L L I. Jaargang 20 nummer 4, september periodiek van Casus Belli, vereniging voor roleplayers, board- en wargamers CETERO CENSEO LUDENDUM ESSE

CA

S BE

I LL

SU

CETERO CENSEO LUDENDUM ESSE

Jaargang 20 nummer 4, september 2008

periodiek van Casus Belli, vereniging voor roleplayers, board- en wargamers

Colofon De Nieuwsbrief van Casus Belli jaargang 20 nummer 4 september 2008

Kopij Kopij kan ingeleverd worden bij of opgestuurd worden naar de redactie. Als de redactie het kan ontcijferen, mag er handgeschreven tekst ingeleverd worden. Een ingetikte tekst wordt echter meer gewaardeerd. Formaat: ASCII of LATEX, maar Word en dergelijke mag ook. Inleveren op CD, USB-stick of per e-mail.

Redactie Marleen Overkamp [email protected] Hand- en spandiensten: Frank en Marc

Overname van artikelen Voor het overnemen van een artikel uit de Nieuwsbrief moet vooraf toestemming verkregen worden van de auteur(s) van het artikel of van de redactie. Ook dient de bron vermeld te worden. Het copyright van de artikelen ligt bij de auteurs.

Casus Belli Bijeenkomsten: Caf´e ‘de Fiets’, Grotestraat 8, Nijmegen Postadres: De Hoefkamp 10-46, 6545 MC Nijmegen Webstek: www.casusbelli.nl Algemene e-mail: [email protected] Website e-mail: [email protected]

Deadline volgende Nieuwsbrief: half november 2008

0

Redactioneel

Inhoud 0 Colofon

Eind augustus gespeeld en nu al in de Nieuwsbrief: een verslag van de Zeeslag bij Cuddalore! Onze correspondent Nosey MacSleaze is er namelijk in geslaagd om op de juiste tijd op de juiste plek te zijn, en heeft met gevaar voor eigen leven (al die kanonskogels. . . ) het verloop van de slag kunnen registreren. Op papier, dat wel, aangezien zijn CANON fototoestel de slag niet ongeschonden doorstaan heeft. Tsja, daar kan ik me wel wat bij voorstellen: het heet ‘kanon’, het geeft een lichtflits als een kanon, dan ga ik ook niet afwachten of het ding ook schade doet!

1 Redactioneel & Inhoud 2 Agenda Er zijn weer genoeg interessante spelactiviteiten deze herfst, dus haal je agenda maar tevoorschijn. 3 Oproep bijzondere ALV Let op, een extra ALV in verband met de speelruimte en de contributie. 3 Pendragon Voor onze nobele ridders uit Salisbury wordt het tijd om te gaan trouwen – ze moeten dus op zoek naar een geschikte bruid!

Naast deze jubileum-zeeslag organiseert Casus Belli begin november ook nog een jubileumrollenspel, met diverse teams van avonturiers die allemaal op hetzelfde uit zijn. . . Wil je meedoen, schrijf je dan in via info@casusbelli. nl. Meer informatie staat op pagina 22 en de website.

6 Zeeslag bij Cuddalore De ‘Minorca Bloody Liar’ rapporteert over het verloop van de zeeslag bij Cuddalore, India, met de bekende betrouwbaarheid.

En ook niet onbelangrijk: er komt een extra ALV! Kijk even bij de agenda naar de details.

18 Amber – Shock of Chaos Matthew maakt voor het eerst een Chaosbegrafenis mee – daarnaast vertelt Comyn wat er allemaal aan de Chaos kant gebeurde toen de Amberieten in Chaos aankwamen. . .

Veel leesplezier, Marleen

22 Jubileum Rollenspel Ter gelegenheid van het 20-jarig bestaan van Casus Belli: een groots rollenspel voor iedereen! 23 Nieuw in het DTP hoekje (3) Recensie van een aantal nieuwe spellen over Middeleeuwse veldslagen van Canons en Carton en uit het tijdschrift ‘Vae Victis’, door Frank. 32 Quasi Bellorum Ondanks het lawaai van de zeeslag wisten de oren van onze paparazzi toch nog diverse uitspraken op te vangen. 33 Info Casus Belli

1

CA

S BE

I LL

SU

CETERO CENSEO LUDENDUM ESSE

Agenda Data van activiteiten van (leden van) Casus Belli en van andere interessante evenementen. Ontbreekt jouw activiteit? Geef het door aan de redactie! Voor Casus Belli activiteiten, zie www.casusbelli.nl Uitgebreide agenda’s zijn beschikbaar op www.ducosim.nl en www.murphysheroes.nl.

27 sep - Spellendag in Leiden Speldag voor liefhebbers van gezelschapsspellen, door Spelgroep Phoenix. Buurthuis ‘’t Spoortje’, Bernhardkade 40, Leiden, vanaf 12 uur ’s middags. Info: www.spelgroepphoenix.nl 27/28 sep - Festival Levende Geschiedenis Het grootste re-enactment evenement van Nederland, met groepen uit diverse perioden. Landgoed De Barendonk, Beers (tussen Grave en Cuijk, dus om de hoek!). Info: www.levendegeschiedenis.com 11/12 okt - DUZI 2008 Heel veel tinnen miniaturen in een grote hal, daarnaast ook een schildercompetitie, Warhammer en Blood Bowl toernooien. Niederrheinhalle, Wesel. Info: www.excaliburminiaturen.de 17 t/m 19 okt - Slag om Grolle Re-enactment van de slag om Grolle uit 1627. Ook de kampementen zijn te bekijken. Info: www.slagomgrolle.nl 18/19 okt Days of the Dice Bordspellen en miniatuur-wargaming conventie. Waarschijnlijk in Rijswijk. Info: www.dotd.nl 23 t/m 26 okt - Spiel Essen De grootste spellenbeurs ter wereld, met alles van kinderspellen tot wargames. Info: www.internationalespieltage.de 2 nov Bijzondere ALV Extra ALV van Casus Belli, zie hiernaast voor de details. 8 nov - Crisis 08 Wargame & fantasy conventie georgani-

seerd door Tin Soldiers of Antwerp. Met ‘Hordes of miniature soldiers’, thema dit jaar: Spaanse Burgeroorlog. Metropolis, Antwerpen. Info: www.tsoa.be 9 nov - Casus Belli Jubileumrollenspel Ter gelegenheid van het 20-jarig bestaan van Casus Belli: een groots opgezet jubileumrollenspel. Meld je aan via info@ casusbelli.nl. Zie ook pagina 22. 14 t/m 16 nov - Spellenspektakel De Nederlandse spellenbeurs, met onder andere de finale van het NK Puerto Rico. In de IJsselhallen te Zwolle. Info: www.spellenspektakel.nl 22 nov - Mystery by Gaslight Megagame/rollenspel in de wereld van beroemde detectives en beruchte slechterikken, London 1890. Info: www.megagame-makers.org.uk 13 dec - Ducosim Spellenbeurs Herfstspellenbeurs, dit keer op een andere locatie: de Stadshal van Theater De Flint in Amersfoort. 13/14 dec - Midwinter fair Archeon Overdekte Fantasy en Gothic markt, met onder andere vechtshows, ambachten, spellentoernooien en demo’s van LARP groepen, Archeon, Alphen a/d Rijn. Info: www.archeon.nl Wat loopt er op de club? Een kort overzicht van lopende activiteiten binnen Casus Belli (voor zover bekend). • Wisselrollenspel. Probeer eens een ander rollenspelsysteem. . . 3 `a 4 keer per jaar

2

graag jullie mening horen en ons voorstel aan jullie voorleggen. Ter plekke zullen we onze ervaringen en gesprekken met de uitbater van Het Biljartpaleis uitgebreid beschrijven, maar aarzel niet om ´e´en van ons er over te vragen op een zondagmiddag. Hieraan gekoppeld willen we voorstellen om ondanks de kostenbesparing die we gemaakt hebben dit jaar door de introductie van de electronische nieuwsbrief de contributie niet te verlagen, omdat we er de voorkeur aan geven een wat grotere buffer op te bouwen ivm de onzekerheid waarin we op dit moment verkeren.

(om de 14 weken) start er een nieuwe cyclus. Info: Casus Belli website. • Langer lopende wargames bij leden thuis. • Diverse rollenspellen. Moenen & Mariken Mocht je aan de bijeenkomst op zondag niet genoeg hebben, of jouw favoriete spel wordt daar niet gespeeld? Onze Nijmeegse spellenwinkel Moenen & Mariken organiseert iedere week diverse activiteiten. Kijk op www. moenen-en-mariken.nl voor de details. Amber rollenspel De Amber rollenspelgroep speelt geregeld op zondag in Caf´e de Fiets. Er wordt in de kelder gespeeld, dus de bovenzaal is gewoon vrij om andere spellen te spelen. De data waarop gespeeld gaat worden, voor zover bekend: – 12 oktober – 9 november – 7 december (optioneel ivm Sinterklaas) De termijn tussen twee sessies is standaard 4 weken.

We hopen jullie allemaal te zien op 2 november! Namens het bestuur, Bas

Pendragon Achtergronden Pendragon is een setting waarin de spelers de rol aan kunnen nemen van een ridder in de vroege Middeleeuwen aan het hof van Koning Arthur. Bijzonder voor deze setting is, dat het vrij streng is gebaseerd op de romans die over Koning Arthur en zijn ridders geschreven zijn. De ridders kunnen in dienst van hun heer allerlei avonturen beleven en faam verwerven. Zij kunnen zelfs trouwen en een eigen dynastie stichten, die een blijvende rol zal spelen in de geschiedenis van Koning Arthur en zijn vazallen. Met het systeem van het Pendragon rollenspel zijn eigenlijk alleen ridders te maken. Om hen dan toch nog onderling te laten verschillen, wordt sterk de nadruk gelegd op de karaktereigenschappen van de verschillende ridders. Je kunt ervoor kiezen om zeer religieus te zijn, of juist zeer werelds, genadig of wreed, hardwerkend of lui. Deze karaktereigenschappen hebben behoorlijk wat invloed op het gedrag van de ridders en door middel van dobbelsteenworpen wordt die invloed duidelijk. Dit leidt ertoe dat er vaak met dobbelstenen gerold wordt en dat deze het spel danig kunnen be¨ınvloeden.

Bijzondere ALV! Beste CB-ers, Hierbij de oproep voor een bijzondere ALV die zal plaatsvinden op 2 november 15.00u. De agenda op deze ALV zal zijn: 1. Welkom 2. Verandering van speelruimte (De Fiets naar het Biljartpaleis) 3. Contributie 4. Rondvraag 5. Afsluiting Het meest in het oog springende punt is uiteraard de door het bestuur voorgestelde verplaatsing van de speelruimte van Caf´e De Fiets naar Het Biljartpaleis. We stellen deze verandering voor, omdat er vele geluiden zijn dat het niet goed gaat met Caf´e De Fiets en dat er geen uitzicht is op een verbetering. Uiteraard willen we

3

bescherming te bieden tijdens de reis, maar ook om een geschikte bruid te vinden tussen de vrouwelijke familieleden van alle vazallen van de Koning, die ook naar de Pinksterviering zullen komen. Maar wanneer de ridders verlegen zijn, kunnen zij het ook aan Sir Robert overlaten om een geschikte vrouw voor hen te vinden. Geen van de ridders vindt dat een goed idee. Floridas, bijgenaamd de Vrome, vanwege zijn vrome inslag, stelt voor zichzelf vast dat hij alleen genoegen kan nemen met een vrouwe die net als hij ook zeer vroom is. Daarnaast moet zij ook in staat zijn om zijn bezittingen goed te beheren. Omdat hij ook verder wil komen in de wereld, zou het fijn zijn wanneer zij een hoge status heeft1 . Alein daarentegen besluit dat hij een vrouw wil die mooi is en beschikt over een puur, nobel en bescheiden hart. Tijdens de reis naar Camelot moeten de ridders terugdenken aan die keer dat zij deze reis voor het eerst maakten als jonge schildknapen en in het betoverende Camelot tot ridder geslagen werden. Op weg naar Camelot stuiten de ridders op een troep bandieten. In het anders zo veilige Salisbury is dit ongehoord. Zonder om te kijken of het gevaar in te schatten, stort Bandalaine zich op de rovers2 . Chestelaine waarschuwt de bandieten om hun onwettige levensstijl op te geven, aangezien dit alleen maar kan leiden tot bloedvergieten3 . Gerin besluit een toespraak te houden over de ridders en hun macht en de nietigheid van de bandieten4 . Hierop zien de meeste van de bandieten de fouten van hun keuzen in. E´en geeft zich over en de rest rent weg. Zonder verdere problemen bereikt de groep Camelot. De ridders slaan een kamp op en installeren zich voor hun verblijf, samen met vele ande-

Een andere belangrijke factor zijn de passies van een ridder. Dit zijn zaken waar de ridder zo emotioneel mee verbonden is, dat het een bron van inspiratie kan zijn voor hem. Bijvoorbeeld de liefde voor een schone vrouwe, zijn haat voor de vuige Saksen, de diepe trouw aan zijn leenheer. Maar soms kan deze emotionele verbondenheid ook nadelige gevolgen hebben, wanneer een ridder een gevoel van mislukken of verraad ervaart, kan dit leiden tot een gevoel van diepe depressies. Ook deze kunnen het spel danig be¨ınvloeden. In 2005 leidde ik ook al eens een Pendragon campagne, waarbij de ridders Alein, Bandalaine, Bliant en Chestelaine, allen in dienst van Sir Robert van Salisbury, betrokken raakten bij de vuige plannen van Merlijn. Merlijn wilde de scheiding tussen de wereld van de mensen en de wereld van Faerie scheuren, wat alleen maar voor problemen zou zorgen. De ridders wisten dit dapper te voorkomen. Sir Mordred zelf dankte hen nog voor hun dappere daden, die de politieke situatie aan het hof van Koning Arthur zoveel overzichtelijker hadden gemaakt, met de uitschakeling van de tovenaar Merlijn. Een vijftal jaren later zijn de ridders Alein, Bandalaine, Chestelaine, Floridas en Gerin ouder, maar nog steeds in dienst van Sir Robert van Salisbury. Aflevering 1 Alein – Sander Bandalaine – Gerald Chestelaine – Bart Gerin – Rense Floridas – Theo Sarum, Hertogdom van Salisbury – 539 A.D. Lente De ridders Alein, Bandalaine, Chestelaine, Gerin en Floridas worden bij hun heer Robert van Salisbury geroepen. Deze man, aan wie zij hun trouw verschuldigd zijn, vertelt hen, dat nu zij inmiddels allemaal 29 zijn en hebben bewezen dappere mannen te zijn, het tijd wordt dat zij trouwen. Binnenkort viert het hof van Koning Arthur weer Pinksteren. De ridders zullen hem en zijn entourage naar Camelot begeleiden, om

1

Floridas is zeer trouw aan zijn heer en aan de codes van het ridderschap. Vandaar dat hij, nu hij de opdracht van zijn heer kreeg een vrouw te zoeken, deze zoektocht ook zeer serieus zal nemen, en alle regels van partnerselectie en hofmakerij nauwgezet zal volgen. 2 Bandalaine haalt een succesvolle check op zijn karaktereigenschap ‘reckless’. 3 Chestelaine rolt een critical hit op zijn ‘prudent’. 4 Gerin gebruikt zijn ‘orate’ vaardigheid.

4

re ridders buiten de stad. De volgende morgen is er een kerkdienst, waar de schildknaapjes een ereplaats hebben. Dat betekent wel dat de oudere ridders helemaal achterin moeten zitten. Chestelaine is bijzonder lui en valt in de warme tent, tijdens de saaie preek van de bisschop, in slaap5 . Floridas daarentegen neemt zijn kans waar. Hij gaat zitten tussen ridders die van gelijke rang zijn als hijzelf. Daarbij houdt hij een oogje open voor de dochters die zij hebben meegenomen. Zijn oog valt daarbij op een jonge deerne, Gwendolyn van Buckenham. Alein bekijkt alle vrouwen met het oog van een keurmeester tijdens de dienst. Zijn oog valt op Bronwyn van Dover. Hij besluit haar in de gaten te houden. Na afloop van de dienst worden de jonge schildknaapjes tot ridder geslagen. Dit is een emotioneel moment voor alle aanwezigen. Voor de schildknaapjes is het de mooiste dag van hun leven en de andere aanwezige ridders denken terug aan hun mooiste dag van hun leven. Daarna is het feest. Tafels worden klaargezet, dranken en spijzen uitgestald, muzikanten opgesteld. Koning Arthur zit met zijn familie en getrouwen aan een eretafel op een verhoging, uitkijkend over de rest van de zaal. De kersverse ridders hebben ook een ereplaats gekregen en de rest moet maar zien waar zij een plekje vinden. Gerin gebruikt zijn kennis van de bewegingen van het hof en weet zich naast twee dames te plaatsen6 . De dames zijn Bronwyn van Dover en Magda van London. Alein weet echter aan de andere kant van Bronwyn te gaan zitten. Alein weet succesvol met Bronwyn te flirten. Bandalaine ziet het succes dat Gerin heeft en probeert dat na te doen. Maar hij heeft minder oog voor wat er gaande is, en belandt naast een oudere ridder en zijn vrouw7 . Tot zijn grote schrik blijkt dit de Hertog van Clarence en zijn vrouw te zijn, een van de belangrijkste en rijkste leenmannen van de Koning. Gelukkig weet Bandalaine hoe hij zich moet gedragen in de buurt van de rijken en machtigen8 . De Her5

Een Een 7 Een 8 Een 6

tog heeft een dochter, Rosalind, maar hij maakt al vrij snel duidelijk, dat een arme ridder als Bandalaine geen kans maakt. Na verloop van tijd is het diner voorbij en is het tijd om te dansen. De tafels worden aan de kant geschoven en de muzikanten zetten dansliedjes in. Heel beleefd vraagt Bandalaine zijn tafelgenote de Hertogin van Clarence ten dans. Op de dansvloer laat hij zien dat hij alle moves nog in huis heeft9 . Gerin en Chestelaine volgen het voorbeeld van Bandalaine en vragen Magda en Bronwyn ten dans, maar zij maken nauwelijks indruk. Alein neemt het dan over van Chestelaine en danst verder met Bronwyn. Hij maakt wel indruk op haar met zijn soepele bewegingen10 . En op alle anderen ook. Iedereen weet nu dat de beste dansers uit Salisbury komen. Maar ondanks zijn lichamelijke vaardigheden, wil Bronwyn niet dat Alein haar vertegenwoordigt op het toernooi dat de volgende dag georganiseerd zal worden. Bandalaine blijft de indruk houden dat hij niet ver komt met de Hertog van Clarence. Hij vraagt de vrouw van zijn Heer om raad. Zij besluit hem voor te stellen aan de Hertog van Leicester. Die heeft een dochter met zeer veel ruggegraat. Jennifer

9

‘lazy’ check. succesvolle ‘intrigue’ check. onsuccesvolle ‘intrigue’ check. succesvolle ‘courtesy’ check.

Een ‘dance’ critical roll. Voor het mentale plaatje, jonge knappe ridder neemt een middelbare dame de dansvloer op en begint een soort woeste jive. 10 Ook een ‘dance’ critical roll voor Alein.

5

6

The Moon for barking at Very Unofficial Naval and Military Gazette Also known as the “MINORCA BLOODY LIAR” (currently located in Cuddalore, India) Volume 1, no. 2 By your correspondent Nosey MacSleaze With pictures of the personal painter of De Suffren

Day 1

Being a report of the battle between the navies of His Majesties Royal Navy, led by Admiral Hughes, and His Most Christian Majesty’s Navy, commanded by Amiral De Suffren (or: ‘Sufferin’ Suffren’ as he is known to his British opponents) off the port of Cuddalore on this day of June 20th , 1783. This battle was the fifth in a row between the Royal Navy and La Royale for domination of the waters around the Indian subcontinent. In this battle the British had an edge in ships of the line (SoL) (18 to 15) although the French generally had bigger crews on theirs, having chosen to abandon their frigates and transferring their crews unto the battleships. The British furthermore had the advantage of having been able to overhaul their ships at Bombay, which had the best dockyard facilities in the Indian Ocean. The sides were determined as follows: French: 2201-2204 2205-2208 2209-2212 2213-2216

Mathieu Andr´e (CinC) Robert Daniel

English: 1201-1204 1205-1208 1209-1211 1212-1218 Wouter &

Niek Berry Marcel (CinC) Day 1: Marc/Day 2: Sicco

The Pre-Battle Jitters Having been hauled out of The Black Hole, an insalubrious harbour bar cum brothel in Cuddalore (also known as ‘Cuddle-a-w---e’ amongst us hard-bitten press types) by my editor, I find myself once more flying my flag on that overbarnacled tub, the ‘Irresistible’, because my talents as an impartial eyewitness are much in demand by both opponents in the oncoming clash. It is nice to know I am so popular. (Just how popular would be made abundantly clear by one of the British commanders who shall remain nameless for now. Patience, dear readers, all will be revealed later; the names will not be changed to protect the guilty, ‘cause no-one’s innocent.) Both the British and French fleets, commanded by Hughes (Marcel) and De Suffren (Andr´e) began close hauled to the wind (attitude C), sailing parallel. Before the game had even begun the first quote (so-called ‘Quasi’) was recorded by your intrepid reporter. Rense to Robert: “You’ve had three weeks to become the biggest noise maker in the club. Now I am back and I reclaim my rightful position!” There was a lot of pre-battle discussion about applying the ‘follow in the wake’ rule. Andr´e wanted to abolish it, Berry disagreed strongly. The French, having stronger ships, were planning to sail parallel to the Brits at a 4 hex range and try to concentrate on weak vessels by shooting at the hull. When the line would break the French planned to begin a general chase.

Marleen,

Goddess of Fate (and Frustration): Rense Correspondent: Nosey MacSleaze

7

The British plan counted on the French not profiting from the British not being able to set full sails on the first five turns. They expected a French intention to get ahead of the British line and then cross the British T. The British could only react modestly to this and a crab move would be impossible. Possibly the Brits would turn downwind in succession; a complete reversal of course would give up the British van squadron to complete destruction. So the British decided to make the entire fleet make a starboard turn and then sail before the wind for five turns in order to use up the first five turns in which no full sail could be used. The French all begain with full sails up.

pleased and moans were heard when straight off the bat she threw a wind change. And, lo and behold, it were a doozy! The wind change was 120 degrees clockwise! It was obvious to this neutral observer that the Goddess of Fate and Frustration wanted to take her revenge for the dismal die rolling on that other occasion. This was made abundantly clear by her oh, so cheerful: “You’re welcome, guys!”

Turn 1 However, both admirals had not counted upon the intervention of mother Nature, personified by our very own club Goddess of Fate and Frustration. In no way deterred by her less than sterling performance in the battle of Minorca in 1756 (see Casus Belli Nieuwsbrief 2007, nr. 2), she once again gave acte de presence to perform that underappreciated, but oh, so essential function of throwing for a wind change on every turn. And, yea, the Goddess smiled, the fates were

It also lead to a bit of infighting among squadron commanders, which caused our Goddess of Fate to state in Dutch: “Ik ben niet alleen schikgodin, maar ook twistgodin.” (Not only am I goddess of fate, but also of discord.) Hearing her talk about ‘twist’ (discord), intrepid newsman Nosey MacSleaze softly sang: “C’mon lets twist again, like we did last summer. . . ” Rense answered with “Twist and shout!”

Immediately this plan caused headaches with the commanding admirals, and Hughes was heard to mutter indignantly: “Normally the plan at least survives until after the first shot!!”

By far the best assessment came from Niek, who said: “Well, Rense, you’ve confused eight man in one fell stroke.” Rense: “Oh, I am used to doing that!”

Try our traditional Indian cuisine at restaurant

Taj Mahal We make extra hot curries and our vindaloo’s make the Feringhi (Europeans) shout: “Quick, find-a-loo!” Also try our scraped ice, the authentic Indian

“And there was much wailing and gnashing of the teeth. But the Goddess of Fate, she was satisfied and pleased. And she rested her efforts for a turn.” Well, the British decided to sail one hex forward, except for the last five British vessels (Eagle, Hero, Bristol, Monmouth and Cumberland), which made for the French rear. The French all turned to starboard and advanced one hex ‘into the wind’ (of the next turn), hoping to profit from the wind change that would occur on turn 2.

‘Typhoid-on-a-stick’ kindly recommended Restaurant Taj Mahal, next to main sewer, Cuddalore

8

The first pleasanteries were exchanged and although several ships lost rigging squares there was no real effect yet. The Petit Annibal suffered a rigging critical hit, but it turned out to be no effect. One French ship, the Annibal, faced the broadsides of no less than three British SoL’s with predictable effects; a mast came down which did not fall free. The British are firing at their usual efficiency, so it seems. Already there were early indications of dissent in the French ranks. Robert wanted to signal that his admiral is incompetent but cannot find the right signal. His superior, Andr´e, suggested: “Squadron indicated to flag, recommendation, leadership casualty!” (Nothing if not creative those signallers!)

Turn 4 – Fatal mistake by the English rear. before the wind. . . Nosey MacSleaze to the Goddess of Fate and Frustration: “You know why I drink port? ‘Cause I can’t drink starboard!” (And with this the prize for the worst pun of 1783 was won!)

Turn 2 No wind change. The Goddess of Fate apparently was content to let chaos take its shape. The Annibal managed to cut loose her fallen mast. The British advanced one hex, except for the last five who advanced two hexes, continuing their advance on the French rear. The French turned one to starboard, except for Annibal, who resumed her old position. Once again the French suffered bow rakes. Now H´eros suffered a fallen mast. ‘Sufferin’ Suffren!’ got his name.

Marc: “I throw a critical plons1 !” Frank to Rense: “That means he probably hit a mermaid!”, the remainder of the firing was without much results. Rense furthermore showed herself to be a true lolcats adept, because when offered a waffle she exclaimed: “I can has cookies?”

Turn 3 No wind change. The French once again turned to starboard and now have reversed their course. This was a move that would shape the battle to a great extent. The French van became the rear, and vice versa. The British van turned to port to close with their French counterparts, the British rear continued its advance, clearly to try to block the French rear. The British center rear also changed course to port. It is clear the British now wanted to try to ‘outflank’ the French both in van and rear. It later became clear to this reporter that the British attempt was the result of a misinterpreted signal by the commander of the British rear. Hughes wanted his squadron to assume the course followed at the beginning of the game, but Marc interpreted it as continuing

Turn 4 No wind change. The French continued to advance one hex. The British all closed with the French. The first two ships in the last British squadron went back into line again, but facing in the wrong direction. In retrospect this was one of the moves that turned out to be disastrous. The Goddess of Fate in vain tried to curry favour with the other players by pointing out: “The Goddess of Fate can be bribed with cookies! And beer! Icecream works as well!” Regrettably, the only one disposed to bribe her 1

For you non dutch-speaking readers: ‘plons’ means ‘splash’ (as in ‘hitting the water’). For you non WS&IM players: ‘critical’ means an extra effective hit, often causing some (or a lot) of extra damage. –red.

9

Turn 6 – Wrong plot by De Suffren, the English rear has a mind of its own. this way was the representative of the ‘neutral’ press. . . Hm, at least she got some beer and cookies out of it. . . The H´eros managed to raise an emergency mast. Turn 5 No wind change. The Annibal backed sails as the British van closed with the French van of Mathieu (now effectively the rear). The British rear continued to try to head off the French rear and the other British vessels either are in line or closing with the French. The latter are nearly entirely in line of battle and offer a beautiful sight. Rense looks at the ships and suddenly says: “I know which ship I’d want to be. After all: ‘La donna e mobile’ – A woman is fickle.” Mathieu: “I know which ship that is, her ballast is not disposed evenly hence she’s wiggling her ass!” Andr´ e: “Another reason why ships are called ‘she’ is that they cost a fortune in paint.” Rense cast looks that seemed to bestow the feared curse of the boat people... Turn 6 The British partially put up full sails! The French remained in line and the British began to outflank them. The French van slowly was bypassed by the British van. The main part of the French fleet advanced too far and all of

a sudden a hole appeared in the French line. The British van was very content. Confusion with the French made them remain in line. The French rear began to turn to prevent the British rear from outflanking them (and taking a bow rake) by slipping downwind a little. The French center turned to port but remained hanging on a close hauled tack. De Suffren (Andr´e) comments: “This is disastrous. Instead of having a beautiful opportunity, now Berry has one.” The Art´esien turned. The Sphinx lost a rigging. This was the beginning of a battle of epic proportions. Turn 7 Again the Goddess of Fate refuses to make the wind change (it is the third turn in a row that she throws an 11). Now the birds launched by Marc’s attempt to head off the British rear came home to roost in a bad manner. It now became clear to your reporter that Marc’s attempt to head off the French rear failed in turn 6 and continued to fail in turn 7. The Sphinx now turned to close hauled attitude in order to avoid a stern rake by the passing British. Andr´e once again reformed the line with his center squadron. Marcel’s Sceptre lost a crew section and Mathieu’s Zodiaque lost a mast. The H´eros, which had managed to repair an emergency mast, once again was dismasted; the mast fell free. Food phase ‘Wok to go’ it was; we could have gone to an Indian restaurant. It would have been more in keeping with the game.

10

Turn 8 No wind change. The frigate Consolante failed to remove a fallen mast. Monmouth and Cumberland had a collision, resulting in a foul. One turned and drifted up against the other; another collision between Cumberland and Hero did not result in fouled masts. However, it yielded full broadside bow rakes from the Art´esien. The British van bypassed the French van but there are no rakes as yet. Sphinx took two salvoes. In return Sphinx doled out a rigging critical hit, but unfortunately for the French it had no effect. The Art´esien lost two masts in one turn, one due to a critical hit. Other critical hits in this turn included no less than three anchor cables severed! This type of critical hit occurred with a depressing regularity; by now poor old Neptune probably was getting sore from all these anchors falling on his head! Niek mounted full sail on several of his vessels. Turn 9 Again, no wind change. Unfouling rolls failed, especially with Marc, who needed them. All the more as the last

So, you have just been appointed governor You are in charge of a rich settlement You live in a palace with a great number of servants Yet that one thing to make an impression is still lacking. . . Therefore:

Rent an elephant! Nothing beats an elephant for making an impression when out riding!

Rent-a-dumbo, inc. Bhudda Street, Calicut

Turn 9 – Way up the French line (in the background): the Sphinx saves the day. Way down the French line (foreground): the British rear in trouble. three in the British line (Bristol, Monmouth and Cumberland) now are cut off from the main British line by French vessels who cut through behind them. They also took two bow rakes. As a result Cumberland lost a mast. Bristol also lost a mast, which did not fall free but hung on the starboard side. The outflanking of the French van continued and Sphinx bore the brunt of the British ire. It collided with the Exeter but did not foul. Sphinx now occupied the attentions of no less than six British vessels. Robert: “My ship is finished with yet another repair cycle.” Mathieu: “I am afraid the Sphinx is an enigma.” (in other words: gone) Turn 10 No wind change. The Sphinx collided with the Exeter and Worcester and fouled both. The remainder of the British van was forced to make detours around the Sphinx. Although this resulted in stern rakes for the latter it cost the British time. The rear drifts a little. One of the vessels led by Berry in this turn committed a cardinal sin (perfide Albion!): it

11

Sphinx manages to hang on yet one more turn with one hull square left. This inspires a certain wordsmith (who shall remain anonymous) to come up with:

Try our authentic Nepalese

Kukhri Rhum

The Saga of the Sphinx

Sharp like the blade of a Kukhri

Listen children, for this story to hear, About a French men of war with the strength of a bear. She was called le Sphinx, put in an exposed position, Busied five Brits ere facing extinction.

I.M. Soused of Port Mahon, Minorca Madras Branch (Our rice beer is so good that elephants even attack villages to drink it from casks)

Even then she held on to a single hull square, thus forcing the British to take considerable care. Finally she succumbed, but it had taken some time Posthumous orders of knighthood were earned in a warm clime!

After visiting us, you will not only have seen the elephant. . . You’ll have seen pink elephants!

opened fire on the press and scored a critical hit of gun destroyed. This took out your correspondents CANON camera2 ! A return salvo of various innuendo’s about the preferences of the offending squadron commander almost managed to demoralize the crew. Such attempts at censorship by a mere underling (who, no doubt, acted on his own initative) are to be greatly censored in turn! It shows the deplorable lack of education and class amongst what the Royal Navy recruits as officers these days. The French frigate lost a mast whilst Sphinx took fire from four of Niek’s vessels and yet hung on. Turn 11 Once again our Goddess managed to throw an 11, so no wind change. In the unfouling phase Lady Luck smiled and unfoulings took place all around. The Sphinx managed to unfoul completely and HMS Monmouth and Cumberland also managed to unfoul. But the three British vessels remain cut off and faced the full fury of the French vengeance. The British van continued to circumvent the remainder of the French van. Nothing much remarkable happened or it should be that the 2

Which is why the painter of De Suffren supplied the pictures –red.

So her name will echo down the ages as an example of power For her captain knew his role and he knew his hour How he did fend off many a Brit His courage was worthy of a better cause, that’s the long and short of it. Turn 12 Again, no wind change. The Saint Michel and Vengeur managed to foul. Sphinx turned and collided with a Brit but did not foul. Finally she now ran out of hull squares and her goose was cooked. She was going to sink. The captain is succinct: “Le Sphinx, she sinks.” Mathieu (about Marc): ”I am curious what he’ll be telling Marleen tonight.” (who has to take over his squadron the next day) Rense suggests: “Marleen, you like a challenge, isn’t it? Well, I’ve taken care of that!”

Day 2 Turn 13 New players Sicco and Wouter reported in. They are more or less briefed on the situation and the rules by the former (apparently now disgraced) commander of the British rear. The day started off with no wind change. Le Sphinx sank straightaway in this turn.

12

A band of no good? Mathieu: “Look at that; one full turn and this day started so badly already. The video recorder chewed up a tape, my glasses broke, my bike has a flat tire and now my Sphinx has sunk.”

tres were on opposite courses. A discussion ensued about Latin inscriptions in archeological digs in Italy, which ends with Rense stating: “The chances of finding Latin inscriptions are a million to one.”

Now the French van, as the British rear, were being outflanked by their opponents and in both cases it can be said that the concentration of force is a tad excessive. As a result two of Berry’s vessels could not take part in the battle. The Cumberland not only lost a mast but a critical hit of ‘rigging section lost’ dismasted her completely. By now the French centre in two columns was closing with the French rear and being pursued by the British. Niek, now far behind the French, set full sails in order to catch up. In order to provide the Press with a better vantage point Niek also put a German Roland CII observation plane from ‘Wings of War’ on the table. He also provided little plastic figures for Nosey MacSleaze (Samurai) and the Goddess of Fate (Japanese geisha woman).

With full sails up Niek closed fast with his French opponents. In order to take advantage of a possible rake Berry managed to put HMS Sultan in a nose to nose position with Marcel’s Sceptre. This led to a strong discussion between Berry and Marcel and it will be interesting to see what will happen in the next turn.

Turn 14 No wind change. The British and French cen-

In the British rear the three isolated ships were now being pounded by five French ships whilst

Frank sang (from Jeff Wayne’s ‘War of the Worlds’): “She said. . . ” Andr´ e and Mathieu are quick to pick up the clue and sing: “But still they find em. . . ”

Nosey MacSleaze muttered to himself: “I knew you descended of old knights, but this is ridiculous! Jousting with battleships! Now I’ve seen it all!”

13

another three were closing. The Bristol (one of the three) couldn’t take the pounding anymore and struck her flag. Mathieu: “On one of Andr´e’s ships the cabin boy is killed.” Rense: “That means no more scandals from that corner3 .” The Exeter repaired an emergency mast. Turn 15 “. . . And the Goddess of Fate and Frustration smiled, and lo, there was a wind change!” But only an increase in wind to heavy breeze, no change in direction. This means that the big ships move one less in several directions. The Bristol managed to cut away one mast that had not fallen free, but that has no effect anymore. Mathieu made the Brilliant execute a brilliant kamikaze action. The Brilliant collided with Niek’s Isis and Gibraltar and Inflexible that sailed behind it rammed on top of Isis. What’s worse, all ships fouled! Niek fell foul of the fact that the follow in the wake rule was deemed not to apply to experienced players like him. Rumours abounded that the Brilliant is planning a boarding action. It was clear that Mathieu wanted to tie up as many British for as long 3

“Life was hard in the navies of the 18th century and the French admiral, Pierre Andr´e de Suffren, had his own ideas on how to make his men more comfortable. With the sailors forced through lack of space to sleep two to a bunk, Suffren promoted the idea of campaign marriages, matching sailors according to age and experience, pairing a veteran with a novice as the Greek generals used to do. Suffren insisted that his matrimonial bureau was a perfect arrangement and far better for his men than hasty visits to brothels when in port. He insisted that his married lads fought better in battle and were always cheerful. For those who resisted the appeal of Suffren’s matchmaking service, the admiral ordered three well-greased barrels full of tallow to be set up in a corner near the toilets. The barrels were to have holes of three diameters – ‘Grandmother’, ‘Girl’ and ‘Nymphet’ – bored into them at varying heights. In Suffren’s words his flagship could ‘offer a ride on horseback in mid-ocean, and with no horse on board’.” – Geoffrey Regan, The Guiness book of military anecdotes, Enfield, 1992, p. 113.

Turn 15 – Way up: Brilliant has made its move, way down: what is left of the British rear. In the picture the British ships have red pieces of paper, the French ships use blue. as possible. To underline this Mathieu made Brilliant grapple Isis and Niek’s ungrappling die roll failed. With beautifully coordinated sailing Sultan and Sceptre managed to avoid collisions, although Marcel’s squadron was a bit disordered as a result of all this. For the first time the new note sheets for firing that Marleen made were tested. The amount of hubbub was reduced.

14

Nosey MacSleaze and the Goddess of Fate and Frustration had a bit of a discussion on Star Trek tribbles. Rense, in a fit of what can only be described as grossly irresponsible humour, came up with an idea for a new website: www.loltribbles.com. She also proposed two new mottoes: “I can haz $pai$$hip$?” and “Im in ur $pais$$hip, messin’ wit ur $i$tem$.” Time for an in-depth interview with the captain of the Sphinx: “What is

your opinion of being sunk?” Mathieu answers in the traditional manner: “Glug-glug-glug. . . ”

European conqueror! Frustrated by the passive resistance from Indians? Failed to score with the local beauties again? Can’t you see a point to life? Are you tired of this unbearable existance?

Mathieu’s salvo’s on the Defence (which has full sails up) resulted in a lot of falling rigging and an obscured broadside on the latter. Mathieu: “The Brilliant is brilliant. She’s still alive!”

Then report to the local branch of the sect of

Furthermore, after the Saga of the Sphinx he wants a ‘Ballad of the Brilliant’. Let’s see wether she can hold out as long as the Sphinx. Niek took down full sails on all his ships in a hurry. Turn 16 No wind change, but last turns wind change took effect this turn. Inflexible and Exeter managed to unfoul. Although it looked that the feared cluster (which usually is what the game ends up in) is beginning to form, it only formed with British vessels. The Goddess of Fate and Frustration called it “The English gangbang!” The French ship of the line Brilliant struck her flag, so the ‘Ballad of the Brilliant’ was stillborn (and there was much rejoicing!). Turn 17 The Goddess of Fate and Frustration prepared herself thoroughly, but again only managed to throw a three, so there is no wind change. A boarding party went on board of the Brilliant. The British rear guard was reduced more. It looked like the British van and centre probably could not arrive in time to succour their colleagues in the rear. Daniel transferred boarding parties between two French ships. The S´ev`ere (in the French rear) lost a mast but it fell free. It became clear that De Suffren at the start of day 2 ordered his commanders to bug out, but that at least Daniel Shaw thought differently and fouled De Suffren’s plans; ah, the frustrations of high command. Worse, Shaw’s ship Hardi now took the Bristol in tow and tried to get away with it. It does not look like this will succeed.

Kali We ‘thugs’ guarantee you a quick and painless solution Furthermore you’ll serve the servants of Kali And take a step on the road to Nirvana Can it get any better? Cult of Kali, Temple of Doom, Pondicherry

Turn 18 Yet again, no wind change. The British Isis and French Brilliant managed to unfoul. Berry tells Mathieu, referring to the Sphinx: “If you hadn’t sunk I’d have taken her.” Mathieu: “Actually, I didn’t want to be your bitch, so I sank.” Rense: “The level is sinking, especially in the Sphinx.” As the British centre and van closed in it looks like Marleen’s Cumberland finally is going to strike. The French centre bypassed the French rear and indeed, Cumberland hauled down her colours. Marleen now has one ship left; the three British vessels of the British rear that got isolated and shattered did manage to tie down the French quite nicely; as a result the French cannot withdraw quickly enough.

15

The End – What you get when you’re not following orders: all French squadrons get away, except for one. De Suffren sees the writing on the wall and congratulates Hughes. “I certainly will lose another ship.” Turn 19 (last turn) No wind change. The British chased the French. The French centre followed the French and British rear in two columns with the British ships of the line in two groups chasing them. Nothing much happened anymore. The Goddess of Fate and Frustration is herself frustrated, however; nineteen turns and no explosions! (Mr. MacSleaze just thinks: “Boom tomorrow, there’s always a boom tomorrow”.) Epilogue At the end of turn 19 there is no real clear victor; if the game was to continue it looks like the British might gain a very minor victory. It is a striking parallel with the real historical battle, that also ended in a draw. Given the fact that the French started with less ships and had a wind change go against them in turn one this should be classified as a moral victory for the French.

Mathieu: morals?”

“The

French

have

Marc (quoting Mitterand): “Oui, et alors?” It is clear that Marc’s move on day one of attacking the French rear with only three vessels was wrong, but it was more than compensated for by the actions of Mathieu’s Sphinx and Brilliant, who together held up the British centre and van: it is recommended Mr. Shaw is to be court-martialed for not following orders. Mathieu is judged to be the best player of the game. This is the first time a game of WS&IM does not end with most ships in a big clump on the center of the game board; this was something both admirals actively tried to avoid. So with this the curtain falls on the Battle of Cuddalore. Your intrepid reporter will once again retreat to the infamous harbour bars and dives, there to spend his ill-gotten salaries which the editor in chief was kind enough to allot to him, until he is dusted off again for some future battle.

16

The ships at the end of the battle In the following ‘undamaged’ also means one or two hits, but nothing more than scratched paint.

2201 2202 2203 2204 2205 2206 2207 2208 2209 2210 2211 2212 2213 2214 2215 2301

French Van Sphinx sunk Brilliant struck Fendant damaged Flamand slightly damaged Center I Zodiaque damaged Petit Annibal undamaged Argonaute undamaged H´eros undamaged Center II Illustre undamaged Saint Michel undamaged Vengeur undamaged S´ev`ere slightly damaged Rear Annibal slightly damaged Hardi undamaged Art´esien slightly damaged Consolante damaged

1201 1202 1203 1204 1205 1206 1207 1208 1209 1210 1211 1212 1213 1214 1215 1216 1217 1218

I remain, messires, your most humble servant, Nosey MacSleaze

17

British Van Defence severely damaged Isis slighly damaged Gibraltar undamaged Inflexible undamaged Center I Exeter slightly damaged Worcester undamaged Africa undamaged Sultan slightly damaged Center II Superb slightly damaged Monarca undamaged Burford undamaged Rear I Sceptre slightly damaged Magnanime slightly damaged Eagle damaged Hero severely damaged Rear II Bristol struck Monmouth severely damaged Cumberland struck

Amber – Shock of Chaos Sessie 8 Een tijd na de aanval van de ninja’s komt Mandor nog een keer langs, dit keer om iemand af te leveren: Dirxon, die een handelsmissie voor Rebma op wil zetten. Kort daarna steekt er een schaduw-storm op, die voor trumpproblemen zorgt. Dat is echter niet het enige, zoals Matthew op een gegeven moment merkt. . . Ondertussen komt er een kleine protocol-demon genaamd Eye van Anguis Fragilis op bezoek bij Takako, en hij wordt ingehuurd om te helpen met al dat Chaos-protocol. Na de storm begint de begrafenis van Gramble II, zoon van Gramble van Sawall. Takako zit dit keer niet alleen op de 4e rij van Sawall: Dirxon is ook uitgenodigd en zit in demonvorm naast haar. De Sawalls zelf echter zitten op de ‘familieplaats’ voorin de kathedraal. . . inclusief een nogal kleine Matthew die op een tafeltje tussen Gramble en Flora staat! Na de begrafenis verbouwt Comyn de Ways waar de ambassade staat (die de Ways of Barimen blijken te heten. . . of was het nou toch de Ways of the Erraunt?): op verzoek van Dirxon wordt er een consulaat voor Rebma bij gebouwd. Matthew: Het volgende gesprek vindt plaats na de gebeurtenissen uit de achtste sessie. Hugin: Any and all information exchanged in this conversation is available to the participants, and the participants only. Munin: And to Rex, but I don’t think he understands English and Thari very well. Matthew (die slechts 20 centimeter groot is) zit op het bureau in zijn tent in de tuin van de Amber-ambassade, en houdt een kleine Troef vast. Na zich er enige tijd op geconcentreerd te hebben, zucht hij en legt de Troef neer. Een raaf (die zo’n 5 centimer groot is) komt aanvliegen en nestelt zich op zijn rechterschouder. Hugin: Something wrong, Chief? Matthew: Ik kan Michael niet bereiken, en ik heb hem niet meer gezien sinds v´o´or de begrafenis. . . ik maak me zorgen.

Hugin: You worry too much: I’m sure he’ll be fine. Oh! That reminds me: what was the funeral like? I mean, you were 8 inches tall, so someone must’ve carried you, right? Matthew: Ja, dat klopt: mijn moeder Flora was ook aanwezig, en zij heeft me op haar schouder gedragen. Bovendien reisden we met de Sawalls mee, dus de Chaos-soldaten beschermden ons tegen de libelles – Takako en Dirxon werden niet beschermd, maar omdat ze dit keer terugvochten, was dat geen probleem. (Hij glimlacht even.) Het was wel grappig toen Gramble’s secretaris me door het Troefcontact haalde omdat het tijd voor de begrafenis was: hij zag me en dacht even dat hij teveel had gedronken. Hugin: So things are stable again, huh? I mean, otherwise you would’ve shrunk even more, wouldn’t you? But speaking of dragonflies. . . the boys want to go hunting once we’re back to normal. Since we’re not Amberites, the rules don’t forbid us to kill the local critters, so it shouldn’t be much of an issue. Voordat Matthew kan reageren, klinkt er wat geblaf en een verontwaardigd gekrijs. Matthew draait zich snel in de richting van het lawaai. Matthew: Nee, Rex! De raven zijn geen speelgoed! Stout! Een tweede raaf komt aanvliegen en landt op Matthews linkerschouder. Munin: Thanks, Chief. Your dog still seems to consider us toys. . . are you sure we can’t scratch him a little? I promise we won’t hurt him more than the littlest bit. Matthew schudt zijn hoofd. Matthew: Jullie zijn wel gewelddadig. . . misschien moeten jullie inderdaad maar eens wat libelles doden, om je af te reageren. Maar eerst moeten we weer op normale grootte zijn. Hugin: Speaking of which: how long do you think that Comyn guy’s going to sleep? The sooner we get big enough to scare mice away without having to fight them, the better.

18

Matthew: Ik weet het eigenlijk niet. . . ik weet niet zoveel van hem. In ieder geval had hij me huiswerk opgegeven: ik moet me op mijn hand concentreren en de gedaante ervan in mijn gedachten veranderen. . . Prana Bindu geloof ik dat hij het noemde. Kunnen jullie je amuseren met Rex terwijl ik dat doe? Munin: Wha? He keeps biting at us! How are we suppoHugin: Sure thing, Chief. Worst case, we’ll find him some marbles to play with. Matthew: Bedankt. Als ik klaar ben zal ik proberen Rex nog eens duidelijk te maken dat jullie zijn vrienden zijn, en niet zijn speelgoed. Hugin en Munin vliegen weg bij Matthew, en landen in de buurt van Rex, die naar een zevental raven ligt te kijken. Munin: Look, I know he’s our boss, but should we really risk Rex biting our feet again just so he can do his weird exercises?

Hugin: . . . You’ve seen Comyn, haven’t you? Munin: Yeah, so? Hugin: Then you know how creepy he is. I don’t want to risk angering someone who can cause entire buildings to pop up out of nowhere, like he did for that Dirxon guy. Munin: Dirxon? You know I don’t talk with Matthew as much as you do. Hugin: He’s from Rebma, and apparently he’s here to set up some sort of trade consulate. Anyway, the point is that Comyn is creepy, and if Matthew doesn’t do this ‘weird exercise’, Comyn might not bring us to a faster Shadow so we can grow back to normal faster: in fact, he might make us stuck like this forever! You do want to get back to normal, don’t you? Munin: Well yeah. . . being this small stinks. But you’d think that Matthew wouldn’t have risked it after Rex already got shrunken, and the same thing happened to Michael. Hugin: Nobody’s perfect, remember? But speaking of Rex: we’ll have to babysit him for a while soon. Munin: How’s that? Hugin: Well, once Matthew’s back to normal size and we’re back in the embassy, he intends to have an audience with King Random to explain why he helped the Sawalls fight the ninjas. Munin: Well, that’s just silly. Can’t a guy help his old man fight off a ninja invasion without getting into trouble? The nerve of this Random guy! Hugin lacht op zijn raafs. Hugin: It’s a little more complicated than that, but yeah, Matthew should be just fine. But let’s talk to the boys a bit while he does his homework. Have they decided on names yet? Munin: Yeah. They’re going to be CHARMED. Hugin: So they want to live lucky lives: big deal! What does that have to do with their names? Munin: No, not charmed. CHARMED. Charlie, Harry, Alfred, Ralph, Mason, Edward,

19

Donovan. In fact, they’re making it their group name! Hugin: What?! What’s wrong with The Librarians? Munin: Apparently they didn’t like the name. Do you want to give them a beating again? Hugin: Hm. . . Better not. We’re going to be on this job for a while, so we should try and get along. Munin: Righty-o. So, about the group excursion. . . ? Hugin: Well, according to what Matthew told me about the protocol, the Amberites aren’t allowed to bring in anything which harms the ‘fauna’. . . but I think they only meant creating things using Pattern. And besides, those dragonflies attacked the Takako woman twice now, so I say we kill the things and feast on their eyes. Or whatever’s tastier and not poisonous. Oh! Speaking of Takako: according to Matthew she has this talking worm thing which can shapeshift on her shoulder now, which seems very knowledgeable about the Courts. Perhaps we should go pay him a visit once we’re back to normal: since we’ll be about his size, maybe he’ll talk to us. Munin: Sounds like a plan. I’ll inform the boys, then, while you feed Rex: he seems to be getting restless. Hugin: On it. Hey, Rex! Dinner time! Goood boy. . . this way! Robert

Comyn’s Dirry Behalve door de Amberieten Matthew en Michael worden er aan de Chaos-kant ook dagboeken bijgehouden: zo schrijft Comyn, de ‘architect’ van de ambassade, zijn eigen ‘dirry’1 . . . in zijn eigen soort ‘Engels’. Dit zijn zijn dagboeken van de sessies 1 en 3, die om spel-redenen nog niet eerder gepubliceerd konden worden2 . 1

Dirry = diary, in Comyn’s dialect. Voor de verslagen van Michael en Matthew van deze sessies, zie Nieuwsbrief jaargang 19, nummers 3 t/m 5. 2

Net na de Patternfall War arriveren de Amberieten in Chaos en ondervinden ze de eerste moeilijkheden, hoe zou dat nu toch komen. . . Dirry 1 Gotten trump from ol’Suhuy today: them needing burying of all Chaos dead pretty soon with rites of Church of Serpent and everything: them always using Comyn as beast of burden and tackling problems. Comyn used to that. Solving problem with trump carpet: fold over dead, mutter rite prayer and then activating spell: carpet then trumps body over Abyss and be gone with. After testing, Comyn demonstrated to novice and tell him to bury all Chaos dead likewise and not bother if some Amberites get buried with Chaos rite as well: can’t be wrong to confess to right faith after death, not? Must remember to ask carpet back or else. . . While busy, also call from Auralis: diplomacy mission from Amber (all too stiff there, specially ol’King’s dick), them wanting embassy here and talkings about peace and treaty. Swayvill probably not too pleased. Smart guys here thinking Barimen ways good place for embassy and needing me as Shadow architect: Barimen ways now uninhabited they think. Well, good asking me: now having time for hiding my places deeper in Barimen ways. Auralis saying Amber guys arriving in two days while needing one week for redecorating and specially stiffening and stitching of walls: Amber people not used to loose shadow controlling. Them also needing doors, why in name of Serpent? Solving problems with timestitchings: 2 days in Chaos = 1 week in house. Also made beautiful garden, Auralis saying should use own fantasy, with lots of wild life and large game. Made life in garden very interesting. Some additions needed though: special secret corridor from ways of Sawall to ways of Barimen. Comyn understands why needing. Comyn not understanding; why no trumping. Anyway Comyn provides special entrances. Also stichings private chambers deeper. One day in Chaos = 1 month in own chambers. Where else time for trump paintings?

20

Delegation arrived: some guy Torrik with big eagle, seems a military of some kind, lady Takako, seeming in charge and definitely Pattern smelling, yIgh, other guy Matthew, and sailor Michael. Telling them a bit about house. Some strong and stiff Mandor guy, Alexander, will become their house majordomo. Also met Commodus, security guy of some kind of the Chaos troops. That Michael interesting, asking for room with even faster speed like two days = 1 month room. Got no time for explainings: told him there is always time enough, not worrying about. While introducing, got call from Suhuy. Relative of Swayvill, Sponk, not being carefull enough and now needing state funeral: if I arrange everything, like 2 days ago. Ok, used to that. If house not existing, no other taking offense in honor duty, not? While busy getting trump call from Michael, apparently just from sketch. Hmm, guy must be talented. Him asking me about room, wants it as Trump studio, but him using Pattern style of trump making. Told him might be dangerous, close to Logrus cave. Never tried summoning Logrus near Pattern, nor sign of Pattern near Logrus but result spectacular: powers too itchy to offendings. Anyway, Michael then interested in Logrus ways of trump. Said he should be talking to Suhuy, if really interested in Logrus. Also that Trump talent of him not be wasted. Did not tell him, but maybe Suhuy can talk him to Chaos side. Somehow reminding of Brand: talented with trump and ambitious. Yes, if next war, then needing next Brand. . . Said might arrange something for use as studio. Day before funeral: got call from Auralis, and then arranged calls with Alexander and Commodus. Given all trumps of myself, so can contact me directly. Told them all about Michael. Since only Takako of Amber delegates official nobility, only Takako coming to funeral. Arranging special fourth row of Sawall seats for her, of course, no one else. Auralis also wanting special route for procession also through

Barimen garden; no problem, must think about really scary things like small volcano and big whirlpool, anyway scary enough for Takako to break out of procession and causing incident. Fun!! Never tell official lunatic to just let himself go. . . Well, garden worked as expected. Diplomatic incident now, cool. Auralis also wanting Michael and Amber party restricted quarters: when Takako back, unstitching and restitchings of house time needed, now wanting 1 day in house = 2 Chaos days. Also if some one walks off ground or deeper in house, just turn on self: No problem, already did that. Unless Amber guys becoming good in Shadow stitching and mastering, should not be able to break my stitchings. Dirry 3 Hmm, seems if I’ve been away too long from the embassy in spe: ‘You get called away to organise a funeral for Marcus Aurelius, Commodus’ father, and when you return you hear that Amber has called in 100 troops to occupy the embassy’. So that finishes all friendliness: I change the reality in such a way that Trump contact to the embassy is only possible from a nearby shadow. The other way around is still open: I don’t mind them leaving me to my own private ways. Swayvill, Lintra and Takako are having a tea ceremony today to settle irritations. As the funeral of Marcus is planned for tomorrow, I get some hints to redecorate the garden with some fine Chaos material. That sounds better: so I add some herds of dinosaurs, a T-rex here and there, fresh lava fields (regolith material of course: really sharp if cool), fogg, a small sea beach with 1 meter sized dragon flies who are especially attracted to the (yIgh) smell of Pattern. The funeral procession will go through all of this and end in a cave with some vampire bats: at the end there will be a Trump gate to the ways of Hendrake. As predicted, everything turned out quite nice: Amber princess got really bitten but must say she took it nicely this time. During funeral

21

rites something occurred that bothered me a bit though: while reciting something yellow appeared above the Abyss and fell into it. Maybe my Trump carpet is being used for nasty things: must find some time to go looking for it. After the funeral I go to the garden and try to sit in my favorite place to meditate the Logrus. Next I get a call from Suhuy: if I can please organise another funeral, this time not so important guy. I also get comment from Commodus that the game population is deteriorating: could not I put some more dinosaurs into garden. While sitting I also observe that Amber guy with the big bird and troops, Torrik I believe he’s called. His troops are digging all kinds of earth walls in MY garden. Seems my one way Trump block is working. That artist to be, Michael had trouble getting back to Courts and needing help from Amber to shadow shift back to here: apparently poor guy hasn’t walked Pattern before: Suhuy should really try and get him being not yet completely perverted, over to our side. During the night (in the embassy Shadow), I add some large moles in the garden to offset our Amber earth diggers. In the morning, things get more chaotic (no offense taken): there are now mice, cheese and mice traps in the embessy. To counter cats are added as well. Commodus has deviced some protocol, hung in embassy hall. Next they repaint it again. Then he wants fixed in Shadow. Hmm, no prob, just do. To inspect, I shapeshift into a big red tomcat and listen to a conversation between Takako and Commodus: seems that we should get along a little more nicely. Commodus then asks me to redecorate the garden again. (Does not he know that I have been doing that for how long already. . . )

Jubileum Rollenspel Hallo Casus Belli leden, Zoals jullie weten bestaat Casus Belli dit jaar 20 jaar! Dit jaar hebben we al een bordspellendag en een barbecue georganiseerd. Nu willen we ook een rollenspel organiseren. Als experiment willen we met verschillende DMs een dag lang een rollenspel spelen. De spelers zullen ingedeeld worden in verschillende teams. Ieder team zal verschillende avonturen beleven en uiteindelijk tegenover de andere teams komen te staan. Er kan maar ´e´en team winnen! Het spel zal zich afspelen rond het bemachtigen van verschillende relikwieen en magische voorwerpen. De teams zullen bestaan uit leden van de kerk, tovenaars en duiveltjes. Bij voldoende belangstelling zullen er ook teams van elfjes en monsters zijn. Het zal allemaal plaatsvinden op zondag 9 november in het gebouw van de TCCN, Waldeck Pyrmontsingel 16. Er zullen (vrijwillige) oefensessies plaatsvinden op zondag 12 oktober en zondag 26 oktober in Caf´e de Fiets. Degenen die meedoen aan de oefensessies, kunnen dan ook een complexer karakter cree¨eren. We zullen spelen met een vereenvoudigde versie van het Ars Magica 5e editie systeem, kennis van dit systeem is niet vereist om mee te kunnen doen. Deze activiteit staat open voor leden en nietleden. Het enige dat we vragen is enige rollenspelervaring. Heb je zin om mee te doen? Ken je iemand die mee wil doen? Meld je dan bij ´e´en van de DMs: Jennifer, Bart, Bas, Andr´e of Dani¨el. Jullie penningmeester, Jennifer

One Logrus I became with. Now, Zzzzzzzzzzz . . . . . . Marc

22

Nieuw in het DTP hoekje (3) Nog meer matten in de Middeleeuwen: Ep´ ees Royales, Ep´ ees et Couronne, Anthon en. . . De jongens van de DTP zijn niet te stuiten! Sinds een eerdere beschrijving van de Franse serie over Middeleeuwse veldslagen, die in het tijdschrift Vae Victis en bij de uitgever Canons en Carton1 , hebben er al weer nieuwe situaties het licht gezien. Dit maal zijn er negen nieuwe veldslagen aan de collectie toegevoegd, acht in twee nieuwe sets van Canons en Carton en de negende in Hors-serie nummer 6 van Vae Victis. Ep´ ees Royales Laten we eens gaan kijken waar onze Franse uitgevers ons nu weer mee verblijd hebben. Canons en Carton gaf ‘Ep´ees Royales’ uit, een nieuwe set met vier veldslagen. De slag van Br´ emule De eerste is de slag van Br´emule op 20 augustus 1119. Dit was eigenlijk een beetje een broedertwist, of liever een slag tussen verre verwanten, want hij werd gevoerd tussen Fransen en Engelsen waarbij de Engelse koning Henry I natuurlijk een afstammeling was van Willem de Veroveraar. De Franse koning in dit conflict was Lodewijk VI de Dikke2 . Deze laatste had de steun van graaf Boudewijn van Vlaanderen en Foulques V, de hertog van Anjou (en toekomstig koning van Jerusalem) en begon met de oorlog. Aan het begin van de strijd gingen de zaken goed voor Lodewijk VI. Vanuit drie richtingen trokken de troepen van Lodewijk en zijn bondgenoten Normandi¨e binnen en brandschatten het land, zonder dat Henry er ook maar iets aan kon doen. Alleen de graaf van Chartres, een neef van de Engelse koning Henry I, kreeg een beetje steun uit Engeland. Maar het lot kan 1

Zie ‘Matten in de Middeleeuwen’, de Vae Victis serie over Middeleeuwse veldslagen in de Nieuwsbrief, jaargang 17, nummer 3, pp. 2-8 2 Hij hield bijzonder van het goede leven en met name van goede maaltijden en overleed aan dysenterie die het gevolg was van te veel eten.

snel wisselen en dat zou ook hier blijken. Gedurende het beleg van Bures werd graaf Boudewijn van Vlaanderen dodelijk verwond hoewel hij er nog acht maanden over zou doen om op 26-jarige leeftijd in juni 1119 te overlijden. Hierop trokken de Vlamingen zich uit de coalitie terug om de opvolging te regelen. Nog vervelender was dat de andere bondgenoot van Lodewijk VI, Foulques, door Henry geneutraliseerd werd doordat hij erin slaagde zijn zoon met Mathilde van Anjou te laten trouwen. Bovendien liet de graaf van Ponthieu Lodewijk VI ook in de steek. Desalniettemin ondernam Lodewijk opnieuw een plundertocht van Normandi¨e. Maar nu was Henry zelf scheep gegaan naar Frankrijk. Hiermee werd de confrontatie onvermijdelijk. Op 20 augustus stonden beide legers tegenover elkander op de vlakte van Br´emule. Henry beschikte over 500 Anglo-Normandische ridders en enige voetsoldaten. Hoewel Lodewijk slechts over 400 ridders en enige voetsoldaten en boogschutters beschikte ging hij toch het gevecht aan. Guillaume Crespin opende de veldslag met een charge met 80 ridders waarmee hij de kleine Engelse voorhoede onder Richard of Lincoln onder de voet liep en doordrong tot de Engelse koning, die hij wist te verwonden alvorens Crespin zelf van zijn paard getrokken werd en in gevangenschap raakte. Nu lanceerde het Franse leger een massale charge (het lijkt wel alsof dit de enige taktiek is die Middeleeuwse ridders kenden). In het begin leek het er even op alsof de Fransen succes zouden hebben, maar de Anglo-Normandische troepen sloten de rijen en slaagden er in om de charge te weerstaan en een grotere cohesie dan de Fransen te behouden. Dit gevecht werd grotendeels te voet uitgevochten, maar nu het krijgsgeluk zich ten gunste van de Anglo-Normandi¨ers wendde bestegen deze hun paarden en maakten zij zich

23

Counters van Ep´ees Royales op om de achtervolging in te zetten. Hierop besloot koning Lodewijk VI dat hij elders een afspraak had (waarschijnlijk met een uitgebreide maaltijd –Frank) en onder de woorden: “Men neemt bij schaak de koning niet!” vertrok hij. Op het slagveld liet hij 140 gevangenen en de Koninklijke standaard achter. De volgende dag kocht Henry de standaard van de ridder die hem genomen had en stuurde die terug aan de koning. Het aantal doden was echter vanwege de goede pantsering gering, hoewel de gevangenen een gevoelig verlies voor Louis VI vormden. De ‘Annales of England’ doet dit als volgt af: “Many lose batailles were fought in France, and Normandie, between the King of England and of France.” Niet echt uitgebreid in de beschrijving, nietwaar? De slag van Taillebourg De tweede slag is die van Taillebourg op 21 juli 1242. Ook in deze slag staat de aloude tegenstelling tussen Engelsen en Fransen centraal. Sinds de Franse koning Philippe Auguste de Poitou veroverd had, was er geen regeling hierover getroffen tussen Frankrijk en Engeland en aan beide kanten van het Kanaal waren er edelen die de titel graaf van Poitiers voerden. In 1241 begint de opmaat naar wat de slag bij Taillebourg zou worden wanneer Hugues X van Lusignan, graaf van de Marche, begint te plotten tegen de groeiende macht van de Franse

koning. Dit leidt er toe dat Hugues openlijk zijn gehoorzaamheid aan Alphonese, graaf van Poitiers en broer van de Franse koning, opzegt. Deze vraagt natuurlijk bij broerlief om steun om deze belediging ongedaan te maken. Hugues vraagt op zijn beurt steun aan zijn schoonzoon, koning Henry III van Engeland. Deze vertrekt op 15 mei 1242 met een klein legertje van een paar honderd ridders naar Frankrijk. Wanneer hij in Frankrijk aankomt opereert koning Lodewijk IX er al met een leger van 4000 ridders en heeft het meerdere kastelen in het gebied van Poitou veroverd. Ondertussen had Henry III 1600 Aquitaanse ridders en 700 kruisboogschutters als versterking ontvangen maar hij was toch in de minderheid. Dit legertje nam positie op de linkeroever van de Charente, tegenover het plaatsje Taillebourg. Juist op dat moment ontstond er een ruzie tussen Henry en Hugues over het ontbreken van extra hulptroepen en bondgenoten die de laatste beloofd had en die niet op waren komen dagen. Hiervan profiteert de Franse voorhoede door de aanval in te zetten over de stenen brug van Taillebourg. Maar er is ook een houten brug en verschillende boten waarmee de Fransen de Charente oversteken. De slag concentreert zich op de weg naar het dorpje Saint James en de EngelsAquitaanse troepen worden teruggedrongen. Richard van Cornwall slaagde er in om, dankzij zijn prestige bij de Fransen, een wapenstilstand tot de volgende dag af te sluiten. In de nacht knijpen Henry III en de graaf van de Marche er tussenuit. Maar de volgende dag worden zij opnieuw aangevallen door de Fransen, nu voor de muren van Saintes. Opnieuw zijn de Fransen de winnaar. Louis IX trekt Saintes binnen en Henry III vlucht naar Blaie. Hugues de Lusignan onderwerpt zich opnieuw en Henry vertrekt naar Engeland. Louis IX heeft een complete overwinning behaald. Het is niet voor niets dat in de ‘Annales of England’ deze campagne als volgt kort beschreven wordt:

24

“King Henry with a great army sayled into Normandy, purposing to recover Poitiers, Guyen and other countries,

but after many bickerings, to the losse of Englishmen, he treated peace.” De slag bij Mons-en-P´ ev` ele In de derde en vierde slag in deze set zijn het de Vlamingen die bestreden dienen te worden. Het valt op dat deze twee veldslagen een stuk groter zijn dan de eerste twee. Allereerst wordt Monsen-P´ev`ele (oftewel Pevelenberg in goed Vlaams) gepresenteerd. Deze veldslag vond plaats op 18 augustus 1304. Al jaren had Frankrijk een oogje op de rijke Vlaamse steden en had deze ook bij Frankrijk ingelijfd. Maar omdat de Vlamingen vonden dat zij door de Fransen te veel belast werden, kwam men in 1302 in opstand tegen het Franse gezag. Die opstand werd met name geleid door de Vlaamse gilden. Op 11 juli van dat jaar leidde dit tot de slag op het Groeninghe veld bij Kortrijk. Hier werd de overoptimistische Franse ridderschap door de Vlamingen in de pan gehakt en de slag is de geschiedenis ingegaan als de Guldensporenslag, naar het grote aantal gouden of vergulde sporen dat aangetroffen werd. Twee jaar later vond de Franse koning, Philips IV de Schone, dat het tijd geworden was voor een revanche. Zestien Genuese galeien blokkeerden de Vlaamse havens en een Frans leger van tenminste 3000 ridders en 10.000 man marcheerde Vlaanderen binnen. De Vlamingen mobiliseerden misschien wel een totaal van 60.000 man. Net als in 1302 marcheerden de Fransen op naar Lille, maar ook dit keer werd hun weg geblokkeerd door de Vlamingen. Via Valenciennes en Cond´e gingen de Fransen om deze positie heen en zij bereikten Tournai op 9 augustus. De hele omgeving, inclusief Monsen-P´ev`ele, werd bezet. Hier hoorde Philippe op 11 augustus dat zijn vloot de Vlaamse vloot voor Zierikzee verslagen had. Nu werd zijn Franse leger geconfronteerd door 15.000 man van het Vlaamse leger. Er werden onderhandelingen gevoerd, maar die mislukten en op 17 augustus besloot Philips de Schone zich met zijn leger terug te trekken om zijn bevoorrading te verzekeren. Hiervan profiteerden de Vlamingen door de berg van Pevele

te bezetten en deze te versterken. Toen hij dat hoorde keerde Philips spoorslags terug. De dag er op, 18 augustus, zou slag geleverd worden. De Vlamingen hadden hun troepen in vier groepen opgesteld op een compacte manier, die gecentreerd was op de milities van de verschillende steden. In hun achterhoede hadden zij een wagenburcht opgebouwd. Bovendien waren er bij de Vlamingen verschillende leiders, zonder dat er ´e´en de algehele leiding had. Met de Guldensporenslag in het achterhoofd vielen de Fransen voorzichtig aan, en bestookten zij de Vlamingen eerst met hun oorlogsmachines. De infanteristen beten de spits af. Vervolgens viel de Franse cavalerie op beide flanken aan en dwong zij de Vlamingen om zich op hun wagons terug te trekken. Opnieuw werd er onderhandeld; de Franse ruiterij trok zich terug op haar kamp.

25

Plotseling, tegen het einde van de dag, verlieten de Vlamingen agressief hun kamp in drie colonnes waarmee zij de Fransen verrasten. Franse troepen werden omver gelopen en een groep deed een aanval op de tent van de koning waarbij het maar weinig scheelde of Philips IV was gevangen genomen of gedood. Hij bofte omdat hij op dat moment noch zijn hemd met kroon, noch zijn overhemd met Franse lelies droeg. Hierna verzamelde hij onmiddellijk zijn troepen en ondernam hij de tegenaanval. De slag groeide en hoe groter hij werd, hoe meer in een bittere mˆelee hij ten gunste van de Fransen keerde. De Vlamingen, die lichter bewapend waren dan de Franse ridders en voetsoldaten, sloegen uiteindelijk op de vlucht naar Lille, waarbij zij wapens, wagons en bagage achterlieten. De Franse ruiterij veroverde hun kamp maar zette geen achtervolging in. Aan de Franse kant waren 1500 verliezen te betreuren, aan de Vlaamse ongeveer 6000. Op deze slag volgde een beleg van Lille maar de stad viel niet. Desondanks werd het in 1305, in het verdrag van Athis-sur-Orge aan Frankrijk toegekend, net als de steden Douai en Orchies. De slag van Cassel De laatste slag in ‘Ep´ees Royales’ is die van Cassel, op 23 augustus 1328. Er zijn sinds de vorige slag een dikke twintig jaar voorbij gegaan en dat is te merken. Philips de Schone had drie zonen nagelaten die allen stierven zonder nageslacht na te laten. De laatste, Karel IV, overleed op 1 februari 1328. De laatste hoop op een directe opvolging vervloog op 1 april van dat jaar, toen zijn echtgenote het leven schok aan een dochtertje. Dit was reden om de zogenaamde salische wet van stal te halen (die opvolging in de vrouwelijke lijn verbood) en hierdoor viel de troon toe aan haar neef Philippe, de zoon van Karel van Valois, die als Philippe VI de troon besteeg. De Vlamingen zagen hem niet zitten en noemden hem snel de ‘gevonden koning’. En meteen was het raak: Philips zat amper op de troon of Vlaanderen dacht dat zij niets meer te vrezen hadden van Frankrijk. Brugge, de vrije van Brugge, Ieper, Cassel en heel West-

Vlaanderen verwierpen het gezag (en de belastinginners) van graaf Lodewijk van Vlaanderen en hoewel deze Gent behield deed hij niets om de opstand neer te slaan. Graaf Lodewijk deed hommage aan de Franse koning, die nu bij de zaak betrokken raakte en Philips verklaarde de oorlog. Het Franse leger verzamelde zich in grote sterkte en trok noordwaarts. Nu bestond dit leger grotendeels uit ridders en soldeniers met maar een klein aantal kruisboogschutters. De Vlamingen hadden een groot probleem: omdat Gent en Oost-Vlaanderen weigerden mee te doen kon men slechts 16.000 man op de been brengen die voornamelijk bestonden uit de milities van Furnes, Cassel, Bailleul, Poperingen en Dixmuiden, die geleid werden door hun burgemeesters. Dit was een groot verschil met de tijd van de Guldensporenslag, toen er ook nog edelen van de graaf mee hadden gedaan. Toen de Fransen naderden, trokken de Vlamingen zich terug op de berg van Cassel, alwaar de twee legers drie dagen tegenover elkaar bleven staan zonder iets te doen. Na drie dagen kon de leider van de Vlamingen, Colin Zannekin, de burgemeester van Furnes, zijn mannen niet langer tegenhouden, hoewel de Brugse milities nog niet aangekomen waren. Zelf ging hij, vermomd als viskoopman, in het Franse kamp spioneren, alvorens hij op 23 augustus het bevel tot de aanval gaf. Hierbij profiteerden de Vlamingen van de relaxte sfeer in het kamp van Philips VI: veel van de ridders waren net vertrokken of keerden terug van fourageren. In alle stilte verlieten de Vlamingen de berg Cassel in drie colonnes die op de tenten van de koning, die van Jan van Luxemburg en die van de graaf van Henegouwen mikten. De Fransen werden totaal verrast en vluchtten in het begin in paniek in de richting van St. Omer. Maar gelukkig genoeg waren de maarschalken van Frankrijk en hun mannen nog onder de wapenen en zij bestegen hun paarden en vielen de Vlamingen aan. De koning geloofde overigens niet in de Vlaamse aanval en werd pas overtuigd toen de drager van de oriflamme (de heilige Franse vlag) zijn tent binnen kwam en

26

“Te wapen!” riep! Gehaast wierp Philips een casaque om en een lederen helm, waarbij zijn geestelijken uit zijn kapel hem hielpen met aankleden omdat zijn schildknapen er niet waren. Eenmaal te paard verzamelde hij de ridders om zich heen. De Franse infanterie bleef vluchten, maar de ridders verzamelden zich om de koning en begonnen aan een tegenaanval. Dit werd mogelijk gemaakt door de tegenstand van de maarschalken en Robert van Cassel, die de eerste klap van de Vlamingen hadden opgevangen. De Vlamingen herorganiseerden hun gelederen nu in drie compacte massa’s en mikten met hun lansen op de buiken van de paarden. Te voet waren de Vlamingen echter weinig mobiel en dit werd hen fataal. Twee van de massa’s weken en als eenmaal de rangen braken volgde een slachting van de uiteengeslagen Vlaamse voetsoldaten. De derde massa trok zich terug op voet van Mont Cassel. De graaf van Henegouwen viel ze echter aan met afgestegen ridders en achtervolgde hen tot de stad Cassel en ook het Vlaamse kamp op de berg viel in zijn handen. De Vlamingen hadden 13.000 man verloren, waaronder Zannekin. Hoewel de Fransen veel gewonden hadden, leden zij maar weinig verliezen. Nog meer dan Mons-en-P´ev`ele was dit de slag die de nederlaag bij Kortrijk/Courtrai weer goed maakte. Een groot deel van Vlaanderen gaf zich over aan de genade van de koning. Philips eiste 500 gijzelaars van Ieper. Brugge werd zonder gevechten overwonnen en moest 1000 gijzelaars leveren. Alle samenzweerders werden verbannen en wapens werden geconfisqueerd. Tenslotte herstelde Philips de graaf van Vlaanderen in al zijn waardigheden. Al een paar maanden na zijn troonsbestijging had hij een grote overwinning behaald. De slag van Anthon In Hors serie no 6 van de Vae Victis zat nog een scenario voor dit spelsysteem, te weten over de slag van Anthon. Deze slag vond plaats op 11 juni 1430, tijdens de honderdjarige oorlog en ging tussen de legertjes van Louis de Chalon, prins van Oranje, en Raoul de Gaucourt, aan het hoofd van het leger van de Dauphin´e.

De oorzaak van deze slag lag in een andere, namelijk de slag van Verneuil in 1424. In deze slag liet de heer van Anthon, Bernard de Saluces, het leven. Omdat de erfopvolging blijkbaar niet goed geregeld was ontstond er onmiddellijk een conflict tussen Louis de Chalons, prins van Oranje en gelieerd aan de Bourgondi¨ers, en de seigneurie van Anthon, die bondgenoot was van de Franse koning. Om zijn claim te vestigen marcheerde Louis van Chalons in 1430 met een leger van meer dan 3000 man naar Anthon. Raoul de Gaucourt kon hier tegenin niet meer dan een duizendtal mannen in het veld brengen, onder andere Spaanse huurlingen, enige Lombarden en een restantje aan Franse ridders. Raoul zag duidelijk in dat hij het niet op een open veldslag aan moest laten komen en legde een hinderlaag. Op 11 juni liep het optimistische orangistische leger in die hinderlaag en werd het volledig onder de voet gelopen. De Dauphin´e ontsnapte aan Bourgondische overheersing. In de geschiedenis is deze slag echter volledig overschaduwd door een andere gebeurtenis op die dag: de gevangenname van Jeanne d’Arc door de Bourgondi¨ers. Anthon is een klein veldslagje dat zich goed leent als tussendoortje. Ep´ ees et Couronne Tijdens het schrijven van dit artikel verscheen de nieuwste editie in deze serie, ‘Ep´ees et Couronne’, en uw schrijver zou uw schrijver niet zijn als hij niet zou proberen het in dit artikel mee te nemen. De slag van Varey De eerste slag in dit nieuwe vierluik is die van Varey op 7 augustus 1325, die het resultaat was van een ruzie om een erfenis tussen de Dauphin´e en het huis van Savooie. Om deze ruzie te beslechten sloeg graaf Edouard van Savooie een beleg voor het kasteel van Varey. Dauphin Guigues VIII was slechts 16 jaar oud, maar riep zijn troepen bijeen om Varey te gaan ontzetten en slaagde er in om Edouard midden in zijn beleg te verrassen. Guigues viel niet meteen aan, dat vond hij niet sportief. Dus kreeg Edouard alle tijd om

27

zich op te stellen. Het is onbekend hoe sterk de beide legers waren. Eenmaal geformeerd zette Guigues de aanval in en slaagde hij er in om de Savoyarden naar hun kamp terug te drijven. Maar Edouard slaagde er in om zijn troepen te rallyen en de voorhoede van hun tegenstander terug te jagen. Op dat moment vond er een belangrijke gebeurtenis plaats. In de rangen van de Savoyards was er een indrukwekkende ridder, le Braban¸con genaamd, die met zijn knots iedere tegenstander in zijn omgeving doodsloeg. Maar de troepen van de Dauphin wisten eerst zijn paard te doden en daarna le Braban¸con dood te slaan met zijn eigen knots. De troepen van de Dauphin profiteerden hiervan door hun aanval te hernieuwen. Toevalligerwijs hadden zij hierbij de zon in de rug, zodat die de Savoyards in de ogen scheen. Nu hadden zij succes, hetgeen nog ondersteund werd door een uitval van het belegerde garnizoen van Varey. De Savoyards waren verslagen en hun kamp en bagages werden geplunderd. Edouard vluchtte naar een naburig kasteel; de winnaars deden overigens nauwelijks pogingen om hun overwinning uit te buiten door gebied van Savooie af te pakken. Pogingen tot verzoening onder toezicht van paus Johan XXII leidden tot niets. Het is overigens ironisch dat beide tegenstanders drie jaar later zij aan zij streden voor de Franse koning in de boven beschreven slag bij Cassel. . .

Lancaster, hertog van Clarence en broer van de Engelse koning, probeerde nu te herhalen wat in 1415 een succes was en ging daarop de Loire afsluiten en de stad Angers belegeren. Het bericht dat er een Frans leger naderde deed hem echter het beleg opgeven. Een gevangen genomen Schotse ridder verried de plaats van het Franse leger voor de citadel van Vieil-Baug´e. Lancaster aarzelde geen moment en trok met wat hij van zijn leger bij de hand had (ongeveer 1.500 man) de Fransen tegemoet. Mensen als Gilbert de Umfraville, die een voorzichtig optreden voorstonden, werden genegeerd en Lancaster liet ook nog eens 2.000 andere mannen achter. De enige brug over het riviertje de Couesnon tussen de Fransen en de Engelsen werd gehouden door Schotse boogschutters, met de rest van het Franse leger op de heuvelrug achter VieilBaug´e. Ondanks het feit dat er een wapenstilstand was voor Pasen viel Lancaster meteen aan in een poging om brug en dorpje te nemen.

Het gevecht bij Baug´ e Het volgende treffen in de serie is het gevecht bij Baug´e op 21 maart 1421. Hierin stonden Fransen en Engelsen weer eens tegenover elkaar (Honderdjarige oorlog). De Engelsen beheersten het gebied ten noorden van de Loire en lanceerden regelmatig aanvallen ten zuiden ervan. Koning Karel VII was echter druk bezig geweest met het reorganiseren van zijn leger , waarvoor hij een verbond, de ‘old alliance’ sloot met Schotland. In 1419 landden 6.000 Schotten onder John Stuart, Earl of Buchan, in Frankrijk om de Fransen te versterken. De Engelse opperbevelhebber, Thomas van

28

Maar de Schotten verdedigden zich fel en een deel van de Engelsen werden gedwongen door een voorde ten noorden van het dorpje te gaan. Nu ze dreigden de Schotten in de flank aan te vallen werden de Engelsen zelf in de flank gepakt door Franse troepen die plotseling op hun rechterflank waren verschenen. Wat volgde was een furieuze mˆelee, waarin Lancaster tegen grond geworpen werd. Omdat de Schotten hun positie bij de brug behielden konden de Engelsen zich niet meer terugtrekken en wat volgde was een slachtpartij. Tegen middernacht waren er 1.500 Engelsen gesneuveld, waaronder Lancaster, en 200 waren gevangen. Het eigenlijke gevecht had iets meer dan een uur geduurd en toen 2.000 Engelsen onder leiding van de Earl of Salisbury eindelijk aankwamen konden ze alleen de eminente lijken van de adellijke gesneuvelden bergen. De overwinning van Vieil-Baug´e was het eerste echte succes voor de troepen van Karel VII en hoewel er later nog Engelse overwinningen zouden zijn, bleek dat zij verslagen konden worden. Bovendien maakte de slag het belang van de Schotse bondgenoten duidelijk. De slag van Verneuil De volgende slag die de revue passeert is die van Verneuil (17 augustus 1424), waarin opnieuw de Engelsen en de Fransen tegenover elkander stonden. De Fransen hadden een leger van 15.000 man bijeengebracht onder leiding van Jean II d’Alencon, met een sterk Schots contingent onder leiding van de Earl of Buchan, die ook al bij Baug´e gevochten had, en een sterk contingent Italiaanse cavalerie onder leiding van de hertog van Milaan. In het begin wilde men de door de Engelsen belegerde stad Ivry ontzetten, maar die stad viel voordat zij er in de buurt kwamen. Bij gebrek aan iets anders viel men toen de stad Verneuil aan, die dankzij een list in Franse hand viel. Deze gebeurtenis dwong de Engelse hertog van Bedford de slag te zoeken met de Fransen en hij rukte dan ook met zijn leger naar Verneuil op. Het Frans-Schotse leger kwam zo tegenover het gevreesde Engelse leger te staan. Maar de Fransen hadden enige voordelen: zij

hadden de meerderheid en hadden het voordeel van open terrein, waardoor zij de tegenstander konden omsingelen. De Engelsen hadden daarentegen een beter getraind leger en een heel erg ervaren commandant plus boogschutters. In het midden van de middag rukten beide legers naar elkander op. De Engelsen hadden twee vleugels met boogschutters en een centrum met men at arms. De Fransen hadden hun infanterie en ruiterij op de ene flank en Schotse infanterie met de Lombardijse cavalerie op de andere flank. Toen de Fransen binnen vuurbereik waren, stopte Bedford zijn opmars en openden zijn boogschutters het vuur. In antwoord hierop lanceerde de Franse ruiterij een charge, die de boogschutters van het veld af joeg. Maar de Franse ruiterij bleef de vluchtelingen achtervolgen en nam verder ook niet meer deel aan de slag. Nu stuurde Bedford zijn centrum naar voren. De Franse infanterie kon dit niet weerstaan en vluchtte. Nu stortten de Engelsen zich op de Schotten. Die werden al spoedig helemaal omsingeld. De Schotten weigerden zich over te geven en lieten uiteindelijk 4.000 doden op het slagveld achter. Dit werd verergerd door het feit dat de Schotse koning James I in 1423 beloofd had de Schotse troepen uit Frankrijk terug te trekken, hetgeen niet gebeurd was. De Engelsen zagen de Schotten aan de Franse kant dus als verraders. De Fransen beschouwden deze nederlaag als een tweede Agincourt, hoewel de Engelsen zwaardere verliezen hadden geleden (1.600 man) dan in die slag. Deze nederlaag markeerde ook het einde van de Schotse hulp aan de Fransen. Vanaf dit moment zouden er nog maar weinig Schotten het Kanaal oversteken om de Fransen te helpen. De slag van Monthl´ ery De laatste veldslag in het vierluik van ‘Ep´ees et Couronne’ is die van Monthl´ery, op 16 juni 1465. Tegen de tijd dat deze veldslag plaatsvond zat er een nieuwe koning op de Franse troon, Louis XI. Deze was gebrouilleerd geweest met zijn vader, Karel VIII, en een van de eerste dingen die hij deed toen hij koning werd,

29

was het en masse ontslaan van zijn vaders ministers en veel andere ambtenaren, baljuws etc. In reactie hierop vormden samenzweerders in 1465 de ‘Liga van het algemeen belang’ om de fouten te herstellen en uiteindelijk Louis XI te onttronen. De Liga werd overigens geleid door de broer van de koning maar werd gekenmerkt door onderlinge tegenstellingen. In maart van dit jaar waren er in Bretange en midden Frankrijk duidelijke tekenen van vijandelijkheid jegens de koning. In reactie hierop koos Louis XI positie in Berry en Bourbonnais. Maar toen Bretons en Bourgondi¨ers Parijs begonnen te bedreigen moest Lodewijk zich richting zijn hoofdstad haasten. De troepen van de Liga bereikten Parijs als eerste en begonnen op 5 juli de stad te belegeren. Tien dagen later kreeg Karel van Charolais, de bevelhebber van de troepen van de Liga, bericht dat het leger van de koning in de buurt kwam en trok hij het tegemoet. In de nacht van 14 op 15 juli kreeg Lodewijk XI nog versterkingen en om de goddelijke voorzienigheid af te smeken hield hij maar liefst negen missen van berouw. Op de 16de was het zover. Louis beschikte over maar liefst 12.000 tot 13.000 ruiters, verdeeld in drie zogenaamde ‘batailles’, die achter elkander waren opgesteld. De voorhoede (die in linie de rechtervleugel zou vormen) bestond uit Normandi¨ers, het centrum uit soldaten uit de Dauphin´e en Savooie en de achterhoede (latere linkerflank) uit mannen van Maine en Montauban. Charolais stelde zijn troepen symmetrisch tegenover die van de koning op. De koning had in totaal de beschikking over 15.000 man, de Bourgondi¨ers over meer dan 20.000, waarvan er 8.000 a` 9.000 boogschutters waren. Toen de beide legers op de ochtend van de 16de met elkander in contact kwamen had de bevelhebber van het leger van de Liga bevel om gevechten te vermijden en zich terug te trekken. Omdat hij dat tegen zijn eer in vond gaan viel hij echter aan waardoor Charolais hem met zijn hele leger moest ondersteunen. Gedurende de rest van de ochtend vonden er maar twee acties plaats: een artillerieduel, dat door het leger van de Liga gewonnen werd, en de inname van het

dorp Monthl´ery door de troepen van de Liga. Om twee uur ’s middags werd de slag uitgebreid. Lodewijk wilde met een opmars in echelons de aanval inzetten. De voorhoede van zijn leger verpletterde de voorhoede van de Liga, maar toen sneuvelde de bevelhebber van de voorhoede van de koning en zijn manschappen gingen hun tegenstanders afmaken en het kamp plunderen. Een hieropvolgende aanval van het centrum en de linkerflank van Lodewijk mislukten (de cavalerie van de hertog van Maine, broer van de koning, vluchtte van het veld af alvorens met de tegenstander in contact te komen). Charolais zette meteen een tegenaanval in. Tegen de middag was de situatie zo verward dat niemand er meer wat van kon maken en om duidelijkheid te krijgen trok Lodewijk zijn troepen terug op de hoogten van Monthl´ery. Charolais, die gewond was geraakt, kon het slagveld behouden. Louis trok zich terug. In deze slag hadden beide legers hun gebrek aan discipline getoond. Beide partijen claimden de overwinning en van Lodewijk werd gezegd dat hij “aangebrand, maar niet geroosterd” was. Lodewijk kon zich op Parijs terugtrekken en het leger van de Liga beschikte nu niet meer over de logistiek en de middelen om de campagne te verlengen en een overwinning te scoren. Op de lange termijn kon de Liga de strijd tegen het koninklijk gezag niet bolwerken. Toevoeging: Otterburn Het lijkt wel of er geen einde aan deze populaire serie komt. Want in de meest recente aflevering van Vae Victis (no 78) zat nog een spel over de veldslag van Otterburn met dit systeem. Otterburn was een slag op 5 augustus 1388 tussen Engelsen en Schotten. Dit was bijna een priv´eoorlogje tussen de Percy’s en de Douglassen. Lord Douglas viel met zijn Schotse troepen op een raid het kasteel Durham aan en veroverde buiten Newcastle de banier van Henry Percy, de Warden of the Northern Marches (verdediger van de noordelijke grens). Hierna trokken de Schotten, zwaar beladen met buit, terug in de richting van Schotland. Zij besloten in de buurt van het dorpje Otterburn te kamperen, in de buurt van een bos dat Greenchesters heet.

30

Henry Percy, bijgenaamd Hotspur, volgde zonder de aankomst van de bisschop van Durham met versterkingen af te wachten met grote snelheid en kwam in Otterburn aan. Hij stuurde Sir Thomas Umfraville met een groep ridders er op uit om om de linkerflank van de Schotten heen te gaan, maar toen die het Schotse kamp bereikte waren de Schotten al vertrokken en dus besloot Umfraville om via de route die hij gekomen was terug te keren. Ondertussen had Douglas zijn strijdmacht in twee¨en verdeeld en hij had Hotspur aangevallen. De Engelse boogschutters van Hotspur waren vrijwel nutteloos omdat het al donker aan het worden was. Vroeg in het gevecht sneuvelde Douglas, maar de Schotten vochten door en namen zowel Henry Percy als zijn broer Ralph gevangen. De Earl of Moray nam het opperbevel over de overwinnende Schotten op zich en alleen de aankomst van de Engelse versterkingen onder de bisschop van Durham maakte een einde aan de strijd.

fase waarin de artillerie en boogschutters hun vuur afgeven. Dan volgt de initiatief- en leidersfase waarin de spelers de volgorde bepalen waarin de verschillende leiders hun formaties zullen activeren (diegene met de laagste command rating beweegt als eerste). Dan komt het echte werk in de bewegings- en vuurfase waarin eenheden bewegen, melees uitvoeren en boogschutters van de speler die aan de beurt is welke niet naast een vijand liggen opnieuw mogen vuren, gevolgd door defensief vuur van boogschutters van de speler die niet aan de beurt is, hetgeen gevolgd wordt door offensief vuur van de boogschutters. Tenslotte komt er dan een rallyfase voor beide spelers. Omdat de spelers voortdurend aan de beurt zijn (in volgorde van command rating) kan geen van de spelers eventjes rust nemen wanneer zijn tegenstander aan de beurt is. Het is, kortom, een leuk spelsysteem, waarin, zoals verwacht mag worden, het moreel van de gevechtseenheden een belangrijke rol speelt. Conclusies Met deze spelen en scenario’s heeft dit systeem een groot aantal uw auteur onbekende Middeleeuwse veldslagen aan de vergetelheid ontrukt en toegankelijk gemaakt voor ge¨ınteresseerde spelers. Al in een eerder artikel viel het mij op dat veel van de veldslagen lekker snel te spelen zijn en dus uitermate geschikt zijn als kleine tussendoortjes. Het is duidelijk geworden dat dit systeem zich tot een van de knallers van het tijdschrift Vae Victis ontwikkeld heeft en er hoeft dan ook niet aan getwijfeld te worden dat er in de toekomst nog wel meer spellen met dit systeem uitgebracht zullen worden. Ik kan het dan ook van harte aanraden aan mijn medespelers.

Spelsysteem Het spelsysteem heb ik al eens eerder beschreven, maar voor diegenen die de desbetreffende Nieuwsbrief niet hebben even een korte samenvatting. De beurt begint met een fase waarin de spelers hun eenheden controleren om te zien of zij in command zijn van hun leiders. Dan volgt de

31

Frank van den Bergh

Quasi Bellorum M: “De wijsheid komt met de oudheid.” F. op de verjaardag van R: “Er zijn hier twee personen jarig. . . ” Tweelingzus van R: “Wie is hier nog meer. . . oh.” F. wijdt C. in in WS&IM, wat hij nog nooit gespeeld heeft. Reactie van W: “Je gaat hem nautisch ontmaagden?” F. en A. bespreken hun ‘Slag bij L¨ utzen’ spel, en specifiek de Russische artilleriecommandant Nikitin, wiens artilleriebarrages nogal dodelijk zijn voor de tegenpartij. M, denkend aan ‘NiQuitin’: “Dan zijn de slachtoffers in ieder geval van hun rookverslaving af.” Tijdens een vervolgsessie van L¨ utzen: A: “Ik schiet hier niet hard genoeg op.” F: “Ja, op mij.” A. over Napoleon: “Jij bent geen Bourbon en bourbon is veel lekkerder.”

van F.’s boekenkast weer eens besproken. Hierin heeft R. nu een doorslaggevend argument: “En ik ben F.’s tweelingzus en zijn dochter – beat that claim!” A. vertelt dat hij vroeger (toen hij nog zeeman was) vaker op de Reeperbahn (het ‘red light district’) in Hamburg is geweest. R. gaat prompt iets verderop zitten. A: “Ik moet ergens mijn ervaring als gamemaster vandaan halen!” Op een zondag in de Fiets doet R. mee aan een voor hem nieuw spel: “Ik zie allemaal vage dingen.” A: “Die zijn helemaal niet vaag, die zijn gewoon nog niet uitgelegd.” Tijdens de zeeslag zijn er op het scheepje van Nosey MacSleaze lichtflitsen zichtbaar, alsof er met kanonnen1 geschoten wordt. M. merkt op: “Ik heb er nog niet veel schade van gehad.” F: “Imagoschade misschien?”

En er waren ook weer diverse aan Amber gerelateerde quotes te horen: B. staat voor de warmtelamp op het terras van de Fiets. M: “Jij cre¨eert schaduw!” B: “Dat zou juist jij moeten kunnen waarderen.” M: “Ik heb nog nooit een campaign meegemaakt die zo erg is.” A, de spelleider: “Dan heb ik toch iets bereikt.” Er is een discussie over een uitnodiging van de spelleider voor een gastrol van J. in Amber. R: “Ik begon ook zo en nu heb ik drie karakters.” J: “Dat is omdat jij een hebberig kreng bent dat zo nodig alles wil hebben!” Kort na een Amber sessie waarin F. de ‘evil twin’ van R. speelde, wordt de opvolging van

32

1

De CANON camera misschien?

Casus Belli Bestuursleden Voorzitter: Bas Kokke [email protected] Secretaris: Remco van Vugt [email protected] Penningmeester: Jennifer Hartogensis-Pfundt [email protected] Algemeen & evenementen: Niek Beckers [email protected]

Casus Belli Bijeenkomsten Wij zijn elke zondag van 14:00 tot ongeveer 24:00 uur te vinden in de bovenzaal van Caf´e ‘de Fiets’, Grotestraat 8 te Nijmegen. Contributie & Donateurschap Bank: 500876479 t.n.v. Casus Belli te Nijmegen Contributie (per jaar): Jeugdlid e 10 Donateur e 10 Lid e 20 Er is geen jeugddonateurschap of los Nieuwsbrief abonnement.

33