|PLATONOV| -vaderloosLESBRIEF VOOR LEERKRACHTEN
!! OPGELET !! Deze lesbrief is geen handleiding die van a tot z moet gevolgd worden. Het is eerder een reeks ‘mogelijke’ opdrachten waaruit de leerkracht kan kiezen in functie van zijn/haar eigen werkmethode en van de groep leerlingen die voorbereid moet worden. De lesbrief laat de vrijheid om de soort opdrachten en het aantal vragen per opdracht te kiezen of om aan de hand hiervan eigen spel- en denkopdrachten te maken.
1
IN DE COULISSEN | PLATONOV - Vaderloos | |DE TITEL EN HET STUK| Tsjechov schreef Platonov in het begin van zijn carrière. Het script legde een hele weg af voor dit uiteindelijk werd opgevoerd als voorstelling. Zoek deze geschiedenis eens op. In de NTGent- bewerking van Platonov wordt de ondertitel “Vaderloos” gebruikt. Als je dit woord leest, welke betekenis zou dit volgens jou hebben? Probeer eens enkele associaties te maken. Ga op het internet eens op zoek naar het titelpersonage: Platonov. Wie of wat voor iemand is hij?
|DE AUTEUR| Anton Pavlovitsj Tsjechov 1. Tsjechov is de auteur van Platonov. Ga eens na wat je allemaal over hem kan vinden: waar is hij geboren, hoe oud was hij toen hij Platonov schreef, wat was zijn beroep, enz. Maak met andere woorden een “minibiografie”. Zorg ervoor dat deze biografie zich enkel richt op de relevantie voor Tsjechovs toneelwerk. 2. Zoek de bekendste toneelwerken van Tsjechov op en ga eens na welke van deze voorstellingen al eerder in NTGent werden gespeeld. 3. Tsjechov staat ook bekend om zijn vele kortverhalen. Probeer er eens enkele op te zoeken. Kan je een thematiek ontdekken in zijn verhalen. Zoek een stukje tekst op dat je leuk vindt. Kan je het thema van dit kortverhaal achterhalen? Probeer vervolgens je eigen kortverhaal te schrijven waarin het thema terug komt. Je kan dit koppelen aan je eigen leven of leefwereld.
|DE REGISSEUR EN ZIJN VISIE| 1. Luk Perceval is de regisseur van Platonov, kan je zijn carrière terugvinden op het internet? Wat is zijn relatie met Gent?
2
2. Zoek eens iets op over Percevals werkwijze als regisseur (je kan dit gemakkelijk terug vinden op het internet, kijk ook zeker eens op de website van NTGent. Hier zijn verschillende interviews terug te vinden). Nu je deze informatie gelezen hebt, wat verwacht je te zien bij Platonov? 3. NTGent pakt uit met de terugkomst van Perceval. Waarom zouden ze dit doen? Ga eens na wat Perceval voor het Vlaamse theaterlandschap heeft betekend. Kan je ook achterhalen welke positie hij vandaag heeft voor het Vlaamse theater? 4. Er is een link tussen Tsjechov en Perceval. Zoek enkele recensies op van eerdere Tsjechov- producties. Hoe beïnvloedt deze kennis je verwachtingen? Beargumenteer aan de hand van de verzamelde informatie.
|DE AFFICHE | In bijlage 2 vind je de affiche van deze productie terug. Beschrijf gedetailleerd wat je ziet. Zoek de korte inhoud van de voorstelling op. Probeer de inhoud te linken aan de affiche.
|HET VERHAAL| Als je de korte inhoud van de voorstelling leest en je zoekt extra informatie van ‘Platonov’ op (je kan ook extra informatie vinden in het maandblad december van NTGent), kan je de thematieken achterhalen? Kijk eens naar bijlage 4. Hier zie je een schema met de personages en hun onderlinge relaties. Ga ook eens op zoek te gaan naar ieders relatie met Platonov. Je kan de emotionele relaties uittekenen in een eigen schema (tip: Je kan hiervoor gebruik maken van tekeningen, verschillende kleuren en/ of symbolen). Als je naar de affiche van ‘Platonov’ kijkt zie je staan dat dit een komedie is. Ga op zoek naar de betekenis van het woord: komedie. Waaraan moet een theatervoorstelling voldoen om een komedie te zijn? Is er een verschil tussen een komedie en een blijspel? Hoe beïnvloedt deze kennis je verwachtingen over de voorstelling? Beargumenteer aan de hand van de verzamelde informatie. Wat zou Tsjechov vinden van de keuze om zijn theatertekst te brengen als komedie? Beargumenteer.
|DE HERWERKING| “Meer dan tachtig scènes, twintig acteurs, een kluwen van verhaallijnen en in aantal pagina’s bijna even lang als alle andere theaterteksten van Tsjechov samen”.
3
Dit is niet de eerste maal dat Perceval een herwerking maakt van ‘Platonov’. Waarom wil hij dit nogmaals proberen? Waar voerde hij ‘Platonov’ de eerste maal op en wat waren zijn ervaringen? (Tip: op www.NTGent.be en in het maandblad van december kan je deze informatie terug vinden). Je kan nu ook op zoek gaan naar andere herwerkingen van Platonov. Vele theatergezelschappen voerden deze productie al eens op. Zoek enkele recensies op. Formuleer vervolgens wat je verwacht te zien in de NTGent- herwerking.
AVANT-SCENE |VERWACHTINGEN VOORAF| 1. Je hebt nu al heel wat informatie opgezocht. Nu je dit allemaal gelezen hebt, wat verwacht je van de voorstelling? 2. Op de NTGent-site vind je foto’s van de repetities van ‘Platonov’. Herken je de acteurs op deze foto’s? Ken je hen van andere theaterstukken? Misschien van film of tv? Als dit niet zo is, google hen dan eens. Kan je achterhalen of sommigen van hen een verleden hebben met de regisseur? De foto’s kunnen je een idee geven over de voorstelling. Welke emoties/sfeer roepen de foto’s op? Wat verwacht je op basis van die foto’s van de voorstelling? Waarom? Argumenteer. Later kan je jouw bedenkingen toetsen aan de voorstelling. Door sommige foto’s aandachtig te bekijken kan je een deel van het decor ontdekken. Beschrijf eens wat je ziet. Je beschikt intussen ook over heel wat informatie van Platonov. Welke betekenis kan jij koppelen aan het decor? Welke invloed zal dit decor volgens jou hebben op de voorstelling? 3. Je ziet op de productiepagina van ‘Platonov’ een lijst staan met alle personen die een bijdrage leverden aan deze productie. Staan hier beroepen/ functies bij die je niet kent? Ga dan na op het internet wat deze mensen doen en geef een korte definitie van hun beroep. 4. Aan de productie werkte ook een choreograaf mee. Probeer zijn naam te achterhalen en zoek zijn biografie eens op. Bekijk vervolgens het Youtube- filmpje via onderstaande link. Beschrijf wat je hierbij voelt. http://www.youtube.com/watch?v=6JGfnL9XOqw 4
Als je weet dat er in ‘Platonov’ niet gedanst wordt, wat zou dan de bijdrage van een choreograaf kunnen zijn in een theaterproductie? 5. Ook muzikant Jens Thomas werkt mee aan deze voorstelling. Bekijk onderstaand filmpje en zoek extra informatie over hem op. Beschrijf wat je hoort en welk gevoel je hierbij krijgt. http://www.youtube.com/watch?v=IOvSV-AezTE Hoe beïnvloeden deze filmpjes jouw idee over de voorstelling?
DIALOGEREN |Met elkaar in dialoog over inhoud en thematiek| 1. Je hebt nu heel wat informatie verzameld, veel gelezen en bekeken. Als je de korte inhoud en de stukjes tekst in de bijlage leest kan je zien dat Platonov een groot Don Juan- gehalte heeft. Wat is een Don Juan? Kan je deze benaming anders verwoorden? Ken je iemand uit je omgeving die je aan dit kenmerk kan koppelen? Wat voor invloed heeft deze persoon op je? Ga met elkaar in gesprek aan de hand van volgende vragen: - Geloof je in liefde op het eerste gezicht? - Wat betekent voor jou ware liefde? - Aan welke voorwaarden moet een echte liefde voor jou voldoen? - Kan je op meerdere personen verliefd worden? - Ben je bereid en geliefde te delen? Leg uit waarom wel of niet. 2. Zoek de term ‘determinisme’ op. Begrijp je goed wat hiermee wordt bedoeld? Probeer in je eigen woorden uit te leggen wat determinisme betekent en ga op zoek naar een mogelijk voorbeeld uit je eigen leven of leefwereld. Luister nu eens naar het nummer van Cat Stevens “Father and son” of een nummer van Stef Bos: “Is dit nu later”, “Het is tijd om te gaan” en “Papa, ik lijk steeds meer op jou”. Nadat je één of enkele nummers beluisterd hebt, probeer je zelf eens te kijken op welke vlakken je op je ouders of grootouders lijkt en op welke vlakken je anders wil zijn, je eigen keuzes wil maken. Bespreek dit in kleine groepjes. Zijn er gelijkenissen met je medestudenten?
5
Kan je determinisme linken aan de ondertitel ‘vaderloos’? Leg uit waarom wel of waarom niet. 3. Illustrerende tekst uit het script: ANNA PETROVNA Misja, zijn wij vrienden? PLATONOV Ja, waarschijnlijk ... zijn wij vrienden... Ik bedoel, als dit geen vriendschap is, wat is het dan wel? ANNA PETROVNA In elk opzicht, vrienden? Ja? PLATONOV Ik zou zelfs zeggen, grote ... ANNA PETROVNA Dus ... grote vrienden? PLATONOV Waarom die vragen? Vrienden ... vrienden ... ANNA PETROVNA Maar je weet toch dat het tussen man en vrouw ... maar een kleine stap is ... van vriendschap naar liefde? (Lacht) PLATONOV Wij zijn toch niet geschapen voor die alledaagse sleur. ANNA PETROVNA Goed dat je vrouw dat niet hoort! En waarom zouden wij daartoe niet geschapen zijn? Wij zijn toch mensen! Liefde is iets moois ... Wat is er?
Als je dit stuk tekst leest, welke thema kan je hieruit afleiden? Is dit iets wat je herkent? Formuleer hierover je eigen mening en ga eens na wat je klasgenoten hiervan denken. 4. Een thema dat meestal terugkomt in Tsjechovs stukken is de hoop, het hopen op een beter leven, uitkijken naar iets wat nooit zal komen. De personages verlangen naar een andere levensbestemming Wat is jouw toekomstbeeld? Wat verwacht jij van je eigen toekomst? Als alles mogelijk zou zijn en geld en afkomst niet mee tellen, wie of wat zou je willen zijn? Welke stappen moet je hiervoor nemen? Hoe ga jij in je dagelijks leven om met keuzes die je moet maken? Ga eens nu welke belangrijke keuzes je al maakte. Hoe heeft dit je huidige situatie beïnvloed? Ga hierover in gesprek met je klasgenoten. Merk je verschillen op? 5. Kan je je een voorbeeld uit je eigen leven voor de geest halen waarin je wegvlucht van de realiteit? Hoe ga jij hier mee om? Bespreek dit in kleine groepjes. In Platonov vluchten de personages in onder anderen alcohol. Hoe sta jij hier tegenover? Is dit iets wat voor jou herkenbaar is? 6
6. In bijlage 2 zie je een schilderij van Francis Bacon en de affiche van ‘Platonov’. De gelijkenis is treffend. Hoe zou je deze twee afbeeldingen thematisch met elkaar kunnen verbinden? Maak deze denkoefening in groep (tip: Ga op zoek naar de filosofie van Bacon, wikipedia kan je hierbij helpen). Hoe kan je nu de affiche en het schilderij linken aan de voorstelling? 7. Ga eens zoeken naar de betekenis van de tegenstelling die Freud (psychoanalyse) formuleerde als Eros en Thanatos. Onderstaand stukje tekst kan je helpen om dit binnen de thematiek van de voorstelling te zetten. Ga hierover in discussie met je klasgenoten. Wat vind jij van Freuds driftentheorie? Beargumenteer. Probeer de verzamelde kennis over Freuds theorie te linken aan het volgend stuk tekst. Maak link ook met de korte inhoud en de overige documentatie over “Platonov” die je al vond. Kan je dit ook koppelen aan je eigen leven? Leg uit op welke manier wel of waarom niet. PLATONOV Ik moet hier weg ... ANNA PETROVNA Wat zullen we doen, Misja? We moeten toch iets doen? PLATONOV Laat me met rust! Gebruik toch je verstand! ANNA PETROVNA Dat heb ik al gedaan! Ik heb nooit een man zo liefgehad als jou. Er is geen vrouw waar jij echt zoveel van houdt als van mij ... Laten we deze liefde aanvaarden, alleen voor onszelf. Wat jou dwarszit zijn problemen waarvoor anderen een oplossing moeten vinden. Laten we deze liefde aanvaarden ... PLATONOV Ik maak jou niet gelukkig! ANNA PETROVNA Wat zie je er lief uit! PLATONOV Alleen de verhalen waarin ik niet voorkom lopen goed af ... ANNA PETROVNA Neem mij, pak mij, hou mij vast! Rook me op! Zuig mij leeg! Knijp me fijn... Zoals elke andere normale man zou doen! 7
PLATONOV Zoek iemand die jou verdient ... ANNA PETROVNA Misja! Ik wil rust ... ik wil mezelf vergeten, ik wil leven, met volle teugen leven! PLATONOV Dat kan ik jou niet geven! ANNA PETROVNA De problemen lossen we morgen op, maar laat ons vannacht leven en genieten ... genieten Misja! PLATONOV Ga weg! ANNA PETROVNA Ik geloof je niet! PLATONOV Je vraagt om je ongeluk ...
8
WORKSHOP! |ZELF AAN DE SLAG| Na al je opzoekwerk en met het verzameld materiaal ga je nu zelf aan de slag. Gebruik alles wat je hebt gevonden als inspiratie en rode draad door deze workshop heen. 1. Door de kunst- en muziekgeschiedenis heen zijn de thema’s determinisme, liefde, vriendschap, vluchten van de realiteit weelderig bezongen en afgebeeld. Ga nu zelf op zoek naar illustraties die jij kan relateren aan wat je tot nu toe weet over de thematieken die aan bod komen bij ‘Platonov’. Hiervan maak je een collage (moodboard) op A3-formaat. Je mag ook zelf tekeningen maken of aanvullen met kranten- en tijdschriftknipsels, stukjes poëzie,… zolang je maar kan uitleggen waarom je deze collage hebt samengesteld. Gebruik de teksten in bijlage 3 als inspiratie. 2. Nu je je collage hebt, ga je op zoek naar een muziekfragment. Het maakt niet uit of je de muziek kiest omwille van de sfeer of omwille van de tekst, hetzelfde geldt als voor je collage, je moet kunnen uitleggen waarom je deze keuze maakte. 3. Je eindresultaat stel je in een korte presentatie voor aan je klasgenoten. Je toont je collage, geeft een woordje uitleg en laat je muziekfragment horen. Leg daarna uit waarom je deze keuzes maakte. Reacties e.a.:
[email protected] Of rechtstreeks via de productiepagina op onze website: www.ntgent.be
9
Bijlage 2:
10
Bijlage 3: Tekst 1: PLATONOV Ik ben dorpsleraar, Sofja. SOFJA JEGOROVNA Dorpsleraar? Maar dat belet u niet om een normaal leven te leiden? PLATONOV Ik begrijp uw vraag niet ... SOFJA JEGOROVNA Ik bedoel, dat belet u toch niet om u in te zetten voor ... voor een groter ideaal? PLATONOV Ach zo! Hm ... Mij kan niets of niemand iets beletten Sofia ... Ik ben een steen, en stenen zijn er nu eenmaal om anderen in de weg te liggen. SASJA Pa! Pa! PLATONOV Ik haat die zogenaamde bewonderaars van mijn vader, uit de grond van mijn hart haat ik hun simpel gepraat over de meest complexe onderwerpen, ik haat alles wat uit hun koppen voortkomt! Als zwijnen hebben ze hun leven lang uit één trog gevreten, meelopers die zichzelf heilig verklaard hebben omdat ze nooit iets fouts hebben gedaan. Vergeef me ... TRILETSKI Volmaakte mensen bestaan niet. (Niemand heeft het recht over mij te oordelen, zoals ik niet het recht heb om over anderen te oordelen. Ik kan zelfs niet over mezelf oordelen, wat zou ik dan over anderen kunnen oordelen. Er zijn misschien mensen die ik als goed of slecht ervaar,) maar ik heb niet het recht over die mensen een oordeel te vellen. Ik zeg het nog eens en ik kan het niet genoeg zeggen, we moeten de mensen laten zoals ze zijn, laat iedereen op zijn eigen tempo zijne gang gaan, laat iedereen dàt zijn wat dat hij of zij is. Ze moeten de mensen gerust laten en alleen maar iedereen de mogelijkheid geven zichzelf te ontwikkelen, meer niet, alleen maar zichzelf zijn, dat is al meer dan genoeg. ANNA PETROVNA Ik haat dit soort gesprekken. A table! Manger! 11
Tekst 2 ANNA PETROVNA Nog geen harten gebroken, Misja? TRILETSKI Nee, vandaag is het zijn dag niet! Hoewel ik bezopen ben, heb ik met hem te doen ... Salut! ANNA PETROVNA Waarom zit je hier? PLATONOV De vrije hemel bevalt me beter dan uw doorrookte plafond! ANNA PETROVNA Heerlijk, dit weer! Als klein meisje sliep ik in de zomer altijd in de tuin. PLATONOV Ja. ANNA PETROVNA Ik ben vandaag in een hele bijzondere stemming ... Ik vind alles prachtig... Waarom zeg je niks, ik ben speciaal naar buiten gekomen om jou te horen vertellen. PLATONOV Wat moet ik vertellen? Tekst 3: ANNA PETROVNA Maar je weet toch dat het tussen man en vrouw ... maar een kleine stap is ... van vriendschap naar liefde? (Lacht) PLATONOV Wij zijn toch niet geschapen voor die alledaagse sleur. ANNA PETROVNA Goed dat je vrouw dat niet hoort! En waarom zouden wij daartoe niet geschapen zijn? Wij zijn toch mensen! Liefde is iets moois ... Wat is er? PLATONOV Kom, we gaan dansen! ANNA PETROVNA Jij kunt toch helemaal niet dansen. Misja, wat is er aan de hand ... 12
PLATONOV Dit heeft geen zin! ANNA PETROVNA Waarom niet? Als jij vrij was, dan was ik jouw vrouw. Je zwijgt ... Omdat je instemt? Is het dat? Misja, in een zaak als deze is het niet hoffelijk om te zwijgen! PLATONOV Laat ons dit gesprek vergeten! Alsof het nooit heeft plaatsgevonden! ANNA PETROVNA Waarom niet? PLATONOV Mijn lieve vriendin, ik wil met jou geen ongelukkige affaire ... Daarvoor ben jij te mooi, te intelligent ... ANNA PETROVNA Ik heb het over liefde!
13
Bijlage 4: Personages en relaties met elkaar Bert Luppes: Platonov (Michaël- Misja) Elsie de Brauw: Anna Petrovna Peter Seynaeve: Sergej Pavlovitsj Lien Wildemeersch: Sofja Jegorovna Zoë Thielemans: Marja Jefimovna Hugo Van Den Berghe: Ivan Ivanovitsj Steven Van Watermeulen: Nikolai Ivanovitsj Briek Lesage: Osip Katrin Lohmann: Alexandra (Sasja) Ivan Ivanovitsj Zoon: Nikolai Ivanovitsj – relatie met: Marja Jefimovna Dochter: Alexandra (Sasja) – getrouwd met: Platonov Anna Petrovna Stiefzoon: Sergej Pavlovitsj – verloofd met: Sofja Jegorovna Osip
14
