Terugkoppeling Jaargang 20 nummer 4
November 2011
De Beuk maakt het!
Vraag de brochure aan!
de beuk werkbankenfabriek hogedijken 11 postbus 73 9100 ab dokkum
telefoon (0519) 29 29 29 fax (0519) 29 33 33 email
[email protected] www.de-beuk.nl
Terugkoppeling Colofon Jaargang 20, nummer 4 November 2011 ISSN: 1567-9446
Terugkoppeling is een uitgave van de Vereniging van Docenten Techniek (VeDoTech) die zich onder andere ten doel stelt: - de collegialiteit van techniekdocenten te bevorderen; - de professionaliteit van techniekdocenten te bevorderen; - de inhoudelijke belangen van techniekdocenten te behartigen. Eindredactie en redactieadres: Carla van den Brandt R. A. Kartinistraat 39 1103 MG Amsterdam M: 06-53302403 E:
[email protected]
Redactie Lodewijk Arntzen, Martijn Bas (foto’s), Jan Feenstra, Ineke Frederik en Marc de Vries Omslagfoto Martijn Bas Realisatie Studio IRIS, Leende www.vedotech.nl
Jaarabonnementsgelden zie www.vedotech.nl. Abonnementen lopen per kalenderjaar. Abonnementsgeld dient vooruit betaald te worden. Abonnementen worden automatisch verlengd. Opzeggingen bij de abonnementenadministratie: twee maanden voor het begin van de nieuwe jaargang.
Lid worden? Kijk op www.vedotech.nl Als postadres wordt automatisch het privé adres gekozen. Als u lid bent van de VeDoTech ontvangt u het verenigingsblad Terugkoppeling en kunt u een beroep doen op de ledenservice. Verhuisd? Nieuwe School? Geef uw gegevens tijdig door!! VeDoTech bestuur 2010- 2011 Huub Huijs (voorzitter) Amber Leeman Adri Pijnenburg Saskia Risseeuw Tristan van der Sande Jankees Tanger Ledenadministratie VeDoTech Ledenadministratie Korfbalstraat 10 2492 VB Den Haag
Inhoud De Stemmachine 4 Lees snel wat de uitslag was van de vorige poll en geef uw mening over de nieuwe stelling van het bestuur!
Good practice in Lelystad 22 Hoe staat het met de vernieuwing in het vak Techniek? In dit nummer leest u over de aanpak van Lambert van As op vmbo ISG Arcus.
Bestuur VeDoTech
Johan Schimmel
Vedotech-conferentie 2011 5 De conferentie nadert. Bekijk het programma en een greep uit de workshops. Kom luisteren naar de sprekers!
Het Vakcollege 2 24 In de vorige Terugkoppeling maakte u al kennis met het Vakcollege. In dit nummer meer over de inhoudelijke opzet van het programma.
Bestuur VeDoTech
A n n e l o t t e v a n B e r g e n / V a k c o l l e g e Groep
Kunst en techniek op de Verlengde School Dag 6 Veel kinderen komen thuis niet in aanraking met techniek. Bij de naschoolse lessen kunst en techniek in Utrecht ontdekken zij hun talent! Zij komen vrijwillig, dus geen last van motivatieproblemen! Margarethe Boers/ 9Volt
De Reddingsmachine 8 Nog een succesvol voorbeeld van een activiteit met een mooie mix van kunst en techniek. In de komende maanden zijn leerlingen van basisscholen en middelbare scholen in de omgeving van Den Bosch hard aan het werk om ‘iets’ te redden met een zogenaamde reddingsmachine. Thijs Richter/ Bestuur VONK
Ruimteschip Aarde 12 Eind dit jaar stijgt vanaf lanceerbasis Baikonour een Soyuz-raket op. Bestemming: het internationaal ruimtestation ISS. Aan boord: de Nederlandse ESA-astronaut André Kuipers. André Kuipers vraagt hulp aan leerlingen van groep 7 en 8 (PO) en aan klas 1 en 2 (VO). Marjolein Schipper/ Nemo
Werkstukken Duurzame Energie 14 Een tekort aan fossiele energiebronnen is al lang geleden aangekondigd. Onze leerlingen zullen hier in de toekomst oplossingen voor moeten bedenken. Laat hen daarom kennismaken met alternatieve energiebronnen zoals zon, water en wind. Laura Fagel/ Opitec
TechKnow 17 Een eigentijdse publicatie van TechniekTalent.nu. Vraag het eerste nummer kosteloos aan. NexT 18 Gratis lesmateriaal en hoge kwaliteit, kan dat wel? Martijn Bas en Cees Brederveld vertellen over hun ervaringen met deze nieuwe methode. Marjan Broadfield/ Technicles
Steun Museum Boerhaave! 26 Blijf het museum steunen! Ga met uw leerlingen naar de tentoonstelling Verborgen Krachten! Project Vrouwen in Techniek 27 Een project dat twee doelgroepen wilde stimuleren de techniek in te gaan. Meisjes kregen voorlichting en een aangepast curri culum. Werkzoekende vrouwen kregen voorlichting, een oriëntatieweek en een leer-werktraject. T h o m W e t e r i n g s / T e c h n o c e n t r u m T wente
Award voor studentes Universiteit Twente 28 Studentes Technische Bedrijfskunde en Bio medische Technologie organiseerden een High Tech High Tea voor meisjes. Zij werden er voor beloond! Eureka!Cup 2012 “Nanotechnologie” 28 Het nieuwe Eureka!Cup seizoen is geopend. Een ontwerpwedstrijd voor onderbouw Havo/ Vwo. U kunt nog inschrijven tot 23 december 2011. Girlsday 29 Op 26 april kunnen meisjes in de leeftijd van 10-15 jaar, deelnemen aan interessante acti viteiten in technische bedrijven en hoger onderwijsinstellingen. Aanmelden kan tot en met 31 maar 2012. Buitenland 30 Marc was in de zomervakantie op een congres in de Provence! Men sprak er over de zichtbaarheid van techniek. Ook hier een interessant voorbeeld van een combinatie van Techniek en kunst. Marc de Vries/ SEC, TU Delft
Trainer CAD, uw persoonlijke CAD coach op school Het programma Trainer CAD en het bijbehorende BCAD zijn aangepast. Leonie Bergsma/ TEC/CAD College
33
Terugkoppeling
Stemmachine
de stemmachine ga naar www.vedotech.nl en stem! Door Tristan van der Sande
Onze kennisbasis is vernieuwd (zie www.vedotech.nl). En hoe! Het Delphi onderzoek door prof. Marc de Vries leverde een negen op! (zie archief Terugkoppeling) en is goedgekeurd door het ministerie van OCenW. De deelnemende hogescholen hebben de meest actuele zaken, zoals bio-gerelateerde technieken en domotica, nu dan ook een plaats gegeven in het curriculum voor de nieuw op te leiden leraren techniek. Een uitstekende zaak en helemaal van deze tijd. De laatste poll, ook te vinden op www.vedotech.nl in de linker kolom op de startpagina, betrof de stelling ‘Natuurlijk ben ik op de hoogte van de nieuwe kennisbasis. En ja, ik ben aan het rondkijken waar ik de nieuwe kennis kan vinden’ Onderaan deze pagina staat de uitslag. Hier blijkt overduidelijk uit dat er behoefte is aan nieuwe kennis. Actualisering van uw beroep. Onze studenten doen de nieuwe kennis op, op onze hogescholen. Maar hoe zit het met leraren techniek die al voor de klas staan? Hoe komen zij aan nieuwe kennis? Op onze vernieuwde conferentie, 10 en 11 november in Doorn, kunt u zich al verdiepen in een aantal van deze nieuwe zaken. Vrijdag, tegen het einde van de conferentie liggen de nascholingscertificaten weer voor u klaar. Uw school vergoedt nascholing. Bewaar deze dus zorgvuldig. Ook bij eventuele registratie in het lerarenregister dient u aan te tonen dat u bij bent gebleven op uw vakgebied. Als u toch op de website bent, vult u dan meteen de nieuwe poll in. U vindt de stelling onderaan. Wellicht kunnen we daar op de conferentie nog aandacht aan besteden. Stem mee! Zo krijgen we een steeds beter beeld van wat er speelt bij onze leden en kunnen wij uw input meenemen in de nieuwe visiestukken. Hartelijk dank alvast! Nieuwe poll, nieuwe stellingen. Waar of niet waar? Sociale media kun je niet gebruiken bij het schoolvak techniek (reflectie, PR voor ons vak). • Het aanleren van technische vaardigheden is zinloos als je deze niet ook verbindt aan gevoelens/beleving, normen, waarden en ethiek. Emotioneel betrokken zijn is voorwaardelijk voor het verwerven van vaardigheden. Dus ook van technische vaardigheden. • Maakt u werkstukken die u uw leerlingen laat maken ook eerst zelf?
de uitslag >
dank je wel voor het stemmen!
4
Duurzame veranderingen in het techniekonderwijs 5
Vedotech-conferentie 2011
10 en 11 november in ‘Zonheuvel’ in Doorn Donderdag 10 november 2011
Vrijdag 11 november 2011
Na meer 20 jaaren gast in Lunteren te zijn geweest, verzet Vedotech de bakens. We hebben gekozen voor een 16.00 uur dan Ontvangst rondleiding congreshotel Zonheuvel 08.30 uur Ontvangst op de informatiemarkt andere locatie, datum en ook opzet. We houden rekening met de datum van de conferentie van 17.30 uur ALV 09.30 uur Opening en welkom onze Belgische 19.00 uur Diner (3-gangen) Huub voorzitter Vedotech collega’s. Daarnaast is onze conferentie dit jaar direct gekoppeld aan deHuijs, conferentie van VONK, de vereniging 20.30 uur Verandering van smaak doet eten 09.40 uur Liefde voor techniek van techniek in het Primair Onderwijs.
Willem Brouwer, docent Hogeschool van Amsterdam Frans Meijers, lector Haagse Hogeschool Bij de lerarenopleiding Techniek liep het aantal studenten jaarlijks Al jarenlang tracht men meer leerlingen te Donderdag interesseren 10 novembervoor technische opleidingen en Wat kunt u inhoudelijk verwachten? terug. Willem vertelt hoe de Hogeschool het tij heeft weten te keren. Er is een nieuw curriculum Mens en Technologie ontwikkeld dat in de beroepen. Tot dusverre met gering effect. uur De afgelopen jaren zijn er nogal wat veranderingen plaats komt van de lerarenopleiding Techniek en degeweest technische 09.30-15.00 VMBO FransVONK-conferentie vertelt hoe je bij leerlingen liefde voor 15.30-17.00 uur Boswandeling door de Doornse bossen op het gebied van techniekonderwijs. Dat u is niet zijn ont- het en MBO lerarenopleidingen. Niet alleen de zal titel veranderd, hele techniek kunt ontwikkelen. Hij vertelt wat je curriculum smaakt naar meer… 17.30-18.30 uur Vedotech gaan. We noemen er enkele: moetALV doen om ervoor te zorgen dat leerlingen 18.30-19.00 uur Borrelkiezen voor een technische - Het vak Techniek verandert steeds meer in een manier van ook gaan 21.00 uur Discussie vervolgopleiding. 19.00-20.30 uur Diner denken. 22.00 uur Borrelen in café Kronkels 20.30-22.00 uur mogelijk workshops - Er is meer belangstelling voor het ontwerpen en gebruiken 10.15Forumdiscussie uur Pauze enen informatiemarkt van techniek. 10.45 uur Workshopronde 1 Na 22.00 uur12.00 borrelen café Kronkels overnachting in het - Techniek vaker gekoppeld aan andere vakken zouur inLunchbuffet enen informatiemarkt Een greep wordt uit de workshops hotel (optioneel). dat de focus wordt verbreed. Denk aan natuurkunde/ 13.00 uur Workshopronde 2 • Bio-gerelateerde techniek. Henk Petter, docent Techniek • Energiesector: techniek, mens en techniek, O&O en science. 14.00 uur Pauze en informatiemarkt gouden kansen dankzij nieuwe technieken. Peter Hanston, WATT? • Didactiek Vrijdag 11 november - Techniek krijgt meer belangstelling eigentijdse onder-Hogeschool 14.30 uur Workshopronde 3 van techniek: diversiteit. Gerald van Dijk, via docent Lerarenopleiding werpen als biotechnologie, nanotechnologie, proces15.45 uur Verleidingstechniek Utrecht • Ontdek de nieuwe 2e editie van Explora nask-techniek. Peter Koop08.30 ontvangst technologie, voedingstechnologie en waterhuishouding. mans, Noordhoff Uitgevers • De thermoscoop: ontwerpen en onderzoeken in uur opening voorzitter Pedro de Bruckere, onderzoeker Arteveldehoéén.. Wim Sonneveld, Lodewijk Arntzen, Ineke Frederik, SEC, TU Delft •09.30 De uur co-auteur van ‘De Jeugd Is 09.40 uur geschool lezingGent dooren spreker Tijdens conferentie zoomen we ininspirerend op deze en veranderinnieuwede Sensor: met duidelijk technieklijn flexibel lesgeven. Tegenwoordig’ FritsHet Kappers (auteurerSensor 2e editie), Malmberg • Tijd – uur 10.15 pauze + markt gen. lijkt alsof minder tijd voor techniek is. voor Maarverandering als Nog workshopronde nooit was techniek zo dicht bij. De enorvoornadenken, een andere aanpak. Rachel we Baanonze & Marco Diesman, Ooi en Ram Edu- uur 10.45 weTijd goed dan kunnen leerlingen indirect me populariteit van smartphones, tablets en catief Ingenieursbureau • Hansgrohe EcoSmart: Comfort combineren effi- uur 12.00 lunch + markt heel veel leren over techniek. Alleen op een andere manier met maakt het gemakkelijker om dichterciënt watergebruik. Arjan Knul, Hansgrohe Solid Edge. Donald 13.00 uur laptops, workshopronde dan dat we het altijd hebben gedaan.• Belangrijke vraagKalff, is CAAP leefwereld van jongeren te komen. • Leerlijnen natuurwetenschappelijke Wim Spek, SLO • DNA14.00 uur bij depauze + markt wat de essentie van techniek moetvaardigheden. zijn voor de doorstroming Pedro vertelt hoe je jongeren kunt prikkelen lab. NBIC • Technologisch: de enige up-to-date complete techniekmethode! 14.30 uur workshopronde naar vmbo-bovenbouw en havo-vwo-bovenbouw. met technologie. De nieuwste I-pad EPN • Technieklokalen in de Arboscan-VO versie 2. Een nieuwe blik op veilig15.45 uur uitreiking VeDoTech-Award 2011of smartphone is tenslotte techniek in optima forma. heid. Rick van Workum, beleidsmedewerker Arbo-VO • Mijn tante gaat op reis Vanwege de samenwerking met VONK is er ook aandacht 16.00 uur vooruitblik naar 2012 In zijn presentatie laat hij voorbeelden zien en neemt mee… Thijs Richter, Bestuurslid techniekvereniging VONK, ex-docent voor de aansluiting van techniekkennis in het basisonderwijs 16.15 uur borrel en afhalen scholingscertificaten van de onderwerpen die passen binnen het natuuronderwijs en techniek op pabo de Kempel in Helmond • Technet. Saskia op die kennis in het voortgezet onderwijs. 17.00 uur einde techniekonderwijs in Nederland. Risseeuw, TechniekTalent.nu • De Water Wedstrijd Werkgroep. Petra Buiter en Arne Mast, Stichting C3 • TechniekMavo. Carla van den Brandt • BATECH. Evert 16.15 uur Uitreiking VeDoTech-Award 2011 Wisgerhof en Arend Jan Zwarteveen (auteurs) • TechKnow. Youngworks deuur datum alvast in uw agenda. 16.25 Afsluiting en vooruitblik naar 2012 samen met TechniekTalent • Presentatie door docenten genomineerd voor Noteer 16.30 uur Borrel en afhalen certificaten VeDoTech-award. Tot in Doorn!
Vedotech-bestuur
ica bio-gerelateerde techniek en veel meer stevige workshops lezingen wand chter ledenvergadering leermiddelenmarkt feest slapen meepraten netwerk elateerde techniek en veel meer stevige workshops lezingen wandelen met d gadering leermiddelenmarkt feest slapen meepraten netwerken domotica b k en veel meer stevige workshops lezingen wandelen met de boswachter lede
Verlengde schooldag
Terugkoppeling
6
Kunst en techniek op de Verlengde Sch In 2009 studeerde Margarethe Boers af voor haar BIK diploma. Een verkorte post- hbo opleiding waar – kunstenaars leren een lesprogramma voor kunsteducatie binnen het primair onderwijs te ontwikkelen. Tijdens deze opleiding ontwikkelde Margarethe Broers het idee om een combinatie te maken tussen kunst- en technieklessen. Ze liet kinderen een ontwerp maken en gaf hen de gelegenheid om te zoeken naar een vorm om techniek toe te passen. Zo ontstond een losse en speelse manier van techniekonderwijs. Kunst gekoppeld aan techniek bleek bij uitstek geschikt om binnen de sfeer van een werkplaats tot mooie en originele werkstukken te komen. Gereedschapgebruik, onderzoeken, problemen oplossen, toepassingen bekijken in je omgeving, geen onderwerp van deze ruim omschreven kerndoelen is een beeldend kunstenaar vreemd die in het atelier aan het werk is! 9Volt Het kunst&techniek concept sloeg enorm aan en de vraag naar techniekonderwijs op basisscholen bleek overweldigend groot. Binnen twee jaar groeiden haar solo activiteiten uit tot een onderwijsbedrijf genaamd 9Volt en werkt Margarethe met 5 extra techniekdo-
Margarethe Broers (1964) woont en werk in Amersfoort. Naast haar werk als beeldend kunstenaar is zij de drijvende kracht achter ‘9Volt’, een groeiend jong onderwijsbedrijf voor kunst en techniek binnen de Verlengde School Dag (VSD) in het primair onderwijs.
centen op 13 scholen in Utrecht. Al deze scholen staan in de krachtwijken Overvecht, Hoograven, Zuilen-Oost en Ondiep. Het team van docenten bestaat uit een mengeling van kunstenaars en techneuten die een pittige doelgroep niet schuwen.
Kunst en Techniek “Tijdens mijn BIK opleiding ontwikkelde ik een concept waarbinnen de leerlingen vrij konden ontwerpen en sleutelen aan hun werkstuk. Een heerlijke manier van werken met elkaar. Alleen de techniek was een vast gegeven. Zoals een parallelschakeling solderen of een elektromotortje aan twee AA batterijen aansluiten. Ik liep stage op scholen in ‘gemiddelde’ wijken in Utrecht en Amersfoort. W aa r w oo nt jo uw hu is ?
H ar ts ti kk e tr ot s!
>>>
hool Dag
Terugkoppeling
Verlengde schooldag
Margarethe Boers/ 9Volt
Structuur Tijdens de lessen leren ze schroeven en boren, lijmen of met een snijmes omgaan. De lessen verlopen gestructureerd en klassikaal. Leerlingen die vaker in de technieklessen komen weten inmiddels goed om te gaan met gereedschappen, kennen de regels en kunnen soms al wat vrijer en zelfstandiger werken. Het is een kwestie van oefenen met elkaar, welke grenzen kunnen we oprekken en welke niet. Dat geldt ook voor Margarethe Broers als docent. “Stoere 12 jarige jongens uit Overvecht die veel tijd met elkaar op straat doorbrengen vragen echt niet netjes en bescheiden of ze alsjeblieft de boormachine mogen uitproberen. Dat moet je als docent afdwingen. En blijven afdwingen. Ik keek laatst een filmpje terug van 6 pittige jongens uit Lombok. Zij maakten ook de robot onder mijn begeleiding. Een enthousiaste docent van deze groep maakte elke week een opname. Dat resulteerde in een mooie promotiefilm. Thuis bekeek ik de film na een werkdag. Na enkele minuten zette ik het geluid van de film uit, hun harde stemmen irriteerden me, ik had een werkdag achter de rug, ik was moe. Pas toen ik enkele minuten de film zonder geluid bekeken had, merkte ik op hoe ongelooflijk hard de leerlingen werkten aan hun robot. Dat beeld ontroerde me en ik denk er vaak aan terug: hoeveel herrie ze soms ook maken, grote mond misschien, lastig in de omgang; ze werken als paarden aan hun werkstukken. Omdat ze nog nooit zoiets gemaakt hebben en het fantastisch leuk vinden. Dat is niet iets wat uitgesproken wordt. Je zult dat zelf moeten zien en voelen.
Eenmaal aan de slag in de krachtwijken in Utrecht, heb ik mijn lesprogramma behoorlijk bijgesteld. In deze wijken wonen kinderen van vele nationaliteiten en daar heeft niet iedereen twee auto’s voor de deur staan. Op een bepaalde manier zijn deze kinderen niet gemiddeld en dat maakt ze speciaal en bijzonder mooi om mee te werken. Als de leerlingen voor het eerst bij mij in de les komen zijn ze nog niet gewend aan het reilen en zeilen binnen een praktijkvak. Zij kennen bijvoorbeeld de gedragsregels voor het omgaan met gereedschappen nog niet. Dat je niet met een hamer op de tafel
W er ke n al s pa ar de n
gaat slaan lijkt logisch. Maar als kinderen echt voor het eerst in hun leven een hamer vasthouden en de sfeer is nog een beetje onwennig, wat opgewonden en lacherig dan is de uitdaging groot om er toch even mee op tafel te slaan. Daar moest ik aan wennen. Tegenwoordig bespreken we eerst met elkaar de regels: Wat doe je niet met een hamer? Vingers omhoog? Behalve dat de groepen moeten wennen aan het werken met gereedschappen is de algemene basiskennis rondom techniek opvallend laag. Bijna 90 % van de leerlingen weet niet het verschil tussen een schroef en een spijker te benoemen. Ook gebruiken ze voor het eerst eenvoudige handgereedschappen zoals een hamer of een tang. Om een voorbeeld te geven: wij maken robots met bovenbouw kinderen. De voeten van de robot worden vastgeschroefd op een plaatje MDF. De meeste leerlingen krijgen voor het eerst een schroef in handen, ze weten niet hoe het ding heet en draaien voor het eerst in hun leven een schroef in een plaatje hout. Ik moet ze uitleggen dat je de schroevendraaier op de schroef zet en vervolgens tegelijkertijd drukt en naar rechts draait. Toch gaan ze na 8 lessen van een uur met een schitterende robot naar huis, iets waar ze trots op zijn, iets van waarde. Daardoor komen ze, vrijwillig, elke week weer terug naar de les. Daar doen ze het voor. Een robot die kan praten (door middel van een mini voice recorder) en met behulp van elektromotortjes zijn armen kan ronddraaien en zijn hoofd kan bewegen. Als ik op het schoolplein loop word ik al geroepen: “ juffrouw, juf! Heb je mijn robotarmen al gerepareerd?”
7
Veel leerlingen ontdekken hun talent! Het eerste half jaar dat ik in deze krachtwijken werkte, verbaasde ik me over het feit dat er niet meer aan praktijkvakken als techniek en handvaardigheid gedaan werd. Inmiddels zie ik de leerkrachten voluit en hard werken om kinderen met achterstand in taal en soms ook met minder begeleiding vanuit thuis, alle cognitieve vakken bij te brengen. De dagen staan vol gepland met taal en rekenen. Misschien is het logisch dat deze docenten tijd te kort komen om tijdens de gewone schooldag extra vakken te geven. Ik ervaar dat de mogelijkheid om iets met techniek te mogen doen voor veel kinderen een ontdekking van hun talent of interesse is. Het mooiste zou natuurlijk zijn als techniek een wekelijks terugkomend praktijkvak binnen de school wordt voor alle leerlingen!”
Terugkoppeling
De reddingsmachine
8
De Reddingsmachine Thijs Richter/ Bestuur VONK
Komende maanden zijn leerlingen van basisscholen en middelbare scholen in de omgeving van Den Bosch hard aan het werk om ‘iets’ te redden met een zogenaamde reddingsmachine. Het is een project met een mooie mix van kunst, vanuit het Stedelijk Museum ‘s Hertogenbosch (SM-s), en techniek, vanuit Techxperience! onder de naam Kunstructeur. Dit wordt de derde keer dat beide partijen samenwerken aan een educatieproject. Welke scholen doen mee? Dit jaar doet weer een drietal scholen voor voortgezet onderwijs mee: uit Den Bosch het Jeroen Boschcollege (met hun afdeling Technasium) en de Sancta Maria Mavo, uit Drunen het d’Oultremontcollege (ook met de afdeling Technasium). Deze drie scholen hebben al eerder ervaring opgedaan met het project de Kunstructeur. Twee jaar geleden moest er een ‘dansend beeld’ worden gemaakt. Vorig jaar was het onderwerp ‘de grote illusierator’. En nu dus de Reddingsmachine. Er worden helden en heldinnen gezocht die een of ander apparaat willen
bedenken (en maken) dat iets of iemand moet redden. Het project is bedoeld voor leerlingen van 4 tot 14 jaar. En ik ben heel benieuwd wat leerlingen van het voortgezet onderwijs bedenken en maken. Verschil met vorig jaar Ik vroeg Carla Rutten (docente aan de Sancta Maria Mavo) naar opvallende verschillen met vorig jaar. Zij heeft al twee keer eerder meegedaan aan het project. Heel positief is zij over de mooi vormgegeven logboeken die op drie niveaus gemaakt zijn. Vorig jaar moesten de leerlingen steeds zelf de stappen in het ontwerpproces bedenken, nu staan de stappen op papier voor de leerlingen. Geen losse briefjes meer. Briefjes, tekeningen en foto’s kunnen ze nu inplakken, alles bij elkaar. En bovendien zijn de boeken mooi vormgegeven; dat kunnen ze wel bij het SM-s!
A. Verkennen B. Ideevorming C. Plan van aanpak
E. Uitvoeren en testen F. Evalueren G. Presenteren
De museumbezoeken en de bezoeken van de kunstenaar op school waren vroeger verspreid over de hele projectperiode. Nu zijn ze allemaal in het begin van de projectperiode gepland zodat de leerlingen geïnspireerd en snel aan de slag kunnen.
>>>
Terugkoppeling
De reddingsmachine
9
4B
Opdracht 1. Bedenk voor de situatie op de geplastificeerde foto een toepasselijke ‘reddings machine’
Vorig jaar was er al ‘n ‘techneut’ die op afroep op de scholen kwam om de leerlingen te helpen met technische mogelijkheden. Nu krijgt elke school een coach die het hele ontwerpproces van nabij meemaakt. Een vierde verandering is de inzet van reporters. Er zijn er drie: Madelon, Sanne en ik zelf.
Kick-off voor docenten Zowel de leerkrachten als de leerlingen krijgen een inspiratiemoment aan het begin van het project. De leerkrachten kwamen op 22 september in twee ploegen bij elkaar om informatie te krijgen, om een aantal inspirerende workshops te volgen en om kennis te maken met hun coach. Ze kregen twee opdrachten! Opdracht 1. Bedenk voor de situatie op de geplastificeerde foto een toepasselijke ‘reddingsmachine’. Opdracht 2. Bedenk een pose op de muziek van een ‘heldhaftige’ film.
Opdracht 2. Bedenk een pose op de muziek van een ‘heldhaftige’ film
>>>
Terugkoppeling
De reddingsmachine
10
nu al voor de derde keer. De school is relatief klein en heeft alleen vmbo-t leerlingen. Het project valt nu aan het begin van het scholjaar. Maar eigenlijk zou Carla dit project liever op het eind van het jaar laten doen omdat haar leerlingen nu nog midden in de fase van het verkennen van gereedschap, materiaal en vaardigheden zitten. Over een half jaar kunnen en weten ze meer.
Kick-off voor leerlingen De leerlingen van het voortgezet onderwijs krijgen een workshop in het museum. Ze bekijken een reddingsmachine die door kunstenaar Paul Segers gebouwd is en ze bedenken er een toepasselijke naam voor. Uitleg door ‘regisseur’ Bieke
D’Oultremont college (Drunen) De leerlingen van het Technasium krijgen in het eerste jaar een viertal projecten. De Reddingsmachine is nu het eerste. D’Oultremont vindt het fijn dat dit project zo aan het begin van het jaar zit, want de leerlingen kunnen nu op een vrije manier de hele ontwerpcyclus doormaken. Het laatste project van dit schooljaar is afkomstig van een heuse opdrachtgever, het WML = Werkbedrijf Midden Langstraat. Bij dat project moeten de leerlingen zich strikt aan het eisenpakket van de opdrachtgever houden.
Tentoonstelling in het SM-s: 26 november t/m 11 december
Verder krijgen de leerlingen dan de opdracht om een filmshoot te bedenken voor een redDe ontwerpcylcus is steeds de ruggegraat van alle activiteiten binnen het Technasium: planmatig werken, regelmatig evalueren en samenwerken!
Brainstormen
dingsactie in de jungle, de stad of op de Noordpool. Het is een low budgetfilm, dus het filmpje moet snel en met kosteloos materiaal gemaakt worden. En als je dan ziet wat er uitkomt, heel ingenieus! Plaats van de Reddingsmachine in het curriculum Sancta Maria Mavo (Den Bosch) Docente Carla Rutten heeft het voordeel dat ze zowel Beeldende Vorming als Techniek geeft aan alle eerstejaars leerlingen. Vandaar dat ze dit project met beide armen omarmt,
Hoe nu verder? Sancta Maria Mavo (Den Bosch) Na het museumbezoek krijgen de leerlingen nog een moment op de school waarop de betreffende docent de eerste drie stappen van het logboek doorneemt. Ook worden dan door middel van een spel de groepen gevormd, zodat er heterogene groepen ontstaan. Vervolgens krijgen de leerlingen per week 4 uur de tijd voor het project, 2 uur vanuit beeldende vorming en 2 uur vanuit techniek. Want na het denkwerk moeten ze de handjes laten wapperen. En uiteindelijk eindigt het traject in een presentatie van de gemaakte machines aan elkaar en misschien wel aan de ouders. D’Oultremont college (Drunen) Dit is de tweede keer dat ze meedoen. Op het moment van het museumbezoek zijn de leerlingen al drie weken (zo’n 5 uur per week) bezig met de Reddingsmachine. De eerste stappen van het ontwerpproces hebben ze al achter de rug en er zijn al concrete titels voor de diverse reddingsmachines bedacht.
>>>
Terugkoppeling
Terugkoppeling
11
Opbouwen van de filmscène
Docent Theo van Overbeek noemt een paar voorbeelden: een Tsunami reddingsmachine, een Aapvang machine (voor als er apen in een boom zitten die gered moeten worden) en een Gecombineerde brandweerauto, ambulance en politieauto. Die drie auto’s moeten toch allemaal naar de plek van het ongeluk rijden, dus dan kunnen ze wel samen gaan. Zodra ze aankomen splitst het voertuig zich in drie afzonderlijke delen. Vlak voor het eind van de projectperiode moeten de groepen hun machine presenteren aan de SM-s-jury die op bezoek komt. Welke machine mag mee naar de tentoonstellingsruimte in Den Bosch? Een echte wedstrijd! Op 19 november moet in ieder geval alles klaar zijn. Een selectie van de gemaakte machines wordt tentoongesteld in het SM-s van 26 november t/m 11 december. Daar gaat het vervolgartikel over.
Presenteren aan elkaar
Achtergrondinformatie Stedelijk Museum ‘s Hertogenbosch www.sm-s.nl Techxperience! www.techxperience.nl Deelnemende kunstenaars (o.a. Paul Segers) www.nieuwbrabantsfront.com Weblog Kunstructeur www.kunstructeur.nl Project ‘dansende beelden’ Tondeldoos maart 2010 (p. 19 t/m 21) Sancta Maria Mavo www.desancta.nl Jeroen Bosch college www.jbc.nl D’Oultremont college www.doultremontcollege.nl Thijs Richter, bestuurslid VONK
[email protected]
Materialen bij elkaar zoeken
>>>
Terugkoppeling
Ruimteschip Aarde
12
Join the mission van André Kuipers met Ruimteschip Aarde Uniek educatief project voor het schooljaar 2011-2012 Marjolein Schipper/ Nemo
Eind dit jaar stijgt vanaf lanceerbasis Baikonour een Soyuz-raket op. Bestemming: het internationaal ruimtestation ISS. Aan boord: de Nederlandse ESAastronaut André Kuipers. ‘Join my mission!’ Dat is de oproep van André Kuipers aan alle scholieren van groep 7 en 8 van de basisscholen en klas 1 en 2 van de middelbare scholen. Samen met de scholieren wil Kuipers uitvinden wat de aarde zo’n unieke planeet maakt. Educatief project Ruimteschip Aarde is een educatief project speciaal ontworpen rond de ruimtevlucht van André Kuipers. De astronaut is daarbij ‘verslaggever’ in de ruimte. Hij bekijkt de aarde vanuit een uniek perspectief en laat scholieren over zijn schouder meekijken. Hij laat zien dat de aarde een ruimteschip is, net als het ISS. André gaat in op de drie thema’s van Ruimteschip Aarde: Mens & Aarde, Alles wat leeft en Weer & klimaat. Samen met duizenden scholieren doet hij twee wetenschappelijke experimenten om zo de resultaten op aarde met die in de ruimte te kunnen vergelijken. Ook daagt André Kuipers de leerlingen uit om deel te nemen aan nu nog geheime missieopdrachten die hij vanuit de ruimte bekend zal maken. Radioverbinding Docenten krijgen met Ruimteschip Aarde lesmaterialen aangereikt die aansluiten bij het curriculum op school. Ruimtevaart spreekt niet alleen erg tot de verbeelding, het heeft ook raakvlakken met allerlei vakken die ook in de klas gegeven worden. De lesmaterialen zijn gratis te downloaden via de site www. ruimteschipaarde.nl. Daarnaast biedt de website nieuws rond de missie, achtergrondinformatie, blogs, tweets en nog veel meer. Ook zullen alle inzendingen van de schoolklassen op de drie nu nog top secret missies te zien zijn. Iedereen kan stemmen op zijn favoriete inzending. Uit de top twintig kiest André
vanuit de ruimte de winnende klas. De winnaars krijgen een live radioverbinding met de astronaut. Conferentie Op 2 november 2011 is de gratis ESERO onderwijsconferentie in Science Center NEMO te Amsterdam. Deze conferentie is bedoeld om docenten uit het voortgezet onderwijs bij te praten over het project Ruimteschip Aarde. Na de lezingen van o.a. prof. Dr. Jelte Bos van TNO en Roger Haagmans van ESA, de praktische workshops en veel achtergrondinformatie kunt u goed voorbereid aan het project beginnen. Ga voor meer informatie en aanmelden naar www.ruimteschipaarde.nl/conferenties/vo. Samenwerking Ruimteschip Aarde is een project van NSO, NEMO en Space Expo in samenwerking met ESA en WNF. Het is bedoeld om zoveel mogelijk mensen te betrekken bij de ruimtevlucht van André Kuipers en bij ruimtevaart in het algemeen.
Doe ook mee !
U kunt meedo e n m e t a ll e o n d e rd e le n va n R u im te sc h ip A a rd e , m a a r o o k k ie ze n vo o r é é n o f e n k e le o n d e rd e le n . M eed o e n m e t R u im te sc h ip A a rd e is h e e l e e n vo u d ig . M e ld u va n daag nog aan vi a d e w e b si te w w w .r u im te sc h ip a a rd e .n l. U k ri jg t d a n to e g a n g to t a l h e t g ra ti s le sm a te ri a a l e n u k ri jg t b e ri ch t zo d ra d e g e h e im e m is si e s b e k e n d zi jn .
>>>
Terugkoppeling
Terugkoppeling
13
Powered by ESA NEMO NSO SPACE EXPO WNF
Join my mis
sion!
[André Kuipe rs]
Aan: groep 7 en 8 van he t primair on en klas 1 en derwijs 2 van het vo ortgezet on derwijs Beste meisjes en jongens,
Postbus 421 1000 AK Am sterdam info@ruimtes chipaarde.n l www.ruimtes chipaarde.n l
Ik ben Andr é Kuipers, Ne derlandse as Over een pa tronaut bij de ar maanden Europese ru ga ik met ee imtevaartorg ga ik wonen n enorme ra anisatie ESA. en werken in ket de ruim he te in. Bijna t internationa ervaring. He een half jaa le ruimtesta t liefst zou ik r lang tio n ju IS llie S. Dat word allemaal mee hard jullie hu t een fantasti nemen. Maar lp nodig! En sche dat gaat he daarom schr laas niet. Ik ijf ik jullie nu heb wel heel alvast deze brief! Zeven jaar geleden, tijde ns mijn vorig planeet aard e ruimtereis, e kunnen zie heb ik voor n vanuit de het eerst m dag nog aan ruimte. Dat et eigen ogen terugdenk. Gr was een fan onze oene bossen tastisch gezic maar ook ste , blauwe ocea ht, waar ik ied den waar m nen, gele wo ere en se n es wonen. Ik ko gitzwarte ru tijnen, witte n het allemaa imte. De aa sn eeuwgebiede rde met alle l zien tegen n, bijzondere ple planten, die de achtergr k in het enor ren en men ond van de me heelal. We sen die erop leven, is echt moeten er m een heel et z’n allen Maar toen ik heel zuinig op zijn. de aarde va nuit de ruim aarde al dat te gezien had, leven mogeli vroeg ik mij jk maakt? Ku ook af: hoe aarde ons en nnen we oo kan het dat al het andere k in de ruim de leven? Dat zij te leven? Ho zeker dat ik n grote en oo e bescherm de antwoord t de k best lastig en samen m e vragen. Ma et jullie kan ar vinden tijde ik weet ns mijn ruim Daarom vraa tereis. g ik jullie om mij te helpe In de ruimte n, do or ga ik experim mee te doen enten doen, aan het proje Daarnaast he die jullie oo ct Ruimtesc b ik drie gehe k op aarde in hip Aarde. ime missies de klas kunn Jullie kunnen vo or jullie, die en doen. de uitdaging ik bekend maa aangaan en Met de winn k als ik in de het opnemen ende klassen ruimte ben. tegen andere neem ik perso En natuurlijk klassen in Ne onlijk contac nodig ik alle derland. t op vanuit winnaars uit de ruimte of na voor een fee mijn vlucht. st, als ik teru g ben op ‘Ru Nu ben ik ha imteschip Aa rd aan het tra rde’. ine n voor mijn ru Ga daarvoor imtereis. Ju naar www.ru llie kunnen imteschipaa je alles te we je oo rd k e.n nu l. al voorbereide Via die webs ten over mijn ite houd ik co n. vlucht, de ex ntact met ju perimenten, llie en kom de missies en nog veel mee r. Join my miss ion!
André Kuipe rs ESA-astrona ut
s je kla t niet n! e e g r Ve de e mel aan t e.nl paard i h c s e ruimt
Br ie f va n A nd ré Ku ip er s aa n le er lin ge n
Terugkoppeling
Duurzame energie
14
Werkstukken Duurzame Energie Laura Fagel/ Opitec
s uniek
i Duurzaamheid, misschien wel het meest gebruikte woord van 2011. Meer en meer raken we ervan doordrongen dat de huidige energiebronnen niet onuitputtelijk zijn. Sterker nog, een tekort aan fossiele energiebronnen is al lang geleden aangekondigd. Een pittig probleem voor de volgende generatie. Hoe gaat dit opgelost worden? Hoe kunnen we de jongeren hiervan bewust maken en hen motiveren om mee te zoeken naar een goede oplossing? Als alternatief voor de fossiele energiebronnen biedt de natuur grote mogelijkheden om het hoofd te bieden aan dit probleem. Wind, water en zon zullen in de toekomst ook als energiebron onze grootste vrienden worden. www.opitec.nl
wordt door zonlicht opgeladen. Bij voldoende zonlicht levert de zonnecel rechtstreeks de energie voor de aandrijving en de ledverlichting van de Energy-Trike. Door middel van opgeslagen energie kan de Energy Trike ook functioneren bij onvoldoende zonlicht. Bij het werkstukpakket van de Energy Trike zit een Engelstalige handleiding zodat er zowel voorzien wordt in de ontwikkeling van technische vaardigheden als in Engelse leesvaardigheid. Voor het bouwen van de Trike kunt u de Nederlandstalige werktekening van Platform Metaal en Metalektro vinden op: http://www.consortiumbo.nl/site/VMBO/ Het_Scharnierpunt/Materiaal_HMS_downloaden.html.
Energy-trike
>> Savonius windwagen
Om bij leerlingen de interesse voor duurzame energie op te wekken heeft Opitec Nederland BV, ten behoeve van het vak techniek, een drietal unieke werkstukken opgenomen in haar assortiment. Deze werkstukken zijn geschikt voor Havo, VWO, VMBO, MBO en Vakcollege. De opdrachten kunnen zowel individueel als in groepsverband worden uitgevoerd. Met deze bouwpakketten kunnen leerlingen, naast het oefenen van technische vaardigheden, kennismaken met de alternatieve energiebronnen. Zonne-energie Tijdens de landelijke docentendag Techniek 2011 in Voorthuizen hebben vele docenten de Energy Trike als een bijzonder innovatief werkstuk ervaren. Dit solar werkstuk is ontwikkeld door de stichting Consortium Beroepsonderwijs en het Platform Metaal & Metalektro. De 1,2V accu van dit model
Ook is de Energy Trike beschikbaar in Solid Edge 3D tekenpakket. Dit pakket is ontwikkeld door CAAP. Eveneens kan er op YouTube en via http://nl.opitec.com/opitec-web/st/ downloads een 3D animatie film worden bekeken. Windenergie Met betrekking tot windenergie heeft Opitec Nederland het werkstuk de Savonius windwagen laten ontwikkelen. Huib Visser, oud techniek docent en ontwerper van dit model, vindt de Savonius windwagen een futuristisch ogend en een aërodynamisch model. Bij dit werkstuk gaan vorm en functie samen. De windwagen is vrij eenvoudig te bouwen van een aluminium plaatje, kunststof, triplex en multiplex en laat heel goed zien hoe energie uit wind wordt opgewekt. Het werkstuk dankt zijn naam aan de Finse ingenieur Sigurd J. Savonius. Savonius vond in 1922 een windturbine met verticale as uit. De aandrijving van de windwagen werkt volgens het Savonius-principe; de windenergie wordt direct omgezet naar
>>>
Duurzame energie
Terugkoppeling
15
Een lesprogramma Het lesprogramma kan als volgt opgezet kan worden. Inleidend theoriedeel Een klassikale aftrap van het thema. Met uitleg van wat de energiesector is en wat de sector ‘maakt’ (elektriciteit, warmte en aardgas). Als inleiding op het praktijkdeel kunt u aan de hand van de posters van stoom naar stroom de werking van een steenkool biomassacentrale of kerncentrale behandelen. Praktijkopdracht Individueel, of in groepjes (afhankelijk van de tijd die u wilt besteden aan Van stoom naar stroom). Het hart van de in het theoriedeel uitgelegde energiecentrales zijn de turbines/generatoren, waar stroom ‘gemaakt’ wordt. Het is dit onderdeel van de centrale dat uw leerlingen in het praktijkdeel bouwen, uiteraard in vereenvoudigde vorm. Zo kunnen ze zelf ontdekken hoe ‘elektriciteit maken’ werkt. Turbine
kinetische energie. Het dakje van de wagen zorgt ervoor dat de wind direct in de rotor wordt gestuwd. De zijdelen van de rotor zijn tegelijkertijd ook de achterwielen. Doordat de overbrenging ontbreekt en de rotor-as is opgehangen in de dunne zijdelen heeft de windwagen weinig wind nodig om te gaan rijden. De Savonius windwagen wordt geleverd met een Nederlandstalige werkbeschrijving en ook van dit model is een videofilmpje beschikbaar op http://nl.opitec.com/opitec-web/st/OpitecVideos/p/3. Met dit filmpje wordt inzicht gegeven in de werking, de mogelijkheden en de moeilijkheidsgraad van het model. Het filmpje kan zowel als inleiding als ter ondersteuning worden gebruikt bij het uitvoeren van het werkstuk. Van stoom naar stroom1 Om ervoor te zorgen dat VMBO’ers, MBO’ers en HBO’ers met passie voor techniek de energiesector weten te vinden, startte WATT? in 2006 een voorlichtingscampagne. Met dat doel is toen ook de laagdrempelige lesopdracht ‘Van Stoom naar Stroom’ ontwikkeld voor technieklessen in de onderbouw van het voortgezet onderwijs. Leerlingen maken een turbine. Met deze opdracht maken leerlingen kennis met stroomopwekking en tegelijkertijd leggen zij de verbinding tussen hun praktijkopdracht en de dagelijkse beroepswereld van elektriciteitsproductie. Een turbine kan op verschillende manieren worden aangedreven. In dit geval wordt de turbine (plastic fles) aangedreven door middel van wind. Een generator (koperdraad en magneten) zet de draaiende beweging van de as om in elektriciteit. Deze omzetting werkt volgens het principe van de Wet van Faraday.
Bron: brochure: Van Stoom naar Stroom, Watt?
Afsluitend theoriedeel Hierin kunt u de koppeling leggen tussen de werking van de turbine/generator die uw leerlingen hebben gebouwd en de verschillende manieren om deze aan te drijven (verschillende soorten energie). Ook kunt u méér vertellen over de theorie van de technieken die ze gebruikt hebben. Bijvoorbeeld magnetisme of de Wet van Faraday. Meer informatie over de lesopdrachten en/of gratis docentenhandleiding kunt u vinden op http://watt.nl/docentenendecanen/ vanstoomnaarstroom/ Materialen om de turbine te kunnen bouwen kunnen besteld worden via http://nl.opitec. com/opitec-web/st/Downloads Tenslotte De werkstukken zijn geschikt als lesopdrachten op school. Technische vaardigheden zoals aftekenen, zagen, boren, lijmen en buigen komen aan bod. Na uitvoering van de opdracht(en) hebben leerlingen kennisgemaakt met de werking van zon en wind als duurzame energiebronnen. Doordat de opdrachten ondersteund worden met een duidelijk stappenplan en videofilm, kunnen leerlingen de werkstukken zelfstandig maken waardoor ook processen zoals leren, oriënteren en plannen worden ontwikkeld. Docenten ervaren de werkstukken als motiverend voor het ontwikkelen van interesse in techniek en in duurzame energie.
Opitec is uw betrouwbare partner voor lokaalinrichting (VTB) Soldeertafel inclusief driepuntsafzuiging
Nieuw bij Opitec!
Recirculerend afzuigsysteem
Nieuw systeem!
Kabelgoot 24v, koppelbaar
Opitec denkt aan uw gezondheid met dit fijnstoffiltersysteem voor uw lokaal!
Nieuw!
Werkbank zeskant
Wij staan voor deskundigheid, kwaliteit, service, snelle levering en aantrekkelijke prijzen!
Angela gereedschapstrolley
Voor een vrijblijvend advies bel of mail naar: Opitec Nederland B.V. Otterkoog 20H 1822 BW Alkmaar Tel: 072-509 47 71 Fax: 072-509 11 79
[email protected] www.opitec.nl
Terugkoppeling
TechKnow
17
TechKnow, alles over jongeren van nu’ is een eigentijdse publicatie van TechniekTalent.nu Jonge talenten in de techniek We werken in een mooie, innovatieve en krachtige sector waar we trots op zijn. De technische sector in Nederland biedt werkgelegenheid aan ongeveer 900.000 mensen. De techniek bestaat uit een diversiteit van bedrijven: van hele kleine tot hele grote. De sector investeert in de toekomst. Voor talentvolle jongeren biedt de techniek legio uitdagingen. Je kunt technisch, innovatief aan het werk. Er zijn ook mooie (inter-)nationale carrièrekansen. En je kunt een maatschappelijke functie in de techniek vervullen. De eerste editie van TechKnow Om als technische branche goed te blijven presteren, moeten we nieuwe talenten aantrekken. Hoe doen we dat? Hoe vinden we de parels in de techniek? TechKnow, de nieuwe, eigentijdse publicatie van TechniekTalent.nu geeft hrm-ers, directies, praktijkopleiders, docenten en decanen inzicht in jongeren van nu. Hoe communiceer je met jongeren, wat zijn hun drijfveren, hoe ontdek je hun talenten en hoe zet je die in voor het bedrijf? En niet onbelangrijk: hoe behouden we jongeren voor de techniek? Het staat allemaal in de eerste editie van TechKnow, een trendrapport. Wist je dat 11,1% van de jongeren tussen de 14 en 18 jaar (dat zijn er meer dan 100.000 in Nederland) het liefst in de technische sector wil werken? Toch ligt het percentage dat daadwerkelijk een technisch beroep heeft veel lager: minder dan 3,5%. Er is dus werk aan de winkel om die jongeren binnen te halen!
TechKnow is ontwikkeld door verschillende (fonds)medewerkers, jongerencommunicatiebureau YoungWorks en projectleider Wanda Verhoeff. Dit trendrapport bevat 120 pagina’s en heeft als hoofdthema ‘jongeren op de werkvloer’. Naast tips en praktische informatie staan er zestien jongerentrends op het gebied van werk en techniek in beschreven. We geven antwoord op vragen als “Hoe om te gaan met prestatiedrang en groeiend zelfvertrouwen? Wat zoeken jongeren op de werkvloer? Hoe kun je als ervaren werknemer het beste werken met een groentje?” en “Welke invloed hebben sociale media op het werk?” Ook maakt de lezer kennis met twaalf jongeren. Meisjes en jongens tussen de veertien en vierentwintig jaar met zeer uiteenlopende interesses en achtergronden. Want we kunnen schrijven dat jongeren zo enorm divers zijn, maar de lezer kan het nog beter zelf ervaren. Bij elke deel treft de lezer een rode lijn aan. In rode kaders geven we aan wat de lezer met de informatie kan, samengevat in handzame tips. Voor wie is TechKnow? TechKnow is bedoeld voor iedereen die jongeren enthousiast wil maken om in de technische sector te gaan werken. Hrm-ers,directies en praktijkopleiders bij technische bedrijven, docenten, mentoren, decanen en anderen binnen het onderwijs en bedrijfsleven die beleid ontwikkelen en uitvoeren om meer jongeren te werven voor techniek.
Wat is de ambitie van TechKnow? TechKnow wil in 5 jaar uitgroeien tot hét tastbare, herkenbare en onmisbare product van TechniekTalent.nu voor bedrijven in de techniek dat elk jaar verschijnt. Alle bedrijven en scholen binnen de technische sector kunnen er de trends, tips, ontwikkelingen en informatie vinden die van belang is om jongeren binnen bedrijven te halen en te houden. Kan iedereen een exemplaar aanvragen? Iedereen die op zoek is naar jonge talenten voor de technische sector of jongeren enthousiast wil maken voor techniek kan TechKnow kosteloos opvragen via www.techknow.nu. Voor meer informatie: Wanda Verhoeff, projectleider, 06 – 33978598 Blackberry’s Op een vacature bij een installatiebedrijf kwamen zes sollicitaties binnen. Vier sollicitanten waren volslagen ongeschikt, nummer vijf was een man van tegen de zestig en nummer zes was nog maar een jongen, net van school. Vers bloed, dacht de eigenaar verheugd, en hij nam de jonge sollicitant in dienst. Lekker liep het niet. De oude rotten hadden kritiek op zijn vakmanschap en inzet, maar de baas wilde zijn jonge medewerker niet kwijt. Op een dag spraken ze elkaar bij de koffieautomaat. “Weet je wat we moeten hebben?”, vroeg de jongen. “Blackberry’s! Dan kunnen we ter plekke bij de klant onze administratie doen. Scheelt zeeën van tijd.” De baas zag er weinig in, maar wilde dit prille initiatief ook niet in de kiem smoren. De jonge medewerker zocht alles tot in de puntjes uit, regelde de aanschaf en legde zijn oudere collega’s precies uit hoe het werkte. Bij vragen mochten ze hem bellen, ook ’s avonds en in het weekend. Twee maanden later waren de collega’s ‘om’ en was hun jonge collega behoorlijk in hun achting gestegen. Hij werd de ongekroonde ict-expert van het bedrijf en dacht niet meer aan weggaan. Binnen een jaar kwamen er drie twintigers bij, die voor dit bedrijf kozen omdat het moderner was dan andere installatiebedrijven. 1. TechKnow, pagina 51. Bron: ‘Puberbrein Binnenstebuiten’, Huub Nelis & Yvonne van Sark 2009.
Terugkoppeling
NexT
18
NexT Gratis lesmateriaal en hoge kwaliteit, kan dat wel? Marjan Broadfield/ Technicles
Sinds de aanvang van schooljaar 2010-2011 kun je in de Techniek lessen werken met de gratis lessen van Technicles. Die lessen haal je op van de website voor die methode (www. technieknext.nl). De Techniek NexT methode is nog niet compleet en soms werk je nadrukkelijk met bèta versies. Het aantal beschikbare lessen neemt gestaag toe. Bij de lessen komen meerdere video-instructies. Die zijn te bekijken via YouTube en dus ook gratis. Serge de Beer maakt die video’s (er is er één af en te bekijken) voor NexT. is en blijft de rol van de docent. Hij/zij is en blijft de arrangeur van de lessen en daarmee verantwoordelijk voor de kwaliteit van de les. Ook met lesmateriaal waarvoor je betaald hebt kun je slechte lessen geven of kunnen lessen niet goed lopen. Mijn school daagt docenten uit om steeds meer het heft in eigen handen te nemen en de lessen te arrangeren. In sommige gevallen is hiervoor zelfs ruimte voor in het taakbeleid. Overigens is het materiaal niet helemaal gratis. Als je het materiaal echt op maat wilt maken voor je eigen lessen, dan heb je behoefte aan het bronmateriaal. Voor het bronmateriaal ben je wel een (kleine) vergoeding schuldig, maar dan kun je het materiaal ook helemaal maken zoals jij dat wilt. Voor het St. Aloysius College, Hilversum, (3 eerste klassen) en de Koninklijke Scholen Gemeenschap, Apeldoorn, (180 leerlingen, 1 mavo, 2 mavo/havo en 3 havo/vwo brugklassen) zijn er genoeg lessen en is er voldoende vertrouwen om met deze nieuwe methode te beginnen. De KSG werkt daarnaast in 2 klassen (50 leerlingen) met de Engelstalige methode “The Wings of Society” ook van Technicles. Met ingang van dit schooljaar zijn ook andere scholen helemaal overgeschakeld op Techniek NexT. Ik ben gaan vragen naar de ervaringen van deze docenten en sprak met Cees Brederveld, docent op het St. Aloysius College te Hilversum en Martijn Bas, docent op de KSG Te Apeldoorn.
Techniek NexT heeft geen boek. Alles is digitaal. Hoe gaat dat in de praktijk? Martijn Mijn leerlingen halen zelf de lessen op van de ELO (bij ons is dat Teletop). Ze printen de
Om maar met de deur in huis te vallen: jullie school stelt hoge eisen aan de kwaliteit van lessen en methodes. Hoe is dat te rijmen met een gratis methode als Techniek NexT? Cees Gratis wil niet per definitie zeggen dat het van mindere kwaliteit is. Je komt wel meer waardevol gratis materiaal tegen. Belangrijk
Er is al veel
NexT
Video-instructie
>>>
Terugkoppeling
lessen enkelzijdig op geperforeerd papier, zonder kleur. De geprinte lessen, geordend in een 23 rings-map, zijn het (werk) boek. Bij de meeste lessen schrijven de leerlingen de antwoorden of de resultaten van hun uitgevoerde opdrachten in hun ‘boek’. Aantekeningen, schetsjes, en extra informatie schrijven ze ook in hun ‘boek’, voor schetsen en ontwerpen voegen ze tekenpapier toe. Het geprinte boek is eigendom van de leerling. Ik zoek nog naar manieren om het werkboek voor de leerlingen leuker, individueler en “dit is van mij” te laten worden. Van mij mag het eigen werkboek voor Techniek meer op een leerling agenda gaan lijken. De lessen die de leerlingen niet gebruiken zien ze ook niet. Met een gewoon boek zorgen onderdelen die ik over wil slaan soms voor verwarring. Mijn Mavo 1 leerlingen zien en doen andere lessen en opdrachten dan mijn Havo/Vwo brugklassen. We hebben een NexT licentie op school. Dat betekent dat we de bronbestanden kunnen gebruiken. We kunnen dus opdrachten aanpassen of schrappen voor we ze aanbieden. Ik zal na onze eerste ervaringen met deze lessen ook daadwerkelijk het materiaal aanpassen. Als ik de eerste serie lessen (na 8 weken?) af heb, evalueer ik alles voor mijzelf, samen met mijn leerlingen, maar ook met andere NexT gebruikers. Voor het volgend schooljaar wil ik zo’n thema dan helemaal op orde hebben. Voor enkele lessen heb ik de inhoud nu al aangepast door te schrappen. Zelf inhoud toevoegen vind ik nog niet zo gemakkelijk. Als ik dat gedaan heb ziet de les er niet meer zo mooi uit als de gratis PDF’s van de originele lessen. Mijn klassen zijn verdeeld in 3 groepen van tussen de 8 en 10 leerlingen. De leerlingen kunnen de lessen in een voor hen handige volgorde in hun map opbergen. Voor sommige lessen beslissen ze zelf of ze liever met de theorie- of met de praktijkopdrachten beginnen. Die lessen zijn te onderscheiden aan de T voor theorie en P voor praktijk. Ik weet natuurlijk nog niet of dit vlekkeloos werkt. Mijn eerste indruk is dat het met dit materiaal mogelijk is, maar je vraagt wel veel zelfstandigheid en concentratie in de les. Net als altijd brengt niet iedere leerling dat op. Plezierig is nu al dat snelle en betere leerlingen altijd vooruit kunnen. Van mijn eerst roulatie schema´s raakten mijn leerlingen in de war. Ze moesten op 4 bladzijden zelf uitzoeken welke les ze wanneer gingen starten. Dat was nodeloos ingewikkeld en nogal haastig/ onnadenkend door mij in elkaar gezet. Cees In het gehele eerste blok gaat het om een kennismaking met techniek. Ik heb de klassen tijdens de eerste les “at random” in 3 groepen verdeeld. Die eerste les zijn de leerlingen begonnen met een introductieles waarin kennismaking met het vak, het lokaal en de manier van werken centraal stond. Ze hebben kort geoefend met roulatie en met de omgang met gereedschappen. Speciale aandacht was er voor het op een veilige manier bedienen van de machines. Ook heb ik het gehad over ontwerpen. Daar is in de methode ruim aandacht voor. Je kunt bij techniek altijd op drie manieren aan de gang gaan: (1) veilig het boek ende opdracht stap voor stap volgen, of (2) als je tijd genoeg hebt, het werkstuk verfraaien, mooier maken, of (3) als je begrijpt hoe het moet, een manier bedenken waarop het anders kan (uitdaging). ‘Nadenken over de opdracht voordat je begint’ is het steeds terugkomend startpunt van alle opdrachten.
NexT
19
KSG-leerlingen en hun ‘boeken’
De tweede les begint het groepswerk pas ‘echt’. De leerlingen beginnen centraal aan de kant van het lokaal waar kleine tafeltjes staan. Daarna lopen ze naar de tafel waar het groepswerk plaatsvindt. Op die tafel liggen de kopieën die ze nodig hebben. Deze voorzien ze van hun naam en doen ze direct in de eigen map. Overigens staan deze documenten ook op de ELO. Maar vooral in het begin werkt dat nog niet altijd even soepel (met login en wachtwoord en zo, dus daarom doe ik het dubbel). In groepjes van twee of drie lezen ze de kopieën door en gaan aan de slag. Op de tafels of dicht erbij staan de spullen die ze nodig hebben. Zo werken zij het blokuur door aan hun opdrachten.
In de derde les rouleert de groep volgens een schema dat in de klas hangt. Ik besteed hier centraal aandacht aan. Groepen gaan weer naar hun ‘werkplek’ en voeren de opdracht uit. Dit herhaalt zich drie keer. Daarna krijgen de leerlingen nog wat tijd om werkstukken af te maken, varianten te ontwerpen en te maken, nog wat opdrachtjes te doen, enz. Kortom, ze krijgen werktijd om zich verder te bekwamen voor het proefwerk waarmee het eerste blok wordt afgesloten. De ervaring leert dat de leerlingen in het begin veel tijd nodig hebben om iets relatief simpels te maken. Als dat eenmaal gelukt is zien ze
>>>
Terugkoppeling
NexT
20
ook alternatieven. Dan neemt de variatie in uitvoering en oplossingen versneld toe. Ook de snelheid van werken gaat omhoog door de efficiëntie waarmee de taak wordt aangepakt en uitgevoerd. Het eerste proefwerk bestaat uit twee delen: een theoretisch deel (vragen over de ‘leer’-stof) en een praktisch deel: de opdracht om een ontwerpschets en voorbeeld te maken van een werkstuk (hierbij gaat het om het in elkaar schuiven van de twee praktische opdrachten die ze tijdens de lessen hebben gemaakt: de agendaklem en de touwpuzzel).
Lessen worden steeds toegevoegd
Je gebruikt lessen die nog niet 100% ‘af’ zijn en de gebruiker ontwikkelt mee. Kun je daarvan voorbeelden geven? Martijn Bij enkele lessen van Thema 1 heb ik de makers gevraagd de lesindeling te veranderen omdat mijn leerlingen verdwaalden. Uiteraard bepaalt Technicles of ze dat verzoek uitvoeren. In dit geval is het uitgevoerd omdat een collega van een andere school dezelfde ervaring had. Ik wil ook proberen om enkele lessen die ik zelf bedacht en uitgevoerd heb in NexT te laten verwerken. Het gaat in dit geval om lessen voor klas 2 en 3. Ik gebruikte mijn lessen naast en in plaats van onze oude (zeer oude) methode “Techniek voor de basisvorming”. Dat kan nog altijd natuurlijk, maar ik vind het mooier als mijn “eigen” lessen onmerkbaar aansluiten bij de NexT lessen. Cees Je ziet het wel vaker: je hebt een les voorbereid en denkt dat deze op een bepaalde manier zal verlopen en als je dan aan het werk gaat reageren de leerlingen op een geheel andere manier. Dit gebeurt nu natuurlijk ook! Tijdens een introductieles waarbij het vooral ging om leren rouleren, maakten veel leerlingen dezelfde ‘fout’. Dit bleek te liggen aan de lay-out van die bepaalde opdracht. Zodra je dit dan doorgeeft wordt het verholpen en is de verbeterde versie te downloaden. Een volgende gebruiker heeft dan van die onvolkomenheid geen last meer. Techniek NexT is dan wel gratis, maar moet je als docent dan niet heel veel werk zelf doen? Wat zijn je ervaringen tot nu toe? Cees Net als bij iedere nieuwe methode kost het even tijd om je in te werken en de goede keuzes te maken. Gelukkig is de aard van het materiaal niet zo veel veranderd ten opzichte van mijn vorige methode (Techniek voor de basisvorming). Je kunt de ervaringen uit het verleden hier weer goed gebruiken. Eigenlijk merk je geen verschil, behalve dan bij de start van ieder blok. Maar dat was voor mij altijd al het drukste moment! Ook kost het weer wat extra tijd om proefwerken goed afgestemd te krijgen. Ik verwacht wel dat er op korte termijn toetsvragen beschikbaar zullen zijn, bijvoorbeeld omdat ik die van mij opstuur naar Technicles. Zo heb je met meedenkende “NexT docenten” als snel meerdere bruikbare toetsen, hoop ik. Om toegang te hebben tot die toetsen heb je trouwens wel een licentie nodig. Behalve tot de bronbestanden krijg je dan namelijk ook toegang tot antwoorden, toetsvragen, werkbeschrijvingen en didactische aanwijzingen. En je kunt aanspraak maken op meer ondersteuning! Kortom de standaard lessen zijn gratis, maar tegen een relatief kleine vergoeding krijg je als gebruiker ineens veel meer. Kortom: heel veel werk dat je anders zelf zou moeten doen.
Groot voordeel is ook, merk ik al direct, dat het niet uitmaakt of leerlingen hun boek bij zich hebben of dat (per ongeluk) vergeten zijn. Er is altijd een back-up. Vroeger waren dat reserve boeken in het lokaal, nu staan de lessen op de ELO en zijn ze bereikbaar voor de individuele leerling. Wat verwacht je van Techniek NexT in de komende jaren? Cees Ik verwacht een programma waarmee ik, meer dan voorheen, intensief en efficiënt met de leerlingen activiteiten ‘op maat’ kan ontwikkelen die rechtstreeks te maken hebben met de, door mij gewenste, kennis van en over Techniek. In de lessen komen ook heel veel vaardigheden aan bod. Daarnaast verwacht ik een uitbreiding van het aantal onderwerpen dat aan bod komt; vergelijkbaar met de vooruitgang van techniek. Ik denk hierbij aan biomedische toepassingen, biotechnologie, enzovoort. Met een methode die uit lossen delen is opgebouwd
>>>
Terugkoppeling
NexT
moet het zelfs mogelijk zijn om de lessen steeds te moderniseren en in te gaan op de actualiteit. Zijn de lessen van Techniek NexT gemakkelijk aan te passen aan de situatie bij jou op school? Voorbeelden? Cees Aanpassen is niet gratis en kan alleen als je de bronbestanden mag gebruiken. Ik heb de nummering van de lessen aangepast aan mijn situatie. Een opdracht die voorzien was voor het tweede thema heb ik naar het eerste thema gehaald. Verder wil ik de foto’s in het lesmateriaal aanpassen aan de situatie in mijn eigen lokaal. In plaats van ‘een’ veiligheidssituatie, wil ik dat er ‘mijn’ veiligheidssituatie staat. Ook denk ik erover om voor het volgende blok een voetnoot met het schoollogo in te voegen. Ben benieuwd of dat lukt .... Als je Techniek NexT vergelijkt met je vorige methode, wat zijn dan de grootste verschillen? Martijn De NexT lessen sluiten uitstekend aan bij wat ik al gewend was (Techniek voor de basisvorming) en bij onze Engelstalige methode “The Wings of Society”. Ik zou er een groot voorstander van zijn als die Engelse methode ook digitaal ter beschikking kwam! Zelf de lessen ordenen, printen en aanpassen aan mijn eigen lessituatie en leerlingen, bevalt me uitstekend. Cees Het materiaal waarmee ik werkte was achterhaald, verouderd; nu blijft het materiaal up to date. Ik ben niet in staat om een nieuw boek te schrijven en voor een uitgever is dat duur. Boeken worden dus niet zo snel vernieuwd. Nu het materiaal digitaal gepubliceerd wordt, kan ik zelfs hele kleine onderdelen, maar ook complete lessen relatief eenvoudig aanpassen. Zo beschik je steeds over de nieuwste versie. Ook kan ik nu nog meer schuiven met de verschillende opdrachten en thema’s dan ik voorheen al gewend was. Ik kan nu zeer gemakkelijk en vrij kiezen en het materiaal arrangeren, zonder dat het mij heel veel ontwikkeltijd kost.
Extra opties
M. Bas Koninklijke Scholen Gemeenschap Jhr.Molleruslaan 42 7316 AW Apeldoorn Tel: 055 5212655
[email protected]
C. Brederveld St. Aloysius College Prins Bernhardstraat 160 1211 GK Hilversum Tel: 035 6247481
[email protected]
21
Terugkoppeling
Good practice
22
Johan Schimmel
Lelystad, aan het einde van de spoorlijn in de polder. We waren te gast bij Lambert van As, docent techniek op het ISG-Arcus. De school is een interconfessionele brede scholengemeenschap. Wie is Lambert van As? Hij komt uit de grafische wereld, heeft de lerarenopleiding Techniek gedaan in Amsterdam en werkt sindsdien in het onderwijs als docent Techniek, eerst in Almere en op dit moment in Lelystad. In eerste instantie heeft hij lessen PSO Techniek verzorgd, momenteel verschuift zijn aandacht naar het onderwijs op het Vakcollege Techniek. De school is hier dit cursusjaar mee gestart. Verder houdt hij zich bezig met O&O, ontwerpen en onderzoeken, een vak binnen het Technasium voor Havo/VWO.
PSO staat voor Praktische Sector Oriëntatie. Door middel van opdrachten, die zijn gerelateerd aan studierichtingen uit de sectoren in de bovenbouw kunnen leerlingen zich oriënteren en zich voorbereiden op hun keuze voor de sector. In het kader van PSO Techniek heeft Lambert een aantal keren meegedaan met de Shell Young Technical Award. In 2008 deed hij voor het eerst mee met 1 team. Dit team werd met nog 9 andere teams genomineerd voor een prijs. Zijn club won de aanmoedigingsprijs. Een jaar later deed hij er weer aan mee. Nu werden er 6 kunstwerken ingezonden. Twee teams werden genomineerd, waarvan er een de hoofdprijs won. In 2009 deed Lambert op zijn nieuwe school isg-Arcus wederom mee aan de wedstrijd. 13 kunstwerken werden ingezonden waarvan er 3 werden genomineerd. Helaas vielen ze toen niet in de prijzen. Dit jaar deden
Lambert van As
Good practice in Lelystad
zijn klassen weer mee. Zijn leerlingen zonden 11 kunstwerken in, vier werden er genomineerd en een won de hoofdprijs! Met het winnende team gaat Lambert begin oktober vier dagen naar Parijs voor o.a. een bezoek aan Cité de Sciences. Om meer te weten te komen over zijn werk stellen we Lambert een paar vragen, eerst over PSO Techiek en het meedoen aan de wedstrijd. In de tweede plaats over zijn werk op het Vakcollege Techniek. Wat is de relatie tussen PSO Techniek en de Shell Young Technical Award? De Shell Young Technical Award (SYTA) is een wedstrijd die in het leven is geroepen door Shell Nederland in samenwerking met science centrum NEMO. De wedstrijd heeft als doel om techniek en Bèta-vakken te promoten bij leerlingen in de onderbouw van het voortgezet onderwijs. Het is de bedoeling dat er van afval en schroot een bewegend kunstwerk wordt gemaakt, in de voetsporen van Jean Tinguely. De wedstrijd is relevant voor het vak techniek omdat alle aspecten van het vak hier aan bod komen: omgaan met materialen, verbinden, profielen, constructies, ontwerpen, tekenen, samenwerken, stroomkringen, overbrengingen, ICT en presenteren. Ongetwijfeld vergeet ik er nog een paar. Bovendien is er echt iets te winnen, wat erg motiverend werkt op veel van de leerlingen. In het eerste nummer van jaargang 20 van Terugkoppeling (2011) staat een mooi artikel over de Shell Young Technical Award. Hoe kom je tot een goede voorbereiding om mee te doen met de Shell Young Technical Award? Voor het vak PSO Techniek heb ik deze wedstrijd tot een speerpunt gemaakt. Aan het begin van het schooljaar is de opdracht uitgelegd en aan leerlingen is verzocht om afvalmateriaal, oude apparaten en schroot mee naar school te nemen voor de wedstrijd. Verder ben ik begonnen met werkstukjes in de klas waarin materialenkennis, verbindingen, technisch tekenen, stroomkringetjes etc. aan bod kwamen. Veel van deze opdrachtjes
>>>
Terugkoppeling
zijn eenvoudig aan te schaffen bij o.a. Opitec. Ik heb veel aandacht besteed aan de werkbeschrijvingen en de tekeningen in de opdrachten. Verder heb ik aanpassingen en verbeteringen in de ontwerpen van de leerlingen gestimuleerd. Vaardigheden gaan boven theorie met als doel de wedstrijd als eindopdracht. In de link kun je zien hoe de voorbereiding op de wedstrijd er uit ziet. www.shellyoungtechnicalaward.nl http://nl.wikipedia.org/wiki/Jean_Tinguely Wat is het Vakcollege Techniek? Het Vakcollege Techniek is een ‘nieuwe’ onderwijsvorm (of een aanvulling op het onderwijs) binnen het VMBO. Bedrijfsleven en scholen gaan samen met de overkoepelende stichting Het Vakcollege de uitdaging aan om van enthousiaste leerlingen vakmensen te maken waar het bedrijfsleven wat aan heeft. In een samenwerkingsverband tussen deze vier groepen (leerlingen, bedrijven, opleiding en de stichting) krijgen leerlingen de kans om meer dan hun leeftijdsgenoten binnen het reguliere VMBO uit te groeien tot vaklui. Er is een samenwerking met het ROC tot stand gebracht. Hierdoor kunnen leerlingen in zes jaar het gehele traject van begin VMBO tot en met MBO-niveau 2 voltooien. Op het Vakcollege Techniek van ISG-Arcus kan worden gekozen voor de richtingen Voertuigtechniek, Bouw/Interieur en Metaal/ Installatie In de onderbouw krijgen deze leerlingen 8 klokuren het vak Techniek en Vakmanschap aangeboden, ze hoeven geen Verzorging en Economie te volgen. Ook hebben ze al in het 1e leerjaar het vak Nask. Na het 3e leerjaar doen ze een proeve van bekwaamheid, waarmee ze de meeste einddoelen van het VMBO praktijkexamen kunnen halen. Tijdens de stages zullen deze kinderen een grote voorsprong hebben op andere VMBO-ers. Hun kansen op de arbeidsmarkt zullen naar verwachting ook veel beter zijn. Momenteel is er één eerste klas, volgend jaar willen we starten met twee eerste klassen. Hoe zien de lessen Techniek op het Vakcollege er uit? De rode draad van mijn lessen Techniek en Vakmanschap zijn de lesbrieven die door het Vakcollege worden uitgegeven. We zijn dit jaar gestart met laptoponderwijs, dus alle leerlingen hebben een Apple-tje waarmee ze hun pdf lesbrieven kunnen downloaden en bewerken. De lesbrieven sluiten aan bij de belevingswereld van de kinderen, in het 1e jaar zijn de onderwerpen bijvoorbeeld: • Ik en mijn omgeving • Ik en communicatie • Ik en het weer • Ik en beweging • Ik en mijn vrije tijd • Ik en mijn toekomst. Per thema krijgen de kinderen naast een aantal onderzoeksopdrachten, ook ontwerp- en maakopdrachten. Steeds terugkerend wordt er aandacht besteed aan leren, voorbereiden, uitvoeren, presenteren en evalueren. Telkens hebben ze de beschikking over werkkaarten die hen door de opdracht heen sturen. De praktijk vormt een belangrijk onderdeel van de lessen. Dat is een goede zaak want daarom hebben de meeste leerlingen gekozen voor het Vakcollege, en zo blijft de motivatie er in.
Good practice
23
Per thema krijgen de kinderen naast een aantal onderzoeksopdrachten, ook ontwerp en maakopdrachten. Steeds terugkerend wordt er aandacht besteed aan leren, voorbereiden, uitvoeren, presenteren en evalueren. Telkens hebben ze de beschikking over werkkaarten die hen door de opdracht heen sturen. De praktijk vormt een belangrijk onderdeel van de lessen. Dat is een goede zaak want daarom hebben de meeste leerlingen gekozen voor het vakcollege, en zo blijft de motivatie er in.
e lesbrieven
www.hetvakcollege.nl
Kun je iets zeggen over de verschillen tussen PSO Techniek en Techniek op het Vakcollege? PSO Techniek is duidelijk een oriëntatie op de technische vakken zoals die in de bovenbouw worden gegeven. Ik geef deze lessen gemiddeld 2 uur per klas per week. Leuk vak, waarin ik onder andere door uitstapjes zoals de Shell Young Technical Award de leerlingen probeer te motiveren om voor een technische vervolgopleiding te kiezen. Niet iedere leerling is te motiveren voor de techniek, en zeker in het 2e leerjaar haken veel leerlingen af. Voor hen is het dan het jaar uitzitten omdat ze al gekozen hebben voor de sector Economie of Zorg en Welzijn. Alhoewel ik door mijn opdrachtkeuze altijd wel enige enthousiasme weet te behouden, zijn de Vakcollege leerlingen toch wezenlijk anders. De Vakcollege leerlingen hebben al het beroepsgerichte vak Techniek. Het vak is minder oriënterend en al meer beroepsvoorbereidend. Deze leerlingen hoef ik niet aan het werk te zetten. Ik moet ze eerder afremmen in hun geestdrift. Ook kan ik in het Vakcollege door het grote aantal lesuren in de week, veel dieper op lesstof ingaan en vaardigheden beter aanleren. De leerlingen komen al snel op grote afstand t.o.v. kun klasgenoten in het reguliere VMBO.
Terugkoppeling
Vakcollege
24
Het Vakcollege 2 Annelotte van Bergen/ Vakcollege Groep
In de vorige Terugkoppeling maakte u al kennis met het Vakcollege. In dit nummer kunt u meer lezen over de inhoudelijke opzet van het programma. voor mens en milieu. Het ‘weten’ komt hier op de eerste plaats en speelt een grote rol in de practica die jongeren uitvoeren. Het tweede aspect is Vakmanschap, waarin de uitvoering van techniek centraal staat aan de hand van vragen, zoals: “Hoe maak je dat? Hoe installeer je dat? Hoe repareer en onderhoud je dat?”. In het Vakcollege worden jongeren opgeleid voor zowel kader functies (niveau 3) als uitvoerende functies (niveau 2). Op beide niveaus wordt aandacht besteed aan de attitude van een vakman/ vakvrouw. Hij/zij is creatief, ondernemend, probleemoplossend en werkt onder andere samen, veilig, nauwkeurig en klantgericht. Techniek & Vakmanschap Vakcolleges zijn een alliantie tussen vmbo, mbo en bedrijfsleven. In samenwerking met de Vakcolleges is een nieuw leergebied ontwikkeld: Techniek & Vakmanschap (T&V). T&V daagt jongeren uit om op een eigentijdse en voor hen betekenisvolle manier een product te bedenken, te ontwerpen, te maken en te presenteren. Ze leren in een authentieke leeromgeving en werken vanaf leerjaar 1 aan algemene beroepscompetenties zoals samenwerken en overleggen, instructies en procedures opvolgen, en plannen en organiseren. Wat houdt Techniek & Vakmanschap in? Zoals de naam Techniek & Vakmanschap aangeeft, heeft het nieuwe leergebied twee - te onderscheiden, maar niet te scheiden - aspecten. Het eerste aspect is Techniek, waarin het leren over techniek centraal staat aan de hand van vragen, zoals: “Wat is het? Wat doet het? Wat kan het? Waarom werkt het? Mag het?”. Begrippen die hierbij een rol spelen zijn ontwerpen, berekenen, tekenen, analyseren, verklaren, materiaalkennis, energie, sturen en verwerken van informatie en toegepaste wis- en natuurkunde. Ook begrippen uit de maatschappelijke kant van de toepassing van techniek komen hier aan de orde, zoals economisch nut, de wenselijkheid, de dienstverlening, de commerciële waarde en de opbrengsten en schade van techniek
Hoe leiden we de jongeren op? In Techniek & Vakmanschap is het maken van een product leidend, de theorie wordt in samenhang met de praktijk aangeboden en er is continue aandacht voor de loopbaanoriëntatie van de jongeren. Zo kan in alle fases van de opleiding een bewuste keuze worden gemaakt voor de toekomst. In leerjaar 1 en 2 doen de leerlingen opdrachten in de 5 domeinen van het Vakcollege: bouw en infra, energie, mobiliteit, procesindustrie en maakindustrie. Er wordt gestuurd op de veelzijdigheid van de techniek en de jongeren gebruiken voor de producten zoveel mogelijk verschillende materialen en gereedschappen. Het bedrijfsleven verzorgt in leerjaar 1 en 2 bedrijfsbezoeken en/of gastlessen en voor de jongeren van leerjaar 3 een beroepsoriënterende stage. In het derde leerjaar sluiten de jongeren T&V af en zijn ze Junior vakman of vakvrouw op vmbo niveau. Hoe is Techniek & Vakmanschap opgebouwd? Op het rooster van de jongeren staat in het 1e en 2e leerjaar 10-12 uur Techniek & Vakmanschap per week, oplopend naar 16 uur in het 3e leerjaar. In leerjaar 1 staat ‘Ik en techniek centraal’. De jongeren ontdekken aan de hand van eigentijdse opdrachten de techniek in hun omgeving. Een opdracht is bijvoorbeeld : ontwerp je eigen kamer. De jongeren zijn net
>>>
Terugkoppeling
Vakcollege
naar het voortgezet onderwijs en hun slaapkamer voldoet niet meer aan hun wensen. De opdracht vraagt hen om alle technische snufjes die ze in hun slaapkamer willen hebben, onder de loep te nemen. De jongere leert in deze opdracht onder andere ontwerpen, op schaal tekenen en budgetteren. Het eindproduct is een op schaal gemaakte maquette. In leerjaar 2 vragen de opdrachten van de jongeren een ander niveau wat betreft kennis, vaardigheden, zelfstandigheid, plannen en uitvoeren. De jongeren bepalen in toenemende mate zelf het uiteindelijke product. De weg naar het eindproduct verloopt op dezelfde manier als in leerjaar 1. De leerlingen verzamelen informatie, ontwerpen en maken het product om het tenslotte te testen en te verbeteren alvorens ze het presenteren. In leerjaar 3 staat ‘Techniek en ik’ centraal. In dit leerjaar wordt de winst geboekt uit T&V in leerjaar 1 en 2. De jongeren kunnen hun kennis verdiepen (meer kennis op een hoger niveau), verbreden (twee specialisaties) of versnellen. De jongeren in de Vakcolleges maken deze keuze binnen de mogelijkheden van de school. Scholen kunnen het derde leerjaar T&V zowel in domeingerichte afdelingen als op een techniekplein aanbieden. Hoe gaan de jongeren verder? In leerjaar 4 tot en met 6 verschuift het leren op school naar het leren in een bedrijf. Duaal leren is een onderwijsvorm waarbij werken en leren worden gecombineerd. In deze leerjaren wordt de ontwikkeling van vaardigheden, kennis en houding toegespitst op het
SV de
ries
25
gekozen beroep met het doel een startbekwaam Vakman te zijn. Het bedrijfsleven geeft het duaal leren vorm door met de leerling een arbeidsovereenkomst aan te gaan en vakmensen beschikbaar te stellen als leermeesters. De leermeester brengt de kneepjes van het vak over aan de jongeren. De school geeft duaal leren vorm door de vaktheorie, de op doorstroom gerichte vakken en burgerschapsvorming te verzorgen. Voor wie is het Vakcollege Techniek geschikt? Het Vakcollege Techniek is dé opleiding voor jongeren die weten dat zij later ‘iets met techniek’ willen en die willen leren met hun hoofd en met hun handen. Vakcollege leidt op voor een baan in de toekomst. Een toekomst die vereist dat een werknemer in staat is te switchen tussen werkzaamheden en beroepen. Dankzij dit uitgangspunt kan een leerling die tijdens de eerste vier leerjaren ontdekt dat de techniek toch niet de richting is waarin hij door wil gaan, nog altijd overstappen naar een andere sector binnen het beroepsonderwijs.
Ontwerpen en maken? Alle gereedschappen en materialen zijn bij S de Vries in huis. Hand-, elektrisch- en verspanend gereedschap. Zinkplaat, blikplaat, aluminiumplaat, staalplaat, plexiglas en polystyreen helder en gekleurd.
Gereedschappen en plaatmaterialen
GRATIS advies en vrijblijvende offertes S. de Vries Polderweg 118A
De onmisbare basis voor Techniekonderwijs
3125 KE SCHIEDAM Telefoon/fax 010 4731308 B.g.g.
06 50831275
www.sdevries.nl
Algemene informatie:
[email protected]
museum boerhaave presenteert van
30 september 2011 t/m 18 maart 2012
Terugkoppeling
Vrouwen in Techniek
27
Project Vrouwen in Techniek (VIT) Door het Technocentrum Twente is in nauwe samenwerking met het ROC van Twente, de VMBO scholen Pius X en de Scholingsboulevard, het UWV, Variya, de Koninklijke Metaalunie, OBM Twente, VHTO en HVR in de afgelopen 2 jaar gewerkt aan de uitvoering van het project Vrouwen in Techniek.
Project Vrouwen in Techniek (VIT)
Het project bestond uit twee onderdelen. Ten eerste meisjes stimuleren om een technische opleiding te gaan volgen en het ontwikkelen van een aangepast curriculum daarvoor, en ten tweede werkzoekende vrouwen op te leiden en te begeleiden naar een technische functie. Meisjes in de Techniek Het eerste onderdeel van het project werd uitgevoerd op de VMBO scholen Pius X uit Almelo en de Scholingsboulevard in Enschede. Om te stimuleren dat meisjes voor techniek gaan kiezen is een speciaal voorlichtingsprogramma opgesteld gebaseerd op het feit dat meisjes techniek met name interessant vinden als er een koppeling wordt gemaakt met een maatschappelijke toepassing. Het hele voorlichtingstraject is dan ook opgezet rond het rolmodel “MAE”, waarbij “MAE” staat voor ‘MAatschappij En…’, bijvoorbeeld ‘MAatschappij En Installatietechniek’. Het rolmodel MAE wil meisjes er bewust van maken dat techniek hen veel kansen biedt en dat er leuke en uitdagende opleidingen zijn die allemaal een brede maatschappelijke toepassing hebben. De voorlichting aan de meisjes op beide VMBO scholen heeft voor het eerst plaatsgevonden in het voorjaar van 2010. Daarna konden zij daadwerkelijk kiezen voor een technische opleiding die in september 2010 is gestart. Er zijn binnen het project geen aparte meisjesopleidingen gemaakt. Wel zijn de curricula van de opleidingen zodanig aangepast dat zij ook voor meisjes interessant werden. Dit is onder andere gerealiseerd door opdrachten en leermiddelen in een bepaalde maatschappelijke context te plaatsen. De context is dan het bepalende item waarbinnen de techniek geleerd wordt. Het aanpassen van de curricula vond plaats onder begeleiding van de SLO uit Enschede. De verwachting is dat door deze aanpak de technische opleidingen ook voor meer jongens aantrekkelijk zal worden.
Vrouwen in de Techniek Het tweede onderdeel van het project richtte zich op werkzoekende vrouwen. In augustus 2009 zijn er 1200 brieven verstuurd aan vrouwen die ingeschreven stonden bij het UWV. De eerste brief was erop gericht om hen aan het denken te zetten over een mogelijke baan in de techniek. Twee weken daarna is naar dezelfde vrouwen een uitnodiging verstuurd om een voorlichtingsbijeenkomst bij te wonen over dit onderwerp. De voorlichtingsbijeenkomsten werden gehouden in Enschede, Hengelo en Almelo. In totaal bezochten ruim 100 vrouwen de voorlichtingsbijeenkomsten. Op deze voorlichtingsbijeenkomsten is deze vrouwen de gelegenheid geboden om zich in een oriëntatieweek verder op de techniek te oriënteren. In totaal hebben 40 vrouwen daaraan deelgenomen. De oriëntatie week heeft eind oktober 2010 plaatsgevonden. Daarna hebben 29 vrouwen een verkorte 6 weken durende MBO opleiding techniek gevolgd, verdeeld over twee groepen. Vanaf februari 2010 zijn deze vrouwen in een technische functie aan de slag gegaan bij bedrijven in Twente, waarbij zij via een leren en werken traject (BBL) verder worden opgeleid in de techniek. Hoewel het (gesubsidieerde) project per 1 januari dit jaar is beëindigd, hebben beide projectscholen besloten om verder te gaan. Het participerende ROC van Twente heeft daarnaast toegezegd te willen komen tot een passende aansluiting in het middelbaar beroepsonderwijs om de meisjes na afloop van hun VMBO niet alsnog te verliezen voor de techniek. Technocentrum Twente en HVR onderzoeken of in andere regio’s ook interesse is om een en ander op te pakken.
Wie belangstelling heeft kan zich melden bij
[email protected] of
[email protected]
Terugkoppeling
28
Foto: Liesbeth Dingemans
Sander Ezendam/ Stichting Techniekpromotie
Eureka!Cup 2012 “Nanotechnologie” Wat is de Eureka!Cup? Eureka!Cup is een ontwerpwedstrijd voor de onder bouw van HAVO en VWO waarbij technische en (natuur)wetenschappelijke uit dagingen worden aangegaan. Samen met bedrijven die werkzaam zijn binnen het jaarlijks wisselde thema, worden er ontwerpopdrachten ontwikkeld die enerzijds zo realistisch mogelijk zijn (het bedrijf is hier zelf ook mee bezig) en anderzijds aansluiten bij de belevingswereld van jongeren. Zo kunnen jonge ren aan de slag met een realistisch en technologisch ontwerpvraagstuk en innovatieve oplossingen bedenken voor hun opdrachtgever. De ontwerpvraag stukken worden in de vorm van lesmateriaal aangeboden. Met behulp van het lesmateriaal lopen de leerlingen stap voor stap door het ontwerpproces en
worden ze aangemoedigd om innovatieve oplossingen te bedenken.
Aanmelding geopend Aanmelding voor een nieuw seizoen Eureka!Cup is Eureka!Cup 2011 “Operation Body Check” geopend! Dit jaar gaan de teams een kijkje nemen in de wereld van de Nanotechnologie. Denk mee met Philips over de inzet van hun filterproces om nanodeeltjes uit de lucht te halen. Help ASML op nanoniveau bij het transport van hun hightech apparatuur. Dit is een greep uit de vraagstukken die dit jaar in samenwerking met het bedrijfsleven zijn ontwikkeld en die de deelnemende bedrijven ook zelf proberen op te lossen. Ga jij de uitdaging aan?! Eureka!Day Op de Eureka!Day strijden de beste teams tegen elkaar op een testparcour om te bewijzen dat hun ontwerp het beste en slimste is. Een deskundige jury beoordeelt ieder ontwerp nauwkeurig. Aan het einde van de dag wordt duidelijk wie er gewonnen heeft en wie de Eureka!Cup dus mee naar school neemt. De Eureka!Day vindt dit seizoen plaats op 23 mei 2012 op de Universiteit Twente. www.eurekacup.nl Enthousiast geworden?! Ga dan snel naar www.eurekacup.nl voor meer informatie en schrijf je voor 23 december 2011 in!
Bèta of techniek niks voor
29
meisjes?
Natuurlijk wel!
26 april
26 april
2012
2012
in heel Nederland
in heel Nederland
Meisjes die een Iphone-applicatie ontwerpen. Meisjes klussend aan een robot. Meisjes die hun eigen DNA zichtbaar maken. Meisjes die hun eigen stad van de toekomst vormgeven. Bèta of techniek van VHTO, Land ect elij voor wel! Laat meisjes het plezier en de n b è t a / Natuurlijk r o j oniks e n e meisjes? k w p u n c h n e x pen ict ervaren op Girlsday en meld / v r uitdaging van bèta,t etechniek Ee isjes iek er ti e se m uw bedrijf of school snel aan! bu r
26 ca H T O2 ,0 a nrVil L a1 vp nd 2e je t
Doe mee!
r
u
bu
ea
lijk en bèta p r ohe ouwen n in / v rel Nederland / t e c h n i e x p e Ee isjes ek rt is me e
ea
u
de li tec jk e hn xp ie k ert
Girlsday
Terugkoppeling
is
eb
u
re
au
Voor wie? • Meisjes van 10 tot 15 jaar • Meisjes uit groep 7 en 8; 1e en 2e klas vmbo , havo en vw o Bèta • Dochter s vanofwtechniek erknemers en vriendniks innevoor n meisjes ? Iedereen doet Natuurlijk in groewel! psverband mee!
Welke bedr ijven en on derwijsinst ellingen kunnen mee doen? Of een bedrijf nu een multin Bèta of techniek ational is, ee meubelatelie n r, een midde lgroot archite bureau of ee cten niks voor ? n afdeling va n een zieken huis: allemaal kunn en ze meedo Natuurlijk wel! en met Girlsday. Ook als techniek niet de kernac tiviteit van ee Bèta of tech of onderwijs n bedrijf niek instelling is, kan deze de deuren openen tijde niks voor ns Girlsday. El ke organisatie ? immers zijn te heeft chnische kant . Natuurlijk w el! Meisjes die een Iphone-applicatie ontwerpen. Meisjes klussend MatchMeisjes aan een robot. hun eigen DNA zichtbaar maken. Meisjes Meisjes die een Iphone-applicatie ontwerpen. Meisjes klussend tussendie school, bedr ijf of onde die hun eigen Bèta of- techniek aan een robot. Meisjes die hun eigen DNA zichtbaar maken. Meisjes instelstad rwijs lingvan de toekomst vormgeven. niks voorSomeisjes? wel! Laat meisjes het plezier en de die hun eigen stad van de toekomst vormgeven. Bèta of techniek mmige scNatuurlijk holen en bedr ijvervaren en hebben uitdaging techniek en ict op al Girlsday en meld niks voor meisjes? Natuurlijk wel! Laat meisjes het plezier en de atie ontwer covan ntactbèta, pen. Meisjes met elkaar en kl organiseren ussevan Wat nd bèta, techniek uw bedrijf of school snel aan! uitdaging enisictGervaren op Girlsday en meld eigen DNA zi ir zelf Girlsday lsday? activiteiten. chtbaar mak Zij melden zi en. M Girlsday is ee ch alleen aan uw bedrijf ofeischool sjes snel aan! omst vormge n initiatief va via de w eb ven. Bèta of sit e va n Girlsday. Al n VHTO om m techniek s u als school kennis te late eisjes el! Laat mei of n maken met sjes het plez ge bedrijf en ei ge n contacten ier en de bèta, techniek n ict ervaren heeft waarm Dit landelijke en ict. ee u Girlsday op Girlsday evenement vi organiseert, en meld dan kunt u bi ndt jaarlijks pl april: in 2012 j de aanmeldi aats in is dit op dond geven dat u ng aan gr er aag bemidde da g 26 april. Tijdens Girlsday open ling wilt van en tal van te In VHTO. da t ge va l probeert VH chnische bedr hoger onderw TO een lokale ijven en ijsinstellinge of na le regio m at ch met een scho n hun deuren meisjes, waa ol of bedrijf voor r ze kunnen te VH m ak TO en. he ef deelnemen aa t een coördine n interes sante activite rende rol, fu iten en kenn ng he ee lp rt de als sk en biedt onde ismaken met rsteuning bij technische werkzaamhe de dene ainu de da en m at or ch ga ing ni satie van Girls gelijkse bero epspraktijk. dayactiviteite ur n. VHTO heeft het over b zicht van alle se deelnemers.
Volg VHTO op Twitter: www.twitter .com/VHTOam
sterdam #Girl
g ir ls d ay @ vh
to .n l
• 02 0 88 8 42 20
sday2012
Doe m ee
ay.n l •
rlsday 2012. Handleidinge n het organise ren van Girls day kunt u vinden op de website of bestellen bij via girlsday@ VHTO vhto.nl en tips voor
Meisje
w w w.g ir ls d
s die e en Iph aan ee one-ap n ro b o plicati t. Mei e ontw die hu s j e s erpen. die hu n eige Meisje n n e s tad va igen D niks v s kluss n de t NA zic oor m end o h e e t k b i s o a j mst vo es? Na ar mak uitdag t r e u m n urlijk w ing va geven . Meis n bèta . Bèta jes el! Laa uw be , techn o t f m t e drijf o e c i h s i e n j e k i ek s het p en ict f scho lezier e r v a re ol sne en de l aan! n op G irlsday en me ld
a www.girlsday .nl/aanmelde n. Aanmelden ka n 2 Geef aan of u al tot en met 31 maart 2012. contact hebt met een bedr of school in uw ijf regio. Vraag de sgewenst om bemiddeling door VHTO.
Natuu
meisje
ek
niks v oor
Bèta o f techn i
i
t van VHT projec O Een es/vrouwen en , Lan j d bèt is e a/t elij m ec k e hn x ie pe k
rt
Ja, ik wil m eedoen me t Girlsday 2 012! 1 Meld uw school, groep meisje s, be drijf of hoger onderw 3 Organiseer zelf Gi ijsinstelling aa n vi
rlijk w el!
Doe mee!
Doe mee!
s?
nd
26 ap ril in
heel N ederla
2012
meisjes
meisjes
Buitenland
Terugkoppeling
Buitenland
30
Marc J. de Vries, Science Education and Communication, Technische Universiteit Delft
Zomeracademie in de Provence De Provence kennen we als aantrekkelijk oord voor zomervakanties. Het is er net alsof je door een schilderij van Van Gogh rijdt of wandelt. Je associeert het niet zo snel met werk. Toch is het daar ook goed confereren. Zeker als je met een groep interessante mensen van verschillende disciplinaire komaf samen bent. Dat was zeker het geval bij de Université Européenne d’été 2011 die het Institut des Hautes Études pour la Science et la Technologie (IHEST) van 28 tot en met 31 augustus jongstleden organiseerde nabij het dorpje Gréoux-les-Bains in het hartje van de Provence.
Het doel van de zomeracademies van het IHEST is om een groep mensen van verschillende wetenschappelijke disciplines bij elkaar te brengen om te discussiëren over bepaalde maatschappelijke onderwerpen die aan wetenschap en techniek verbonden zijn. Dit keer was het thema de vraag welke rol onderwijs in natuurwetenschappen en techniek kan spelen bij het bevorderen van de wetenschappelijke en technologische geletterdheid van de bevolking. Het gezelschap bestond voornamelijk uit Fransen, maar enkele buitenlanders waren uitgenodigd om een indruk te geven van hoe het elders toegaat. Ik was daar om iets te vertellen over hoe wij in Nederland de vakken Natuur- en Scheikunde, Techniek en het nieuwe vak Natuur, Leven en Technologie gebruiken om leerlingen wetenschappelijk en technologisch geletterd te maken. Ook waren er collega’s uit de Verenigde Staten, Engeland,
Korea, Japan en Brazilië om een dergelijk verhaal te houden. De hele conferentie werd simultaan getolkt om de communicatie tussen de Frans- en niet Franssprekenden mogelijk te maken. Door de verschillende aanwezige disciplines ontstonden er heel verschillende aanvliegroutes voor de discussies. De eerste dag die ik bijwoonde waren er drie presentaties van natuurwetenschappers die hun sporen verdiend hadden. Zij gaven hun visie op de aard van hun vak en in de discussie ging het over de vraag hoe je leerlingen het best die aard zou kunnen laten zien. De wiskundige Jean-Pierre Bourguignon liet zien dat in het wiskundeonderwijs de aard van het vak Wiskunde totaal niet uit de verf komt. Leerlingen leren alleen een aantal methoden, maar krijgen geen beeld van het werk dat een wiskundige doet. Dat Wiskunde een vak is dat zich steeds verder ontwikkelt ontgaat hen volledig door de manier waarop op school het vak wiskunde ingericht is. De chemicus Gérard Férey beklaagde zich over het feit dat het examenprogramma voor Scheikunde zo overladen is dat er van enige diepgang geen sprake is. Ook hier komt daardoor de aard van het vak niet tot zijn recht en blijft het onderwijs beperkt tot het overdragen van een heleboel weetjes. De spannende zoekweg, die een wetenschapper motiveert om met zijn of haar vak bezig te zijn, blijft volledig verborgen voor de leerlingen. De bioloog Hervé le Guyader liet zien dat bepaalde ‘fouten’ in vroegere publicaties soms geleid hebben tot nieuwe inzichten, maar dat mechanisme wordt nooit aan leerlingen verteld omdat ze alleen de uiteindelijke ‘waarheid’ hoeven te leren. Informaticus Milad Doueihi liet zien hoe de digitalisering de wereld waarin jongeren leven diepgaand beïnvloed heeft. Jongeren passen zich heel gemakkelijk aan deze veranderingen aan. Toch is het goed hen bewust te maken van de soms verborgen aanwezigheid van informatietechnologie in allerlei apparaten die ze dagelijks gebruiken. Na deze bijdragen van vakwetenschappers kregen deskundigen op het gebied van onderwijs in natuurwetenschappen en techniek uit verschillende landen gelegenheid om iets te vertellen over de praktijk in hun land. Zelf betoogde ik dat als het gaat om het
>>>
Terugkoppeling
Buitenland
31
te zien is om niet over losse weetjes te praten, maar om die te koppelen aan bredere en meer basale begrippen, zoals ‘verandering’, ‘evenwicht’, en ‘interactie’. Dat is ook interessant voor techniek, waar een inventarisatie van zulke kernbegrippen al beschikbaar is (in een eerder nummer van Terugkoppeling schreef ik over het onderzoek van Ammeret Rossouw, Michael Hacker en mijzelf naar dat soort begrippen in de techniek).
laten zien van de aard van het vakgebied, bij ons in Nederland het vak Techniek het veel beter doet dan de natuurwetenschappelijke schoolvakken. Dankzij de aandacht die wij geven aan ontwerpen en maken krijgen leerlingen een zeker beeld van wat ingenieurs doen, al is dat natuurlijk wat scheefgetrokken door het feit dat bij ons de relatie met de natuurwetenschappelijke vakken vaak erg zwak is. De natuurwetenschappelijke vakken zitten nu eenmaal aan het examenprogramma vast dat vereist dat allerlei uitkomsten van onderzoek worden overgedragen. Tijd om iets van het onderzoek zelf te laten zien is er niet. In de onderbouw, en zeker in het basisonderwijs, zouden docenten eigenlijk de moed moeten hebben om met leerlingen allerlei verschijnselen te gaan onderzoeken om er een verklaring voor te geven. Dat zou bijvoorbeeld kunnen aan de hand van allerlei speeltjes die raar gedrag vertonen. Vaak weet een docent dan ook niet hoe dat werkt en ontbreekt hem de moed om op zo’n manier les te geven. In het France project ‘La Main à Pate’ (‘De hand aan de ploeg’, met andere woorden ‘Aan het werk!’), geïnitieerd door onder meer Pierre Léna, die ook bij de zomeracademie aanwezig was, gebeurt dat wel en zowel leerkrachten als leerlingen zijn er geweldig enthousiast over. In feite doe je dan bij Natuurkunde hetzelfde als wij bij Techniek: je ontdekt iets nieuws, er komt ruimte voor verrassing en verwondering. Uit andere presentaties bleek dat bij de natuurwetenschappelijke vakken een trend
Indrukwekkend waren de presentaties uit Korea en Japan. Er wordt daar op dit moment enorm geïnvesteerd in zowel formeel als informeel leren over wetenschap en techniek. Interessant was het te horen hoe in die landen soms een volledige cultuuromslag nodig is, omdat de Confucianistische traditie vaak vrij onderwijs in de weg staat vanwege de plicht tot gehoorzaamheid aan de leraar. Boeiend was ook de koppeling tussen STEM (Science, Technology, Engineering and Mathematics) en de kunstvakken (Arts) in Korea, uitgedrukt in het nieuwe acroniem STEAM. Dat geeft een extra nadruk op creativiteit als kernwaarde. Daarmee kwam de discussie op maatschappelijke waarden en een derde categorie deskundigen hield daarover presentaties. Uit de wetenschaps- en technieksociologie en ‘geschiedenis leren we veel over dat soort waarden. Zo was er een presentatie over de spanning tussen industriële belangen en wetenschappelijk onderzoek aan de hand van de casus ‘roken en longkanker’. Een geletterde bevolking zal een kritische houding hebben om te onderscheiden of wetenschappers gezocht hebben naar waarheid of in dienst stonden van een industrieel of ideologisch belang. Datzelfde issue geldt tegenwoordig nog steeds in bijvoorbeeld de discussie over het broeikaseffect en het debat over schepping versus evolutie. Kortom: de multidisciplinariteit van deze conferentie en de internationale vertegenwoordigingen maakten deze conferentie uiterst boeiend. Ik hoop dat ik iets daarvan heb kunnen overbrengen in dit artikel. Wellicht kan het voor de organisatie van een volgende VeDoTech-conferentie tot inspiratie dienen. We zijn nog wel eens geneigd in ons eigen kringetje te blijven praten, maar buitenstaanders kunnen soms heel nuttige dingen roepen. Dat houdt het debat spannend en levendig.
werken in de energie
Eigentijdse site en herzien vmbo-magazine logische stap na vijf jaar intensief gebruik
WATT? vernieuwt bestaande lesmaterialen Het vmbo-magazine van wATT? is de afgelopen zomer geheel vernieuwd. Ook de bijbehorende website kreeg een stevige facelift. na vijf jaar intensief gebruik is het lesmateriaal nu ook gebruiksklaar voor de komende jaren. en natuurlijk blijft het gratis beschikbaar voor u, zodat u uw leerlingen gedegen kunt voorlichten over de kansen die er voor hen liggen in de energiesector. Uit welkome reacties van docenten en leerlingen bleek vorig voorjaar dat het tijd werd het vmbo-magazine aan te passen aan de eisen des tijds. Geen wonder: het vorige magazine werd al in 2007 gemaakt. En in die bijna vijf jaar is veel gebeurd op gebied van beroepenvoorlichting. Jonge werknemers vertellen Mede op verzoek van docenten en decanen krijgen jonge werknemers nóg meer aandacht in het vernieuwde magazine. Zij vertellen over hun werk in de energie, en hun opleidingen. Verder zoals u gewend bent veel weetjes over elektriciteit, gas en warmte. En natuurlijk een leuke quiz waarmee je een iPod kunt winnen. WATT?
werkte de inhoud van het vernieuwde magazine samen met vmbo-leerlingen en -docenten uit. Overzichtelijke website U kunt het blad uitdelen, of inpassen in een (PSO-)les. Per set magazines (15 stuks) krijgt u een eveneens vernieuwde handleiding meegeleverd met lessuggesties en achtergronden. Het is mogelijk het magazine te gebruiken in combinatie met de vernieuwde site www.watt.nl. Ook deze was na vijf jaar aan groot onderhoud toe. De site is nu nóg overzichtelijker dan de oude. Verder is het aanbod aan informatie uitgebreid en vindt u er nu meer beeld en filmpjes.
Over WATT? wATT? is een initiatief van het O&O fonds enb, het scholingsfonds van de sectoren energie (netwerk- en productieleveringsbedrijven), afval & milieu en kabel & telecom. wATT? vraagt aandacht voor de technische beroepen in de energie. Meer weten, of gratis lesmaterialen aanvragen? kijk op www.watt.nl.
Terugkoppeling
Trainer CAD
33
Trainer CAD, uw persoonlijke CAD coach op school TEC/CAD College brengt haar nieuwste versie 5.3 uit van Trainer CAD; Trainer CAD is de persoonlijke coach die uw leerling aan de hand neemt en begeleidt bij het leren tekenen met een CAD-systeem. Zo maakt uw leerling via computer ondersteund onderwijs een snelle start met CAD, Computer Aided Design. De theorie is telkens kort en uit zich in de geleide instructie en oefeningen waar de leerling als aan een spel mee werkt. De lesstof omvat alle basis tekentechnieken. Bovendien krijgt de leerling een inleiding in ruimtelijk inzicht en projectieleer. Met het bijgeleverde CAD-systeem BCAD kan de leerling onbeperkt oefenen.
Trainer CAD geeft een degelijke basis voor uitbreidingen naar tekeninglees-, reken- en ontwerpprogramma’s. De eerste stap naar AutoCAD is hiermee ook gemaakt. De theorie geeft tekst en uitleg over CAD technieken. Vervolgens toont Trainer CAD in een demo hoe deze CAD technieken worden toegepast. Na de theorie krijgt de leerling tekenoefeningen. Wanneer de Trainer vindt dat de leerling voldoende vaardigheid heeft, volgen de toetsen.
www.cadcoll
ege.nl
Modules Trainer CAD 1. Plattegrond en doorsneden. De overgang van een 3D model van een huis naar de plattegrondtekening. Herken de relatie tussen het huis met verschillende verdiepingen en zijn plattegrondtekeningen. 2. Bouwkundige symbolen 3. Dialoog met het CAD systeem 4. Positioneren met het raster. Waar dient een raster toe, hoe wordt deze ingesteld en gebruikt. 5. Plaatsen Plaatsingsfuncties: lijnen, cirkels, bemating, e.d. 6. Veranderen van de tekening. Wijzigingsfuncties: trimmen, verwijderen. 7. Positioneren met ondermeer: de coördinaten.
Schermafdruk BCAD
>>>
Terugkoppeling
34
Belangrijkste voordelen van versie 5.3 Voor de leerlingen is het leuk en duidelijk. De lessen zijn geschreven in Flash. Hierdoor zijn deze leuker, speelser en meer interactief. Vele uren les met veel interactie. Voor de docent is het vooral makkelijk: De docent hoeft bij de pc-installatie slechts een programma te installeren, terwijl de leerlingen de lessen volgen via Internet Explorer.
Leerling manager professional
Nieuw versie 5.3 Versie 5.3 werkt zowel op een netwerk als via internet. De resultaten worden beheerd vanuit een enkel programma op de computer van de docent. De leerlingen volgen de lessen via de leerlingconsole op het netwerk van uw school of via Internet Explorer op school of vanuit huis. De docent kan alle resultaten van alle leerlingen bijhouden vanaf zijn computer. Dit programma ‘Leerling manager profes sional’ kan de resultaten op drie verschillende manieren weergeven: • De resultaten van alle leerlingen van het netwerk op uw school • De resultaten van alle leerlingen van uw klassen op internet • Een combinatie van de resultaten van het netwerk van school en op internet.
Lijnsoorten
Trainer CAD
Trainer CAD 5.3 Er zijn verschillende gebruikslicenties voor een klaslokaal € 390, een locatielicentie € 500,- en een schoollicentie € 675,-. excl. BTW. U kunt Trainer CAD (Lessen, Leerlingmanager en CAD systeem BCAD inclusief 7000 symbolen) rechtstreeks bestellen bij TEC, telefoon: 024 - 356 56 77 of via internet www.cadcollege.nl.
www.cadcoll
ege.nl
Terugkoppeling
Terugkoppeling
CARD, nieuwe versie 3 is uit!
RD CA r e v sie
De nieuwe versie (3) van CARD is geschikt voor 64 bit en afwijkende beeldschermformaten. Nu met: • Windows 7- layout • nieuwe animaties • nieuwe beheertool voor docenten.
3
35
U als docent geeft les via de computer. CAD College is daarbij uw gereedschap. CAD College verzorgt Computer Ondersteund Onderwijs. CAD College 5-series bestaat uit verschillende software programma’s. Allen geven ze les in technisch tekenen en tekeninglezen.
Zie het artikel ‘Een oude bekende vernieuwd’ elders in dit blad.
CAD College
CArD Tekeninglezen & Projectieleer
CARD Het educatieve programma CARD geeft de leerling individueel les in ruimTelijk inzichT en ProjecTieleer. Leren met CARD is leuk om te doen waardoor de leerling enthousiast aan het werk is en snel leert.
series
5
Trainer caD is een van de programma’s uit de geheel vernieuwde serie CAD College. Naast de al bestaande voordelen kent de nieuwe versie series-5 prachtige Flashanimaties. • De objecten kunnen van alle kanten bekeken worden. • De lesinhoud is volledig herzien. • De lesinhoud is uitgebreid met theorie en oefeningen. • Trainer CaD heeft naast de nieuwe lessen ook een vernieuwd CAD programma, namelijk BCAD 5. • Naast installatie in een netwerk kunt u Trainer caD nu ook volledig via Internet gebruiken. U hoeft dan niet te installeren.
Individueel Door de reacties van de leerling te analyseren bepaalt het CAD College programma het juiste tempo, het niveau en de lesstofopbouw.
Motiverend De uitdagende oefeningen en de directe feedback geven plezier, motivatie en een gedegen eind resultaat.
Gemakkelijk U als docent hoeft niets voor te bereiden. Ook oefeningen en toetsen nakijken hoeft niet meer. De resultaten vraagt u eenvoudig op.
op: Kijk voor een demo www.cadcollege.nl Na elke toets kan de leerling een diploma printen.
3x
Award
3x A d
lux
Best
Trainer CAD Trainer CAD omvat alle basis TekenTechnieken. Trainer CAD geeft een degelijke basis voor uitbreidingen naar tekeninglees, teken en ontwerpprogramma’s. De eerste stap naar AutoCAD is ook gemaakt.
Bouwtechniek Elektrotechniek
Installatietechniek
Metaaltechniek
Autotechniek
ne
TC Be Publisher AAuthorised
TrAINEr CAD Tekenen met CAD
war
Kerkenbos 1018 B, 6546 BA Nijmegen Tel: 024 356 56 77 Email:
[email protected]
www.cadcollege.nl>>>
