L L I. Jaargang 20 nummer 5, december periodiek van Casus Belli, vereniging voor roleplayers, board- en wargamers CETERO CENSEO LUDENDUM ESSE

CA

S BE

I LL

SU

CETERO CENSEO LUDENDUM ESSE

Jaargang 20 nummer 5, december 2008

periodiek van Casus Belli, vereniging voor roleplayers, board- en wargamers

Colofon De Nieuwsbrief van Casus Belli jaargang 20 nummer 5 december 2008

Kopij Kopij kan ingeleverd worden bij of opgestuurd worden naar de redactie. Als de redactie het kan ontcijferen, mag er handgeschreven tekst ingeleverd worden. Een ingetikte tekst wordt echter meer gewaardeerd. Formaat: ASCII of LATEX, maar Word en dergelijke mag ook. Inleveren op CD, USB-stick of per e-mail.

Redactie Marleen Overkamp [email protected] Hand- en spandiensten: Frank en Marc

Overname van artikelen Voor het overnemen van een artikel uit de Nieuwsbrief moet vooraf toestemming verkregen worden van de auteur(s) van het artikel of van de redactie. Ook dient de bron vermeld te worden. Het copyright van de artikelen ligt bij de auteurs.

Casus Belli Bijeenkomsten: Caf´e ‘het Biljartpaleis’, Bloemerstraat 23, Nijmegen Postadres: De Hoefkamp 10-46, 6545 MC Nijmegen Webstek: www.casusbelli.nl Algemene e-mail: [email protected] Website e-mail: [email protected]

Deadline volgende Nieuwsbrief: begin februari 2009

0

Redactioneel

Inhoud 0 Colofon

Zoals de leden die de afgelopen twee weken op de club zijn geweest al gemerkt hebben: we zijn verhuisd! De achterzaal van Caf´e het Biljartpaleis is onze nieuwe speelplek. En hoewel er tijdens de verhuizing nog verbouwd werd, is de verlichting nu al een heel stuk beter. De ruimte is ook iets groter, verder zijn er nog een aantal houten platen beloofd waarmee we grotere spellen (inclusief zeeslagen) zouden moeten kunnen spelen.

1 Redactioneel & Inhoud 2 Agenda Ook in 2009 valt er weer genoeg te spelen. 3 Een nieuw megagame: Breakthrough 1940 4 Oproep ALV en Nieuwjaarsborrel Laat je stem horen en kom naar de ledenvergadering. De zondag erv´oo´r kun je alvast komen borrelen. . .

Een tijdje geleden is het jubileumrollenspel gespeeld. Uiteindelijk waren er drie groepen spelers die op jacht gingen naar een aantal relikwie¨en. Er waren ook drie spelleiders, die rouleerden tussen de groepen. Elke spelleider was verantwoordelijk voor ´e´en deel van het avontuur, elke groep kreeg dus ongeveer dezelfde situaties maar in een andere volgorde. Al konden de acties van een eerdere groep de situatie wel be¨ınvloeden: mijn groep had een draak opgeblazen door hem ‘als voorafje’ havermoutpap met wat extra ingredi¨enten te voeren, met als gevolg dat hij daar bij de volgende groepen geen zin meer in had. . . Aan het eind kwamen alle groepen op dezelfde plek en werden ze opgesplitst, zodat in principe elke groep een kans had bij ieder relikwie. Wat de verslagen hiervan betreft, hopelijk komen die een keer op de website, al moet ik de mijne nog schrijven (ahum). In de tussentijd is er altijd nog deze Nieuwsbrief. . .

5 Pendragon Onze jonge ridders proberen opgemerkt te worden door geschikte jongedames – maar dat levert nog wel eens een verrassing op. 6 De Slag bij Grolle Terug naar 1627, re-enactment in de Achterhoek. 10 Marne 1918 - Friedensturm Recensie van een nieuw spel over een inmiddels al wat ouder stukje geschiedenis: ´e´en van de laatste Duitse offensieven in de Eerste Wereldoorlog. 22 Uitnodiging van Spelgroep Phoenix 23 Notulen Algemene Ledenvergadering Verslag van de extra ALV van afgelopen november.

Last but not least: een zalig Kerstfeest en een gelukkig Nieuwjaar!

26 Amber – Shock of Chaos Matthew ontdekt een familie-relatie, Takako rapporteert de gebeurtenissen tot dan toe en Comyn schrijft weer in zijn ‘dirry’.

Veel leesplezier, Marleen

32 Quasi Bellorum Klein maar fijn. 33 Info Casus Belli

1

CA

S BE

I LL

SU

CETERO CENSEO LUDENDUM ESSE

Agenda Data van activiteiten van (leden van) Casus Belli en van andere interessante evenementen. Ontbreekt jouw activiteit? Geef het door aan de redactie! Voor Casus Belli activiteiten, zie www.casusbelli.nl Uitgebreide agenda’s zijn beschikbaar op www.ducosim.nl en www.murphysheroes.nl.

27 dec - Opening Lustrum Phoenix Speldag in Leiden ter gelegenheid van de start van het lustrum van Spelgroep Phoenix. Info: pagina 22. 11 jan - Casus Belli Nieuwjaarsborrel Betaal je contributie en ontvang een tw´e´e gratis consumpties. Oh ja, je kunt ook de andere leden een goed Nieuwjaar wensen. 18 jan - Algemene Ledenvergadering Ons eigen live rollenspel, met politiek, intrige en een verkiezing. Toegang geheel gratis bij een lidmaatschap. Na de vergadering volgt een veiling. Meer info op pagina 4. 25 jan - Mega-Civilization Civilization met 20 spelers bij Spelgroep Phoenix te Leiden. Info: www.spelgroepphoenix.nl 1 feb - Full Tilt VII Warhammer (Fantasy en 40K) toernooien en een schilderwedstrijd. Georganiseerd door De Witte Ridder, Leopoldsburg, Belgi¨e. Inschrijven v´o´or 23 jan via [email protected] Info: www.de-witte-ridder.be 22 feb - Carnaval 28 feb - Ducosim Spellenbeurs Winterbeurs, inclusief de jaarlijkse spellenveiling. Ook zijn er verkoopstands, demo’s van nieuwe spellen, toernooien en participatiespellen. De Flint, Amersfoort. 7 mrt - Spellendag met Diplomacy Spellendag van Spelgroep Phoenix te Leiden. Met stapels spellen, waaronder Diplomacy en Colonial Diplomacy. Info: www.spelgroepphoenix.nl

7 mrt - Megagame Long Live Death Megagame over de Spaanse Burgeroorlog: planning en uitvoering van de coup en de militaire strijd daarna. Door de Megagame Makers, waarschijnlijk in London. Info: www.megagame-makers.org.uk 7/8 mrt - Noorderspel’09 De grootste gratis spellenbeurs van NoordNederland. Met winkels, toernooien (ook ‘doorlopende toernooien’ zonder inschrijving vooraf) en demo’s. Locatie: Noorderpoortcollege, locatie Euroborg, Groningen. Info: www.noorderspel.nl 28 mrt - Salute Zero Nine Grote wargames conventie, georganiseerd door de South London Warlords. Met gratis minituur van een Zulu krijger die vecht met een Britse infanterist voor de eerste 4000 bezoekers. Locatie: ExCel, London. Info: www.salute.co.uk 4 apr - Live Scotland Yard Sluit je aan bij een geheime dienst en probeer Mr X. en zijn geheimen te achterhalen in de oude stad Leiden. Info: www.spelgroepphoenix.nl 11 apr - Red Barons Convention XXI Wargame conventie van de Red Barons en Bylandt clubs, met demonstraties, participaties en handelaren. Gentbrugge, Belgi¨e. Info: www.redbarons-bylandt.be 12/13 apr - Pasen 13 apr - Zuiderspel’09 Zuidelijke spellenbeurs `a la Noorderspel, georganiseerd door Roll the dice, Eindhoven. Info: www.rollthedice.nl/zuiderspel

2

25 apr - Megagame Breakthrough 1940 Megagame over WOII: het westelijke front in mei en juni 1940. Lieflandcollege, Utrecht. Info: www.xs4all.nl/~derkgroe/megagames 25/26 apr - Elf Fantasy Fair Alles rond fantasy, LARP, Middeleeuwen, Sci-Fi etc. Kasteel De Haar, Haarzuilens. Info: www.elffantasyfair.com 30 apr - Koninginnedag-spelmarathon Een hele dag spellen spelen in het centrum van Voorschoten. Info: www.spelgroepphoenix.nl

Een nieuw megagame: Breakthrough 1940 Na jaren van stilte is het ons toch gelukt om een nieuw megagame te organiseren. Als alles goed gaat zal dit op zaterdag 25 april in het Lieflandcollege in Utrecht gespeeld gaan worden. Het thema van dit megagame wordt het westelijke front in mei en juni 1940. In dit megagame zijn verschillende rollen mogelijk namelijk kabinet, high command, legerhoofdkwartier, pers en scheidsrechter. Qua spelsysteem zal het veel lijken op het spelsysteem van Operation Market Garden in 2004, met dien verstande dat in dit spel ook de politiek aan bod komt. Voor meer informatie kun je kijken op onze game website www.xs4all.nl/~derkgroe/ megagames of bij de site van onze Britse zustervereniging www.megagame-makers.org.uk (selecteer Upcoming Games en Breakthrough 1940). Rond het ter perse gaan van deze Nieuwsbrief zal ook de game website bijgewerkt worden met alle details voor het aanmelden voor dit megagame. Als de vooraanmeldingen die ik nu al binnen heb enige indicatie zijn, zal het net als 5 jaar geleden weer een gezellig druk megagame worden met over de 100 spelers.

Wat loopt er op de club? Een kort overzicht van lopende activiteiten binnen Casus Belli (voor zover bekend). • Wisselrollenspel. Probeer eens een ander rollenspelsysteem. . . 3 `a 4 keer per jaar (om de 14 weken) start er een nieuwe cyclus. Info: Casus Belli website. • Langer lopende wargames bij leden thuis. • Diverse rollenspellen. Moenen & Mariken Mocht je aan de bijeenkomst op zondag niet genoeg hebben, of jouw favoriete spel wordt daar niet gespeeld? Onze Nijmeegse spellenwinkel Moenen & Mariken organiseert iedere week diverse activiteiten. Kijk op www. moenen-en-mariken.nl voor de details.

Marc Seutter Admin Breakthrough 1940 Penningmeester Stg. Megagames NL

Amber rollenspel De Amber rollenspelgroep speelt geregeld op de club op zondag. Zo mogelijk wordt er een apart plekje geregeld (even kijken hoe dat gaat in het Biljartpaleis). De data waarop gespeeld gaat worden, onder voorbehoud: – 25 januari – 22 februari – geen sessie in maart – 19 april – 17 mei – 14 juni De termijn tussen twee sessies is standaard 4 weken.

3

CA

S BE

I LL

SU

Oproep ALV Oproep voor de algemene ledenvergadering van Casus Belli op 18 januari 2009 om 14:30 in ‘Caf´e het Biljartpaleis’, Bloemerstraat 23 te Nijmegen.

CETERO CENSEO LUDENDUM ESSE

Agenda

18. Vaststellen begroting 2008

1. Opening

19. Goedkeuren begroting 2008

2. Vaststellen aantal aanwezige stemmen

20. Mededelingen Caf´e het Biljartpaleis

3. Vaststellen definitieve agenda

21. Rondvraag

4. Goedkeuren notulen vorige ledenvergadering

22. Sluiting Zoals gewoonlijk zal er na de ALV weer een veiling plaatsvinden. Nadere details zullen volgen.

5. Mededelingen van het bestuur 6. Terugblik jubileumjaar 2008

Namens het bestuur, Bas

7. Verhuizing van De Fiets naar Het Biljartpaleis

P.S. Kandidaten voor het bestuur zijn nog steeds nodig en kunnen zich aanmelden bij het huidige bestuur.

8. Ingekomen en uitgaande post 9. Uitleg vervreemding spellen door Commissie Spelaanschaf

Casus Belli Nieuwjaarsborrel

10. Rekening en verantwoording penningmeester over het afgelopen boekjaar 11. Verslag kascontrolecommissie

Om te vieren dat Casus Belli in 2009 een nieuwe spellocatie heeft, zal op zondag 11 januari, vanaf 14.00h, in Caf´e het Biljartpaleis de nieuwjaarsborrel van Casus Belli plaatsvinden. Het bestuur zal aanwezig zijn en uiteraard kunnen leden bij het betalen van hun contributie twee gratis consumpties krijgen. Dus kom langs en wens iedereen een gelukkig nieuwjaar.

12. Decharge penningmeester 13. Verkiezing van de kascontrolecommissie 14. Verkiezing nieuw bestuursleden 15. Bekendmaking kandidaten 16. Eventuele toelichting door de kandidaten

Groeten namens het bestuur, Bas

17. Stemming Pauze

4

Pendragon Aflevering 2 Alein – Sander Bandalaine – Gerald Chestelaine – Bart Gerin – Rense Floridas – Theo

Ondanks de ernstige verwondingen wil Bandalaine samen met Floridas en Gerin meedoen aan de mˆelee, waar ridders in teams tegenover elkaar staan om te vechten. Later die avond is er weer een feest. Gerin weet wanneer hij geen kans meer maakt en besluit om niet langer moeite te doen voor Magda van London. Hij besluit Helena van Dorchester, een jong bakvisje, ten dans te vragen. Alein blijft zich aangetrokken voelen tot Bronwyn, ondanks dat zij getrouwd is2 . Hij besluit door te gaan met haar het hof te maken, ondanks dat hij competitie heeft van Chestelaine en van haar wettig echtgenoot. Hij twijfelt over wat hij haar kan bieden, hij is niet meer dan een armzalig ridder in dienst van een rijkere heer. Chestelaine daarentegen voelt zich verraden door alle vrouwen en vooral door Bronwyn. Hij onttrekt zich aan het feest en gaat de tuin in om daar droeve liederen te componeren. Intussen probeert ook Floridas een lied te maken, waarin hij de schoonheid van Gwendolyn bezingt, de volgende stap in de hofmakerij die een ridder behoort te zetten. Inmiddels heeft Vrouwe Catherine van Salisbury een afspraak geregeld voor Bandalaine met Lionors van Leicester, de dochter van de invloedrijke Hertog van Leicester. Lionors heeft een slechte reputatie. Zij schijnt een harteloze vrouw te zijn die potenti¨ele minnaars dodelijke opdrachten geeft, om hun liefde te bewijzen. Zij drijft daarmee haar vader tot wanhoop, die vreest haar nooit uit te kunnen huwelijken.

Camelot – 539 A.D. Lente Tijdens het diner en dansfeest weet Sir Floridas een zakdoekje los te peuteren van Gwendolyn, zodat hij dat de volgende dag tijdens het toernooi kan dragen. Wanneer een ridder een dame het hof wil maken, moet hij haar eer verdedigen op het strijdperk. En Floridas doet altijd wat er van hem verwacht wordt. Inmiddels is Sir Chestelaine in een felle competitiestrijd verwikkeld geraakt met Sir Alein over de affecties van Bronwyn. Hij weet met haar te flirten en zij neemt een bloem van hem aan. Daarna stemt zij erin toe dat hij haar eer verdedigt in het strijdperk, tot grote frustratie van Alein, die zij eerder afwees. Het valt Alein op dat Bronwyn geen escorte heeft, geen vader die haar begeleidt, wat een beetje vreemd is. Sir Gerin probeert Magda van London zover te krijgen dat hij haar mag vertegenwoordigen, maar hij heeft geen succes. Wanneer Chestelaine duidelijk maakt dat hij de eer van Bronwyn van Dover verdedigt tijdens het toernooi, gaat er onmiddellijk een geroezemoes door het publiek. Iedereen fluistert: “Maar zij is toch al getrouwd?” Chestelaine is gechoqueerd wanneer hij dat hoort en hij voelt zich bedrogen. Desondanks vecht Chestelaine goed en wordt door de tweede tegenstander uit het zadel gegooid. Bandalaine wordt door de eerste tegenstander, een juniore ridder, uit het zadel gewerkt. Floridas heeft wel heel veel pech en komt ten val voor hij zijn eerste tegenstander kan raken1 . Alein maakt nog de meeste indruk en wordt pas door de derde tegenstander uit het zadel gewerkt.

Jennifer

2

1

Een lustful check gehaald. De impulsen van lust zijn in het karakter van Alein sterker dan die van kuisheid.

Fumble.

5

De Slag bij Grolle

Zo’n twee maanden geleden vertrokken Frank en ik vanuit Nijmegen naar Groenlo. . . om uit te komen in Grolle, anno 1627. Het is duidelijk dat het vestingstadje Grolle in handen is van de Spanjaarden, de Spaanse vlag (een witte vlag met een schuin gekarteld rood kruis erop) hangt uit de kerktoren. We gaan eerst eens rondkijken in het stadje zelf. Daar lijkt het leven z’n gangetje te gaan: op de markt wordt een groepje soldaten gedrild (“be nice to the civilian population, don’t pillage”), de marktkooplieden hebben nog steeds spullen te koop (mooie handgemaakte aardewerken kroezen bijvoorbeeld), er is muziek en ook de armen en de bedelaars scharrelen rond. Wat wel opvalt is de hoeveelheid soldaten in de stad: die hebben hun tenten opgeslagen in de buurt van de vestinggracht. En tijdens de rustige momenten van de belegering gaat ook in de tentenkampen het leven door: er wordt

Frederik Hendrik de Stedendwinger

Engelse soldaten op de markt

gepraat, gekookt en geoefend voor de strijd. Uit welingelichte bronnen weten we dat de Staatsen die middag een aanval gaan doen op de stad, dus we zorgen dat we op tijd aanwezig zijn op het ‘schootsveld’ net buiten de gracht. Daar hebben de Staatsen de nodige belegeringswerken aangelegd: een versterkte verhoging met een paar kanonnen erop, en daarv´oo´r een paar loopgraven. De loopgraven zijn duidelijk bedoeld om op een enigszins beschutte manier bij de stad te kunnen komen, ze lopen namelijk zigzaggend op de stad af. Maar om de stad in te nemen is er wel wat meer nodig dan een beetje rondhangen in de loopgraven. . . dat weten de Staatsen ook, dus komen ze de loopgraven uit en vallen de Spanjaarden aan. De kanonnen bulderen, de musketten worden afgeschoten en door de rook rukken

6

Overzicht over het slagveld, links de Spanjaarden, rechts de Staatsen

Bij schermutselingen vallen wel eens gewonden

Er waren zelfs ruiters aanwezig, met paarden die helemaal gewend waren aan het lawaai en het strijdgewoel

7

De piekeniers rukken op

In het kamp: zo berg je die harnassen dus netjes op. . .

8

de piekeniers op. Verbazingwekkend trouwens hoe snel je went aan al dat lawaai op zo’n slagveld. De Staatsen weten een heel eind op te rukken, maar dat laten de Spanjaarden natuurlijk niet op zich zitten en ze slaan terug. Daarbij gebruiken ze onder andere een klein kanon dat door paar man naar voren gesjouwd wordt. Niet dat zo’n klein kanon nou minder lawaai maakt, integendeel! Maar aan het eind lijken de Staatsen toch wat terrein gewonnen te hebben. Wat opvalt, is dat beide partijen, zowel de Staatsen als de Spanjaarden, heel veel huurlingen in dienst hebben. De kern van de Staatse leger is dan misschien Hollands (Frederik Hendrik met zijn commandanten en zo), maar de meerderheid is huurling: Fransen, Duitsers, Schotten, Engelsen. . . En ook de Spanjaarden hebben veel huurlingen rondlopen, waaronder ook een stel Engelsen. . . Op zo’n moment is het erg handig zo iemand als Frank bij je te hebben: die kan aan de vaandels de diverse groepen herkennen en je dan ook nog vertellen of ze aan Staatse of Spaanse zijde vechten, want aan de kleding is dat niet te zien. Welke uniformen? Hoewel een leek over het algemeen wel redelijk kan gokken wie wie is: alles wat graag naar de stad toe wil is Staats en degenen die in de weg staan zijn Spaans. . . Na de slag hebben nog even een rondje door de stad gemaakt, waarna we besloten onze eigen eeuw maar weer eens op te zoeken. Wat ook gelukt is, getuige dit verslag in jullie eigen Nieuwsbrief. We konden zelfs wat beelden meesmokkelen. . .

Doorkijkje tussen een paar Spanjaarden door: de Staatsen staan klaar om aan te vallen

Marleen Foto’s zijn door mijzelf gemaakt, behalve die van Frederik Hendrik, die komt van www. ebear.nl/slagomgrolle (waar nog veel meer mooie foto’s van de slag te vinden zijn). Voor meer informatie, zie: www.slagomgrolle.nl en nl.wikipedia.org/wiki/Beleg_van_ Groenlo_(1627)

9

Marne 1918 - Friedensturm, een recensie De gouden dagen van het boardwargamen liggen achter ons, zo willen oude grognards zoals ik nog wel eens mopperen. De gloriedagen van S.P.I. en Avalon Hill, met goede spellen en grote oplagen behoren definitief tot het verleden en de hobby gaat alleen maar achteruit. Maar het is natuurlijk lang niet allemaal ‘doom and gloom’. Want nog steeds worden er nieuwe spellen uitgebracht en er zijn zelfs nieuwe uitgevers die proberen een deel van de markt te bestrijken met kwalitatief hoogstaand materiaal. E´en van deze uitgevers is het Franse Hexasim, dat enige tijd geleden verraste met hun eerste spel, ‘Marne 1918 - Friedensturm’. Het onderwerp hiervan is ´e´en van de laatste Duitse offensieven aan het westfront in de Eerste Wereldoorlog. Achtergrondinformatie Begin 1918 was het voor het Duitse opperbevel duidelijk dat de Eerste Wereldoorlog langzaam ten einde liep en dat Duitsland aan de verliezende hand was. De geallieerde blokkade op zee veroorzaakte hongersnood in Duitsland en met de Amerikaanse oorlogsverklaring in 1917 kondigde zich de komst van duizenden verse Amerikaanse troepen aan het westfront aan. Ze waren echter nog niet aan het front en dat gaf het Duitse opperbevel een kans om nog eenmaal te vlammen en een laatste poging te wagen om de oorlog in hun voordeel te beslissen. Net als in 1914 met het Schlieffen plan gokte men nu ook weer. Maar, waar Duitsland in 1914 probeerde twee tegenstanders te verslaan die door ruimte van elkaar geschieden werden (Frankrijk en Rusland), probeerde men nu tegenstanders te verslaan die door tijd gescheiden waren (Frankrijk en Groot-Brittanni¨e aan de ene en de Verenigde Staten aan de andere kant) alvorens grote aantallen Amerikaanse versterkingen aan het front konden komen. Het was namelijk zo dat er, met de vrede van BrestLitovsk met de Sovjet-Unie, veel Duitse troepen aan het oostfront vrij waren gemaakt om aan

het westfront ingezet te worden. Voor het eerst sinds jaren beschikten de Duitsers nu aan een overmacht aan troepen aan het westelijke front. Bovendien beschikte het Duitse leger nu over stoottroepen. Dit waren speciaal getrainde bataljons, die geleerd hadden om snel door de stellingen van de tegenstander heen te breken en om tegenstand heen te gaan. Daarnaast was er ook een nieuwe tactiek voor de artillerie, uitgedacht door kolonel Bruchm¨ uller (die vanwege zijn vele successen de bijnaam ‘Durchburchm¨ uller’ kreeg). Kortom, volgens het Duitse opperbevel bestond voor korte tijd de gelegenheid om een laatste poging te doen de oorlog in zijn voordeel te beslissen (of de geallieerde regeringen ervan te overtuigen dat zij Duitsland niet konden verslaan en dus moesten onderhandelen1 ), alvorens die kans met de komst van massale Amerikaanse versterkingen definitief verloren zou gaan. Ludendorff plande meerdere offensieven in verschillende frontsectoren, waardoor de geallieerde tegenstand ondermijnd en uiteindelijk gebroken moest worden (maar een echt strategisch doel ontbrak vreemd genoeg; Ludendorff was in deze meer tacticus dan strateeg). Om te beginnen richtte Ludendorff zijn aanvallen vooral op de Britten. ‘Michael’ was het eerste, maar andere geplande offensieven waren ‘George’ (in Vlaanderen) en ‘Bl¨ ucher’ aan de Chemin des Dames tegen de Fransen. De Duitsers verzamelden hun troepen en op 21 maart 1918 begonnen zij met hun offensief (operatie Michael; ook wel de Kaiserschlacht genoemd) in de sector Cambrai/St. Quentin. Dit was gericht op het vijfde Britse leger, dat verrast werd en in elkaar stortte2 . Maar on1

Hier is een opvallende parallel te zien met bijvoorbeeld de houding van de Japanse regering op het einde van de Tweede Wereldoorlog, die ook vol wilde houden om een vrede door onderhandelingen af te dwingen. 2 Zie onder andere de spellen ‘The Kaiser’s Battle’ van S.P.I., ‘Operation Michael’ van The Gamers en ‘All quiet on the western front’ van Moments in History voor de big picture.

10

en boerderijen doorzochten op voedsel”. Ook veroorzaakten beide offensieven niet de crisis in het geallieerde opperbevel die Michael teweeg gebracht had. Ludendorff leek zich te gedragen als een gokker, die aan het verliezen is en maar blijft inzetten omdat hij hoopt en denkt dat zijn geluk zal moeten keren. De laatste poging van Ludendorff was gericht tegen het Franse leger en het zijn deze offensieven, die het thema vormen van ‘Marne 1918’.

danks het feit dat de Duitsers flink op wisten te rukken liep hun offensief vast, te meer omdat Ludendorff zijn versterkingen concentreerde op de noordflank van de doorbraak, waar de Britten sneller effectiever tegenstand boden, dan in het zuiden, waar von Hutier’s achttiende leger het verste wist te komen. Operatie Michael veroorzaakte een grote crisis binnen het geallieerde opperbevel en leidde uiteindelijk tot de aanstelling van de Franse maarschalk Ferdinand Foch als geallieerd opperbevelhebber. Toen bleek dat Michael zijn doelen niet kon bereiken en vastliep probeerde Ludendorff het elders. Maar andere pogingen (Operaties Mars op 28 maart en Georgette op 9 april 1918) om het front opnieuw open te breken in de Britse sector waren zwakker dan Michael en strandden al snel. De Duitse troepen bleken al snel niet meer te beschikken over het elan dat zij aan het begin van Michael nog gehad hadden. Zo beklaagde Ludendorff zich na de oorlog dat: “onze troepen stopten rond veroverde voedselvoorraden, terwijl individuele soldaten huizen

Het was de bedoeling van Ludendorff om met de aanval op het Franse leger die Franse divisies, welke als versterking naar het Britse leger gezonden waren, weer terug te lokken. Dan zou een laatste offensief (Hagen) het Britse leger definitief moeten breken. De sector die Ludendorff uitgekozen had voor zijn poging om de Fransen terug te lokken was die van de Chemin des Dames, ten westen van Reims. In deze sector had het Franse leger in 1917 onder Nivelle een grote nederlaag geleden toen een offensief met zware verliezen afgeslagen was. Dit had tot grote onrust in het Franse leger en zelfs muiterijen geleid, die het Franse leger voor de rest van 1917 eigenlijk uitgeschakeld hadden. De door de Duitsers gekozen sector werd bezet door het Franse 6de leger onder generaal Duchˆene. Dit leger was er niet al te best aan toe. Omdat de Chemin des Dames gezien werd als een rustige sector waar een Duitse aanval niet waarschijnlijk was, werd het niet zo vol bezet als andere sectoren3 . Om deze reden bezat het Franse 6de Leger slechts vier Franse divisies en drie uitgeputte Britse divisies (die vanuit het gebied van operatie Michael naar dit gebied waren gestuurd om op verhaal te komen. . . ) en nog drie Franse en een Britse divisie in reserve. Nog veel erger was dat er op dit moment qua doctrine een richtingenstrijd in het Franse leger gevoerd werd tussen Foch en P´etain en dat Duchˆene een volgeling van Foch was. In het kort kwam het er op neer dat Foch meende dat elk stukje grond verdedigd moest worden, terwijl P´etain een voorstander was van een flexi3

Goh, dat doet denken aan de Ardennen in 1944, nietwaar?

11

Chemin des Dames sector – operatie Bl¨ ucher bele verdediging in de diepte. Omdat Duchˆene meende Foch te moeten volgen (en hij hier in gesteund werd door Franchet d’Esperey, zijn legergroep commandant) had hij al zijn troepen zonder veel diepgang in de voorste linies in een dun bruggenhoofd ten noorden van de Aisne opgesteld, bij de Duitse doorbraaktactieken van Bruchm¨ uller en de stoottroepen een recept voor een complete ramp. En zo geschiedde. Om 01.00 uur op 27 mei 1918 zette het Duitse leger langs de Chemin des Dames de aanval (operatie Bl¨ ucher) in. Niet minder dan 1500 Duitse batterijen openden een vernietigend vuur met onder andere een nog nooit geziene concentratie aan gasgranaten. Net als aan het begin van de Kaiserschlacht op 21 maart hing er ook nu een dichte mist boven het slagveld, wat alleen maar van voordeel was voor de Stosstruppen. Vanaf 03.40 uur zwermden zij dan ook snel door de opstelling van troepen en stellingen heen die door de kanonnen van Br¨ uchmuller verscheurd en verpulverd waren.

Om 07.00 uur hadden de Duitsers de hoogten van de Chemin des Dames ingenomen, waar de Fransen in 1917 zo afgeslacht waren, om 09.00 uur trokken Duitse troepen op naar de rivier de Aisne en een uur later waren de eersten er over heen. In ´e´en klap was het geallieerde front over een lengte van 50 kilometer verdwenen. Dit was een instant succes van verpletterende impact en noch het Franse, noch het Duitse opperbevel was er eigenlijk op voorbereid. Tegen de tijd dat Duchˆene het bevel gaf om de bruggen over de Aisne op te blazen, waren die al twee uur in Duitse handen. Aan de Duitse kant ontstond ook verwarring: moest het offensief nu gestopt worden omdat men nu zeker Franse troepen uit het Britse deel van het front weg zou halen? Of moest men van deze gouden kans profiteren en doorgaan? Misschien was hier de kans om een strategische overwinning op de Fransen te behalen. Dit zorgde er voor dat de Duitsers op 28 mei niet veel verder oprukten.

12

Ludendorff kon echter de verlokking van de laatste mogelijkheid niet weerstaan en in de dagen die er op volgden bleef het Duitse offensief doorgaan. Op 29 mei viel F`ere-en-Tardenois, op de 30ste Soissons en op 31 mei bereikte het Duitse leger de Marne bij Chateau-Thierry. Geen wonder dat op de 28ste de Kaiser zelf met de Kronprinz en Ludendorff het front bezocht. De Duitse aanval op Reims, dat Ludendorff in wilde nemen, faalde echter compleet. In deze crisis reageerde P´etain snel. De drie divisies in reserve werden meteen ingezet op de flanken en zes andere divisies, een cavaleriekorps en veel zwaar en middelzwaar geschut werden naar het slagveld gedirigeerd. Die eerste reserve divisies werden meteen gesloopt. Ondanks de snelle Franse reactie veroorzaakte het Duitse offensief een ernstige crisis. P´etain vreesde dat de Duitsers wel eens door konden breken naar Parijs. Foch weigerde echter troepen weg te halen uit de Britse sector. Wel werden op 31 mei de eerste twee Amerikaanse divisies naar het front gestuurd om ingezet te worden. De beste divisie in het Franse leger, de Marokkaanse divisie, hield de weg van Soissons naar Parijs voor het bos van Villers-Cotterets. Desondanks stonden de Duitsers op dat punt slechts 70 kilometer van Parijs. Vanaf 1 juni nam Ludendorff Parijs als doel voor ogen. Maar de vaart was er uit bij de Duitse troepen. De Entente zette reserve troepen in en de Duitse infanterie werd vermoeid. Veel terreinwinst konden de Duitsers niet meer boeken. Hoewel er veel terreinwinst was geboekt, was Ludendorff niet van mening dat de voorwaarden waren geschapen om het laatste, beslissende offensief tegen de Engelsen te lanceren. En de offensieven waren ook aan het Duitse leger niet ongemerkt voorbijgegaan. Het grote aantal troepen dat men in maart had gehad was nu geslonken. Bovendien waren Duitse troepen bij Chateau-Thierry, toen zij bij de Marne aan kwamen, op Amerikaanse troepen gestuit. . . Ondanks deze feiten waagde Ludendorff een hernieuwde poging. Hij zette wat hij nog aan reserves had in en slaagde er in aan de westkant van de veroverde uitstulping terreinwinst te boeken, hoewel de Amerikanen er bij Chateau-

Thierry in slaagden een oversteek van de Marne te blokkeren. In de buurt van die plaats lag het bos van Belleau. Van 6 tot 26 juni was dit het toneel van een verbitterde slag tussen de Amerikaanse 2de Infanteriedivisie met toegevoegde bataljons mariniers en de Duitsers. Dit was de eerste maal dat de Amerikanen als een onafhankelijke strijdmacht zouden gaan vechten en aan de geallieerde kant hield iedereen gespannen zijn adem in. Zouden de Amerikanen het goed doen? Aan de Duitse kant dacht men dat de Amerikanen gemakkelijk onder de voet gelopen zouden kunnen worden. Maar de Amerikanen bleken vastbesloten het bos te houden en te hernemen, wat met een verschrikkelijke prijs aan levens lukte. Tussen 9 en 11 juni probeerden de Duitsers met een offensief van het 18de Leger het spoorwegknooppunt van Compiegne te veroveren. Maar dit maal hadden de Fransen een goed idee van wat er te gebeuren stond, want ene kapitein Painvin, cryptograaf van het Franse ‘cabinet noir’ van de Franse inlichtingendienst, was er in geslaagd de Duitse codes te breken. Generalissimo Foch stuurde dan ook meteen het Franse 10de leger van generaal Mangin, een beruchte ijzervreter, om de zaak recht te breien. Hoewel de Duitsers er in slaagden om door de eerste en tweede Franse verdedigingslinie heen te breken kwamen zij niet veel verder. Compiegne werd niet bereikt, zelfs niet de buitenwijken4 . Tussen 18 juni en 15 juli 1918 viel er een kalmte aan het front. Het Duitse offensief was uitgewoed zonder zijn strategische doelen en de overwinning bereikt te hebben. De Duitsers hadden zware verliezen geleden, met name onder de stoottroepen. En juist de verliezen onder deze elitetroepen konden niet gemakkelijk aangevuld worden omdat hiervoor een langdurige rekrutering en training van de soldaten nodig was. Hoewel de geallieerde legerleiding de politici inlichtte dat de Duitsers nu wel hun kruit verschoten hadden, verkeerde de burgerbevol4

In Vae Victis 24 (januari 1999) zat een spel over het offensief en de gevechten bij de rivier de Matz.

13

Laatste poging van de Duitsers: Marnesch¨ utze-Reims oftewel ‘Friedensturm’ king in een grote staat van angst en onzekerheid. Voor het eerst sinds 1914 vreesde men nu een aanval op Parijs zelf. In Parijs en omgeving werkten alleen al 450.000 arbeiders in de oorlogsindustrie, die dagelijks 60.000 granaten per dag produceerden, met materiaal voor de artillerie en de luchtmacht. In een poging het moreel van de burgerbevolking te treffen begonnen de Duitsers nu Parijs te bombarderen en zelfs te beschieten met een speciaal kanon, dat een bereik van 120 kilometer had. De eerste granaten explodeerden op 23 maart, rond zeven uur, bij de Gare de l’Est. Maar de psychologische effecten waar de Duitse legerleiding op hoopte vonden niet plaats. Ludendorff zelf was zich maar al te bewust van de situatie die ontstaan was; hij wist dat de tijd tegen hem begon te werken en dat hij zonder al te veel uitstel nog iets moest doen indien hij de oorlog in het voordeel van Duitsland wilde beslissen. Want Amerikaanse versterkingen

kwamen nu in grotere aantallen aan het front. Hoewel een Duitse overwinning nu onmogelijk was geworden, kon hij misschien met een laatste offensief een complete Duitse nederlaag voorkomen. Het doel van de Duitsers was de stad Reims. De Duitsers zouden hun laatste reserves en hun nog altijd krachtige artillerie inzetten om deze belangrijke gefortificeerde stad in te nemen. Ludendorff hoopte dat een verlies van Reims de geallieerden zou ontmoedigen en de Duitsers in staat zou stellen om vanuit een sterke positie onderhandelingen te beginnen (hetzelfde wat Ludendorff eigenlijk al met de hele operatie Michael had willen bereiken!). Binnen de Franse legerleiding was dit ook het tijdstip dat koppen rolden: de commandant van het 6de Leger, Duchˆene, werd op 10 juni 1918 van zijn post ontheven en vervangen door generaal Degoutte. Deze allerlaatste poging ging de geschiedenis

14

in als ‘Marnesch¨ utze-Reims’ of ‘Friedensturm’. Op 15 juli vielen 30 Duitse divisies aan. De Duitsers slaagden er in om terreinwinst te boeken en zowaar ten oosten van Chateau-Thierry de Marne over te steken. Maar dat was het dan ook. Reims, het doel van de aanval, werd niet veroverd en van een begin van onderhandelingen met de geallieerden was ook geen sprake. Al twee dagen na het begin van de aanval staakte Ludendorff zijn offensief. Nu waren de geallieerden aan de beurt. Al de dag nadat de Duitsers hun offensief afbliezen zag Foch eindelijk zijn kans schoon en op 18 juli begon hij aan zijn tegenoffensief. Dit werd door de Franse 6de en 10de Legers ingezet aan de westelijke flank van de uitstulping die door het Duitse offensief gevormd was. Het voornaamste doel van dit offensief was de achter het Duitse 7de Leger gelegen weg van Soissons naar Chateau-Thierry, die voor de bevoorrading van het Duitse front van groot belang was. Maar liefst 21 divisies (waaronder ´e´en Schotse en vier Amerikaanse) gingen op een front van 45 kilometer ‘over the top’, met ondersteuning van 2000 kanonnen en 500 tanks. De Duitsers werden door het offensief volledig verrast5 en de Fransen rukten op in de richting van la F`ereen-Tardenois, in het midden van de Duitse uitstulping. Hoewel Ludendorff probeerde de Franse opmars te stuiten door het 9de Duitse Leger in te zetten, bleef dit zonder resultaat. Op die 8ste juli moest Ludendorff eindelijk onder ogen zien dat hij een offensief tegen de Fransen was begonnen om hun reserves op te gebruiken, maar dat het enige effect was geweest dat hij zijn troepen opgebruikt had6 en de Franse reserves groter waren dan hij gedacht had. Hij vroeg generaal-majoor von Lossberg om advies, maar diens advies (terugtrekken tot aan de Aisne en Vesle) werd door Ludendorff genegeerd. Pas op 26 juli, toen von Lossberg steun van von Hin5

Omdat het Duitse opperbevel verwachtte het offensief voort te kunnen zetten had men de aanwezige troepen verboden zich in te graven of andere defensieve posities aan te leggen! 6 Van maart tot juli had het Duitse leger 900.000 man verloren.

denburg had gekregen gaf Ludendorff toe. De Duitsers trokken zich terug en namen posities in waarmee ze alle terreinwinst van operatie Bl¨ ucher opgaven. Het ‘Vredesoffensief’ was op niets uitgelopen en er was geen manier meer waarop Duitsland de oorlog nog zou kunnen winnen. In de maanden die volgden zouden verschillende geallieerde offensieven de Duitsers tot in Belgi¨e terugdrijven en op 11 november 1918 vroeg Duitsland om een wapenstilstand. Het spel Hexasim, de uitgever van ‘Friedensturm 1918’, is een recente verschijning aan het front van uitgevers van wargames. Als nieuweling zullen zij op de grognards indruk moeten maken met de kwaliteit van hun uitgave. Eens kijken wat het resultaat van hun inspanningen geweest is. Om te beginnen moet gemeld worden dat het spel in een stevige fraaie glanzende doos zit met een loopgraafkaart als achtergrond en verschillende foto’s uit de Eerste Wereldoorlog als versiering. Dus de eerste indruk is goed. De kaart De kaart toont het slagveld van Clermont in het westen tot Chalons-sur-Marne in het oosten en van Ham in het noorden tot Parijs in het zuiden en ziet er fraai uit. De verschillende terreintypen zijn duidelijk te herkennen en het geheel oogt een beetje als een grote luchtfoto uit die tijd, met name in de gebieden van de loopgraafstellingen. Daarnaast zijn met symbolen hokjes aangegeven die overwinningpunten voor de Duitse speler opleveren7 , wegen, spoorwegen en forten. Maar misschien is de kaart wel iets te fraai. Want het is duidelijk dat de esthetiek van de kaart prevaleert boven de functionaliteit ervan. Met andere woorden: de randen van de hexes zijn zeer licht aangegeven en zijn bij donkere stukken (zoals de in donkergroen gedrukte bossen) vrijwel niet te zien. In de lichtere stukken van de kaart moet je ook echt goed kijken om de hexes te zien. Bij spelen met slecht licht is 7

De locaties van die overwinningshexes dwingen de Duitse speler overigens een beetje historisch op te rukken als zijn offensief slaagt.

15

Gedeelte van de kaart: het gebied rond Reims dit echt een probleem. Dit is voor mij helaas een flink minpunt. Aan de rand is de kaart op verschillende punten versierd met verschillende tracks voor beurtvolgorde, de te gebruiken Franse doctrine en het weer. De counters De counters zijn duidelijk en functioneel. Hier en daar zijn ze ook mooi. De Fransen zijn in lichtblauw (het ‘bleu horizon’ van hun uniformen, wat verwacht je anders?), de Duitsers natuurlijk in Feldgrau, de Amerikanen in donkergroen (omdat khaki al voor de Britten was gereserveerd), de Britse divisies in het khaki en de Italiaanse divisies in geel (gut, waarom in geel? Deden ze het niet zo goed? Qua kwaliteit zijn ze in het spel tamelijk gemiddeld, dus dat kan de reden niet zijn). De eenheden zijn meestal divisies, maar er zijn bepaalde elite divisies die in counters voor brigades uiteenvallen. Deze zijn te herkennen aan de wat donkere variant van de basiskleur. Elk regiment heeft twee steps en

elke divisie twee of drie steps. Om de aard van de troepen aan te geven maken de divisiecounters gebruik van de bekende NATO symbolen en daarnaast worden er counters met afbeeldingen van kanonnen gebruikt voor de ondersteunende artillerie, bovenaanzichten van vliegtuigen voor luchteenheden en zijaanzichten van tanks voor tankeenheden. Binnen de artillerie zijn er twee soorten eenheden: legerkorps artillerie en leger artillerie. Beiden hebben speciale functies. Daarnaast zijn er ook een aantal counters om de toestand van eenheden weer te geven, doorbraken en natuurlijk voor random events, die in het advanced game gebruikt worden. Hoe het spel speelt Het spel bestaat uit een basic game en een advanced game. In deze recensie staat vooral de eerste centraal. Zoals bij al dit soort spellen bestaat ook dit spel uit meerdere beurten. De beurt begint met een Administratieve Fase. Deze fase begint met een Offensive Decla-

16

ration Phase: in deze fase kan de speler die het initiatief heeft verklaren dat hij een offensief begint door een of meerdere ‘army artillery units’ om te draaien naar hun ‘offensieve’ kant. Indien een speler een offensief begint dan duurt dat offensief ´e´en beurt. Die beurt bestaat dan wel uit drie operationele rondes (waarover zo meteen meer) in plaats van ´e´en operationele ronde in een normale beurt. Bovendien krijgen eenheden die aanvallen binnen het vuurbereik van een leger artillerie-eenheid een extra bonus bij gevechten. Dit wordt in de speciale regels voor scenario’s uitgewerkt. Dit wordt gevolgd door de Supply Phase. In deze fase controleren beide spelers of hun eenheden bevoorraad worden door hun respectievelijke hoofdkwartieren. Vanuit die laatsten moet dan een supply path naar een supply source, die meestal aan de rand van de kaart ligt, getrokken worden. Indien een hoofdkwartier in supply is, liggen alle eenheden die zich binnen een straal van 15 hokjes van het hoofdkwartier bevinden ook in supply. Vijandelijke zones of control kunnen een supply path onderbreken, tenzij er een eigen eenheid op de plaats van onderbreking ligt. Evenmin strekt een supply line zich over het eerste hokje voorbij een rivier uit, tenzij er een brug ligt. Een eenheid die out of supply is mag niet aanvallen en heeft ongunstige modifiers als hij aangevallen wordt; verder mag de eenheid alleen bewegen indien dat beweging is om terug in supply te komen. Wanneer een eenheid een beurt out of supply begint (wanneer hij dus de voorafgaande beurt out of supply was) dan wordt de eenheid vernietigd wanneer hij niet terug binnen het bereik van een eigen hoofdkwartier kan bewegen. Ondersteunende eenheden (artillerie en tanks) worden meteen vernietigd zodra zij out of supply zijn. Dan volgt de eerste operationele sequence. Om te beginnen gooit de speler die het initiatief heeft twee dobbelstenen om het weer in deze sequence te bepalen. Morning fog en overcast verhinderen activiteit van vliegtuigen en bij morning fog heeft de speler die het initiatief heeft een hit point minder bij zijn verliezen in zijn gevechts- en exploitatie fases.

Vervolgens kan de speler met het initiatief al zijn eenheden bewegen. Dat gaat net als in alle andere wargames, tot aan de limiet van het aantal bewegingspunten van de eenheid. Wat overigens een beweging ook kost, een eenheid mag altijd een minimum van ´e´en hokje bewegen, zo lang hij niet van een zone of control naar een andere beweegt of een zone of control verlaat zonder afgelost te worden door een andere eigen eenheid. In het advanced game bestaan naast de normale beweging ook de mogelijkheden van bewegingen per spoor en strategische bewegingen. Beiden kosten de inzet van transport points. Bewegingen over spoorwegen vormen een deel van strategische bewegingen. De eenheden in het spel hebben sluitende zones of control; met andere woorden, wanneer een eenheid de vijandelijke zone of control binnenloopt stopt hij met bewegen. Eenheden mogen nooit van zone of control naar zone of control bewegen en een eenheid mag alleen een zone of control verlaten wanneer hij door een andere eigen eenheid wordt afgelost. Dat gebeurt door een andere eigen eenheid in het hokje van de af te lossen eenheid te plaatsen en de af te lossen eenheid terug te trekken. Maar dat moet dan wel direct gebeuren zodra de aflossende eenheid in het hokje komt, want anders mag het niet. Wanneer eenheden zich in een vijandelijke zone of control bevinden en de beurt niet bewogen (of gevochten) hebben kunnen zij gemarkeerd worden met disengagement markers. Tenslotte mag de speler die aan de beurt is aan het einde van zijn bewegingsfase troepen in reserve plaatsen. Hiervoor moeten die eenheden op volle sterkte zijn, niet hebben bewogen en binnen bombardementsbereik van een eigen leger artillerie-eenheid in offensieve modus zijn (dat betekent dus dat je alleen eenheden in reserve kunt plaatsen in beurten dat er een offensief gelanceerd wordt!) Eenheden in reserve kunnen bewegen in de exploitatie fase met twee extra bewegingspunten. Ondersteunende eenheden (lees: artillerie) mogen nooit een vijandelijke zone of control binnengaan en als een artillerie-eenheid zich naast een vijandelijke eenheid bevindt wordt de artillerie meteen vernietigd (dus ook wan-

17

Franse uniformen: Colonel of rifles (links) en Engineer corporal neer een vijandelijke eenheid naast de eigen artillerie-eenheid beweegt). Leger artillerie die in offensieve modus is, mag aan het einde van elke exploitatie fase een hokje bewegen en twee hokjes wanneer zij langs weg of spoorlijn bewegen. Dan komen de gevechten waarin eenheden die aan de beurt zijn naburige vijandelijke eenheden aan kunnen vallen. Aanvallen is overigens niet verplicht. Aanvallen worden in de volgende volgorde uitgevoerd: 1. De speler die aan de beurt is wijst de aan-

vallende eenheden en hun doelen aan. 2. De aanvaller geeft aan welke artillerieeenheden gebruikt zullen worden om de aanval te ondersteunen. 3. De verdediger geeft aan welke van zijn artillerie-eenheden de verdedigende eenheden zullen ondersteunen en welke contrabatterijvuur zullen geven. 4. De aanvaller geeft nu aan welke van zijn artillerie-eenheden contra-batterijvuur zullen geven. 5. De resultaten van de bombardementen worden bepaald, eerst bij de aanvaller, dan bij de verdediger. 6. Dan bepalen zowel aanvaller als verdediger welke eenheden de aanval leiden (hun troep kwaliteit wordt in het gevecht gebruikt net als bij de ‘Operational Combat Series’ van de Gamers). 7. Dan wordt de verhouding tussen aanvaller en verdediger bepaald. 8. Er wordt gegooid op de combat results table. 9. De verdediger test zijn tactische co¨ordinatie en dan doet de aanvaller hetzelfde. 10. Tenslotte zetten eerst de verdediger en vervolgens de aanvaller hun hits om in step losses of terugtrekken, waarbij ze rekening houden met de resultaten van hun tactische co¨ordinatie worpen. Opvallend (maar geenszins verrassend) in deze volgorde is de rol die de artillerie speelt. Allereerst geeft de aanvaller aan welke artillerieeenheden gebruikt zullen worden om de aanval te ondersteunen. Er is geen limiet op de aantallen artillerie-eenheden die een aanval mogen ondersteunen. Dat doet de verdedigende speler hetzelfde, waarbij de verdedigende speler ook zijn legerkorps artillerie-eenheden op counterbattery fire kan zetten. Dat is belangrijk omdat de aanvallende speler minstens evenveel eenheden in ‘bombardment mode’ moet hebben als de verdediger in ‘counterbattery mode’ heeft. Leger artillerie-eenheden tellen hierbij als twee korps artillerie-eenheden. Onder wat er over is mag de aanvaller eenheden in ‘counterbattery mode’ plaatsen. De

18

sterkte van eenheden in ‘counterbattery mode’ wordt van de totale bombardementssterkte afgetrokken. Dat levert dan een eindsterkte op waarmee op de bombardment table gegooid wordt plus natuurlijk nog een aantal modificators. Het resultaat hiervan is een aantal hit points, die gebruikt worden om verliezen toe te kennen of terugtrekken te forceren. De resultaten worden meteen toegepast, nog voor de eigenlijke gevechten uitgewerkt worden. Hierop volgt een vergelijking van de kwaliteit van het moreel van de leidende eenheid bij de aanvallers en verdedigers. Deze vergelijking wordt verderop in het proces van het vechten gebruikt om het moreel differentieel van de spelers vast te stellen. Een detail is wel dat de eenheid die door de aanvaller geselecteerd wordt om de aanval te leiden tenminste een moreel van vier moet hebben en niet gedesorganiseerd mag zijn. Als aan deze voorwaarden niet wordt voldaan gaat de aanval niet door. Net als bij de ‘Operational Combat Series’ lijdt de leidende eenheid het eerste verlies, waarbij er twee uitzonderingen zijn: 1) een aanvallende eenheid leidt het eerste verlies voor een verdedigende eenheid en 2) de Duitse speler kan ervoor kiezen om een van zijn eenheden stoottroepen op te offeren in plaats van de leidende eenheid. Vervolgens wordt de verhouding in punten tussen aanvaller en verdediger bepaald door aanvals- en verdedigingswaarden met elkaar te vergelijken. Dit resultaat wordt dan gemodificeerd (vooral door de effecten van de verschillende typen terrein). Dan beslist de dobbelsteen over het resultaat van de gevechten. Deze procedures zijn tamelijk standaard, net als in veel andere wargames. Maar dit spel voegt daar weer twee variaties aan toe: Allereerst wordt de tactische co¨ordinatie bepaald. Beide spelers gooien een dobbelsteen en controleren elk de modificatoren daarop van aanvaller en verdediger. Is het resultaat een 6, dan is er sprake van perfecte co¨ordinatie, bij een drie tot vijf is er sprake van gedeeltelijke co¨ordinatie en bij een ´e´en of twee is er geen co¨ordinatie. Is dat laatste het geval, dan moet

de speler opnieuw een dobbelsteen gooien om te zien welke rampspoed zijn troepen getroffen heeft. De tactische co¨ordinatie heeft effecten op terugtrekken en advances after combat. Wanneer het helemaal fout gaat (de worp van ´e´en of twee) dan kunnen er resultaten optreden als misverstanden tot complete paniek. Tenslotte worden de gevechtsresultaten toegepast. Deze worden uitgedeeld in zogenaamde hit points. Deze kunnen geconverteerd worden in step losses, disorganisaties en (als resultaat van tactische co¨ordinatie worpen) terugtochten. Met deze laatsten kunnen dan verliezen in hit points voor een deel gecompenseerd worden. Advance after combat is evenmin automatisch. Ook dat is afhankelijk van de worp op de tactische co¨ordinatie tabel. Alleen eenheden die op volle sterkte zijn en niet gedesorganiseerd zijn mogen eventueel een advance after combat uitvoeren. Desorganisatie is al eens genoemd. Een eenheid die gedesorganiseerd is heeft een halve bewegingswaarde, mag niet aanvallen en advance after combat en exploitatie is uitgesloten. In combat worden disorganisaties op individuele eenheden toegepast, bij terugtochten, disengagements en geforceerde marsen gelden de disorganisaties voor een hele stapel. Wanneer alle gevechten uitgevochten zijn, kan de speler die aan de beurt is proberen eenheden die zich in een vijandelijke zone of control bevinden te laten disengagen. Dit kan alleen aan het eind van de gevechtsfase. Alleen eenheden die aan het eind van de bewegingsfase een disengagement marker kregen, mogen ook proberen te disengagen. Zoals boven vermeld mogen eenheden die willen disengagen in de gevechtsfase niet deelnemen aan gevechten. Om te disengagen gooit de speler die dat wil een dobbelsteen op de disengagement table met verschillende modifiers voor onder andere de kwaliteit van de eenheid. Dat resulteert in een aantal hokjes dat teruggetrokken kan worden. Meestal gebeurt dat door de eigen speler, maar als je een ´e´en of twee gooit dan bepaalt de tegenstander hoe de eenheid zich terugtrekt. Als resultaat van gevechten kunnen sommige eenheden een exploitatie marker krijgen. Alleen

19

eenheden die op volle sterkte zijn en niet gedesorganiseerd zijn, kunnen een exploitatie marker krijgen. Eenheden met een reserve en exploitation marker kunnen in de exploitation phase bewegen en aanvallen. De exploitation phase begint met exploitation attacks met exploiting eenheden die grenzen aan vijandelijke eenheden; vervolgens kunnen eenheden die exploiteren en eenheden in reserve bewegen en tenslotte worden de markers aangepast (dit laatste wordt door beide spelers gedaan). Aanvallen die door exploiterende eenheden worden gedaan kunnen niet opnieuw exploitaties opleveren en er mag (counterbattery fire uitgezonderd) geen artilleriesteun ingezet worden. Dat is dan de operational sequence. Indien een speler een offensief verklaard heeft, volgen er zo nog twee van deze sequences. . . Het zal de lezer duidelijk zijn dat een Eerste Wereldoorlog offensief in dit spel tamelijk verwoestend kan zijn. Er is al gememoreerd dat de Duitse speler over stoottroepen beschikt. Een eenheid stoottroepen kan de eenheid met wie hij gestapeld is een aantal voordelen opleveren: zo kan een eenheid met stoottroepen bij advance after combat van zone of control naar zone of control bewegen. Stoottroepen geven ook een bonus bij de aanval en kunnen gebruikt worden om verliezen op te vangen. Waar de Duitsers beschikken over stoottroepen kunnen de geallieerden tanks inzetten. Dezen tellen als een eenheid zonder zone of control. Bovendien geven tanks een column shift in de aanval (met een limiet van een tank per aanval!) en vangen ze de eerste hit points op tot hun protection rating. Tanks kunnen echter niet over een rivier, helling of in een stad aanvallen. De Duitsers kunnen ook over tanks beschikken, die dezelfde combat shifts opleveren als geallieerde tanks, maar Duitse tanks hebben geen bewegingswaarde en aan het eind van het gevecht worden de tanks van de kaart verwijderd. Ze kunnen een hit point opvangen, op dezelfde manier als geallieerde tanks.

Het palet van vechtende eenheden wordt voltooid door vliegtuigen. Deze bevinden zich altijd bij bevriende hoofdkwartieren en kunnen vijf typen missies uitvoeren: 1. Interception: een speler kan ´e´en van zijn luchteenheden naar een hokje bewegen waar een vijandelijke luchteenheid is. Beide eenheden verdwijnen dan van de kaart om de volgende beurt weer terug te keren bij ´e´en van de respectievelijke hoofdkwartieren. 2. Interdiction: de luchteenheid kan op een hokje binnen haar bereik gelegd worden om een extra kost van een movement point op te leggen en een vijandelijke stack die door een een hokje met interdictie terugtrekt, lijdt een extra step loss verlies. 3. Observation: levert een column shift van ´e´en op bij bombardementen en een modifier op de tactische co¨ordinatie rol. 4. Bombing: eenheden kunnen een hokje bombarderen zo lang er in dat hokje een ander vliegtuig met observatie missie ligt. De resultaten worden bepaald op de bombardment tabel. 5. Rebasing: tenslotte kunnen eenheden overgeplaatst worden naar andere hoofdkwartieren. Dit zijn de basisregels. In de Advanced Rules komen er nog de nodige bijzonderheden bij: regels voor strategische bewegingen (deze vinden plaats aan het eind van de exploitation phase), regels voor random events, het herbouwen van vernietigde divisies en regimenten, de verandering van geallieerde doctrine (van Foch doctrine naar Petain doctrine). Deze verandering van doctrine, die een verdediging in de diepte mogelijk maakt, geldt alleen voor de Franse eenheden en wordt bepaald door het voorkomen van bepaalde random events. Deze regels maken het spel iets gecompliceerder, maar voegen veel toe aan het realisme van het spel. Wat scenario’s betreft zijn er vier basic game scenario’s, drie over de Duitse aanvallen en ´e´en over een Franse tegenaanval en een advanced game/campaign game scenario waarmee het he-

20

den, waarin het boardwargamen tot een heel kleine niche geworden is, er toch nog mensen opstaan die nieuwe uitgeverijen beginnen en spellen op de kaart kunnen zetten waar producten uit de ‘gloriedagen’ van S.P.I. niet aan kunnen tippen. Ik kan alleen maar afsluiten met de mededeling dat ik mijn hoed voor ze afneem. Voeg daar nog aan toe dat ‘Marne 1918’ een solide spel is, dat goed in elkaar steekt en een duidelijk beeld schetst van de gebeurtenissen aan deze sector van het westelijke front in 1918, en je hebt een geheel dat de moeite waard is (vooral wanneer je goede belichting voor de kaart hebt). Misschien is het tegenwoordig allemaal toch nog niet zo slecht als oude grognards als ik wel nog eens lopen te mopperen. . . Frank van den Bergh

Duitse uniformen: Infantryman

Stormtrooper (links) en

le palet van offensief en tegenoffensief geschetst kan worden.

Bronnen – Corelli Barnett, The Swordbearers, New York, 1964. – Anthony Clayton, Paths of Glory. The French Army 1914-1918, London, 2003 – Paul Gaujac, Les G´en´eraux de la Victoire, Parijs, 2007 (twee delen) – Liddell Hart, History of the First World War, London, 1972 – Richard Holmes, Fatal Avenue, a traveller’s history of Northern France and Flanders, 1346-1945, London, Pimlico, 1993. – Tijdschrift: 14-18 De Eerste Wereldoorlog, nummers 53 en 61

Conclusies Hoewel er een paar kleine aanmerkingen te maken zijn, komt dit spel over als een solide geheel. De regels zijn duidelijk, hoewel er errata gepubliceerd zijn (zie: www.grognard.com/ errata1/marne1918.txt). Daar ik regelversie 1.2 heb moeten deze errata wel meegenomen worden. Maar het aantal errata is niet groot, wat een teken is dat de ontwikkelaars hun werk goed gedaan hebben. Voor een oude grognard als uw auteur is het een bijzonder opbeurend teken dat in deze tij-

21

Uitnodiging Lustrum Spelgroep Phoenix Op 16 december jongstleden was het vijf jaar geleden dat de eerste spelavond werd gehouden door Spelgroep Phoenix en op 22 mei 2009 bestaat de Stichting vijf jaar. We willen dit feit delen met de spellengemeenschap en bij deze dan ook een uitnodiging om het lustrum met ons te vieren. In het bijzonder willen we jullie uitnodigen voor De Grote Lustrumspeldag van 30 mei 2009, maar tijdens het lustrum zijn er verschillende leuke activiteiten, waarbij eenieder welkom is. Hieronder een opsomming: Op 27 december is de opening van het lustrum met een speldag. Van 12.00-24.00 kan er worden gespeeld in Buurtcentrum ’t Spoortje te Leiden. Die dag introduceren we de ‘Spelladder’. Met een hoop plussen en minnen, balancerend op eenzame hoogte, zal blijk worden gegeven van ludieke speelkunst met mooie prijzen in het vooruitzicht. Op 25 januari wordt de handelsgeest op de proef gesteld in Mega-Civilization. Van 10.0024.00 worden in Buurtcentrum ’t Spoortje te Leiden op een speelbord dat loopt van Engeland tot de Filippijnen beschavingen ontwikkeld en verbonden gesloten. Ramp en tegenspoed breken beschavingen weer af, maar ontwikkeling kan weerbaar maken. Er is plaats voor 20 handelaren en het spel wordt gestuurd door een spelleider, met klok. Op 7 maart is er een speldag van 12.00-24.00 in Buurtcentrum ’t Spoortje te Leiden. Naast de bekende stapels spellen, waar iedereen mee mag spelen, organiseren we een spel voor aankomend wereldleiders. In Diplomacy en Colonial Diplomacy nemen de grootmachten het tegen elkaar op in Risk voor de grote jongens. Nederlandse topdiplomaten zijn jarenlang met dit spelsysteem opgeleid! Op 4 april wordt een beroep gedaan op het James Bond-instinct. Er zwerven grote staatsgeheimen door Leiden die in het bezit zijn gekomen van het enfant terrible van de geheime diensten: Mr X. Voordat hij het land uit verdwijnt, zullen deze geheimen achterhaald moe-

ten worden. Live Scotland Yard start om 13.00 met een samenkomst van de medewerkers van de inlichtingendiensten aan de voet van De Burcht in Leiden, van waaruit er in teams wordt geopereerd om Mr X te achterhalen. Uw codewoord: Phoenixia. De dag wordt afgerond met een gezellig samenzijn van de speurneuzen. Op 30 april laten we heel Voorschoten weten dat we er zijn. Vanaf 6.00 tot 17.00 wordt het centrum van Voorschoten onveilig gemaakt met de Koninginnedag-spelmarathon. Op 5 mei doen we datzelfde in Oegstgeest met de Bevrijdingsdag-spelmarathon. Op 30 mei sluiten we de lustrumperiode af met De Grote Lustrumspeldag. Van 12.0024.00 kan er in ’t Spoortje, Leiden met stapels spellen worden gespeeld. Tevens zijn er leuke prijzen in het waanzinnig tweepersoonsspellentoernooi. U allen is uitgenodigd! En weet dat dit slechts een beknopt overzicht is van wat er te wachten staat. Dus houdt www. spelgroepphoenix.nl in de gaten.

22

Met speelse groet, Stichting Spelgroep Phoenix, Armand Servaes

CA

S BE

I LL

SU

CETERO CENSEO LUDENDUM ESSE

Notulen Algemene Ledenvergadering Vergadering nummer: 2008/ALV/2 Datum: 2 november 2008 Tijden: 15:00 – 16:00

Aanwezig: 19 leden Machtiging: 5 machtigingen aan 3 personen Voorzitter: Bas Kokke Notulist: Remco van Vugt Waar: Caf´e de Fiets (Grotestraat 8, Nijmegen) Behandelde Agendapunten 1. Opening 2. Vaststellen aantal aanwezige stemmen 3. Vaststellen definitieve agenda 4. Verandering van locatie 5. Contributie 6. Mededelingen van het bestuur 7. Rondvraag 8. Sluiting 1. Opening Bas opent de vergadering om 15:00 uur. 2. Vaststellen aantal aanwezige stemmen Bij de opening zijn er 19 aanwezige leden en vijf geldige machtigingen, dus in totaal 24 stemmen. 3. Vaststellen definitieve agenda • Er zijn geen agendapunten ingebracht door leden. Het bestuur zelf heeft nog wel een extra agendapunt: de bestuurssamenstelling in 2009. • De overige definitieve agenda is dus zoals gepubliceerd in de Nieuwsbrief van september 2008, jaargang 20 nummer 4 aangevuld met een mededeling van het bestuur.

4. Verandering van locatie Caf´e De Fiets is begin dit jaar van eigenaar gewisseld. Sindsdien is het vertrouwen van het bestuur in het voortbestaan van het caf´e verdwenen. Onder andere al het oude personeel is vertrokken, het bestuur merkt niets van onderhoud aan de locatie en er is geen vertrouwensrelatie met de nieuwe eigenaars. Uit voorzorg zijn enige tijd geleden de onvervangbare spellen weggehaald uit de kast en bij het bestuur in bewaring gegeven. Met dank aan Rob heeft het bestuur een alternatieve locatie gevonden: het Billard Paleis aan de Bloemerstraat in Nijmegen. Deze gelegenheid beschikt over een aparte ruimte waar Casus Belli op de zondagen gebruik van kan maken. Deze ruimte is groter dan de bovenzaal van Caf´e de Fiets, goed verlicht en er zijn ruim voldoende tafels aanwezig. Daarnaast is er ruimte voor de kast. Het Billard Paleis is nu alleen tijdens het voetbalseizoen op de zondag open, maar als de Vereniging besluit te verhuizen wil men wel standaard op de zondag open zijn tijdens onze speeltijden (van 14:00 tot 22:00 uur). Het bestuur is positief over de locatie en de gesprekken die met de eigenaar en bedrijfsleider gevoerd zijn. De verhuizing heeft wel een mogelijke financi¨ele consequentie. In beginsel kan Casus Belli gratis over de ruimte beschikken maar het Billard Paleis wil geen structureel verlies draaien op het openhouden van de gelegenheid op de zondag. Bij een structureel achterblijvende omzet kan dit een bijdrage van 10 tot 20 euro per zondag betekenen. Voordat het zover is zal het Billard Paleis dit tijdig communiceren met de

23

Vereniging. Daarnaast zal er zeker de eerste maanden geen bijdrage gevraagd worden. • Marc geeft aan dat hij en Andr´e een keer het Billard Paleis zijn wezen bezichtigen en beamen de geschiktheid voor de Vereniging. • Marcel vraagt het bestuur of er zicht is op de hoeveelheid omzet die het Billard Paleis verwacht te maken op een zondag en of dit misschien af te kopen valt? Het bestuur geeft aan dat er geen zicht is op de verwachte omzet. Het bestuur heeft bij de gesprekken met het Billard Paleis wel aangegeven dat wij maximaal 10 tot 15 mensen op een zondag binnen kunnen brengen. Op basis daarvan heeft de eigenaar de hoogte van de eventuele bijdrage genoemd. Marcel blijft bezorgd over het financi¨ele plaatje omdat het bestuur geen harde afspraken heeft kunnen maken. Hij wil liever duidelijkheid en zekerheid dan goedkoop. Het bestuur geeft aan dat zij pas ruimte ziet voor onderhandelingen als het Billard Paleis daadwerkelijk geld gaat vragen. • Rob verwacht dat de noodzaak van een financi¨ele bijdrage van de Vereniging wel losloopt gezien onze omzet in Caf´e De Fiets. We zullen het vertrouwen moeten winnen van de eigenaar. • Marleen vraagt per wanneer Casus Belli naar deze locatie zou kunnen verhuizen. De ruimte wordt op dit moment verbouwd, deze verbouwing zal begin november afgerond worden. Daarna kunnen wij direct verhuizen. • Berry vraagt naar het rookbeleid van het Billard Paleis. In Caf´e De Fiets mag nu in het weekend en doordeweeks na 20:00 uur gerookt worden. In het Billard Paleis mag nu niet gerookt worden. Zij zijn een aparte rookruimte aan het maken. • Berry geeft verder aan dat het personeel van Caf´e De Fiets voor het merendeel niet meer ge¨ınteresseerd lijkt in klanten. Er zijn problemen met het bijhouden van de dranklijst. Meer leden hebben hier last van. • Frank vraagt zich af hoe het staat met het

volume van de muziek. De muziek draait op de achtergrond: in het grootste gedeelte van de ruimte wordt gebiljart. • De leden vragen het bestuur om meer duidelijkheid te krijgen over de volgende zaken: ◦ de frequenties van afhuur van deze ruimte door derden op de zondag (zolang het minder dan 1 maal in de twee maanden is, is het geen probleem voor de leden); ◦ de kans op sluiting van de locatie tijdens de zomervakantie periode; ◦ evaluatie in maart van de openingsdata van het Billard Paleis buiten het voetbalseizoen en de eventuele financi¨ele bijdrage. • Via handopsteking wordt met 23 stemmen voor en 1 onthouding het voorstel tot verhuizen naar het Billard Paleis aangenomen. • De exacte datum van verhuizing wordt overgelaten aan het bestuur. 5. Contributie • Bij het elektronisch maken van de Nieuwsbrief is op de ALV van 2007 vastgelegd dat er een herziening van de contributie zou komen in verband met de relatief grote druk die het vermenigvuldigen en verspreiden van de Nieuwsbrief legt op de begroting van de Vereniging. Vanwege de beperkte periode dat de Nieuwsbrief in elektronische vorm uitkwam in 2007 en de onzekerheden over het voortbestaan van Caf´e De Fiets is deze herziening pas voor 2009 aan de orde. • De Nieuwsbrief kost de Vereniging tussen de 5 en 7 euro per lid per jaar. • Het voorstel van het bestuur is om de contributie te verlagen van 20 euro naar 15 euro per jaar. Het gezinslidmaatschap komt te vervallen. Donateurs betalen dan (minimaal) e 11,75. De Vereniging heeft momenteel naast de lopende rekening meer dan een jaar contributie-inkomsten op een spaarrekening staan. Ook als Casus Belli dit gespaarde vermogen laat zakken tot ongeveer e 500,- zal de Vereniging volgend jaar niet in financi¨ele problemen komen

24

ook al wordt er een bijdrage gevraagd door het Billard Paleis. • De contributie is voor het laatst gewijzigd in 2001: met de invoering van de euro is de contributie opgetrokken naar e 20,-. • Richard geeft aan dat je tegenwoordig niet veel spellen meer kunt kopen voor e 500,en vindt een hoger eigen vermogen geen slecht idee. • Marcel en Marc geven aan dat de contributie verlaging van 5 euro geen verschil zal maken voor mensen om wel of geen lid te worden. Via handopsteking wordt het voorstel tot verlaging van de contributie met 10 stemmen voor, 5 onthoudingen en 9 tegenstemmen aangenomen.

De vergadering wordt om 16:00 uur gesloten.

6. Mededelingen van het bestuur • Bij de reguliere ALV van 2009 treden Niek, Bas en Jennifer af als bestuurslid. Geen van hen zal herverkiesbaar zijn. Het bestuur doet een dringende oproep aan de leden om zich kandidaat te stellen voor het bestuur. Hoewel het bestuur statutair uit drie personen mag bestaan leert de ervaring dat er eigenlijk vier nodig zijn. Remco stelt zich volgend jaar kandidaat als voorzitter. Er zijn dus nog minimaal drie andere kandidaten nodig. • De (vaste) taken van het bestuur bestaan uit een bestuursvergadering een maal per maand en eens in de vier weken verplichte aanwezigheid op de speellocatie. 7. Rondvraag • Frank wil weten of wij ons weer aan kunnen melden voor de gemeente gids. Vroeger stonden we hier nog in maar de laatste jaren niet meer. Het bestuur gaat hiernaar kijken. • Daarnaast vraagt Frank zich af of we behalve op de intromarkt van de RUN ook aanwezig kunnen en willen zijn op de jaarlijkse uitmarkt van Nijmegen. de kosten hiervan zijn onbekend. Ook hier gaat het bestuur naar kijken. 8. Sluiting

25

Amber – Shock of Chaos Sessie 9 Na de ninja-aanval is de bewaking van de ambassade nogal uitgedund, dus Torrik probeert het aantal Amber-soldaten weer op peil te krijgen door nieuwe soldaten uit Amber te halen en door het ‘vinden’ van een fort met soldaten niet al te ver van Vuurpoort. Dat gaat niet helemaal goed: er zijn nog steeds te weinig soldaten, bovendien zijn er een aantal verkleind. . . Dirxon heeft inmiddels een eigen handelsconsulaat, waarin hij onder andere een visrestaurant wil starten. Daarnaast begint hij zijn netwerk op te bouwen, zo vraagt hij Takako om hem in contact te brengen met de Hendrakes (vanwege Takako’s moeder Lintra Hendrake). Ondertussen hebben Matthew en de raven in een snelle schaduw weer vrijwel hun normale grootte teruggekregen, waarna ze naar Amber gaan. Matthew: Het volgende gesprek vindt plaats na de gebeurtenissen uit de negende sessie. Rense: I was not here: I did not say this. Flora: Ah, een mirage. Dan was ik er ook niet bij. Matthew: *zucht* Wat moet ik hiermee? Matthew, vergezeld door Rex en de negen raven, klopt op de deur bij de kwartieren van Flora in Amber. Rense (de dochter van Commodus) doet open. Rense: Hoi Matthew. Wat doe jij hier? Matthew: . . . Ik zou jou hetzelfde kunnen vragen; maar ik ben hier omdat mijn moeder het gevraagd heeft. Rense, Matthew en de dieren lopen de kamer binnen, waar Flora, met een glas wijn naast zich, zit te lezen. Terwijl Rex in een hoek gaat liggen en de raven bij hem in de buurt landen, kijkt Flora op van haar boek. Flora: Hoi. Wil je ook een glaasje wijn? Matthew: Bedankt, maar het is mij nog iets te vroeg daarvoor. Flora: O?! Flora gaat verder met lezen.

Rense: Je ziet er anders uit of je wel een glas drank kunt gebruiken. Er is iets anders, naar de kapper geweest? Flora kijkt weer op. Flora: O ja, Random wil je spreken. Matthew: Ah, bedankt. Wanneer precies? Nu, morgen, over een uur? Flora: Zo snel mogelijk. Rense: Hoe is het trouwens in de ambassade sinds het diner? Matthew: Sinds het diner? Was je er niet bij tijdens de ninja-aanval, dan? Flora: Jawel, ze is nu bekend als ‘Rense van het mes’. Matthew kijkt even verbaasd, en wendt zich dan tot Rense. Matthew: Goed, ik had het nog niet gevraagd. . . maar wat doe jij hier eigenlijk? Rense: O, ik ben gewoon wat aan het drinken met Flora. Maar wat zei jij ook alweer over je moeder? Matthew, op klaaglijke toon tegen Flora: Moeder. . . Rense: Goh, Flora, je had me niet verteld dat ik een broertje had. Heb ik nog meer broertjes? Flora: Ja, halfbroertjes. Rense, tegen Matthew: O, wie is jouw vader dan? Matthew: *zucht even* Heer Gramble van het huis Sawall. Rense: Goh, huis Sawall? Dat ken ik wel. Flora reageert ge¨ırriteerd. Matthew: Maar om op je vraag terug te komen: na de ninja-aanval waren er wat problemen met de Schaduw, en daarna was de begrafenis van Gramble II. O, en er is een Rebmaan om een consulaat op te zetten. Rense: O, eh, gecondoleerd. Flora is intussen een nieuwe fles wijn gaan pakken. Na Renses opmerking schenkt ze een nieuw glas voor zichzelf in, doet opnieuw ge¨ırriteerd, en neemt een slok. Matthew: Is er iets, moeder?

26

Flora: Neeh. Rense: Maar Matthew, je bent iets kleiner! Hoe komt dat eigenlijk? Matthew is inderdaad slechts 1 meter 60, terwijl hij normaal 1 meter 80 is. Matthew: Zoals ik zei, waren er wat problemen met de Schaduw. We *gebaart even naar Rex en de raven* zijn inmiddels weer bijna de oude, maar de begrafenis was. . . enigszins apart. Rense: Apart? Heb je daarom zwarte raven bij je? Wel erg toepasselijk op een begrafenis. Matthew: Nee, huisdieren mogen niet mee naar begrafenissen: de reden is dat ik slechts 20 centimeter groot was. De raven zijn Rex z’n nieuwe vrienden. Rense begint te giechelen. Matthew zucht. Matthew: Ik kan denk ik maar beter naar Random gaan. Enigszins jammer, eigenlijk: ik had Corwins cel nog willen bekijken. Flora: Dat is een heel ander onderwerp. Ze legt haar boek neer. Matthew: Nee, ik zit al een tijdje met het idee te spelen, en als de audi¨entie morgen was geweest, had ik vandaag er nog tijd voor gehad. Flora: Hmm. . . slecht idee. Als je niet eerst naar Koning Random gaat, eindig je in een cel daarnaast. Rense: En dan heeft Rex blindengeleidetraining nodig. Matthew: *zucht ge¨ırriteerd* Ik ga naar Random. (Tegen de raven:) Letten jullie op Rex? Munin: Sure thing, Chief. And if he gives you a hard time, just let us know and we’ll kick his ass! Rense: Gave vogels. Veel succes, broertje. Matthew knikt naar Munin en vertrekt, en Flora pakt haar boek weer op. Hugin vliegt na een korte aarzeling in haar richting en landt vlakbij haar. Na even naar haar boek gekeken te hebben, wendt hij zich tot haar. Hugin: Uh. . . Lady Flora, do you have any books you’d recommend? Flora: Ja, de drie overtreffende trappen van ornithologie en de wijze van verdediging. Hugin krast iets onduidelijks en vliegt weg.

Robert met medewerking van Rense en Andr´e Sr

Brief aan Vialle door Takako To: Queen Vialle of Amber From: Takako of Amber Subject: Detailed report on the Courts of Chaos Your Majesty, You have impressed upon me the need for detailed reports, and I am ashamed to admit that I have been negligent in that regard. My father taught me the importance of information for a military commander. You may not be a military commander, but I should have realized earlier that your need for information is the same. I hope I can correct my mistake at least partially with this letter. As for the rest, I promise I will contact you once per Chaos day from now on, to pass any new information I may have learned. May the Unicorm bless you and protect you, Yours truly, – Takako

I have ordered the information in this letter by topic rather than just chronologically. You may be aware of part of this information from other sources, but since I do not know which part that is, I will try to be as complete as possible. If you need more information, I could come to Amber to answer your questions personally if you wish. Attack on the Embassy My father has probably told you that the Embassy has been attacked, early this morning (red/orange sky I think it was), Chaos time. Many fanatical ‘ninja’s’ (Chaos soldiers in black) attacked on both the front and the back of the Embassy ‘building’. We, our Amber soldiers and the Chaos soldiers assigned to the Embassy managed to repel the attack. At least

27

some of our Chaosian contacts also fought with us, from my position I could only see Comyn in his Chaos form (a red dragon), who was using the Logrus to fight a Logrus user (the leader of the attack) outside. The good thing is that we fought alongside the Chaos soldiers and this has created a feeling of mutual respect and unity. The downside is that we lost a lot of people (both Amber and Chaos soldiers). In case of our Amber soldiers, the losses were partly due to hangovers because of the night before (the dinner, see next section). Another part was due to our post at Fire Gate, which was wiped out. Later today I got confirmation from Comyn that the attack was staged by the ‘Fans of the Mourning Serpent’, led by someone called ‘Victor’. Unfortunately, the leader escaped. Furthermore, Comyn could tell us that Victor is trying to get his hands on Dworkin! We have had some trouble with those ‘Fans’ before, a few days ago Comyn caught eight of them because they were somehow manipulating the shadows of the Embassy. Four of them escaped, the other four had the same name: Victor. When Comyn tried to question them (psychically), he only got the fact that they were ‘Fans’, before they all suddenly died. The Embassy was not the only place to be attacked: at the same time there were attacks on the Thelbane, the Cathedral of the Serpent and the Ways of Sawall. Dinner The evening before the attack Alexander organised a dinner. He invited us all, including our soldiers. Torrik allowed only half of them to take part. And a very strange dinner it was: it started with a drink that you had to get from a kind of cloud. It was very potent so I drank very little. And the rest of the evening I mainly walked around with something in my hand without actually eating from it. I can’t imagine this dinner is the norm in the Courts: sqeezing food from living monkeys, gutting strange-looking black fish and so on. Our soldiers got food and drinks that looked much more normal. We did find out the

Chaos forms of most of our Chaosian hosts (Auralis was not present): Comyn becomes a red dragon, Alexander looks like a bigger version of himself and Commodus turns into a swarm of large wasps. And it became clear that Commodus has a young daughter called Rense. I suspect this dinner was a kind of setup/test/trap, whatever. The Chaosians acted like it was normal, having those kinds of food, but I think it is not a standard dinner. The only dinner I can compare it to is the one I just had with my mother, and that was almost like in Amber (some of the colors were different). The dinner may indeed have been the creation of a warped mind: just after the attack the next morning Alexander went crazy and was taken away by Mandor and two other men. Mandor mentioned something about ‘back to the asylum’ and promised a replacement, but that may take a while. The Rebma consulate and Dirxon As you know by now, Rebma has established a presence in the Courts. Today, after the attack, Mandor came in with Dirxon. Dirxon introduced himself, said that ‘they outside’ had directed him here and told us he was sent here by his Queen to set up a trading consulate. And could he do that here? I could hardly refuse him (apparently the Chaosians consider Rebmans and Amberites more of the same, so they dumped Dirxon with us). Then Dirxon asked about the possibility of a separate entrance and so on, so I introduced him to Comyn. They then started talking about a separate part of the Ways for the consulate and a seafood restaurant. Later that day Dirxon and I talked about the attack of the ‘ninja’s’. Dirxon was clearly after information, but that is all I told him. I know he has talked with Commodus, too (and Comyn of course), and he may have talked to Michael and Torrik (I think Matthew was elsewhere at that point). He must have, considering that you said you got our plans from the RSS! We have to be very careful with that Dirxon. He has this way of starting a friendly conversation and putting you at ease, and before you

28

Koningin Vialle van Amber (door Boris Sirbey) know it you tell him more than you intended. . . which put me on my guard almost immediately. I will warn the others against him, apparently at least one of them chatted too much, already! Chaos protocol I am learning a lot about Chaos protocols. I guess I have to, because King Swayvill made it very clear he doesn’t want any diplomatic incidents from me anymore, at least not any protocol-related ones. He more or less made my mother responsible for my behaviour in that regard. So, I have visited my mother a few times to talk about the various protocols in Chaos. The information available in Amber about the ceremony for offering credentials is correct: you have to be introduced by a sponsor who is known at Court, and once he has requested the ceremony he is the only one who can handle the rest of the process. And the time this process takes depends, among other things, on the status of the sponsor.

When we arrived in the Courts one of the first things I did was to ask Auralis to arrange the ceremony. Now I think he may not have been the best choice, but unfortunately I can’t switch sponsors. First he told me Swayvill wouldn’t be available for two days, then he was a bit vague about the status and some time later when I asked him about it and pressured him, he told me he hadn’t heard anything himself! I suspect he didn’t ask the Court for information, either. But the next day he finally had the date of the ceremony. (It should take place in about 6 Chaos days from now.) On the other hand, Auralis is our official contact in the Courts. So even if I knew that rule about not switching sponsors then, I probably would have asked him anyway. He should have status enough to be our sponsor. ‘Should’ is the key word here: since it is taking so long, maybe it was not status but lack of status that landed him in his position. Not an auspicious start for our Embassy, unfortunately there is not much I can do about this, except trying to get Auralis to take some action and to get through the ceremony. I also asked Auralis about the details of the ceremony, but I haven’t got them yet. Fortunately now I have someone who can tell me all about it: Eye of Anguis Fragilis, a protocol demon. This afternoon, he was recommended to me by the Lady Genella of House Jorue, mistress of protocols, ‘according to the protocol of introduction’. I had to negotiate for his services myself, and I think I reached a mutually beneficial agreement: he tells me about Chaos protocols, I arrange for him to learn Amber protocols and tell him about the things that are important but not in the protocol. If Chaosians pay a visit to Amber after this, I hope they will use Eye’s services so the visit will go much more smoothly. State funerals There are a lot of state funerals here. As a noble I am expected to attend them. So far I’ve been to the funerals of Sponk of Amblerash, Marcus Aurelius of Sawall and Gramble II of Sawall. Each funeral has the same ceremony.

29

In general, you have to wear red clothes and to be in Chaos form. Apparently they make allowances for Amberites without such a form (no complaints about that). A funeral starts with a ceremony in the Cathedral of the Serpent. The places of the Houses in the Cathedral and the places of people on the three rows of each house are determined by status. I already told you that I am on the 4th row of House Sawall. This seems to express that I, as a diplomat, share the position of House Sawall (probably because Mandor is a Sawall) while I am not a member of that House. I don’t think this signifies low status or something, Sawall is actually a high-status House, but they had to put me somewhere and there doesn’t seem to be a place for ‘neutral observers’. After the ceremony in the Cathedral there is a short walk to the Pit, followed by a short ceremony in which the body is ‘buried’ in the Abyss. The procession back to the Cathedral follows a different and longer route, through the gardens of several Houses and the Embassy. And every time there is a different obstacle when going from our own Embassy garden to the Hendrake garden. The first time it was a whirlpool (which was the gate to the next garden but I didn’t know that), the second time it was fresh lava combined with attacks from the local fauna and a cave where you had to walk through the back and the last time it was local fauna again and a (fortunately narrow) burning bush. Of course everyone has to go through the bush etcetera, but the fauna seems to attack non-Chaosians only. After the procession the funeral ends with a short ceremony in the Cathedral. The last funeral, that of Gramble II of Sawall, was quite interesting. Before the funeral started I already knew that Matthew had been invited, because he asked me what to expect. When I asked him why he was invited, he said he had a personal invitation from Gramble himself! (Father of Gramble II and head of the House.) At the funeral itself Matthew was not on the 4th row. But Dirxon was. Apparently he has been to the Courts before or he studied the protocol,

because he had red clothes and he looked like a (fairly standard) demon! By the way, in this case the 4th row was where House Sawall usually sits, but the Sawalls themselves were closer to the centre. Matthew had a very interesting position: directly to the right of Gramble on the first row. According to Eye, this is the customary position of the Heir to an House! Matthew was also standing on a small table, because a kind of accident before the funeral reduced his height to about 30 centimeters. And to the right of Matthew was aunt Flora. . . I can speculate about what exactly this means and whether it is one-time-only or permanent, but I suppose you can ask him yourself, because Matthew just told me he has requested an audience with King Random. Afterwards he will explain things to us – finally. Our Chaosian hosts Auralis I already talked about Auralis above. In general: absent a lot. Is not very enthousiastic about his role as our contact. Commodus Commodus is a good negatiator, but one that I can work with. A while ago when tempers were running a bit high, Commodus issued a ‘protocol’ for the Embassy with, among some other things, the unreasonable demand to announce arriving or departing persons 10 Chaos days in advance. Since this translates to almost 3 months Amber time you can see why I found it unworkable. Fortunately I managed to reduce it to 1 Chaos day and it was a fairly good conversation. We also agreed to talk about other issues later. Comyn There seems to be some kind of connection between the Ways of the Embassy and Comyn, the architect. He frequently implies that these are ‘his’ Ways and especially that a certain bench in the garden is his bench. Although apparently he doesn’t mind that we are there and he is willing to make alterations. Usually

30

he is a nice guy, when not in his ‘blob’ state, that is. Furthermore, there is a more literal connection: sometimes the Embassy is shaking in a certain rhythm and I’m told this happens when Comyn is snoring! The Embassy is in the Ways of Barimen, and I suspect Comyn is quite old himself. He may have been living here for a long time. Could he be an old Barimen himself? Future Agenda and Plans As I indicated above, the credentials ceremony should take place in about 6 Chaos days. I am going to ask Eye the details of the ceremony and to make sure that all of us are prepared. Before that, I am going to talk, probably with Commodus, about getting a diplomatic area within the Embassy, one that we control, without Chaosian soldiers running around. Right now we use a tent in the garden, but I don’t think that is a long-term solution. Already these talks have been delayed too long due to various events and I want to have this area before the credentials ceremony. The area should offer us and Mr. Roth reasonable operational security. Furthermore, I want the Embassy to have more contacts in Chaos. To get a good picture of what is going on in the Courts we need information from more than just a few persons. I’ve visited my mother and I have an invitation from Helgram, but this is going too slowly. So I am thinking about organising a reception at the Embassy shortly after the ceremony. I still have to figure out who to invite and how to do that. Marleen

Comyn’s Dirry Omdat de ervaringen van Comyn als blob tijdens sessie 4 al eerder gepubliceerd zijn1 , gaat Comyn’s verhaal verder met zijn ervaringen tijdens sessie 5, nadat hij is bijgekomen uit zijn ‘blob’ status en 1

Nieuwsbrief jaargang 19 nummer 5 (december 2007), pagina 11

ontdekt dat er geknoeid wordt met de ambassade. Dirry 5 After recuperating a bit, trumpink to my own room and sleeping. Awake again, I try summoning sign of Logrus. Getting headache, so not rested enough yet. Back to sleep. While sleeping I must have snored a bit. Anyway, I hear later that the embassy resonated a bit with my snoring. Too bad: those Amber guys are still worried about the stability of the embassy. When I awake again, I notice that I slept quite long. In my own quarters time passes at least 20 times faster than in Chaos. So effectively I have slept for 4 or 5 days in my own time. My mind is also clear and orderly again: sleep helps to sort the mind after handling Logrus powers. After breakfast I get a trump call from Auralis: near the Embassy, the Amberites would like to have a small cemetary to bury their dead, small fence around it and two poles, one with the flag of Amber and one with the flag of Chaos. They have imported some special stones from Amber carrying the sign of the Unicorn, so I must ensure that these stones are not visible from the outside. Suhuy also trumps me to ask me to organise another state funeral, this time for Gramble II of the House of Sawall. We agree that it will be held in two Chaos days time, so one day in Embassy time. So I first make the necessary arrangements: Mandor and Gramble I will be the chief mourners during the funeral. Then I trump back to the garden where I create a small cemetary: around the actual grounds there is a circular earth wall that makes it impossible to look at the grounds from the outside. When I then return to the Embassy grounds, I find that there are all kinds of problems with Trump contacts. I try to look for causes: it seems that the local shadow is being manipulated by some guys who are neither from Amber nor from Chaos, at least not officially. I get a little angry: this is MY shadow and if there is some messing around with the local reality it

31

is I and none other who should be doing the messing in MY shadow. The good thing is that the guys who are messing around are weaklings. So I create a Trump prison in the cellar of the Embassy and ask Commodus to post some guards around it. I then walk around in the garden and building and trump everyone in the brig who is messing with my shadow. After some time I have trumped 4 Amber and 4 Chaos soldiers into the prison. I inform Torrik about what happened with the local shadow, that I have captured the guys and that I am about to interrogate them. He advices me to also inform Takako as she is the chief Amber diplomat. I then proceed to the cellar and find that 4 have disappeared (or rather the guards there can’t agree that there have been more than 4 in the first place: what is happening here). It seems that 4 must have disappeared while the watch was changed. I get positively annoyed. Anyway they all call themselves Victor and are servants of the Serpent of the morning. When they refuse to give more information, I try to coerce one by molding his brains a bit (they should be able to handle a bit shapechanging): this one then dies. (Damn, they should know that dying before telling the truth is unpolite.) I then use a different approach. I touch one with a Logrus tendril to get some information. This works: I gather that they are rather fanatically aligned with Chaos; I get a picture of someone dressed in orange saying: death to the Erraunt. The bastard then dies as well. The two others in the brig die simultaneously so they are somehow linked in death. Hmm, I think I need to meditate a bit on this information. Although I am a supporter of Chaos and a member of the Church of the Serpent, I detest Chaos zelotes. Perhaps I should give my brother a warning that something is afoot. It has been some time since we spoke last.

Quasi Bellorum Het jubileumrollenspel was niet veilig voor de paparazzi: De groep heeft een draak opgeblazen door hem havermoutpap met extra ingredi¨enten te voeren, naar een recept van Albertus Magnus. Commentaar van Albertus Magnus: “Ik wist niet eens dat ik het in me had. . . ” Cornelia, het begijntje dat mee is gegaan als kokkin: “De draak ook niet!” De groep loopt een onbekend dorp in een vreemd land binnen. Cornelia: “Volgens mij ken ik het hier niet.” Stadswacht Pier, die altijd verdwaalt: “Dat gevoel heb ik al mijn hele leven!” Ook tijdens een ALV staan de paparazzi van de Nieuwsbrief met hun pen in de aanslag. . . Vraag: “Hebben we een vice-voorzitter dan?” R: “Ik ben altijd vies. . . ” J: “Ik was verbaasd dat er e 900,- op de spaarrekening stond.” R: “Je hebt het toch niet op een IJslandse rekening gezet?” In een Amber sessie probeert Matthew Dworkin (die zoek is) te trumpen, en krijgt als gevolg een lading Primair Patroon over zich heen, waar hij als Logrus-adept niet zo goed tegen kan. Commentaar van Matthew: “Ik ben door Dworkin’s antwoordapparaat in elkaar geslagen!” Ondanks een verblijf in Taiwan is het niet gemakkelijk los te komen van een zeker rollenspel genaamd Amber. R. in een chat over haar Chinese naam (H´er R`e S¯ı): “Speel ik even geen Amber, heb ik nog steeds drie karakters!”

Marc

32

Casus Belli Bestuursleden Voorzitter: Bas Kokke [email protected] Secretaris: Remco van Vugt [email protected] Penningmeester: Jennifer Hartogensis-Pfundt [email protected] Algemeen & evenementen: Niek Beckers [email protected]

Casus Belli Bijeenkomsten Wij zijn elke zondag van 14:00 tot ongeveer 22:00 uur te vinden in de achterzaal van Caf´e ‘het Biljartpaleis’, Bloemerstraat 23 te Nijmegen. Contributie & Donateurschap Bank: 500876479 t.n.v. Casus Belli te Nijmegen Contributie (per jaar): Jeugdlid e 7,50 Donateur e 11,75 (of meer) Lid e 15 Er is geen jeugddonateurschap of los Nieuwsbrief abonnement.

33