|LESBRIEF VOOR LEERKRACHTEN|
FRONT Polyphonie
!! OPGELET !! Deze lesbrief is geen handleiding die van a tot z moet gevolgd worden. Het is eerder een reeks ‘mogelijke’ opdrachten waaruit de leerkracht kan kiezen in functie van zijn/haar eigen werkmethode en van de groep leerlingen die voorbereid moet worden. De lesbrief laat de vrijheid om de soort opdrachten en het aantal vragen per opdracht te kiezen of om aan de hand hiervan eigen spel‐ en denkopdrachten te maken.
IN DE COULISSEN |DE TITEL| 1. De titel van het theaterstuk waarnaar je gaat kijken, is ‘Front’. Welke betekenissen heeft het woord Front? In welke betekenis wordt het in deze voorstelling gebruikt, denk je? 2. De ondertitel luidt: polyphonie. Wat betekent het woord? Kan je op grond van wat je misschien al las rondom deze voorstelling, bedenken wat deze ondertitel voor de voorstelling betekent? Verklaar. |HET BASISVERHAAL EN DE AUTEURS| Bronnen voor deze voorstelling zijn: ‐ Het boek ‘Im Westen nichts neues’ van Erich Maria Remarque, ‐ Het boek ‘Le Feu’ van de Fransman Henri Barbusse. Over deze boeken en hun auteurs kan je zelf info verzamelen via het internet. Verder werden toneelstukken gebruikt (o.a. van RC Sherriff), oorlogsbrieven en andere documenten uit die tijd. Luk Perceval (de regisseur), Steven Heene (de Vlaamse dramaturg) en Christina Bellingen (de Duitse dramaturge) zochten en schreven de tekstfragmenten bij elkaar tot een evocatie van de wereldoorlog.
|DE THEMATIEK| Op onze website www.ntgent.be/productie/front vind je een aantal interviews met regisseur Luk Perceval. Uiteraard gaat de voorstelling thematisch over de Eerste Wereldoorlog, maar het is interessant om te zien vanuit welk perspectief de Vlaming Perceval deze historische, gruwelijke en langdurige wereldgebeurtenis op toneel wil zetten.
|DE REGISSEUR| De voorstelling werd dus geregisseerd door Luk Perceval. Welke informatie vind je over hem op de website van NTGent? Je kan uiteraard ook elders op het internet op zoek gaan. Welke indruk laat de informatie over Perceval en zijn vroegere regiewerk op jou na? Luk Perceval regisseerde een seizoen geleden bij NTGent ‘Platonov’, naar Tsjechov. Als je die voorstelling zou gezien hebben, hoe vond je die dan? Zo niet, ga eens op zoek naar info over die voorstelling. Je vindt die ook op onze eigen webiste.
AVANT‐SCENE |VERWACHTINGEN VOORAF| 1. Bekijk de trailer die werd gemaakt voor deze productie. Je vindt die op onze website www.ntgent.be/productie/front. Wat neem je waar in verband met belichting, kostuums, decor, muziek, tekst, mimiek, intonatie… Welke verwachtingen roept deze trailer bij je op? Op de productiepagina van NTGent vind je ook foto’s terug van de voorstelling Front. Bekijk ze even. Welke verwachtingen roepen deze foto’s op bij jou? Leg uit. 2. Op dezelfde productiepagina vind je een inleidende tekst. Lees en vat even samen wat voor jou opvallend is/zal zijn aan deze voorstelling. Je vindt die tekst ook als bijlage 1 terug in deze lesmap. 3. Op een productiepagina geeft NTGent de (mogelijke) toeschouwer graag zoveel mogelijk informatie mee om de voorstelling dichterbij te brengen en de toeschouwer vooraf te informeren. Ontleed de productiepagina eens: welke info vond je er terug? Inventariseer die en bespreek de mogelijke invalshoeken van de extra informatie. Stel: je gaat naar Front en je wil veel info vooraf. Lijst eens op wat jij als toeschouwer allemaal kan lezen of volgen om maximaal op de hoogte te zijn voor je de voorstelling bijwoont. 4. Bekijk op de productiepagina van NTGent ook eens de medewerkers bij deze voorstelling. Welke Vlaamse acteurs ken je? Heb je ze al zien spelen? Misschien heb je ze eens gezien op tv of in het theater? Zo ja, hoe vond je ze toen? Zijn zij voor jou een reden om naar de voorstelling te komen kijken? Waarom wel? Waarom niet? 5. Interessant aan deze voorstelling is dat die al een tijdje in première is gegaan. Dat wil zeggen dat al heel wat recensenten hun mening gegeven hebben over deze productie. Veel mensen laten zich door die recensies leiden bij het wel of niet kopen van een ticket. We nodigen jullie dan ook uit om bijvoorbeeld in kleine groepjes een recensie te lezen (en voor de Duitstalige – te proberen verstaan‐ goede taaloefening, ) en met elkaar positieve en negatieve opmerkingen te delen/te vergelijken. Wat doen die recensies met jouw ‘goesting’ om het stuk te zien? Waarom?
|DE AFFICHE|
In bijlage 2 vind je het affichebeeld voor deze voorstelling. Welke info vind je er allemaal op terug? Wat is het beeld dat gebruikt is, denk je? Verklaar. Welke gleijkenissen/verschillen zie je tussen het affichebeeld en de trailer? Bespreek even met elkaar.
DIALOGEREN |MET ELKAAR IN DIALOOG OVER INHOUD EN THEMATIEK| 1. Uiteraard is de inhoud en de thematiek van een voorstelling als Front overduidelijk. En toch… Misschien moet je als klas/groep even met elkaar in bijvoorbeeld een mindmap of woordwolk inventariseren in steekwoorden wat jullie zelf eigenlijk weten over De Groote Oorlog 1914‐1918. Hoe ver reikt jullie kennis? Is die oorlog voor jullie iets ‘ver van mijn bed’ of juist niet? 2. Mocht uit vraag 1 blijken dat jullie te weinig kennis van zaken hebben, dan kan je uiteraard overal wel extra informatie vinden: tv‐programma’s als Ten oorlog, Brave little Belgium bieden veel achtergrondgeschiedenis aan, in elke krant is wel dagelijks een herinnering opgenomen aan dezelfde datum in 1914, ook de oude oorlogskranten zijn weer uitgegeven als bijlage bij een krant. Probeer jullie eens te verdiepen in de geschiedkundige feiten, wie weet ook dagelijks... 3. Er wordt in veel bronnen gewezen op het feit dat deze oorlog er één was van de gewone man, van de kleine soldaat, die eigenlijk weinig op de hoogte was van de wereldpolitiek en vanuit een trots of opwelling toch vaak vrijwillig naar het front ging. In de brieven van die soldaten (ook gebruikt als bron voor deze productie) lezen we steeds het verhaal van die ‘kleine’ man die in de oorlog werd gesmeten als ‘kanonnenvlees’. In het één‐programma ‘Iedereen beroemd’ zit een vaak ontroerende rubriek waarbij oorlogsbrieven uit een nooit afgeleverde postzak nu nog worden besteld bij familieleden of vrienden. Op de één‐website kan je die ook vinden. Bekijk. Beleef. Voor regisseur Luk Perceval gaat Front juist over dit soort emoties.
4. NTGent bezocht met de artistieke ploeg en de productie‐ en communicatie‐afdeling de Westhoek waar het Front zich bevond. Daar zagen we duizenden graven van jonge mannen die in Vlaanderen gesneuveld zijn. De jongste was 15 en loog moedwillig over zijn leeftijd om toch maar te kunnen gaan vechten. Begrijpen jullie dit als jongere van vandaag? Hoe zouden jullie reageren mocht je plots opgeroepen worden om je land te gaan verdedigen op vrijwillige basis? Wat kunnen drijfveren zijn? Wat kan je tegenhouden? 5. Dat jongeren ten strijde trekken is (helaas) vandaag ook actueel nieuws. Hoezo? Waar vinden we dit terug? Hoe staan jullie daar tegenover? Wat drijft die jonge mensen, denk je? Is er vandaag een maatschappelijke, sociale, politieke, economische reden/achtergrond waarom jonge mensen gaan vechten? Begrijp je die? Waarom wel/niet? 6. We merken het escalerende geweld in de wereld: Syrië, Israël/Palestina, IS in o.a. Irak, onthoofdingsfilmpjes, Oekraïne/Rusland... En reacties van regeringen in onder andere USA en VK. Sommigen waarschuwen voor een klimaat waarin een derde wereldoorlog zou kunnen ontkiemen. Zien jullie het zo somber in? Houdt het jullie eigenlijk bezig? Verklaar op beide vragen waarom wel/niet. Hoever zijn die oorlogen, is dat geweld een ver‐van‐je‐bed‐show? Of ben je er wel bewust mee bezig? Wat zijn jullie standpunten over deze wereldproblematiek? 7. De Eerste Wereldoorlog wordt ook wel de eerste geïndustrialiseerde oorlog genoemd. Waarom denk je? Probeer eens voorbeelden te vinden van industriële vernieuwingen die toen voor het eerst werden ingezet voor oorlogsdoeleinden. Probeer er ook wat meer uitleg over te vinden en deel die met elkaar. 8. In bijlage 3 vind je een paar gedachten die we sprokkelden uit interviews met regisseur Luk Perceval. Je vindt er zijn filosofie, zijn gedachtegang bij het maken van de voorstelling in terug. Probeer zijn stellingen eerst goed te begrijpen en bevraag elkaar dan wat jullie hierover, als jong volwassenen, zelf denken.
WORKSHOP |ZELF AAN DE SLAG| De twee grote wereldoorlogen liggen enerzijds ver in het verleden, anderzijds toch dichtbij. Nu we de eerste wereldoorlog herdenken zien we plots hoe dichtbij de verhalen zich bevinden… Heel wat mensen hebben plots een verhaal klaar over overgrootvaders of grootvaders die in die Groote Oorlog hebben gevochten. Op ons eigen publiekswerkingsbureau begint het al: een grootmoeder wiens zus geëxecuteerd werd wegens voedselhulp aan (jawel) Duitse deserteurs, een grootvader die 4 jaar lang brancardier was (medische dienst) en verschrikkelijke wonden en verminkingen heeft gezien en een grootvader die in het eerste jaar gewond werd en als oorlogsinvalide werd ingeschreven. Hij kreeg zelfs eremedailles. Die verhalen zijn er dus , maar eigenaardig genoeg lopen de mensen daar niet mee te koop. Ga eens op zoek naar zulke verhalen in je eigen familie, vriendenkring, woonomgeving/buurt… Maak er een journalistiek onderzoek van, en schrijf dan een bijdrage voor een dag‐ of weekblad. Maak een video‐opname van een interview dat je met de betrokkenen hebt. Interview iemand live voor de klas…. Probeer zo de eerste wereldoorlog van de kleine man dichter bij jou te brengen. Het In Flanders Fields museum in Ieper probeert hetzelfde te doen. Surf naar hun website en ontdek daar de verhalen die zij hebben verzameld. Bekijk verder ook: ‐ www.ingebeeld.be ‐ www.klascement.be/herinneringseducatie ‐ www.warveterans.be ‐ www.canoncc.be/kets ‐ www.herinneringseducatie.be ‐ www.wegwijzerWO1.be
|BIJLAGE 1| In FRONT, geregisseerd door Luk Perceval, krijgen de onfortuinlijke manschappen van de Grote Oorlog 1914‐1918 opnieuw een menselijk gezicht. Niet zozeer door een historische reconstructie of een gekostumeerde evocatie, wel door een suggestieve polyfonie, meer bepaald van de stellingoorlog in de IJzervlakte, de plek waar de twee frontlinies — de Duitsers versus de Geallieerden — al in oktober 1914 tot stilstand kwamen, hun laarzen vastgezogen in de kille modder van de Westhoek. Op deze symbolische plek werd er drie jaar lang gevochten voor elke meter grond, waarbij de loopgraven soms zo dicht tegen elkaar lagen dat soldaten elkaar zelfs konden horen. FRONT biedt een impressie van het leven aan weerszijden van deze voorste linie, met getuigenissen in het Duits, Frans, Nederlands en Engels. De meertalige teksten krijgen een vertaling via boventiteling en worden live ondersteund door de muziek van Ferdinand Försch. Deze eigenzinnige componist en instrumentenbouwer is afkomstig uit Hamburg en creëert een uniek klanklandschap: een sfeer waarin het gesproken woord als het ware wordt opgetild
|BIJLAGE 2|
|BIJLAGE 3|
…In elk land wordt die oorlog herdacht vanuit een patriottistisch, vaak heraldiek standpunt. Maar de dramaturgie en regie van Perceval wil daaraan juist voorbijgaan. De essentie is dat al die jongens die vier jaar lang in slijk en modder lagen in wezen allemaal hetzelfde wilden: naar huis gaan. Toch was er iets dat hen verder dreef. Die vorm van destructie,dat onverklaarbare menselijk natuurgeweld wil Front tonen. De grote, absurde paradox: iedereen wilde vrede, en toch hebben ze elkaar als beesten afgeslacht. Die logica stopt niet bij de vernietiging van de vijand, het is een absurde vorm van zelfvernietiging…. … Opzettelijk zijn ook alle uiterlijke tekens die naar oorlog verwijzen, weggelaten. Acteurs hoeven geen soldaten te imiteren, zo zegt Luk Perceval: ‘Ik geloof ook niet dat imitatie op het toneel tot identificatie leidt. Toneel kan hoogstens een projectiescherm zijn, waarop de toeschouwers, via woorden en verhalen, ruimte krijgen voor innerlijke identificatie met het lot van mensen’… …In dit herdenkingsjaar kan je de vraag stellen of het nodig is nog iets toe te voegen aan al wat rond deze oorlog al is en wordt opgezet. Zitten we niet opgescheept met een herinneringsverzadiging? Perceval zelf countert deze gedachte door te stellen dat voor hem de rol en de kracht van theater blijft: ‘Herkauwen wat we niet begrijpen. Theater heeft van bij het prille begin geprobeerd om te vatten wat we niet kunnen vatten.’ En wat we zeker niet kunnen vatten is de meedogenloosheid waarmee mensenlevens massaal werden en worden geofferd, en hoe onbegrijpelijk het is dat we zoiets met ons laten doen. Collectief verzet was blijkbaar niet mogelijk: het was ieder voor zich.’… …‘Ik ben bang dat de nationalistische trends in Europa dat verder zetten. Ze mikken op polarisering, die angst veroorzaakt. Waar Perceval op mikt, is de kracht van verzoening, in het delen van emoties. En theater is een middel dat toelaat die emoties over landsgrenzen heen te delen. Kunst geeft impliciet het signaal dat er geen grenzen zijn. Verzoening kan ontstaan in de kunst, vaak niet in de economie of de politiek. Als men in die laatste gebieden geen argumenten meer laat meetellen, wordt de oorlogslogica in gang gezet…. …Ik vind het belangrijk om in een tijd dat Europa ernstig verdeeld is, en zelfs weer een nieuwe oorlog dreigt, te laten zien wat ons bindt en wat we delen. Het wrange is: wat Europa bindt is oorlog. Elk Europees land heeft wel zijn eigen monument voor een onbekende soldaat. Al die jongens vochten in oorlogen die ze geen van allen begrepen, of hadden gewild. Welke taal je ook spreekt, we hebben een gemeenschappelijke taal van pijn, spijt en verlies."… Het slot van Front is echter hoopvoller en sluit aan bij Percevals Europese utopie: "ieder behoudt zijn eigen stem, zijn eigen taal, cultuur en identiteit. Maar ze komen samen in de harmonie van een gemeenschappelijk streven, een gedeelde droom. In dit geval is die droom vrede."
