) uit Terhole slechter bereikbaar. Terhole: behoud van dorps- en verenigingsleven Voor het sociale leven in Terhole springt een aantal dingen in het oog. Het bloeiende verenigingsleven en de wens om dit te behouden. De zorg over subsidies voor verenigingen en voldoende vrijwilligers. De onderlinge hulp bij ouderen en efficiencywensen van de dorpsraad. Voor het tekort aan vrijwilligers voor bestuursfuncties heeft het verenigingsleven in Terhole een creatieve insteek gevonden via samenwerking en onderlinge hulp. Daarnaast ligt er voor het vrijwilligerstekort een link naar de landelijke trend dat vrijwilligers vooral projectmatig inzetbaar zijn en steeds minder voor structurele taken. Ook speelt dit probleem in meerdere kernen en ligt er een link naar gemeentelijk vrijwilligersbeleid. Wat betreft subsidies, wordt momenteel gewerkt aan een nieuw subsidiebeleid voor de nieuwe gemeente Hulst. Wat betreft de bevolkingsopbouw in Terhole - t.o.v. de nieuwe gemeente Hulst – valt op dat de middengroepen en 0 – 14 jarigen ruim- dan wel iets oververtegenwoordigd zijn. Bewoners leggen de relatie tussen bevolkingsopbouw, leefbaarheid en woningbouw. De woningbouw in Terhole is in de afgelopen 20 jaar geleidelijk geweest (gemiddeld 2 woningen per jaar), met onderbrekingen in de jaren ’80 en gestage bouw in de jaren ‘90 257. In de relatief hoge bevolkingstoename voor Terhole (+ 11% tussen 1998 – 2002), het relatief grote aandeel 25 – 49 jarigen, gecombineerd met een relatief hoog aandeel 0 – 14 jarigen (dus jonge gezinnen) ligt waarschijnlijk een link naar woningbouw. In algemenere zin kan de instroom van jonge gezinnen echter niet verklaard en gegarandeerd worden door woningbouw alléén (zie hiervoor de rapportage voor de totale gemeente). Vergeleken met andere kleine kernen in Hulst/Hontenisse heeft Terhole een relatief groot aandeel ouderen. Dit ondanks het feit dat Terhole niet over beduidend meer woonvoorzieningen voor ouderen (8 seniorenwoningen) beschikt. Wel opvallend is de onderlinge hulp die onder meer via de KBO wordt georganiseerd. Mogelijk schept dit mede een voorwaarde dat ouderen langer in Terhole (kunnen) blijven wonen. Terhole: efficiency voor de dorpsraad

Informatie van overheden in het voortraject, gericht op een efficiënte manier van werken voor de vrijwilligers in de dorpsraad en het voorkomen van acties achteraf, zoals bezwaarschriften. Dat is de grootste wens van de Dorpsraad Terhole. Met deze kernbeschrijving heeft de dorpsraad een instrument in handen om een basis te leggen voor een goede communicatie met de nieuwe gemeente en verder te werken aan de leefbaarheid van het dorp. Voor de bewonerswensen uit de kernbeschrijving zou een prioriteitenlijst opgesteld moeten worden door de dorpsraad, met terugkoppeling naar de overige bewoners. Vervolgens zou hierover gemeentelijke besluitvorming plaats moeten vinden en opname van de realiseerbare punten in de meerjarenbegroting. Deze werkwijze wordt reeds toegepast in de huidige gemeente Hulst.

257

Gebaseerd op woningbouwoverzicht van de gemeente Hontenisse.

294

Aanbevelingen: 43. Deze kernbeschrijving benutten als basis voor concretisering van het toekomstige ‘kernenbeleid op maat’. 44. Het verder ontwikkelen van een gezamenlijke visie (gemeente, dorpsraad, verenigingen) op ‘Terhole leefbaar, veilig en sociaal’. De conclusies bij deze thema’s zijn hiervoor een eerste aanzet. 45. Dorpsraad: het opstellen van een prioriteitenlijst voor Terhole door de dorpsraad en besluitvorming hierover door de gemeente. 46. Openbaar vervoer – in welke vorm dan ook - tot speerpunt maken van overleg tussen Connexxion, gemeente, dorpsraden en eventuele overige belanghebbende partijen.

295

BIJLAGE 1. WERK IN UITVOERING TERHOLE Onderstaand overzicht is aangeleverd door de gemeente Hontenisse. Uitvoering onderhoud en aanpassing wegen n.a.v. klachten 2002. - Repareren verzakking asfaltverharding Notendijk (gereed) - Uitbreiding openbare verlichting Notendijk buiten bebouwde kom ( gereed) Uitgevoerde / uit te voeren werkzaamheden groen 2002. - Inplanten Notenhof (gereed)

296

KERNBESCHRIJVING VOGELWAARDE

297

1

INLEIDING

De kernbeschrijving is ingedeeld in drie thema’s: sociaal, economisch en ruimtelijk. Eerst biedt paragraaf 2. een historische blik op de kern. In de sociale paragraaf (par. 3.) komen onder meer de bevolkingsanalyse en het dorps- en verenigingsleven aan de orde. De economische paragraaf (par. 4.) gaat over bedrijven, werkgelegenheid en toekomstige economische ontwikkelingen. De paragraaf ‘ruimtelijk’ (par. 5.) geeft ondermeer een beeld van wonen, voorzieningen en bereikbaarheid. In paragraaf 6. zijn voor Vogelwaarde conclusies op hoofdlijnen geformuleerd. In de conceptversie van de kernbeschrijvingen waren alle gegevens per kern gerelateerd aan cijfermateriaal voor de gemeente Hontenisse. In deze eindversie zijn de gegevens per kern zoveel mogelijk vergeleken met cijfers voor de nieuwe gemeente Hulst. Of sprake is van vergelijking met de ‘oude’ danwel met de ‘nieuwe’ gemeente is per onderwerp steeds aangegeven. Wat betreft de jeugdenquête deden in Vogelwaarde 18 jongeren mee, 6 meisjes en 12 jongens. Hun gemiddelde leeftijd is 14 jaar. Gezien het relatief kleine aantal deelnemers dienen hun antwoorden alleen als indicatie voor wat leeft onder jongeren.

2

GESCHIEDENIS

De naam Vogelwaarde ontstond in 1936 voor de nieuwe gemeente, waarin Boschkapelle, Hengstdijk, Ossenisse en Stoppeldijk werden samengevoegd. Het dorp Vogelwaarde is jonger. De kernen Boschkapelle en Stoppeldijk werden in 1970 gebundeld onder deze naam, toen de gemeente Vogelwaarde opging in de gemeente Hontenisse. Boschkapelle werd in de 17e eeuw gesticht in de Stoppeldijkpolder. Deze ligging veroorzaakte tot ongeveer 1960 bijna jaarlijks wateroverlast in de winter. Veel Bossenaren werkten als losarbeider in de landbouw. Daarnaast vestigden zich in het dorp enkele ambachtslieden (klompen-, manden-, kleermaker, molenaar). Kerk en school zijn er van oudsher geweest. De kerk (±1695) is er nog steeds, de school is in de jaren ‘70 van de 20e eeuw gefuseerd met de school in Rapenburg. Stoppeldijk of Rapenburg was van oorsprong een buurtschap, behorend bij de parochie Pauluspolder. Rapenburg kon tot bloei komen toen het in 1814, als gevolg van een bestuurlijke herindeling van het Hulster Ambacht, centrum werd van de gemeente Stoppeldijk. In 1860 kreeg Rapenburg een eigen kerk, waardoor het kon uitgroeien tot een echt dorp. Vanaf ± 1920 heeft Rapenburg een eigen r.k. school. Deze school fuseerde in de jaren ’70 met die van Boschkapelle tot r.k. basisschool De Schakel en verbond zo de beide oorspronkelijke dorpen binnen Vogelwaarde. Ook veel Rapenburgers waren werkzaam in de landbouw. Daarnaast kende het dorp wat industrie en had het een winkelbestand met bovenlokale betekenis. Tal van ‘landbouwers in ruste’ vestigden zich in dit dorp. Rapenburg had vroeger de naam zich wat verhevener te voelen boven Boschkapelle. De tweedeling Rapenburg – Boschkapelle leeft op dit moment vooral nog onder de oudere inwoners van Vogelwaarde.258

3

SOCIAAL

Bevolkingsopbouw Per 1-1-2002 heeft Vogelwaarde 1.937 inwoners. De verdeling over de leeftijdsgroepen is te zien in tabel 1. en figuur 1. Vergeleken met de nieuwe gemeente Hulst, zijn de oudere leeftijdsgroepen in Vogelwaarde ondervertegenwoordigd. De meeste middengroepen zijn relatief 258


298

iets meer aanwezig en voor de jeugd geldt dat in de jongste leeftijdsgroep. In de periode 1998 – 2002 blijft de bevolkingsomvang in Vogelwaarde bijna gelijk. Figuur 1:

Bevolkingspiramide Vogelwaarde per 1-1-2002 (in relatie tot de nieuwe gemeente Hulst en Nederland)


Tabel 1:

Leeftijdsverdeling Vogelwaarde per 1-1-2002


Vogelwaarde Aantal % 339 18 284 15 1.342 69 441 23 199 10 57 3 1.937



Politieke kleur Het betreft hier een analyse van Vogelwaarde t.o.v. de ‘oude’ gemeente Hontenisse. Tijdens de Tweede Kamerverkiezingen 1998 stemden zowel Vogelwaarde als de totale gemeente Hontenisse het meest PvdA, gevolgd door VVD en CDA. In 2002 stemmen Vogelwaarde en Hontenisse overwegend CDA en LPF. De uitslagen van de gemeenteraadsverkiezingen 1998 laten een ander beeld zien door de dominante rol van ‘lokale partijen’ in de Hon299

tenisser gemeentepolitiek. Groot Hontenisse en het CDA hebben in Vogelwaarde de meeste aanhang. Gemeentebreed is Algemeen Belang de grootste partij. Tabel 2:

Verkiezingsuitslag Vogelwaarde: Tweede Kamerverkiezingen 1998 en 2002


Vogelwaarde 1998 2002 35 10 25 15 24 39 5 3 5 5 4 4 21 2 3 1


1139

1208


4961


Tabel 3:

Verkiezingsuitslag Vogelwaarde: Gemeenteraadsverkiezingen 1998


Vogelwaarde 30 21 31 18 1283



Dorps- en verenigingsleven Uit de dorpsschouw en de levendige discussies tijdens de bewonersavond op 22 mei 2002 blijkt dat de inwoners van Vogelwaarde betrokken zijn bij hun dorp. Tijdens beide bewonersavonden waren 70 - 80 bewoners aanwezig (circa 4% van de totale bevolking). Sociale thema’s waren b.v de behoefte aan bestuursleden bij verenigingen en aan een centrale ontmoetingsplek in het dorp. Uit de dorpsschouw, beide bewonersavonden en de jeugdenquête: Het ontbreken van voldoende bestuursleden is een bedreiging voor de toekomst van het het verenigingsleven in Vogelwaarde. B.v. de duivenvereniging en de KBO Boschkapelle kampen met dit probleem en de voetbal vindt moeilijk jeugdtrainers. De praktijk is dat dezelfde personen meerdere bestuursfuncties hebben. Om meer mensen te motiveren voor bestuursfuncties, opperen de bewoners dat de gemeente vrijwilligers moet ontlasten. Er zou iemand voor de verenigingen beschikbaar moeten zijn die ‘in het veld’ ondersteuning biedt ’met raad en daad’. Van de jeugd die meedeed aan de jeugdenquête (18) is bijna iedereen lid van een vereniging. De meeste van een sportvereniging, enkele van een andere vereniging, zoals de scouting. Het merendeel is lid van een vereniging buiten Vogelwaarde. Een deel van de jeugd mist mogelijkheden voor vrijetijdsbesteding in Vogelwaarde. De jeugd ontmoet elkaar vooral op school, in het uitgaansleven, op de vereniging en op straat. Plaatsen waar ze elkaar in Vogelwaarde ontmoeten zijn b.v. de speeltuin en het voetbalveld. Toch zeggen bijna alle jongeren dat Vogelwaarde geen of onvoldoende ontmoetingsplaatsen heeft. De behoefte aan jeugdvoorzieningen komt aan de orde in de par. Ruimtelijk. De meerderheid van de deelnemers woont in Vogel300

waarde naar z’n zin. Positief aan het dorp zijn b.v. rust en gezelligheid. Negatief is vooral ‘het is saai/er is niks te doen’. Tabel 4:

Verenigingen Vogelwaarde

Verenigingen Vogelwaarde FNV Bondgenoten, afd Oost Zws-Vl Belangen/beroepsorganisaties: Kath. Bond voor Ouderen - Boschkapelle Kath. Bond voor Ouderen – Stoppeldijk Kath. Vrouwenorganisatie - Vogelwaarde Nationaal Reumafonds - Vogelwaarde NL Hartstichting, afd O Z-Vl – V’w/H’dijk Politieke partijen – lokale afdelingen van: CDA, PvdA (recent opgegaan in PvdA Hulst), Algemeen Belang, Groot Hontenisse, Progressief Hontenisse. Vereniging De Zonnebloem, afd. Vogelwaarde Zeeuwse Katholieke Vrouwen - Vogelwaarde Kerkelijke organisaties:

RK Parochie Boschkapelle RK Parochie Stoppeldijk


Dorpsraad Vogelwaarde i.o. Dweilband ZDGK Feestcomité Vogelwaarde Folklor. Zang- en Dansensemble Pofajdok Gemengd Koor Stoppeldijk Jeugdkoor De Babbeliekes Parochieel Kerkkoor Boschkapelle Toneelvereniging ODI Volksdansgroep Hava Naguila Stichting Carnaval De Vogelpiek


Aviornis NL, afd. Zld (park- en watervogels) Comité Fietsvierdaagse Vogelwaarde Damesgymclub Ren je Rot Damesgymclub Vogelwaarde Duivenvereniging Vogelwaarde Kleindierenver. Ter Verbetering (ver. van fokkers) Ouderengymclub Vogelwaarde Tennisclub Vogelvlucht Trimclub Vogelwaarde Tourclub Vogelwaarde Voetbalvereniging Vogelwaarde Stichting Beach VoetVolley Wielercomité Vogelwaarde Zaalvoetbalvereniging Wentzler-Pauwels

Bron: Gemeentegids Hontenisse 2002, dorpsschouw

Voor ouderen organiseren de beide KBO’s en het Wijksteunpunt activiteiten. Er is echter maar een kleine groep ouderen die regelmatig naar deze activiteiten komt. De bewoners vermoeden dat de ouderen in Vogelwaarde – ook als ze eenzaam zijn – niet zo gemakkelijk ‘over die drempel’ heen stappen. Een andere oorzaak kan zijn dat ouderen minder behoefte hebben aan activiteiten, omdat ze ook zelf de nodige kaartclubjes e.d. thuis organiseren. Er is behoefte aan een centrale ontmoetingsplaats, in de vorm van een multifunctioneler gebruik van het plein bij het dorpshuis en van het dorpscentrum zelf (zie verder par. Ruimtelijk bij Dorpscentrum Vogelwaarde). Als bijkomend voordeel zien de bewoners een efficiëntere inzet 301

van subsidiegelden voor het dorp en ’zo komen we elkaar nog eens tegen’. Positief voorbeeld van de ontmoetingsfunctie van het plein is het jaarlijkse terugkerende Beach VoetVolley/Mega Beach Party. Ook het historische onderscheid tussen Rapenburg en Boschkapelle moet worden opgeheven. Beide wensen komen samen in de suggestie om de huidige twee kermissen te bundelen en te verplaatsen naar het plein bij het dorpscentrum. Met een iets grotere kermis trek je niet alleen meer mensen, maar je benut ook de mogelijkheden die het centrum van het dorp te bieden heeft (zie verder in par. Ruimtelijk bij voorzieningen en bereikbaarheid). Om de integratie tussen Boschkapelle en Rapenburg verder te bevorderen zouden ook de kerkbesturen en de ouderenbonden moeten fuseren. Het gaat er om één dorp te vormen: Vogelwaarde. Het centrum van het dorp moet nog wel verder ontwikkeld worden. Er is nu nog te weinig sprake van een ’dorpshart’. De ideeën hierover moeten verder worden ontwikkeld. Als aanzet hiervoor doet een groep bewoners de suggestie om het voetbalveld te verplaatsen. Het voetbalveld is destijds op die plek gekomen ’om de twee dorpen aaneen te smeden’. Dat is fysiek weliswaar gelukt, maar het is nooit het hart van het dorp geworden.Vanuit de gemeente zijn er geen plannen voor verplaatsing van de voetbalvelden. Vanuit omwonenden is deze wens in het verleden wel bij de gemeente neergelegd. Relatie bewoners - gemeente Sinds enkele maanden heeft Vogelwaarde een dorpsraad. Tijdens de dorpsschouw is het belang van een dorpsraad benadrukt. Waar het de dorpsraad om gaat is bundeling van bewonersbelangen naar de gemeente, ideeën ontwikkelen en leefbaarheidsprojecten realiseren. Ideeën om de dorpsraad vorm te geven zijn er, maar moeten nog verder uitkristalliseren. Genoemd wordt b.v. het uitgangspunt dat de dorpsraad een brede en democratische vertegenwoordiging vanuit het dorp moet zijn. Een paar keer per jaar, b.v. elk kwartaal, moet er een bewonersvergadering worden georganiseerd. Daar kunnen problemen aan de orde worden gesteld. Er moeten ook zoveel mogelijk mensen bij de dorpsraad betrokken worden, zodat je werkgroepjes kunt vormen. Ieder met een eigen aandachtsveld. Het dagelijks bestuur moet niet al te groot zijn, het moet wel werkbaar blijven. Ook tijdens de bewonersavond blijkt de behoefte aan inspraak en communicatie met de gemeente. Bewoners ervoeren het b.v. als zeer positief dat zij hun mening over de leefbaarheid van het dorp via discussiegroepjes kwijt konden. Daarnaast was er een signaal over minder goed lopende communicatie met de gemeente. In januari 2002 hebben de gezamenlijke besturen van de basisschool, peuterspeelzaal, bibliotheek en dorpscentrum een verzoek om een visie van de gemeente op de brede school schriftelijk voorgelegd aan de gemeente. Tijdens de bewonersavond werd de ergernis geuit over het feit dat de gemeente hierop nog niet had gereageerd. Inmiddels heeft de gemeente een visie ontwikkeld en deze aan de besturen kenbaar gemaakt (zie verder bij de conclusies en in de par. Ruimtelijk bij dorpscentrum Vogelwaarde). Uit de jeugdenquête blijkt dat enkele jongeren zouden willen meepraten met de dorpsraad of de gemeente. De dorpsraad geeft aan dat zij kunnen participeren in diverse commissies of werkgroepen die de dorpsraad binnenkort zal vormen. Bewoners en gemeentelijke herindeling Een thema dat vooral tijdens de dorpsschouw is besproken. De aanwezigen staan overwegend positief tegenover de gemeentelijke herindeling. Vanuit economisch belang hadden ze nog liever één gemeente Zeeuws-Vlaanderen gezien. Ontwikkeling van de Kanaalzone als werken het overige als woongebied kan dan beter op elkaar worden afgestemd. Kritische noot is de zorg om als kleine kernen van Hontenisse achtergesteld te worden binnen de grote gemeente Hulst. Tijdens de eerste bewonersavond wordt dit geformuleerd als: ’dat de gemeentelijke herindeling niet ten koste mag gaan van de voorzieningen in de kleine kernen’. Ook is men bang dat gemeentelijke lasten e.d. omhoog gaan. Voor de ouderen zou het bezwaarlijk zijn als 302

het gemeentehuis in Kloosterzande zou verdwijnen. Het gemeentehuis in Hulst is verder weg, het is er moeilijker parkeren en Hulst is vanuit Vogelwaarde slecht bereikbaar met het openbaar vervoer. Als wensen voor de nieuwe gemeente formuleren de bewoners eerlijkheid en openheid. De website van de gemeente Hulst met daarop de actuele college- en raadsbesluiten ervaren zij als positief voorbeeld hiervan. Sociale Veiligheid Thema’s als onveiligheidsgevoelens, criminaliteit en sociale controle zijn in Vogelwaarde niet door de bewoners als probleem naar voren gebracht. Overlast heeft Vogelwaarde alleen in termen van geluidsoverlast van verkeer en bedrijven en verkeershinder aan het Rapenburg, de kruising Hengstdijksekeiweg / Margaretsedijk, de Schoolstraat en de Bossestraat (zie de par. Ruimtelijk / verkeersveiligheid). Onderwijs Basisschool De Schakel ligt centraal in Vogelwaarde, met de peuterspeelzaal, de bibliotheek en het dorpscentrum in de directe omgeving. Tijdens de dorpsschouw en beide bewonersavonden kwam de ontwikkeling van een brede school aan de orde in relatie tot nieuwbouwplannen voor de basisschool en groot onderhoud en uitbreiding van het dorpscentrum (zie ook de par. Ruimtelijk bij dorpscentrum Vogelwaarde). Het schoolbestuur heeft zich al eerder uitgesproken vóór ideeënvorming over een brede school in Vogelwaarde. De nieuwbouw van de basisschool die gepland staat in 2005, ziet het bestuur momenteel als haar primaire zorg. Een zgn. massaonderzoek moet binnenkort duidelijkheid geven over onder meer een geschikte locatie voor de nieuwbouw. Het stichtingsbestuur van het dorpscentrum is voorstander van bundeling van beide nieuwbouw/verbouwplannen en uitwerking ervan binnen een zgn. brede schoolgedachte. Op advies van de gemeente werkt zij momenteel haar eigen plannen verder uit. Uitgangspunt voor brede scholen in het gemeentelijk beleid (nieuwe gemeente Hulst) is bundeling van basisschool, peuterspeelzaal en kinderopvang. In situaties van nieuwbouw van de basisschool, bestaat de intentie dat de locatiekeuze medebepalend is voor eventuele toekomstige integratie van andere instellingen. Voor Vogelwaarde is het primaire doel het realiseren van nieuwbouw voor De Schakel in 2005, met eventuele toekomstige integratiemogelijkheden van b.v. de peuterspeelzaal en kinderopvang. 259

259

De informatie over de ontwikkeling van het idee voor een Brede School is gebaseerd op de beide bewonersavonden, artikel PZC d.d. 29-11-2001 en informatie van de gemeente Hontenisse.

303

Tabel 5:

Leerlingaantallen Vogelwaarde 1998 - 2001

Basisschool De Schakel (rk)

01-10-01 189

01-10-00 189

01-10-99 185

01-10-98 188


Uit tabel 5. blijkt dat het leerlingenaantal in de afgelopen 4 jaar stabiel is gebleven. Het aandeel ‘doelgroepleerlingen’ 260 is in Vogelwaarde 30% 261. Binnen de totale gemeente Hontenisse bestaat dit percentage ‘doelgroepleerlingen’ voor het overgrote deel uit kinderen uit gezinnen met laag opgeleide ouder(s) (maximaal vbo-onderwijs) en enkele kinderen uit culturele minderheidsgroepen met laagopgeleide ouder(s). D.w.z. dat de twee andere categorieën – schipperskinderen en kinderen van ouders die een ander rondtrekkend bestaan leiden – niet zijn vertegenwoordigd in Hontenisse.

4

ECONOMISCH

Bedrijvigheid en werkgelegenheid Vogelwaarde heeft 31 agrarische bedrijven 262. Naast de landbouw, heeft Vogelwaarde 69 andere bedrijfsvestigingen. Dit is 4% van de totale bedrijvigheid binnen de nieuwe gemeente Hulst. De sector handel en reparatie heeft de meeste vestigingen (15), de sector vervoer/opslag/communicatie biedt de meeste werkgelegenheid. Figuur 2:

Aantal vestigingen Vogelwaarde per 1-5-2001

70


60

ONDERWIJS

aantal

50


40


30

HORECA 20


10


0 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 jaar



De laatste vijf jaar (1997 – 2001) is het aantal vestigingen in Vogelwaarde met 13 gestegen. Deze groei komt met name op het conto van de sectoren vervoer/opslag/communicatie, overige en zakelijke dienstverlening.

260


304

In de figuren 3. en 4. wordt de werkgelegenheid opgesplitst in twee categorieën. De eerste betreft de totale werkgelegenheid, inclusief uitzendkrachten. De tweede categorie omvat het aantal personen dat fulltime werkt (15 uur of meer per week), exclusief uitzendkrachten. Figuur 3:

Totaal aantal werkzame personen per sector per 1-5-2001 – Vogelwaarde

450

OVERIGE DIENSTEN

400


350


aantal

300


250


200


150

HANDEL EN REPARATIE

100

BOUWNIJVERHEID

50


0 1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

jaar



Het totale aantal personen, werkzaam bij bedrijven en instellingen in Vogelwaarde is 350. Hiervan werken 302 mensen fulltime (86%). Grootste werkgever is de sector vervoer/opslag/communicatie (123 werknemers), gevolgd door de sectoren handel en reparatie (46), industrie (46) en bouwnijverheid (44). De laatste vijf jaar (1997 – 2001) is de werkgelegenheid in Vogelwaarde gestegen met 37 werknemers (12%). Deze groei komt vooral voor rekening van de sector zakelijke dienstverlening. De grootste daler in de laatste vijf jaar is de sector bouwnijverheid. Figuur 4:

Aantal fulltime werkzame personen per sector per 1-5-2001 - Vogelwaarde

350 300

aantal

250 200 150 100 50 0 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 jaar



305

Uit de jeugdenquête: iets meer dan de helft van de deelnemers wil gaan studeren, een derde wil direct na de middelbare school gaan werken. Ongeveer de helft denkt later werk te vinden in Zeeland / Zeeuws-Vlaanderen. De rest wil elders in Nederland of in het buitenland aan de slag. Werkloosheid 263 In Vogelwaarde woont 7% van het totaal aantal geregistreerde werklozen in de nieuwe gemeente Hulst (509 per 1-1-2002). Wat betreft spreiding over de leeftijdscategorieen 15 t/m 64 jaar en opleidingsniveau is 85 - 90% van de werklozen 25 jaar of ouder en heeft als opleidingsniveau maximaal MBO/VWO. De afgelopen 5 jaar is de werkloosheid in Vogelwaarde met 16% gestegen. Economische ontwikkelingen Voor de toekomstige ontwikkelingen van bedrijven heeft de gemeente Hontenisse een ‘beleidsvisie bedrijventerreinen’ vastgesteld 264. Hierin is de ruimtebehoefte verkend van binnen de gemeente gevestigde bedrijven. Ook is er in de beleidsvisie voor gekozen om niet bij elke kern in Hontenisse een bedrijventerrein te ontwikkelen, maar accenten te leggen bij de kernen Kloosterzande, Vogelwaarde en Walsoorden wat betreft uitbreidingsmogelijkheden van bedrijven en bedrijventerreinen. Recent is in Kloosterzande een bedrijventerrein van ± 4,5 ha geopend. Voor Vogelwaarde wordt een uitbreiding beoogd in aansluiting op het terrein van Witlofkwekerij Verbist. De beleidsvisie ligt momenteel (augustus 2002) ter beoordeling bij de provincie. De onderhandelingen over de problematiek rond de uitbreidingsbehoefte van Hoefijzerfabriek Kerckhaert BV lopen nog. Uit de dorpsschouw en beide bewonersavonden: De inwoners van Vogelwaarde ervaren hinder, veroorzaakt door vrachtverkeer en geluidsoverlast van bedrijven die binnen de dorpskern en aan de rand van het dorp ‘uit hun jasje zijn gegroeid’ . Zij delen nagenoeg unaniem de stelling: ’Alles moet uit de kast worden gehaald om deze bedrijven de mogelijkheid te bieden van bedrijfsverplaatsing. Wonen doen we in het dorp, werken erbuiten.’ Voorwaarde is dan wel dat het voor bedrijven aantrekkelijk wordt gemaakt om zich elders te vestigen. En bedrijven zomaar wegjagen is niet de bedoeling, want bedrijvigheid moet er blijven in Oost-Zeeuws-Vlaanderen. Dit is belangrijk voor de leefbaarheid van de dorpen. Het mag nl. niet zo zijn dat mensen hier niet meer willen wonen omdat de afstand naar hun werk te groot wordt. Ook realiseren bewoners zich dat bedrijfsverplaatsing enorme financiele consequenties heeft en niet ‘zomaar’ uitgevoerd kan worden. Zij benadrukken de noodzaak van een beleidsplan bij de gemeente, waarin is geregeld hoever de bedrijven nog mogen uitbreiden en welke maatregelen (b.v. infrastructureel) gerealiseerd zullen worden als een bedrijf wil uitbreiden. Daarnaast is er de wens om de huidige bedrijven in Vogelwaarde aan het zicht te onttrekken met groen. Dat zou (ook) een randvoorwaarde moeten worden bij uitbreiding van bestaande bedrijven. Het huidige gemeentelijke beleid verplicht nieuwe bedrijven tot het aanleggen van een groenstrook van 10 – 15 meter rond het nieuwe bedrijf/bedrijventerrein. Dit kan niet zonder meer bij bestaande bedrijven worden afgedwongen. Als de mogelijkheid zich voordoet koopt de gemeente zelf grond aan voor aanleg van een groengordel. Dit is gebeurd rond het terrein van Scheerders, ter afscheiding van de nieuwe woonwijk Vogelwaarde-Noord.Verder stelt de gemeente voor om dit punt via overleg met de bedrijven en gericht op vrijwillige aanleg van een groengordel, op te pakken in de nieuwe gemeente. 263

Werkloosheid is gedefinieerd als ‘niet werkende werkzoekende’ en omvat alle personen van 15 t/m 64 jaar die betaalde arbeid kunnen verrichten en ingeschreven staan bij een Centrum voor Werk en Inkomen. 264 Gemeenteraad 30-01-2002.

306

In de toekomstvisie voor de nieuwe gemeente Hulst is de ontwikkeling van toerisme en recreatie in Oost-Zeeuws-Vlaanderen een belangrijk uitgangspunt. De gemeenteraad van Hontenisse heeft inmiddels een recreatievisie vastgesteld, waarin ook het project ‘Kloosterzande aan Zee’ is opgenomen. Dit idee voor toeristische ontwikkeling van de Kop van Hontenisse is bedacht door ondernemers en de gemeente Hontenisse. ‘Kloosterzande aan Zee’ verbindt Kloosterzande via een kanaal – de huidige N60 en het veerplein – met de Westerschelde. Kloosterzande krijgt volgens het plan een jachthaven met (recreatie-)woningen er omheen en voorzieningen zoals horeca en detailhandel. In de loop van 2002 tekenen de gemeente, de provincie en Rijkswaterstaat een convenant, waarin deze instanties een inspanningsverplichting aangaan voor de verdere ontwikkeling van het project. In het convenant staan centraal: de recreatieve belangen van Hontenisse (met als primaire doelstelling ‘Kloosterzande aan Zee’), natuurcompensatie en – ontwikkeling en waterberging. 265 Uit de dorpsschouw: In de ontwikkeling van toerisme en recreatie in Oost-Zeeuws-Vlaanderen zien de bewoners kansen voor werkgelegenheid. ‘Kloosterzande aan Zee’ vindt men ‘een leuk en best haalbaar plan’. Tabel 6:

Toeristische accommodaties Vogelwaarde



Camping Kamperhoek (boerderijcamping)

0


Open van/tot april tot oktober

Bron: campings zelf

5

RUIMTELIJK

Speerpunten van de bewoners t.a.v. de ruimte zijn onder meer: verkeersveiligheid, jeugdvoorzieningen, groen en een multifunctioneler dorpscentrum. Wonen Vogelwaarde kent lintbebouwing, gecombineerd met uitbreidingsplannen ten noorden en ten westen van de doorgaande wegen, resp. Bossestraat en Rapenburg. Conform de ‘Beleidsvisie Wonen’, die geldt voor de periode 1999 – 2009, concentreert de gemeente Hontenisse haar schaarse bouwmogelijkheden in de kernen Kloosterzande, Vogelwaarde en – in mindere mate – in Lamswaarde. Het meest recente nieuwbouwproject voor Vogelwaarde dateert uit 1999 en betreft het uitbreidingsplan Vogelwaarde-Noord. Dit plan voorziet voor de planperiode 1999 – 2009 in de bouw van 37 woningen: 27 in de planperiode 1999 – 2003; 7 woningen in 2004 – 2006; 3 tussen 2007 – 2009. Afhankelijk van het toekomstige rijks- en provinciebeleid kunnen deze aantallen nog positief beïnvloed worden. Naast nieuwbouw in de vorm van uitbreidingsplannen, is de mogelijkheid van herstructurering en inbreiding altijd aanwezig 266. Zo is er voor de omgeving Olmenstraat een herstructureringsplan ontwikkeld, in samenwerking met bewoners en de woningbouwvereniging. Dit plan beoogt verbetering van bestaande woningen, sloop van 5 huurwoningen om het straatbeeld te 265

Gemeente Hontenisse en PZC, 12-07-2002. Herstructurering kan b.v. betekenen dat huurwoningen waar minder vraag naar is/leeg staan vervangen worden door vrije sector woningen; inbreiding betekent bebouwing van open plaatsen binnen de kern. 266

307

breken, bouw van 3 vrije sector woningen, de mogelijkheid voor de bouw van 12 garageboxen, een nieuw wegdek en nieuwe parkeerplaatsen. De besluitvorming hierover volgt binnenkort. Tenslotte zijn er ideeën voor de bouw van woonzorgvoorzieningen voor ouderen aan de Olmenstraat. Woonzorgcentrum Antonius en de Regionale Zeeuws-Vlaamse Woningbouwvereniging ontwikkelen deze plannen en de diverse betrokken instanties moeten hierover nog besluiten nemen. 267 Als het plan doorgaat, is sprake van decentralisatie van woonzorgvoorzieningen voor ouderen van Kloosterzande naar Vogelwaarde. Momenteel heeft Vogelwaarde 38 seniorenwoningen 268. Uit de dorpsschouw en beide bewonersavonden: De inwoners van Vogelwaarde vinden ‘het er in principe mooi en goed wonen’. Als positief ervaren zij: wonen op het platteland met grote plaatsen dichtbij, de bundeling van voorzieningen (basisschool, peuterspeelzaal, bibliotheek en dorpshuis) in het centrum van het dorp, de diversiteit aan woningen en er is redelijk wat groen. Daarnaast is men unaniem van mening dat op al deze punten het nodige verbeterd kan worden. Wat en hoe is hieronder uitgewerkt. Vogelwaarde heeft een zgn. effectieve woningvoorraad van 885 woningen. Hiervan staan er 689 in de kern en 196 in het buitengebied; verhouding 3,5 : 1. Van de 31 tweede woningen staan er 3 in de kern en 28 in het buitengebied. Over de leegstand (13 woningen) maken bewoners vanuit twee invalshoeken opmerkingen. Ten eerste de koppeling aan verpaupering (zie verder hieronder). Ten tweede geeft een bewoner/medewerker woningbouwvereniging aan dat in de huursector geen sprake is van leegstand, maar juist van onvoldoende woningen. Dit leidt onder meer tot slechte doorstroommogelijkheden voor jonge gezinnen. Tabel 6:

Woningvoorraad Vogelwaarde: kern + buitengebied per 1-1-2001

Effectieve woningvoorraad koop 691 78%

Huur 194 22%

w.v. leegstand 13

Tweede woningen


31 3%

916


Uit de dorpsschouw, beide bewonersavonden en de jeugdenquête: Van de deelnemers aan de jeugdenquête wil ongeveer de helft later in Vogelwaarde blijven wonen, de andere helft wil elders gaan wonen. Bewoners noemen woningbouw ’een garantie voor de leefbaarheid van Vogelwaarde in de toekomst’. ‘Als wij onze woonkern willen blijven bevolken, de winkels willen blijven garanderen en de scholen willen blijven vullen, dan zullen we toch meer uitbreiding moeten krijgen qua woningbouw.’ De bestaande bouwmogelijkheden zijn voor zover bewoners weten op, alle grond is verkocht. Bij eventuele verdere uitbreidingsplannen moet men er wel voor waken dat er een trek ontstaat naar de nieuwbouwwoningen, gecombineerd met leegstand/verpaupering in de kern. Momenteel staan al enkele oude panden in de kern leeg. Deze zijn opgekocht, maar nooit opnieuw bewoond. Bewoners pleiten in dit kader voor een ‘herbewoningsplicht’, gecombineerd met ‘selectief zijn op wie er in komt’ in geval van verhuur.

267 268

Gemeente Hontenisse en PZC 1-8-2002. Regionale Zeeuws-Vlaamse Woningbouwvereniging.

308

Positief is dat momenteel huurwoningen worden opgeknapt. Achterstand hierin leidde in het verleden wel tot verpaupering. Als praktisch leefbaarheidsprobleem wordt nog de brandgang achter de Olmenstraat genoemd. Deze wordt vaak geblokkeerd door vuilcontainers. Voorzieningen en bereikbaarheid Vogelwaarde beschikt over een aantal zakelijke diensten, waaronder een bank, een slager, een schoenenzaak, twee kapsalons, een supermarkt en een fysiotherapeut. Voor overige zaken is men aangewezen op de regio. Boodschappen halen de inwoners deels in het eigen dorp en verder in Kloosterzande, Hulst en Terneuzen. Voor de huisarts gaat men naar Kloosterzande. Middelbaar onderwijs volgt de jeugd uit Vogelwaarde in Hulst of Terneuzen. Hier ‘haalt’ men ook ziekenhuiszorg en sinds kort ook huisartsenhulp ’s avonds en in het weekend. De afstand Vogelwaarde - Kloosterzande bedraagt 7,4 km, Vogelwaarde – Hulst is 10 km en Vogelwaarde – Terneuzen is 13,3 km. Voor cultuur en ontspanning is men naast de eigen regio, ook georiënteerd op ‘de overkant’, Brabant en België. Het openbaar vervoer in Oost-Zeeuws-Vlaanderen zal naar verwachting wijzigen na de opening van de Westerscheldetunnel en het verdwijnen van de veerdienst Perkpolder-Kruiningen. Hierover bestaat nog geen duidelijkheid. De gemeente geeft aan dat zij geen directe zeggenschap heeft in de toekomst van het openbaar vervoer. In gesprekken met de provincie en Connexxion zal de gemeente wensen en knelpunten naar voren brengen en openbaar vervoer is een blijvend aandachtspunt voor de nieuwe gemeente Hulst. Vogelwaarde heeft momenteel drie bushaltes. Hiervandaan rijdt buslijn 10 richting Terneuzen – Zelzate en richting Kloosterzande, via de veerboot naar Goes. Door de week tijdens de ‘spitsuren’ twee maal per uur, op de overige dagdelen één maal per uur. Voor wie met de bus naar Hulst wil, moet overstappen in Kloosterzande. Wat betreft de toekomst van het winkelbestand in de gemeente Hontenisse, heeft de gemeente opdracht gegeven voor het ontwikkelen van een detailhandelsnota. Dit onderzoek wordt momenteel uitgevoerd en heeft tot doel de detailhandelsstructuur in met name de kernen Vogelwaarde en Kloosterzande te verbeteren. Het gemeentehuis in Kloosterzande blijft open. Bewoners kunnen er terecht voor een zo breed mogelijk aanbod van diensten aan een serviceloket. 269 De bereikbaarheid van voorzieningen voor de jeugd is getoetst via de jeugdenquête. Naar school (Hulst of Terneuzen), om uit te gaan en naar de (sport)vereniging pakken de meeste deelnemers de fiets. Uitgaan doet de jeugd in Hulst, Kloosterzande, Hengstdijk en in Vogelwaarde. Voorzieningen in Vogelwaarde vinden de meesten goed bereikbaar. Uit de dorpsschouw, beide bewonersavonden en de jeugdenquête: Wat men in Vogelwaarde zeer waardeert is de bundeling van voorzieningen op een centrale plaats in het dorp (dorpshuis, basisschool, peuterspeelzaal en bibliotheek). Dit moet zeker gehandhaafd blijven en het liefst worden uitgebreid met b.v. de kinderopvang. Aan het dorpshuis en de school mag echter e.e.a. verbeterd worden (zie verderop onder ‘dorpscentrum Vogelwaarde’). Ook geven bewoners aan dat er aan het plein bij het dorpscentrum - ’het centrum van het dorp’ - ruimtelijk gezien ’meer van te maken valt’. Als suggesties worden gegeven: verplaatsing en bundeling van de twee kermissen (één in Rapenburg, één in Boschkapelle) naar het plein bij het dorpscentrum (zie ook par. Sociaal bij dorps- en verenigingsleven). En een echt centrum van het plein maken door een leuke aankleding, gekoppeld aan woningbouw op de huidige plaats van de sportvelden.

269


309

Over het openbaar vervoer zijn de inwoners van Vogelwaarde matig tevreden. Wonen op het platteland, met grote plaatsen dichtbij wordt gewaardeerd, maar ’als het openbaar vervoer er niet is, dan zijn die plaatsen wel erg ver weg’. Over het openbaar vervoer naar Terneuzen is een deel van de bewoners tevreden, een ander deel vraagt om verbetering, maar het moet zeker in stand blijven. Naar Hulst is het openbaar vervoer slecht geregeld. Bewoners pleiten voor verbetering, zeker i.v.m de bereikbaarheid van de huisartsenpost. De avonden weekenddiensten van de drie huisartsen in de gemeente Hontenisse zijn nl. sinds mei 2002 verplaatst naar het ziekenhuis in Terneuzen. 270 De supermarkt op het dorp draait nu redelijk goed, maar kan een punt van zorg worden voor de toekomst. De bewoners roepen elkaar op er boodschappen te blijven doen, zodat de winkel blijft bestaan. Voorzieningen die de inwoners van Vogelwaarde missen zijn voorzieningen voor de jeugd, een apotheekfunctie en een huisarts die b.v. een paar keer per week spreekuur houdt. Onnodig is een gemeentelijk loket voor paspoorten, rijbewijzen enz. op het dorp. Wel pleiten de bewoners voor avondopenstelling van deze diensten bij de nieuwe gemeente Hulst, net zoals dit bij de huidige gemeente Hontenisse het geval is. In de jeugdenquête vinden de meeste deelnemers dat Vogelwaarde onvoldoende ontmoetingsplaatsen en onvoldoende voorzieningen voor hen heeft. Een skatevoorziening, een hangplek en een zwembad behoren tot de grootste wensen. Ook volwassenen bevestigen het ontbreken van jeugdvoorzieningen voor de doelgroep van ± 12 – 16 jaar. Jongeren hangen nu rond in de speeltuin. Daarmee veroorzaken ze overlast voor de omwonenden en blijven kinderen – de doelgroep van het speeltuintje – weg. Ook lantaarnpalen moeten het regelmatig ontgelden en de oud papiercontainer van de voetbal is een keer in brand gestoken. Bewoners geven suggesties voor oplossingen / jeugdvoorzieningen. Een jeugdhonk zou er moeten komen met activiteiten en cursusmogelijkheden. Of een hangplek, die totstandkomt via inspraak van de jeugd zelf. Over al deze opties is overleg gaande tussen een groep jongeren, de gemeente en de dorpsraad (zie verder bijlage 1.). Een bewoner spreekt z’n zorg uit over een hangplek in relatie tot rustig wonen. Er is echter nog geen locatie bekend. Als suggestie voor een locatie – zowel als ‘hangplek’ als voor eventuele vervanging van de kinderspeeltuin – noemt een bewoner de speelwei tegenover de entree van het plein voor het dorpscentrum. Deze locatie biedt mogelijkheden voor toezicht en voor multi-functioneel gebruik (b.v. medegebruik door de school en het organiseren van (zomer-)activiteiten). Ook voor speelvoorzieningen voor de kleintjes wordt aandacht gevraagd, onder meer in de nieuwe wijk in aanbouw ‘met veel jonge kinderen’. Zie ook hieronder bij ‘ouderen’. De opmerkingen over voorzieningen voor ouderen zijn opgenomen onder ‘Dorpscentrum Vogelwaarde’. Over de situering van de speeltuin vlakbij seniorenwoningen heeft een enquête uitgewezen dat de oudere omwonenden deze locatie verkeerd vinden. Aan de andere kant komt vanuit de bewonersavond het signaal dat verplaatsing van de speelvoorziening (in relatie tot de eventuele komst van zorgwoningen) juist jammer zou zijn vanwege de ontmoetingsfunctie die de speeltuin heeft voor kinderen, ouders en grootouders/ouderen. De kerk, daarvan heeft Vogelwaarde er twee. Naar verwachting van de bewoners kunnen deze in de toekomst niet beide als kerk in stand worden gehouden. Eén kerk is voor de bewoners ook voldoende. Zij willen zich er echter niet over uitspreken of de kerk in Boschkapelle 270


310

of die op Rapenburg z’n kerkfunctie moet houden. Dit is vooral voor de oudere inwoners een gevoelig punt. Tabel 7:

Voorzieningen Vogelwaarde

Voorzieningen Vogelwaarde EHBO Vogelwaarde Gezondheidszorg en ouderenvoor-zieningen: Fysiotherapie Vogelwaarde Kruisgebouw: -

spreekuur algemeen maatschappelijk werk, 30 minuten per week

Hoeve La Salette (gezinsvervangend tehuis) Kerken

Heilige Petrus en Pauluskerk (rk) Heilige Gerulphuskerk (rk)


Basisschool: De Schakel (rk) Kinderopvang Pinkeltje Peuterspeelzaal Duimelot


Dorpscentrum Vogelwaarde KBO gebouw Boschkapelle KBO gebouw Stoppeldijk Openbare Bibliotheek Vogelwaarde Wijksteunpunt voor ouderen


Kermis (2x: Boschkapelle, Stoppeldijk) Kinderspeelplaats Wilgenstraat Sportzaal Dorpscentrum Tennisbaan Elzenstraat Voetbalveld Bossestraat

Zakelijke diensten:

Cafés (2x) Bakker (1x) Schoenenzaak Slagerij Supermarkt Taxibedrijf (2x) Postagentschap Vogelwaarde Rabobank


Begraafplaats (2 x) Brandweerkazerne

Bron: Gemeentegids Hontenisse 2002, dorpsschouw

De bewoners vragen zich af wat het beleid in de nieuwe gemeente wordt wat betreft brandweervoorzieningen. Momenteel hebben Kloosterzande en Vogelwaarde beide een korps en verder zit ook de brandweer van Zaamslag vlakbij. De gemeente geeft aan dat het dekkingsplan van de Brandweer Regio Zeeland voorziet in een blijvende brandweerpost in Vogelwaarde. Ook het Brandweerbeleidsplan dat momenteel voor de nieuwe gemeente wordt opgesteld gaat uit van handhaving. Tenslotte nog de milieustraat in Walsoorden. Inwoners van Hontenisse kunnen er gratis hun afval kwijt. In de nieuwe gemeente moet deze milieustraat gehandhaafd blijven, alsook het gratis storten. Betaling werkt illegaal storten in de hand. Het klein chemisch afval leveren inwoners van Vogelwaarde in bij de gemeenteschuur. Ook die mogelijkheid moet er blijven. Verkeersveiligheid 311

In het kader van het project Duurzaam Veilig is door de verschillende wegbeheerders - rijkswaterstaat, provincie, gemeenten en waterschappen - een convenant ondertekend. Doelstelling van het convenant is het drastisch terugbrengen van het aantal verkeersslachtoffers, onder meer via aanpassing van de verkeerscirculatie en snelheidsbeperkende maatregelen. Landelijk onderzoek wijst nl. uit dat de ernst van het opgelopen letsel vooral wordt bepaald door de snelheid van een voertuig. Voor de gemeente Hontenisse is Verkeersbureau Van Kleef ingehuurd om inzichtelijk te maken wat gedaan moet worden om aan het convenant te voldoen. Hiertoe behoort onder meer het categoriseren van wegen 271, waartoe inmiddels een categoriseringsplan is opgesteld. Als basis hiervoor gelden maximum snelheden van 30 en 50 km in de bebouwde kom, 60 en 80 km op andere wegen. 272 Vogelwaarde kent drie locaties waar de verkeersveiligheid volgens de bewoners verbeterd zou moeten worden: Rapenburg, de kruising Hengstdijksekeiweg / Margaretsedijk en de Schoolstraat. Rapenburg is de verbindingsstraat tussen de N61 en de Vogelweg richting Kloosterzande. Het is tevens de toegangsweg voor diverse bedrijven binnen Vogelwaarde, waaronder Hoefijzerfabriek Kerckhaert en Transport- en Overslagbedrijf Scheerders. Uit de dorpsschouw en beide bewonersavonden: Aan het Rapenburg is sprake van te veel (vracht)verkeer, te hoge snelheden over een te smalle weg en geluidsoverlast door het verkeer. Bewoners benadrukken dat de vrachtwagens van Kerckhaert in mindere mate, maar dat vooral het doorgaande verkeer de overlastveroorzaker is. Een telling tussen 6.30 en 9.00 uur, uitgevoerd door een inwoner, leverde het resultaat op van 1000 auto’s die Rapenburg die morgen passeerden. Het kinderdagverblijf aan het Rapenburg is als voorziening een aanwinst, maar de gekozen locatie is gevaarlijk en onverantwoord. De gemeente geeft aan dat de directie van Kinderdagverblijf Pinkeltje op zoek is naar een nieuwe, minder gevaarlijke locatie. Op de kruising Hengstdijksekeiweg / Margaretsedijk kruisen overstekende fietsers, afslaand vrachtverkeer naar bedrijven en doorgaand verkeer elkaar. De gemeente heeft een plan uitgewerkt om het kruispunt te herstructureren, o.m. door aanleg van een rotonde. Financiële middelen en een subsidie zijn reeds beschikbaar. Het plan kan echter pas op een verantwoorde en zinvolle manier worden uitgevoerd als twee zaken helder zijn. Ten eerste de eventuele verhuizing van Hoefijzerfabriek Kerckhaert. Ten tweede de ontsluiting van de op/rond het Rapenburg gevestigde bedrijven. Uit de dorpsschouw en beide bewonersavonden: Genoemde kruising is levensgevaarlijk voor overstekende fietsers (o.a. schoolgaande kinderen). De huidige verkeersremmer voldoet niet. De bewoners noemen talloze oplossingen. Ten eerste een rotonde en als dit (technisch/financieel) niet te verwezenlijken valt een ’oog/slinger/bocht in de weg, net als bij Zaamslag’. Flitspalen en het instellen van een 30-km zone behoren ook tot de alternatieven.Verkeersremmers zijn geen optie, vanwege het gevaar om er tegenaan te rijden. Voor de veiligheid van fietsers zou een fietspad vanuit de bomenbuurt, aansluitend op het fietspad aan de Vogelweg een oplossing zijn. Daarmee omzeilen fietsers het Rapenburg èn de gevaarlijke oversteek bij de kruising. Een effectieve oplossing zou een rondweg zijn voor het doorgaande verkeer van Kloosterzande naar Terneuzen. Die moet dan achterlangs Kerckhaert lopen met ontsluiting voor dit bedrijf en de bedrijven op het terrein bij Scheerders. Ook pleiten

271


312

bewoners ervoor het totale knelpuntenplaatje voor Rapenburg en genoemde kruising opnieuw te bezien, alle wensen en ideeën te inventariseren en tot een oplossing te komen. De Schoolstraat verbindt de westzijde van het dorp met de N61. De aansluiting op deze rijksweg zal worden verbeterd. Rijkswaterstaat werkt hiervoor momenteel een aantal varianten uit. De gemeenteraad van Hontenisse heeft zich uitgesproken tégen afsluiting van de Schoolstraat. Vervolgens zal via het bestuurlijk overleg van ‘de Ruit’ 273 een inspraakprocedure worden vastgesteld. Naar verwachting start het inspraaktraject nog in 2002. De Schoolstraat wordt vooral gebruikt door bewoners die werken in de Kanaalzone, door lijnbussen en vrachtverkeer en voor scholieren is het de fietsroute naar de middelbaar onderwijs in Terneuzen. Uit de dorpsschouw en beide bewonersavonden: Over de Schoolstraat wordt te hard (het dorp binnen-) gereden en voor fietsers is het er onveilig. De straat hoeft niet verbreed te worden, want dat werkt alleen (nog) harder rijden in de hand. De ’twee snelheidsremmende bobbels’ bij de entree van het dorp via de Bossestraat voldoen niet. Passanten kennen nl. de ideale snelheid om deze hindernissen te nemen. Voor de veiligheid van het fietsverkeer worden twee opties naar voren gebracht: een fietspad (door de meerderheid naar voren gebracht) of de Schoolstraat verboden terrein maken voor fietsers. Vanuit verkeersveiligheidsproject ‘de Ruit’, is er een idee om het verkeer vanaf de Schoolstraat via een parallelweg naar de N61 te leiden. Voor de bewoners is nog niet duidelijk of deze parallelweg via de rotonde Willem III-weg of via de rotonde aan Rapenburg zal aansluiten op de N61. Een eventuele parallelweg in oostelijke richting, via de rotonde Rapenburg, vinden de bewoners geen verbetering. Dat levert naar verwachting vooral sluipverkeer op via de Drie Gezustersdijk (verkeer naar Terneuzen) en via Rapenburg. Overige verkeerspunten: Te hard rijden op de Bossestraat. Hier zien bewoners graag ‘optische snelheidsremmers’ in de vorm van versmallingen b.v. zoals in Clinge. In elk geval geen drempels. Parkeerprobleem aan het Rapenburg (smalle straat met beperkt aantal parkeerplaatsen). Slecht wegdek (kuilen) in sommige straten en geluidsoverlast hierdoor. Men verzoekt om beter onderhoud. In de jeugdenquête worden de fietsroute bij Terhole, de polderwegen, de Bossestraat, de Olmenstraat en te hard rijdende auto’s in het algemeen als verkeersonveilig benoemd. Groen en overige ruimtelijke voorzieningen In het kader van een landelijk en provinciaal opgezet Milieuprogramma heeft de gemeente Hontenisse een convenant ondertekend. Een van de speerpunten is een minimaal gebruik van bestrijdingsmiddelen. De gemeente geeft aan dat effectieve bestrijdingsmiddelen reeds verboden zijn, dat het steeds moeilijker wordt om plantsoenen, straten enz. onkruidvrij te houden en dat alternatieven zoals verbranden niet milieuvriendelijk en zeer arbeidsintensief zijn. 274 Uit de dorpsschouw en beide bewonersavonden: De groenvoorzieningen – de plantsoenen en het bos - moeten beter onderhouden worden. ’Eerst groeit het onkruid tot 2 meter. Dan komen ze er doorheen en is het een tijdje weg, maar het ziet er niet meer zo mooi uit als vroeger.’ Ook over het ‘snoeibeheer’ zijn bewoners niet tevreden. In het bos groeit veel gras, waar voorheen struiken/bomen stonden en de eendenvijver is er vies. Bewoners refereren aan ‘vroeger’, toen iedere kern zijn eigen gemeentewerkers had.’Toen zag alles er spic en span uit. Dat willen we terug’. Vogelwaarde heeft redelijk wat groen, maar voor de bewoners mag het nog groener. Mits goed onderhouden uiteraard. Bewoners doen verschillende suggesties voor verbetering van het groen in Vogelwaarde. B.v. de bomenbuurt moet niet beperkt blijven tot de namen van de straten, maar er zouden werkelijk 273 274

Verkeersveiligheidsproject voor het gebied vallend binnen de N61, N60, Langeweg en Tractaatweg. Gemeente Hontenisse.

313

beuken, populieren enz. moeten staan. De speeltuin bij de seniorenwoningen verdient meer aankleding met wat extra boompjes en struiken. De speelvoorziening moet echter wel goed zichtbaar blijven. De huidige grote bedrijven in / aan de rand van het dorp moeten aan het zicht onttrokken worden door groen. Dit zou een verfraaiing zijn voor het dorp (zie reeds in par. Economie onder ‘economische ontwikkelingen’). Vanuit de ouderen bestaat de wens voor bankjes in het dorp. En tenslotte hebben bewoners de wens voor het aanleggen van fietsen wandelpaden rond Vogelwaarde. B.v. een fietsroute door het wandelbos en de landerijen rond het dorp en om te wandelen een ‘kerkepaadje’. Wat dit laatste betreft gaat het om een ‘simpel pad, kort langs de dorpskern waar je een leuk wandelingetje kunt maken en je elkaar nog eens tegen kunt komen op een bankje onderweg’. Als voorbeeld wordt een route van vroeger genoemd ‘vanaf de Bossepad richting Schapershoek’. Dorpscentrum Vogelwaarde Het dorpshuis dateert uit ongeveer 1970. Het is een vrijstaand gebouw en heeft de volgende ruimten: een hal met douches en toiletten, een bar, keuken en berging, een vergaderzaal, een foyer en een gymzaal annex grote zaal met podium. Het dorpscentrum wordt beheerd door een zelfstandige stichting, die verantwoordelijk is voor zowel kleinals grootonderhoud. De stichtingen ontvangen een jaarlijkse exploitatiesubsidie. Een eventueel subsidieoverschot mag men behouden. Voor groot onderhoud kan de stichting het eventuele spaarsaldo aanspreken en indien dit niet beschikbaar of toereikend is, een subsidieverzoek indienen bij de gemeente. Het dorpshuis is ruimtelijk gekoppeld aan andere sociaal-culturele en educatieve voorzieningen, nl. de direct naastgelegen basisschool, peuterspeelzaal en bibliotheek. Naast de eigen verenigingen, maken de basisschool (schoolgym) en Ziekenhuis De Honte (bloedprikdienst) gebruik van het dorpscentrum. Als de plaatselijke horecagelegenheden te klein zijn, verzorgt het dorpscentrum ook broodmaaltijden bij begrafenissen. De verenigingen die een plek hebben in het dorpshuis zijn: de gym- en de badmintonvereniging, de trimclub, de volksdansgroep, de vrouwenbonden, de EHBO, de toneelvereniging en creatieve cursussen. Feestjes organiseren de inwoners van Vogelwaarde vooral in de plaatselijke cafés. Uit beide bewonersavonden: De bewoners geven aan dat het dorpshuis niet multifunctioneel genoeg is en dat aanpassingen nodig zijn. De ruimten van het gebouw hebben te veel beperkingen door de combinatie van ’een vrij grote zaal, een heel klein zaaltje en een bovenzaal die in de zomer vaak veel te warm is.’ Ook moet het dorpscentrum een thuis worden voor alle verenigingen in Vogelwaarde. Dit betekent dat er meer verenigingen terecht moeten kunnen dan nu het geval is. De situatie rond de accommodaties voor ouderen is hiervan een concreet voorbeeld. Aan de ene kant zijn beide KBO’s en het Wijksteunpunt verspreid over drie verschillende locaties. Aan de andere kant zijn er signalen uit beide bewonersavonden dat de accommodaties van (één van) beide KBO’s niet voldoet. Ook heeft Vogelwaarde behoefte aan ’een home voor de jeugd’. Er schijnen echter geen dagdelen meer beschikbaar te zijn waarop nieuwe groepen van het dorpscentrum gebruik kunnen maken. De behoefte aan uitbreiding en groot onderhoud van het dorpscentrum is ook bij de beheerstichting van het dorpscentrum een actueel onderwerp. De beheerstichting ontwikkelt momenteel (ver-)bouwplannen, waarvoor zij ook de behoefte aan ruimte en faciliteiten bij verenigingen inventariseert. Ook hebben de gezamenlijke besturen van de basisschool, peuterspeelzaal, bibliotheek, enz. van gedachten gewisseld over een brede school (zie reeds par. Sociaal bij ‘onderwijs’). 314

6

CONCLUSIES VOGELWAARDE

Het betreft conclusies op hoofdlijnen, over de meest opvallende en toekomstgerichte thema’s uit de kernbeschrijving. Naast deze conclusies per kern, is er een aparte rapportage met conclusies en aanbevelingen voor de totale nieuwe gemeente Hulst. De gezamenlijke kernbeschrijvingen, het beleidsmateriaal en de gehouden interviews met instellingen vormen hiervoor het basismateriaal. Algemeen uitgangspunt is de toekomstvisie van de nieuwe gemeente Hulst 275. De meeste relevante speerpunten voor de kernen zijn: - behoud en waar mogelijk verder versterken van het voorzieningenniveau in de kernen en hiervoor beleid ontwikkelingen, gericht op maatwerk en behoefte. Vogelwaarde is omschreven als kern met een compleet basisvoorzieningenniveau. - behoud van een goed woon- en leefklimaat - een interactieve relatie tussen gemeente en bewoners. Voor Vogelwaarde kunnen enkele basisconclusies worden getrokken: - Vogelwaarde wil één dorp zijn; - Vogelwaarde wil goed openbaar vervoer; - Vogelwaarde wil rustiger wonen (verkeersveiligheid en overlast van bedrijven). Vogelwaarde: één dorp De belangrijkste speerpunten voor de bewoners zijn: het historische onderscheid tussen Rapenburg en Boschkapelle opheffen, een multifunctioneler dorpscentrum (ontmoetingsplek voor meer verenigingen, onderhoud en uitbreiding van het dorpshuis), een ‘dorpshart’, een jeugdvoorziening, diensten via een servicepunt. Een kans voor Vogelwaarde is een brede school. Belangrijke randvoorwaarden zijn aanwezig (bundeling van voorzieningen aan de Populierenstraat en nieuwbouwplannen basisschool). Het gemeentelijk beleid biedt mogelijkheden. De – objectieve – noodzaak wordt ingegeven door het relatief grote aandeel ‘doelgroepleerlingen’ 276 op basisschool De Schakel (30%). Genoemde bewonerswensen, de verkeersonveilige locatie van het huidige kinderdagverblijf en genoemde randvoorwaarden scheppen mogelijkheden voor een (financieel) efficiënte aanpak. De meerwaarde voor Vogelwaarde ligt dan wel in een brede school met zowel een ruimtelijke verbreding als een functieverbreding 277. Met de huidige ontwikkelingen – prioriteit bij nieuwbouw van de school, mogelijkheden voor latere integratie van voorzieningen en aparte (ver)-bouwplannen voor het dorpscentrum – sluit men de kans op een brede school weliswaar niet uit, maar wordt weinig gebruik gemaakt van geboden kansen. Juist de ontwikkeling van een brede school vraagt om een integrale benadering van voorzieningen en functies, die (momenteel) juist in Vogelwaarde zo eenvoudig voor het grijpen ligt.

275

Ontwikkelingsnotitie Hulst-Hontenisse: visie en missie, dec. 2001. De gemeente Hontenisse is de 2e, de gemeente Hulst de 4e gemeente in Zeeland met het hoogste aandeel 1,25 doelgroepleerlingen (Jeugdmonitor Zeeland, cijfers per 1-10-2000). 1,25 leerlingen hebben ouder(s) met een laag opleidingsniveau (maximaal vbo). Deze categorie bepaalt voor het overgrote deel het totale aandeel doelgroepleerlingen in de gemeenten Hulst en Hontenisse. 277 Een brede school met een brede functie kan door samenwerking van instellingen activiteiten aanbieden op het gebied van voor- en naschoolse opvang (b.v. kinderdagverblijf), voor- en vroegschoolse educatie (b.v. peuterspeelzaal), vrije tijdsbesteding, welzijn en hulpverlening. 276

315

Voor het sociale leven in Vogelwaarde springt een aantal dingen in het oog. Het tekort aan bestuursleden en de behoefte aan ondersteuning van verenigingen, de nog voortbestaande tweedeling in het dorp (b.v. twee KBO’s, twee parochies, twee kermissen), ouderen die beperkt deelnemen aan de activiteiten van de KBO’s/Wijksteunpunt en ook eigen activiteiten organiseren, de behoefte aan een ontmoetingsplek voor de jeugd. Voor het tekort aan vrijwilligers bij verenigingen ligt er enerzijds een link naar de landelijke trend dat vrijwilligers vooral projectmatig inzetbaar zijn en steeds minder voor structurele taken. Aan de andere kant speelt dit probleem in meerdere kernen en ligt er een link naar gemeentelijk vrijwilligersbeleid. Wat betreft ouderen heeft Vogelwaarde een relatief grote groep ouderen in spe. Voor hen bestaat de kans dat zij langer in Vogelwaarde zullen kunnen blijven wonen door de eventuele bouw van zorgwoningen in het dorp. Hierover moet overigens nog gemeentelijke besluitvorming plaatsvinden. Deze grote groep nieuwe ouderen heeft mogelijk behoefte aan andere activiteiten. Hier ligt een aandachtspunt voor de KBO’s en Wijksteunpunt en een uitdaging voor intensieve samenwerking/fusie. De jeugd van 12 – 16 (indicatie via jeugdenquête) is lid van een vereniging, waarbij zij meer op de regio en minder op de eigen kern is gericht. Over vrijetijdsmogelijkheden / ontmoetingsplaatsen in Vogelwaarde is een deel van de jeugd ontevreden. Hier ligt een link naar de behoefte aan een jongerenontmoetingsplek. Daarnaast verdienen activiteiten voor meisjes aandacht. Juist onder 10 – 14 jarigen zijn meisjes oververtegenwoordigd (48 m / 66 v). Vogelwaarde: openbaar vervoer De bereikbaarheid van voorzieningen met het openbaar vervoer is een speerpunt voor de nabije toekomst. De huidige – enige – buslijn, verbindt Vogelwaarde met o.a.. Terneuzen en Goes en is onderdeel van de lijn Zelzate – Goes, via het veer Perkpolder - Kruiningen. Het wegvallen van de veerboot en de concentratie van regionale voorzieningen in Hulst (voortgezet onderwijs, avond/weekendspreekuur huisartsenpost en mogelijk in de toekomst alle gemeentelijke diensten) en Terneuzen (middelbaar onderwijs en huisartsenpost) maken voorzieningen voor met name ouderen en jongeren (b.v. voorgezet onderwijs in Goes) uit Vogelwaarde slechter bereikbaar. Relatie bewoners – gemeente

De kersverse dorpsraad profileert zich momenteel met een actie voor werving van dorpsraadleden, een website en ondersteuning van de jeugd bij het realiseren van een jongerenontmoetingsplaats. Met deze kernbeschrijving heeft de nieuwe dorpsraad een instrument in handen om verder te werken aan de leefbaarheid van het dorp. Belangrijke thema’s voor Vogelwaarde, zoals overlast van bedrijven en verkeersveiligheid zijn deels in ontwikkeling (beleidsvisie bedrijventerreinen en via ‘de Ruit’). Voor het opbouwen van een goede relatie tussen gemeente en bewoners is het essentieel de dorpsraad van dergelijke ontwikkelingen op de hoogte houden. Thema’s waarover nog geen beleid in ontwikkeling is zouden meegenomen kunnen worden in een prioriteitenlijst voor Vogelwaarde. Deze prioriteitenlijst zou – met terugkoppeling naar de overige bewoners – opgesteld moeten worden door de dorpsraad. Vervolgens vindt gemeentelijke besluitvorming plaats en opname in de meerjarenbegroting. Deze werkwijze wordt reeds toegepast in de huidige gemeente Hulst.

Aanbevelingen: 47. Deze kernbeschrijving benutten als basis voor concretisering van het toekomstige ‘kernenbeleid op maat’. 48. Het verder ontwikkelen van een gezamenlijke visie (gemeente, verenigingen, instellingen dorpsraad) op één Vogelwaarde. De conclusies bij dit thema zijn hiervoor een 316

eerste aanzet. 49. Brede school: kansen grijpen waar ze nu liggen. 50. Het opstellen van een prioriteitenlijst voor Vogelwaarde door de dorpsraad en besluitvorming hierover door de gemeente. 51. Openbaar vervoer – in welke vorm dan ook - tot speerpunt maken van overleg tussen Connexxion, gemeente, dorpsraden en eventuele overige belanghebbende partijen.

317

BIJLAGE 1. WERK IN UITVOERING VOGELWAARDE Onderstaand overzicht is aangeleverd door de gemeente Hontenisse. Uitvoering onderhoud en aanpassing wegen n.a.v. klachten 2002. - Herbestrating Populierenstraat ( uitgevoerd) - Ophalen trottoir n.a.v. klachten Rapenburg ( uitgevoerd) - Aanbrengen invalidenparkeerplaats dorpscentrum 't Gelaag ( uitgevoerd) - Opnieuw op hoogte brengen van putdeksels en aanbrengen slijtlaag Bossestraat ( uitgevoerd) - Woonrijp maken uitbreidingsplan Vogelwaarde Noord ( in uitvoering) - Herbestrating Olmenstraat ( planning najaar) - Gedeeltelijke vervanging openbare verlichting in kader van beleidsplan ( planning najaar) - Herleggen trottoir Bossestraat van Rapenburg tot Rechtepad ( uitgevoerd) - Aanpassen wegdek Rapenburg nabij zgn. "Kreukelstraatje" ( uitgevoerd) Uitgevoerde en nog uit te voeren werkzaamheden op het terrein van groen Uitgevoerd: - Elzenstraat vijver west/zuidzijde nieuwe beschoeiing geplaatst - Amberboomstraat grondwal wilgen en meidoorn ingeplant - Populierenstraat t.p.v. parkeerplaats ( De Schakel) nieuwe beplanting aangebracht - Populierenstraat t.p.v. parkeerplaats ( Begraafplaats Boschkapelle) haag en nieuwe beplanting aangebracht. - Kastanjestraat nieuwe beplanting aangebracht. - Verschillende plantsoenen ingeboet. - Bos Bossestraat brandnetels gemaaid. - Achter Olmenstraat schelpenpad opnieuw aangebracht Planning: - Inrichten onderland achter grondwal Amberboomstraat. - Opnieuw inrichten verschillende plantsoenen. Onderhoud Groen Projectmatig worden in overleg met buurtbewoners en straks met de dorpsraad zaken aangepakt. Denk hierbij aan Elzenstraat en omgeving Olmenstraat. Jeugdvoorziening In augustus 2002 heeft op verzoek van enkele jongeren uit Vogelwaarde een gesprek plaatsgevonden over hun wens om een skatevoorziening (halfpipe) te realiseren. Bij dit gesprek waren aanwezig: de jongeren zelf, twee medewerkers van de politie, burgemeester A. Vogelaar, wethouder F.A.D. van Driessche en een afvaardiging van de dorpsraad. Afgesproken is dat er op korte termijn een nieuw gesprek zal plaatsvinden. De dorpsraad heeft in dit gesprek aangegeven een jeugdafdeling te willen oprichten. Op die wijze kunnen de wensen van de jeugd via de dorpsraad doorgespeeld worden aan de gemeente.

318

BURGERS IN DE NIEUWE GEMEENTE HULST

Recommend Documents