Leerplicht Jaarverslag 2011 – 2012 Gemeente Kollumerland c.a.
1
Inhoud Deel 1 1. Inleiding 2. Wettelijk kader en werkwijze 3. Activiteiten naar aanleiding van de aanbevelingen van het jaarverslag 2010/2011 4. Activiteiten en ontwikkelingen 5. Knelpunten en aanbevelingen Deel 2 Statistische gegevens gemeente Kollumerland c.a. Bijlage: VSV‐Verkenner Feiten & cijfers gemeente Kollumerland c.a.
3
4
7
8
10
11
2
Deel 1. 1. Inleiding Voor u ligt het jaarverslag leerplicht over het schooljaar 2011‐2012. Dit jaarverslag geeft inzicht in de resultaten en ontwikkelingen in de leerplichthandhaving van de gemeente Kollumerland c.a. Naast de wettelijke verplichting tot het schrijven van dit jaarverslag vindt de leerplichtambtenaar het belangrijk om inzicht te krijgen en te geven over de aard en omvang van het werk. De opzet van dit jaarverslag is dat het uit 2 delen bestaat. In het eerste deel worden de kaders geschetst, wordt teruggekomen op de aanbevelingen van het schooljaar 2010‐2011, worden de activiteiten, ontwikkelingen en knelpunten beschreven en worden aanbevelingen gedaan. In het tweede deel vindt u de statistische gegevens. Terugkijkend op het schooljaar 2011‐2012 valt op dat in totaal het aantal meldingen is afgenomen. In het jaarverslag wordt uitgelegd hoe dit kan. Dit jaarverslag gaat over de leerlingen die nog op school zitten en dreigen uit te vallen omdat ze veel verzuimen of andere problemen hebben. In de bijlage vindt u feiten & cijfers van de VSV‐Verkenner over de voortijdige schoolverlaters in de gemeente Kollumerland c.a. Voor opmerkingen of vragen over dit verslag kunt u contact opnemen met de leerplichtambtenaar van de gemeente Kollumerland c.a. Lutske Wijma Telefoon : 0511‐458815 E‐mail :
[email protected]
3
2. Wettelijk kader en werkwijze De Leerplichtwet In de Leerplichtwet 1969 staat beschreven dat: * Burgemeester en wethouders toezien op de naleving van de Leerplichtwet en hiertoe één of meerdere ambtenaren aanwijzen. * Burgemeester en wethouders een leerplichtadministratie voeren. Alle kinderen en jongeren in Nederland moeten onderwijs volgen. Vanaf hun vijfde verjaardag tot het einde van het schooljaar waarin ze 16 jaar worden, zijn ze volledig leerplichtig. Na de volledige leerplicht zijn de jongeren tot hun 18e verjaardag kwalificatieplichtig. Dit geldt alleen voor jongeren die nog geen havo, vwo of mbo‐2 diploma hebben behaald (startkwalificatie). Wanneer een jongere 18 jaar is en nog geen startkwalificatie heeft gehaald valt deze jongere onder de Rmc‐ aanpak. Op grond van de Leerplichtwet heeft de gemeente de volgende taken: Opsporen en behandelen van gevallen van relatief, absoluut en luxe verzuim; Behandelen van verzoeken tot vervangende leerplicht, vrijstelling en extra verlof; Justitiële aanpak door middel van het opmaken van een Proces Verbaal; Jaarlijks aanleveren van het jaarverslag leerplicht; Het bijhouden van een leerlingen‐ en verzuimregistratie; Controle en toezicht uitoefenen op de Leerplichtwet en handhaving ervan; Het bieden van voorlichting aan ouders, scholen en instellingen; Toezicht op het behalen van een startkwalificatie. Bij de herziening van de Leerplichtwet in 1996 is het maatschappelijke zorg karakter als één van de belangrijkste uitgangspunten bewaard gebleven. De belangrijkste uitgangspunten van de Leerplichtwet zijn: De garantie dat jongeren naar school gaan en daar goed worden voorbereid op hun functioneren in de maatschappij; Het karakter van de maatschappelijke zorg, maar met sanctionerende bevoegdheden daar waar dat nodig is ten aanzien van ouders, jongeren en scholen; Samenwerking met instellingen voor jeugdhulpverlening; Samenwerking met andere gemeenten. De Leerplichtwet is een rechtsmiddel om onderwijs aan kinderen te waarborgen. De leerplichtambtenaar ziet er op toe dat alle leerplichtige kinderen/jongeren, woonachtig in de gemeente, op een school staan ingeschreven en deze school ook daadwerkelijk bezoeken. De leerplichtambtenaar onderzoekt waarom de leerling zonder toestemming afwezig is. Daarna maken ze met school, ouders en leerling afspraken om er voor te zorgen dat de leerling weer naar school gaat. De leerplichtambtenaar vervult binnen het geheel van activiteiten vooral een regierol.
4
Beschikbare uitvoeringsinstrumenten Om bovenstaande taken uit te voeren heeft de leerplichtambtenaar de volgende instrumenten tot zijn/haar beschikking. De belangrijkste instrumenten zijn: * Verzuimprotocol Met dit protocol worden scholen bekend gemaakt met (de gevolgen van) schoolverzuim. Daarnaast krijgen de scholen een handreiking voor de manier waarop schoolverzuim moet worden gemeld. * ZorgAdviesTeams De ZorgAdviesTeams (ZAT’s) maken deel uit van de zorgstructuur van de scholen. In de ZAT’s werken naast de scholen, tal van deskundigen samen. Uitgangspunt is dat een ZAT signaleert en vervolgens de juiste hulpverlening inschakelt. * RMC‐consultatieteams De RMC‐consultatieteams zijn boven schoolse voorzieningen. In deze teams participeren allerlei disciplines. Zij hebben een analyserende en adviserende functie. * Verzuimloket Het verzuimloket is een beveiligde website waar scholen op één adres en op één manier verzuim melden. De Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) zorgt er voor dat iedere melding direct bij de juiste gemeente komt. Dat scheelt scholen veel uitzoekwerk en tijd. * Verwijsindex De verwijsindex is een elektronisch volgsysteem waarmee kan worden nagegaan welke instellingen bij de hulp en ondersteuning aan leerlingen betrokken zijn. De verwijsindex brengt risicosignalen en ‐ meldingen bij elkaar zodat hulpverleners contact met elkaar kunnen opnemen. * Preventie overgang v(mb)o‐mbo Doel van dit project is om eindexamen kandidaten van het v(mb)o beter te begeleiden naar een vervolgopleiding op het mbo. * Rebound voorzieningen Dit zijn voorzieningen in het voortgezet‐ en middelbaar beroepsonderwijs die aan jongeren met “problematisch gedrag” een laatste kans bieden om op de eigen school de schoolloopbaan af te maken. * Sluisgroep De Sluisgroep is een voorziening waar leerlingen worden geobserveerd. De Sluisgroep adviseert en begeleidt leerlingen vervolgens naar passend onderwijs of richting werk. * Betrouwbare leerlingenadministratie Via een DUO‐koppeling (Dienst Uitvoering Onderwijs) worden de in‐ en uitschrijvingen van het onderwijs digitaal ingelezen.
5
*
*
Centrum Jeugd en Gezin Het CJG is een plek waar ouders, kinderen, jongeren tot 23 jaar en professionals terecht kunnen met al hun vragen over opvoeden en opgroeien. Ingrado Ingrado is de landelijke beroepsvereniging voor leerplichtambtenaren. Ingrado is zeer actief in de profilering en professionalisering van het vak van de leerplichtambtenaar. Ingrado is een vraagbaak voor haar leden, ketenpartners en andere relaties. Leden kunnen gebruik aken van een uitgebreid dienstenpakket.
Organisatie De uitvoering van de Leerplichtwet valt onder de verantwoordelijkheid van de afdeling Samenlevingzaken, cluster Welzijn. Voor de uitvoering heeft de gemeente een beëdigde leerplichtambtenaar voor 16 uur per week die belast is met de uitvoering van de leerplichtwet. De gemeente Leeuwarden, afd. Leerplicht is belast met de leerlingen administratie.
6
3. Activiteiten naar aanleiding van de aanbevelingen van het jaarverslag 2010/2011 In dit hoofdstuk worden de ontwikkelingen en activiteiten beschreven naar aanleiding van de aanbevelingen die in het jaarverslag van vorig jaar zijn gedaan. Toename ziekmeldingen In het schooljaar 2010‐2011 werd geconstateerd dat het aantal ziekmeldingen waaraan getwijfeld werd, was toegenomen. Ook in het schooljaar 2011‐2012 is deze trend doorgezet. Begin 2012 heeft de Jeugdgezondheidszorg GGD Fryslân een protocol “Begeleiding bij schoolverzuim” voor het voortgezet onderwijs ontwikkeld. In dit protocol wordt de visie op taak, rol en verantwoordelijkheid van de Jeugdgezondheidszorg bij schoolverzuim beschreven. Er staat een duidelijke taakverdeling in van de partijen die bij schoolverzuim betrokken zijn. Het protocol streeft er naar om zieke kinderen, met begeleiding, snel terug te laten keren naar school. De toekomst moet uitwijzen of de beschreven werkwijze werkt en het aantal ziekteverzuimmeldingen gaat afnemen. Ook landelijk heeft deze problematiek de aandacht. In samenwerking met o.a. Ingrado is de landelijke handreiking voor een integrale aanpak van schoolziekteverzuim bij kinderen en jongeren ontwikkeld. Het protocol “Snel terug naar school is veel beter” is bestemd voor scholen, diensten jeugdgezondheidszorg, GGD‐en, Centra voor Jeugd en Gezin, gemeenten en leerplichtambtenaren. Weinig aanmelden van het basisonderwijs Vorig jaar werd beschreven dat het aantal aanmeldingen van het basisonderwijs nog steeds minimaal is. De verwachting was dat het basisonderwijs deel zou nemen aan het Verzuimloket van DUO. Vooralsnog is besloten om het basisonderwijs niet deel te laten nemen aan het Verzuimloket met als reden dat de koppeling met DUO voor wat betreft de mutaties van in‐en uitschrijvingen extra belasting met zich mee brengt. Door ook nog eens de verzuimmeldingen via DUO te laten lopen worden basisscholen hierdoor onnodig zwaar belast.
7
4. Activiteiten en ontwikkelingen Toezicht onderwijsinspectie Met ingang van 1 januari 2012 is het toezicht op de naleving van de leerplichtwet door scholen overgedragen aan de Inspectie van het Onderwijs. De Onderwijsinspectie verwacht dat de leerplichtambtenaren misstanden bij hen melden. Om de samenwerking handen en voeten te geven kan er een convenant worden afgesloten met de Onderwijsinspectie. Wanneer een convenant is afgesloten wordt gewerkt volgens een vaste procedure; wanneer de leerplichtambtenaar constateert dat de school de zaken niet op orde heeft, krijgt de school twee maal de gelegenheid om te verbeteren, telkens met een verbetertijd van minimaal 3 maanden. Wanneer bij de derde controle de zaken nog niet op orde zijn, moet dit bij de Onderwijsinspectie gemeld worden. De Onderwijsinspectie zal het dossier checken op volledigheid en een bestuurlijke boete opleggen. Wanneer geen convenant wordt afgesloten kan de leerplichtambtenaar ook wel signalen melden, maar de Onderwijsinspectie bepaald dan of actie wordt ondernomen. Momenteel wordt onderzoekt de gemeente Leeuwarden of het aangaan van een convenant met de Onderwijsinspectie haalbaar is. Dag van de leerplicht Op donderdag 15 maart 2012 heeft voor de negende keer de Dag van de Leerplicht plaatsgevonden. Dit jaar was het thema: School? Ik maak mijn verhaal af! Jij ook? De leerplichtambtenaren van Fryslân Noord en de Friese Wouden brengen de dag van de leerplicht op een positieve manier onder de aandacht van leerlingen. Wethouder Rik Schaafstal heeft samen met de leerplichtambtenaar het Lauwerscollege en Piter Jelles !mpulse Kollum bezocht. In het kader van de Dag van de leerplicht, is de ‘Vet Verkeerd krant’ uitgedeeld aan alle eerstejaars leerlingen van het voortgezet onderwijs in Friesland. In de krant staan onder andere interviews met jongeren, de officier van Justitie, de leerplichtambtenaar en spijbelsmoezen…Kortom de krant gaat over schoolverzuim, waarom je niet moet spijbelen en wat de consequenties kunnen zijn als je wel spijbelt. Meer informatie is te vinden op: www.dagvandeleerplicht.nl. Regionale administratie De afgelopen jaren is een grote stap gemaakt met het digitaal inlezen van bestanden. Zo worden nu alle in‐ en uitschrijvingen van de scholen digitaal ingelezen. Ook het digitaal inlezen en afhandelen van de verzuimmeldingen behoort tot de mogelijkheden. Dit maakt dat scholen en leerplichtambtenaren minder tijd kwijt zijn aan administratieve handelingen. Passend onderwijs Bij de invoering van Passend Onderwijs krijgen de scholen de verantwoordelijkheid om alle kinderen die worden aangemeld een zo passend mogelijke plek te bieden (zorgplicht), op de eigen school of op een andere school die het kind beter kan ondersteunen. In eerste instantie gingen deze plannen gepaard met een bezuiniging van € 300 miljoen. In het voorjaar van 2012 is duidelijk geworden dat deze bezuiniging niet doorgaat en dat de zorgplicht pas in 2014 ingaat. Het speciaal onderwijs blijft ook na de invoering van Passend Onderwijs bestaan. De reguliere en speciale scholen moeten in hun Samenwerkingsverband afspraken maken over de ondersteuning aan
8
leerlingen en bekostiging ervan. Inmiddels is voor het voortgezet onderwijs duidelijk dat één samenwerkingsverband wordt opgericht dat gelijk is aan de RMC‐regio Friesland Noord. Binnen dit Samenwerkingsverband moeten de scholen een passend aanbod creëren door het beschrijven van de zogenaamde Ondersteuningsprofielen. In dit kader is een werkgroep opgericht bestaande uit beleidsmedewerkers onderwijs uit de regio, een vertegenwoordiger van de RMC/leerplicht, de projectleiders Passend Onderwijs van het voortgezet onderwijs, een medewerker van ”Partoer” en een vertegenwoordiger van “Gedragswerk”. Deze werkgroep inventariseert de zorgproducten op het sociaal‐emotioneel gebied, die aan leerlingen/jongeren van 12 tot 23 jaar worden aangeboden. Het gaat hierbij zowel om het gesubsidieerde aanbod vanuit de gemeenten als om het aanbod dat via de scholen wordt bekostigd. Het doel hiervan is om in beeld te brengen wat het aanbod is, waar mogelijke overlapping zit en waar aanbod mist. Ook is het kosten aspect een belangrijk onderwerp. Vanuit deze analyse worden aanbevelingen gedaan aan de bestuurders van gemeenten en onderwijs, waarna afspraken worden gemaakt over de Ondersteuningsprofielen, met als doel dat er een sluitend aanbod is en geen kind buiten de boot valt. Onderzoek mogelijkheid verlenging kwalificatieplicht De minister van onderwijs laat onderzoek doen naar de mogelijkheden om de leeftijd voor de kwalificatieplicht te verhogen van 18 naar 23 jaar, met als doel het aantal voortijdige schoolverlaters verder terug te dringen. Verlenging van de leeftijdsgrens voor de kwalificatieplicht gaat om een ingrijpende maatregel die vraagt om gedegen onderzoek, onder andere naar de juridische consequenties. Nu moeten jongeren verplicht tot hun 18e jaar naar school, zolang ze niet tenminste een Havo, Vwo of Mbo2‐diploma hebben. Zodra jongeren volwassen zijn, vervalt die leerplicht. Wel hebben zij een zogeheten kwalificatieplicht tot hun 23e jaar, maar een leerplichtambtenaar kan niet meer dwingend ingrijpen als jongeren afhaken in vooral het Mbo. Deskundigheidsbevordering In het kader van de deskundigheidsbevordering zijn verschillende externe partners uitgenodigd om voorlichting te geven, zoals Accare, Jeugdgezondheidszorg en het Openbaar Ministerie. Thuiszitters Het afgelopen schooljaar werd het nieuws beheerst door thuiszittende leerlingen. Er circuleren veel verschillende cijfers: van 800 tot 16.000 landelijk. Een thuiszitter is een leerplichtige jongere tussen de 5 en 16 jaar of een jongere van 16 of 17 jaar die valt onder de kwalificatieplicht en die ingeschreven staat op een school of onderwijsinstelling en die zonder geldige reden meer dan 4 weken verzuimt. Volgens de landelijke vereniging voor leerplicht en RMC komt het jaarlijks 850 keer voor dat een leerling in deze situatie terecht komt. De Kinderombudsman heeft op maandag 27 augustus een online meldpunt geopend waar kinderen die niet naar school gaan hun ervaringen kunnen vertellen. Ook ouders, leerkrachten en andere professionals, die ervaringen hebben met een kind dat (tijdelijk) niet naar school gaat, kunnen dit op de site melden.
9
5. Knelpunten en aanbevelingen Afhandeling Proces Verbaal Helaas is er nog steeds geen “lik op stuk” beleid ten aanzien van het afhandelen van de Proces Verbalen door het Openbaar Ministerie. Ouders en leerlingen moeten vaak maanden wachten op een reactie van het Openbaar Ministerie naar aanleiding van het op maken van een Proces Verbaal. De actie van het Openbaar Ministerie wordt vaak ervaren als “mosterd na de maaltijd”. Binnenkort vindt er een gesprek met het Openbaar Ministerie plaats om een oplossing te vinden voor dit probleem met als doel een snelle actie vanuit het Openbaar Ministerie te bewerkstelligen. Wachttijden hulpverlening Jeugdzorg hanteert de regel dat er sprake van een wachtlijst is als er minstens negen weken zitten tussen de aanvraag en toekenning van hulp. Levensbedreigende situaties zijn daarbij een uitzondering. In de praktijk blijkt dat de bovengenoemde negen weken als te lang wordt ervaren. Een lang motiveringtraject gaat vaak vooraf aan de aanmelding bij Jeugdzorg. Wanneer blijkt dat ouders/leerling bij aanmelding weken moeten wachten op het eerste contact dan verdwijnt vaak de motivatie voor hulpverlening en heeft de inzet van de leerplichtambtenaar niet het beoogde resultaat opgeleverd. Ook het toewijzen van een reclasseringsmedewerker duurt te lang. Ten aanzien van de ontwikkelingen met betrekking tot de transitie Jeugdzorg moet dit een punt van aandacht zijn en moet er naar gestreefd worden dat hulpverlening sneller kan worden ingezet. Minder mogelijkheden trajecten richting werk De afgelopen jaren is flink bezuinigd op het Participatiebudget en de Web‐middelen van de gemeenten, waardoor minder trajecten voor scholing/ werk kunnen worden ingezet. Ook voor leerplicht heeft dit gevolgen. Hierdoor wordt een laatste kans voor jongeren om een Startkwalificatie te halen ontnomen.
10
Deel 2 Statistische gegevens Leerplichtigen en kwalificatieplichtigen In Nederland is een kind leerplichtig vanaf 5 jaar. De volledige leerplicht eindigt aan het einde van het schooljaar waarin de jongere 16 jaar wordt of wanneer er 12 volledige schooljaren zijn doorlopen. Na beëindiging van de volledige leerplicht gaat de kwalificatieplicht gelden voor de jongere die nog geen 18 jaar is en nog geen startkwalificatie heeft behaald (havo‐ vwo‐ of mbo 2 diploma). Aantal leerlingen schooljaar
volledig leerplichtigen
kwalificatie plichtigen
totaal
2010/2011
1823
367
2190
2011/2012
1944
312
2256
Meldingen De leerplichtambtenaar kent verschillende soorten meldingen. Het gaat hierbij om verzuimmeldingen, absoluut verzuimmeldingen en overige meldingen. Scholen zijn verplicht verzuim van meer dan 16 uren les‐ of praktijktijd gedurende een periode van 4 opeenvolgende weken te melden bij de leerplichtambtenaar, verzuim mag ook eerder gemeld worden. Naast deze verzuimmeldingen kan een school, ouders of leerling ook een beroep doen op de leerplichtambtenaar wanneer verzuim dreigt plaats te vinden. Het gaat hierbij om de zogenaamde overige meldingen. Ook wanneer een leerling is ingeschreven op een school, wordt er actie ondernomen door de leerplichtambtenaar. Aantal meldingen schooljaar
verzuim
overig
totaal
% van leerplichtigen
2010/2011
66
96
162
7,4%
2011/2012
54
68
122
5,4%
Het totaal aantal meldingen t.o.v. 2010/2011 is gedaald. Redenen voor deze daling zijn: ‐ op een andere wijze van vastlegging in het Key 2 Onderwijs systeem; ‐ problemen met het invoeren van een nieuw registratie systeem bij het Lauwers college Buitenpost. Hierdoor heeft deze school minder leerlingen gemeld bij het Verzuimloket.
11
Achterliggende problematiek van de meldingen 2010/2011
2011/2012
Gedragsproblemen
32
21
Motivering bij de leerling ontbreekt
34
17
Omstandigheden in het gezin
33
17
Leer/keuze probleem
19
11
Ouders nemen kind mee op (extra) vakantie zonder toestemming
2
3
Psychische problemen
5
2
Thuiszitter
2
2
Ziekmelding waaraan door school getwijfeld wordt
9
10
Vrijstelling
1
0
Informatieaanvraag/verstrekking
5
13
Schorsing
1
2
Verlofaanvraag
2
3
Vermoedelijke ongeoorloofd verzuim
9
6
Problematiek
Verzuimmelding opgevoerd door verzuimloket Duo
13
Overig
8
2
Totaal
162
122
Thuiszitter Een thuiszitter is een leerplichtige leerling, die ingeschreven staat op een school en die zonder geldige reden meer dan 4 weken verzuimt. In het schooljaar 2011‐2012 waren er in de gemeente Kollumerland c.a. 2 thuiszitters.
12
Verzuim naar leeftijd en geslacht 2011/2012
Overige meldingen naar leeftijd en geslacht 2011/2012
Aantal verzuimmelding naar onderwijs en schooltype
Verzuimmelding naar onderwijssoort Onderwijssoort Verzuim 2010/2011
Verzuim 2011/2012
Basisonderwijs
1
3
Speciaal onderwijs
0
1
VMBO/Havo
52
31
Middelbaar beroepsonderwijs
13
19
Totaal
66
54 13
Resultaat na interventie leerplichtambtenaar Resultaat
2010/2011
2011/2012
Vervolg eigen school
29
22
Verwijzing andere school
10
13
Verwijzing speciaal onderwijs
3
3
Alternatief traject
5
4
Waarschuwing ouders /
leerling
36
24
Haltafdoening
4
1
Proces‐Verbaal
6
7
Verwijzing o.a. hulpverlening
44
28
Informatieverstrekking
4
6
Rebound
3
2
Uitgeschreven door school
3
3
Verlof geweigerd
2
1
Overig
13
8
Totaal
162
122
Aanvragen verlof Ouders kunnen een verzoek voor vrijstelling van het schoolbezoek (verlof), wanneer het om meer dan 10 schooldagen gaat, bij de leerplichtambtenaar indienen. Indien het gaat om minder dan 10 schooldagen dient de directeur van de school, op grond van dezelfde criteria, hierover een besluit te nemen. Uitgangspunt hierbij is dat slechts in zeer bijzondere omstandigheden extra verlof wordt verleend. Het gaat hierbij om zogenaamde “gewichtige omstandigheden”. Hieronder vallen situaties die buiten de wil van de ouder(s), verzorger(s) en of leerling liggen. In het schooljaar 2011/2012 is 1 verzoek ingediend en hierop is negatief beslist. Aanvragen vrijstelling Ouders kunnen een beroep doen op vrijstelling van de inschrijvingsplicht op een school in verband met bijzondere omstandigheden. Het kan hier gaan om leerlingen die door lichamelijke en/of psychische beperkingen geen onderwijs kunnen volgen, ouders die tegen de richting van het onderwijs op alle redelijke afstand van de woning gelegen scholen waarop de jongere geplaatst zou kunnen worden, overwegende bedenkingen hebben en om jongeren die een opleiding in het buitenland volgen. Ook kan er vrijstelling worden verleend wanneer blijkt dat de jongere op een andere manier voldoende onderwijs volgt. In het schooljaar 2011‐2012 is 2 maal vrijstelling verleend.
14
