KUIL®-methodiek & Gehanteerde Theoretische Modellen
Inleiding Bureau Lolkema houdt zich bezig met veranderingsprocessen bij mensen in/en organisaties. Daarbij richten wij ons primair op de ontwikkeling van gedrag. De bijzondere deskundigheid ligt in het zichtbaar maken van belemmerende en ongewenste gedragspatronen. En in het verlengde daarvan, het begeleiden van mensen en de organisatie in de ontwikkeling naar gewenst gedrag, houding en attitude; oftewel: gedragsmodificatie. Uitgangspunt hierbij is verbeterd functioneren, hetgeen resulteert in het effectiever realiseren van organisatiedoelstellingen. Wij richten ons daarbij op zowel management, leidinggevenden als medewerkers. Bureau Lolkema hanteert een theoretisch kader gericht op gedrag en gedragsmodificatie. De uitgangspunten zijn vervat in een aantal praktische denkmodellen, waarmee wij bij onze interventies zowel opdrachtgever als deelnemer vertrouwd maken. Het proces van verandering kan op deze wijze een borging krijgen en door de organisatie zelf voortgezet worden.
Ervarend Leren Wij zijn er van overtuigd dat leereffecten vele malen sterker plaatsvinden als deze gekoppeld zijn aan concrete (en indringende) ervaringen van deelnemers. Daarom worden de theoretische modellen pas geïntroduceerd nadat de deelnemers directe en concrete ervaringen met gedrag en beïnvloeding (van gedrag) hebben opgedaan. Daarmee hanteren wij de methodiek van ervarend leren. De benodigde ervaringen worden door Bureau Lolkema vaak opgeroepen in een outdoor-setting. Dit vindt in optima forma plaats met behulp van de KUIL®-methodiek, op onze vaste trainingslocatie in Westelbeers en met behulp van de mobiele KUIL®light variant. Desgewenst kunnen wij deze ook realiseren in de Belgische Ardennen, Noord-Frankrijk en/of Hongarije.
Bureau Lolkema Postbus 1133
Pag. 1 van 5 4819 BC Breda T: 06-22932174
[email protected]
Niveau doelgroep Wij hanteren onze denkmodellen vanuit een tweetal gedachten: - de modellen dienen kennis en inzicht in eigen gedrag, het gedrag van anderen en beïnvloedingsmechanismen te vergroten - de modellen dienen praktisch hanteerbaar te zijn en een handvat te bieden, zodat ze binnen de eigen werksituatie concreet toegepast kunnen worden. Dat vereist dat de modellen voor iedereen begrijpbaar en hanteerbaar moeten zijn. Bureau Lolkema maakt de gebruikte modellen geschikt voor elke functiegroep en elk werk- en denkniveau. Dat betekent dat de praktische toepasbaarheid, en daarmee het rendement van de trajecten, voor iedereen binnen de organisatie optimaal kan zijn.
Belangrijkste denkmodellen De door Bureau Lolkema gehanteerde theoretische denkmodellen zijn geïnspireerd op (onderdelen van) algemeen aanvaarde psychologische theorieën en invalshoeken en liggen in elkaars verlengde. In de belangrijkste modellen die wij hanteren wordt achtereenvolgens aandacht besteed aan de vragen: ‘Waarom doe je wat je doet?’, over het tot stand komen van gedragsrepertoire en het opbouwen van gedragspatronen (Gedragsanalytisch model); ‘Waarom reageren mensen op elkaar zoals ze reageren?’ over de wetmatigheden in interacties en het tot stand komen van interactiepatronen (Kwadrantenmodel); en, gegeven het voorgaande: ‘Hoe kan ik daar leiding en sturing aan geven?’, over beïnvloeding van gedrag en waarom op welk moment welke gedragsstijl effectief is (Leiderschap en Situationeel Leidinggeven).
Hierna worden de modellen kort toegelicht.
Bureau Lolkema Postbus 1133
Pag. 2 van 5 4819 BC Breda T: 06-22932174
[email protected]
Gedragsanalytisch Model Het basismodel dat Bureau Lolkema hanteert is het Gedragsanalytisch Model. Daarmee wordt uiteengezet hoe gedrag tot stand komt en welke (onbewuste) processen daarbij een rol spelen. Frustratie, bekrachtinging en conditionering komen aan de orde en worden gerelateerd aan bewuste en onbewuste beïnvloedingsmechanismen. Wij gaan in op onbewuste en impliciete doelen en behoeften, waarden en normen, die ten grondslag kunnen liggen aan ineffectief gedrag.
Met behulp van het model leren deelnemers eigen gedrag en dat van anderen (collega’s, medewerkers) te analyseren, zodat men daar op een effectieve wijze mee om kan gaan. De volgende zaken worden bij het Gedragsanalytisch model belicht: - hoe komt gedrag tot stand (positieve en negatieve bekrachtigingmechanismen) - conditionering van gedrag - tot stand komen van individuele gedragspatronen - de invloed van ingrijpende gebeurtenissen op gedragspatronen - de invloed van normen en waarden op gedragspatronen - discrepanties tussen intentioneel gedrag en feitelijk gedrag - individuele behoeften als richtinggever van gedrag - korte en lange termijn behoeftebevrediging - conflicterende behoeften en gedrag - agressiviteit, assertiviteit en subassertiviteit
oorzaak
gevolgen
(normen, waarden)
doelen behoeften
GEDRAG
realisatie bevrediging
fig. 1 Gedragsanalytisch model
Bureau Lolkema Postbus 1133
Pag. 3 van 5 4819 BC Breda T: 06-22932174
[email protected]
Kwadrantenmodel Het Kwadrantenmodel volgt op het Gedragsanalytisch Model en is gedeeltelijk gebaseerd op de Roos van Leary. Behalve dat het model inzicht geeft in de vaak onbewuste mechanismen waarlangs mensen op elkaar reageren en elkaar beïnvloeden, gebruiken wij het met name om beïnvloedings- en manipuleertechnieken zichtbaar te maken. Centraal staat achtereenvolgens het herkennen van gedrag van de ander(en) in termen van het Kwadrantenmodel, het herkennen van de automatische (tegen-)reactie in het gedrag van jezelf en het bewust inzetten van eigen gedrag om daarmee de ander te beïnvloeden. Tevens wordt met behulp van dit model aangegeven (en zo nodig ingetraind) hoe om te gaan met weerstanden, het zgn. ‘andersom interveniëren’.
fig 2:Kwadrantenmodel, basismodel
Bureau Lolkema Postbus 1133
Pag. 4 van 5 4819 BC Breda T: 06-22932174
[email protected]
Leiderschap en Situationeel Leidinggeven Met dit laatste model wordt in grote lijn aangesloten bij de theorie van Hersey en Blanchard. De relatie wordt gelegd tussen individueel gedragsrepertoire, persoonlijke behoefte- en gedragspatronen en stijlen van leidinggeven. Daarnaast wordt uitgediept: zuiverheid in doelstellingen, de inschatting van de competentie van anderen en de functie van macht. Benadrukt wordt, in de lijn met voorgaande modellen, bewust worden van eigen gedragsrepertoire en gedragspatronen en hoe door middel van het bewust inzetten van eigen gedrag, andermans gedrag beïnvloed wordt. Dit model gebruiken wij ook voor deelnemers die niet direct leidinggevend zijn (bijvoorbeeld projectleiders in een matrix-organisatie). Het maakt immers zeer inzichtelijk hoe je sturing kan geven aan eigen doelen, andermans doelen en gemeenschappelijke doelen door bewust bezig te zijn met eigen en andermans gedrag.
fig 3: leiderschap en Situationeel Leidinggeven, basismodel
© Bureau Lolkema, 2009
Bureau Lolkema Postbus 1133
Pag. 5 van 5 4819 BC Breda T: 06-22932174
[email protected]
