L L I. Jaargang 19 nummer 4, november periodiek van Casus Belli, vereniging voor roleplayers, board- en wargamers CETERO CENSEO LUDENDUM ESSE

CA

S BE

I LL

SU

CETERO CENSEO LUDENDUM ESSE

Jaargang 19 nummer 4, november 2007

periodiek van Casus Belli, vereniging voor roleplayers, board- en wargamers

Colofon De Nieuwsbrief van Casus Belli jaargang 19 nummer 4 november 2007

Kopij Kopij kan ingeleverd worden bij of opgestuurd worden naar de redactie. Als de redactie het kan ontcijferen, mag er handgeschreven tekst ingeleverd worden. Een ingetikte tekst wordt echter meer gewaardeerd. Formaat: ASCII of LATEX, maar Word en dergelijke mag ook. Inleveren op 3.5 inch floppen, op CD, USB-stick of per e-mail.

Redactie Marleen Overkamp xxxxx xxxxx xxxxx xxxxx [email protected] xxxxx

Overname van artikelen Voor het overnemen van een artikel uit de Nieuwsbrief moet vooraf toestemming verkregen worden van de auteur(s) van het artikel of van de redactie. Ook dient de bron vermeld te worden. Het copyright van de artikelen ligt bij de auteurs.

Hand- en spandiensten: Frank en Marc Casus Belli Bijeenkomsten: Caf´e ‘de Fiets’, Grotestraat 8, Nijmegen Postadres: Boeckstaetehof 506, 6543 HA Nijmegen Webstek: www.casusbelli.nl Algemene e-mail: [email protected] Website e-mail: [email protected]

Deadline volgende Nieuwsbrief: begin december 2007

0

Redactioneel

Inhoud 0 Colofon

Deze Nieuwsbrief markeert het einde van een tijdperk: het papieren tijdperk. Aan het begin van het jaar is in de ALV besloten (zie de notulen en de bestuursmededelingen) dat de Nieuwsbrief electronisch zou gaan worden in de loop van het jaar, en nu is het dan bijna zover. De volgende Nieuwsbrief zal in de vorm van een PDF file verschijnen.

1 Redactioneel & Inhoud 2 Agenda Ook in de donkere maanden van het jaar gaat het spelen door. . . 3 Notulen Algemene Ledenvergadering Verslag van de ALV van afgelopen januari.

Deze Nieuwsbrief is daarnaast een voortzetting van minstens drie tijdperken: het tijdperk van Frank’s recenties (bijna zo oud als de Nieuwsbrief zelf), het tijdperk van de Whisper verhalen (loopt al een tijdje) en het tijdperk van de Amber verhalen (net gestart). Dit is wel een bedankje waard, want deze auteurs zorgen steeds weer voor een goed gevulde Nieuwsbrief.

7 Mededelingen van het bestuur Nieuwe bestuursleden gezocht en de electronische Nieuwsbrief. 8 Amber – Shock of Chaos De Amberieten krijgen hun eerste ‘Shock of Chaos’ wanneer de ambassade instabiel wordt.

Tenslotte markeert deze Nieuwsbrief ook het begin van een tijdperk(?): kunst in de Nieuwsbrief! Fabi¨en is zo vriendelijk geweest mij een aantal van haar tekeningen te sturen, en die zullen in de komende Nieuwsbrieven gepubliceerd worden. Bedankt!

11 Boekrecensie Recensie van het boek ‘MecklenburgSchweriner Truppen in den Niederlanden 1788-1795’. 13 De avonturen van Whisper Er wordt een ritueel uitgevoerd en daarna beginnen er ineens mensen te slaapwandelen. . .

Veel leesplezier, Marleen

15 Tekening Kunst in de Nieuwsbrief: de tekening ‘Blazen’, door Fabi¨en. 16 Nieuw in het DTP hoekje (2) Historische achtergrond en recensie van het spel ‘Maiwand’ van Khyberpass Games. 23 British use secret weapons? De Britten ontdekken een zeer effectief geheim wapen tijdens een slag tegen de Fransen in de Napoleontische tijd. 24 Quasi Bellorum Uitspraken gedaan op onbewaakte momenten – nee, niet onbewaakt, onze correspondenten luisterden mee! 25 Info Casus Belli

1

CA

S BE

I LL

SU

CETERO CENSEO LUDENDUM ESSE

Agenda Data van activiteiten van (leden van) Casus Belli en van andere interessante evenementen. Ontbreekt jouw activiteit? Geef het door aan de redactie! Voor Casus Belli activiteiten, zie www.casusbelli.nl Uitgebreide agenda’s zijn beschikbaar op www.ducosim.nl en www.murphysheroes.nl.

23 t/m 25 nov - Spellenspektakel De Nederlandse spellenbeurs, met diverse soorten spellen, workshops en toernooien (onder andere NK Kolonisten van Catan). Let op: nieuwe locatie in de IJsselhallen te Zwolle. Info: www.spellenspektakel.nl 8/9 dec - Midwinter fair Archeon Overdekte Fantasy en Gothic markt, met o.a. vechtshows, ambachten, spellentoernooien en demo’s van LARP groepen, Archeon, Alphen a/d Rijn. Info: www.archeon.nl 11 dec - Wisselrollenspel Start van een nieuwe cyclus, 19:30 in Caf´e de Fiets. Spelers en DM’s welkom, DM’s van te voren aanmelden via info@ casusbelli.nl. 15 dec - Ducosim Spellenbeurs Congreszaal Irene, Jaarbeurs Utrecht, vanaf 10 uur. eind jan - Algemene Ledenvergadering Het jaarlijkse ritueel. . . 10 feb - Full Tilt VI Warhammer (Fantasy en 40K) en Lord of the Rings toernooi. Georganiseerd door De Witte Ridder, Leopoldsburg, Belgi¨e. Info: www.de-witte-ridder.be/Fulltilt. html

Wat loopt er op de club? Een kort overzicht van lopende activiteiten binnen Casus Belli (voor zover bekend). • Wisselrollenspel. Probeer eens een ander rollenspelsysteem. . . 3 `a 4 keer per jaar (om de 14 weken) start er een nieuwe cyclus. Info: Casus Belli website. • Langer lopende wargames bij leden thuis. • Diverse rollenspellen. Moenen & Mariken Mocht je aan de bijeenkomst op zondag niet genoeg hebben, of jouw favoriete spel wordt daar niet gespeeld? Onze Nijmeegse spellenwinkel Moenen & Mariken organiseert iedere week diverse activiteiten. Kijk op www. moenen-en-mariken.nl voor de details.

2

CA

S BE

I LL

SU

CETERO CENSEO LUDENDUM ESSE

Notulen Algemene Ledenvergadering Vergadering nummer: 2007/ALV/1 Datum: 28 januari 2007 Tijden: 14:30 – 16:45

• Bij de opening zijn er 19 aanwezige leden en drie geldige machtigingen, dus in totaal 22 stemmen. • A. komt om 15:30 uur binnen. Vanaf het decharge van de penningmeester zijn er 23 geldige stemmen. • Om 15:50 uur wordt M. lid. Vanaf de verkiezing van de kascontrolecommissie zijn er 24 geldige stemmen.

Aanwezig: 19 leden Machtiging: 3 machtigingen aan 2 personen Voorzitter: Bas Kokke Notulist: Remco van Vugt Waar: Caf´e de Fiets (Grotestraat 8, Nijmegen)

3. Vaststellen definitieve agenda Er zijn geen agendapunten ingebracht door leden. De definitieve agenda is dus zoals gepubliceerd in de Nieuwsbrief van december 2006, jaargang 18 nummer 5.

Behandelde Agendapunten 1. Opening 2. Vaststellen aantal aanwezige stemmen 3. Vaststellen definitieve agenda 4. Goedkeuren notulen vorige ledenvergadering 5. Mededelingen van het bestuur 6. Ingekomen en uitgaande post 7. Uitleg vervreemding spellen door Commissie Spelaanschaf 8. Verslag penningmeester 9. Verslag kascontrolecommissie 10. Decharge penningmeester 11. Verkiezing kascontrolecommissie 12. Verkiezing nieuw bestuurslid 13. Vaststellen begroting 2007 14. Goedkeuren begroting 2007 15. Mededelingen van Caf´e de Fiets 16. Rondvraag 17. Sluiting

4. Goedkeuren notulen vorige ledenvergadering • Er zijn geen opmerkingen op de notulen van de vorige ALV. • De notulen worden goedgekeurd. 5. Mededelingen van het bestuur • Vanwege de zeer geringe belangstelling worden er vanuit het bestuur voorlopig geen evenementen meer georganiseerd. Dit betekent niet dat de vereniging geen evenementen meer zal organiseren maar dat het bestuur in deze aktiviteiten geen voortrekkersrol vervult. ◦ M. merkt op dat evenementen goed zijn voor contacten met andere verenigingen. Er wordt voorgesteld om met enkele leden naar evenementen van andere verenigingen te gaan en rond te kijken of het interessant is voor Casus Belli om hieraan deel te

1. Opening Bas opent de vergadering om 14:30 uur. 2. Vaststellen aantal aanwezige stemmen

3

nemen. • Het bestuur vraagt aan de leden of er animo is voor gezamenlijke spelinkoop onder de vlag van de vereniging. Hier is niet veel animo voor. Gezamenlijke spelinkoop gebeurt al op persoonlijke titel in kleine aantallen door de leden zelf. Daarnaast zitten aan pre-publicatie inschrijvingen vaak lange wachttijden wat weer problemen voor de club kan opleveren. • Het bestuur vraagt aan de leden of er animo is voor gezamenlijke speltesten onder de vlag van de vereniging. Speltesten levert veel overhead op en vereist een goede co¨ordinatie. Ook hiervoor is niet veel animo. • Het bestuur stelt voor de Nieuwsbrief voortaan electronisch te verspreiden via email of download vanaf de website.

•

•

◦ Voordelen van electronisch verspreiden zijn: – lagere kosten waardoor de contributie omlaag kan; – er kan eenvoudig kleur toegevoegd worden. ◦ Nadelen van electronisch verspreiden zijn: – als men de Nieuwsbrief zelf moet printen kost dat ook geld; – de eeuwigheidswaarde van de Nieuwsbrief gaat omlaag. ◦ Via handopsteking wordt met 10 stemmen voor, 4 tegen, 5 onthoudingen en machtigingen niet meegeteld het voorstel aangenomen. ◦ De Nieuwsbrief zal niet meteen vanaf de volgende uitgave electronisch verspreid gaan worden. De ingangsdatum wordt bepaald door M. in overleg met het bestuur. ◦ Na gebleken kostenbesparingen zal het bestuur in december 2007 een bijzondere ALV uitschrijven waarin de contributie voor 2008 verlaagd kan worden.

•

•

• Het bestuur vraagt aan de leden of er animo is voor een forum op de website van de

4

vereniging. Hiervoor is wel interesse. Er zijn dan wel vrijwilligers nodig die de taak van moderator op zich willen nemen. ◦ N. en M. hebben zich aangemeld als moderator. ◦ Het bestuur zal de webmaster vragen een forum aan te maken. De toekomst van Caf´e De Fiets is nog steeds onzeker. Frans wil verkopen maar voor zover het bestuur weet is er nog geen koper in beeld. Volgend jaar bestaat de vereniging twintig jaar. Het bestuur ziet graag dat er in 2008 speciale jubileum aktiviteiten georganiseerd worden en zoekt vrijwilligers om dit te co¨ordineren. ◦ R. en D. melden zich aan als vrijwilliger. ◦ Er wordt gedacht aan drie evenementen: – een wargame over een bijzondere/jarige zeeslag; – een boardgame evenement en – een bijzondere wisselrollenspel cyclus. Het bestuur heeft nog enkele spelfouten in het Huishoudelijk Regelement geconstateerd en vraagt toestemming aan de leden om deze te mogen corrigeren zonder dit als een wijziging aan het Huishoudelijk Regelement te hoeven bestempelen. De leden geven hiervoor toestemming. Het bestuur roept de leden op zich aan te melden als DM voor het wisselrollenspel van september. ◦ Daarnaast stelt het bestuur toestemming voor aan de leden om tijdens de startbijeenkomst aan alle DMs en deelnemers een gratis consumptie uit te delen omdat deze ronde van het wisselrollenspel – de meeste nieuwe leden oplevert; – het drukst bezocht is en – veel wisselrollenspel deelnemers niet aan andere aktiviteiten van de vereniging deelnemen en het bestuur iets extra’s voor hen wil

jaren in de kast van de vereniging ligt als eigendom van de vereniging beschouwen.

doen. ◦ Dit voorstel wordt aangenomen. • Het bestuur wil T-shirts voorzien van het CB-logo laten maken voor gebruik door vrijwilligers tijdens evenementen waarbij de vereniging betrokken is. Het bestuur wil weten of er interesse is onder de leden voor een priv´e-exemplaar.

7. Uitleg vervreemding spellen door Commissie Spelaanschaf • R. geeft een korte uitleg over de spellen die dit jaar geveild worden: ◦ Nuclear War inclusief de Nuclear Escalation expansion, ◦ Hacker, ◦ Alchimech, ◦ Rubout, ◦ Siedler the cardgame, ◦ Merchant of Venus, ◦ Circus Maximus en ◦ Yom Kippur.

◦ Hiervoor is vooral interesse indien het anders is dan het vorige door de vereniging gemaakte T-shirt. ◦ Vanuit de leden wordt voorgesteld om de T-shirts te voorzien van een nieuw logo. ◦ Er wordt afgesproken dat de leden tot juni ontwerpen voor een nieuw logo in kunnen leveren bij het bestuur. Het bestuur zorgt ervoor dat deze ontwerpen op de website geplaatst worden en dat de leden hier dan over kunnen stemmen.

• Battles of Waterloo zou dit jaar geveild worden, maar het exemplaar van de vereniging ligt bij N. thuis. Dit spel wordt daarom wederom meegenomen naar de veiling van volgend jaar. • N. geeft uitleg waarom deze spellen gekozen zijn: de spellen zelf zijn (redelijk) goed speelbaar, maar liggen nu al langere tijd ongebruikt in de kast. Daarbij komt het volume van de dozen.

• Op 1 april aanstaande wordt er weer een Meet & Greet georganiseerd door de spellenvereniging Roll the Dice uit Veldhoven. Mensen die ge¨ınteresseerd zijn om daarheen te gaan kunnen zich melden bij A. • Op Eerste Paasdag is er geen bestuurslid aanwezig in Caf´e De Fiets. Indien iemand die dag wil beschikken over de spellen in de kast dan kan er een sleutel opgehaald worden bij het bestuur.

8. Verslag penningmeester • Ter vervanging van Jennifer geeft Arvid uitleg over het financieel overzicht van de vereniging, de balans en de begroting van 2006. • We hebben zoals gepland over 2006 een klein verlies geleden.

6. Ingekomen en uitgaande post Ingekomen Post: • Regelmatig komen er emails van ge¨ınteresseerden in de vereniging. • Informatie materiaal over de Meet & Greet van Roll the Dice. • Informatiepakket over de Intromarkt 2006. • Verscheidene rekeningen. Uitgaande Post: • Antwoorden op bovenstaande emails. • Aanmaningen en opzeggingen aan leden die hun lidmaatschap niet hebben voldaan. • Een brief aan de makers van Alchimech dat zonder tegenbericht wij per 1 januari 2007 het exemplaar van Alchimech dat al enkele

9. Verslag kascontrolecommissie De commissie heeft geen opmerkingen en geeft aan dat decharge kan worden verleend aan de penningmeester. 10. Decharge penningmeester De aanwezige leden verlenen via handopsteking decharge aan de penningmeester: 23 stemmen voor, geen onthoudingen geen tegen stemmen. 11. Verkiezing kascontrolecommissie • N. treedt af als lid van de kascontrolecommissie.

5

• Door handopsteking wordt R. gekozen als nieuw lid van de kascontrolecommissie. • Reservelid is A.

keurd met 24 stemmen voor, geen onthoudingen en geen tegen stemmen. 15. Mededelingen van Caf´ e de Fiets

12. Verkiezing nieuw bestuurslid • Remco treedt af als bestuurslid en is herkiesbaar. Er zijn geen andere kandidaten aangemeld voor de functie. • Remco licht zijn kandidaatstelling toe: hij heeft de afgelopen drie jaar leuk gevonden als lid van de vereniging en wil dit met plezier nog drie jaar doen. Hij doet een oproep voor nieuwe kandidaten voor 2008 omdat dan twee bestuursleden aftreden. • Remco wordt herkozen als bestuurslid met 24 stemmen voor, geen onthoudingen en geen tegenstemmen.

• Frans heeft het afgelopen jaar prettig met ons samengewerkt. • Donderdag 1 februari bestaat Caf´e De Fiets 24 jaar. 16. Rondvraag • A. wil weten wat nu precies de rol is van de spelaanschaf commissie. Hij krijgt het gevoel er spraakverwarring bestaat tussen de commissie en het bestuur waardoor de commissie meent alleen voorstellen te mogen doen aan het bestuur en dat het bestuur van mening is dat de commissie de spellen moet aanschaffen, met als gevolg dat er in 2006 een aantal goede spellen niet zijn aangeschaft. Hij vraagt zich af of de commissie speladviezen op het website forum kan plaatsen zodat het bestuur daarop kan antwoorden. De rol van de commissie is niet exact vastgelegd. Spelaanschaf is een samenwerking tussen het bestuur en de commissie. Dat er vorig jaar weinig is aangeschaft ligt aan beide partijen. Daarbij komt dat geprobeerd wordt het budget van e 300,- gelijkelijk te verdelen tussen bordspellen, wargames en rollenspellen. Vooral in die laatste groep is het moeilijk om goede aankopen te doen, waardoor dat deel van het budget gemakkelijk over blijft. Als reactie hierop wil A. graag de aanschaf van nieuwe spellen als een apart vergaderitem op de volgende ALV terug zien. • A. vraagt zich af of het een goed idee is om in het Huishoudelijk Reglement de rol van de spelaanschaf commissie vast te leggen. Dit zou dan meegenomen kunnen worden in de bijzondere ALV. Het bestuur zal zich hierop beraden. • M: zaterdag 24 en zondag 25 februari is er weer een tweedaagse WS&IM zeeslag. Ge¨ınteresseerden kunnen zich bij hem melden.

Schorsing De vergadering is geschorst van 16:00 uur tot 16:15 uur. 13. Vaststellen begroting 2007 • Zie financi¨ele bijlage. • M. vindt e 100,- begroot voor evenementen weinig. Hij stelt de volgende balansneutrale wijziging op de begroting voor: ◦ Verhoog de rentebaten van e 20,naar e 40,- omdat de rente over 2006 nog niet binnen is. ◦ Verhoog de bijzondere baten van e 200,- naar e 280,-. J. heeft al e 200,- aan de vereniging geschonken. Het restant komt via de spellenveiling wel binnen. ◦ Verhoog het budget voor evenementen van e 100,- naar e 200,-. • Dit voorstel wordt door middel van handopsteking met 24 stemmen voor, 0 stemmen tegen en geen onthoudingen aangenomen. • A. vraagt om in het financi¨eel verslag over 2007 de afschrijving van de spellen meer gedetailleerd weer te geven. Deze informatie staat al in de spellenadministratie en kan eenvoudig overgenomen worden. 14. Goedkeuren begroting 2007 De begroting wordt via handopsteking goedge-

6

stappen van papier naar digitaal. Zie ook de notulen van de ALV in dit nummer van de Nieuwsbrief. Wat nog opgemerkt dient te worden, is dat de kostenbesparing die we maken nu de Nieuwsbrief niet meer gedrukt hoeft te worden, goed bekeken zal worden. Mocht deze aanzienlijk genoeg zijn, zal er te zijner tijd (in 2008) een ALV gehouden worden om te besluiten tot een verlaging van de contributie.

17. Sluiting De vergadering wordt om 16:45 uur gesloten.

Mededelingen van het bestuur

Namens het bestuur, Bas

Kandidaten voor het bestuur gezocht Beste CB-ers, Eind 2007 loopt de termijn als bestuurslid van zowel Arvid als Jennifer af. Arvid zal zich niet herverkiesbaar stellen, Jennifer wel. Er moeten dus twee nieuwe leden voor het bestuur worden gekozen. Naast Remco, de secretaris en Jennifer, de huidige penningmeester, is ook de positie van algemeen bestuurslid van belang. Zo heeft Arvid zich vaak als vertegenwoordiger bij allerlei evenementen georganiseerd door andere spelverenigingen laten zien en interne toernooien etc. georganiseerd. Vooral in het lustrumjaar 2008 dus een leuke functie om te vervullen. De afgelopen jaren zijn er weinig nieuwe kandidaten geweest voor een positie in het bestuur. Zoals we al vaker opgemerkt hebben, zouden we dat, als bestuur, graag anders zien. Daarom hierbij de oproep voor nieuwe kandidaten. Stel je dus vooral kandidaat!!! Groeten namens het bestuur, Bas Electronische Nieuwsbrief Beste CB-ers, Voor jullie ligt een (extra) bijzondere Nieuwsbrief. Dit is namelijk de laatste papieren Nieuwsbrief. Vanaf het laatste nummer in 2007, te verschijnen in 2007, zullen de Nieuwsbrieven electronisch verspreid worden. Zoals diegenen van jullie die aanwezig waren op de ALV van januari 2007 zich misschien herinneren, hebben we daar besloten in de loop van 2007 over te

7

Amber – Shock of Chaos Matthew: Het volgende gesprek vindt plaats direct na de gebeurtenissen uit de tweede sessie. Michael: Any and all information exchanged in this conversation is available to the participants, and the participants only.

jij op me af, omdat je de Troef die ik van je had gemaakt wou hebben om hem aan Torrik te geven. Michael: I had permission to leave the Embassy to take care of things, but I didn’t want to go completely off the charts, hence the Trump, this way he could reach me if necessary. I also promised to report in once in a while. With all that taken care of, I traded in the Embassy for a more secluded place. I had hoped things would stay quiet for a couple of House-days, giving me enough time to finish my preparations, but alas. After an hour I contacted you and asked you if you needed anything, but you were fine. Matthew: Ach ja, nu herinner ik het me weer. Ik had net ervoor een gesprek aangeknoopt met een groep bewakers. Twee van hun waren ´erg ge¨ınteresseerd in een gesprek, maar de andere twee liepen onmiddellijk door in de richting waar ik vandaan kwam. Ze schenen niet heel erg ontevreden met hun taak te zijn – beschouwden het als een taak die bij het vak hoort. Overigens sloeg hun stemming snel om toen ik ze vertelde van mijn bezorgdheid over de vogel, en vroeg of ze misschien wat extra zouden kunnen opletten, om te voorkomen dat er nog iemand opgegeten zou worden. Ik bood mijn excuses onmiddellijk aan, maar ze waren – ondanks hun duidelijke angst voor het beest – wel bereid er extra op te letten. Michael: Though they probably were glad the damn thing was caged at last. Matthew: Daar staan zij niet alleen in. Maar goed, na jouw korte gesprek vroeg ik Alexander nog hoe lang het zou duren voordat er antwoord was van Suhuy, waarop hij – nogal schamper – zei dat dit een “onbepaalde tijd” zou duren. Zelfs een minimum wilde hij me niet geven! Ik ging dus maar naar mijn kamer, om uit te rusten. Maar als ik mag vragen: wat heb je eigenlijk gedaan met je vrije tijd? Michael laat 2 troeven aan Matthew zien, ´e´en

Na een krijgsberaad tussen alle Ambassadeleden en het vertrek van vrouwe Takako begon de tweede sessie. Na afloop van deze sessie gebruikt Michael een Troef, een magisch voorwerp waarmee je door schaduw heen een verbinding kunt maken met iemand, en zoekt hiermee contact met Matthew, die zich op Schaduw-Aarde bevindt. Wanneer Matthew het contact accepteert, is Michael zeer kortaf. Michael: Get over here. Matthew pakt Michael’s uitgestoken hand aan en stapt door het troefcontact heen naar de Ambassade. Zonder een woord te zeggen sleurt Michael hem tussen alle soldaten door richting een rustige plek in de tuin. Matthew: Er zijn wel erg veel soldaten hier. Hebben we daar wel genoeg voedsel voor? Michael: Like. I. Bloody. Care. Matthew: Het lijkt erop dat jij dit keer degene bent die in een boze stemming is. Wat is er precies gebeurd? Michael: That bloody idiotic donkey got two of his own men killed by his own stubbornness, that’s what! Matthew: . . . Laten we maar bij het begin beginnen, zodat we alles goed op een rijtje kunnen krijgen. Ik ging naar Alexander en verzocht een gesprek met Suhuy, omdat ik voor enkele zaken persoonlijk mijn excuses aan wilde bieden. Hij nam kennelijk aan dat het over de begrafenis ging, want hij begon met een “Daar hoef je je niet druk om te maken” praatje – of iets in die richting, waarop ik hem meteen onderbrak om mijn woorden enigszins te benadrukken. Hij is net zo onhandig met taalgebruik als Torrik, moet ik zeggen. . . Maar goed, hij zou het verzoek indienen. Vervolgens kwam

8

see you – quite furious if I might add – having a minor argument with Alexander. While you were busy with that, Torrik told me a bit about the things he’d gone through. The world growing dark around him, horrible nightmares, waking up in a shrinking room without a door, walls that would not give way as he cut and cut and cut them with his axe. Matthew: Jullie zeemannen zijn wel erg dichterlijk, h`e? Maar inderdaad, Alexander had geen enkele interesse in ons terug brengen naar de Ambassade. Ook toen ik hem zei dat hij anders de verantwoordelijkheid zou moeten aanvaarden als wij pas enkele dagen later zouden terugkeren. Michael: Realizing the conversation was going nowhere, I rudely interrupted by placing a hand on your shoulder and telling you, while he could hear my words, to break off the contact and tell Benedict. As Torrik prepared to do so, I returned to my own apartment to finish my work. Matthew: Benedict deelde mee dat Takako’s veiligheid onze eerste prioriteit diende te zijn, en Torrik vroeg mij om een Troef van zijn vogel te maken, zodat hij via die route kon terugkeren. Omdat ik geen zin had om dagen hieraan te werken, hield ik het bij een Troefschets. Daarna had ik enkele Troefgesprekken: de eerste was met Bill Roth, die mededeelde dat ik voorlopig nog niet kon hardmaken dat we tegengewerkt worden door de Chaosieten – slechts onwil, vanwege Alexanders acties. Hij vond echter mijn voorstel om een ander met macht over Schaduw naar de ambassade te halen, een goed idee, en raadde me aan hierover met Torrik te overleggen. Ook moest ik van alles wat misging de Chaosieten de schuld geven. Vervolgens had ik een gesprek met Auralis, dat snel in een ruzie veranderde toen hij weigerde me door te laten om daar met hem te praten. Er kwam trouwens een interessant feitje uit, omdat hij zei dat het huis gewoon wat instabiel was geworden, en ik hem dat verweet: volgens hem zijn wij verantwoordelijk voor het stabiel houden van de Schaduwen van de ambassade. Toen ik – direct hierna – hierover met Bill Roth praatte, maakte hij me overigens

van Auralis en ´e´en waarop de centrale hal van de Ambassade afgebeeld staat. Michael: I made these two. The second one I was working on when hell first broke loose. Matthew: Ik zie echter dat je hem hebt afgemaakt. Aangezien je niet zoveel anders gedaan schijnt te hebben, ga ik verder met mijn verhaal. Nadat Alexander mij bericht had dat mijn verzoek geweigerd was, besloot ik dat er niks meer voor mij te doen was tot Takako’s terugkeer, dus na wat voorbereidingen, ging ik nog even naar de vogel kijken. Torrik zat dinosaurussen voor het beest te doden, en vertelde mij dat het was opgesloten – iets waar ik tevreden op reageerde. Michael: Why? Because you didn’t like having it in the open, or because it was his own damn fault the thing was locked up? After all, last time you weren’t really that happy about him walking into that trap. Matthew: Een beetje van beide, om eerlijk te zijn. . . maar ik dwaal af. Nadat ik de toestand van de vogel had gecontroleerd, besloot ik naar mijn appartement in New York te gaan, voor wat klusjes. Dat betekent dat Torrik toen de enige van ons was die nog in de ambassade aanwezig was. . . waarschijnlijk heeft dat het proces in gang gezet. Toen ik enkele Aarde-uren later naar mijn kamer in de ambassade wilde terugkeren, gingen in ieder geval alarmbellen af, en toen ik Torrik probeerde te bereiken, bleek hij een nachtmerrie te hebben. Bovendien nam hij enige tijd later, nadat ik wat Troefschetsen van Auralis en Alexander had gemaakt, contact met me op, met de mededeling dat hij in de problemen zat. Ik bracht hem dus naar me toe, waarop hij in eerste instantie weer naar zijn vogel op zoek wilde gaan! Toen hij echter merkte waar hij was, besloot hij maar te gaan zitten. Michael: Hah! I can see it now, skyscrapers outside the windows, cars down in the streets, a place that looks quite different from our rooms at the Embassy, hey, I must be inside the Embassy still! He should consider replacing Droppa. He contacted me then, and when I noticed the lack of a time flow difference, it wasn’t that hard to realize he was on Earth. I told him to pull me through and arrived to

9

duidelijk dat ik het gesprek niet echt goed had aangepakt. Hij zei wel dat hij een schaduwmanipulatie detachement klaar voor vertrek zou houden – hoewel ik niet weet of dit huis volgens dezelfde Schaduwprincipes als reizen door Schaduw werkt, denkt hij van wel. Toen ik hem vroeg of wij Ambersoldaten als wachters konden gebruiken, zei hij echter dat Torriks troepen al klaarstonden – iets wat niet direct tot me doordrong. De hel is denk ik kort daarna losgebroken, want toen ik enige tijd later Troefcontact met Torrik opnam, weigerde hij het contact, en moest ik aandringen. Hij weigerde me erdoor te laten, omdat er een bloedbad dreigde – terwijl je voor het voorkomen daarvan juist een diplomaat nodig hebt, zo lijkt me! – en zei uiteindelijk dat het mijn schuld zou zijn als er een bloedbad uitbrak. Ik verbrak dus het contact, en briefte onmiddellijk Bill Roth, die me zei te wachten totdat Torrik contact met me opnam, waarop voor mij een zenuwachtige wachtperiode begon. Michael: When I was done with my trump of the Central Hall, I used it at once, only for a Chaos soldier to draw his sword on me. The guy told me the Embassy was currently in a state of war and I was told to go to my room. And so I did, but not the room inside the House of course. . . Then I contacted you. You told me Torrik was busy and refused to take you through so I contacted him myself. When I asked him what was going on, he told me was busy with clearing the Embassy of all Chaossoldiers and according to him, the Chaosites responsible for the Embassy knew this. I told you, then went to the Embassy again. As I arrived there, I saw Chaos-soldiers on one side, with a black shadowish person in charge of them, and Torrik with 3 soldiers on

the other side. There were butterflies surrounding the shadow, who I think was Auralis. I also noticed butterflies coming towards me so I quickly ran around them. Noticed a dead Amberian with butterflies on him. . . I tried to convince Torrik and Auralis to back down and continue their talk after having pulled back all soldiers, but neither of them was willing to budge and another soldier died while they were barking demands at each other. . . Now I’ve seen Mexican standoffs, but usually people only die after those explode, not while you’re still only watching each other. . . With a curse I left for my apartment and tried to brief Benedict, but couldn’t reach him, couldn’t reach you, couldn’t reach him. . . Finally I got through, after which he told me everything had already been solved, big yay. I went back to the house, where Torrik had already pulled his soldiers back to the Garden, what’s left of them that is. That’s when I trumped you. So, since both you and Benedict were unavailable, I take it you warned him then? Matthew: Je timing moet nogal ongelukkig zijn geweest, want ons gesprek duurde niet lang. Ja, ik besloot contact met hem op te nemen. Hij wist al dat Torrik soldaten naar Chaos had gehaald, maar toen ik hem vertelde dat de situatie snel uit de hand aan het lopen was, wat – buiten mijn wetenschap – een understatement was geworden, besloot hij in te grijpen. Ik wou eigenlijk naar hem toe zodat ik niet in New York met mijn duimen hoefde te draaien, maar als die man zich een doel heeft gesteld, heeft hij geen tijd voor afleidingen. Vervolgens nam jij contact met me op, en hier ben ik dan. Nou maar hopen dat Takako snel heelhuids terugkeert – ik denk niet dat ik nog een redelijk

10

gesprek zou kunnen voeren met die twee Chaosieten. Intussen denk ik echter dat ik het hele verhaal van Torrik moet horen, zodat ik, indien nodig, kan voorkomen dat net zoiets gebeurt wanneer het Schaduw-manipulatie detachement arriveert. Wat ben jij trouwens van plan te doen? Michael: What I’m going to do now? Trying to fix this mess, of course. You and Takako are the diplomats, you guys enjoy playing the blame-game. Meanwhile, I’ll try to make sure we don’t kill each other off here. Seems like common sense is ringing out the bell but Torrik ain’t listening. Matthew lacht opeens hardop. Matthew: De ezel die standhoudt tegen de vlinders des doods, dus? Het zou een schitterend schilderij zijn geweest! Het is jammer dat ik er niet bij was. Maar laten we ons nu op de toekomst richten, en niet het verleden. . . Dat doet me eraan denken: we moeten de doden nog respect betuigen. De Chaosieten verdienen het immers niet, en het zou zonde zijn om juist hen die w´el respect verdienen, over te slaan. Berry en Robert

Boekrecensie Klaus-Ulrich Keubke & Hubertus K¨obke, Mecklenburg-Schweriner Truppen in den Niederlanden 1788-1795, Schwerin, Atelier f¨ ur Portr¨at- und Historienmalerei, 2003, 96p., ISBN: 3-00-010984-6, prijs e 15,- plus verzendkosten (besteld via http://www.zinnfigur.com/). Zie http://www.zinnfigur.com/Books/DE_ Books_All_Set.asp. Het is een algemeen bekend feit dat subsidietroepen (geen huurlingen, want deze troepen werden geleverd na contracten met een souvereine staat) uit verschillende Europese landen een belangrijk deel uitmaakten van het Staatse leger, zoals dat tot 1795 bestond (en zelfs het Bataafse leger dat er na kwam). Maar monografie¨en over deze troepen zijn relatief zeldzaam. Het is des te verheugender dat een paar jaar geleden een boek uitkwam over de subsidietroepen uit Mecklenburg-Schwerin in de laatste jaren van de republiek waarin contract, werving, garnizoensdienst, velddienst en uiteindelijke terugkeer naar Mecklenburg-Schwerin aan bod komen. Na de woelingen van de patriottentijd had het stadhouderlijke gezag grote behoefte aan politiek betrouwbare troepen. Dat betekende vrijwel automatisch dat de belangstelling voor niet-Nederlandse subsidietroepen toenam. E´en van de vorsten tot wie de Nederlanders zich wendden was groothertog Friedrich Franz I van Mecklenburg-Schwerin. Deze was wel gewillig om op de verzoeken in te gaan. Het was overigens niet de eerste maal dat Mecklenburgse troepen in Nederlandse krijgsdienst zouden treden. Ook tijdens de Spaanse Successieoorlog was dat het geval. In 1788 kwamen beide partijen overeen dat een korps van drie bataljons (twee bataljons musketiers en een bataljon grenadiers) met een totale sterkte van 1000 man voor een periode van drie jaar geleverd zou worden. Hiervoor was het overigens nodig om het legertje van Mecklenburg-Schwerin helemaal te hervormen, want vrijwel het gehele leger van

11

Mecklenburg-Schwerin vertrok nu naar de Verenigde Provinci¨en. Op 28 juli verlieten de troepen hun vaderland en marcheerden naar Hamburg, waar zij scheep gingen in 26 schepen. Op 29 augustus kwam men in Rotterdam aan en twee dagen later in het uiteindelijke garnizoen ’s Hertogenbosch, waar het tot 1792 bleef. In dat jaar vertrok het naar Grave. Het verblijf hier was echter kort, daar zij begin 1793 door doortrekkende Pruisische troepen gedwongen werden om mee te gaan naar Breda om daar deel te nemen aan het beleg van die stad (dit tegen alle afspraken). Het jaar erop waren zij in Maastricht waar zij de belegering door het Franse leger onder Kleber meemaakten. Na de capitulatie ervan konden de Nederlandse troepen de stad verlaten en de Mecklenburgers kwamen in Utrecht terecht, alwaar zij nog een volksopstand onderdrukten. Maar het eind kwam nu in zicht. Met de omwenteling en de stichting van de Bataafse Republiek waren subsidietroepen die door het ancien regime aangeworven waren duidelijk minder populair. Bovendien werkten de nieuwe idee¨en aanstekelijk. Zo kwam het in mei 1795 tot een muiterij waarvoor een niet uitbetaalde toelage van 18 stuivers de aanleiding was. De schuldigen werden voor een Pruisische krijgsraad gebracht. Hierna werd het restant van de Mecklenburgse troepen ontslagen en in januari 1796 waren zij weer terug in hun vaderland. In Mecklenburg zijn duidelijk bijzonder veel interessante archivalia bewaard gebleven die de beide auteurs in staat stellen om een levendig beeld te schetsen van het reilen en zeilen van een laat 18de eeuws infanterie regiment. Niet alleen het contract (dat integraal in het boek is opgenomen), maar ook sterktestaten, aantal gehuwde militairen, lengte, beroepen en herkomst van militairen komen allemaal aan bod. Daarnaast hield Magdalena Dorothea von Pressentin (de echtgenote van luitenant kolonel Otto Bernhard von Pressentin) een uitgebreid dagboek bij, waaruit de reis naar ’s Hertogenbosch beschreven wordt. Ook de dagelijkse dienst in garnizoen komt aan bod. Het boek is geschreven in een duidelijke stijl en is voorzien van een literatuurlijst voor verder onderzoek. Wat mij

daarbij opvalt is dat beide auteurs geen bezoek aan het Nationaal Archief in Den Haag gebracht hebben, dus wie weet wat er daar nog aan aanvullende bronnen over dit regiment te vinden is. Het boek is goed voorzien van illustraties, waaronder een sectie afbeeldingen in kleur in het midden met onder andere twee uniformplaten van de Mecklenburgse troepen. Deze zijn aardig, maar hadden naar de smaak van uw auteur meer gedetailleerd kunnen zijn (bijvoorbeeld met details over de schilden van de grenadiersmutsen). Concluderend moet gezegd worden dat dit een buitengewoon interessante aanvulling op de literatuur over legers in de 18de eeuw is en op de literatuur over het Staatse leger in het bijzonder. Als zodanig breng ik het dan ook graag onder de aandacht.

12

Frank van den Bergh

De avonturen van Whisper Het vervolg van de avonturen van Whisper tijdens het live roleplaying event ‘Charm XI’. Aangekomen op de plek die Mordakai had aangewezen, ontfermden Butch en ik ons zo snel mogelijk over de gewonden. Ik deelde handenvol met verband uit aan de mensen die zelf nog konden bewegen, en boog mij toen over het bewusteloze lichaam van Mirak. Ik stelpte zijn bloedende ledematen en zwaaide opgelucht naar Sara die net was aangekomen. “Deze eerst, alsjeblieft.” Terwijl ze naast Mirak neerknielde, keek ik om me heen. Butch en Angus waren ook al in de weer met verband en scalpels, dus ik ging ook aan de slag. Ik ging naast Thanos zitten, en begon zijn opengereten arm te hechten. Hij was bij bewustzijn, maar wel erg zwak. Daphne zat naast hem en veegde troostend het zweet, bloed en vuil van zijn gezicht. Ze leek even ongerust toen ik het flesje alcohol en de grote naald tevoorschijn haalde, maar Thanos hield zich, zoals altijd, erg goed onder de pijn van de behandeling. Toen ik klaar was met hem verbinden, onderzocht ik hem nogmaals. De geur van koud zweet die van hem afkwam, zijn langzame ademhaling en zijn gebrek aan kracht in zijn spieren vertelden mij dat hij had geleerd om magie te gebruiken, net zoals zijn leermeester, de Scharlaken Ridder. Dit soort magie was zeer machtig en gevaarlijk, omdat het de magier zelf volledig kon uitputten. Ik keek Thanos aan, en wachtte tot ik zag dat het tot hem doordrong dat ik iets wilde zeggen. “Je weet dat ik verder niets meer voor je kan doen,” fluisterde ik, “je moet rusten nu.” Hij knikte zwakjes en er ontsnapte een schor maar instemmend geluid aan zijn keel. Daphne keek me aan; haar ogen leken te vragen: “Wat? Ik wil dat je hem weer beter maakt!” Ze gaf duidelijk heel veel om hem, maar leek niet helemaal te begrijpen waar de beperkingen lagen van een chirugijn.

“Het spijt me, Daphne,” zei ik terwijl ik opstond. “Ik heb al zijn verwondingen behandeld, meer kan ik niet doen.” Ik keerde haar de rug toe om haar ogen verder te vermijden, en hielp een aantal andere soldaten met hun verwondingen. Toen iedereen verbonden was, begonnen de gewonden elkaar overeind te helpen om naar het dorp te kunnen gaan. Butch en Angus bogen zich over Thanos heen, al pratende over wat voor goeds aderlaten zou kunnen doen, en welke ader ze dan zouden moeten hebben. Ik schudde mijn kop en sloeg mijn arm om Mirak heen, om die naar het dorp te helpen lopen. Voor me uit liepen twee soldaten die een lange, magere man in een wit met blauw gewaad ondersteunden. De man was geketend en zag er ondervoed en verwaarloosd uit. Het was Mentor, hoorde ik, het was dus toch gelukt om hem te bevrijden. In het dorp werd hij meteen in bad gestopt en varzorgd, maar pas daarna kon de smit aan de gang om de ketens te verwijderen. Een sleutel hadden ze niet gevonden, en dus was er grof geweld nodig. De verslaggeefster voor de Heraut, Vera, liep langs me heen samen met een tovenares en een woudloper, al pratende over lezen en schrijven. Vera was blijkbaar van plan les te geven. Snel sloot ik me aan, en vroeg met mijn schattigste kattenogen of ik ook les kon krijgen. Vera bekeek mijn handen, en toen ze er zeker van was dat ik ook met mijn klauwen een pen kon vasthouden, leidde ze mij en de anderen naar de herberg om ons les te geven. Ze leerde ons dat je een pen vasthoudt met je linkerhand, omdat je rechterhand je zwaardhand is, en daarna begon ze ons al snel allerlei woorden te leren schrijven. Zwaard, bier, wijn, herberg, ik vond het prachtig! Ik wist niet dat lezen zo simpel was! Al snel hadden we de eerste beginselen onder de knie, en we waren erg trots op onszelf. Toen we even later rond het kampvuur zaten met ons avondmaal en een pul bier (erg lekker,

13

die goudgele mensendrank), kwam Daphne op me af. “Ik wil je iets vragen.” Ze kwam naast me zitten. “We vermoeden dat Heronimus de Blauwe Necromagie gebruikt. Je weet misschien wel dat magie van de Goden komt, maar necromagie is magie die wordt gestolen uit de hemel zonder dat de Goden daar toestemming voor hebben gegeven, om het maar even uit te leggen in een metafoor. We willen graag een ritueel opvoeren om te zien of Heronimus inderdaad zo’n magie-dief is, en hiervoor willen we graag een magi¨er van ieder element en een priester van iedere God. Zou jij mee willen doen?” Ik stemde hiermee in en volgde haar naar het dorpsplein, waar een grote cirkel op de grond was getekend. Er was inderdaad een magi¨er voor ieder element aanwezig, vuur, water, lucht, aarde en hart, maar we hadden maar zes priesters, Helena, Helos, Radon, Ragnor, Manos en Aurora. Voor Morrigan en Anata kenden we geen priesters, en er werden onder de verschillende priesters ook twijfels geuit of die priesters wel gewenst waren. Samen vormden we een kring, priesters en magi¨ers om en om. Daphne ging voor in een gebed aan Radon, de God van Kennis en Magie. Ze legde uit wat we wilden bereiken en vroeg of Hij wilde helpen. Zo vroeg iedereen, een voor een, de aandacht van zijn of haar God of element en vroeg om medewerking. Toen we de cirkel rond waren gegaan, haalde Daphne een spiegel tevoorschijn en legde deze in het midden van de kring. Iedereen raakte de spiegel aan en in de spiegel verscheen een beeld. Eerst zagen we alleen de lucht, maar daarna kwamen er beelden van de omgeving van Vennewoud. Het laatste beeld wat we zagen was vlakbij de plassen in het ven, en daarna zagen we het gezicht van een oude man met donker haar. Hij keek ons door de spiegel heen recht aan en lachte smalend. “Daphne! Wat heb je veel vrienden. Maar denk je nu echt dat je mij kan stoppen?” Zijn lach galmde in onze hoofden en allemaal gelijktijdig krompen we in elkaar met ijskoude, helse pijnen. We lieten de spiegel vallen en hij brak. Het duurde enkele minuten voordat

de pijn was weggetrokken en we allemaal weer voorzichtig overeind krabbelden. Daphne leek nogal van streek en ik had er over het algemeen ook niet zo’n goed gevoel over. Ik trok me bibberend terug bij het kampvuur om weer warm te worden. Mirak zat een eindje verderop bij het kampvuur. In het flakkerende licht leken de vermoeide lijnen in zijn gezicht nog dieper. Terwijl ik naar hem zat te kijken, vielen zijn ogen langzaam dicht en zakte zijn hoofd een beetje voorover. Ik schoof een eindje zijn kant op, zodat ik in de buurt zou zijn als hij weer een nachtmerrie mocht krijgen. Tot mijn grote verbazing stond hij langzaam op. Ik pakte hem bij zijn schouder, maar hij leek nog steeds te slapen. Mijn eerste reactie was om wakker te schudden, maar Hilde hield me tegen. “Mensen die slaapwandelen moet je nooit wakker maken,” zei ze bezorgd. “Dan zouden ze juist meer van slag raken, zelfs krankzinnig kunnen worden.” Ik schudde mijn kop naar haar. “Dan ga ik met hem mee, om te zorgen dat hem niets overkomt.” “Goed idee.” knikte ze. Mirak was al een eindje door gestommeld en struikelde over Nala die op de grond zat te spelen. Mionie kwam meteen voor haar pleegkindje op, maar Hilde hield haar tegen en legde uit dat ze hem niet moest wakker maken. Ik bleef vlakbij Mirak en praatte zachtjes gerustellend tegen hem, in de hoop dat ik daarmee een eventuele angstdroom kon afwenden. Vanuit mijn ooghoek zag ik Endar, die achter de Bisschop aanliep naar de herberg. Ik zwaaide en knikte geruststellend naar hem. Hij zwaaide terug met een lichtelijk bezorgde blik. Mirak liep rustig door het dorp uit, waar we nog een slaapwandelende avonturier tegenkwamen, Hector, die gevolgd werd door Warrick en Butch. Mionie en Nala kwamen nu ook achter ons aan. De twee slaapwandelaars stommelden het pad af naar de plassen en wij liepen voorzichtig achter hen aan. Ik keek Mionie aan en bijna gelijktijdig snoven we elkaars geur op. “Mag ik iets vragen?” fluisterde ik. Haar ogen schoten heen en weer, maar ze knikte.

14

“Je ruikt naar mens, en ook naar wolf, maar je bent geen van beide. Hoe zit dat?” “Ik ben gebeten door een heilige wolf van Manos.” Het viel me op dat ze klauwen had, net als ik, alleen groter en hariger. “Sindsdien ben ik zo.” Ik glimlachte ongemakkelijk naar haar. “Ik hoop niet dat je mijn wantrouwen persoonlijk opneemt. Mijn volk heeft al eeuwenlang oorlog met het hondenvolk. Ik vind het gewoon moeilijk je te vertrouwen.” Ze snoof en grijnsde zodat ik haar puntige hoektanden kon zien. “We gaan elkaar niets doen. Afgesproken?” “Afgesproken.” Onwillekeurig zwiepte ik met mijn staart terwijl ik haar voorbij liep naar Mirak. Bij de plassen aangekomen, zagen we licht aan de overkant van het water, en naarmate we dichterbij kwamen, konden we een sierlijke tent zien staan. De slaapwandelaars stom-

melden langzaam maar gestaag om de plassen heen, recht op de tent af. Een onheilspellend gevoel bekroop me en mijn nekhaar ging langzaam overeindstaan. Nala werd ook onrustiger naar mate we dichterbij de tent kwamen. Misschien was het de stilte in het ven, of de bewolkte, donkere lucht, of de zachte tingelende muziek die uit de richting van de tent klonk, die ons zo ongemakkelijk maakte. Hector en Mirak slaapwandelden vlak langs de rand van het water, en daarna meteen de tent binnen. Warrick en Hilde volgden hen meteen, maar Butch en ik aarzelden even. Nala weigerde naar binnen te gaan en verstopte zich achter een grote struik. Mionie probeerde haar even over te halen, maar volgde ons daarna naar binnen.

Tekening

‘Blazen’ – door Fabi¨en

15

Ellen

Nieuw in het DTP hoekje (2) Maiwand 1880 “My God, Maiwand!” Een van de voordelen van DTP is het feit dat er eindelijk simulaties gemaakt worden over gevechten en veldslagen die anders in het vergeetboek zouden blijven steken. Het nu te bespreken spel over de slag bij Maiwand in 1880 tussen Britse, Indiase en Afghaanse troepen is daar een goed voorbeeld van. Het Afghaanse moeras Hoewel gedurende de negentiende eeuw Europese soldaten met hun moderne wapens en discipline in het voordeel waren als zij in het veld traden tegen inheemse vechters, kon een overwinning niet voetstoots aangenomen worden. Er zijn verschillende voorbeelden dat een Europese strijdmacht verrast en vernietigd wordt, meestal door een grote vijandelijke overmacht. E´en van de meest bekende is de Britse nederlaag van Ishandlwana in Zuid-Afrika, waar de Zoeloes er in slaagden om een Brits bataljon te verrassen en te vernietigen. Een jaar later vond ongeveer hetzelfde plaats bij Maiwand, een dorpje in Afghanistan, ongeveer 80 kilometer ten west-noord-westen van Kandahar. Hoe kon het zover komen? De oorzaken van Maiwand liggen in de Britse politiek ten opzichte van Afghanistan in de 19de eeuw. Zoals ik in een eerder artikel beschreef1 probeerden Engeland en Rusland in deze tijd hun invloed in Centraal Azi¨e uit te breiden. In 1879 resulteerde dit, na enige slagen met de Afghanen en bezetting van een deel van Afghanistan, in het uitzenden van een Britse diplomatieke missie naar Kaboel, die daar echter door Afghaanse militairen die in opstand kwamen gemassacreerd werd. Dit was reden voor de Britten om nu echt Afghanistan binnen te trekken. Maar vanaf het begin was het duidelijk dat 1

‘Cloak and Dagger, Craft and Guile’ in de Nieuwsbrief, jaargang 18, nummer 4, oktober 2006 om precies te zijn.

het hele land nooit volledig bezet kon worden. Eind juni 1880 bereiken rapporten Kandahar dat Ayub Khan, jongere zoon van Shere Ali en koning van Afghanistan, richting de stad trok en de Britten stuurden een kolonne van ongeveer 2.476 man onder Brigadier general G.R.S. Burrows2 om dit te stoppen. Hij moest ook in de provincie Helmand contact opnemen met troepen van de Wali van Kandahar. De colonne van Burrows bestond, zoals in die tijd gewoonlijk, uit Britse en Indiase troepen3 . Qua karakter was Burrows zijn strijdmacht een gemengde groep. Het Britse bataljon was een ervaren beroepsbataljon; daarentegen had het 30ste Bombay Native Infantry nog geen actie gezien en bestond het uit verse rekruten, iets wat in de slag ernstige gevolgen zou hebben. Het uitsturen van Burrows met zo weinig troepen bleek een verkeerde zet. Burrows kwam tot aan de provincie Helmand, alwaar op het moment van het schrijven opnieuw Britse troepen actief zijn. Daar deserteerden op 13 juli 1880 echter de plaatselijke Afghaanse troepen van de Wali van Kandahar, Shere Ali, zodat de Britten de terugtocht in moesten zetten. Wel slaagden zij er in om de artillerie van de troepen van Shere Ali, die bestond uit oude gladloops kanonnen, te heroveren en mee te nemen. De Britten bereikten Kushk-i-Nakhud, vijf en veertig mijl van Kandahar verwijderd. Hier bleven zij tot 27 juli. Ondertussen had Burrows vanuit het legerhoofdkwartier in Simla toestemming gekregen om Ayub aan te vallen, indien hij zich zelf sterk genoeg achtte. Tegen deze tijd waren er ook allerlei aanwijzingen dat Ayub van plan was om het legertje van Burrows heen te trek2

Ook wel gespeld als Burroughs. In de kolonne waren het Britse 66th (Berkshire) Regiment of Foot, 1st Bombay Grenadiers, 30th Bombay (Jacob’s) Rifles en een zwakke cavalerie brigade van de 3rd Bombay Light Cavalry en 3rd Scinde Horse onder leiding van brigadier-general T. Nuttall, plus E Battery van B Brigade van de Royal Horse Artillery.

16

3

ken en zich tussen hem en Kandahar te plaatsen. Een pas die men daarvoor moest gebruiken was die bij het plaatsje Maiwand. Ondanks alle aanwijzingen bleef Burrows op zijn kont zitten tot de ochtend van de 27de , toen het hem ineens duidelijk werd wat er aan de hand was. Die ochtend vertrok men om half zeven naar Maiwand. Maar door het moeilijke terrein, de hitte en de bagage, die men tijd moest gunnen om zich bij de rest te voegen, moest men nog al eens pauzeren. Zes kilometer ten zuid-westen van Maiwand kwam er bericht dat het hele leger van Ayub Khan richting Maiwand marcheerde op de linkerflank van Burrows’ troepen. Nu waren de Afghaanse spionnen eerder waardeloos gebleken, maar in dit geval was de informatie toch accuraat. Burrows geloofde echter niet dat de Afghaanse artillerie al aanwezig was en dacht een kans te zien om het Afghaanse leger aan te vallen. Hij werd hierin mede gesterkt doordat hij door een grondmist geen goed beeld van de Afghaanse

opstelling kon krijgen. Dus marcheerden zijn mannen verder. Toen de mist optrok begonnen de Britten zich te realiseren dat er iets heel erg fout was. Want Burrows zag zich geconfronteerd met Ayub Khan’s lashkar, die een sterkte van 25.000 man had! Tegenover 12 kanonnen die Burrows tot zijn beschikking had bracht Ayub Khan 30 kanonnen in het veld. De Britten plaatsten hun bagagetrein zo ver mogelijk weg van de Afghanen, in Mundabad, en kozen positie om het gevecht aan te gaan. De Afghanen bestonden deels uit het geregelde Afghaanse leger en deels uit Ghazi’s, religieuze fanatieke strijders, die je misschien wel het beste kunt zien als de voorlopers van de huidige Taliban. Qua wereldbeschouwing zullen ze niet al te veel van elkander verschild hebben; zo lang er ongelovigen omgelegd konden worden waren ze van de partij. Maar het geregelde Afghaanse leger was andere koek. Dat kwam op het toneel met artillerie. De Britten kozen positie op de maidan (de

17

open vlakte) met het 66th op de rechterflank op links gevolgd door het 30th Bombay, de sappers, het 1st Bombay Grenadiers en twee compagnie¨en van het 30th. De cavalerie werd achter gehouden. Midden door de open maidan liep een nullah, een op dit moment droge waterloop. De Afghanen hadden stamleden, met veel Ghazi’s, op de linkerflank, zeven geregelde infanterie bataljons met drie in reserve in het centrum en de cavalerie op de rechterflank, die al begon de Britse linkerflank te omgaan. In het midden bleven de Afghanen tevreden met onder dekking van hun artillerie gestaag op te rukken. De Britse infanterie ging op de grond liggen om slachtoffers te vermijden, maar de cavalerie en artilleristen hadden die luxe niet en leden dienovereenkomstig. Tegen ´e´en uur ’s middags had de Afghaanse infanterie nog niet aangevallen, maar de druk op de Britse flanken bleef en de Afghaanse artillerie rukte op, voortdurend vurend. Dit artillerieduel was in het voordeel van de Afghanen.

Een soldaat van het 66ste in Afghanistan

De gladloops kanonnen op de flanken kwamen zonder munitie te zitten en nu rukte de Afghaanse artillerie op tot ongeveer 400 meter van de Britse linie. Nu gingen de horden van Ayub Khan naar voren. De Ghazi’s probeerden het 66ste te bestormen en de geregelde Afghaanse infanterie rukte op tegen de Indiase bataljons. In het begin ging het heel goed voor de Britten; de Ghazi’s werden aan reepjes geschoten en ook de Indiase bataljons hielden goed stand. Maar toen ging het fout. Op de uiterste linkerflank waren er twee compagnie¨en van het 30ste Bombay in groot gevaar. Zij waren de artilleriesteun van de gladloops kanonnen kwijt; hun Engelse luitenant was dood en hun drie Indiase officieren zwaar gewond. Nu naderde er een nieuwe zwerm van Ghazi’s, zwaaiend met hun lange messen en gillend. Dit was te veel voor de sepoys. Zij braken in paniek uiteen en zochten dekking bij de buren, het 1st Bombay grenadiers. Dit raakte hierdoor in verwarring en ook hier begonnen de Afghanen de slachting. Een deel van de Britse kanonnen ging verloren, maar de artilleristen slaagden er in om vier kanonnen in veiligheid te brengen. Toen de Grenadiers afgeslacht werden raakten de compagnie¨en van Jacob’s Rifles op hun rechterflank in paniek en vielen zij op hun buren van het 66ste . Toen hier de formatie in elkaar begon te zakken keerde kapitein Beresford Pierse de achterste rij van zijn compagnie om het vuur op de Afghanen te openen, maar de Indiase soldaten liepen in de weg. Met hun formatie weg trok het 66ste zich naar rechts terug. Burrows ging nu naar Nuttall en beval hem een charge uit te voeren om de situatie te stabiliseren. Nuttall slaagde er in ongeveer 130 man bij elkaar te brengen en begon aan de charge, maar de Indiase troepen draaiden naar rechts en vluchtten het terrein af. Nu viel ook de terugtrekkende infanterie uiteen. Generaal Burrows slaagde er in om een deel van het 30ste en een deel van het 66ste naar Mundabad te dirigeren, maar het merendeel van het 66ste , gevormd in kleine rally carr´e’s, trok zich terug op Khig. In deze terugtocht konden de gewonden niet meegenomen worden en die werden achtergelaten om ter plaatse door de Afghanen afge-

18

maakt te worden. In de nullah organiseerde kolonel James Galbraith van het 66ste een verdediging, waarbij hij zelf de vlag van het regiment greep. Maar de Afghanen gingen het man-tegen-man gevecht niet aan en openden een vernietigend vuur waarin ongeveer 60 `a 70 man sneuvelden. Nu besloot de kolonel terug te trekken op Khig. In deze terugtocht werd hij echter geraakt. Ongeveer 100 man van het 66ste bereikten Khig en daar bleven zij tot hun munitie opraakte. De Afghanen bleven op afstand de Britten doodschieten. Uiteindelijk waren er slechts twee officieren en negen man over. Deze kleine groep deed een uitval in zuid-oostelijke richting. Maar uiteindelijk werden zij door hitte, dorst en verwondingen tot stilstand gebracht en stonden met de rug tegen elkaar om de laatste patronen af te vuren alvorens zij allen gedood werden. Pas toen gingen de Afghanen er op af. De rest van het regiment trok zich terug op Mundabad met de bagage en de resterende artillerie. Van hier uit trok de rest van de colonne van Burrows zich terug naar Kandahar, ongeveer 70 kilometer verderop, waarvan ongeveer 20 kilometer door een gortdroge woestijn. De gewonden leden vreselijk in deze terugtocht. De inwoners van de dorpen die ze passeerden grepen dit buitenkansje met beide handen aan om de bijna onverdedigde colonnes aan te vallen. Uiteindelijk bereikten de resten na 33 uur marcheren op weinig voedsel en water Kandahar. Hier werden zij belegerd door de Afghanen en uiteindelijk werd Kandahar op 31 augustus ontzet door een Britse troepenmacht onder generaal Roberts. De Britse generaal Burrows was een compleet gebroken man. Zijn verliezen waren als volgt: – E/B Battery, Royal Horse Artillery: 14 gesneuvelden, 13 gewonden. – 3de Bombay Light Cavalry: 27 doden, 18 gewonden. – 3de Scinde Horse: 15 doden, 1 gewonde. – 66ste Foot (Berkshire): 286 doden, 32 gewonden (62% van de sterkte). – 1ste Bombay Grenadiers: 366 doden, 61 gewonden (64% van de sterkte). – 30ste Bombay Native Infantry (Jacob’s Ri-

fles): 241 doden, 32 gewonden. – 2de Compagnie, Bombay Sappers and Miners: 16 doden, 6 gewonden. Totale Britse verliezen waren 21 officieren en 948 manschappen. Maar ook de Afghanen waren er niet ongeschonden vanaf gekomen. Hun verliezen liepen in de duizenden (schattingen lopen uiteen van 3000 tot 7000!). Er was een bijzondere overlevende. Dat was Bobby, een klein hondje dat huisdier was van ene sergeant Kelly van het 66ste . Bobby overleefde de strijd om Khig en slaagde er in Kandahar te bereiken. Als enige overlevende van de ‘last stand’ ging hij met het regiment in 1881 terug naar Engeland. In juli van dat jaar werd hij te Osborne door koningin Victoria in hoogsteigen persoon onderscheiden met de Second Afghan War Medal. Helaas voor Bobby werd hij het jaar er op, op 13 oktober, in de straten van Gosport door een koets op weg naar een huwelijk overreden. Zijn lichaam werd echter opgezet en is tot de dag van vandaag te bewonderen in het museum van The Royal Gloucestershire, Berkshire and Wiltshire Light Infantry te Salisbury. Uiteindelijk bracht al dit bloedvergieten geen beslissing. De Britten trokken zich wijselijk uit Afghanistan terug en lieten het over aan de Afghanen. Het spel Het spel ‘Maiwand’ is een DTP spel van Khyberpass Games. Na eerdere beschrijvingen van DTP spellen zal het al mijn lezers duidelijk zijn dat knippen en plakken van counters aan de orde van de dag zal zijn. De kaart De kaart toont het gevechtsterrein verdeeld in hexagons op een schaal van 150 yards per hokje en kan het beste functioneel genoemd worden. Het is niet echt een mooie kaart, maar er zijn geen onduidelijkheden en dat is nu eenmaal het belangrijkste voor een spel. Kortom, een dikke voldoende voor de kaart. De counters De counters tonen een vlag voor de nationaliteit, details van de eenheid en de bewapening

19

en gevechts- en bewegingswaarden, met op de achtergrond ´of een Andreas kruis voor infanterie ´of een schuine lijn voor cavalerie. Elke strength point staat voor ongeveer 100 man bij infanterie en cavalerie of 200 Ghazi’s. Elke artillerie strength point is een kanon en bemanning. Helaas zijn die gevechts- en bewegingswaarden een beetje onduidelijk (geel met rood tegen een lichtgele of khaki achtergrond), hetgeen het spelen bij mindere belichting niet ten goede komt, zoals ik merkte in de Fiets. Hoe speelt het Het spel is verdeeld in beurten. In tegenstelling tot veel spellen is het niet zo dat elke beurt uit twee fases voor elke speler bestaat. In dit spel lopen de fases van de Afghaanse en Britse speler door elkaar heen. Elke beurt begint met een Afghan Reinforcement Phase waarin, u raadt het al, Afghaanse versterkingen de kaart op kunnen komen. Het aantal ervan is beperkt. De Afghaanse speler gooit twee zeszijdige dobbelstenen en dat aantal mag de kaart op komen. De Afghaanse speler mag hierbij overigens vrij kiezen welke eenheden hij op de kaart brengt. Dat kan grote gevolgen hebben waar ik verderop nog even op terug zal komen. Dan mag hij zijn eenheden op de kaart bewegen. Dit gaat allemaal vrij standaard. Na het bewegen van de Afghanen mogen Britse eenheden het vuur openen. Bij het schieten wordt de vuurkracht van de eenheid vergeleken met de afstand tot het doel. Dat levert een vermenigvuldigingsfactor op die de uiteindelijke vuurkracht oplevert. Dan worden er twee zeszijdige dobbelstenen geworpen en die worden eventueel gemodificeerd voor het terrein waar de verdedigende eenheid zich in bevindt. Wanneer het resultaat van de dobbelsteenworp onder de gemodificeerde vuurkracht ligt, wordt er een eenheid van de tegenstander vernietigd. Wanneer gestapelde eenheden vuren mogen zij op hetzelfde doel schieten (en dan hun vuurkracht combineren!), maar ook op verschillende doelen. Een hokje kan in een beurt herhaaldelijk onder vuur genomen worden. Artillerie eenheden kunnen zowel door infanterie vuur als artillerie vuur vernietigd worden. Om-

dat het terrein deels gedomineerd wordt door een nullah (ravijn/droge waterloop) zijn hier veel speciale regels voor. Na het vuren van de Britten kunnen de Afghanen hun wraak nemen in de Afghan Melee Phase. Hierin worden heel simpelweg de gevechtsfactoren van de aanvallende en verdedigende eenheden met elkander vergeleken en de sterkte van de verdedigende eenheid wordt eventueel gemodificeerd door het terrein waarin de verdedigende eenheid zich bevindt en het totaal levert een kolom op op de mˆelee tabel waar dan op gegooid wordt. Die mˆelee tabel is (kenmerkend voor vechten aan de ‘Frontier’) bloedig. Er is nergens een retreat, alleen Attacker eliminated, defender eliminated en exchange. Bij de melee’s hebben de Britten een voordeel. In de Britse mˆelee fase mogen zij een ‘charge’ inzetten. In dat geval worden hun gevechtswaarden verdubbeld. Maar er is ook een nadeel aan: slaagt een charge, dan moet de chargerende eenheid het veroverde hokje bezetten en daarna alle er omheen liggende hokjes met Afghanen ´e´en voor ´e´en aanvallen zonder charge bonus totdat ook die leeg zijn of de Brit in het stof bijt. Conclusie: Als Brit alleen ge¨ısoleerde Afghaanse eenheden chargeren, of als Afghaan: hou je jongens lekker bij elkander op een klomp want dat maakt ze minder vatbaar voor Britse charges (misschien wel weer iets meer vatbaar voor Brits vuur, maar je kunt nou eenmaal niet alles hebben. . . ). Na de Afghaanse Melee fase mag de Britse speler zijn eenheden bewegen, gevolgd door Afghaans vuur en Britse mˆelee. Waarna men over gaat naar de volgende beurt. De uiteindelijke beslissing over winnen en verliezen wordt bepaald door de Britse ‘Baggage train’ eenheid. Is die na zestien beurten nog in Britse hand, dan wint de Britse speler, zo niet, dan heeft de Afghaan gewonnen. Mijn ervaring is dat zestien beurten meer dan genoeg tijd is om dit voor elkaar te krijgen, te meer daar de Britse speler zijn ‘Baggage train‘ niet van de kaart af kan bewegen (die blijft dus zo ver mogelijk van de baardige Afghanen aan de zuidrand van de kaart staan om te zien wat er gebeurt).

20

Above all, the British cannot be passive in the game and win it. All accounts that I have read concerning artillery during this period is that it was very vulnerable, and really had less impact than in European wars. Perhaps it was the number of guns that could be deployed. However, I think that the artillery factored correctly. Blame inconcisely written rules on Andrew :-).” Bombay Light Cavalry Deze recensent zijn wel enige zaken in de spelregels niet helemaal duidelijk. In de eerste plaats zijn daar de regels voor zones of control. Het kost geen movement points om ze binnen te gaan of ze te verlaten. Met andere woorden, wanneer je een gaatje in je lijn open laat dan kan de tegenstander er door heen. Ik heb hierover vragen gesteld aan de ontwerper van het spel, en hij beantwoordde die als volgt: “The idea was that firepower created a type of ZOC. The location of units had no intrinsic ZOC. Moving into interlocking ‘fire zones’ provided the ZOC. If you mis-deploy units, then woe to you. This was a carefully and fully discussed element of the game.” In een andere mail merkte mijnheer Bishop het volgende op: “Did you receive a copy of Tom’s article? He details the British tactics in much more detail than I have patience to do. Basically, the British line does better if it is placed in every other hex, and is stacked with an Indian unit. The artillery should not be placed forward, but rather in support of the line infantry. The Martini-Henry is the queen of the battlefield, not the artillery for the British. The artillery is all that the Afghani player has to counter it.

Het is duidelijk wat hij bedoelt, maar ik blijf er toch mijn twijfels bij houden. Hoe het ook zij, de Britse infanterie zou zich de Afghanen van het lijf moeten kunnen houden en in de paar potjes die ik gespeeld heb lukte mij dat niet echt. Daarbij kwam nog een ander probleem voor mij: de Ghazi’s. Een deel van het Afghaanse leger bestaat uit de al eerder beschreven Ghazi’s en die hebben in dit spel een bijzonder groot voordeel op het geregelde Afghaanse leger: wanneer ze van het bord af worden geschoten, duiken zij de beurt erna weer op bij de mogelijke versterkingen waar de Afghaanse speler voor moet dobbelen. De eenheden van het geregelde Afghaanse leger die van de kaart worden geschoten blijven dood, maar niet deze jongens (is het niet wonderbaarlijk wat geloofsijver met je kan doen?). Het lijken potjandorie wel zombies (is dat een ideetje voor een film: Zombie Holocaust deel zoveel; Revenge of the Afghan Zombie Ghazi’s? In deze tijden met islamitisch fundamentalistische terroristen moet dat toch volle zalen kunnen trekken!) In de spelletjes die ik gespeeld heb, hoefde van het geregelde Afghaanse leger alleen maar de artillerie op de kaart te verschijnen. Voor de rest waren de zombie Ghazi’s voldoende om het alleen af te kunnen. . . Nou is het ook mogelijk dat ik iets verkeerd gedaan heb (waarschijnlijk te defensief gespeeld). De ontwerper had hier het volgende over te zeggen: “As for the immortal Ghazi problem, I wonder where the British were deployed. With a set number of turns,

21

hoord hebben. Ook Holmes dankte in zekere zin zijn naam aan Maiwand. Oorspronkelijk zou hij ‘Sherrinford Holmes’ heten, maar die naam was duidelijk ongeschikt, en in een van de eerste rapporten over Maiwand werd een kanonnier genoemd, ene Gunner Sherlock. . .

the Ghazi, once killed, have to start from the map edge to come forward again. This limits their usefulness, and allows the British to destroy them piecemeal.” Conclusies Aan DTP spellen kleven meestal voor- en nadelen. De voordelen zijn (voor mij) vooral dat er spellen gemaakt worden over historische veldslagen die niet zo bekend zijn. Een van de ergste nadelen is het feit dat de spelregels vaak minder goed ontwikkeld zijn. Beide aspecten vind je terug in dit spel. Voor mij zijn bijvoorbeeld de (non effectieve) ZOC regels totaal overbodig en zoals uit de recensie wel duidelijk geworden is zijn ook nog andere problemen. Kortom, ik kan dit spel niet zonder meer een positieve recensie geven. Interessant is het echter wel en het spel vult een lacune in de spellencollectie. Alleen daarom al is het de moeite van het bestellen waard. Tenslotte Mijn lezers zullen het misschien niet verwachten, maar er is een opvallend verband tussen de grootste van alle fictieve detectives en de gebeurtenissen te Maiwand. Ja, ik heb het over niemand minder dan Sherlock Holmes. Nu zal je wel denken, is er dan een link? Ja, die is er. Sir Arthur Conan Doyle publiceerde zijn eerste Sherlock Holmes verhaal, A Study in Scarlet, in 1887. Aan het begin van het verhaal vertelt Dr. Watson hoe hij kennis maakte met Sherlock Holmes en hoe de laatste, door zijn deductievermogen, direct wist dat Watson gewond was geraakt in Afghanistan. Te Maiwand, om precies te zijn, zoals het verhaal duidelijk maakt. Nu is uit onderzoek gebleken dat Watson duidelijk gebaseerd was op de surgeon-major van het 66ste , A.F. Preston, die (net als de fictieve Watson) met veel geluk de slag overleefde en bijna levend in handen van de Ghazi’s was gevallen. Van 1882 tot 1886 was Preston op ziekenverlof in Engeland en wellicht heeft hij toen Conan Doyle ontmoet. Op zijn minst moet Conan Doyle, die toen in een hospitaal werkte, over de belevenissen van Preston ge-

Frank van den Bergh Bronnen – R.M. Barnes, A History of the Regiments and Uniforms of the British Army, London, 1967 – Michael Barthorp, The disaster at Maiwand, 27th July 1880, in Tradition, sixtyfour, pp. 17-19 en Tradition, number sixtyfive, pp. 18-20, 28. – Michael Barthorp, Some aspects of Maiwand, 1880, in: Military Illustrated, Number 17, February, March 1989, pp. 20-28. – Sir Arthur Conan Doyle, The Adventures of Sherlock Holmes, Ware, Wordsworth editions, 1992 – Archibald Forbes, The Afghan Wars 183942 and 1878-80. Op internet te vinden onder: http://www.gutenberg.org/dirs/ etext05/8afgh10.txt. – Thaddeus Holt, “You have been in Afghanistan, I percieve”. How Sherlock Holmes and Dr. Watson got their names, and other details from “the fatal battle of Maiwand”, in: MHQ, the Quarterly Journal of Military History, Volume 6, Number 2, Winter 1994, pp. 32-37. – Boris Mollo, The Indian Army, Poole, 1981 – Robert Wilkinson-Latham, North-West Frontier, 1837-1947, London, 1977 – http://en.wikipedia.org/wiki/ Battle_of_Maiwand

22

British use secret weapons? Een paar weken geleden speelden Frank (Brits) en A. (Frans) het spel ‘La Corunna’, met de regels van ‘Tactiques Napol´eon’, toen de Britten hun geheime wapen inzetten. . . Dit m´oest natuurlijk gerapporteerd worden aan Jean Tessier, de bedenker van de regels. I just have to share with you what happened yesterday evening in our Corunna game. One British battalion had been positioned in such a way as to invite a French attack into its rear. Which duly came. Only the first French battalion to try it failed its pre-attack morale roll, lost a step and withdrew disorganised. So did the next, and the next, and the next, and the next and the next. . . Yes, my opponent kept rolling 1 or 2 on his pre-assault roll and six French battalions became disorganised with an increment lost because they tried to melee a British battalion from behind. Yup, 600 men dead and no British casualties. . . Which leads me to wonder: Just exactly what kind of industrial strength beans did that British battalion have the evening before. . . I can just see the proclamations from both sides: Whitehall, 1809 – During our ceaseless battles with the forces of the Corsican tyrant our troops made a chance discovery. For want of anything better they were given Spanish beans to eat, which proved providential. When assaulted by multiple French battalions they felt a bowel movement come on which resulted in lifting of the skirts at the back of the coat and the escape of noxious gases, which proved to have deadly effect on the assaulting French, who died in huge numbers and were thrown into disarray. Clearly this is a new weapon that can be used with great effect (and over a century before gas warfare actually came into use), but further research is necessary into its range and effectiveness. Hence huge quantities of Spanish Industrial Strength Beans have been ordered. Paris, 1809 – Yet once again perfidious Al-

bion has stooped to new, perfidious methods of warfare. In what can only be described as a new low in warfare the Eeenglish peegdogs have now resorted to gas warfare. The survivors of the barbarous mode of warfare describe that they were about to assault a British battalion in the rear, when the Brits lifted their skirts and pffft. The effect of this new mode of warfare was stupendous. Veteran soldiers died on the spot and the remainder of the battalion was thrown into disarray. This underhanded, dastardly mode of warfare once again illustrates that perfidious Albion will stoop to nothing (and it speaks volumes about what the English call their ‘cuisine’, which, of course, no Frenchman worth his salt would dignify with the name). Frank van den Bergh Reactie van Jean: Oh my! Bangers and beans will do it every time! :-) Or perhaps that’s where Congreve kept his rockets? A very unfortunate series of events for the poor French but perhaps not all is lost. It appears that you may not have been playing with TN rule 17.02: “Any number of Assaults can be inflicted upon a unit in an Activation but only one Assault may be declared against any one hex per Activation.” So unless that Assault was part of a Grande Assault only the first unit would have had a chance to attack and thereby be subject to the insidious English defense. IF the British defender had retreated (in a hex other than his original one) THEN he would be subject to another Assault. But only one Assault per hex per activation, again Grand Assaults excepted. By the way, get the French player to throw out that nasty die!

23

Jean Tessier

Quasi Bellorum Tijdens het Amber rollenspel wordt de volgende, anonieme, quote opgetekend (de naam van de spreker zou teveel informatie geven): “Hun recht om niet te sterven eindigt bij mijn recht om niet door ze aangevallen te worden.” Ook tijdens Amber heeft R. een nieuwe uitspraak van de woorden ‘Tyrannosaurus Rex’ gevonden: “tyrannosex”. (en de andere spelers zich maar afvragen waarom er zoveel rondlopen!) Tijdens een spel, enige tijd geleden, zakt K.’s ‘Coupe K’ in. A: “Volgens mij heeft K. een probleem met zichzelf.” De slagroom van B.’s ‘Coupe K’ valt bijna om: A: “Doe er wat aan, ik kan er niet tegen dat K. op de vloer ligt.” W: “Uitzakt over de bar zul je bedoelen!”

B. vraagt wat het teken (hiernaast) betekent dat R. aan een kettinkje om haar nek heeft hangen. R. antwoordt dat ze dit teken altijd draagt tijdens wargames en wanneer ze naar de KMA4 gaat. . . Tijdens het ‘James Bond 007’ rollenspel. M: “Ik zou die karaktersheet wegstoppen, anders komen er vlekjes op.” O: “Dat hoort zo, dan heeft je karakter tenminste karakter!” J. komt er achter dat de grote ‘multiplication table’ op de karaktersheet een gewone vermenigvuldiging van de getallen links en er boven is. O: “Dat duurde even, welke int heb jij?”

D. tijdens een potje Talisman: “Ik trek een Orb of Knowledge.” F: “Ik verstond een Orc of Knowledge.” D: “Ik kan tot 3 tellen, ik ben een Orc of Knowledge.” In een gesprek met R, B. en F. merkt F. op, bij het zien van een aantal bierviltjes dat door R. gesloopt wordt: “R. is de vleesgeworden godin van de destructie.” R: “Ja, ik moet voortdurend iets vernielen. B, kom eens hier!” D. vraagt welke spellen er bezig zijn. M: “F. speelt Circus Maximus met R1 , B. en de broer van B, R2 . . . een soort familiespelletje.”

4

24

Koninklijke Militaire Academie, Breda

Casus Belli Bestuursleden Voorzitter: Bas Kokke xxxxx xxxxx [email protected] Secretaris: Remco van Vugt xxxxx xxxxx [email protected] Penningmeester: Jennifer Hartogensis-Pfundt xxxxx xxxxx [email protected] Algemeen & evenementen: Arvid Waldrich xxxxx xxxxx [email protected]

Casus Belli Bijeenkomsten Wij zijn elke zondag van 14:00 tot ongeveer 24:00 uur te vinden in de bovenzaal van Caf´e ‘de Fiets’, Grotestraat 8 te Nijmegen. Contributie & Donateurschap Bank: 500876479 t.n.v. Casus Belli te Nijmegen Contributie (per jaar): Jeugdlid e 10 Donateur e 10 Lid e 20 Er is geen jeugddonateurschap of los Nieuwsbrief abonnement.

25