Theoretische onderbouwing
Doelgroep mensen met orthopedische of chronische pijn klachten.
Theoretische Onderbouwing
Studiejaar 2006-2007
Opdrachtgever: Revalidatiecentrum Groot Klimmendaal Arnhem Dhr. G. van Dijk Contactpersoon: Deddy Hartman Senioradviseur: Jeanie Koop- van Rijn
Junioradviseurs: Suzan Aerts Lyanne van Hal Marlien Mulder Sylvia Prijs Mieke Wilms
Inhoudsopgave Inhoudsopgave Inleiding Deel 1 Hoofdstuk 1 Paragraaf 1 1.1.1 1.1.2 1.1.3 Paragraaf 2 1.2.1 1.2.2 1.2.3 1.2.4 1.2.5 1.2.6 1.2.7 1.2.8 1.2.9 1.2.10 1.2.11 1.3 Hoofdstuk 2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 Hoofdstuk 3 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 3.9 3.10 Hoofdstuk 4 Deel 2 Hoofdstuk 1 Paragraaf 1 Paragraaf 2 Paragraaf 3 Paragraaf 4 1.4.1 1.4.2 1.4.3
.................................................................................................................... 2 .................................................................................................................... 4 .................................................................................................................... 5 Groot Klimmendaal .................................................................................... 6 Het revalidatiecentrum Groot Klimmendaal.............................................. 6 De organisatie Groot Klimmendaal ........................................................... 6 Revalidatie.................................................................................................. 7 Ergotherapie............................................................................................. 12 Unit Houding en Beweging ...................................................................... 14 Orthopedie................................................................................................ 14 Orthopedie en revalidatie ........................................................................ 14 Orthopedie en ergotherapie .................................................................... 14 Orthopedie afdeling, Groot Klimmendaal ............................................... 14 Orthopedie en ergotherapie, Groot Klimmendaal .................................. 15 Orthopedie en arbeidsreïntegratie .......................................................... 16 Chronische pijn ........................................................................................ 18 Chronische pijn en revalidatie ................................................................. 18 Chronische pijn en ergotherapie ............................................................. 19 Chronische pijn en arbeidsreïntegratie ................................................... 20 Chronische pijn afdeling, Groot Klimmendaal ........................................ 22 Samenvatting hoofdstuk 1 ....................................................................... 26 Arbeid en arbeidsreïntegratie .................................................................. 29 Afdeling arbeidsrevalidatie in Groot Klimmendaal ................................. 29 Arbeid ....................................................................................................... 30 Arbeidsreïntegratie en arbeidsparticipatie .............................................. 34 Arbeid en arbeidsreïntegratie binnen de ergotherapiebehandeling ...... 35 Arbeid en arbeidsreïntegratie binnen de paramedische behandeling .. 40 Reïntegratie programma’s in andere revalidatie instellingen ................ 43 Arbeids wet- en regelgeving.................................................................... 45 Samenvatting hoofdstuk 2 ....................................................................... 49 Methodieken............................................................................................. 52 Modellen, algemeen bij ergotherapie...................................................... 52 Modellen in relatie tot arbeidsreïntegratie .............................................. 55 Instrumenten, algemeen bij ergotherapie ............................................... 58 Meetinstrumenten in relatie tot arbeidsreïntegratie................................ 59 Richtlijnen ................................................................................................. 63 Protocollen ............................................................................................... 64 Benaderingswijzen uit de ergotherapie .................................................. 65 Benaderingswijzen uit de gezondheidszorg ........................................... 65 Benaderingswijzen uit andere vakgebieden........................................... 66 Samenvatting hoofdstuk 3 ....................................................................... 67 Discussie literatuuronderzoek ................................................................. 71 .................................................................................................................. 72 De onderbouwing van het veldonderzoek .............................................. 72 Criteria veldonderzoek............................................................................. 73 Keuze vorm veldonderzoek ..................................................................... 73 Criteria enquête en enquêtevragen ........................................................ 74 Vraagstelling ............................................................................................ 74 Vragen enquête 1 .................................................................................... 75 Vragen enquête 2 .................................................................................... 75 Vragen enquête 3 .................................................................................... 76
Hoofdstuk 2 Paragraaf 1 Paragraaf 2 Paragraaf 3 Hoofdstuk 3 Paragraaf 1 3.1.1 3.1.2 Paragraaf 2 3.2.1 3.2.2 Paragraaf 3 3.3.1 3.3.2 Paragraaf 4 3.4.1 3.4.2 Paragraaf 5 3.5.1 3.5.2 Paragraaf 6 3.6.1 3.6.2 Hoofdstuk 4 Deel 3 Literatuurlijst
De enquêtes ............................................................................................. 78 Enquête 1 Arbeid binnen de ergotherapie.............................................. 78 Enquête 2 Arbeid binnen de ergotherapie.............................................. 80 Enquête 3 Arbeid binnen de ergotherapie in Groot Klimmendaal......... 82 Analyseren Enquêtes............................................................................... 85 Analyse enquête 1 ................................................................................... 86 Chronische pijn ........................................................................................ 86 Samenvatting analyse enquête 1 Chronische pijn ................................. 92 Analyse enquête 1 ................................................................................... 94 Orthopedie................................................................................................ 94 Samenvatting analyse enquête 1 Orthopedie ...................................... 100 Analyse enquête 2 ................................................................................. 102 Chronische pijn ...................................................................................... 102 Samenvatting analyse enquête 2 Chronische pijn ............................... 107 Analyse enquête 2 ................................................................................. 109 Orthopedie.............................................................................................. 109 Samenvatting analyse enquête 2 Orthopedie ...................................... 113 Analyse enquête 3 ................................................................................. 115 Chronische pijn ..................................................................................... 115 Samenvatting analyse enquête 3 Chronische pijn ............................... 121 Analyse enquête 3 ................................................................................. 123 Orthopedie.............................................................................................. 123 Samenvatting analyse enquête 3 Orthopedie ...................................... 129 Conclusie veldonderzoek ...................................................................... 131 ................................................................................................................ 137 ................................................................................................................ 138
Inleiding Voor u liggen het literatuuronderzoek en veldonderzoek van ons afstudeerprogramma. In dit rapport zal het adviesteam de gevonden literatuur en uitkomsten uit het veldonderzoek beschrijven en antwoord geven op een zevental door ons opgestelde deelvragen. Deze vragen hebben we opgesteld om de vraagstelling te kunnen beantwoorden en makkelijker naar literatuur te kunnen zoeken. Daarnaast geeft het adviesteam met dit onderzoek een (gedeeltelijk) antwoord op de vraagstelling, om als basis voor de adviezen te kunnen gebruiken. De vraagstelling: Hoe kunnen de ergotherapeuten de behandeling bij mensen met chronische pijn en orthopedische klachten in het revalidatiecentrum Groot Klimmendaal op een evidence based wijze vormgeven aan arbeid? De deelvragen: 1 Wat doet de ergotherapie bij de volledige chronische pijnbehandeling? En zijn aan deze behandeling wetten en regels verbonden? 2 Wat wordt er wereldwijd aan arbeidsrevalidatie gedaan bij chronische pijn? En zijn daar regels/wetten aan verbonden die van invloed zijn op de behandelingen? 3 Wat doet ergotherapie bij de volledige orthopedie behandeling? En zijn aan deze behandeling wetten en regels verbonden? 4 Wat wordt er wereldwijd aan arbeidsrevalidatie gedaan bij orthopedische klachten? En zijn daar regels/wetten aan verbonden die van invloed zijn op de behandeling? 5 Wat en hoe wordt er binnen de revalidatie aandacht besteedt aan arbeid(reïntegratie). Zijn er regels en wetten aan arbeidsreïntegratie verbonden? 6 Wat doet ergotherapie binnen de arbeidsrevalidatie bij orthopedische klachten en chronische pijn? Zijn daar wetten/regels aan verbonden? 7 Wat doet ergotherapie bij arbeid? En wat bij arbeidsreïntegratie? Zijn daar regels/ wetten aan verbonden? In deel 1 worden deze onderwerpen behandeld; algemene informatie over Groot Klimmendaal, unit houding en beweging, arbeid & arbeidsreïntegratie en methodieken. Als laatste is de conclusie van het literatuuronderzoek opgenomen. Deel 2 gaat over het veldonderzoek en wordt onderverdeeld in een uitleg over het onderzoek, de weergave van de uitkomsten en de analyse van de veldonderzoeken. Als laatste is de conclusie van het veldonderzoek opgenomen. In deel 3 wordt een conclusie getrokken. Deze bestaat uit een vergelijking van de conclusie van het literatuuronderzoek en van het veldonderzoek. Deel 4 geeft het adviesrapport weer. De literatuur die we in het literatuuronderzoek hebben opgenomen is evidence based en is beoordeeld aan de hand van het boek ‘Evidence practise voor paramedici’ (Kuiper, Verhoef, Louw & Cox, 2004). Het literatuuronderzoek is aan de hand van de scriptie ‘Schrijven in de sociale wetenschap’ opgesteld. (Soudijn, 1991) Wij hopen de opdrachtgever van Groot Klimmendaal met dit document voldoende te kunnen informeren.
Deel 1 ‘Al doende leert men’ & ‘Arbeid is voor de dommen’ & ‘Na gedane arbeid is het goed rusten’
Literatuuronderzoek
Hoofdstuk 1
Groot Klimmendaal
Paragraaf 1 Het revalidatiecentrum Groot Klimmendaal Om een goed beeld te krijgen van de situatie waarop het adviesteam adviezen gaat geven, heeft het adviesteam in de volgende paragraaf literatuuronderzoek gedaan naar de organisatie van het revalidatiecentrum en de begrippen revalidatie en ergotherapie. Deze informatie heeft het adviesteam uit de documenten die Groot Klimmendaal ons heeft aangeboden, maar daarnaast ook uit literatuur uit de verschillende databanken. In deze paragraaf verwacht het adviesteam duidelijkheid en overeenstemming te bereiken over de organisatiestructuur, de verwachtte situatie en de uitgangssituatie voor het adviesrapport. 1.1.1
De organisatie Groot Klimmendaal
Het revalidatiecentrum Groot Klimmendaal is een stichting, die bestuurt wordt door de algemeen directeur die wordt bijgestaan door een Raad van Toezicht. De organisatie bestaat uit drie sectoren; een klinische sector, een poliklinische sector en een beheerssector. Deze worden ondersteund door een centrale beleidsafdeling. In de klinische sector kan de revalidant opgenomen worden in een van de vier 'units'. De eerste unit is Neurologie, waar alle neurologische aandoeningen worden behandeld, uitgezonderd de doelgroep niet-aangeboren hersenletsel. De tweede unit is een voor de doelgroep Niet-aangeboren-hersenletsel, zoals CVA. De derde unit is bestemd voor kinderen en revalidanten met ademhalingsproblematiek en neuromusculaire aandoeningen, zoals MS. De vierde unit, is de unit ‘Houding en beweging’. Deze unit bestaat uit een team voor chronische pijn klachten en een team voor orthopedische klachten. Het adviesteam is door deze unit benaderd voor adviezen met betrekking tot het op een evidence based manier vorm geven aan het behandelen van arbeidsvragen van deze doelgroepen. Het aantal revalidatiebehandeluren in Groot Klimmendaal bedroeg in het jaar 2004, 135.481 uur, te weten 53.994 klinische en 81.847 poliklinische uren. Het aantal verpleegdagen bedroeg in 2004, 36.126. (Directie Groot Klimmendaal) Alle behandelteams kunnen uit de volgende disciplines bestaan: ? Revalidatiearts ? Arts-assistent ? Verpleegkundige ? Sociotherapeut ? Fysiotherapeut ? Ergotherapeut ? Maatschappelijk werker ? Psycholoog ? Manueel therapeut ? Bewegingsagoog ? Dramatherapeut ? Arbeidsrevalidatie therapeut ? Consulenten (op verzoek): haptonoom, orthopedisch instrumentmaker/ schoenmaker, medewerker sportcentrum Groot Klimmendaal. (Behandelteam Orthopedie, 2002) De missie van Groot Klimmendaal is het streven dat mensen met (dreigende) ernstige beperkingen en lichamelijke of meervoudige handicaps de gelegenheid moeten krijgen zoveel mogelijk zelf, vanuit een eigen visie en verantwoordelijkheid hun leven in te richten en zo min mogelijk afhankelijk te zijn van zorg. (Directie Groot Klimmendaal, 2006) Zoals in de missie van Groot Klimmendaal is geformuleerd is het einddoel van de revalidatie maatschappelijke participatie. Groot Klimmendaal rekent het dan ook tot haar functie maatschappelijk integratie te bevorderen en zij doet dit op het terrein van wonen, werken, leren, cultuur en vrije tijd. (Projectteam Groot Klimmendaal, 2005)
De visie van de ergotherapeuten die werkzaam zijn binnen de Unit ‘Houding en Beweging’ van Groot Klimmendaal (2007) op arbeidsvragen van hun revalidanten is: arbeid is belangrijk en wordt al toegepast binnen de behandeling. De arbeidsrevalidatie wordt ingeschakeld bij arbeidsvragen. Ook wordt er door de ergotherapeut naar gevraagd tijdens bijvoorbeeld de intake. Er is ook een arbeidssituatielijst in gebruik. Door de WIA is het reïntegratieproces sneller gaan verlopen en worden arbeidsvragen ook sneller naar voren geschoven in de behandelingsfase. 1.1.2
Revalidatie
Over de term revalidatie wordt binnen de geneeskunde gesproken over revalidatiegeneeskunde, waaruit afgeleid kan worden dat revalidatie wordt beschouwd als een gespecialiseerde tak binnen de geneeskunde. Revalidatie kan volgens Bangma (een revalidatiearts die veel onderzoek heeft gedaan op het gebied van revalidatiegeneeskunde), omschreven worden als ‘het complex van onderling samenhangende en op elkaar afgestemde, op tevoren vastgestelde doelstellingen gerichte maatregelen en handelingen die op medisch, sociaal, eventueel arbeidstechnisch, onderwijskundig en cultureel gebied nodig zijn om de revalidant op de voor hem optimale plaats in de maatschappij te brengen en te houden’. Een andere visie die door de Federatie Nederlandse Vakbeweging (FNV) wordt beschreven is die van dr. Jongbloed: ‘de revalidatiegeneeskunde wil voorzien in de functioneel diagnostische en probleem analytische grondslagen van de werkwijze, waarin het anatomisch/fysiologisch herstel primair doel van handelen is, maar voor zover mogelijk middel bij het bereiken van het hoofddoel: de invoeging, de reïntegratie van de mens met en ondanks zijn gebrek, in de samenleving’. (Lippe, 1997) Ergotherapie binnen de revalidatie. De voornaamste doelstellingen van de ergotherapie voor revalidanten binnen de revalidatie zijn: functionaliteitonderzoek (onderzoek naar het niveau van functioneren), functietraining (oefenen en trainen van functiestoornissen) en vaardigheidsoefening en – training (oefenen van voor de revalidant belangrijke activiteiten). Bij functietraining worden bewegingen welke de revalidant nodig heeft voor het verrichten van een bepaalde arbeid als therapeutisch middel gebruikt. Een aangedane extremiteit wordt in zijn geheel getraind. De arbeid die tijdens deze oefeningen verricht wordt is niet het doel van de ergotherapie, maar een middel om de functie van het getroffen lichaamsdeel te verbeteren. (Bangma, 1988) Het ergotherapeutisch onderzoek omvat het testen en vaststellen van de resterende functies van de revalidant in zijn bestaan. Deze evaluatie is nodig om zoveel mogelijk vast te stellen welke beperkingen er bestaan van de vaardigheden, om een programma van vaardigheidsoefening op te kunnen stellen en om te komen tot een plan betreffende eventuele aanpassingen en hulpmiddelen welke nodig zijn om het niveau van functioneren tot een zo hoog mogelijk peil op te voeren. Gedurende de ergotherapeutisch behandeling zal dit niveau steeds opnieuw worden geëvalueerd om de therapie aan te passen aan het eventuele vorderingen die de revalidant heeft gemaakt. Evaluatie vindt dan plaats ten aanzien van het niveau van de revalidant en de mate van zelfstandigheid wat betreft de arm/handfunctie en het gebruik ervan, activiteiten van het dagelijks leven, het zitten en liggen (en het gebruik van een rolstoel), het wonen, het uitvoeren van huishoudelijke activiteiten, het uitoefenen van het beroep, het communiceren en de activiteiten omtrent recreëren. (Bangma, 1988) Als er functies van een revalidant zijn verminderd, is zijn functionaliteit en participatie in de activiteiten die hij voorheen uitvoerde ook verminderd. Dit kan op alle evaluatiepunten gebeuren en het is dan de taak voor de ergotherapie deze discrepanties in kaart te brengen en er behandeldoelen of oplossingen voor op te stellen. Zo kan de revalidant, indien dit
natuurlijk aan de hand van de diagnose te verwachten is, de voor hem belangrijke taken weer uitvoeren, hetzij op een aangepaste manier. Daarnaast kan de ergotherapeut aan de hand van deze evaluatie nieuwe dagbestedingactiviteiten bedenken en voorleggen aan de revalidant, tijdelijk of permanent. (Bangma, 1988) Tijdens het ergotherapeutisch onderzoek, de evaluatie en training observeert de ergotherapeut de revalidant ten aanzien van zijn verrichtingen, maar ook ten aanzien van het verwerken, het aanvaarden van de handicap door de revalidant. De uitkomsten van deze observaties zijn vaak belangrijke gegevens voor het revalidatieteam. Mede daardoor is het veelal mogelijk om tijdens de soms langdurige ergotherapeutische behandelingsperiode de motivatie van de revalidant gunstig te beïnvloeden. Een ergotherapeutische training kan niet volledig slagen als de naaste omgeving van de revalidant niet bij de behandeling worden betrokken, omdat zij de thuisomgeving van de revalidant vorm geven en de revalidant kunnen helpen en stimuleren bij activiteiten die hij thuis (wil gaan) uitvoer(t)en. (Bangma, 1988) Revalidatie binnen Groot Klimmendaal. Binnen Groot Klimmendaal wordt gebruik gemaakt van het Biopsychosociaal model. Dit model wordt door alle disciplines gebruikt. Om een goede indruk te krijgen van de werkwijze binnen Groot Klimmendaal wordt hieronder het model uitgelegd. B = biologisch (somatisch), lichamelijk P = psychologisch, het denken/ voelen/ handelen S = sociaal (maatschappelijk), rol/ factoren In de Gezondheidszorg is een verschuiving waar te nemen sinds begin jaren '80 van de vorige eeuw. De verschuiving houdt in dat er meer overgegaan is van een biomedisch model (waar alleen naar lichamelijke klachten gekeken wordt) naar een Biopsychosociaal model. Dat wil zeggen dat men zich realiseerde dat het functioneren van mensen niet alleen wordt beïnvloed door biologische factoren, maar ook door persoons- en omgevingsgebonden factoren. Pijnbeleving wordt veroorzaakt en instandgehouden door een complexe verzameling van en samenhang tussen biologische, psychologische en sociale factoren. (Stichting Revalidatie Limburg, 2007) De laatste vijftig jaar zijn er steeds meer voorstanders van het Biopsychosociaal model gekomen. Een punt van kritiek op dit model is dat de verklaring van pijn zich nog steeds focust, op het biomedische factoren of psychologische factoren die voorop staan bij die revalidant. Wanneer dit is vastgesteld wordt er bepaald of er een medische of psychologische behandeling wordt aangeboden. (Brown, 2003) Het Biopsychosociaal model gaat uit van een verwevenheid van somatische, psychische en sociale factoren die leiden tot chronische pijn. Chronische pijn heeft enorme invloed op het denken, voelen en handelen van de revalidant. Er ontstaat een wisselwerking waarbij de revalidant iets doet met de pijn en waarbij de pijn iets doet met de revalidant. (Beeker, 2005) Het verschil tussen biomedisch en biopsychosociaal kan het beste uitgelegd worden aan de hand van de begrippen 'ziekte' en 'ziek zijn'. Ziekte heeft algemeen gesteld een objectief vastgestelde lichamelijke oorzaak. Ziek zijn is de subjectieve ervaring dat er een ziekte aanwezig is en verwijst meer naar ziektebeleving. Het biomedisch model richt zich op de ziekte, het Biopsychosociaal model meer het op het ziek zijn als een resultaat van complexe samenhang van biologische, psychologische en sociale factoren. Psychische en sociale factoren zijn niet (altijd) het gevolg van een aandoening, maar ze bepalen mede de intensiteit van de pijn en kunnen pijnklachten uitlokken en n stand houden (Stichting Revalidatie Limburg, 2007) Naast het bovengenoemde model, wordt er binnen het revalidatiecentrum Groot Klimmendaal, door alle disciplines, gewerkt volgens de Graded activity (A.) en Graded
exposure (B.) principes. Deze twee benaderingswijzen zijn belangrijk in de visie van Groot Klimmendaal op arbeid. Hieronder worden deze benaderingswijzen uitgelegd. A. Graded activity Dit is een aanpak, gericht op gedragsverandering van de revalidant. De revalidant moet leren omgaan met de eigen fysieke mogelijkheden. Gericht op functie in plaats van pijn en klachten. Het is een effectieve manier om revalidanten met chronische pijnklachten binnen drie maanden terug te leiden naar werk. De begeleiding van de therapeut is geruststellend en positief bevestigend. Het passieve gedrag en de bewegingsangst van de revalidant worden omgezet in actief en gezond gedrag. De doelen van Graded activity zijn: primair uitbereiden van activiteitenniveau en tijdcontingenten werkhervatting (stapsgewijze belasting verhogen van training en werkbelasting). Daarnaast ook het verminderen van belemmerd pijngedrag of bewegingsvermijdingsgedrag (focus op mogelijkheden in plaats van de beperkingen). Het verbeteren van kennis en inzicht van de revalidant over belasting en belastbaarheid en het stimuleren van eigen verantwoording en zelfredzaamheid van de revalidant zijn ook belangrijke doelen van Graded activity. De therapeut analyseert het huidige belastingsniveau van de revalidant tot de pijngrens. De eerste behandelingen wordt de revalidant onder dit niveau belast, waardoor de revalidant geen ongemak ervaart maar wel fysieke prestaties levert. De therapeut beantwoordt vragen over de klachten, anatomie, kinesiologie en ergonomie. Een positieve denkwijze (Operante conditionering), de instructie en voorlichting benadrukken de preventieve waarde van de juiste werktechniek en het belang van het bewegen voor snel herstel. (Edelaar, 2005) De volgende tekst gaat over waarom Graded activity is ontwikkeld. Operante conditionering betekent dat, als gedrag plezierig wordt ervaren door de revalidant, het gedrag herhaald wordt. Gedrag dat een onplezierig resultaat heeft (bijvoorbeeld pijn) wordt vermeden. Dit leidt tot angst en inactiviteit. Hierdoor is de methode Graded activity ontwikkeld. (Edelaar, 2005) Graded activity handelt naar fysieke en gedragsmatige principes. Hierin zijn fysieke reconditionering en het veranderen van pijngedrag centrale onderdelen. Dit kan in de vorm van groepsbijeenkomsten, counseling, ontspanning, rugscholing, werkplekanalyse en arbeidsreïntegratie. (Westendorp, 2003) Operante behandeling heeft afname van motorisch pijngedrag van de revalidant als aangrijpingspunt. Tijdens de behandeling wordt ervan uitgegaan dat pijngedrag aangeleerd is. Een Operante behandeling is gestructureerd opgezet, waarin de volgende onderdelen voorkomen: een basislijn als vertrekpunt vaststellen, het vaststellen van centrale doelen, de behandelingsovereenkomst, actieve participatie, tijdcontingent handelen, niet de pijn maar de tijd bepaalt, extinctie van pijngedrag (niet meer de pijn belonen) en successieve approximatie van gezond gedrag (gezonde gedragingen dienen stap voor stap geconstrueerd en aangeleerd te worden). (Beeker, Burgt van de & Oostelbos, 2005) Bij Respondente behandeling gaat het erom dat de revalidant symptomen leert te herkennen, zoals de spierspanning en het verminderen, het doorbreken van de cirkel pijn spanning - pijn. Er wordt bij deze behandeling vanuit gegaan dat stressvolle situaties pijn oproepen. Ontspanning is meestal een onderdeel van het revalidatieprogramma. (Beeker, et al, 2005) B. Graded exposure Recente literatuur ondersteunt het vermoeden dat chronische pijn belangrijke overeenkomsten vertoont met fobische klachten. Graded exposure in vivo is de effectiefste behandelvorm bij fobische klachten bij revalidanten. De benadering kan ook succesvol zijn bij revalidanten met rugpijn waarvan sprake is van pijngerelateerde vrees. De neiging tot catastrofaal denken bij revalidanten met chronische pijn hangt sterk samen met vrees voor pijn, of meer specifiek, met de vrees dat fysieke activiteit zal leiden tot (hernieuwd) letsel. Ook wel kinesiofobie genoemd. Hier bestaat een schaal voor: ‘Tampa Scale for Kinesiophobia (TSK)’. Wanneer er geen somatische pathologie als verklaring voor de pijn
kan worden gevonden, kunnen mensen op twee manieren op pijn reageren: confrontatie en vermijding. Confrontatie met dagelijkse activiteiten, ondanks de pijn, als een reactie zorgt voor vreesreductie en een aanzet tot herstel in functioneren. Vermijding daarentegen leidt tot handhaving of toename van de vrees. Het vermijden is een progressief proces waarbij geatrofieerde spieren gemakkelijk geïrriteerd raken en pijn veroorzaken. Hierdoor komt de revalidant in een neerwaartse spiraal, omdat de revalidant het bekijkt alsof hij inderdaad meer pijn krijgt bij het doen van activiteiten. Langdurig vermijden van het bewegen kan ook negatieve sociale en psychologische consequenties tot gevolg hebben. Elementen Graded exposure Bij Graded exposure kunnen drie elementen worden onderscheiden, te weten: cognitief-gedragsmatige analyse, educatie en Graded exposure in vivo met gedragselementen. Bij de cognitief-gedragsmatige analyse is er speciale aandacht voor cognities van de revalidanten. (Specifieke vragenlijsten, semi-gestructureerd interview, angsthiërarchie). Deze twee elementen worden hieronder besproken. 1. Cognitief-gedragsmatige analyse: Specifieke vragenlijsten: dit kan zijn onder andere de Fear Avoidance Believes Questionnaire (FABQ, Nederlandse versie). De FABQ richt zich op de overtuiging van de revalidant over hoe werk en fysieke activiteit van invloed kan zijn op zijn/haar lage rugpijn en bestaat uit twee subschalen: vrees/ vermijdingsgedachten omtrent fysieke activiteit en vrees/ vermijdingsgedachten omtrent werk. Het semi-gestructureerd interview: dit geeft informatie over de antecedenten van de pijngerelateerde vrees en over de directe en indirecte consequenties. Ook over andere spanningsgebieden naast de pijn. Als therapeut wil je achter de volgende dingen komen: de hevigheid en toekomstverwachtingen omtrent de pijn; de negatieve gedachten van de revalidant; het vermijdingsgedrag en andere problemen naast de pijn. De angsthiërarchie: als de pijngerelateerde vrees de centrale factor is binnen de pijnproblematiek is het belangrijk de essentiële stimuli te achterhalen. Dit is lastig omdat het vermijdingsgedrag niet wordt gezien als een consequentie van de vrees. Visuele presentaties zoals foto’s van rugbelastende activiteiten kunnen helpen. Het is een goed idee om revalidanten bloot te stellen aan een variëteit van contextafhankelijke activiteiten. Deze informatie kan ingewonnen worden door observaties. Dit door de revalidant lichamelijke activiteiten of bewegingen te laten doen en de revalidant te laten beoordelen in welke mate deze activiteiten angst uit lokte. Voordelen hierbij zijn dat er een objectieve maat is voor het vermijdingsgedrag en het biedt de mogelijkheid om geanticipeerde vrees en vrees tijdens het uitvoeren van de activiteit te meten. Het is belangrijk om behandeldoelen op te stellen om de volgende redenen: het algemeen doel is duidelijk (niet pijnvermindering maar het is beter om het algeheel functioneren te benoemen ondanks de pijn), tevens kunnen de doelen afgestemd worden met andere disciplines. Het zorgt voor structuur in de behandeling en het geeft vorm aan de hiërarchie. De aandacht wordt gericht op functionele doelen en op de mogelijkheid tot het uitvoeren van allerdaagse activiteiten en niet op de pijn. Het idee wordt versterkt dat actieve participatie een essentieel onderdeel van de behandeling vormt. 2. Educatie: Het doel is om verkeerde interpretaties en opvattingen omtrent de oorzaak van pijn, die tijdens de ontwikkeling van de pijngerelateerde vrees zijn ontstaan te corrigeren. Het is belangrijk dat de therapeut de pijnklachten serieus neemt. Dit kan bereikt worden door: zorgvuldige uitleg van het cognitief-gedragsmatige model en visuele confrontatie met diagnostische test door dit te bespreken met de revalidatiearts. Bijvoorbeeld; een man met lage rugklachten heeft het idee dat deze klachten veroorzaakt zijn door het vele bewegen op zijn werk. Bij het cognitief-gedragsmatige model wordt dan uitgelegd hoe de pijnklachten van
de revalidant in elkaar zitten en hoe Graded exposure in vivo daarop aansluit. Het effect van een uitgebreide rationele uitleg is dat de bereidheid van de revalidant om zich bloot te stellen aan activiteiten die voor langere tijd vermeden zijn, toeneemt. Doordat deze man diagnostische tests uitvoert, kan hij zien hoe de klachten in elkaar zitten en wordt hij geconfronteerd met zijn gedachten. 3. Graded exposure in vivo met gedragsexperimenten: Als een angstige revalidant ervaart dat verwachte negatieve gevolgen van bewegingen uitblijven, is dit voor hen overtuigender bewijs dan rationele argumenten. Op basis van geleidelijke hiërarchie van vreesuitlokkende situaties wordt vervolgens een op maat gesneden programma ontwikkeld. De revalidant gaat de verplichting aan om aan deze situaties deel te nemen. De revalidant wordt aangemoedigd een gevreesde situatie zo lang mogelijk uit te oefenen en dit vol te houden totdat de vrees is afgenomen. Bijvoorbeeld; een man met lage rugklachten heeft vrees om te bewegen, omdat hij denkt dat dit de klachten verergeren. Door in de behandeling te oefenen met bewegen door bijvoorbeeld een activiteit die dhr. leuk vind te oefenen, zoals de kamer te stofzuigen, kan deze gedachte ontkracht worden. Het uiteindelijke doel is de revalidant blootstellen aan situaties die moeilijker zijn dan in de meeste situaties. Door de situaties uit te voeren stelt de revalidant het denken in catastrofes en zijn/haar misinterpretaties op de proef. Dit gebeurt in drie stappen: de revalidant formuleert een hypothese, er wordt een experiment ontwikkeld en het experiment wordt uitgevoerd en geëvalueerd. Twee empirische studies naar Graded exposure: Analyse van de metingen toont aan dat bij beide studies de afname in aan pijngerelateerde vrees samengingen met een gevoelige afname in catastroferen over pijn, functionele beperkingen en een toename van activiteitenniveau. Substantiële verandering van de afhankelijke variabelen wordt bereikt binnen zeven dagen of drie behandelsessies. Alle revalidanten gaven aan dat ze voor het eerst een begrijpelijke en aannemelijke verklaring voor hun huidige pijnklachten en beperkingen te horen kregen. Ondanks dat de bevindingen veel belovend zijn, is de vraag in hoeverre de therapeutische effecten ook op lange termijn blijven. (Jong, de, Vlaeyen, & Geilen, 2002) Overeenkomsten en verschillen Graded exposure en Graded activity: Beide benaderingswijzen hebben het doel uitbreiding van het activiteitenniveau en het doen afnemen van vermijdingsgedrag zodat de revalidant, ondanks de pijn, weer een aantal activiteiten kan uitvoeren. Als verschillen kunnen de volgende punten genoemd worden. Graded activity leert gezond gedrag aan door positieve bekrachtiging van een activiteitenschema dat vóór de behandeling is opgesteld. Bij Graded exposure wordt de neiging tot catastrofaal denken uitgelokt en ontkracht, dit zorgt ervoor dat de mate van bedreiging voor de oorspronkelijk bevreesde stimuli afneemt. Bij Graded activity gaat speciale aandacht uit naar de identificatie van positieve bekrachtigers die kunnen worden bepaald wanneer individuele behandeldoelen worden gehaald. Graded exposure richt de aandacht naar een persoonlijke hiërarchie voor de pijn gerelateerde angststimuli. Graded activity maakt gebruikt van fysieke oefeningen die afgestemd zijn op de fysieke capaciteit en spierkracht van de revalidant. Bij Graded exposure worden activiteiten geselecteerd op basis van angsthiërarchie, de persoonlijke aspecten van de vreesstimuli en de context waarin deze vrees optreedt. (Jong, de, Vlaeyen, & Geilen, 2002) Rapportage Ten slotte wordt er binnen het revalidatiecentrum Groot Klimmendaal door alle disciplines op dezelfde wijze gerapporteerd. Dit gebeurd aan de hand van het RAP, welke hieronder wordt toegelicht, om een volledig beeld te kunnen scheppen van de werkwijze binnen het revalidatiecentrum.
Binnen het revalidatiecentrum Groot Klimmendaal wordt door alle disciplines gerapporteerd volgens het RAP. Deze rapportage wordt in een teambespreking, waar alle disciplines aanwezig zijn besproken en het revalidatieplan voor de revalidant wordt dan aangepast en besproken. Hieronder wordt het RAP uitgelegd, om een duidelijk beeld te vormen over de werkwijze binnen Groot Klimmendaal. Het Revalidatie Activiteiten Profiel (RAP), gebaseerd op het ICF, is een communicatieinstrument waarmee de problemen van de revalidant gestructureerd geïnventariseerd worden. Tevens wordt de ernst van de problemen vastgelegd, waardoor de prioriteiten in de behandeling vastgesteld kunnen worden. Het RAP bestaat uit een lijst van activiteiten en behandelingen die onderverdeeld zijn in een 5-tal domeinen: ? Communicatie; ? Mobiliteit; ? Persoonlijke verzorging; ? Dagbesteding; ? Relaties. Ieder domein bestaat uit een aantal onderwerpen, die weer onderverdeeld zijn in subitems. Het beschrijven en beoordelen van de onderwerpen wordt verdeeld over de disciplines op basis van deskundigheid. Zo zal veelal een ergotherapeut het domein ‘persoonlijk verzorging’ scoren en een maatschappelijk werker het domein ‘relaties’. Het scoren wordt door zowel de revalidant als de desbetreffende discipline gedaan. Ook kan de revalidant geïnterviewd worden door het desbetreffende teamlid, dat per onderwerp en subitem de scores noteert voor: ? De beperking of handicap van de persoon ten aanzien van het desbetreffende onderwerp; ? De probleemervaring van de persoon ten aanzien van de beperking of handicap. (Kinébanian & Thomas, 1999) 1.1.3
Ergotherapie
Ergotherapie is in Nederland begonnen bij de psychiatrie, gericht op chronisch zieke revalidanten. Door de eerste wereld oorlog en de polio epidemie werd ergotherapie steeds vaker ingeschakeld bij de revalidatie van oorlog- en polio slachtoffers. Na de tweede wereld oorlog was dit ook het geval. Vanaf ongeveer 1980 veranderde de uitgangspunten van de ergotherapie. Het medisch denken maakte plaats voor het oorspronkelijke uitgangspunt; het verbeteren van de kwaliteit van leven staat centraal. In 1978 bestond er in Nederland een vereniging voor arbeidstherapie. In datzelfde jaar is de naam veranderd in Nederlandse vereniging voor Ergotherapie. (Stigter, Veer, van der, Wensen, Wiks, 2000) De definitie van ergotherapie luidt als volgt; ergotherapie biedt de revalidant mogelijkheden een optimale wijze van uitvoeren van dagelijkse activiteiten te bereiken in de eigen omgeving, waarbij concrete, voor de revalidant betekenisvol handelen op de gebieden zelfredzaamheid, arbeid en vrije tijd, onderwerp is van de therapie. Ergotherapeuten zijn binnen verschillende domeinen werkzaam. Elk domein heeft zijn eigen competenties. Domein één is het hulpverlenen met en voor revalidanten. De competenties daarbij zijn het diagnosticeren, behandelen en evalueren, het adviseren en voorlichten en het (preventief) coachen en trainen. Domein twee bestaat uit het organiseren en ondernemen in en vanuit een arbeidsorganisatie. De competenties hierbij zijn het beheren en organiseren, ondernemen en beleid maken en het adviseren en voorlichten. Het laatste domein is domein drie. Dit is het ontwikkelen van het beroep ergotherapie. De competenties die hier onder vallen zijn onderzoeken en innoveren. (Nederlandse Vereniging van ergotherapie, 1999) Ergotherapie binnen Groot Klimmendaal De definitie van ergotherapie in het behandelteam orthopedie luidt als volgt; ‘de ergotherapie biedt de revalidant de mogelijkheden een optimale wijze van uitvoeren van dagelijkse activiteiten te bereiken in de eigen omgeving waarbij het concrete, voor de cliënt
betekenisvolle handelen op de gebieden van zelfredzaamheid, arbeid en vrije tijd onderwerp is van de ergotherapie’. (Behandelteam orthopedie, 2002) Op de afdelingen chronische pijn en orthopedie word gebruik gemaakt van verschillende instrumenten in de ergotherapeutische behandeling bij revalidanten met arbeidsvragen, maar ook bij revalidanten die geen specifieke arbeidsvragen hebben. Dit zijn: huidige belastbaarheid, stoplicht model, activiteitendagboek (/-lijst) en energie-koek. Deze (meet) instrumenten worden hieronder verder toegelicht. (Werkmap Groot Klimmendaal, 2000 en Behandelteam orthopedie, 2002) A. Stoplicht model Dit is een overzicht waarop drie kleuren staan aangegeven: groen, oranje en rood. Bij groen kan de revalidant de activiteiten aangeven waarbij hij klachten heeft die te verdragen zijn. Ook schrijft hij dan de signalen erbij die vanuit zijn lichaam komen en die dat aangeven. Bij oranje kunnen de acties geschreven worden waarbij de klachten toenemen en het zwaarder wordt ze te verdragen. Ook hierbij kunnen de signalen vanuit het lichaam opgeschreven worden die aangeven dat de activiteit zwaarder wordt. Bij rood worden de activiteiten beschreven die te zwaar zijn en waarbij de revalidant over zijn grens gaat en stoppen noodzakelijk is. Ook hierbij kunnen de lichamelijke signalen vermeld worden. Dit kan de revalidant helpen bij de bewustwording van signalen die aangeven dat de belasting te hoog wordt en er een rustpauze en/of hulp bij de activiteit moet komen. (Werkmap Groot Klimmendaal, 2000) B. Activiteitendagboek (/-lijst) Het activiteitendagboek is bedoeld om als ergotherapeut inzicht te krijgen en de cliënt inzicht te geven in zijn dagelijkse activiteiten en de energieverdeling daarin. In het activiteitendagboek moet de revalidant gedurende een bepaalde tijd (een dag tot een week, afhankelijk van de klachten van de revalidant) elk half uur bijhouden wat hij doet en hoeveel pijn/energie het hem kost, op een schaal van één tot tien. Samen met de ergotherapeut kan er een conclusie getrokken worden over de energie- en activiteitenverdeling op een dag/ gedurende een week, met als doel klachtenvermindering van de revalidant. Uit de conclusie komt een advies van de ergotherapeut naar de revalidant toe. De revalidant heeft de verantwoording of hij het advies al dan niet opvolgt. (Werkmap Groot Klimmendaal, 2000) C. Energie-koek Bij de energie-koek is het de bedoeling dat de revalidant bij het opstaan de hoeveelheid energie voor die dag bepaald, in termen van groot of klein. De hoeveelheid energie bepaald de grootte van de ‘koek’, die ook daadwerkelijk getekend wordt. Vervolgens bepaald de revalidant de activiteiten waaraan hij die dag energie moet of wil besteden. Deze worden aangegeven met partjes in de koek. Op deze manier leert de revalidant de dagtaken in te plannen en eventueel activiteiten naar een andere dag door te schuiven, als dat beter uitkomt met de energieverdeling. (Werkmap Groot Klimmendaal, 2000) D. Huidige belastbaarheid Op dit formulier kan de therapeut en/of het team feitelijke gegevens opschrijven over de huidige stand van zaken wat betreft de belastbaarheid van de revalidant. Bijvoorbeeld de opleiding en het beroep van de persoon, met de taken die hij daar moet doen, de uitkering die hij momenteel ontvangt en de herkeuringsdatum. Daarnaast is er een tabel waarin kan worden aangegeven hoelang iemand kan zitten, staan, lopen, hurken, knielen etc. Conclusies uit dit formulier geven een indicatie over het functioneren van de persoon in relatie tot de functie-eisen van zijn werktaken. Hieraan kan de therapeut afleiden wat de revalidant nog moet leren voor zijn huidige baan en/of het verstandig is naar ander werk te gaan kijken. (Werkmap Groot Klimmendaal, 2000)
Paragraaf 2 Unit Houding en Beweging De unit houding en beweging bestaat uit de doelgroepen orthopedie en chronische pijn. In deze paragraaf wordt kort uitgelegd wat orthopedie is. Daarnaast wordt er uitgelegd wat de relatie is tussen van de ergotherapie en orthopedie in het algemeen en binnen Groot Klimmendaal. Tevens is beschreven hoe een revalidatiebehandeling kan verlopen bij orthopedische aandoeningen. Vanaf paragraaf 1.2.7. wordt chronische pijn beschreven. Het doel van deze paragraaf is om duidelijk te krijgen wat chronische pijn precies is en wat de ergotherapeut voor deze doelgroep kan betekenen in de revalidatie. 1.2.1 Orthopedie Orthopedie is het medische specialisme dat zich bezighoudt met aandoeningen van het steun- en bewegingsstelsel. Dit stelsel bestaat uit botten, gewrichten, spieren, pezen en banden. Veel voorkomende aandoeningen zijn: slijtage van de heup en de knie, gewrichtsontstekingen, gescheurde pezen en banden, botbreuken en rugklachten. (Horst, 2004) 1.2.2 Orthopedie en revalidatie Orthopedische revalidatie is geschikt voor revalidanten die een orthopedische ingreep hebben ondergaan in het ziekenhuis. Het kan tevens voorkomen dat er geen operatie heeft plaatsgevonden, maar dat een orthopedische chirurg de cliënt direct heeft doorverwezen naar bijvoorbeeld een fysiotherapeut of een ergotherapeut. Veel voorkomende orthopedische ingrepen zijn heup- en knieoperaties (een totale heupprothese, knieprothese, voorste kruisband-, meniscus- of kijkoperatie). Orthopedische revalidatie is ook geschikt voor herstel na een trauma als gevolg van een ongeval thuis, op het werk en door sport (botbreuken, enkel- of knieletsel, schouder of elleboog klachten). De revalidatieperiode start direct na ontslag uit het ziekenhuis of na verwijzing door een specialist. Indien de revalidant geopereerd is, is het belangrijk om zo snel mogelijk na de operatie of gipsperiode de mobiliteit en stabiliteit op een verantwoorde manier te herwinnen. Orthopedische revalidatie heeft als doel de mobiliteit van een bot of gewricht (knie, heup, rug, schouder, enkel, elleboog) te verbeteren, de pijn te verminderen, de belastbaarheid, coördinatie en het uithoudingsvermogen te vergroten en de spierkracht te versterken. (Fysiotrain, 2005) 1.2.3
Orthopedie en ergotherapie
Binnen de revalidatiebehandeling kunnen er biomechanische methoden en technieken door ergotherapeuten worden toegepast. Biomechanische methoden en technieken richten zich op het bewegen van de mens en zijn ontleend aan theorieën uit de anatomie en de kinesiologie. Biomechanica wordt in de revalidatie voornamelijk toegepast bij revalidanten met aandoeningen van het perifere zenuwstelsel of van het bewegingsapparaat. De interventies en werkvormen vanuit de biomechanica richten zich op doelen zoals het vergroten van kracht, mobiliteit en/of uithoudingsvermogen. De principes van de biomechanica worden in de revalidatie niet alleen gebruikt om functies te verbeteren op stoornisniveau, maar mede om stoornissen te compenseren op beperkingniveau. De biomechanische methoden en technieken zijn daarom ook voor vele cliëntengroepen van toepassing. (Kinébanian, 1999) 1.2.4
Orthopedie afdeling, Groot Klimmendaal
Op de afdeling Orthopedie op Groot Klimmendaal worden er revalidanten met orthopedische afwijkingen of problematiek van de rug of onderste extremiteiten behandeld. In het revalidatieproces bij het gehele behandelteam zijn drie perioden te onderscheiden, te weten: de observatieperiode, de behandelperiode en de ontslagperiode.
Verwijzing Elke revalidatiearts in het netwerk kan indiceren of een revalidant aan de observatieperiode kan deelnemen. De indicatie voor de orthopedie afdeling moet passen binnen de revalidatieindicatie. Dit houdt in dat revalidanten een verwijzing voor de revalidatie moeten hebben. Er moet sprake van zijn dat monodisciplinaire paramedische behandeling onvoldoende effectief blijkt/ lijkt en/ of er is sprake van (dreigende) verstoringen van vaardigheden en participatie op de ICF/SAMPC gebieden. Tevens wordt de mogelijkheid tot het hervinden of herstellen van het evenwicht tussen belasting en belastbaarheid mogelijk geacht. De revalidant heeft een hulpvraag, functionele (operationele) doelen en is gemotiveerd waarom de revalidant die doelen heeft gesteld. De leerbaarheid en trainbaarheid van de revalidant moeten voldoende groot lijken. De revalidant moet de minimale leeftijd van achttien jaar hebben bereikt. Er zijn ook een aantal situaties waardoor een revalidant niet mag deelnemen aan het revalidatieprogramma. Een aantal voorbeelden zijn: de revalidant mag niet deelnemen aan een revalidatieprogramma van de orthopedie afdeling als de revalidant niet uitgediagnostiseerd is van onderlinge problematiek of als er lopende verzekerings-/ beroepsprocedures zijn. De revalidant past niet in het orthopedie behandelprogramma als er op de voorgrond intrapsychische (interactie die zich binnen de psyche afspelen) dan wel psychiatrische problematiek staan. De partner van de revalidant moet het eens zijn met de observatie en behandeling. Tevens kan de revalidant kan niet deelnemen als er onvoldoende motivatie is. Doelstelling revalidatie Het doel van de revalidatie behandeling van de orthopedie afdeling binnen Groot Klimmendaal is: het herstellen of (her)vinden van een (nieuw) evenwicht tussen belasting en belastbaarheid binnen alle domeinen zoals die voor de orthopedische afdeling zijn vastgesteld vanuit het model “Behandelcommunicatie op basis van het RAP”, waardoor optimalisering van het complete functioneren van de revalidant wordt bereikt. Daarnaast stelt het team voor de individuele revalidant naar aanleiding van het geformuleerde kernprobleem een of meerdere specifieke teamdoelen op. Er volgen nu enkele voorbeelden van orthopedische ziektebeelden die in Groot Klimmendaal behandeld worden. Aandoeningen aan de rug: degeneratieve afwijkingen aan de rug (aantasting van de normale functie van weefsels en cellen), Status na hernia nuclei pulposi (hnp), status na spondylodese (wervel aandoening aan de rug) en Aspecifieke rugklachten Aandoeningen aan het been: status na beenamputatie, Polytraumatisee (meerdere verwondingen, waarvan een of meerdere letsels levensbedreigend zijn), Status na poliomyelitis en het Complex Regional Pain Syndome (CRPS). (Behandelteam orthopedie, 2002) 1.2.5
Orthopedie en ergotherapie, Groot Klimmendaal
Op de unit ‘Houding en Beweging’ zijn er ergotherapeuten werkzaam die zich bezighouden met orthopedische revalidanten. De behandelperiode van de ergotherapie bij orthopedische revalidanten wordt weergegeven in de observatie-, behandel- en ontslagperiode. Observatieperiode: De kennismaking met de revalidant vindt plaats samen met de fysiotherapeut. Dit gebeurt om zo een globaal beeld te vormen van het huidige functioneren van de revalidant. Het doel van deze observatie periode is om een zo specifiek mogelijk beeld te krijgen van het huidige functioneren op het gebied van zelfredzaamheid, arbeid en vrije tijd. Behandelperiode:
Het doel van de ergotherapie bij deze periode is het optimaliseren van het uitvoeren van, voor de revalidant betekenisvolle handelingen op het gebied van zelfredzaamheid, vrije tijd en arbeid, zodat de revalidant in staat is deze in zijn eigen omgeving toe te passen. De ergotherapeut traint de revalidant in de benodigde basisvaardigheden. De ergotherapeut richt zich hierbij op de volgende gebieden: functietraining, basisvaardigheden, vaardigheden op het gebied van zelfredzaamheid, arbeid en vrije tijd. De ergotherapeut richt zich ook op belasting en belastbaarheid, omstandigheden en omgeving. De revalidant leert door training zelfstandig keuzes te maken en hierbij eigen verantwoordelijkheid te nemen. Ook bij volledig functieherstel is inzicht in eigen functioneren belangrijk, in het kader van preventie. Belasting en belastbaarheid worden binnen de behandeling in vaardigheden geïntegreerd. Bij belasting en belastbaarheid wordt zowel de lichamelijk als geestelijke belastbaarheid bedoeld. Ontslagperiode: In deze laatste periode richt de ergotherapeut zich op de uiteindelijke integratie van de vaardigheden van de revalidant in zijn of haar dagelijkse leven. De eventuele advisering over aanpassingen en voorzieningen rondt de ergotherapeut af. (Behandelteam orthopedie, 2002) 1.2.6
Orthopedie en arbeidsreïntegratie
Reumatoïde artritis en arbeid Omdat Reumatoïde artritis een aandoening is die onder de doelgroep orthopedie valt, wordt er hieronder een studie gepresenteerd over zieke werknemers en arbeid. Het verrichten van betaald werk kan een belangrijke bijdrage leveren aan de maatschappelijke integratie van chronisch zieken en hun psychische en lichamelijke welzijn. Daarom is aan werknemers met reumatoïde artritis (n = 21) de vraag voorgelegd wat zij nodig hebben om te kunnen blijven werken. Er werden zeven thema's genoemd: zelfacceptatie en zelfredzaamheid, steun van leidinggevenden, steun van collega's, maatschappelijke erkenning en lotgenotencontact, passende arbeidsomstandigheden en adequate hulpmiddelen en sociale voorzieningen. Hoewel het belang dat de groep toekende aan deze thema's varieerde, geven zij toch inzicht in de gebieden waar werkende chronisch zieken mogelijk ondersteuning nodig hebben. Het probleem, de interventies en de resultaten van de studie zijn hieronder terug te vinden. (Detaille, Haafkens, & Dijk, 2003) Patiënt of Probleem Het onderwerp van de kwalitatieve studie is chronisch zieke werknemers en arbeid en in het specifiek gaat het over reumatoïde artritis. Het beoogde te verkennen hoe hulpverleners chronisch zieke werknemers kunnen ondersteunen om aan het werk te blijven. Interventie Omdat is gebleken dat chronisch zieke werknemers behoefte hebben aan ondersteuning op zelfacceptatie en zelfredzaamheid, steun van leidinggevenden, steun van collega's, maatschappelijke erkenning en lotgenotencontact, passende arbeidsomstandigheden en adequate hulpmiddelen en sociale voorzieningen, is een aandachtspuntenlijst opgesteld voor hulpverleners om mogelijke arbeidsgerelateerde problemen van werkende chronisch zieken te exploreren. Outcome/Resultaat De werknemers met reumatoïde artritis deden 59 uitspraken in reactie op de focuszin ‘Om met reumatoïde artritis te kunnen blijven werken is het nodig dat ...’ Zij groepeerden deze uitspraken in zeven clusters; zelfacceptatie en zelfredzaamheid, steun van leidinggevenden, steun van collega's, maatschappelijke erkenning en lotgenotencontact, passende arbeidsomstandigheden en adequate hulpmiddelen en sociale voorzieningen. De cluster ‘steun van leidinggevenden’ kreeg de hoogste prioriteit. De uitspraken in dat cluster laten zien dat werknemers met reumatoïde artritis acceptatie, begrip en actieve ondersteuning door leidinggevenden zien als een belangrijke voorwaarde om te kunnen blijven werken. Daarnaast werden ook ‘passende arbeidsomstandigheden’ genoemd (cluster
drie), ‘steun van collega's’ (cluster vijf) en een goed sociaal klimaat op het werk (cluster zeven). De werknemers met reumatoïde artritis benadrukten de noodzaak van zelfredzaamheid. Zo staan in cluster twee uitspraken als: ‘zicht hebben op je eigen (on)mogelijkheden’ en ‘jezelf weerbaar maken’. Ook werd het belang van kennis over mogelijkheden om aan het werk te blijven genoemd (cluster vier). Om met reumatoïde artritis aan het werk te blijven kan ook specifieke begeleiding nodig zijn op het werk, zoals die van ergotherapeuten en reumaconsulenten (cluster vijf). Ten slotte waren voor deze groep goede sociale voorzieningen (de mogelijkheid tot gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid) essentieel (cluster zes). (Detaille, Haafkens, & Dijk, 2003) Nu volgt de aandachtspuntenlijst voor zorgverleners, beschreven bij de interventies, bedoelt voor het verkennen van werkgerelateerde problemen van chronisch zieken. Deze lijst kan Groot Klimmendaal mogelijk gebruiken in de behandelingen. ? Vraag de revalidant hoe het gaat op het werk; ? Als de revalidant niet werkt vanwege de aandoening vraag dan naar knelpunten die werkhervatting belemmeren; ? Als de revalidant wel werkt en aanduidt dat er problemen zijn, exploreer dan waar knelpunten en mogelijke oplossingen liggen. De volgende aandachtspunten en bijhorende suggesties voor vragen kunnen daarbij behulpzaam zijn: Zelfzorg; - Bestaan er voldoende mogelijkheden om voor u zelf te zorgen op het werk? - Zijn er problemen veroorzaakt door de aandoening die u belemmeren op het werk of die werkhervatting in de weg staan? Arbeidsomstandigheden; - Geven de arbeidsomstandigheden aanleiding tot klachten? (werktijden, werktaken, werkplek, werkdruk, woon-werkverkeer). Communicatie met leidinggevenden; - Is de leidinggevende op de hoogte van de aandoening? - Kunt u eventuele consequenties van de aandoening en de behandeling voor het werk met de leidinggevende bespreken? - Zijn aanpassingen zoals besproken met de leidinggevende gerealiseerd? Communicatie met collega's; - Zijn uw collega's op de hoogte van de aandoening en van de mogelijke consequenties voor het werk? - Houden uw collega's voldoende rekening met eventuele beperkingen? Begeleiding hulpverlening; - Krijgt u voldoende begeleiding van de bedrijfsarts bij problemen in de werksituatie? - Is er voldoende samenwerking tussen de behandelaars en de bedrijfsarts? - Krijgt u voldoende begeleiding van de huisarts, van de specialist en van andere hulpverleners? - Wordt daarbij voldoende aandacht besteed aan de gevolgen van de aandoening voor de werksituatie? - Is bij het instellen van het behandelbeleid aandacht besteed aan de werksituatie? (medicatie, mogelijke bijwerkingen, dieet, hulpmiddelen, afsprakenschema met behandelaars). De aandachtspuntenlijst is een voorlopig instrument en dient in de praktijk getoetst te worden op begrijpelijkheid, hanteerbaarheid en effectiviteit. Zoals te doen gebruikelijk bij kwalitatief onderzoek, is generalisatie beperkt mogelijk. De studie is immers uitgevoerd met een beperkt aantal werknemers. (Detaille, Haafkens, & Dijk, 2003)
1.2.7
Chronische pijn
De definitie van pijn van de IASP (International Association for the study of pain) is: ‘Pijn is een onplezierige sensorische en emotionele ervaring die gepaard gaat met feitelijke of mogelijke weefselbeschadiging of die beschreven wordt in termen van een dergelijke beschadiging’. Chronische pijn wordt gedefinieerd als chronisch als de pijnklachten na drie tot zes maanden nog bestaan. Chronische pijn ontstaat door een interactie tussen somatische, psychologische en sociale factoren. Bij acute pijn is er een directe correlatie tussen oorzaak en gevolg. Dit is het traditionele ziekte- of biomedische model. (Beeker, Burgt, & Oostelbos, 2005) Wanneer pijnklachten langer duren dan op basis van symptomen van mogelijke aandoeningen te verwachten is, worden verscheidene omschrijvingen gebruikt om deze conditie aan te duiden: chronisch benigne pijn, ideopatisch pijnsyndroom, chronisch onbehandelbare pijnsyndroom en chronische pijnsyndroom. De term chronische pijnsyndroom (CPS) is de meest neutrale, verwijst naar het multimodale karakter van lang bestaande pijnproblemen en heeft daarom de voorkeur. (Vlaeyen, 1996) Diagnosen genoemd door instellingen genoemd uit een onderzoek onder 89 ergotherapeuten uit allerlei instellingen zijn reumatoïde artritis, arthrosis, fantoompijn en/ of fibromyalgie, whiplash, rsi, rugaandoeningen, dystrofie. (Nieuwenhuizen, et al., 2004) Pijn kent verschillende fasen. De eerste fase is het negeren van de pijn, waarbij de revalidant kiest voor het onveranderd doen van dagelijkse activiteiten, ondanks de pijn. De tweede fase is het aanpassen aan de pijn, waarbij de revalidant kiest voor het verminderen van het aantal uit te voeren activiteiten. De derde en laatste fase is dat de revalidant de pijn beschouwd als een geïntegreerd element in de keuze voor het doen van activiteiten. (Satink, 2003) Hoe mensen pijn ervaren komt samen tot biologisch, sociaal-cultureel en omgevingsaspecten die samen een uniek individu voorstellen. Omdat culturele factoren een rol spelen vallen de volgende aspecten er ook mee samen: emotionele, psychologische, sociaal-politieke, spirituele aspecten. (Brown, 2003) Verschillende mensen geven verschillende betekenissen en belevingen aan pijn. Pijn is niet direct te meten. (Beeker, et al., 2005) 1.2.8 Chronische pijn en revalidatie Definitie pijnrevalidatie volgens het pijnkenniscentrum Maastricht: ‘Een pijnrevalidatieprogramma is een multidisciplinaire behandeling voor revalidanten met chronische pijn van het bewegingsapparaat bestaand uit een op elkaar afgestemde combinatie van fysiek en psychosociale behandelmethoden, welke plaatsvinden onder eindverantwoordelijkheid van een revalidatiearts met als doel revalidanten zelfstandig om te leren gaan met pijn en de gevolgen ervan voor het dagelijks functioneren’. (RCA, 2006) Er zijn verschillende thema’s die in de therapie behandeld moeten worden. Om te zorgen dat de revalidant ‘uit de chaos’ (die chronische pijn met zich meebrengt) komt gaat deze een proces door. Van het stellen van de diagnose naar het vinden van het doel van het leven en verantwoordelijkheid aan de kant van de revalidant. (Meaning evoluation; de reis van chaos en lichaamsbesef naar het integreren van ervaringen en nieuw zelfinzicht). Pijnrevalidatie Als eerste wordt aan de hand van een diagnose uitleg gegeven over het ziektebeeld van de revalidant. Dit zorgt ervoor dat de revalidant het gevoel heeft controle over zijn pijn te hebben daarna wordt een behandelplan opgesteld. Vaak wordt met de diagnose het pijnprobleem alleen maar aangewezen op een aandoening van het lichaam, terwijl er bij chronische pijn gekeken moet worden naar het gehele plaatje, dus alle aspecten van een mens, zoals de
psyche en de emotionele kant. Als tijdens de behandeling de insteek is dat de professional met oplossingen komt in plaats van dit samen met de revalidant te doen, dan kan dit er voor zorgen dat de revalidant geen grip krijgt op belangrijke problemen in zijn of haar leven. Pijn kan gezien worden als een expressie van gebroken connecties met de omgeving. Wanneer die connecties niet ‘herkend’ en ‘beleefd’ worden door de revalidant kan er ook geen genezing plaats vinden. De revalidanten die gerevalideerd zijn hebben de wens en de capaciteiten hervonden om grip te krijgen op hun leven en hun situatie. Succesvolle revalidatie is zorgen dat de revalidant niet meer alles los van elkaar ziet maar de dingen in zijn leven als met elkaar verbonden ziet. Hierbij gaat het om de pijn, gevoelens, gedachten, herinneringen en dergelijke. Er worden dus tijdens de therapie connecties gemaakt tussen de pijn en de levenswereld van revalidant. Revalidanten vinden hun behandeling geslaagd wanneer ze weer controle hebben over hun lichaam, ze de emoties ervaren hebben en ook geaccepteerd hebben, ze herinneringen in verband zijn gebracht met gevoelens en het effect hiervan op het lichaam en de pijn. Als laatste moeten de connecties worden gelegd tussen het verleden, de toekomst en het heden en met belangrijke personen in hun leven. Om dit te bereiken is het belangrijk dat de revalidant een medische diagnose krijgt, er moet ruimte zijn voor nieuwe ervaringen en gedachtegangen. De therapeut moet zorgen voor openheid, flexibiliteit, creativiteit en een luistert oor bieden. De revalidant moet zichzelf kunnen zijn en de autonomie en integriteit van de revalidant moet gerespecteerd worden. (Bullington, Nordemar, Nordemar, & Sjöström-Flanagan, 2003) Pijnrevalidatie in het Revalidatie Centrum Amsterdam (RCA) Bij het RCA wordt het volgende programma gegeven bij revalidanten met chronische pijn klachten. De inhoud van het programma, dat multidisciplinair wordt aangeboden, voor mensen met chronische pijn bestaat uit ontspanningsoefeningen waar de spieren worden ontspannen. Door de spieren te leren ontspannen worden revalidanten meer bewust van de signalen die het lichaam geven. Ook wordt er aandacht besteed aan beweging, zoals oefenen in het water of fietsen. Bij het doen aan beweging leert de revalidant zijn/haar eigen grenzen ontdekken, hierdoor leert de revalidant hoe de inspanning beter gedoseerd kan worden en de conditie kan worden opgebouwd. Verder worden er praktische vaardigheden geoefend, zoals het huishouden en arbeid. Hier wordt onder andere geleerd om inspanning af te wisselen met rust en hoe activiteiten efficiënter uit te voeren, zodat de energie optimaal verdeeld wordt over de dag. Tevens worden er houdingsadviezen gegeven. En als laatste wordt er gedurende het programma psychosociale begeleiding aangeboden in de vorm van lotgenotencontact. De duur van het programma voor de revalidant is twaalf weken, gedurende drie dagdelen per dag. (RCA, 2006) 1.2.9
Chronische pijn en ergotherapie
De laatste jaren worden steeds meer revalidanten met chronische pijn doorverwezen naar ergotherapeuten, de doelgroep is in opkomst. (Nieuwenhuizen, et al., 2004) Doelstelling van de ergotherapeut bij chronische pijn: revalidant begeleiden in zijn bewustwordings- en besluitvormingsproces ten aanzien van het verantwoord verdelen van activiteiten over een dag /week. Een meetinstrument hierbij is het Activiteiten profiel. (Satink, 2003) Onderzoek instrumenten Uit onderzoek, wat betreft het gebruik van instrumenten bij de behandeling, is gebleken dat 80% van de 89 ergotherapeuten uit allerlei instellingen gebruik maken van de dagactiviteitenlijst en 50% van het COPM. Verder worden in de behandelingen huisbezoeken, werkplekanalyse’s en observaties (van dagelijkse activiteiten en lichaamshouding) uitgevoerd. De gegeven adviezen gaan over ergonomie of lichaamshouding en energieverdeling. Sommige geven advies over het aanvragen van voorzieningen en hulpmiddelen. (Nieuwenhuizen, et al., 2004)
Studie overeenkomsten revalidanten en ergotherapeuten met betrekking tot de behandeling De hieronder beschreven studie die door Brown in 2003 is uitgevoerd gaat over of er overeenkomsten bestaan tussen degene die de zorg ontvangen (de revalidanten) en ergotherapeuten in relatie tot welke behandelingen belangrijk zijn voor chronische pijn revalidanten. Er is gekeken of hier veel verschillen tussen zijn of dat ze dezelfde mening delen. Ergotherapeuten vinden verschillende activiteiten belangrijk in de behandeling van revalidanten met chronische pijn. Hieronder vallen onder andere educatie over anatomie, pijn en familie voorlichten. Daarnaast pijn remmende therapie, zoals medicatie, ontspanningstherapie en rekoefeningen. Als laatste inzichtgevende therapieën zoals psychologische instrumenten, pacing (stappen, pas, schrede), houding en lichaam mechanisme, ADL-training, adviezen over werk, zelfmanagement training, ergonomie, print en tape materiaal en communicatieve vaardigheden. De revalidanten vinden de belangrijkste therapieën bij de chronische pijn behandeling. Educatie over pijn, houding en lichaam mechanisme, pacing education (stappen, pas, schrede), ADL-training, lotgenoten contact in een groep, humor als therapie, zelfmanagement training, print en tape materiaal, ontspanningstherapie, rek oefeningen, levensstijladviezen, toegang tot onderzoeken, educatie over anatomie, hydrotherapie en massage. (Brown, 2003) 1.2.10 Chronische pijn en arbeidsreïntegratie Lage rugpijn en arbeid Bij ongeveer 85% van de mensen met lage rugpijn hebben de diagnose aspecifieke lage rug klachten. (Staal, Hlobil, Tulder, Köke, Smid, & Mechelen, 2002) Aspecifieke lage rugklachten is een veelvoorkomend probleem in de westerse landen, meestal zonder medisch aanwijsbare oorzaak voor de pijn. Het ontstaat meestal spontaan en verdwijnt vaak weer na ongeveer vier tot zes weken. Slechts een klein gedeelte van de revalidanten ontwikkelt chronische lage rugklachten. Veel revalidanten met chronische lage rugklachten worden in revalidatiecentra multidisciplinaire behandeld, om de impact van klachten op het functioneren in het dagelijks leven en tijdens werk te verminderen. (Kuijer, 2006) Fysieke en psychosociale factoren worden beide gezien als risicofactor voor lage rug klachten. Patiënt of Probleem Mensen met lage rug pijn zijn vaak langdurig afwezig van de arbeidsmarkt en dit zorgt voor hoge kosten. Dit zorgt ervoor dat er een grote behoefte is aan informatie over effectieve interventies. In dit onderzoek hebben de schrijvers gezocht naar literatuur in de vorm van RCT’s die aantonen dat interventies, die het terugkeren naar werk bevorderen bij mensen met lage rugpijn, wel of niet succesvol waren. En wat die werkzame elementen dan waren. Interventie Door middel van een systematisch literatuuronderzoek hebben ze de 14 RCT’s gevonden die samen 19 ‘terugkeer naar werk’ interventies beschrijven. Van te voren is vastgesteld dat ze bij de RCT’s gingen letten op de aanwezigheid van de volgende componenten: fysieke oefeningen (hieronder valt bijvoorbeeld het verhogen van de spierkracht, coördinatie, het verlagen van de spierspanning). Educatie (hierbij wordt onder andere educatie aan de revalidant gegeven over aandoening en de behandeling daarvan). Gedraggeoriënteerde therapie (hieronder valt Operante conditionering en hoe de pijn ervaren wordt). Ergonomische componenten (dit werd niet beschreven). In de alinea’s hieronder staat vergelijking van de studies. Outcome/Resultaat
Uit de verschillende interventies zijn een aantal interventies die goed uit het onderzoek kwamen, dit waren de volgende: de interventie van Corey et al., deze interventie heet Limited FR. Bij deze interventie kwamen de volgende onderwerpen aan bod: strekken, spieroefeningen, duurbelasting, work hardening, educatie over het lichaam, groepseducatie en therapie over de pijn en pijnmanagement. De volgende interventie is van Hagen et al. en dit was een vroege interventie met een licht mobilisatieprogramma. Ook de interventie van Indahl et al. was succesvol. Dit was ook een licht mobilisatieprogramma. De interventie van Lindström et al., Graded activity was zeer succesvol. En als laatste was de interventie van Loisel et al. succesvol. Dit was een interventie waar de volgende onderdelen in zaten: medicijnen en ergonomische interventies en wanneer het nodig was een klinische revalidatie interventie. Er was één interventie die op een aantal onderdelen wel succesvol was en op een aantal onderdelen geen verschil aantoonde. Dit is de interventie van Bendix et al. en bestaat uit een intensief multidisciplinair programma van drie weken. Hierbij was er een lagere afwezigheid door ziekte en waren ze meer klaar voor werk. Er zit echter geen verschil tussen de werkcapaciteiten met de controlegroep. Onderzoeken die geen significant verschil aantoonden waren de volgende: de interventie van Altmaier et al. deze bestaat uit standaard educatie en fysieke reconditionering en een programma met fysieke componenten die zijn toegevoegd aan het standaard programma. De volgende interventie is van Haldorsen et al. en bestaat uit cognitieve gedragstherapie in modules. Ook bij de interventie ‘back school’ van Leclaire et al. waren er geen significante verschillen. Wel hadden ze in de interventiegroep meer kennis over lage rugpijn dan de controlegroep had. De volgende is Rossignol et al. en deze interventie bestaat uit coördinatie van de primaire gezondheidszorg voor lage rug pijn. Ook de interventie van Seferlis et al. die in hun interventie manuele therapie en een intensief trainingsprogramma aanbieden waren niet succesvol. Als laatste is de interventie van Torstensen et al. deze bestaat uit medische oefentherapie, fysiotherapie en oefeningen die ze zelfstandig konden doen door te wandelen. Op dit moment lijkt het biopsychosociaal model het meest logische model voor het begrijpen en het denken over het probleem van lage rugpijn. Tussen de studies uit dit artikel zijn dit de enige componenten die linken naar de drie aspecten van het biopsychosociaal model: ? Lindström et al; ? Loisel et al; ? Rossignol et al. Het Biopsychosociaal model van Mosey (1974) wordt ook in Groot Klimmendaal gebruikt. De drie bovengenoemde interventies bestaan uit fysieke oefeningen (bio), gedraggeoriënteerde therapie (psycho) en werkplaats interventies (sociaal). Gezien het feit dat terug naar werk gaan wordt beïnvloed door een mix van biopsycosociale factoren, is het begrijpelijk dat interventies uitgevoerd moeten worden vanuit een breed multidisciplinair perspectief. Per interventie staat er beschreven wie bij de therapie betrokken is, hoe vaak er therapie word aangeboden en wat de inhoud van de interventie precies inhoud. De volgende elementen zitten in de therapie: fysieke oefeningen, educatie, gedraggeoriënteerde therapie en ergonomische componenten. En wat de ideeën achter de werkzame elementen in de therapie zijn. (behalve de studies die ergonomische componenten toepasten). Het is misschien te verklaren doordat ergonomische componenten meestal worden toegepast in een organisatie niveau en niet op een individueel niveau. (Staal, Hlobil, Tulder, Köke, Smid, & Mechelen, 2002) Hieronder wordt de studie naar de effectiviteit van ergonomische interventie bij terug keer naar werk bij lage rug pijn beschreven.
Patiënt of Probleem In twee recente reviews werd beweerd dat het ontbreken van een aangepaste werkplaats een risicofactor is voor langdurige ziekte. In deze studie is het voorkomen en de effectiviteit van ergonomische interventies bij ‘terugkeer naar werk’ interventies onderzocht bij werkers met lage rugpijn. Onder ergonomische interventies wordt het volgende verstaan: werkplaats aanpassingen (bij 30,5 % wordt dit gedaan in Nederland), aanpassingen in de taken op het werk (bij gemiddelde over de zes landen: 44,8%), aanpassing van de werkuren (bij 62,9% wordt dit gedaan in Nederland). Interventie Voor het onderzoek zijn bij 1631 mensen met lage rugpijn, die drie tot vier maanden in de ziektewet zaten, vragenlijsten afgenomen. In deze vragenlijsten werden vragen gesteld over medische, ergonomische en andere interventies. Daarnaast werden er vragen gesteld over de werkstatus en het terugkeren naar werk. De vragenlijsten werden afgenomen na drie maanden, één jaar en twee jaar nadat ze in de ziektewet terecht waren gekomen. Outcome/Resultaat Er komt uit de verschillende vragenlijsten naar voren dat het effectief lijkt om aanpassingen op de werkplaats te doen en op de lange termijn, aanpassingen aan de taken op het werk en de werkuren bij mensen die voor langere tijd in de ziektewet zitten door lage rugpijn. De resultaten uit de studie laten zien dat ergonomische interventies een heilzaam effect hebben bij het terugkeren naar werk. Bij werkplek aanpassingen duurde het bij de interventiegroep 206 dagen voordat ze terug keerde naar werk en bij de groep die deze interventie niet kreeg 311 dagen. Bij aanpassingen in de taken op het werk duurde het bij de interventiegroep 299 dagen voordat ze terug keerde naar werk en bij de groep die deze interventie niet kreeg 244 dagen. Bij aanpassingen van de werkuren duurde het bij de interventiegroep 270 dagen voordat ze terug keerde naar werk en bij de groep die deze interventie niet kreeg 291 dagen. Loisel (RCT) ondervond dat werkers die ergonomische interventies ontvingen 1,9 keer sneller terug keerde naar werk. (Loisel uit: Anema, Cuelenaere, Beek, Knol, Vet, & Mechelen, 2004) (Anema, Cuelenaere, Beek, Knol, Vet, & Mechelen, 2004) 1.2.11 Chronische pijn afdeling, Groot Klimmendaal Het uitgangspunt van de chronische pijn afdeling in Groot Klimmendaal is klantgerichtheid. Groot Klimmendaal maakt gebruik van integratieve revalidatie, een combinatie van elementen uit de (para)medische en psychologische/ psychotherapeutische stromingen. De revalidant krijgt zowel therapie van de paramedicus als van de psycholoog. In Groot Klimmendaal worden volwassen revalidanten met chronische pijnklachten of functiestoornissen van het houding- en bewegingsapparaat met verlies van functioneren op biologisch, psychologisch en sociaal vlak, waarbij de grens van behandelmogelijkheden op stoornisniveau is bereikt en de pijnklachten of beperkingen een centrale rol spelen in het leven van de revalidant behandeld. Bij de behandeling van chronische pijn revalidanten op Groot Klimmendaal worden twee hoofdvormen onderscheiden: de steunende/ structurerende behandeling en de inzichtgevende behandeling. Steunend/ structurerende behandeling: hierin worden vooral elementen gebruikt vanuit de gedragsgeoriënteerde benadering en de directieve therapieën en uit andere hoofdstromen indien relevant. De focus van de behandeling is dat de revalidant nieuwe copingsmechanismen leert om optimaler om te kunnen gaan met de chronische pijn. Inzichtgevende benadering: bij deze benadering worden elementen gebruikt uit de cliëntgerichte psychotherapie, psychodynamica en groepsdynamica. De focus van de behandeling is dat de revalidant inzicht krijgt in zijn gedragspatronen (voelen, denken, doen) die belemmerend werken om zich zo goed mogelijk aan te passen aan zijn nieuwe situatie.
Het blijkt in de praktijk vaak zo te zijn dat de manier van het omgaan met de pijn als het ware de rode draad is in het leven van de revalidant, dus dat het een stevig verankerd gedragspatroon is. Daardoor moet vaak terug gegaan worden naar waar deze patronen ontstaan zijn om ze vervolgens te kunnen gaan veranderen. Eerst volgt er een indicatiestelling volgens het ‘trechtermodel’ dan een observatieperiode. Soms wordt er voor de observatieperiode al een dagdeelobservatie ingepland. (Beeker, S., et. al. 2005) Indicatiecriteria: de indicatie moet passen binnen de revalidatie-indicatie, er is nog geen grens bereikt van behandelmogelijkheden op stoornisniveau. Er lijken veranderingsmogelijkheden op biopsychosociaal-vlak aanwezig. De revalidant heeft een hulpvraag, functionele (operationele) doelen en wil anders om leren gaan met de pijn. Leerbaarheid, trainbaarheid en communicatie lijken voldoende groot. Tevens heeft de revalidant de minimale leeftijd van achttien jaar. De revalidant mag niet deelnemen aan een revalidatie programma van de chronische pijn afdeling als, de revalidant niet uitgediagnostiseerd is van onderlinge problematiek of als er lopende verzekerings-/ beroepsprocedures zijn. De revalidant past niet binnen het chronische pijn behandelprogramma als er op de voorgrond, intrapsychische (interactie die zich binnen de psyche afspelen) dan wel psychiatrische problematiek staan. Tevens wordt er geen behandeling gestart als er verslavingsproblemen aanwezig zijn of ontwrichting van het gezin is. De partner van de revalidant moet het eens zijn met de observatie en behandeling. De revalidant kan niet deelnemen als er onvoldoende motivatie is. (Beeker, S., et. al. 2005) Behandeldoelstellingen: de revalidant heeft inzicht in het Biopsychosociaal model in relatie tot chronische pijn. Tevens wil het team veranderingen in gang zetten op biologisch en/of psychologisch en/of sociaal vlak. Durende de gehele behandeling wordt de revalidant voorbereidt op de periode na de behandeling. (Beeker, S., et. al. 2005) Poliklinische behandelvormen: individueel of groepsbehandeling. (Beeker, S., et. al. 2005) Individueel: Doelgroep 1 Revalidanten met relatief lichte tot matige problemen op alle drie de biopsychosocialevlakken. De revalidant krijgt inzicht in hoe hij zelf omgaat met zijn pijnklachten in samenhang met zijn disfunctioneren op biopsychosociaal-vlak en hoe hij hierin zou kunnen veranderen. Doelgroep 2 Revalidanten met relatief lichte tot matige problemen op alle drie de biopsychosocialevlakken, de verander mogelijkheden van de revalidant op psychologische vlak worden echter beperkt ingeschat. De therapeuten zullen dan ook een meer steunende rol spelen in de behandeling. Met hulp van de therapeut gaat de revalidant kijken wat de mogelijkheden zijn, wat de revalidant wil veranderen en op welke manier dit het beste kan. Doelgroep 3 Revalidanten met ernstige problemen op psychologisch vlak en daarbij relatief lichte tot matige problemen op biologisch en sociaal vlak. Er kan een keuze worden gemaakt om deze groep door te sturen naar de Geestelijke Gezondheid Zorg om daar in behandeling te gaan en wellicht in een later stadium op Groot Klimmendaal in behandeling te gaan. Of ze wel binnen het centrum te behandelen vanwege de gecombineerde problematiek, die elders moeilijk multidisciplinair en in teamverband te behandelen blijkt. Er is duidelijk sprake van een grensvlak, waarop nauwe samenwerking en overleg met de Geestelijke Gezondheids Zorg belangrijk is.
Groepsprogramma: Doelgroep 1 Revalidanten met relatief lichte tot matige problemen op alle drie de biopsychosocialevlakken. De meerwaarde ten opzichte van individuele therapie is de onderlinge interactie, het groepsproces en revalidanten leren van elkaar. Post- whiplash groepsprogramma Revalidanten met problemen op alle drie de biopsychosociale- vlakken ten gevolge van het post- whiplashsyndroom. Hier worden alle aspecten van het leven en leren accepteren van gevolgen van de post-whiplashsyndroom ter sprake komen. Het doel is dat de revalidant leert omgaan met zijn klachten en beperkingen. Dat de revalidant evenwicht vindt tussen belasting en belastbaarheid en dit kan toepassen in het dagelijks leven. (Beeker, S., et. al. 2005) Klinische behandeling: Klinisch worden revalidanten behandeld met ernstige problematiek op biologische (lichamelijke vlak, bijvoorbeeld medische problematiek, lage conditie/ lage belastbaarheid en verhoogde spierspanning) vlak, matig op psychologisch en sociaal vlak. Bijvoorbeeld door beperkte belastbaarheid, hoge bewegingsangst, de noodzaak om een revalidant uit zijn systeem te halen. Er wordt een duidelijke discrepantie verondersteld tussen het actuele functioneren thuis en de biologische en psychologische mogelijkheden. De therapie bestaat uit: tijdscontingent handelen (operante benadering) en de revalidant een nieuwe dagstructuur aan te bieden. Operante benadering hebben de afname van motorisch pijngedrag als aangrijpingspunt en zijn gericht op de toename van gezond gedrag (bijvoorbeeld lopen, fietsen, hernemen van hobby’s / of werk). Niet de vraag ‘wat zijn de oorzaken van de pijn?’ wordt gesteld maar de vraag ‘wat houd pijngedrag in stand?’ Operante conditionering gaat ervan uit dat pijngedrag aangeleerd is. De revalidant leert zich anders te bewegen. De meerwaarde van klinische behandeling is 24-uurs therapeutisch leefklimaat en de revalidanten leren van elkaar. Voorwaarden voor klinische behandeling is; de revalidant is grotendeels Activiteiten Dagelijks Leven zelfstandig, de medische onderzoeken zijn afgerond en er wordt een contract opgesteld over een van te voren vastgestelde periode van opname. Doelen van de opname zijn: de revalidanten krijgen grip op eigen functioneren en worden onafhankelijk van de (para)medische zorg. Ze durven weer te bewegen en leren omgaan met de pijnklachten. De revalidant moet een nieuw evenwicht vinden tussen belasting en belastbaarheid en het leren maken van een dagindeling (zonder overbelasting). Er zijn ook individuele therapieën en modules die gevolgd kunnen worden. Klinische opname duurt in principe zes weken volgens contract (waarvan de eerste twee observatieweken zijn), hierop volgt bijna altijd een poliklinisch natraject of doorverwijzing. Het begint met een gesprek en onderzoek met de revalidatiearts. De revalidant krijgt opdrachten mee en moet een activiteitendagboek (zie letter B op pagina 14) invullen. Ook moet de revalidant praktische doelstellingen opschrijven die hij/zij wilt behalen. Vervolgens leert de revalidant de afdeling en verschillende therapeuten kennen door middel van een bezoek aan de afdeling en een aantal korte gesprekken. De afdeling bestaat uit zes slaapkamers (voor acht revalidanten) en een groepsruimte. Twee maanden na ontslag komt de revalidant ter controle bij de revalidatiearts. (Beeker, S., et. al. 2005) Post-whiplashsyndroom op Groot Klimmendaal: Whiplash is het geheel van klachten en verschijnselen dat kan ontstaan na plotselinge, snelle en extreme bewegingen van het hoofd ten opzichte van de romp.
Doel van de behandeling is dat de revalidant leert om gaan met zijn klachten en beperkingen en vindt een evenwicht tussen belasting en belastbaarheid. De meest voorkomende klachten zijn: ? Pijnklachten in het hoofd, nek en schouders; ? Uitstralende pijn in één of beide armen; ? Tintelingen; ? Evenwichtstoornissen; ? Gevoelsstoornissen; ? Aandachts- en concentratiestoornissen; ? Slaapstoornissen. Naast de hierboven genoemde klachten, komen de volgende klachten ook voor: ? Vermoeidheid, afwijkend slaap- en waakritme; ? Oogklachten; ? Stemmingswisselingen en prikkelbaarheid; ? Concentratiestoornissen, onder andere aandachtstoornissen en tragere informatieverwerking; ? Overgevoeligheid voor licht en geluid. Indien de klachten langer dan drie maanden aanhouden wordt er gesproken van postwhiplashsyndroom. (Beeker, S., et. al. 2005)
1.3
Samenvatting hoofdstuk 1
De organisatie van Groot Klimmendaal is opgebouwd in drie sectoren; een klinische sector, een poliklinische sector en een beheerssector die worden ondersteund door een centrale beleidsafdeling. In de poliklinische en klinische sector is er sprake van vier 'units' waaronder de unit Houding en Beweging. Deze unit bestaat uit twee afdelingen waaronder de afdeling orthopedie en de afdeling chronische pijn. Revalidatie is het complex van onderling samenhangende en op elkaar afgestemde, op tevoren vastgestelde doelstellingen gerichte maatregelen en handelingen die op medisch, sociaal, eventueel arbeidstechnisch, onderwijskundig en cultureel gebied nodig zijn om de revalidant op de voor hem optimale plaats in de maatschappij te brengen en te houden. De voornaamste doelstellingen van de ergotherapie binnen de revalidatie is het doen van functionaliteitsonderzoek, dat wil zeggen onderzoek naar het niveau van functioneren, functietraining, dat wil zeggen het oefenen en trainen van functiestoornissen en vaardigheidsoefening en –training. Gedurende de ergotherapeutische behandeling zal het niveau van functioneren van de revalidant steeds opnieuw worden geëvalueerd om de therapie aan te passen aan de eventuele vorderingen die de revalidant heeft gemaakt. Daarnaast kan er vastgesteld worden welke beperkingen er nog bestaan bij vaardigheden, om vervolgens een programma van vaardigheidsoefening op te kunnen stellen. Als laatste kan er een plan op worden gesteld om te komen tot eventuele aanpassingen en hulpmiddelen. Als een revalidant uitbehandeld is bij de ergotherapie dan heeft deze een zo hoog mogelijk niveau van functioneren behaald. De ergotherapie binnen Groot Klimmendaal biedt de revalidant de mogelijkheden een optimale wijze van uitvoeren van dagelijkse activiteiten te bereiken in de eigen omgeving waarbij het concrete, voor de revalidant betekenisvolle handelen op de gebieden van zelfredzaamheid, arbeid en vrije tijd onderwerp is van de therapie. De afdeling werkt volgens het Biopsychosociaal model. Zowel bij de ‘gewone’ behandelingen als bij de behandeling van arbeidsvragen gebruiken de ergotherapeuten de benaderingswijzen Graded activity en Graded exposure. De ergotherapeuten maken bij het behandelen van arbeidsvragen op dit moment gebruik van een aantal (meet)instrumenten, te weten het stoplichtmodel, de energiekoek, het activiteitenprofiel en het model huidige belastbaarheid. De ergotherapeuten en de rest van het team rapporteren volgens het RAP, waar ook een element arbeid in zit. De doelgroep orthopedie bestaat voornamelijk uit aandoeningen van het steun- en bewegingsstelsel. De revalidatieperiode start direct na het ontslag uit het ziekenhuis, of na verwijzing van een specialist. Het doel van de revalidatie is het vergroten van de mobiliteit, de pijn te verminderen, de belastbaarheid, coördinatie en het uithoudingsvermogen te vergroten en de spierkracht te versterken van een bot of gewricht. Wat betreft de ergotherapeutische behandeling van orthopedische revalidanten in Groot Klimmendaal zijn er drie periodes te onderscheiden. Namelijk de observatie-, behandel- en ontslagperiode. De revalidanten die bij de afdeling orthopedie van Groot Klimmendaal komen zijn revalidanten met orthopedische afwijkingen of problematiek van de rug of onderste extremiteiten. Het doel bij deze revalidanten is het herstellen of (her)vinden van een (nieuw) evenwicht tussen belasting en belastbaarheid binnen alle domeinen zoals die voor de orthopedische afdeling zijn vastgesteld vanuit het model “Behandelcommunicatie op basis van het RAP”, waardoor optimalisering van het algehele functioneren van de revalidant wordt bereikt. Daarnaast stelt het team voor de individuele revalidant naar aanleiding van het geformuleerde kernprobleem een of meerdere specifieke teamdoelen op. Voor deelname aan het revalidatieprogramma wordt de revalidant geselecteerd aan de hand van een aantal in- en exclusiecriteria. De revalidant kan zowel klinisch als poliklinisch behandeld worden. Uit een onderzoek over reumatoïde artritis blijkt dat arbeidsongeschikte werknemers een goed zicht hebben op wat zij nodig hebben om aan het werk te blijven of te gaan. Zo zien zij
‘steun van werkgever en collega’s’ als voornaamste voorwaarde. Maar ook ‘passende werkomstandigheden’, ‘inzicht hebben in je (on)mogelijkheden’ en ‘jezelf weerbaar maken’ staan hoog in de lijst. Deze punten geven het multidisciplinaire behandelteam een indicatie waaraan gewerkt moet worden tijdens de arbeidsrevalidatie. Chronische pijn wordt gedefinieerd als chronisch als de pijnklachten na drie tot zes maanden nog bestaan. Diagnosen die onder chronische pijn vallen zijn reumatoïde artritis, arthrosis, fantoompijn en/ of fibromyalgie, whiplash, rsi, rugaandoeningen en dystrofie. ‘Pijn is een onplezierige sensorische en emotionele ervaring die gepaard gaat met feitelijke of mogelijke weefselbeschadiging of die beschreven wordt in termen van een dergelijke beschadiging’. Pijn kent verschillende fasen, namelijk het negeren van de pijn, aanpassen aan de pijn en het accepteren van de pijn. Pijn kan gezien worden als een expressie van gebroken connecties met de omgeving. Wanneer die connecties niet ‘herkend’ en ‘beleefd’ worden door de revalidant kan er ook geen genezing plaats vinden. De revalidanten die gerevalideerd zijn hebben de wens en de capaciteiten hervonden om grip te krijgen op hun leven en hun situatie. Succesvolle revalidatie is zorgen dat de revalidant niet meer alles los van elkaar ziet maar de dingen in zijn leven als met elkaar verbonden ziet. Hierbij gaat het om de pijn, gevoelens, gedachten, herinneringen en dergelijke. Er worden dus tijdens de therapie connecties gemaakt tussen de pijn en de levenswereld van revalidant. Revalidanten vinden hun behandeling geslaagd wanneer ze weer controle hebben over hun lichaam, ze de emoties ervaren hebben en ook geaccepteerd hebben, ze herinneringen in verband zijn gebracht met gevoelens en het effect hiervan op het lichaam en de pijn. Uit onderzoek is naar voren gekomen dat bij lage rugklachten ‘terug-naar-werk’ interventies worden toegepast als fysieke oefeningen, educatie over het ziektebeeld, ergonomische principes en gedragsgeoriënteerde behandelingen beschreven. Uit dit onderzoek is gebleken dat de interventies Limited, Vroege interventie, Graded activity, Graded exposure, Medicatie en Ergonomische principes zeer succesvol zijn gebleken bij de behandeling van arbeidsvragen van revalidanten met chronische pijn. Daarnaast wordt in dit onderzoek het Biopsychosociaal model zeer geschikt bevonden. Bij dit model zitten methodieken die ook binnen Groot Klimmendaal toegepast worden. Doelstelling van de ergotherapeut bij revalidanten met chronische pijn is de revalidant begeleiden in zijn bewustwordings- en besluitvormingsproces ten aanzien van het verantwoord verdelen van activiteiten over een dag /week. Zo leert de revalidant zijn mogelijkheden en grenzen aan te geven en daarop te anticiperen. Instrumenten die hierbij gebruikte worden zijn het activiteitenprofiel en het COPM. Daarnaast worden er door ergotherapeuten en revalidanten meer behandelingen als waardevol beschouwd, zoals educatie over pijn en anatomie aan revalidant en zijn omgeving, ontspanningstherapie, het aanleren van praktische vaardigheden, werkbezoeken, ergonomie en zelfmanagement training. Deze zijn ook allemaal in verband te brengen met arbeid en de terugkeer naar werk. Op de afdeling chronische pijn van Groot Klimmendaal komen volwassen revalidanten met chronische pijnklachten of functiestoornissen van het houding- en bewegingsapparaat met verlies van functioneren op biologisch, psychologisch en sociaal vlak, waarbij de grens van behandelmogelijkheden op stoornisniveau is bereikt en de pijnklachten of beperkingen een centrale rol spelen in het leven van de revalidant. Binnen Groot Klimmendaal is de algemene doelstelling bij de behandeling van revalidanten met chronische pijn klantgerichtheid. Daarnaast is het doel dat de revalidant inzicht heeft in het Biopsychosociaal model in relatie tot chronische pijn. Gedurende de gehele behandeling wordt de revalidant voorbereidt op de periode na de behandeling. Bij de chronische pijnafdeling worden twee hoofdvormen van behandeling onderscheiden: de Steunend Structurerende behandeling en de Inzichtgevende behandeling. Bij de chronische pijnafdeling worden revalidanten poliklinische (individueel of groepsbehandeling) of klinisch (groepsbehandeling en individueel) behandelt. Men kan ervoor kiezen de revalidant klinisch te behandelen wanneer het revalidanten zijn met ernstige problematiek op biologische vlak, matig op psychologisch en sociaal vlak. En bijvoorbeeld door beperkte belastbaarheid, hoge
bewegingsangst, de noodzaak om een revalidant uit zijn systeem te halen niet thuis kunnen blijven.
Hoofdstuk 2
Arbeid en arbeidsreïntegratie
Om onze vraagstelling te verduidelijken is het belangrijk om meer inzicht te krijgen in de volgende vragen: hoe wordt er in Groot Klimmendaal op dit moment aandacht besteed aan arbeid? Wat is de visie van Groot Klimmendaal en de ergotherapeuten op arbeid? Wat wordt er precies onder het begrip arbeid verstaan? Wat is arbeidsreïntegratie en arbeidsparticipatie en hoe wordt er vorm gegeven aan arbeidsreïntegratie binnen de ergotherapiebehandeling? Ook is het belangrijk te weten wat er in andere revalidatiecentra wordt gedaan aan arbeidsreïntegratie en hoe de wet- en regelgeving omtrent dit onderwerp is. De resultaten van het literatuuronderzoek over de onderwerpen arbeid en arbeidsreïntegratie staan hieronder beschreven. 2.1
Afdeling arbeidsrevalidatie in Groot Klimmendaal
Binnen Groot Klimmendaal is er een afdeling arbeidsrevalidatie. Deze afdeling inventariseert samen met de revalidant wat de mogelijkheden en beperkingen zijn op het gebied van arbeid en zetten passende vervolgstappen in gang. Dit is voornamelijk observerend van aard. (Directie Groot Klimmendaal, 2006) Het doel van de afdeling arbeidsrevalidatie is het verrichten van arbeidsonderzoek. Hierbij staat het helder krijgen wat de revalidant wel en niet kan wat betreft arbeid centraal. Er wordt door deze afdeling vorm gegeven aan het terugkeren naar het werk. (Hilhorst, 2007) Ontwikkelingen Sinds 2004 is er sprake van een verschuiving in het aanbod van revalidanten van de afdeling arbeidsrevalidatie. Er worden vanuit de behandelteams steeds meer revalidanten doorverwezen. Hiervan komt een deel van de revalidanten uit de unit ‘Houding en Beweging’. De revalidatiedoelen van het multidisciplinaire team zijn dan (bijna) behaald. De verschuiving in aanbod van revalidanten heeft twee grote oorzaken. Eén daarvan is de bewustwording van de behandelaars betreffende de veranderde sociale wetgeving in Nederland, voornamelijk de Wet Verbetering Poortwachter. Steeds minder mensen krijgen een uitkering en zijn steeds meer aangewezen op het zelf verdienen van een inkomen. Het is daarom van wezenlijk belang geworden, als onderdeel van de revalidatiebehandeling, revalidanten duidelijkheid en inzicht te geven in hun arbeidsmogelijkheden. De andere reden is dat reïntegratiebedrijven minder geld krijgen om arbeidsonderzoek te doen en dat een andere organisatie dat zou moeten doen. De afdeling arbeidsrevalidatie heeft het doen van arbeidsonderzoek als kerntaak. (Arbeidsrevalidatie Groot Klimmendaal, 2004) Om in aanmerking te komen voor de arbeidsrevalidatie zijn de volgende punten van belang. De behandeling is zover gevorderd dat er zicht is op een beoogd revalidatiegeneeskundig behandeldoel. De betreffende revalidant hecht belang aan arbeid en wil zich hiervoor inzetten. Tevens moet er de mogelijkheid bestaan om minimaal drie maal per week gedurende twee uur te werken met incidentele begeleiding. De wetten waar de afdeling arbeidsrevalidatie voornamelijk mee bezig is en waar deze afdeling in gespecialiseerd is, zijn de Wet Verbetering Poortwachter, de WIA en de WAO. De afdeling arbeidsrevalidatie kan er bij de werkgever op aandringen om stappen te ondernemen in het kader van de Wet Verbetering Poortwachter. De ziektekostenverzekeraar betaalt de behandelingen die worden aangeboden door de afdeling arbeidsrevalidatie. Het perspectief van dhr. Hilhorst is dat revalidanten weer aan het werk gaan bij de huidige werkgever, of bij een andere werkgever. Het proces van de reïntegratie wordt bij de werkgever bespoedigd door de afdeling arbeidsrevalidatie. De revalidant is de opdrachtgever voor de arbeidsrevalidatie en niet de werkgever. Er wordt een probleemanalyse en een plan van aanpak gemaakt voor de revalidant. Met de werkgever is er eerst een startgesprek, dan
een evaluatiegesprek en daarna een eindgesprek. In deze gesprekken worden de vorderingen van de revalidant besproken. De werkgever krijgt een advies over de mogelijkheden van de revalidant. Als er begeleiding op de werkvloer noodzakelijk is, dan wordt er een jobcoach ingeschakeld. Dit wordt dus niet door de afdeling arbeidsrevalidatie zelf gedaan. Modellen en (meet)instrumenten De modellen en (meet)instrumenten die veelal gebruikt worden op de afdeling arbeidsrevalidatie zijn: het assessment (dat is zo veel mogelijk op maat van de desbetreffende revalidant afgestemd) en de Ergo-kit (deze wordt gebruikt voor het in kaart brengen van de fysieke belastbaarheid). Bij cognitief letsel wordt er een neurologisch onderzoek gedaan. Dit onderzoek wordt al aangeleverd door het verwijzende team. Er zijn ook enkele testen aanwezig die ingezet kunnen worden waaronder een beroepskeuze test, intelligentietest, interessetest, capaciteitentest en de inzichttest. Ook wordt er gebruik gemaakt van de FML. 70% van de revalidanten bij de afdeling arbeidsrevalidatie heeft een neurologisch ziektebeeld. Bij deze doelgroep kan het voorkomen dat ondanks dat nog niet alle revalidatiedoelen gehaald zijn, toch wordt gestart met behandelen door de afdeling arbeidsrevalidatie. Dit omdat er dan door middel van de behandeling van de arbeidsrevalidatie gestreefd wordt naar een verbeterd ziekte-inzicht. (Hilhorst, 2007) Werkwijze Bij de afdeling arbeidsrevalidatie wordt de volgende werkwijze gehanteerd: na de verwijzing voor arbeidsrevalidatie vindt altijd een intake gesprek plaats. Vervolgens begint er een observatieperiode (het assessment) van ongeveer zes weken, per week vier uur per week. Het assessment is op de revalidant samengesteld, naar aanleiding van de diagnose en de hulpvraag. Het assessment leidt tot een adviesrapportage. (Hilhorst, 2007) Hierbij is het doel zoveel mogelijk duidelijkheid te krijgen over de revalidant op de verschillende gebieden van arbeid. Na de observatieperiode kan er eventueel een trainingsperiode volgen om specifieke arbeidsvaardigheden weer aan te leren. Ook kan er eventueel een advies gegeven worden over benodigde hulpmiddelen en/ of voorzieningen. De periode leidt tot een conclusie over iemands arbeidsmogelijkheden. Hierin zijn de volgende conclusies mogelijk: de revalidant kan terugkeren naar de eigen werkgever of het verrichten van arbeid, in welke vorm dan ook, lijkt mogelijk. Er is echter nog geen werkgever voorhanden. De revalidant moet geschoold worden alvorens er gewerkt kan worden. Het verrichten van betaalde arbeid lijkt niet meer haalbaar gezien de ernst van iemands beperkingen. Bij al deze mogelijkheden zorgt de arbeidsrevalidatie voor begeleiding of adviezen. (Arbeidsrevalidatie Groot Klimmendaal) 2.2
Arbeid
Wat betreft het begrip arbeid kunnen verschillende definities gehanteerd worden: 'Een gestructureerde, doelgerichte activiteit met een zeker verplichtend karakter, waarbij een materiaal surplus wordt geproduceerd’ (Schaufeli et al, 2003. uit: Hulst, van de, HC 1, studiejaar 2006-2007.) Daarnaast kan de volgende definitie gehanteerd worden. ‘Al die activiteiten (zowel betaalt als onbetaald) die diensten of bijdragen leveren aan anderen, zoals ideeën, kennis, hulp, gedeelde informatie, entertainment, nuttige of artistieke objecten en bescherming.’ (Kielhofner, 2002. uit: Hulst, van de, HC 1, Studiejaar 2006-2007.) Arbeid beslaat een groot deel van het leven van zo’n zeven miljoen Nederlanders. Arbeid kan voor de revalidant een aantal dingen betekenen, heeft twee gezichten. Als eerste kan de revalidant arbeid als volgende omschrijven: als symbool van persoonlijke waarde, als zelfverwerkelijking, als medicijn, het geeft structuur, het zorgt voor sociale contacten, het kan leiden tot waardering, zelfrespect en zelfontplooiing. Arbeid geeft status en identiteit en biedt de werknemer de kans een levensplan te ontwerpen.
Echter de revalidant kan arbeid ook omschrijven als belasting, iets wat beter vermeden kan worden, afstompend, vervreemdend, ziekmakend. In het dagelijkse taalgebruik worden de termen arbeid en werk als synoniemen gebruikt. Door arbeid te verrichten, zet men de (natuurlijke en sociale) omgeving om in producten en diensten die zijn gericht op het onderhouden en verzorgen van de wereld en van onszelf. Werk is het produceren van dingen die buiten ons om bestaan. De dingen die ontstaan zijn vaak gebruiksvoorwerpen. Deze hebben een economische waarde. Hierbij kan gedacht worden aan het maken van producten, kunst en het professioneel leveren van diensten. Ontwikkelingen In de loop der jaren is veel veranderd op het gebied van arbeid. De arbeid is lichamelijk minder zwaar geworden. De werkgelegenheid in de agrarische sector en de industriële sector is gedaald; de dienstensector sterk gestegen. De werkweek is korter geworden en het aantal vrije dagen is toegenomen. Tegenover de daling in het aantal werkuren per jaar, staat dat het werktempo zeer sterk is toegenomen, dit kan leiden tot stress. Nederland heeft van de Europese landen de hoogste werkdruk. De omgeving waarin gewerkt wordt, veranderd steeds vaker, zowel door organisatieveranderingen als door nieuwe productie- en managementconcepten. De arbeidsparticipatie van vrouwen en allochtonen is toegenomen, maar is relatief nog lager dan van mannen. De arbeidsparticipatie van jongeren onder de 24 is afgenomen door een toename van opleidingsniveau en opleidingsduur. Onder andere door ontwikkelingen in de informatietechnologie is het aantal thuiswerkers weer gestegen. Arbeid kan zodoende – passend bij het PEO-model - omschreven worden als een resultante van het systeem met de elementen persoon, taak en omgeving. (Kinébanian & le Granse, 2006) Ergonomische eisen werkomgeving Een aantal voorbeelden van eisen voor afmetingen van de werkruimtes van de revalidant zijn vastgelegd in het Bouwbesluit: ? De vloer op de werkplek moet slipvrij zijn en vrij van gevaarlijke oneffenheden en hellingbanen. Geen gaten in de vloer, behalve voor waterafvoer (maximaal acht x acht centimeter); ? Als er in een werkruimte een hoogteverschil van meer dan anderhalve meter is, dan is een hek of balustrade van minstens nul komma negen meter hoogte verplicht; ? Een werkruimte moet minimaal twee komma één meter hoog zijn en bij nieuwbouw twee komma vier meter; ? Een werkruimte moet minimaal één komma acht meter breed zijn en het minimale vloeroppervlak is tien vierkante meter; ? Looproutes zijn minimaal één komma twee meter breed en bij een ingang moeten deze minimaal anderhalve meter breed zijn; ? Voor het kunnen verlaten van een werkplek is een doorgangsbreedte van minimaal zestig centimeter vereist; als mensen elkaar moeten kunnen passeren is dit negentig centimeter; ? Vluchtroutes, vluchtdeuren inclusief signalering en noodverlichting op de werkplek zijn verplicht. Om de revalidant een veilig en gezond werken te kunnen garanderen, is het van belang dat werkplekken aan een aantal elementaire eisen voldoen. Er moet keuze zijn voor zittend werken, staand werken of werken met een sta-steun. Er moet voor de revalidant een juiste werkstoel aanwezig zijn in de werkruimte. Het werkvlak of werkblad moet ik de juiste hoogte in- dan wel verstelbaar zijn. Ook moet de revalidant voldoende beenruimte hebben en er moet voldoende ruimte rondom de werkplek zijn. Als laatste moeten de werkzaamheden die de revalidant moet verrichten uitgevoerd kunnen worden in het centrale blikveld. (Peereboom & Jansen, 2004) Fysieke belasting
Er zijn een aantal vormen van fysieke belasting die de revalidant kan ervaren. Deze worden hieronder beschreven en ook worden de methodes beschreven die de ergotherapeut kan gebruiken bij het meten van die specifieke fysieke belasting. Voor het meten van de fysieke belasting bij tilsituaties wordt de NIOSH-formule gebruikt. De NIOSH-formule is de wereldwijd geaccepteerde methode voor het beoordelen van tilsituaties. Voor het bepalen van de recommended weight limit of het aanbevolen gewicht dat maximaal getild mag worden, ontwikkelde het Amerikaanse 'National Institute of Occupational Safety and Health' (NIOSH) een evaluatiemethode. Hierbij wordt rekening gehouden met de volgende factoren: H: horizontale afstand van de last tot enkels, V: verticale afstand van de last tot enkels, D: verticale verplaatsingsafstand van de last, A: romprotatie, asymmetriefactor, F: trilfrequentie, C: contact met de last.
De NIOSH methode kan alleen gebruikt worden wanneer de tilhouding vrij kan worden gekozen en dat de last met twee handen wordt opgepakt. In optimale omstandigheden bedraagt het aanbevolen gewicht dan 23 kg. Dit gewicht wordt vermenigvuldigd met de 6 factoren die variëren tussen 0 en 1 (de optimale situatie). Het uitgangspunt van de NIOSHnorm is dat het grootste deel van de bevolking (99% van de mannen en 75% van de vrouwen) zonder gezondheidsrisico de tilhandeling kan uitvoeren. Deze grens zou overeenkomen met een energieverbruik van 3.5 kcal/min of met een drukkracht van 3400 N op de tussenwervelschijf van L5-S1. Voor tilsituaties die niet voldoen aan de voorwaarden van de NIOSH-methode (bijvoorbeeld de tilhouding kan niet vrij gekozen worden of waarbij de last met één hand wordt opgepakt) levert de NIOSH-methode te hoge grenswaarden. RWL = 23kg * Hf * Vf * Df * Af * Ff * Cf Hf = 25/H (minimaal 25cm tot maximaal 63 cm) Vf = 1 – 0.003 x |V-75| (maximaal 175 cm) Df = 0.82 + 4.5/D (verplaatsing < 25cm, dan Df = 1) Af = 1 – 0.0032 A (in °) (rotatie moet < 125° zijn) Ff = aantal keer per minuut, zie tabel (minstens 0,2) Cf = zie tabel (Motmans, 2006) Voor het beoordelen van draagsituaties worden de normen van Ayoud en Mital (1989) en richtlijnen van Mital (1997) als uitgangpunt genomen. Om de zwaarte van til- en
draagsituaties te bepalen worden vijf werkomstandigheden van de revalidant beoordeeld, te weten: werkduur, asymmetrisch dragen, grip op object, warmtebelasting tijdens de werkzaamheden, hoofdruimte. Bij het duwen en trekken van voorwerpen wordt een onderscheidt gemaakt. Er zijn hierin twee vormen: de revalidant kan duwen en trekken waarbij het lichaam stil blijft, zoals in een staande of zittende werkhouding. En de revalidant kan ook duwen en trekken waarbij het gehele lichaam in beweging komt en meebeweegt in dezelfde richting, zoals bij het duwen en trekken van een kar. Blootstelling aan trillingen (trillen en schokken) komt veel voor bij revalidanten. Hierbij wordt een onderscheid gemaakt tussen trillingen van het hele lichaam en hand-armtrillingen. Bij het beoordelen van de mate van belasting van werkhoudingen van de revalidant spelen ook de uitgeoefende kracht, de totale tijdsduur waarover de houding wordt aangenomen en de afwisseling met andere houdingen een belangrijke rol. Bij werk waarin men met een of meer lichaamsdelen vier seconden of langer dezelfde houding aanneemt, is sprake van statische werkhoudingen. Ook kunnen bij de revalidant repeterende bewegingen in het werk voorkomen. Deze omvatten een scala van alle houdingen die korter dan vier seconden aaneen ingenomen worden tot en met het op maximale frequentie uitvoeren van bewegingen. Vooral indien het werk (statische) deelhoudingen en tegelijkertijd veel bewegingen gecombineerd voorkomen, leidt dit tot arbeidsrisico’s bij de revalidant (bijvoorbeeld typisten). Energetische belasting is de belasting van de bloedsomloop, de ademhaling en de stofwisseling ten gevolgen van het leveren van energie voor arbeid van de revalidant. Energetisch zwaar werk komt voor bij arbeid waarbij minimaal een derde van de totale spiermassa van de revalidant wordt ingezet. De hoogte van de energetische belasting wordt bepaald door de arbeidsvorm, de intensiteit en de duur ervan en de arbeidsomstandigheden waaronder arbeid plaatsvindt. Mentale belasting Dit betreft alle oorzakelijke factoren (stressoren) in de arbeidssituatie die langs psychologische en/of sociale weg een impact hebben. Maar ook de energiebronnen, de werkbeleving (werkstress, arbeidsplezier), de organisatie effecten (personeelsverloop, ziekteverzuim) en de persoonlijke hulpbronnen (competenties, eigenwaarde e.d.) van de revalidant kunnen een rol spelen bij de mentale arbeidsbelasting. Om ervoor te zorgen dat de revalidant welzijn ervaart vanuit het werk moet de functie die vervuld wordt binnen de organisatie aan een aantal eisen voldoen. Het moet bestaan uit een logisch samenhangend geheel van voorbereidende, uitvoerende en ondersteunende taken. Ook moet de functie voldoende niet kort-cyclische taken hebben. En er moet een evenwicht zijn tussen moeilijke en makkelijkere taken die de revalidant moet uitvoeren. Daarnaast is het belangrijk dat de functie die de revalidant vervuld zorgt voor voldoende autonomie, contactmogelijkheden en organiserende taken. Ook is het belangrijk dat de revalidant voldoende wordt geïnformeerd op werkplekniveau en organisatieniveau. De revalidant kan op zijn werk ook werkdruk ervaren. Werkdruk is de toestand die ontstaat wanneer de revalidant gedurende een langere periode de taak niet binnen de gestelde tijd of gestelde normen kan uitvoeren. Een te hoge werkdruk leidt op een gegeven moment tot klachten. Op het moment dat er sprake is van klachten, wordt van werkstress gesproken. Verder kunnen de volgende factoren bij mentale arbeidsbelasting van de revalidant een rol spelen zijn: ? Uitvoering van de taak ? Duidelijk over de taak ? Veranderingen in de taak ? Relatie met collega’s ? Relatie met de directe leiding ? Informatie verstrekking
? ? ? ?
Communicatie Inspraak Contactmogelijkheden Werkorganisatie – werk relaties
Omgevingsfactoren zijn hinderlijk en schadelijk zijn voor de revalidant. Dit kunnen onder andere de volgende omgevingfactoren zijn: geluid, klimaat, verlichting of de aanwezigheid van schadelijke stoffen. (Peereboom & Jansen, 2004) 2.3
Arbeidsreïntegratie en arbeidsparticipatie
(Arbeids)Reïntegratie wordt vooral opgevat als begeleiden bij terugkeer naar arbeid van de revalidant. Het primaire doel is het mogelijk maken of vergroten van de arbeidsparticipatie. (Heerkens, Kuiper, & Balm, 2005) Arbeidsreïntegratie omvat alle inspanningen die verricht worden door revalidant (arbeidsgehandicapten) en zijn/haar begeleiders, gericht op (re)integratie op de arbeidsmarkt. Hierbij kan gebruik gemaakt worden van, de door de Wet op Reïntegratie Arbeidsgehandicapten, verstrekte reïntegratie instrumenten. Deze kunnen zowel gebruikt worden door zowel werkgevers als werknemers. Ook vallen onder arbeidsreïntegratie de inspanningen die door de revalidant en zijn/ haar begeleiders verricht worden waarbij de revalidant de mogelijkheid heeft om begeleid te worden op verschillende gebieden, waaronder beroepsoriëntatie en socialisatietraining. En waarbij de revalidant de mogelijkheid heeft begeleid te worden door verschillende deskundigen, waaronder uitvoeringsinstellingen, arbeidsrevalidatie afdelingen en reïntegratiebureau’s. Bij arbeidsreïntegratie is de revalidant subject van maatschappelijke activiteiten en niet, zoals in de gezondheidszorg, object van de zorg. De inspanningen die door revalidant en zijn/haar begeleiders verricht worden zorgen voor een overgang tussen acute zorg en het weer terugkeren naar de arbeidsmarkt, terwijl er aandacht wordt besteed aan productiviteit, veiligheid, fysieke mogelijkheden en psychosociaal functioneren op de werkplek. Deze inspanningen zijn gericht op de revalidant en/of diens omgeving. (Stigter, Veer, van der, Wensen, & Wiks, 2000). Uit onderzoek blijkt een activerende interventie op basis van cognitief gedragsmatige principes en Graded activity bij overspannenheid te leiden tot een verkorting van de verzuimduur en volledige werkhervatting van de revalidant binnen een jaar. Het begrip Graded activity wordt in het hoofdstuk methodieken verder toegelicht. (Heerkens, Kuiper, & Balm, 2005) Naast belastende factoren van het werk speelt de individuele belasting van revalidant een rol. Een juiste werktechniek en het juiste werkgedrag vergroten de belastbaarheid van de revalidant. Een goed ingerichte werkplek is een randvoorwaarde voor een gezonde werkwijze. De werkplek moet individueel afgestemd worden op de revalidant (de gebruiker) en er moet instructie gegeven worden over werkhouding en werkwijze. (Kuiper, Heerkens, Balm, Bieleman, & Nauta, 2005) Arbeidsparticipatie van revalidanten met een functiebeperking De laatste jaren is binnen de gezondheidszorg een groeiende aandacht voor de rol van arbeidsparticipatie bij de paramedische behandeling. Arbeidsparticipatie is een element in het diagnostisch proces (wordt bevraagd bij de anamnese) en kan een doel zijn van de behandeling. Het participeren van de revalidant op de werkvloer zelf maakt slechts een deel uit van de paramedische behandeling; de paramedicus richt zich meer op het oefenen van functies en activiteiten (mogelijk in een werkomgeving), maar niet op het werken als zodanig. (Heerkens, Kuiper, & Balm, 2005) De ergotherapeutische behandeling is wel regelmatig gericht op participeren en speelt een belangrijke rol binnen alle aspecten van de arbeidsparticipatie van de revalidant. Deze rol bestaat uit verschillende taken zoals werkgerelateerde diensten kunnen verlenen in
verschillende settingen en bij verschillende doelgroepen. Ergotherapeuten zijn betrokken bij de testing, bij de directe interventies, consultatie en adviezen geven voor de revalidant, de werkgever en de werkplek. De ergotherapeut evalueert met de werknemer, de werkplek en met de werkgever en geeft interventies ter verbetering. (Haruko, Page, & Wietlisbach, 2006). Deze behandeling gebeurt aan de hand van de volgende stappen: het stellen van een snelle diagnose bij arbeidsrelevante gezondheidsproblemen, als daartoe aanleiding is een behandelplan opstellen, het behandelen zelf en het evalueren van het resultaat. Het doel van de ergotherapiebehandeling kan zijn: herstel of opnieuw bepalen van de balans tussen belasting en belastbaarheid, het verminderen, wegnemen of stabiliseren van (en leren omgaan met) de klachten, het tegengaan van langdurig ziekteverzuim en het voorkomen van terugvallen. (Heerkens, Kuiper, & Balm, 2005) Arbeidsparticipatie is het bijdragen aan de maatschappij door betaalde arbeid en niet zozeer deelname aan de maatschappij. In het bijzonder jongeren met een beperking hebben grote problemen om te starten op de arbeidsmarkt. Bij de begeleiding van jongeren met een chronische aandoening naar werk is belangrijk dat er uitgegaan wordt van de mogelijkheden en de wensen en behoeften van de persoon zelf en dat begeleiding de gezamenlijke inzet vraagt van de jongere zelf, zijn omgeving, behandelaars, werkgever en trajectbegeleiders. De positie van oudere als werkende en werkzoekende is niet sterk. Arbeidservaring wordt beschouwd als ‘van geen betekenis’ en is zelfs een nadeel. Het is een feit dat spierkracht, het gezichtsvermogen, het gehoor en de reactiesnelheid van vijfenvijftigplussers achteruitgaan. Uit onderzoek blijkt echter dat de inzetbaarheid van ouderen niet minder is. De reductie van fysieke krachten compenseren ouderen met hun ervaring en andere werkstijl. (Kinébanian & le Granse, 2006) Revalidanten met een arbeidsbeperking zijn vaak zeer creatief in het omgaan met activiteiten of belastingen in de werksituatie die zij ten gevolge van hun handicap of aandoening niet kunnen vervullen. Dus het gegeven dat een persoon met een arbeidsbeperking niet in staat is om alle, in een functie, gevonden taakkenmerken uit te oefenen, is geen goed uitgangspunt om het arbeidsperspectief te bepalen van revalidanten met een arbeidsbeperking. Mensen met een arbeidsbeperking zijn vaak tot meer in staat dan op basis van hun beperkingen verwacht zou kunnen worden. Zij blijken veelal alternatieve strategieën te ontwikkelen die hen in staat stellen een specifieke functie uit te oefenen. (iRv, 2007) 2.4 Arbeid en arbeidsreïntegratie binnen de ergotherapiebehandeling Ergotherapeuten kijken met een bepaalde visie naar mensen. Mensen zijn van nature handelende wezens. Handelen is een basale menselijke behoefte die biologisch is vastgelegd. Daarnaast zet cultuur aan tot handelen. Door te handelen geeft een mens betekenis aan zijn leven. Deze betekenis kan extrinsiek (gericht op een eindproduct) of intrinsiek (de intentie van het doen) zijn. Handelen is essentieel voor fysiek en psychosociaal welbevinden van de mens. (Horst & Meijer, 2003) Het handelingsgebied productiviteit is gerelateerd aan rollen als student, werknemer, huishoudster, vrijwilliger, serieuze hobbyist en amateur. (Kielhofner,1995. uit: Horst & Meijer, 2003)
Arbeid kan door ergotherapeuten bekeken worden vanuit verschillende perspectieven: ? ? ? ? ?
Economisch perspectief –Betaald, onbetaald, zwart, bijdrage BNP Psychologisch perspectief –Betekenisvolheid, identiteit, levensloop Sociologisch perspectief –Betekenis voor de maatschappij,participatie Filosofisch perspectief –Centrale levenswaarde Ethisch perspectief
–Kwaliteit van de arbeid (Hulst, van de, HC 1, Studiejaar 2006-2007) Bij een werk-thuis-interferentie (WTI) gaat het niet alleen om de mate waarin het werk de situatie thuis van de revalidant beïnvloedt maar ook hoe de situatie thuis het werk beïnvloedt. Uiteraard kan het vóórkomen van stoornissen en beperkingen in activiteiten ook grote invloed hebben op de arbeidsparticipatie van de revalidant. Het bijdragen aan het opheffen of verminderen van participatieproblemen op het gebied van activiteiten behoort bij uitstek tot het kennisdomein van de ergotherapeut. (Kinébanian & le Granse, 2006) Door de Nederlandse overheid zijn er in 1998 diverse veranderingen ingevoerd betreffende arbeid, voorbeelden zijn de herziening van de Arbo-wet, de wet PEMBA en de wet REA. Er zijn kansen ontstaan voor ergotherapeuten om mensen met psychische en/of lichamelijke problematiek te reïntegreren, daarnaast zijn er werkzaamheden in de preventieve zin, in het kader van de Arbo-wetgeving toegenomen. (Stigter, et al., 2000) De ergotherapeut richt zich bij arbeid op het voorkomen van beroepsziekten en het behoud en bevordering van de arbeidsgeschiktheid van de werknemer. De ergotherapeut is een deskundige op het gebied van onderzoek en behandeling casu quo het begeleiden van werknemers met (dreigende) handelings- of participatieproblemen. Deze problemen kunnen ontstaan zijn door het werk of relevant zijn voor het uitoefenen van het werk (arbeidsrelevante klachten). In een diagnostisch onderzoek brengt de ergotherapeut de genoemde dimensies en interne en externe factoren in kaart om zo een compleet beeld te krijgen van de arbeidssituatie van de revalidant. De ergotherapeut formuleert een beroepsspecifieke diagnose. Met behulp van een werkplekonderzoek kunnen risicofactoren en het persisteren van de klachten van handelingsproblemen, maar ook mogelijkheden in kaart worden gebracht. Door ergotherapeuten veelgebruikte instrumenten voor het verzamelen van gegevens rondom arbeid zijn onder andere: Worker Role Interview, Occupational Performance History Interview II, Work Environment Impact Scale en de Personal Projects Analysis. Andere instrumenten zijn Rugklachten door werk. Een instrument voor het bepalen van de arbeidsgerelateerdheid van aspecieke lage-rugklachten en de Workstyle Measurement. Met de Vier Dimensionale Klachtenlijst (4DKL) kunnen de symptoomdimensies (psychische klachten) disstress, depressie, angst en somatisatie nader worden geïnventariseerd. Protocollen en richtlijnen voor de multidisciplinaire behandeling van revalidanten zijn via het CBO beschikbaar. Op het gebied van CANS (Klachten van arm, nek en schouder) bestaan richtlijnen. Tevens is er een protocol Ergotherapeutische interventie bij patiënten met een depressie en arbeidsproblematiek (Vries de, 2002). (Kinébanian & le Granse, 2006) Ergotherapeuten in Nederland en Canada verrichtten de volgende activiteiten binnen de arbeidsreïntegratie: ? Afnemen van een intake; ? Uitvoeren van onderzoeken en testen; ? Analyseren van de werkplek; ? Afleggen van een werkbezoek; ? Begeleiden en trainen van revalidanten bij de uitvoering van activiteiten; ? Revalidanten op de juiste wijze leren belasten; ? Bemiddelen en begeleiden van revalidanten naar en op een werkplek; ? Adviesrapporten schrijven; ? Inschatten arbeidsmogelijkheden van een revalidant; ? Reïntegratieplannen opstellen; ? Belasting/ belastbaarheidanalyses; ? Functie analyses; ? Contact houden met diverse personen/ instanties;
? ? ? ? ? ?
Identificatie van reïntegratiebarrières; Voorlichting over ergonomie en dergelijke; Job-coaching; Ontwikkelen van reïntegratieprogramma; Analyses van lichamelijk, cognitief en psychosociaal functioneren; Geven van reïntegratieadviezen.
Ergotherapeuten kunnen tijdens arbeidsreïntegratie werkzaam zijn in verschillende rollen, te weten als adviseur, als regelaar, als netwerker en als casemanager. (Schepers, Sluis, van der, & Wit, de, 2003. uit: Horst & Meijer, 2003) De hieronder beschreven lijst kan door ergotherapeuten worden toegepast om de vaardigheden van de revalidant die nodig zijn voor een bepaalde baan te evalueren. Ook wordt houding van de revalidant tegenover werk geëvalueerd. Arbeidsevaluatielijst voor de ergotherapeut Naam revalidant:
Werksituatie/verwachte taak:
Geboortedatum:
Houding tegenover werk:
Waardeer de vaardigheidsgebieden als volgt: 0 = geen moeilijkheden 1 = enige moeilijkheden 2 = veel moeilijkheden Bij ‘opmerkingen’ noteert u voorbeelden van het vermelde gedrag of een verklaring hiervoor. Vaardigheidsgebieden Taakgerichte vaardigheden: ? Concentratie ? Opvolgen van aanwijzingen bij: o demonstreren o mondelinge aanwijzingen o schriftelijke aanwijzingen ? Werktempo ? Organisatie ? Netheid ? Accuratesse ? Doorzettingsvermogen ? Problemen oplossen ? Beslissingen nemen Houding t.a.v. werk: ? Heeft aandacht ? Houdt de tijd in de gaten ? Neemt verantwoordelijkheid ? Is betrouwbaar ? Reageert op autoriteit ? Reageert op taakwaardering ? Werkt samen met collega’s Taken die voor deze evaluatie werden uitgevoerd: Bijzondere taakgerichte vaardigheden / sterke kanten:
Behandeldoel op korte termijn en behandelmethoden: Aanbeveling op lange termijn: Functie: (Finlay & Zinkstok, 2002)
Handtekening: Datum:
Ergotherapie en arbeid & gezondheid Per 1 januari 2001 is ergotherapie opgenomen in het ziekenfondspakket Op jaarbasis hebben ziekenfondsverzekerden en houders van een standaard pakketpolis (SPP) recht op 10 uur ergotherapie. Veel particuliere zorgverzekeraars hebben ergotherapie in hun pakket opgenomen, voor de precieze vergoeding moet men de polis van de zorgverzekeraar nakijken. In het kader van de verstrekking is 10 uur EEE (= enkelvoudige extramurale ergotherapie) per revalidant per jaar beschikbaar. Ergotherapeuten geven als behandelaar aandacht aan werkaspecten. Bij de gegevensverzameling zal arbeid een vast onderdeel zijn. Zowel de mogelijkheden en beperkingen als wensen en eisen van de revalidant en zijn of haar (arbeids)omgeving komen aan de orde. (Kuiper & Nauta, 2003). Als je uitgaat van het Person, Environment and Occupation model dan kun je bij elk element een aantal interventies plaatsen. Bij person zijn de interventies onder andere houdings- bewegingsadviezen geven aan de revalidant, het geven van time management adviezen, ergonomische adviezen, instructietraining- coaching, training van sociale vaardigheden, dag- weekstructuur, scholing en empowerment. Bij environment zijn dat onder andere werkplek inrichting, aanpassingen, hulpmiddelen, assertiviteitscursus, samenwerkings vaardigheden en individueel en/of organisatieniveau. Bij de occupation zijn de interventies onder andere de taakverandering, taakroulatie, taakverdeling, functioneringsgesprek, ergonomische adviezen en de regelmogelijkheden vergroten op de werkplek vergroten. Afsluitend kan er gegeven worden dat er twee verschillende overlappingen zijn van ergotherapie in relatie met arbeid en gezondheid. A. Ergotherapie biedt perspectieven op arbeid. Arbeid en gezondheid van de revalidant moeten in balans zijn. Er wordt tijdens de ergotherapiebehandeling gebruik gemaakt van basismodellen en enkele theoretische kaders. B. Er wordt aan preventie gedaan door de ergotherapeut. Er zijn drie soorten preventie op het gebied van arbeid en gezondheidsproblemen: primaire preventie, hieronder valt het voorkomen van gezondheidsproblemen bij de revalidant wat betreft arbeid. De volgende is secundaire preventie, dit houdt in dat in een vroeg stadium de risicofactoren of ziekte van de revalidant worden opgespoord en behandeld en uitval en verzuim wordt voorkomen. Als laatste heb je tertiaire preventie, dit houdt in dat er al sprake is van ziekte, ziekteverzuim en letsel en dat er zorg gedragen moet worden dat ziekteverzuim bij werkhervatting van de revalidant niet opnieuw voorkomt. (Kuiper et al., 2005) De ergotherapeut kan een preventieve functie op het niveau van het individu of op de organisatie hebben, maar ook een adviserende, begeleidende, coachende of behandelende rol op het gebied van arbeid. De werkgever kan ook een primaire preventieve functie uitoefenen door bijvoorbeeld te zorgen voor een veilige werkomgeving voor de revalidant, instructie en voorlichting te geven en verplichtingen na te komen vanuit de Arbo-wet. De revalidant kan hier op zijn beurt op inspelen door voorschriften na te komen, geen schade toe te brengen en het volgen van scholingen. Ook wordt er gekeken naar de verhouding van de fysiek en mentale arbeidsbelasting van de revalidant. Het PEO model wordt gebruikt voor mogelijke interventies. De taken en de verantwoordelijkheden van de werkgever en de revalidant worden in kaart gebracht.
Globaal wordt er rekening gehouden met de sociale zekerheid (wet verbetering poortwachter) en de Arbo-wet. Mogelijkheden voor hulpmiddelen, voorzieningen, subsidies en dergelijke worden bekeken en beoordeeld door de ergotherapeut. (Hulst, van de, 2007) Ergotherapie en handelingsproblemen tijdens arbeid Doelstellingen van de ergotherapie binnen de behandeling van arbeidsrelevante handelingsproblemen van de revalidant zijn: A. De revalidant in staat stellen bewuste keuzes te maken ten aanzien van belastende factoren in het werk die van invloed zijn op zijn of haar handelen en het ontstaan of voortbestaan van fysieke klachten. B. De revalidant in staat stellen keuzes te maken op grond van inzicht in de invloed van psychische factoren op het handelen van de revalidant C. De revalidant ondersteunen bij het realiseren van werkplek- of taakaanpassingen die noodzakelijk zijn om zijn of haar werk te blijven doen of te hervatten. D. Als behandelend ergotherapeut op adequate wijze samenwerken met de arboprofessionals met wie de revalidant ook contact heeft. (Kuiper & Nauta, 2003) Samenwerking van ergotherapeuten met bedrijfsartsen: Voor een overleg tussen ergotherapeut en bedrijfsarts moet schriftelijke toestemming worden gegeven door de revalidant. Overleg kan tijdens het verloop van de behandeling, waarbij de therapeut bijvoorbeeld kan informeren naar belastende factoren op het werk en naar mogelijkheden voor zowel taak- als omgevingsaanpassingen. Ook kunnen afspraken over een werkbezoek door de ergotherapeut worden gemaakt. Contacten met bedrijfsartsen zijn nu nog niet vanzelfsprekend. Een kopie van de rapportage aan de verwijzer kan ook naar de bedrijfsarts gestuurd worden, zodat deze optimaal is geïnformeerd. (Kuiper & Nauta, 2003) Jobcoaching Het proces van jobcoaching bestaat uit drie fasen; de intake met de revalidant, de coaching van de revalidant naar werk toe en de coaching tijdens het werk. Men begint met de intake (advies gegeven en een totaal plan van aanpak opgesteld). Vervolgens analyseert de jobcoach de mogelijkheden op arbeidsmarkt van de revalidant. Tevens aanbevelingen voor extra in te zetten middelen bijv. scholing, training sociale vaardigheden aanvragen voorzieningen voor op de werkvloer. Bij het coachen en zoeken naar werk wordt gekeken naar de mogelijkheden van de revalidant. Daarna volgt het zoeken naar een passende arbeidsplaats. De coaching tijdens het werk is gericht op het behoud van de baan en een duurzame deelname aan het arbeidsproces van de revalidant. Bijv. coaching in aangeven van structuur en aanpassingen aan de werkplek. Zo wordt de werkdruk en belasting op een goede manier afgestemd op de mogelijkheden van de revalidant. De werkzaamheden van een jobcoach kan voor een groot gedeelte uitgevoerd worden door een ergotherapeut. Een ergotherapeut die overweegt jobcoach te worden moet over extra vaardigheden beschikken zoals het kunnen zoeken naar een baan voor revalidanten, meerwaarde van revalidant kunnen benoemen, werkgevers zitten niet te wachten op werknemers met een beperking hiervoor zijn commerciële vaardigheden nodig. Ook moet de ergotherapeut beschikken over arbeidskundige kennis zoals kennis over de arbeidsmarkt en kennis over de wet- en regelgeving op het gebied van arbeid. De ergotherapeut moet ook contacten kunnen hebben met werkgever, opdrachtgever en revalidant. Een jobcoach zou voor een ergotherapeut een adviserende rol kunnen spelen als het gaat om reïntegratie van de revalidant naar een baan. Een jobcoach heeft de tijd en deskundigheid om revalidanten naar een passende werkplek te begeleiden en de ergotherapeut heeft de mogelijkheden de beperkingen in kaart te brengen en werk in te passen in de totale leefsituatie van de revalidant. (Riet, van, 2004)
2.5
Arbeid en arbeidsreïntegratie binnen de paramedische behandeling
Door vroegtijdige analyse van het gezondheidsprobleem van de revalidant en door in een vroeg stadium de nodige interventies uit te voeren, kan het aantal benodigde interventies in de behandeling en begeleiding van de revalidant beperkt worden gehouden. Hoe langer het gezondheidsprobleem van de revalidant al bestaat, hoe ‘zwaarder’ (intensiever, langduriger en frequenter) de noodzakelijke interventie in het algemeen zal moeten zijn om het herstel te kunnen faciliteren. Specifieke doelstellingen die de paramedicus met individuele revalidant wil bereiken zijn gericht op het verbeteren of instandhouden van het (bewegen) functioneren en het voorkomen van hulpvragen, klachten en herhalingen van klachten. Daarnaast is het ook gericht op het opheffen of verminderen van klachten of het helpen de klachten te compenseren, begeleiding en ondersteuning met betrekking tot het lijden van de revalidant, het beïnvloeden van attitude, gedrag en leefstijl van de revalidant. Als laatste, voor zover dit relevant is voor de hulpvraag, het beïnvloeden van de woon- en werkomstandigheden. De belangen van de revalidant met zijn hulpvraag worden centraal gesteld. Voor de paramedicus die zich bezighoudt met arbeidsvragen van revalidanten is een aantal toevoegingen in zijn onderzoek, diagnostiek en behandeling noodzakelijk. De paramedicus heeft niet langer uitsluitend met de revalidant te maken, maar ook met belangen van de werkgever, werkomstandigheden, ondersteuning door familie, professionals uit andere disciplines. Dit vraagt om een aanpak waarbij ook een analyse van de verminderde belastbaarheid in relatie tot de concrete werkeisen of werkperspectieven gedaan wordt. Aangezien een gezondheidsprobleem behalve lichamelijk aspect ook altijd psychische en sociale aspecten heeft, is het beïnvloeden van gedrag een belangrijk onderdeel van de aanpak van de paramedicus. (Kuiper, Heerkens, Balm, Bieleman, & Nauta, 2005) De paramedicus, waaronder de ergotherapeut valt, heeft een aantal taken gericht op arbeidsonderzoek en behandeling van revalidanten met arbeidsvragen. De eerste taak is de intake. Deze bestaat uit een anamnese, een arbeidsanamnese en een lichamelijk onderzoek. Met de arbeidsanamnese brengt de paramedicus in kaart welke specifieke eisen aan de werknemer gesteld worden in de arbeidssituatie. In de arbeidsanamnese moet tevens duidelijk worden of er nog andere (belastende) handelingen verricht worden. Bij deze anamnese worden de vier A’s als uitgangspunt genomen. De vier A’s staan voor arbeidsinhoud, arbeidsomstandigheden, arbeidsverhoudingen en arbeidsvoorwaarden. Bij het in kaart brengen van de arbeidsinhoud wordt een functie-, taak en handelingenanalyse uitgevoerd. Dit kan door vragen te stellen of door het observeren van de werknemer op de werkplek. Bij arbeidsomstandigheden gaat het in algemene zin om de fysische (geluid, trillingen, klimaat), chemische, biologische en ergonomische factoren waaronder gewerkt wordt. Het in kaart brengen van arbeidsomstandigheden kan door vragen te stellen of door de werknemer op de werkplek te observeren. Bij arbeidsverhoudingen komen zaken zoals roulatiemogelijkheden, hiërarchische verhoudingen en onderlinge relaties aan de orde. Deze factoren zijn van belang voor de mentale belastbaarheid van de werknemer en zij kunnen indirect de fysieke belastbaarheid beïnvloeden. Dit kan onderzocht worden door vragen te stellen aan de werknemer. Ook de arbeidsvoorwaarden kunnen een mentaal belastende factor betekenen en kunnen dan van invloed zijn op de fysieke gesteldheid. Op het gebied van arbeidsvoorwaarden is van belang of de werknemer gebruik kan maken van regelmogelijkheden en wat de werk- en rusttijden zijn. Tijdens het lichamelijk onderzoek controleert de paramedicus de symptomen en verschijnselen die de revalidant in de anamnese genoemd of bedoeld heeft. De tweede taak is, indien nodig, een bezoek brengen aan de werkplek, om inzicht te krijgen in de taken en handelingen die de revalidant verricht, de wijze waarop deze uitgevoerd worden en de aanwezige arbeidsrisico’s.
Als derde taak wordt beschreven het opstellen van de paramedische diagnose. Dit is een beschouwing waarin de relatie tussen gevonden stoornissen en beperkingen in activiteiten en participatieproblemen naar voren komt. Om dit goed te kunnen doen wordt er gebruik gemaakt van verschillende vragenlijsten waardoor de paramedicus duidelijkheid krijgt over de stand van zaken en het inzicht daarover van de revalidant. Veel gebruikte vragenlijsten zijn bijvoorbeeld de PASS (pain Anxiety Symptom Scale) of de TAMPA-schaal voor kinesiofobie. Er zijn per discipline vragenlijsten beschikbaar en er zijn beroepsspecifieke vragenlijsten. Bijvoorbeeld de Quebec Back Pain Disablility Scale (richtlijn lage rugpijn fysiotherapeuten) ergotherapeuten gebruiken de OPHI II (Occupational Performance History Interview II) Om de intensiteit van pijn te objectiveren en in kaart te brengen wordt vaak gebruik gemaakt van de pijnvragenlijst VAS (Visual Analogue Scale) Wanneer alle benodigde gegevens verzameld zijn, wordt er een paramedische diagnose beschreven. (Kuiper, et al., 2005) Op basis van de paramedische diagnose wordt de vierde taak uitgevoerd, namelijk het opstellen en uitvoeren van een behandelplan. Dit gebeurt door en in overleg met alle betrokkenen. De behandeling kan bestaan uit herstelbegeleiding, individuele instructie op de werkplek, vaardigheidstraining op de werkplek en belastbaarheidverhogende training. Onder herstel begeleiding valt, onder een aantal voorwaarden, ook de klassieke, curatieve behandeling op weefselniveau. Verder valt onder herstelbegeleiding het geven van voorlichting en advies en het aanleren van houdings- en bewegingsgedrag dat de werknemer hiermee instaat stelt tot zelfmanagement van de klachten. Individuele instructie op de werkplek bestaat uit het instrueren van de revalidant over de werkwijze en werkhoudingen en bewegingen, het bespreken van statische belasting, repeterende handelingen en anders proberen te handelen, het oefenen in de behandelruimte en het aanpassen van de werkomstandigheden. Ten slotte de belastbaarheidtraining. Bij langer bestaande klachten is er altijd sprake van een verminderde fysieke belastbaarheid, maar de mate waarin de belastbaarheid verminderd is, wordt mede bepaald door angst. In dit soort situaties blijkt een gedragsgeoriënteerde aanpak de oplossing. Een voorbeeld van een gedragsgeoriënteerde aanpak is Graded activity. In het werkplekonderzoek wordt nagegaan of er sprake is van belemmeringen voor terugkeer naar de eigen functie. Indien er geen grote belemmeringen gevonden worden, is er waarschijnlijk sprake van belemmerende bewegingsangst, dan is een Graded activity-aanpak gepast. Ook kan er Graded exposure worden toepast. Indien er geen sprake is van bewegingsangst, kunnen eenvoudigere vormen van training volstaan, bijvoorbeeld de workhardening-training. Hierbij worden wel op werkhervatting gerichte oefeningen gegeven, maar omdat de bewegingsangst ontbreekt, worden het emphatisch vermogen en de communicatieve vaardigheden van de trainer minder aangesproken. De vijfde taak die uitgevoerd wordt is het integreren van de verworven vaardigheden door de werknemer in de werksituatie. De zesde en laatste taak is het rapporteren en evalueren door de paramedicus van het resultaat. De paramedicus schrijft tussentijds of na het beëindigen van de behandeling een rapport over zijn/haar bevindingen en de acties en/of handelingen die zijn ondernomen. In het rapport wordt de aanleiding van de interventie vermeld en de voortgang/ afronding van de doelstellingen en het plan van aanpak besproken. In de nazorgfase, die vaak vergeten wordt maar erg belangrijk is voor het juist implementeren van de aangeleerde vaardigheden in de praktijk, wordt door de paramedicus contact gezocht met de werknemer om de werktaken en de stand van zaken te evalueren en eventueel nog vragen te beantwoorden of acties te ondernemen.
Om de revalidant goed te kunnen observeren, begeleiden, behandelen en adviseren over zijn werk en werkplek moet de paramedicus beschikken over een aantal competenties. Zo moet de paramedicus de werknemer in staat stellen bewuste keuzes te maken ten aanzien van belastende factoren in zijn werk die van invloed zijn op het ontstaan of voortbestaan van fysieke klachten. Daarnaast moet de paramedicus de werknemer in staat stellen keuzes te maken op grond van zijn inzicht in de invloed van psychische factoren op fysieke klachten en de werknemer ondersteunen bij het realiseren van werkplek- of taakaanpassingen die noodzakelijk zijn om zijn werk te blijven doen of te hervatten. Als laatste moet de behandelend paramedicus op adequate wijze samenwerken met medewerkers uit de bedrijfsgezondheidszorg van een werknemer. Deze competenties zijn noodzakelijk om een efficiënt en kwalitatief goed reïntegratietraject te doorlopen en om het beste resultaat te bereiken. (Kuiper, et al., 2005) Wanneer een revalidant bij een paramedicus komt voor arbeidsreïntegratie, is de revalidant in een bepaald ‘stadium van arbeidsongeschiktheid’. Revalidanten kunnen nog werkzaam zijn, maar ze kunnen ook voor kortere of langere tijd uitgeschakeld zijn in arbeidsmarkt. Al deze revalidanten willen weer een (goede) plek op de arbeidsmarkt bezetten. In een aantal situaties is de revalidant ook een werkgever of leidinggevende uit een bedrijf of bijvoorbeeld een revalidanten- of consumenten organisatie. In onderstaand schema staan in de bovenste balk de beginstadia waarin de revalidant zich kan bevinden aan het begin van het paramedisch contact. Daaronder staan per stadium de taakgebieden van de paramedicus in het traject aangegeven.
Werkend
Dreigende uitval
Primaire preventie
Verzuim Langdurig ziek / verzuim Arbeidsongeschikt
Secundaire preventie Verzuimbegeleiding
Reïntegratie
Integratie
Behandeling Hierbij valt onder primaire preventie het opsporen van risico’s in het werk die de balans tussen belasting en belastbaarheid kunnen verstoren en tot uitval en schade aan de
gezondheid kunnen leiden en het in de werkomgeving individueel of in groepsverband adviseren en coachen omtrent werkhouding, werkomgeving, ergonomie van te bedienen apparatuur en omgang met materialen. Onder Secundaire preventie valt het in een vroeg stadium risicofactoren of ziekte opsporen en behandelen, voordat deze tot symptomen of klachten hebben geleid. De werknemer heeft een letsel of ziekte, maar er is geen sprake van verzuim. Er worden preventieve maatregelen genomen om te voorkomen dat er alsnog verzuim optreedt. (Schaufeli, Bakker, Jonge, de. 2003) Bij werknemers die aan het begin of tijdens een ziektewet periode zitten (verzuim) wordt er aan reïntegratie en verzuimbegeleiding gedaan. Als laatste (langdurig ziek en arbeidsongeschikt) is er begeleiding en bemiddeling voor werknemers die in de WAO, WIA of WW beland zijn. (Hulst, van de 2007) Binnen al deze taakgebieden kan de paramedicus ‘op maat’ interventies aanbieden op het terrein van behandeling, begeleiding, advisering, voorlichting, training, coaching etc. De paramedicus zal dit vooral doen vanuit de beroepsrol ‘hulpverlener’. Een belangrijk perspectief in deze trajecten is dat er vooral gekeken moet worden of de gezondheidsproblemen van de revalidant van invloed zijn op de arbeidssituatie of dat de arbeidssituatie aanleiding geeft tot gezondheidsproblemen. Bij zorginstellingen wordt voornamelijk secundaire preventie, verzuimbegeleiding, behandeling en eventueel reïntegratie en integratie verzorgt. Het zoeken naar de ‘benutbare mogelijkheden’ van de persoon, vanuit het perspectief van de ‘gezonde balans’ tussen de belasting die de arbeidssituatie van iemand vraagt en zijn of haar belastbaarheid, is hierbij de kern. (Hulst, van de, 2006 (minor handleiding)) 2.6
Reïntegratie programma’s in andere revalidatie instellingen
Veel (revalidatie-) instellingen hebben een beleid als het gaat om arbeidsgerelateerde vragen van hun revalidanten. Er bestaat binnen Nederland een werkgroep genaamd ‘Vroege Interventie’ die bestaat uit verschillende disciplines die dertien revalidatiecentra vertegenwoordigen. Deze werkgroep behandelt gezamenlijk vraagstukken en ontwikkelt beleidsplannen over hoe om te gaan met arbeidsvragen van revalidanten in relatie tot de nieuwe wetgeving. Zo creëren zij kwaliteit en innoveren zij dit binnen hun behandelingen. Groot Klimmendaal is niet aangesloten bij deze werkgroep. (Hulst, van de, 2007) Door middel van verschillende publicaties van (revalidatie-) instellingen heeft het adviesteam tijdens het literatuuronderzoek over werkwijzen met betrekking tot arbeid in verschillende revalidatiecentra, wat als vergelijkingsmateriaal kan dienen voor de werkwijze in Groot Klimmendaal. Snel ingrijpen voorkomt lang ziekteverzuim. Dit is wetenschappelijk aangetoond door het Kenniscentrum voor Revalidatie en Handicap (iRv). (Het onderzoek het deelprogramma Vocational Rehabilitation Arbeidsintegratie van het iRv heeft als doel bij te dragen aan het vergroten van de kans op arbeidsparticipatie van mensen met een functiebeperking). Vroege interventie is ontwikkeld om op een snelle, efficiënte manier (Quickscan genaamd) te beoordelen of een werknemer bij (dreigende) uitval een reïntegratie traject dient te volgen of een zorgtraject krijgt. De Quickscan geeft binnen één dag duidelijkheid over de beperkingen en belastbaarheid van de revalidant. De Quickscan vormt een onderzoek op medisch, psychologisch en arbeidsdeskundig gebied dat door verschillende deskundigen wordt uitgevoerd. Het reïntegratietraject van een revalidant heeft, volgens het vroege interventietraject, als belangrijk onderdeel de arbeidstraining. Deze training is zowel gericht op fysiek, als mentaal sterker te worden. Alles is gericht op de arbeidssituatie van de revalidant met als doel snelle en duurzame werkhervatting. Bij dit reïntegratietraject wordt de revalidant ook begeleid bij de terugkeer naar de huidige of andere werkplek, of bij het behoud van zijn eigen werk door middel van het doen van aanpassingen en/of coaching bij de activiteiten omtrent arbeidsreïntegratie. (Vroege interventie, 2007)
In revalidatiecentrum Heliomare oefent de revalidant zijn lichamelijk functioneren door fysieke training. Dit gaat volgens individuele trainingsprogramma’s waarbij de therapeuten uitgaan van wat de revalidant kan. Uiteindelijk traint de revalidant datgene wat hij niet meer kan. Heliomare werkt vanuit de ‘Graded activity’ en ‘Graded exposure‘ principes. Deze worden verder uitgelegd in paragraaf vijf. Tijdens de revalidatie vormen het verbeteren van conditie en lichamelijke belastbaarheid, hanteren van grenzen en omgaan met bewegingsangst belangrijke aandachtsgebieden voor de revalidant. Tijdens een training leert de revalidant ondanks de klachten te trainen op een goede en verantwoorde manier. Ergonomische adviezen en tiltechnieken zijn hierbij belangrijke onderwerpen. Binnen Heliomare is er een ontspanningstraining zodat de revalidant de balans tussen inspanning en ontspanning kan hervinden. (Heliomare, 2007) In het Jan van Breemen Instituut is er een gespecialiseerd team voor arbeidsrevalidatie. Het team streeft naar interdisciplinaire behandeling waarin de revalidant, als biopsychosociale eenheid centraal staat. De doelstelling van dit team is behoud van werk dan wel (her)intreding in het arbeidsproces. Samen met de revalidant wordt bekeken welke arbeidsmogelijkheden er zijn. Binnen het Jan van Breemen Instituut bestaat de intake uit het invullen van vragenlijsten en/ of een uitgebreid belastbaarheidonderzoek. De behandeling bestaat uit training en begeleiding, gericht op behoud van het werk of op een andere passende functie. Er wordt samen met de revalidant, de werkgever en uitvoeringsorganen van de sociale verzekering overleg gevoerd. (Jan van Breemen instituut, 2007) Binnen het revalidatiecentrum Amsterdam (RCA) is er ook een aparte afdeling voor arbeidsrevalidatie. Dit team is gespecialiseerd in de begeleiding van mensen die terug willen keren in het arbeidsproces. Het team bestaat uit; psycholoog, beroepskeuzeadviseur, maatschappelijk werk, revalidatiearts, therapeuten arbeidsrevalidatie en trainers arbeidsvaardigheden. Er wordt, in samenwerking met de revalidant, onderzocht welke mogelijkheden iemand heeft op het gebied van arbeid en hoe de belasting op de werkplek is. Vaardigheden kunnen geoefend worden. Om in aanmerking te komen voor het arbeidsrevalidatieteam van het RCA moet de revalidant aan een aantal voorwaarden voldoen. Zo is het team alleen bedoeld voor mensen met bewegingsbeperkingen, chronische pijnklachten en niet-aangeboren hersenletsel. De revalidant moet aangemeld worden door de huisarts of leden van het behandelteam. Daarnaast moet de revalidant enig zicht hebben op zijn toekomstig functioneren, is de revalidant gemotiveerd en kan de revalidant minimaal twee keer twee uur per week meedoen aan de revalidatie. Ten slotte is een criteria dat de revalidant in zijn dagelijks leven al goed om kan gaan met zijn beperkingen en wil hij dit nu ook toepassen in de arbeidssituatie. De arbeidsrevalidatie wordt soms vergoed door de ziektekostenverzekering en soms door een verwijzende instantie, zoals de werkgever of het UWV. De verwijzer moet de revalidant schriftelijk aanmelden met een duidelijke vraagstelling. Vervolgens vind er een intakegesprek plaats met de revalidatiearts en maatschappelijk werker. Na dat gesprek overlegt het team of de arbeidsrevalidatie kan bieden wat werkgever of revalidant vragen. Wordt het plan ook geaccepteerd door de werkgever wordt de begeleiding van de revalidant gestart. De ergotherapeut maakt geen deel uit van het arbeidsrevalidatieteam. De arbeidsrevalidatie vindt dan ook niet plaats in samenwerking met de ergotherapeut en het eventuele revalidatietraject wat de revalidant (nog) doorloopt. Tijdens het reïntegratietraject worden er binnen het RCA een aantal activiteiten ondernomen. Zo krijgt de revalidant een onderzoek naar de arbeidsmogelijkheden in een nagebootste arbeidssituatie, waarin de lichamelijke en mentale belastbaarheid in kaart wordt gebracht en eventueel wordt getraind. Daarnaast is er een functieonderzoek (door onderzoek en observaties), een neuropsychologisch onderzoek en een beroepskeuzeonderzoek. De afdeling arbeidsrevalidatie is ook in staat tot jobcoaching, advisering over de werkplek, training van arbeidsvaardigheden en tot het begeleiden van een revalidant bij werkhervatting, waarin inzicht wordt gegeven hoe hij of zij weer terug naar het werk kan of werk kan vinden. Dan wordt het reïntegratieplan gemaakt. Aan het einde wordt er naar de verwijzer en de
revalidant gerapporteerd en worden er aanbevelingen gedaan voor verdere stappen. (RCA, 2006) 2.7
Arbeids wet- en regelgeving
In Nederland zijn er verschillende wetten, uitkeringen en instanties die de arbeidsongeschikte revalidant en zijn werkgever ondersteunen. Daarnaast bieden die wetten, regels en instanties de werkgever en revalidant de mogelijkheid op een gestructureerde wijze terug te keren naar arbeid. Dit kan ertoe leiden dat er ook bepaalde eisen en tijdslimieten aan het revalidatietraject komen te zitten, waar zowel de revalidant als het revalidatiecentrum rekening moeten houden. De belangrijkste wetten die er op arbeidsgebied bestaan zijn de Wet Poortwachter, de wet reïntegratie arbeidsgehandicapten (wet REA) en de wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (wet WIA). De belangrijkste bedrijven/instellingen die het reïntegratieproces bewaken zijn de Arbo-dienst, aan de kant van de werkgever en het uitvoeringsinstituut werknemersverzekeringen (UWV) aan de kant van de overheid. Door de wetten in relatie te brengen met de instelling en de doelgroep uit de vraagstelling kan het adviesteam de Groot Klimmendaal wellicht adviseren over de te hanteren werkwijze. Wet Poortwachter Het doel van de Wet Poortwachter is het terugdringen van het ziekteverzuim op de werkvloer. In Nederland worden jaarlijks 700.000 werknemers arbeidsongeschikt. 90 procent van deze werknemers is binnen zes weken terug op de werkvloer. In 10 procent van de gevallen duurt dit langer. (FNV, 2005) Om revalidanten zo snel mogelijk weer aan het werk te krijgen, zijn er afspraken gemaakt over wat werkgever, revalidant en de Arbo-dienst minimaal moeten doen aan de reïntegratie. Met deze minimale eisen aan het reïntegratietraject, wordt het voor zowel de werkgever als de revalidant duidelijker wat concreet van hen wordt verwacht. Daarnaast wordt het met deze regels voor de uitkeringsinstellingen duidelijker wat er aan reïntegratie wordt gedaan. Wordt er door werkgever of de revalidant te weinig aan reïntegratie gedaan, kan het in werking zetten van het uitkeringstraject met maximaal een half jaar uitgesteld worden om het proces als nog zo goed mogelijk te doen. Met deze afspraken wil het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid bereiken dat er tijdens het eerste jaar van arbeidsongeschiktheid sneller ingegrepen wordt en dat er minder mensen in de WIA komen. (Ministerie SZW, 2002) In Wet Poortwachter staat een tijdsplanning waaraan de werkgever en de werknemer zich moeten houden na ziekmelding van de revalidant. Het gaat dan om ziekteverzuim van zes weken of langer. De werkgever moet binnen vijf dagen een ziekmelding doorgeven aan de Arbo-dienst. In de zesde week moet de Arbo-dienst een probleemanalyse maken. In de achtste week moet de werkgever, in overleg met de revalidant, een plan van aanpak voor de reïntegratie maken. Om te zorgen dat er ook echt vooruitgang wordt geboekt, moet de werkgever, in overleg met de revalidant, een casemanager aanstellen. Samen met de Arbo-dienst moeten de betrokkenen vanaf dat moment minstens elke zes weken de voortgang evalueren, hierbij zou ook de revalidatie geëvalueerd kunnen worden. Zo nodig wordt het plan voor de reïntegratie en revalidatie bijgesteld. Na een jaar volgt een “opschudmoment”: alle betrokkenen moeten hun plannen en analyses nog eens nalopen om te kijken of het beter kan. Na twee jaar beoordeelt het UWV of de reïntegratiepogingen goed genoeg zijn geweest. En daarna volgt de WIA-keuring van de revalidant. Zijn de revalidant en werkgever het niet eens met elkaar over de gevolgde aanpak, dan is hulp in de vorm van een zogenaamd deskundigenoordeel van het UWV mogelijk. (FNV, 2005) Tijdens de eerste twee jaar van ziekte van de revalidant, hebben werkgever en revalidant verschillende rechten en plichten die zij moeten respecteren, deze staan vermeld in de wet Poortwachter. Zo heeft de revalidant een belangrijke rol bij de totstandkoming van de
verslagen en zal de revalidant dit verslag zelf aan het UWV moeten overhandigen bij de aanvraag van een uitkering. De werkgever heeft het recht het loon in te houden als de revalidant weigert mee te werken aan reïntegratie. Beide partijen hebben het recht een ‘second opinion’ te vragen aan het UWV over de mogelijkheden van passend werk binnen het bedrijf en of er wel voldoende arbeidsreïntegratie activiteiten worden ondernomen. Heeft de werkgever zich te weinig ingespannen, kan hij gedwongen worden het loon een half jaar langer door te betalen. Heeft de revalidant te weinig gedaan, kan hij zijn uitkering mislopen, of erop gekort worden. Gezamenlijk kunnen werkgever en revalidant verzoeken de WIA-keuring uit te stellen, bijvoorbeeld als de reïntegratie al vergevorderd is. (Ministerie SZW, 2002) Wet Reïntegratie arbeidsgehandicapten (REA) Op 1 juli 1998 is de wet REA ingetreden. Doelstelling is de arbeidskansen van arbeidsgehandicapte revalidanten vergroten, te vergemakkelijken en te versnellen. Het is bekend dat langere duur van arbeidsongeschiktheid een negatief effect heeft op de arbeidsreïntegratie. De eerste verantwoordelijk bij het uitvoeren van deze wet ligt bij de werkgever. Daarnaast hebben de revalidant, de Arbo-dienst en het UWV ook de verantwoordelijkheid. (Buurmeijer, Misana, Albers & Tesselink, 1998) Wet REA zorgt ervoor dat het voor werkgevers aantrekkelijker is om arbeidsgehandicapten in dienst te nemen. Dat doet de wet met verschillende hulpmiddelen zoals premiekortingen, proefplaatsingen en aanschaf van voorzieningen. De werkgever krijgt, bij het in dienst nemen van een integrerende revalidant, premiekorting. Dit is 2042 euro per jaar, gedurende drie jaar. Dit is ongeacht de werkelijke kosten die gemaakt moeten worden door de werkgever om een revalidant in dienst te nemen of te houden. Mocht de werkgever aan kunnen tonen meer betaald te hebben kan de premie verhoogd worden. Mocht de werkgever een revalidant van 58 jaar of ouder in dienst nemen, krijgt hij een korting van 2% op de WAO/WIA premie. Werkgevers kunnen een voorziening aanvragen om een revalidant te behouden voor de eigen functie of te herplaatsen in een aangepaste functie. De voorziening kan bestaan uit een werkplekaanpassing, hiervoor moet dan wel een duidelijke medische noodzaak zijn en niet onder de algemeen gebruikelijke middelen vallen. Ook kunnen trainingen voor de revalidant en zijn collega’s aangevraagd worden. (Arbo-dienst, 2005) De Arbo-dienst De Arbo-dienst is een bedrijf dat door de werkgever aangenomen kan worden om het ziekteverzuim binnen het bedrijf zo laag mogelijk te houden. Dit doen zij onder meer door de communicatie en verstandhouding tussen de leidinggevenden en de werknemers zo goed mogelijk te laten verlopen. De Arbo-dienst werkt dus op locatie van het bedrijf, niet op een aparte locatie. De Arbo-dienst houdt regelmatig een preventief spreekuur waar revalidanten terecht kunnen met arbeidsgerelateerde klachten. Er wordt dan een preventieplan opgesteld. Daarnaast wordt er regelmatig per beroepsgroep een Periodiek Arbeids Geneeskundig Onderzoek (PAGO) en een werkplekonderzoek uitgevoerd, om de risico’s van het beroep preventies te inventariseren en aan te passen. Mocht er een werknemer ziek worden, gaat de Arbo-dienst een gesprek aan met die persoon om de situatie en de voortgang te bespreken. Samen met een arbeidsdeskundige van de Arbo-dienst en de werkgever wordt er een plan opgesteld voor de reïntegratie. (Arbo-dienst, 2005) Arbeidsomstandighedenwet In de arbeidsomstandighedenwet staan de algemene regels voor goede arbeidsomstandigheden in een bedrijf. In de wet staan onder andere de uitgangspunten van het arbobeleid, de risico-inventarisatie en -evaluatie, de organisatie van de arbeidsomstandigheden, de ondersteuning door deskundige diensten en de samenwerking tussen werkgever en werknemers. Ook de handhaving van de wet door de arbeidsinspectie wordt geregeld. De Arbo-wet bestaat uit acht hoofdstukken. Niet alle hoofdstukken zijn
belangrijk om te vernoemen in het kader van de vraagstelling, daarom volgt nu alleen de belangrijkste informatie; Artikel 4. Aanpassing arbeidsplaats werknemer met structurele functionele beperking 1. De werkgever past uit hoofde van de uitoefening van zijn taak, a. de inrichting van de arbeidsplaats, de werkmethoden en de bij de arbeid gebruikte arbeidsmiddelen, evenals de arbeidsinhoud aan aan zijn werknemer, die in verband met ongeschiktheid ten gevolge van ziekte verhinderd is de bedongen arbeid te verrichten aan en b. de inrichting van het bedrijf aan die werknemer aan, voorzover de behoefte daaraan wordt opgeroepen door de deelneming van die werknemer aan de werkzaamheden of het daarmee samenhangende verblijf in het bedrijf. 2. Voor de toepassing van dit artikel wordt onder werkgever mede verstaan de eigenrisicodrager en wordt onder werknemer mede verstaan de persoon aan wie de eigenrisicodrager ziekengeld moet betalen. (Hoogervorst & Korthals, 1999) Uitvoeringsinstituut WerknemersVerzekeringen (UWV) Het UWV is een organisatie dat in opdracht van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid de verzekeringen van de revalidanten, die op Groot Klimmendaal met arbeidsgerelateerde vragen komen, verzorgt. Iedereen die in loondienst werkt, is automatisch via de werkgever verzekerd. De premie wordt ingehouden van het loon en afgedragen aan de belastingdienst. Zelfstandigen kunnen zichzelf vrijwillig verzekeren. UWV heeft als taken het verzorgen van uitkeringen voor de revalidanten en daarnaast de revalidanten te stimuleren om weer aan het werk te gaan. UWV verzorgt de volgende uitkeringen: ? WW (Werkloosheidswet); ? WAO (Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering); ? WAZ (Wet arbeidsongeschiktheidsverzekering zelfstandigen); ? WAJONG (Wet arbeidsongeschiktheidsverzekering jonggehandicapten); ? WIA (Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen); ? ZW (Ziektewet). Zodra een revalidant arbeidsongeschikt is geworden kan hij na twee jaar een uitkering ontvangen via het UWV. Voor januari 2004 kregen revalidanten een WAO uitkering, zelfstandigen een WAZ uitkering en jongeren een Wajong uitkering. Na 1 januari 2004 is dat allemaal veranderd in de WIA. De ‘oude’ uitkeringen bestaan nog wel, maar alleen onder bepaalde omstandigheden. (UWV, 2006) Als een revalidant door ziekte of een handicap arbeidsongeschikt is geworden, is de werkgever, zoals vermeld in de wet Poortwachter, verplicht de revalidant twee jaar (104 weken) het salaris door te betalen. Daarna kan de revalidant een WIA uitkering aanvragen. Eén jaar (52 weken) na ziekmelding ontvangt de revalidant de formulieren om de WIAuitkering aan te vragen. Deze formulieren moeten uiterlijk één jaar en negen maanden (89 weken) na ziekmelding teruggestuurd worden aan het UWV, samen met een reïntegratieverslag. Dat verslag bestaat uit een verantwoording van de werkgever en de revalidant over wat er aan reïntegratie-inspanningen zijn verricht in het eerste ziektejaar, hier behoort de revalidatie ook toe. Vervolgens ontvangt de revalidant een uitnodiging voor een beoordelingsonderzoek bij de verzekeringsarts. Dit bestaat uit een medisch deel en eventueel een gesprek met een arbeidsdeskundige. Het medische deel wordt door de verzekeringsarts uitgevoerd en heeft als doel uit te zoeken wat de mogelijkheden en beperkingen van de revalidant zijn. (UWV, 2006) Deze taak kan het UWV ook toebedelen aan bijvoorbeeld de afdeling arbeidsrevalidatie van Groot Klimmendaal. (Hilhorst, 2007). Dit gebeurt tijdens een gesprek en een lichamelijk onderzoek. Eventueel kan de verzekeringsarts ook informatie bij de bedrijfsarts of de huisarts van de revalidant opvragen. Beoordeelt de verzekeringsarts dat de revalidant nog (gedeeltelijk) kan werken, dan wordt de revalidant uitgenodigd bij de arbeidsdeskundige. Die gaat samen met de revalidant kijken welk werk en in welke mate de revalidant dat kan uitvoeren. Beoordeelt de verzekeringsarts
dat de revalidant niet (volledig) kan werken, komt die in aanmerking voor een WIA uitkering. (UWV, 2006) Na beoordeling voor de WIA zijn er voor de revalidant twee mogelijkheden. Als de revalidant niet meer dan 65 procent van het loon, voor de ziekte, kan verdienen, krijgt hij een WGA (werkhervatting gedeeltelijk arbeidsongeschikten) uitkering. Kan de revalidant niet meer dan 20% van het vroegere loon verdienen, dan krijgt hij een IVA (inkomensvoorziening volledig arbeidsongeschikten) uitkering. De uitkering bedraagt 75% van het laatst verdiende loon. Het verschil tussen het vroegere loon en het loon dat de revalidant nog kan verdienen wordt vastgesteld. Dat is het verlies. Dit wordt omgerekend in procenten, het arbeidsongeschiktheidspercentage. Vanaf een percentage van 35% komt de revalidant in aanmerking voor een WIA uitkering. Hoelang de revalidant de uitkering kan houden is afhankelijk van het herstel. (UWV, 2006) Zodra de revalidant zodanig is hersteld dat hij (gedeeltelijk) weer aan het werk kan, worden in overleg met de arbeidsdeskundigen de mogelijkheden tot reïntegratie besproken. Dit komt in een reïntegratievisie. Als de revalidant nog in loondienst is, kan hij vaak terug naar zijn oude baan. Is dit niet meer mogelijk, dan wordt met behulp van een reïntegratiebedrijf een nieuwe, passende baan gevonden. De revalidant kan ook zelf zijn reïntegratie regelen met zijn werkgever. De revalidant krijgt dan van UWV een PRB (persoonsgebonden reïntegratiebudget) om onkosten te vergoeden Daarnaast kan hij ook aanspraak maken op de wet REA. Door middel van de reïntegratietelefoon hoeft de revalidant niet te wachten op herkeuring voordat hij weer aan de slag kan. De reïntegratietelefoon zet het reïntegratietraject dan vervroegd in. (UWV, 2006) Er zijn verschillende manieren waarop het UWV ondersteuning biedt bij het reïntegreren in een (nieuwe) setting. Zo is er de jobcoach, die de revalidant helpt met een trainings- of inwerkprogramma en individuele begeleiding op de werkplek. Daarnaast kan er een proeftijd in acht worden genomen, waarbij de revalidant, met behoud van zijn uitkering, maximaal drie maanden onbetaald mag werken bij de werkgever. Zo kan de revalidant laten zien wat hij kan en kan de werkgever vertrouwen krijgen in de vaste aanstelling. Daarnaast kan de revalidant een aanvullende uitkering ontvangen als het salaris ontoereikend is. Als laatste ondersteuning biedt UWV de mogelijkheid om, onder bepaalde omstandigheden, een eigen bedrijf te starten, met in de eerste maanden behoud van uw uitkering. (UWV, 2006) Voor een werkgever kunnen er verschillende voordelen aan zitten om een (gedeeltelijk) arbeidsongeschikte revalidant in dienst te nemen. Zo zijn deze werknemers vaak erg gemotiveerd om weer aan de slag te kunnen. Daarnaast zijn er ook een aantal financiële voordelen. De werkgever krijgt voor deze revalidant korting op de WIA en WW premies, noodzakelijke voorzieningen op de werkplek worden vergoed, er is een no-risc polis beschikbaar (compensatie bij ziekte van de revalidant), de werkgever kan om een proefplaatsing vragen en de werkgever hoeft minder loon te betalen als de revalidant minder presteert. (UWV, 2006) In de praktijk blijkt echter nog vaak dat werkgevers en de gezonde werknemers denken dat arbeidsgehandicapten een risico vormen, dat er extra kosten aan zijn verbonden en dat ze allerlei ingewikkelde dingen moeten doen als ze deze mensen in dienst nemen. Het zijn vaak de financieel adviseurs achter de werkgever, zoals een accountant, die geen inzicht hebben in de financiële voordelen die het de werkgever biedt. Er kan namelijk ook nog een beroep gedaan worden op de wet REA, die alle onkosten vergoed. Aan de andere kant moet de werkgever ook niet alleen uit financieel oogpunt een arbeidsgehandicapte in dienst nemen. Dan ontbreekt de motivatie om de noodzakelijke aanpassingen te realiseren.
Vanwege de slechte economie is het voor reïntegrerende revalidanten nog moeilijker weer aan de slag te kunnen binnen de arbeidsmarkt. Ze hebben concurrentie gekregen van de duizenden ontslagen gezonde werknemers, die van de werkgever vaak de voorkeur krijgen. (Marseille, 2003) 2.8
Samenvatting hoofdstuk 2
In dit hoofdstuk werd gesteld dat door de veranderde sociale wetgeving revalidatiecentra en dus ook ergotherapeuten, meer te maken krijgen met reïntegratievragen van revalidanten. Met name door de Wet verbetering Poortwachter en de invoering van de WIA, is het voor revalidanten moeilijker om thuis te blijven en een uitkering te krijgen en/of te behouden. Revalidanten moeten snel weer aan het werk, het liefst al binnen zes weken na ziekmelding. Dit legt een druk op de revalidant om snel het revalidatietraject te doorlopen. Veelal zal het revalidatietraject dan synchroon lopen aan het reïntegratietraject. De revalidant zal dus tijdens zijn revalidatie al veel werkgerelateerde vragen hebben. Bij orthopedische en pijnklachten is het belangrijk niet te overbelasten. De ergotherapeut zal tijdens zijn behandelingen aandacht moeten besteden aan de activiteiten die de revalidant op zijn werk moet (gaan) uitvoeren. Zo kan de ergotherapeut inschatten of de revalidant in staat is zijn (oude) werk weer op te pakken en kan de revalidant oefenen om zijn taken op de beste manier uit te voeren en kan hij daar ook vragen over stellen aan een deskundige. Arbeid zijn de niet op creatie of productie gerichte activiteiten die gericht zijn op het onderhouden en verzorgen van de wereld en van onszelf. Arbeidsparticipatie is het bijdragen aan de maatschappij door betaalde arbeid en niet zozeer deelname aan de maatschappij. Binnen Groot Klimmendaal is er een afdeling arbeidsrevalidatie. Deze afdeling inventariseert samen met de revalidant wat de mogelijkheden en beperkingen zijn op het gebied van arbeid en zetten passende vervolg stappen in gang. Dit voornamelijk observerend van aard. Er wordt doorverwezen naar de arbeidsrevalidatie als de revalidatiedoelen van het multidisciplinaire team (bijna) behaald zijn. De wetten waar de afdeling arbeidsrevalidatie voornamelijk mee bezig en gespecialiseerd in is zijn de Wet Verbetering Poortwachter, de WIA en de WAO. Bij de afdeling arbeidsrevalidatie wordt de volgende werkwijze gehanteerd: ? Na de verwijzing voor arbeidsrevalidatie vindt altijd een intake gesprek plaats. ? Vervolgens begint er een observatieperiode van ongeveer zes weken. Hierbij is het doel zoveel mogelijk duidelijkheid te krijgen over de revalidant op de verschillende gebieden van arbeid. ? Na de observatieperiode kan er eventueel een trainingsperiode volgen om specifieke arbeidsvaardigheden weer aan te leren. ? Ook kan er eventueel een advies gegeven worden over benodigde hulpmiddelen en/ of voorzieningen. Er worden in de revalidatie een aantal modellen gebruikt om arbeid te beschrijven bij een revalidant. Bijvoorbeeld het PEO-model, hierbij kan arbeid worden omschreven als een resultante van het systeem met de elementen persoon, taak en omgeving. Voor de paramedicus die zich bezighoudt met arbeidsrelevante aandoeningen zijn een aantal toevoegingen in zijn onderzoek, diagnostiek en behandeling noodzakelijk. De paramedicus heeft niet langer uitsluitend met de revalidant te maken, maar ook met belangen van de werkgever, werkomstandigheden, ondersteuning door familie, professionals uit andere disciplines. Dit vraagt om een aanpak waarbij ook een analyse van de verminderde belastbaarheid in relatie tot de concrete werkeisen of werkperspectieven gedaan wordt. Naast belastende factoren van het werk speelt de individuele belasting van revalidant een rol. Een juiste werktechniek en het juiste werkgedrag vergroten de belastbaarheid van de revalidant.
Volgens Heerkens wordt ‘(arbeids)reïntegratie vooral opgevat als begeleiden bij terugkeer naar arbeid van de revalidant. Bij arbeidsreïntegratie is het primaire doel het mogelijk maken of vergroten van de arbeidsparticipatie’. Snel ingrijpen bij een revalidant voorkomt lang ziekteverzuim. Dit is wetenschappelijk aangetoond door het Kenniscentrum voor Revalidatie en Handicap. Het bijdragen aan het opheffen of verminderen van participatieproblemen op dit gebied behoort bij uitstek tot het kennisdomein van de ergotherapeut. De ergotherapeut richt zich hier op het behoud en bevordering van de arbeidsgeschiktheid. Binnen de arbeidsrevalidatie hebben ergotherapeuten verschillende taken, enkele zijn het analyseren van de werkplek, het begeleiden en trainen van revalidanten bij de uitvoering van activiteiten, het inschatten arbeidsmogelijkheden van een revalidant en het geven van reïntegratieadviezen. Uit onderzoek blijkt tevens dat het toepassen van ergonomische interventies door een ergotherapeut naar een revalidant toe zeer effectief blijken te zijn. De ergotherapeut evalueert met de werknemer, de werkplek, met de werkgever en geeft interventies ter verbetering. In een diagnostisch onderzoek brengt de ergotherapeut de genoemde dimensies en interne en externe factoren in kaart. De ergotherapeut formuleert een beroepsspecifieke diagnose. Met behulp van een werkplekonderzoek kunnen risicofactoren en het persisteren van de klachten van handelingsproblemen, maar ook mogelijkheden in kaart worden gebracht. Ook de wensen en eisen van de revalidant en zijn of haar (arbeids)omgeving komen aan de orde. Door oefening van de functies en oefening respectievelijk training van de vaardigheden van al of niet gesimuleerde werkzaamheden kunnen resultaten worden bereikt om de revalidant zijn eigen beroep (volledig) te laten hervatten. Zo niet, dan moet de werksituatie aangepast worden aan de revalidant. Als dit op het eigen bedrijf niet mogelijk is kan er naar plaatsing elders gestreefd worden. Doelstellingen binnen de behandeling van arbeidsrelevante handelingsproblemen zijn: 1. De revalidant in staat stellen bewuste keuzes te maken ten aanzien van belastende factoren in het werk die van invloed zijn op zijn of haar handelen en het ontstaan of voortbestaan van fysieke klachten. 2. De revalidant in staat stellen keuzes te maken op grond van inzicht in de invloed van psychische factoren op het handelen. 3. De revalidant ondersteunen bij het realiseren van werkplek- of taakaanpassingen die noodzakelijk zijn om zijn of haar werk te blijven doen of te hervatten. 4. Als behandelend ergotherapeut op adequate wijze samenwerken met de arboprofessionals met wie de revalidant ook contact heeft. Tevens kan de ergotherapeut een overleg hebben met de bedrijfsarts. Hierbij kan de ergotherapeut bijvoorbeeld informeren naar belastende factoren op het werk en naar mogelijkheden voor zowel taak- als omgevingsaanpassingen. Ook kunnen afspraken over een werkbezoek gemaakt worden. Een goed ingerichte werkplek is een randvoorwaarde voor een gezonde werkwijze. Ergotherapeuten kunnen tijdens arbeidsreïntegratie werkzaam zijn in verschillende rollen, te weten als adviseur, als regelaar, als netwerker en als casemanager. Daarnaast kan de ergotherapeut fungeren als jobcoach. Dit proces bestaat uit een intake, de coaching naar werk en de coaching tijdens het werk. Een ergotherapeut die overweegt jobcoach te worden moet over extra vaardigheden beschikken Voor de paramedicus, waaronder de ergotherapeut valt, die zich bezighoudt met arbeidsrelevante aandoeningen zijn een aantal toevoegingen in zijn onderzoek, diagnostiek en behandeling noodzakelijk. De paramedicus heeft niet langer uitsluitend met de revalidant te maken, maar ook met belangen van de werkgever, werkomstandigheden, ondersteuning door familie, professionals uit andere disciplines. Dit vraagt om een aanpak waarbij ook een analyse van de verminderde belastbaarheid in relatie tot de concrete werkeisen of
werkperspectieven gedaan wordt. Naast belastende factoren van het werk speelt de individuele belasting van revalidant een rol. Een juiste werktechniek en het juiste werkgedrag vergroten de belastbaarheid van de revalidant. Wat betreft de wet en regelgeving kwam het volgende uit ons literatuuronderzoek naar voren. In de Wet Poortwachter staat vast gesteld dat, als een werknemer ziek of arbeidsongeschikt wordt en dit langer dan zes weken aanhoudt, moet er een reïntegratietraject opgezet worden. In de eerste twee jaar van de arbeidsongeschiktheid moeten werkgever en werknemer volgens een vooraf bepaald tijdschema werken aan de reïntegratie van de werknemer. Is de werknemer na twee jaar nog (gedeeltelijk) arbeidsongeschikt, dan neemt het UWV het traject over. Het ondernomen reïntegratietraject wordt geëvalueerd, de werknemer wordt gekeurd en krijgt vervolgens een passende uitkering. Wordt de werknemer bij de (her) beoordeling (gedeeltelijk) arbeidsgeschikt gekeurd, dan volgt een reïntegratietraject vanuit het UWV. Bij dit reïntegratietraject zijn verschillende hulpposten voor de werknemer, zoals een jobcoach, beschikbaar. Reïntegratieprogramma’s in andere instellingen: Er bestaat binnen Nederland een werkgroep genaamd ‘Vroege Interventie’ die bestaat uit verschillende disciplines, die dertien revalidatiecentra vertegenwoordigen. Deze werkgroep behandelt gezamenlijk vraagstukken en ontwikkelt beleidsplannen over hoe om te gaan met arbeidsvragen van revalidanten in relatie tot de nieuwe wetgeving. Zo creëren zij kwaliteit en innoveren zij dit binnen hun behandelingen. Groot Klimmendaal is niet aangesloten bij deze werkgroep. Vroege interventie is ontwikkeld om op een snelle, efficiënte manier (Quickscan genaamd) te beoordelen of een werknemer bij (dreigende) uitval een reïntegratie traject dient te volgen of een zorgtraject krijgt. De Quickscan geeft binnen één dag duidelijkheid over de beperkingen en belastbaarheid van de revalidant. Bij Heliomare wordt er gewerkt volgens Graded activity en Graded exposure principes. Hierbij zijn verbeteren van conditie en lichamelijke belastbaarheid, hanteren van grenzen en omgaan met bewegingsangst belangrijke aandachtsgebieden. Tijdens een training leert de deelnemer ondanks de klachten te trainen op een goede en verantwoorde manier. Ergonomische adviezen en tiltechnieken maken een belangrijk onderdeel uit van het programma. Bij het Jan van Breemen instituut bekijken ze de revalidanten als bio-psychosociale eenheid. Hierbij komt de revalidant in een arbeidsrevalidatieteam terecht. De doelstelling van dit team is behoud van werk dan wel (her)intreding in het arbeidsproces. Ook bij het RCA hebben ze een arbeidsrevalidatieteam.
Hoofdstuk 3
Methodieken
Hieronder volgt een paragraaf waar wordt ingegaan op verschillende modellen die gebruikt kunnen worden voor onze vraagstelling. Daarna worden er modellen besproken die in relatie met arbeid functioneel zouden kunnen zijn voor gebruik bij de (arbeids) revalidatie van revalidanten. In deze paragraaf worden er ook (meet) instrumenten besproken. Daarin is een tweedeling te vinden: A, meetinstrumenten die bij de ergotherapiebehandeling gebruikt kunnen worden en B, meetinstrumenten die specifiek bij het behandelen van arbeidsvragen gebruikt kunnen worden. Daarna volgt er een paragraaf over richtlijnen en een paragraaf over protocollen. Als laatste is er uitleg over de verschillende benaderingswijzen die er gebruikt kunnen worden binnen Groot Klimmendaal. 3.1
Modellen, algemeen bij ergotherapie
Hieronder zal beschreven worden welke modellen er in het algemeen, dus niet specifiek bij arbeidsreïntegratie, gebruikt zouden kunnen worden. Het eerste model dat hier beschreven wordt is het International Classification of Functioning, Disability and Health. Nader te noemen: het ICF. Het ICF model houdt zich bezig met de gevolgen van ziekte, ongeval, congenitale aandoening en ouderdom voor de revalidant. Het uitgangspunt is de aanwezigheid van een somatische aandoening, waarbij ook maatschappelijke en psychologische gebieden worden onderscheiden. (Beeker, 2005) International Classification of Functioning, Disability and Health Het ICF kan vanuit verschillende perspectieven bekeken worden: vanuit het organisme (functies en anatomische eigenschappen) en uit het perspectief van de revalidant en de maatschappij. Op het niveau van activiteiten en participatie van de revalidant wordt onderscheid gemaakt tussen het vermogen en de uitvoering. De gezondheid en de gezondheidstoestand worden gebruikt om zowel de (dreigende) ziekte of aandoening als het functioneren van de desbetreffende persoon te beschrijven. Het functioneren van de revalidant kan worden beïnvloed door de ziekte of aandoening, maar ook door externe factoren (de omgeving of werk) en door persoonlijke factoren (stress). Werk kan het functioneren op alle drie de niveaus beïnvloeden: functies en anatomische eigenschappen, activiteiten en participatie. Op basis van veranderingen (stoornissen) op cellulair en weefselniveau, kunnen mensen uiteindelijk daadwerkelijk ziek worden. (Heerkens, Kuiper, & Balm, 2005) De relatie met arbeid en dit model wordt gelegd bij: Modellen in relatie met arbeid, verderop in deze paragraaf. Attitude Sociale invloed Effectiviteit model Daarnaast kan het ASE-model gebruikt worden. Het ASE-model is ontwikkeld als een model voor het verklaren van beredeneerd gedrag en gedragsbehoud. Dit model zal voornamelijk bij toepassing zijn bij chronische pijn revalidanten. Volgens het ASE-model zijn er stadia die mensen doorlopen voordat er sprake is van zichtbaar gedrag. Deze stadia zijn te verdelen in drie componenten; A: attitude, houding van de revalidant tegenover het gedrag. De S: sociale invloed, de invloed die belangrijke andere personen op die revalidant uitoefenen (sociale omgeving). En de E staat voor: effectiviteit, het vertrouwen van de revalidant in het eigen kunnen met betrekking tot het gedrag. Het ASE-model is veel toegepast om (individuele) gedragsverandering op het terrein van leefstijl te bestuderen. (Heerkens, 2005) Zesstappenmodel Gedragsverandering Een ander model dat gebruikt kan worden door ergotherapeuten is het Zesstappenmodel Gedragsverandering. Dit werkt als volgt: in elke fase van de behandeling van bijvoorbeeld
chronische pijn revalidanten kan de ergotherapeut anticiperen op mogelijke stagnatie in het revalidatieproces bij het Zesstappenmodel Gedragsverandering. De veronderstelling is dat iemand pas komt tot gedragsverandering indien deze persoon ervoor open staat, het gedrag begrijpt, bereid is het gedrag uit te voeren en in staat is het gedrag te vertonen. Het één na laatste aspect heeft betrekking op de concrete uitvoering van het gedrag en het laatste aspect heeft betrekking op gedragsbehoud en gewoontevorming. Dit wordt dan de volgende schematische weergave: Stap 1: openstaan, bewustwording huidige handelwijze. Stap 2: begrijpen, kennisgeving nieuwe handelswijze. Stap 3: willen, akkoord gaan met nieuwe werkwijze, gemotiveerd zijn. Stap 4: kunnen, het kunnen uitvoeren, met de mogelijkheden en beperkingen die je hebt. Stap 5: doen, er kunnen bijvoorbeeld problemen ontstaan door praktische en technische problemen of je krijgt te weinig steun van je collega’s of leidinggevende. Stap 6: volhouden, gedragsverandering kost tijd en moeite. Er zijn diverse faseringen van gedragsveranderingsprocessen beschreven. De modellen hebben met elkaar een fasering van Lewin (1947) gemeen. ? Fase 1: unfeezing. Revalidanten dienen zich bewust te worden en los te komen van ongewenste gewoonten. ? Fase 2: moving. Revalidanten moeten zich vereiste kennis, attitudes en vaardigheden eigen maken. ? Fase 3: freezing. Het gewenste gedrag moet niet eenmalig worden uitgevoerd, maar dient een vast onderdeel te worden en te blijven van het dagelijks doen en laten. (Heerkens, 2005) Het Person Environment Occupation model Het Person Environment Occupation model is ook een model dat in deze gebuikt zou kunnen worden. Het PEO model is een dynamisch model dat de wisselwerking tussen de omgeving en het handelen op een duidelijke wijze beschrijft en op een eenvoudige wijze weergeeft. De Persoon, Omgeving en het Handelen zijn als drie overlappende cirkels weergegeven. Daar waar de drie cirkels elkaar overlappen vindt occupational performance plaats. Dit wordt ook wel de “fit”genoemd. Het is de uitkomst van de dynamische transactie tussen de drie elementen persoon (‘person’), omgeving (‘environment’) en het handelen (‘occupation’). Het begrip ‘transactie’ geeft aan dat er een wederzijdse beïnvloeding is tussen de persoon, omgeving en het handelen met een voortdurende verandering van alle elementen tot gevolg. De cirkels kunnen in verschillende mate overlappen als gevolg van variaties in de ‘fit’ tussen persoon-omgeving-handelen. Iedereen staat dagelijks voor situaties en uitdagingen om de ‘fit’ tussen de drie elementen te realiseren. (Kinébanian & Le Granse, 2006) Canadian Occupation Performance Measure Binnen Groot Klimmendaal wordt gebruik gemaakt door de ergotherapeuten, van het Canadian Occupation Performance Measure (COPM) Dit instrument is afgeleid van het Canadian Model Occupation Performance (CMOP). Dit model wordt hier kort toegelicht, de uitleg over het COPM is te vinden onder de subparagraaf meetinstrumenten. Het CMOP illustreert een driedimensionaal ergotherapeutisch perspectief van de interactie tussen persoon, handelen en omgeving. Veranderingen die in één van de concepten optreden, zullen altijd de andere concepten beïnvloeden. Het idee van cliëntgericht werken wordt benadrukt door de revalidant in het midden van deze structuur te plaatsen. Hoewel spiritualiteit geplaatst is in het centrum van de persoon, relateert het zowel aan de persoon, het handelen en de omgeving. (Kinébanian & Le Granse, 2006) Een schematisch overzicht van de componenten ziet er als volgt uit: ? Individu o Spiritualiteit o Fysiek
o Socio-cultureel o Mentaal ? Handelingsgebieden o Zelfredzaamheid o Productiviteit o Ontspanning ? Omgeving o Sociaal o Cultureel o Fysiek Om goed zicht op het handelen van mensen te krijgen, is het belangrijk om rekening te houden met de individuele rollen van mensen, de omgeving, dus de context waarin het handelen plaatsvindt en de ervaringen van mensen. Tevens dient als uitgangspunt voor handelen, het ontwikkelingsstadium waarin de mens op dat moment verkeert. Het CMOP beschrijft het belang van de samenhang van mentale, fysieke, spirituele en sociale aspecten in relatie met de omgeving. Het benadrukt het verband tussen betekenisvolle activiteiten en de gezondheid. Het model besteedt meer aandacht aan hoe handelingsproblemen opgelost kunnen worden dan aan de oorzaak ervan. (Kinébanian & Thomas, 1999) Model of Human Occupation Het Model of Human Occupation, MOHO, is een breed toepasbaar ergotherapeutisch praktijkmodel. Het model is toepasbaar voor elk individu dat een handelingsprobleem ervaart en is niet gericht op bepaalde diagnose groepen. Het MOHO beschrijft hoe de revalidant dagelijkse activiteiten kiest, organiseert en uitvoert. Daarbij richt het model zich zowel op de kenmerken van de revalidant als op omgevingsfactoren die de keuzes en het gedrag beïnvloeden. Het MOHO richt zich op 3 aspecten van het menselijk handelen: 1. De motivatie en de keuzes van mensen om dingen te doen die hun leven zin geven; 2. De patronen in het dagelijks handelen; 3. De variatie die mensen tonen in de uitvoering van handelingen. (Kinébanian & Le Granse, 2006) De structuur van het model ziet er als volgt uit: Het Wil-subsysteem. Het accent op dit subsysteem ligt op de wijze waarop mensen keuzes maken in activiteiten en taken. Het betreft een samenhangend stelsel van patronen en regels, van karakter en van zelfbeeld, dat de mens in staat stelt te anticiperen op, te kiezen voor, te experimenteren met activiteiten en de hiervoor verklaringen te geven. Het Gewenning-subsysteem. Het gaat hierbij om een samenhangend stelsel van gewoonten en patronen die de mens zich eigen heeft gemaakt gedurende zijn leven wat betreft het uitvoeren van rollen, taken en activiteiten. Door gewoontes is de mens in staat zijn fysieke en sociaal-culturele omstandigheden te beoordelen, zodat de mens die omstandigheden zo kan hanteren dat doelmatige routines en handelingspatronen ontstaan. Het Geest-Brein-Lichaam-Uitvoering-subsysteem. Dit subsysteem staat voor de mogelijkheden en vaardigheden om taken doelgericht uit te kunnen voeren. Dit subsysteem is gebaseerd op onderlinge verbanden tussen mentale processen en structuren (de geest), processen en structuren van hersenfuncties (het brein) en neuromusculaire processen en structuren (het lichaam) bij het uitvoeren van activiteiten. Dit subsysteem is de motor van het handelen van de mens. (Kinébanian & Thomas, 1999)
Omgeving Er bestaat een sterke wisselwerking tussen mensen en hun omgeving. Deze wisselwerking resulteert in handelen. De omgeving beïnvloedt wat mensen doen en hoe ze dat doen. Het menselijk handelen kan volgens Kielhofner alleen begrepen worden, als de omgeving waarin het handelen plaatsvindt begrepen wordt. Het MOHO maakt een onderscheid in de omgeving, namelijk in een fysieke en sociale omgeving. Cultuur wordt beschouwd als een algemeen kenmerk van de omgeving. (Kinébanian & Le Granse, 2006) 3.2
Modellen in relatie tot arbeidsreïntegratie
In het volgende stuk zal beschreven worden welke modellen er in relatie met arbeidsreïntegratie, door ergotherapeuten gebruikt zouden kunnen worden. Als eerste wordt hier het ICF beschreven. Dit model kan ook bij arbeidsreïntegratie ingezet worden, vandaar dat het hier ook beschreven staat. Participatie in arbeid en het uitvoeren van aan arbeid gerelateerde activiteiten kunnen in ICFtermen worden beschreven door gebruik te maken van de gecombineerde classificatie activiteiten en participatie. Op het functioneren zijn de omgeving (externe factoren) en persoonlijke factoren van invloed. Het uitgangspunt is dat er een balans nodig is tussen de (fysieke en mentale) belasting veroorzaakt door externe factoren (werkgerelateerde en niet aan werk gerelateerde factoren) en de (fysieke en mentale) belastbaarheid van het individu, om te voorkomen dat er problemen in het functioneren ontstaan en dat ziekten zich ontwikkelen. Het feit dat iemand werkt, klachten heeft of verzuimt, is het resultaat van een groot aantal elkaar wederzijds beïnvloedende factoren. De belastbaarheid van de revalidant wordt beïnvloed door een groot aantal persoonlijke factoren, bijvoorbeeld: Algemene persoonsgegevens: bijvoorbeeld leeftijd, opleiding, geslacht etc. Algemene persoonlijke eigenschappen: bijvoorbeeld temperament, copingstijl etc. Werkgerelateerde persoonlijke factoren: bijvoorbeeld werkmotivatie, werkervaring etc. Externe factoren, factoren uit de omgeving van het individu, zijn bijvoorbeeld gerelateerd aan het betrokken bedrijf (mesoniveau) of gerelateerd aan de specifieke baan van het individu (microniveau). Op mesoniveau spelen bijvoorbeeld de volgende factoren: typische bedrijfskenmerken, kwaliteit van arbeid. Dit kan vervolgens weer opgedeeld worden in arbeidsomstandigheden (fysische aspecten, fysieke/ ergonomische aspecten, gevaar, hygiëne en beschikbaarheid van beschermingshulpmiddelen), arbeidsvoorwaarden, arbeidsverhoudingen en arbeidsinhoud (fysieke taakeisen, mentale taakeisen (Kinébanian & le Granse, 2006) In het voorgaande zijn de algemene principes van het ICF al toegelicht. Om de relatie te leggen tussen arbeidsgerelateerde terminologie en de ICF-terminologie kan gebruik worden gemaakt van het schema één. Met dit schema kan het functioneren van een revalidant in kaart worden gebracht, inclusief alle factoren die op dat functioneren van invloed zijn. Zowel de aangrijpingspunten van zorg bij preventie als reïntegratie kunnen met een dergelijk schema in kaart worden gebracht. Schema 3 geeft een overzicht van de arbeids- en niet arbeidsgerelateerde belasting en het verwerkings-/ adaptatievermogen van de revalidant. Zowel de aangrijpingspunten van zorg bij preventie als reïntegratie kunnen met dit schema in kaart worden gebracht. Afhankelijk van het doel kunnen de verschillende blokjes verder worden uitgewerkt. Zo kan een blokje als ’arbeidsomstandigheden’ verder worden uitgebreid in fysische aspecten (trillingen, lawaai, klimaat (hitte & kou), straling), biologische en chemische agentiën, fysieke aspecten (ergonomie werkplek, meubilair, toetsenbord/muis/scherm), gevaar, hygiëne en beschikbaarheid van beschermingsmiddelen. Zeker voor die situaties waarin multidisciplinaire samenwerking plaatsvindt, kan het ICF-schema een hulpmiddel zijn
bij het bespreken van de revalidant en het in kaart brengen van de eigen bijdrage aan het functioneren van de revalidant. In het kader van arbeid en gezondheid kan dit betekenen het beschrijven van de bijdrage van de verschillende professionals aan het voorkomen van verzuim en het er voor zorgen dat een revalidant weer terugkeert in het arbeidsproces. Omdat de ICF daadwerkelijk een multidisciplinaire terminologie aan het worden is (en zeker niet alleen gebruikt door paramedici) en de ontwikkelingen in de zorg steeds meer gaan in de richting van transmurale zorg en ketenzorg kan de ICF een prima hulpmiddel zijn in de steeds intensievere en ook steeds meer gestructureerde communicatie tussen zorgverleners. Het ICF-schema kan, zoals hierboven al beschreven was, uitgewerkt worden voor arbeidsgerelateerde factoren. Bij macrodeterminanten kan gedacht worden aan wet- en regelgeving, technologische en economische ontwikkelingen en de arbeidsmarkt. Mesodeterminanten zijn gekoppeld aan het bedrijf en microdeterminanten aan de specifieke baan. Het schema is niet volledig, maar geeft wel een indruk van de factoren die van invloed kunnen zijn op (dreigend) verzuim en op reïntegratie. (Heerkens, Kuiper, Engels, & Oostendorp, 2003)
(Heerkens, Kuiper, Engels, & Oostendorp, 2003) Model van Dijk
Naast het ICF kan het model van Dijk ook van toepassing zijn bij arbeid. In het model van Dijk wordt de werksituatie gekarakteriseerd door belastende factoren in het werk en regelmogelijkheden. De belastende factoren kunnen worden onderverdeeld in de vier A’s: arbeidsinhoud, arbeidsomstandigheden, arbeidsvoorwaarden en arbeidsverhoudingen. Met regelmogelijkheden wordt bedoeld de mogelijkheden voor de taakuitvoerder om zelf veranderingen aan te brengen in de belastende factoren. Onder het verwerkingsvermogen wordt verstaan het geheel van lichamelijk en geestelijke mogelijkheden van de taakuitvoerder op een bepaald moment. Het gaat daarbij niet alleen om wat iemand kan, maar ook wat iemand wil. (Heerkens, et al., 2005) Als laatste wordt hier het Demand-Control model beschreven. Het Demand-Control model is een veel gebruikt model in het onderzoek naar psychosociale arbeidsgebonden risico’s. In het Demand-Control model worden de psychologische taakeisen en de sturingsmogelijkheden als belangrijke determinanten van de gezondheid en het welbevinden van de werknemer gesteld. Zo kunnen lage taakeisen en weinig sturingsmogelijkheden leiden tot passiviteit, maar kunnen ook hoge taakeisen en gebrek aan sturingsmogelijkheden leiden tot spanning. (Heerkens, et al., 2005) 3.3
Instrumenten, algemeen bij ergotherapie
Er zijn twee manieren om gegevens te verzamelen, door middel van: ? Ongestructureerde assessments (het proces verloopt spontaner, creatiever en informeler); ? Gestructureerde benadering (bruikbare informatie verkrijgen, wat klaar is om te gebruiken en te interpreteren). De ergotherapeut heeft beide manieren nodig om zich te kunnen richten op het dagelijks handelen, door middel van voortdurende analyse van revalidanten tijdens het handelen. Door het gebruik van instrumenten maakt de ergotherapeut inzichtelijk waar de interventies op gebaseerd zijn. Bij het consequente gebruik van assessments stelt de ergotherapeut zich in staat om het ergotherapeutisch handelen te verhelderen. Er bestaat veel literatuur om ergotherapeutische instrumenten te ondersteunen. Dit kan helpen met het onderbouwen van klinische observaties. (Heerkens, et al., 2005) Een veel gebruikt meetinstrument binnen de revalidatiegeneeskunde voor het meten van beperkingen bij revalidanten met chronische lagerugpijn is de Nederlandse versie van de Roland Morris Disability Questionnaire (RMDQ-Dv). De RMDQ vraagt de revalidant ja of nee te antwoorden op vragen die gericht zijn op beperkingen in 24 activiteiten van het dagelijkse leven. De Nederlandse versie van de RMDQ is betrouwbaar, valide en gevoelig voor het meten van verandering. De RMDQ-Dv is een waardevol instrument voor het vaststellen en evalueren van verandering in zelfgerapporteerde beperkingen in activiteiten van het dagelijkse leven. Bij verbetering van zes punten op de RMDQ (totale scoren kan variëren van nul tot en met 24) is pas sprake van een daadwerkelijk behandeleffect. (Kuijer, 2006) Het Canadian Occupational Performance Measure (COPM) is ontworpen om verandering in het eigen handelingsconcept dat revalidanten hebben te meten. Het is geschikt voor revalidanten met een grote verscheidenheid van beperkingen en voor alle leeftijdsgroepen. COPM is bedoeld om effect te meten en moet daarom zowel aan het begin van de behandeling, tussendoor en aan het eind worden afgenomen. De doelstellingen van het COPM zijn: ? Identificeren van problemen in het handelen; ? Evalueren van het handelen en de tevredenheid van de revalidant daarover in relatie tot die probleemgebieden; ? Meten van veranderingen in het zelfbeeld van de revalidant over zijn handelen gedurende het verloop van het ergotherapieproces. Het CMOP is een eenvoudig in te vullen meetinstrument. Door de scores op te tellen, kan eenvoudig een baseline voor interventie worden vastgesteld. (Kinébanian & Thomas, 1999)
3.4
Meetinstrumenten in relatie tot arbeidsreïntegratie
In het volgende zullen er (meet)instrumenten beschreven worden die ergotherapeuten kunnen inzetten bij arbeidsvragen. A. Occupational Performance History Interview Het Occupational Performance History Interview, OPHI-II is gebaseerd op het MOHO. Elementen uit dit model die relevant zijn voor de OPHI-II zijn het wil-subsysteem, het gewennings-subsysteem, het uitvoerings-subsysteem en de omgeving. Bij het ontwikkelen van de OPHI-II is ernaar gestreefd de invloed van de culturele achtergrond op het interview en de scoreschalen zoveel mogelijk te beperken. De OPHI-II verlangt dat de revalidant in staat is te beoordelen wat functioneel en adaptief is in de eigen cultuur en in een voor hem relevante context. Belangrijk is dat de ergotherapeut vermijdt dat zijn eigen culturele achtergrond de OPHI-II beïnvloed. De ergotherapeut verzamelt met de OPHI-II twee soorten informatie: A, informatie over feiten en omstandigheden en B, verhalende gegevens. Informatie over feiten en omstandigheden verwijst naar de omstandigheden of gebeurtenissen in het leven van de revalidant. Deze informatie heeft betrekking op de opeenvolging van gebeurtenissen in zijn leven, belangrijke gebeurtenissen (keerpunten, crises), hoe hij in het verleden en op dit moment zijn tijd doorbrengt, etc. De verhalende gegevens verschaffen inzicht in de betekenis die de revalidant aan zijn leven geeft en in het leven dat hij wil leiden. De OPHI-II is een ergotherapeutisch evaluatie instrument dat is ontwikkeld om zowel kwantitatieve als kwalitatieve gegevens te verzamelen. De OPHI-II bestaat uit 3 delen: 1. Een semi-gestructureerd interview over het handelingsverleden van de revalidant, gericht op 5 thema’s: rollen, dagelijkse routine, handelingssituaties, activiteiten/rolgebonden keuzen en beslissende gebeurtenissen in het leven. 2. Drie scoren schalen: a. Handelingsidentiteit, dit heeft betrekking op je bewust zijn van jezelf als handelend wezen. b. Handelingscompetentie, dit verwijst naar het kunnen vergelijken van een identiteit die voldoening geeft aan de persoon zelf en zijn omgeving. c. Handelingssituatie, dit verwijst naar de dagelijkse omgeving(en) waarin je leeft, de meest productieve rol vervult en je vrije tijd in doorbrengt. Door middel van deze drie score schalen wordt de informatie uit het interview omgezet in scores en dat levert weer kwantitatieve gegevens op. 3. Een verhaal over de levensgeschiedenis, waarin de (kwalitatieve) informatie uit het interview visueel wordt weergegeven. Het interview bestaat uit het voeren van een (serie) gesprek(ken) met de revalidant over zijn handelingsverleden, dit kan bijvoorbeeld het arbeidsverleden betreffen, maar ook alles waarbij er gehandeld moet worden. Voor het afnemen van het interview moet de ergotherapeut relevante achtergrondinformatie verzamelen die voor het interview van belang zijn. Gedacht kan worden aan medische achtergrond informatie, officiële rapportages en status of dossier; maar ook aan het voorbereiden van de formulering van de vragen en de volgorde van de thema’s. Er zijn drie scores schalen die corresponderen met de inhoud van het interview. De onderwerpen identiteit en competentie kunnen niet gescheiden worden in het interview en deze schalen kunnen gewoonlijk samen voltooid worden. De handelingssituatieschaal, die gericht is op de omgeving waar handelingen worden uitgevoerd, kan los van de identiteit- en competentieschaal afgenomen worden. Het derde deel van de OPHI-II is het verhaal van de levensgeschiedenis van de revalidant. Dit deel bestaat uit het karakteriseren van het levensverhaal van de revalidant op zodanige
wijze dat het bruikbaar is voor therapie. Het verhaal wordt door de ergotherapeut beschreven en visueel weergegeven (getekend) aan de hand van de informatie uit het interview. Er worden algemene suggesties voor het afnemen van het interview gegeven en een aanbevolen opzet voor het interview geïntroduceerd. Deze opzet wordt aangeboden om therapeuten te leren het interview af te nemen. (Innovatiecentrum Model of Human Occupation 1998). B. Functionele Capaciteit Evaluatie Een veelgebruikt meetinstrument binnen de revalidatiegeneeskunde voor het meten van werkgerelateerde activiteiten is de Functionele Capaciteit Evaluatie (FCE). Door de behoefte een meer objectief meetinstrument te verkrijgen voor het vaststellen van individuele mogelijkheden in het uitvoeren van werkgerelateerde activiteiten. De Iserhagen Work Systems FCE (IWS FCE) is een meer bekende FCE. Deze FCE bestaat uit 28 werkgerelateerde testen zoals tillen, dragen, duwen, trekken, hurken en gebogen werken. (Kuijer 2006) Het is ontwikkeld in de jaren ’70 en worden gebruikt om beslissingen te nemen of een persoon terug kan naar zijn huidige werk. De FCE wordt uitsluitend toegepast binnen de ergotherapie. Met de FCE kunnen doelen voor de revalidatie gevormd worden en kan het huidige functioneren van de revalidant met betrekking tot zijn werktaken in kaart gebracht worden. De FCE kan op elk beroep aangepast worden. Een FCE bestaat uit dossier studie, een gesprek, een lichamelijk onderzoek, een evaluatie van het fysieke functioneren, het vormen van adviezen en een evaluatie. De FCE is gestandaardiseerd, valide en objectief, door de verschillende voorgeschreven activiteiten en werkwijze daarbij. (Haruko, 2006) C. Vocational Evaluation Vocational Evaluation (VE) is een methode die gedurende de revalidatie steeds werkgerelateerde opdrachten geeft als revalidatieactiviteiten. Deze opdrachten kunnen gebaseerd zijn op het eigen werk van de persoon, maar ook op fictief werk. Deze activiteiten moeten gekozen worden met een bepaald revalidatiedoel, zoals handfunctie-training. Er zijn een aantal activiteiten uitgeschreven in de methode, onderverdeeld in twee verschillende typen VE, te weten een algemene evaluatie en een specifieke evaluatie. Bij de algemene evaluatie wordt de revalidant getest op het kunnen doen van (betaald) werk, bij de specifieke evaluatie wordt de persoon getest op de mogelijkheid om terug te keren naar een bepaalde (bijv. zijn huidige) baan. Op deze manier staat de gehele revalidatie in het teken van terugkeer naar werk, maar train je ook de aandoening. (Haruko, 2006) D. Job demands Analysis De Job demands Analysis (JDA) bestaat uit een gesprek, observaties en een formele meting. De JDA bestudeert aan de hand van de functieomschrijving van de baan van de revalidant of de revalidant terug kan naar zijn eigen werk en/of wat revalidatiedoelen zijn. Hierbij wordt vaak de werkgever als bron gebruikt. Aan de JDA is geen specifieke doelgroep verbonden. Bij verslaglegging na een JDA is het belangrijk universeel taalgebruik te hanteren, zodat er geen misvattingen kunnen ontstaan tussen de verschillende disciplines. (Haruko, 2006) E. Werkomgeving evaluatie De Werkomgeving evaluatie bestaat uit opdrachten waarbij bekeken kan worden of een individu terug kan keren naar zijn eigen baan, of dat er aanpassingen gedaan moeten worden in de werkomgeving. Dit wordt meestal na een Job demands Analysis gedaan. De ergotherapeut gaat naar de werkplek toe waar hij de werkgever en de werknemer ontmoet. De therapeut heeft als eerste een gesprek met de werkgever waarin de verschillende mogelijkheden kunnen worden besproken. Vervolgens gaat de therapeut naar de werknemer. De ergotherapeut heeft voorafgaand aan de ontmoeting aan de hand van de JDA een lijst opgesteld met taken van de werknemer en activiteitenanalyses. De ergotherapeut observeert de activiteiten op de werkvloer, daarbij let hij op alle
(omgevings)aspecten. Als laatste evalueert de therapeut de werkplek, zowel binnen als buiten de directe werkomgeving van de werknemer. Door video opnames en foto’s kan de therapeut zijn bevindingen onderbouwen. (Haruko, 2006) F. Ergonomie- risico analyse Met de Ergonomie- risico analyse worden alleen de meetinstrumenten bij de risicoanalyse beschreven. De uitwerking van de ergonomie wordt verder beschreven bij ‘Benaderingswijzen’ in deze paragraaf. Bij de Ergonomie-risico analyse is het de bedoeling dat de ergotherapeut naar de werkplek toe gaat en de werkzaamheden van de werknemer vastlegt op video. Aan de hand van de video en observatie ter plaatse vult de ergotherapeut de checklist in die op dat werk van toepassing is. Er is een algemene checklist, een checklist voor een computer werkplek en een checklist voor het gebruik van handgereedschap. Aan de hand van deze checklisten kan de ergotherapeut revalidatiedoelen opstellen en/of aanpassingen doen op de werkplek. (Haruko, 2006) G. Werk-interesse programma Het Werk-interesse programma is in deze paragraaf opgenomen, omdat het over arbeid gaat en dus raakvlakken heeft met de vraagstelling. Wanneer een persoon niet meer terug naar zijn oude werk kan, moet er naar alternatieven gezocht worden. Het interesseprogramma helpt functieomschrijvingen te vinden die passen bij de interesse, mogelijkheden en vaardigheden van de persoon en kan gebruikt worden door de ergotherapeut. Dit programma heeft niet als doel een baan te krijgen, maar het creëert wel voorwaarden en mogelijkheden. (Haruko, 2006)
H. Melba De Melba is opgenomen in deze paragraaf, omdat het instrument raakvlakken heeft met arbeidsintegratie en dus met de vraagstelling. Melba (Merkmale zur Eingliederung von Leistungsgewandelter und Behinderter in Arbeit) is een arbeidsintegratiemethode voor mensen met een verminderde prestatie en fysieke beperkingen. In Duitsland is het een hulpmiddel voor de revalidatie en de professionele reïntegratie van revalidanten met een functiebeperking. Melba is een systeem waarmee de mogelijkheden van een persoon en de eisen van een functie vastgelegd kunnen worden. Daardoor bestaat het systeem uit een capaciteiten- en een eisenprofiel. Doordat deze profielen met elkaar worden vergeleken, kan de revalidant adequaat geadviseerd worden. Het Melba-systeem bevat alleen de aspecten met een psychologische achtergrond, waardoor fysieke kenmerken niet worden meegenomen. Doordat de capaciteiten van een persoon op verschillende momenten in kaart worden gebracht (functioneren in de praktijk), kunnen ontwikkelingen en verschillen in presteren duidelijk gemaakt worden. Met het capaciteitenprofiel kunnen mogelijkheden en voorwaarden om tot optimale functioneren te komen gestandaardiseerd worden aangegeven. Er kunnen maatregelen met betrekking tot begeleiding, training, te stellen eisen, systematisch vastgelegd worden. Daarnaast kan Melba de eisen van functie, taken of leerwerkplekken in kaart brengen met behulp van het eisenprofiel. Het belang van Melba voor ergotherapeuten is dat arbeidsvaardigheden en arbeidsgedrag van een revalidant zeer specifiek in kaart kunnen worden gebracht. Het assessmentinstrument stelt het concrete handelingsniveau vast. Verder kan het gebruikt worden als evaluatie-instrument. (Hooff, 2004) I. Functie Informatie Systeem-Belastbaarheidspatroon en de Functionele mogelijkheden lijst De ‘Functie Informatie Systeem-Belastbaarheidspatroon’ en de ‘Functionele mogelijkheden lijst’ zijn opgenomen in dit literatuuronderzoek, om te kunnen onderbouwen waarom we dit instrument niet zouden adviseren op het gebied van arbeid. In de revalidatiegeneeskunde is geen geschikt meetinstrument aanwezig voor het meten van de arbeidsgerelateerde functionele status van revalidanten met chronische aspecifieke lage-rugpijn (CLP). Maar in de verzekeringsgeneeskunde gebruiken ze wel het ‘Belastbaarheidspatroon’ (FIS-BLP) en de Functionele mogelijkhedenlijst (FML). Uit onderzoek blijkt dat de betrouwbaarheid van het FIS-BLP zeer matig is op basis van kappa-berekeningen en op basis van percentage overeenstemming. De betrouwbaarheid van de FML is hoger, maar ook hiervoor geldt dat voor een aantal van de activiteiten de grenswaarden van de kappa en het percentage overeenstemming niet wordt gehaald. Geconcludeerd kan worden dat het FIS-BLP en de FML onvoldoende betrouwbare gegevens opleveren als methodieken voor het vastleggen van de arbeidsgerelateerde functionele status bij CLP-revalidanten en zijn daarom niet bruikbaar is binnen de revalidatiegeneeskunde. (Brouwer, Dijkstra, Gerrits, Schellekens, Groothoff, & Geertzen, 2003) J. Worker Role Interview Het doel van het Worker Role Interview (1998) is om inzicht te krijgen op psychosociale- en omgevingsfactoren die van invloed waren en/of zijn op het handelen van de revalidant in arbeid, werk of dagbesteding. Omdat dit op de gebieden van arbeid en werk relevant is voor de vraagstelling, is dit semi-gestructureerde interview in dit literatuuronderzoek toegevoegd. De revalidant en therapeut behandelen de volgende onderwerpen in het interview; persoonlijke effectiviteit, waarden, interesses, rollen, gewoonten en omgeving. De invultijd is ongeveer 30-60 minuten. De doelgroepen zijn adolescenten en volwassenen voor wie de werknemersrol relevant is. Standaardisatie en validiteit worden met een + aangeduid, betrouwbaarheid met een +/-. (Kinébanian & Le Granse, 2006) K. Work Environment Scale
Het doel van de Work Environment Scale (1994) is om te beoordelen hoe het sociale klimaat gericht op (onderlinge) relaties tussen werknemers en werkgevers en de organisatiestructuur om de productiviteit te evalueren, tevredenheid en verandering te meten en vooruitgang te stimuleren. Omdat dit op het gebied van arbeid relevant is voor de vraagstelling, is dit instrument in dit literatuuronderzoek toegevoegd. Het zijn tien onderdelen met elk negen onderwerpen. Het is eenvoudig af te nemen, maar voor scoren en interpreteren wordt cursus aanbevolen. De invultijd is ongeveer 30 minuten. De doelgroep is volwassenen voor alle diagnosen. Daarnaast kan de lijst afgenomen worden bij werkgevers of werknemers. Standaardisatie en validiteit worden met een + aangeduid, betrouwbaarheid met een +/-. (Kinébanian & Le Granse, 2006) L. Work Environment Impact Scale Het doel van de Work Environment Impact Scale (1998) is te beschrijven hoe revalidanten met beperkingen zijn werkomgeving waarneemt en ervaart. Omdat dit op de gebieden van arbeid relevant is voor de vraagstelling, is dit semi-gestructureerde interview (met een gestandaardiseerd scoresysteem) in dit literatuuronderzoek toegevoegd. Afnemen, scoren en interpreteren is complex. Het interview duurt ongeveer 30 minuten. De doelgroep is volwassenen vanaf 18 jaar van wie het werk door verwonding of ziekte onderbroken is, of voor wie moeilijkheden op het werk ervaart. Standaardisatie wordt met een ++ beoordeeld, de betrouwbaarheid en validiteit met een +. (Kinébanian & Le Granse, 2006) M. Valpar Component Work Samples De Valpar Component Work Samples is in dit literatuuronderzoek opgenomen, omdat het over arbeid gaat en dus raakvlakken heeft met de vraagstelling. Het doel is de mogelijkheden van een revalidant bij verschillende soorten werk in kaart brengen. Het bestaat uit 21 simulaties of tests. De revalidant moet de taak binnen een bepaalde tijd op een voorgeschreven manier uitvoeren. Elke test duurt ongeveer 10 tot 30 minuten. De doelgroepen zijn adolescenten en volwassenen voor wie de werknemersrol relevant is. Standaardisatie en betrouwbaarheid worden met een + beoordeeld en de validiteit met een ++. (Kinébanian & Le Granse, 2006) N. Spinal Function Sort De Spinal Function Sort (1989) is aan deze paragraaf toegevoegd, omdat fysiek werk gaat en dus raakvlakken heeft met de vraagstelling. Het doel is een beeld van de revalidant en zijn mogelijkheden en beperkingen op het gebied van fysiek werk te verkrijgen. Het zijn 50 onderwerpen, welke de revalidant zelf scoort op een vijfpunts schaal. De schaal loopt van ‘in staat’ tot ‘niet in staat’ van uitvoering. De aangegeven tijd is ongeveer zes tot twaalf minuten. De doelgroepen zijn adolescenten en volwassenen voor wie de werknemersrol relevant is. Standaardisatie en validiteit worden beoordeeld met een + en de betrouwbaarheid met een ++. (Kinébanian & Le Granse, 2006) O. Occupational Self Assessment Het doel is van het Occupational Self Assessment (2002) om een beeld van de revalidant en zijn handelingsvaardigheden met betrekking tot het beroep en de invloed van de omgeving in kaart te brengen. Omdat dit op het gebied van arbeid relevant is voor de vraagstelling, is dit instrument toegevoegd. De revalidant vult deze tweedelige lijst in. Het gaat om het scoren van het vaardigheidsniveau. De revalidant zal ongeveer 10 tot 20 minuten nodig hebben voor het invullen van het Assessment. De doelgroep zijn alle revalidanten en het instrument kan door ergotherapeuten gebruikt worden. Over de standaardisatie en de betrouwbaarheid was geen informatie beschikbaar of geen onderzoek naar gedaan. De validiteit werd beoordeeld met een +/-. (Kinébanian & Le Granse, 2006) 3.5
Richtlijnen
A. Handelen van de bedrijfsarts bij werknemers met psychische klachten
Deze richtlijn is toegevoegd om de ergotherapeuten van Groot Klimmendaal inzicht te geven in hoe de bedrijfsarts handelt bij werknemers met psychische klachten. Hier kan de samenwerking tussen therapeut en bedrijfsarts mee versterkt worden. Deze richtlijn is in 2000 door de Nederlandse vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde opgesteld. Er worden ten behoeve van de diagnostiek en behandeling stressgerelateerde stoornissen bij werknemers onderverdeeld. Daarbij worden drie typen onderscheiden: spanningsklachten (er bestaan functioneringssymptomen bij de werknemer, delen van het werk worden niet zoals het hoort vervuld), overspanning (de werknemer heeft zich in de regel ziek gemeld, bij een substantiële beperking in het sociaal en beroepsmatig functioneren) en burnout (bij een lange voorgeschiedenis (een jaar of langer) van overbelasting ontstaat een chronisch klachtenbeloop bij de revalidant). (Heerkens, et al., 2005) B. Handelen van de bedrijfsarts bij werknemers met lage rugklachten (NVAB, 1999) Er is een vragenlijst opgesteld om te inventariseren of iemand met rugklachten vrees heeft om te bewegen. Dit omdat vrees voor bewegen te maken heeft met het ontstaan van arbeidsongeschiktheid. Ergotherapeuten van Groot Klimmendaal kunnen deze lijst gebruiken wanneer er het vermoeden bestaat dat er bij iemand met lage rugklachten vrees is om te bewegen. (Heerkens, et al., 2005) 3.6
Protocollen
Ergotherapie protocol voor revalidanten met postoperatieve heupproblematiek Dit protocol is toegevoegd, omdat het over de ergotherapeutische behandeling bij revalidanten met postoperatieve heupproblematiek gaat en dus betrekking heeft op de doelgroep orthopedie uit de vraagstelling. Dit is een conceptprotocol waar de ergotherapeutische behandeling bij revalidanten met postoperatieve heupproblematiek in het verpleeghuis Het Zonnehuis beschreven wordt. Het protocol is afgestemd op de werkzaamheden van de betrokken disciplines. De ontwikkeling van dit protocol is voortgekomen uit het idee de kwaliteit van de zorg voor revalidanten met postoperatieve heupproblematiek die opgenomen zijn voor reactivering en revalidatie in Het Zonnehuis te verbeteren. Ook wilden de ergotherapeuten uit Het Zonnenhuis de samenwerking met de andere disciplines verbeteren, zodat de behandelingen beter op elkaar afgestemd worden. (Boersma, 1997)
3.7
Benaderingswijzen uit de ergotherapie
Ergonomie Informatie over het vakgebied ergonomie is toegevoegd in dit literatuuronderzoek, omdat de ergotherapeuten in Groot Klimmendaal regelmatig met ergonomie te maken krijgen op arbeidsgebied. Ergonomie betekend; het menselijk functioneren en welzijn in relatie tot zijn werk, de materialen, de gereedschappen en zijn omgeving. Het doel van ergonomie is het ontwikkelen van een gezonde, veilige en efficiënte werknemer en werkomgeving. Achter ergonomie schuilt het idee dat elke werknemer zijn eigen unieke vaardigheden, patronen en werkwijzen meebrengt naar de werkplek. Niet alleen ergotherapeuten houden zich bezig met de ergonomie, het komt namelijk vanuit meer beroepsgroepen tot stand. De principes van de ergonomie sluiten daarentegen wel goed aan bij het oogpunt van waaruit de ergotherapeut kijkt naar de persoon en zijn werkplek. De taak van de ergotherapeut op het gebied van ergonomie is het evalueren van de werknemer, op basis van informatie over de organisatie, de werktaken, de materialen en gereedschap en de omgeving. Al deze aspecten hebben landelijk/ Europese eisen. Zo zijn er specifieke regels hoe hoog een stoel moet zijn en hoeveel kilogram een werknemer mag dragen. Maar er zijn ook regels over de temperatuur in een ruimte en over het te ontvangen loon van een werknemer. De ergotherapeut kijkt hierbij vooral naar de fysieke aspecten aan een werkplek. De aspecten van de werkplek die niet voldoen aan de officiële eisen worden bekeken en eventueel advies over uitgebracht. Daarnaast kan een ergotherapeut met ergonomische aanpassingen aan de werkplek de voorwaarden scheppen wat ervoor zorgt dat de werknemer zijn taken toch weer kan uitvoeren. Ergonomie is dus het scheppen van een omgeving, voor elke persoon uniek, waardoor diegene zo veilig, gezond en efficiënt mogelijk kan functioneren in die omgeving. (Haruko, 2006) 3.8
Benaderingswijzen uit de gezondheidszorg
Voor uitleg over de benaderingswijzen Graded activity, Graded exposure en Operante conditionering wordt u terugverwezen naar paragraaf 1, deze benaderingswijzen worden toegepast in Groot Klimmendaal. Naast deze benaderingswijzen zijn er ook benaderingswijzen, die het adviesteam relevant acht, die niet worden toegepast binnen Groot Klimmendaal. A. Cognitieve behandeling Deze benaderingswijze gebruiken ze niet specifiek binnen Groot Klimmendaal. Ze gebruiken er wel enkele onderdelen van, omdat het adviesteam deze wijze van behandelen wel reëel acht wordt hieronder de cognitieve behandeling toegelicht. Cognitieve behandeling is gericht op het wijzigen van irreële attributies en het wijzigen van de verwachtingen met betrekking tot de eigen controle over pijn. De revalidant leert een andere denkgewoonte. Er zijn hierin verschillende behandelvormen, zoals: de hypotherapeutische vaardigheidstraining (leren gebruik te maken van zelfsuggestie en imaginatie om pijn te beïnvloeden). Cognitieve therapie volgens Beck, deze gaat ervan uit dat stemmingstoornissen voornamelijk een gevolg zijn van een onjuiste en irrationele manier van denken. De probleemoplossingvaardigheidstraining is het leren omgaan met stress en allerdaagse problemen. (Beeker, et al., 2005) De cognitieve gedragstherapie gaat ervan uit dat cognities (opvattingen en ideeën over de klachten) en gedragsfactoren lichamelijke en emotionele klachten op het lange termijn kunnen versterken of in stand gehouden worden. Deze systematische toepassing van de leerprincipes kunnen ook weer worden veranderd. Het hoofddoel daarbij is het gedrag van de revalidant in het omgaan met pijn of stress te veranderen. De volgende elementen kunnen hierin voorkomen: aanpassen van het activiteitenniveau, onderhouden van een
lichamelijke conditie, veranderen van gedachtepatronen (catastroferen) en het aanleren van ontspanningstechnieken en copingsvaardigheden. (Evers, 2005) B. Integrale benadering De integrale benadering wordt beschreven in deze paragraaf omdat deze benadering voort komt uit het Biopsychosociaal model. Dit model wordt in Groot Klimmendaal gebruikt. In de integrale benadering volgens het Biopsychosociaal model is aandacht voor lichamelijke en psychosociale aspecten. Hierbij maken zij onderscheidt tussen: biomedische bevindingen, pijnklachten en beperkingen die de persoon ondervindt in het dagelijks leven. Hoewel er onderling sterke samenhang is, overlappen deze drie aspecten elkaar slechts gedeeltelijk. De biomedische factoren, die oorspronkelijk de pijn bepaalden, spelen na verloop van tijd een ondergeschikte rol, terwijl de beperkingen voor de revalidant in het dagelijkse leven kunnen toenemen. Tijdens de revalidatiebehandeling verleggen zij de aandacht van "wat heeft de persoon?" naar "wat doet en hoe denkt de persoon?" De revalidant met pijn moet actief participeren in een behandeling, wil er kans van slagen zijn. De behandeling moet bestaan uit een pakket van maatregelen, waarmee de lichamelijke, de psychische en maatschappelijke aspecten veranderd worden. Tevens is de aandacht voor de directe omgeving van cruciaal belang, hoe denkt de partner over het probleem en wat zijn gevolgen met betrekking tot werk en overige tijdsbesteding? Zowel in de onderzoeks- als in behandelfase is het van belang de naaste omgeving bij het behandel- en veranderingsproces te betrekken. Revalidatie bij chronische pijn wordt binnen Hoensbroeck Revalidatiecentrum (Limburg) volgens deze ‘gedragsgeoriënteerde revalidatie’ principes uitgevoerd. (Stichting Revalidatie Limburg, 2007) C. Behavioral rehabilitation of gedragsgeoriënteerde revalidatie: Omdat deze methode wordt toegepast bij revalidanten met chronische pijnklachten wordt deze misschien bruikbaar geacht bij de vraagstelling. Dit betreft de integratie tussen de gedragswetenschappen en de revalidatiegeneeskunde. Deze vorm wordt toegepast bij revalidanten met chronische pijnklachten, omdat er veelal een psychische stoornis ten grondslag ligt. Typisch voor het behavioral rehabilitation model is niet zozeer de gerichtheid op een eventuele onderliggende pathologie, maar meer op gedrag en de uitlokkende en instandhoudende situaties waarin het gedrag zich voordoet. De gedragsgeoriënteerde revalidatie heeft de volgende kenmerken: aandacht voor metingen, deze metingen dragen bij aan het antwoord op de vragen: hoe komt het dat deze persoon beperkt is in het functioneren en hoe kunnen pijnklachten worden verklaard? Er is een actieve participatie van de revalidant in het behandelproces. Er worden vaardigheden aangeleerd tijdens de behandeling. De omgeving (zoals familie, vrienden, collega’s) zijn betrokken. Er vindt multidisciplinaire samenwerking plaats. Bij deze benadering is het niet de pijn, maar de tijd die het therapeutisch handelen bepaalt, tijdcontingent handelen. (Vlaeyen, 1996) 3.9
Benaderingswijzen uit andere vakgebieden
De benaderingswijzen uit andere vakgebieden, zoals fysiotherapie, kunnen in relatie worden gebracht met de vraagstelling. In deze subparagraaf wordt er verdieping gezocht over dit onderwerp, zodat de eventuele bruikbaarheid van de benaderingswijzen kan blijken voor het geven van adviezen aan Groot Klimmendaal. A. Supported employment Supported employment past in een maatschappelijke beweging waarin burgers meer verantwoordelijkheid krijgen om zelf richting te geven aan hun leven. Supported employment is gericht op arbeid. Bij Supported employment ligt het gedachtegoed besloten waarin de mens met een handicap centraal staat, waarin de revalidant zelf keuzes kan maken en waarin wordt uitgegaan van een belangrijke rol voor de eigen sociale netwerken in de samenleving. De handicap wordt omschreven als de mate waarin een persoon hinder
ondervindt om op voet van gelijkheid deel te nemen aan het arbeidsproces (als gevolg van de stoornis of beperking van de persoon) bepaalt de mate van ‘gehandicapt’ zijn. Supported employment is een proces van duurzame persoonlijke ondersteuning, gericht op het scheppen van voorwaarden om de revalidant, kansen en mogelijkheden te bieden op betaalt werk in een reguliere werkomgeving. Met als belangrijke kenmerken voor de revalidant: zelf de regie voeren, eigen keuzes maken, zich kunnen ontplooien en een gewaardeerde maatschappelijke rol vervullen. Bij dit proces zijn verschillende mensen betrokken, zoals het eigen sociale netwerk van de revalidant, de personen die de banen zoeken voor de revalidant, personen die de revalidant begeleiden bij het vinden van en voorbereiden op het werk en personen die de revalidant steunen op de werkvloer. Supported employment bestaat uit zes aspecten, die verschillen van de meer traditionele ‘zorgbenaderingen’: 1. Werk: Dit is het doel, samen met alle uitkomsten hiervan, zoals loon en zekerheid. 2. Duurzame ondersteuning: het ondersteunen van de revalidant bij het vinden van het werk, ook gericht op de omgeving van de revalidant. 3. Banen i.p.v. dienstverlening: het gaat om het creëren van de banen, minder om het ontwikkelen van vaardigheden. 4. Volledige participatie: het niet uitsluiten van mensen met een ernstige handicap. 5. Sociale integratie: ook contacten met niet-gehandicapten krijgen. 6. Gevarieerdheid en flexibiliteit: Bij de aangeboden programma’s niet maar één of twee keuzes, maar een flexibel en gevarieerd aanbod. Supported employment bestaat uit vier stappen om een baan te verwerven en te behouden. Stap 1: arbeidsvoorbereiding: hierbij gaat het om de revalidant beter te leren kennen, zodat duidelijk wordt welk beroep of welke baan in aanmerking komt en wat de kansen van de revalidant op de arbeidsmarkt zijn. Stap 2: arbeidstoeleiding: hierbij gaat het om helder wording welke baan geschikt is en waar deze zich bevindt. Dit tegen de achtergrond van de uitkomsten van de arbeidsvoorbereiding. Dit biedt draagvlak voor de succesvolle afronding van de rest van het traject. Stap 3: arbeidsbemiddeling: hier gaat het erom dat er daadwerkelijk een baan wordt gevonden voor de revalidant. Daarnaast moet de werkplek voorbereid worden op de komst van de revalidant. Deze stap bestaat uit de sollicitatie, het informeren van de werkgever, kennismaken met de werkplek, informeren van collega’s, herdefiniëring van de functie en aanpassing van de werkplek. Stap 4: arbeidsondersteuning: hiervan is het resultaat dat de revalidant het werk naar behoren kan uitvoeren en kan samenwerken met zijn collega’s. Hierbij zijn de volgende acties van belang: de ondersteuning van de revalidant, relaties met collega’s onderhouden, aansluiten bij wat gangbaar is in het bedrijf en het inschakelen van een jobcoach. (Kröber & Dongen, van, 2003) B. Request empowerend Request gaat over de empowerende strategieën binnen een reïntegratieproces. Een 'empowerende omgeving' stimuleert iemand meer grip op zijn eigen situatie en zijn eigen (re)integratieproces te krijgen en daarbij ook eigen verantwoordelijkheid te nemen. Request ontwikkelt een gemeenschappelijke visie op de empowerende omgeving van revalidanten. Met een nieuwe methode voor bewaking en borging van de kwaliteit willen zij binnen de reïntegratieketen een betere inhoudelijke en logistieke afstemming van de (re)integratiedienstverlening bereiken. (iRv, 2007) 3.10
Samenvatting hoofdstuk 3
Modellen In de revalidatie worden verschillende modellen gebruikt, hieronder wordt een korte samenvatting van deze modellen gegeven.
Met het ICF kan vanuit verschillende perspectieven het individu bekeken worden. Werk kan het functioneren op alle drie de niveaus beïnvloeden: functies en anatomische eigenschappen, activiteiten en participatie. Omdat de invloed van werk in het model verwerkt kan worden, past het bij de vraagstelling van dit project. Zeker voor die situaties waarin multidisciplinaire samenwerking plaats vindt kan het ICF-schema een hulpmiddel zijn bij het in kaart brengen van het functioneren van de revalidant. Het Zesstappenmodel voor gedragsverandering is naar onze mening bruikbaar omdat je als ergotherapeut de revalidant bereidt wil hebben dat de behandeling optimaal verloopt en het pijngedrag wil veranderen. Hierbij moet soms gedragsverandering plaatst vinden. De veronderstelling is dat iemand pas komt tot gedragsverandering indien hij/zij ervoor open staat, het gedrag begrijpt, bereid is het gedrag uit te voeren en in staat is het gedrag te vertonen. Het ASE-model is ontwikkeld als een model voor het verklaren van beredeneerd gedrag en gedragsbehoud. Het PEO model is een dynamisch model dat de wisselwerking tussen de persoon, de omgeving en het handelen op een duidelijke wijze beschrijft en op een eenvoudige wijze weergeeft. Het CMOP illustreert een driedimensionaal ergotherapeutisch perspectief van de interactie tussen persoon, handelen en omgeving. Veranderingen die in één van de concepten optreden, zullen altijd de andere concepten beïnvloeden. Het MOHO model is toepasbaar voor elk individu dat een handelingsprobleem ervaart en is niet gericht op bepaalde diagnose groepen. Modellen in relatie tot arbeid De volgende twee modellen kunnen in de revalidatie gebruikt worden en hebben betrekking tot arbeid. In het van Dijk model wordt de werksituatie gekarakteriseerd door belastende factoren in het werk en regelmogelijkheden. Met dit model kan je de belastende factoren onderzoeken, dit kan van belang zijn in de behandeling. Tevens komt er niet alleen aan de orde wat de revalidant kan maar ook wat hij/zij wil. Veel gebruikt model in het onderzoek naar psychosociale arbeidsgebonden risico’s is het Demand- Control model. In dit model worden de psychologische taakeisen en de sturingsmogelijkheden als belangrijke determinanten van de gezondheid en het welbevinden van de werknemer gesteld. (Meet)instrumenten Een veel gebruikt meetinstrument binnen de revalidatiegeneeskunde voor het meten van beperkingen bij revalidanten met chronische lage rugpijn is de Nederlandse versie van de Roland Morris Disability Questionnaire (RMDQ-Dv). Het is een waardevol instrument voor het vaststellen en evalueren van verandering in zelfgerapporteerde beperkingen in activiteiten van het dagelijks leven. Uit de literatuur is gebleken dat de Mogelijkheden Lijst (BML) niet valide is om te gebruiken tijdens ons project. Het Revalidatie Activiteiten Profiel (RAP), het is een communicatie-instrument waarmee de problemen van de revalidant gestructureerd geïnventariseerd worden. Dit instrument gebruiken ze op dit moment in Groot Klimmendaal. Het COPM is ontworpen om verandering in het eigen handelingsconcept dat mensen hebben te meten. Het is geschikt voor revalidanten met een grote verscheidenheid van beperkingen en voor alle leeftijdsgroepen. Met het COPM achterhaal je de problemen in het handelen; evalueren je het handelen en de tevredenheid van de revalidant daarover in relatie tot die probleemgebieden; je meet de veranderingen in het zelfbeeld van de revalidant over zijn handelen gedurende het verloop van het ergotherapieproces. (Meet)instrumenten in relatie tot arbeidsreïntegratie Het Occupational Performance History Interview, OPHI-II is gebaseerd op het MOHO.
De OPHI-II verlangt dat de revalidant in staat is te beoordelen wat functioneel en adaptief is in de eigen cultuur en in een voor hem relevante context. Het interview geeft de ergotherapeut de mogelijkheid inzicht te krijgen in de betekenis die de revalidant aan zijn leven geeft en in het leven dat hij wil leiden Een veelgebruikt meetinstrument binnen de revalidatiegeneeskunde voor het meten van werkgerelateerde activiteiten is de Functionele Capaciteit Evaluatie (FCE). Het wordt gebruikt om beslissingen te nemen of een persoon terug kan naar zijn huidige werk. Met de FCE kunnen doelen voor de revalidatie gevormd worden en kan het huidige functioneren van de revalidant met betrekking tot zijn werktaken in kaart gebracht worden. De FCE is gestandaardiseerd, valide en objectief, door de verschillende voorgeschreven activiteiten en werkwijze daarbij. Vocational Evaluation (VE) is een methode die gedurende de revalidatie steeds werkgerelateerde opdrachten geeft als revalidatieactiviteiten. Bij de algemene evaluatie wordt de revalidant getest op het kunnen uitvoeren van (betaald) werk, bij de specifieke evaluatie wordt de persoon getest op de mogelijkheid om terug te keren naar een bepaalde (bijv. zijn eigen) baan. Op deze manier staat de gehele revalidatie in het teken van terugkeer naar werk, maar train je ook de aandoening. De Job demands Analysis (JDA) bestaat uit een gesprek, observaties en een formele meting. De JDA kijkt aan de hand van de functieomschrijving van de baan van de revalidant of de revalidant terug kan naar zijn eigen werk en/of wat revalidatiedoelen zijn. De Werkomgeving evaluatie bestaat uit opdrachten waarbij bekeken kan worden of een revalidant terug kan keren naar zijn eigen baan, of dat er aanpassingen gedaan moeten worden. Dit wordt meestal na een JDA gedaan. De ergotherapeut gaat naar de werkplek toe waar hij de werkgever en de werknemer ontmoet. De therapeut observeert de activiteiten op de werkvloer, daarbij let hij op alle (omgevings)aspecten. Als laatste evalueert de therapeut de werkplek, zowel binnen als buiten de directe werkomgeving van de werknemer. De Ergonomie - risico analyse, de ergotherapeut gaat naar de werkplek toe en legt de werkzaamheden van de werknemer vast op video. Aan de hand van de video en observatie ter plaatse vult de ergotherapeut de checklist in die op dat werk van toepassing is. Aan de hand van deze checklisten kan de therapeut revalidatiedoelen opstellen en/of aanpassingen doen op de werkplek. Het Werk-intresse programma, het interesseprogramma helpt de persoon functie omschrijvingen te vinden die passen bij zijn interesse, mogelijkheden en vaardigheden. Soms kan een persoon niet meer terug naar zijn oude werk. In dat geval moet naar alternatieven gezocht worden. Dit programma heeft niet als doel ook daadwerkelijk een baan te krijgen, maar het schept wel voorwaarden en mogelijkheden tot het gaan werken. Met Melba (Merkmale zur Eingliederung von Leistungsgewandelter und Behinderter in Arbeit) worden de capaciteiten van een persoon in kaart gebracht (functioneren in de praktijk). Door de capaciteiten van een persoon op verschillende momenten in kaart te brengen, kunnen ontwikkelingen en verschillen in presteren zichtbaar gemaakt worden. Melba biedt tevens de mogelijkheden om de eisen van functie, taken of leerwerkplekken in kaart te brengen met behulp van het eisenprofiel. De essentie van Melba voor ergotherapeuten is dat arbeidsvaardigheden en arbeidsgedrag van een revalidant zeer specifiek in kaart kunnen worden gebracht. Tevens kan het gebruikt worden als evaluatieinstrument. Uit de literatuur is gebleken dat de ‘Functie Informatie Systeem-Belastbaarheidspatroon’ (FIS-BLP) en de ‘Functionele mogelijkhedenlijst’ (FML) niet valide zijn om te gebruiken tijdens het project bij het behandelen van revalidanten met chronische lage rugklachten. Het Worker Role Interview heeft als doel inzicht te krijgen op psychosociale en omgevingsfactoren die van invloed waren en/of zijn op het handelen van de revalidant in arbeid, werk of dagbesteding. Doelgroep: volwassenen voor wie de werknemersrol relevant is. Het doel van de Work environment Scale is om te beoordelen hoe het sociale klimaat gericht op (onderlinge) relaties tussen werknemers, werkgevers en de organisatiestructuur om de productiviteit te evalueren, tevredenheid en verandering te meten en vooruitgang te
stimuleren. Doelgroep: volwassenen voor alle diagnosen. Cursus hierbij wordt aanbevolen, hierdoor lijkt het op dit moment niet bruikbaar voor de ergotherapeuten van Groot Klimmendaal. Het doel van de Work Environment Impact Scale is te beschrijven hoe revalidant met beperkingen zijn werkomgeving waarneemt en ervaart. Doelgroep is volwassenen vanaf 18 jaar van wie het werk door verwonding/ziekte onderbroken is, of voor wie moeilijkheden op het werk ervaart. Het doel van de VALPAR Component Work Samples is de mogelijkheden van een revalidant met het oog op verschillende soorten werk in kaart brengen. De doelgroep zijn adolescenten en volwassenen voor wie de werknemersrol relevant is. Het doel van de Spinal Function Sort is een beeld van de revalidant en zijn mogelijkheden en beperkingen op het gebied van fysiek werk te verkrijgen. De doelgroep is volwassenen voor wie de werknemersrol relevant is. Het doel van de Occupational Self Assessment is om een beeld van de revalidant en zijn handelingsvaardigheden met betrekking tot het beroep en de invloed van de omgeving in kaart te brengen. Het gaat om het scoren van vaardigheidsniveau. Het is voor alle revalidanten bruikbaar. Richtlijnen In 2000 heeft de Nederlandse vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde de richtlijn ‘Handelen van de bedrijfsarts bij werknemers met psychische klachten’ uitgebracht. In deze richtlijn worden ten behoeve van de diagnostiek en behandeling de stressgerelateerde stoornissen bij werknemers nader onderverdeeld. Handelen van de bedrijfsarts bij werknemers met lage rugklachten, omdat vrees voor bewegen is gerelateerd aan het ontstaan van arbeidsongeschiktheid, is er een vragenlijst om te inventariseren of iemand met rugklachten vrees heeft om te bewegen. Protocollen Ergotherapie protocol voor revalidanten met postoperatieve heupproblematiek. In dit conceptprotocol wordt de ergotherapeutische behandeling bij revalidanten met postoperatieve heupproblematiek in het verpleeghuis Het Zonnehuis beschreven. Benaderingswijzen Ergonomie is een benaderingswijze waarbij aan de hand van menselijke maten naar de revalidant en zijn klacht wordt gekeken. Zo kan de werkplek worden geanalyseerd, aangepast en kan de revalidant leren op de juiste wijze gebruik te maken van zijn werkplek en alle materialen. Cognitieve behandeling gaat ervan uit dat cognities en gedragsfactoren lichamelijke en emotionele klachten op de lange termijn kunnen versterken of in stand houden en dat deze systematische toepassing van leerprincipes ook weer kunnen worden veranderd Het is gericht op het wijzigen van irreële attributies en het wijzigen van de verwachtingen met betrekking tot de eigen controle over de pijn. De revalidant leert een andere denkgewoonte. Ten slotte de integrale benadering, hierbij is aandacht voor lichamelijke en psychosociale aspecten. Dit komt voort uit het Biopsychosociale model. Benaderingswijzen uit andere vakgebieden zijn Supported employment en Request empowerment. Supported employment kent 4 stappen waarin arbeidsongeschikte nietwerkende revalidanten een baan vinden en behouden. Het gaat ervan uit dat mensen meer verantwoording krijgen om zelf hun leven te bepalen. Professionals zijn er dan ook alleen maar om te ondersteunen, niet om te bepalen. Request empowerment gaat ervan uit dat een ‘empowerde’ omgeving voorwaarden schept voor een goede reïntegratie en dat de revalidant eigen verantwoordelijkheid neemt. Deze benaderingswijzen kunnen revalidanten en ergotherapeuten gebruiken tijdens het opstellen van doelen gericht op de arbeid van de revalidant en bij het opstellen en volgen van het reïntegratietraject. Het zijn ‘brillen’ waardoor gekeken kan worden om de juiste begeleidingsmethode voor revalidanten te vinden.
Hoofdstuk 4 Discussie literatuuronderzoek Uit het literatuuronderzoek zijn een aantal punten naar voren gekomen waar het adviesteam nog geen (onderbouwd) antwoord op heeft kunnen vinden. Deze punten blijven een kanttekening bij onze samenvattingen van de drie hoofdstukken. Het adviesteam vindt door middel van het veldonderzoek een (onderbouwd) antwoord hierop. ?
Het adviesteam heeft geen gestandaardiseerde behandelmethode over arbeidsrevalidatie bij chronische pijn en orthopedische klachten kunnen vinden. Hierdoor kan het adviesteam haar conclusies alleen baseren op losse behandelmethoden die het adviesteam met elkaar in verband heeft gebracht. In de loop van het veldonderzoek kan het adviesteam wellicht bij andere revalidatiecentra vragen naar een dergelijke behandelmethode.
?
Het adviesteam heeft geen informatie over behandelmethoden kunnen vinden voor ergotherapeuten bij orthopedie. Hierdoor kan het adviesteam haar conclusies over waar in de behandeling arbeid ingepast zou kunnen worden alleen baseren op informatie verkregen uit Groot Klimmendaal. Hierdoor is het advies in de toekomst moeilijker inzetbaar te maken in andere revalidatiecentra. In het veldonderzoek vindt het adviesteam hier binnen andere revalidatiecentra meer onderbouwing voor.
?
Het adviesteam heeft weinig informatie kunnen vinden over hoe arbeid in de revalidatie ingepast kan worden. Hierdoor kan het adviesteam haar conclusies over taakverdeling en verantwoordelijkheden binnen het revalidatiecentrum alleen baseren op informatie verkregen uit revalidatiecentrum Groot Klimmendaal. Hierdoor is het advies in de toekomst moeilijker inzetbaar te maken in andere revalidatiecentra. In de loop van het veldonderzoek hopen het adviesteam hiervoor binnen andere revalidatiecentra meer onderbouwing te vinden.
?
Binnen Groot Klimmendaal bestaat er nog geen concrete, eenduidige visie over het toepassen van (elementen) van arbeid in de behandeling. Dit geldt zowel voor de instelling, als voor de afdeling ergotherapie van de unit ‘Houding en Beweging.’ Doordat de visies niet duidelijk zijn binnen het revalidatiecentrum, is het voor het adviesteam moeilijker om hun ideeën over arbeid te analyseren.
Deel 2 ‘Arbeid adelt’ & ‘Een arbeider is zijn loon waard’ & ‘Elke dag een draadje is een hemdsmouw in het jaar’
Veldonderzoek
Hoofdstuk 1 De onderbouwing van het veldonderzoek Na aanleiding van de resultaten van het literatuuronderzoek, bleef het adviesteam een aantal vragen houden met betrekking tot de werkwijze van ergotherapeuten in Groot Klimmendaal.
Daarnaast had het adviesteam ook vragen, als vergelijkingsmateriaal voor de werkwijze in Groot Klimmendaal, over de werkwijze van ergotherapeuten in andere revalidatiecentra. Om deze vragen beantwoord te krijgen heeft het adviesteam besloten om door middel van een veldonderzoek te trachten deze vragen alsnog beantwoord te krijgen. De vraagstelling van de afstudeeropdracht luidt als volgt: ‘Hoe kunnen de ergotherapeuten de behandeling bij mensen met chronische pijn en orthopedische klachten in het revalidatiecentrum Groot Klimmendaal op een evidence based wijze vormgeven aan arbeid?’ Aan de hand hiervan heeft het adviesteam een doelstelling opgesteld voor het houden van het veldonderzoek. Deze luidt als volgt: ‘Het adviesteam wil informatie verzamelen over de werkwijze en verwachtingen van ergotherapeuten uit andere revalidatiecentra bij de doelgroepen orthopedie en chronische pijn gericht op arbeidsvragen om het vervolgens te vergelijken met de werkwijzen van revalidatiecentrum Groot Klimmendaal. Daarnaast wil het adviesteam de informatie uit het veldonderzoek gebruiken als onderbouwing voor onze adviezen en informatie verzamelen over wat de ergotherapeuten van Groot Klimmendaal ervaren met betrekking tot arbeidsvragen van revalidanten en wat zij verwachten ten aanzien van ons project.’
Paragraaf 1 Criteria veldonderzoek Vorm: 1. De voorpagina is opgesteld aan de hand van de eisen vermeld in de studiehandleiding. (Tigchelaar, 2006) 2. Het verslag is opgesteld aan de hand van regels die gelden voor het doen van een veldonderzoek zoals in Baarda & de Goede (2001) 3. Het verslag is geschreven in lettertype Arial 11, waarbij hoofdstuktitels en paragraaftitels vetgedrukt worden. 4. Het verslag is geschreven met professionele termen en in correct Nederlands, herleidbaar uit het Groene Boekje. (Nederlandse taalunie, 2005) 5. De literatuurlijst is opgesteld aan de hand van de APA-regels. (Tigchelaar, 2006) Inhoud: 1. Er worden zowel ergotherapeuten uit Groot Klimmendaal, als andere instellingen die werken met arbeidsvragen benaderd. 2. Er wordt antwoord gekregen op de doelstelling van het veldonderzoek en op de door ons gestelde deelvragen. 3. Er wordt een conclusie getrokken waarin er antwoord gegeven wordt op de deelvragen en de doelstelling van het veldonderzoek. 4. Uit de conclusie blijken de punten waarop advies gegeven kan worden. 5. Er wordt gebruik gemaakt van meerdere inventarisatiemiddelen, zoals een enquête en een vraaggesprek. 6. De uitkomsten van de inventarisatiemiddelen worden geanalyseerd met behulp van een nog nader te bepalen model. 7. Het opstellen, uitvoeren en analyseren van het veldonderzoek is gebonden aan een vastgestelde tijdsperiode, met als deadline 27 april 2007.
Paragraaf 2 Keuze vorm veldonderzoek Het adviesteam kiest voor een schriftelijke enquête voor de revalidatiecentra in Nederland en voor een mondeling vraaggesprek voor de ergotherapeuten binnen Groot Klimmendaal. Als eerst motiveert het adviesteam de keuzes voor de schriftelijke enquête. Ten eerste wil het adviesteam zoveel mogelijk revalidatiecentra benaderen en door middel van een schriftelijke enquête is dit qua tijdsplanning het meest ideaal. Daarnaast liggen de revalidatiecentra te veel verspreid door het land om ze allemaal te kunnen bezoeken. Voor
de objectiviteit van het onderzoek wil het adviesteam een eenduidige onderzoeksmethode voor deze revalidatiecentra verkrijgen, zodat de gegevens, van dezelfde soort enquêtes, op dezelfde manier geanalyseerd kunnen worden. Naar aanleiding van telefonisch contact met de revalidatiecentra, bevestigt het adviesteam dat alle revalidatiecentra de voorkeur geven aan een schriftelijke enquête. Dit omdat de ergotherapeuten op een geschikt moment de enquête kunnen invullen. Uit het boek van Baarda & de Goede (2001) blijkt dat schriftelijk enquêteren verschillende voordelen heeft zoals; het is goedkoper, dit is belangrijk voor het budget dat Groot Klimmendaal beschikbaar stelt. Daarnaast is een schriftelijke enquête makkelijker te organiseren, mede door bovenstaande redenen. Vervolgens kan een schriftelijke enquête anoniem ingevuld worden. Zoals beschreven staat in de criteria van de enquête. Daarnaast hoeven de geënquêteerde door middel van een schriftelijke enquête zich minder genoodzaakt te voelen voor sociaal wenselijke antwoorden, anonimiteit is hier mede verantwoordelijk voor. Wat betreft het vraaggesprek voor de ergotherapeuten binnen Groot Klimmendaal heeft het adviesteam de volgende motivaties. Doordat het adviesteam advies gaat geven over de werkwijze van de ergotherapeuten binnen Groot Klimmendaal, omtrent arbeidsvragen van revalidanten, is het van belang dat er een zo concreet mogelijk beeld gevormd wordt voor het adviesrapport. Met die reden acht het adviesteam het van belang dat er een vraaggesprek plaatsvindt met de ergotherapeuten, waarin de werkwijze adequaat doorgesproken kan worden. Daarnaast is het van belang draagvlak te creëren, door middel van persoonlijk contact met alle betrokken ergotherapeuten, voor het integreren van het adviesrapport. Door middel van vaststelling van de vragen wil het adviesteam garanderen dat de vraaggesprekken systematisch verlopen en objectief geanalyseerd kunnen worden. Voordelen van een mondelinge enquête die het adviesteam ondervonden heeft, tevens beschreven in het boek van Baarda en de Goede (2001), zijn onder andere maximale respons en een goede controle op het beschrijven van de gegeven informatie.
Paragraaf 3 Criteria enquête en enquêtevragen 1. De enquête biedt ruimte voor de mening van de ondervraagde over het onderwerp arbeid binnen de ergotherapie. 2. De vragen gaan in op de werkwijze van de ergotherapeuten binnen de instelling. 3. De vragen zijn gericht op de doelgroepen chronische pijn en orthopedische klachten. 4. De enquêtes zijn aangepast aan de werkwijze gericht op de integratie van arbeidsvragen binnen de ergotherapie bij verschillende revalidatiecentra. 5. De enquête voor de ergotherapeuten van Groot Klimmendaal is zo opgesteld dat de te verkrijgen informatie adequaat kan worden geïntegreerd in het adviesrapport. 6. De vraagstelling is niet insinuerend. 7. Er is afwisseling tussen open en gesloten vragen. 8. De vraagstelling is zo opgesteld, zodat de anonimiteit van de ondervraagde gewaarborgd wordt. 9. De enquête kan objectief geanalyseerd worden. 10. De enquête moet binnen een korte tijd, maximaal 30 minuten, in te vullen zijn. Dit geldt zowel voor de mondelinge als de schriftelijke versie.
Paragraaf 4 Vraagstelling Met behulp van literatuur uit het Basisboek Kwalitatief Onderzoek (2001) en het Basisboek Methode en Technieken (2001) van Baarda en de Goede, zijn de enquête’s opgesteld. Het adviesteam heeft gekozen voor het opstellen van open en gesloten vragen, de reden voor het stellen van open vragen is dat de ondervraagden hun antwoord zo uitgebreid mogelijk kunnen formuleren en hun mening kunnen verwoorden, waardoor het adviesteam veel informatie ontvangt. Hierdoor is het voor het adviesteam mogelijk een zo gespecificeerd mogelijk advies te geven. Daarentegen is het stellen van gesloten vragen specifiek waardoor een inleiding in een enquête ontstaat. Door vragen te stellen over de werksituatie
bijvoorbeeld de doelgroepen waarmee de therapeuten werken, staat iemand meer open, volgens het Basisboek Methode en Technieken. Bij het afnemen van een enquête als deze is het belangrijk om de anonimiteit van de participanten te waarborgen. Dit is bepaald in de Wet Bescherming Persoonsgegevens. 1.4.1
Vragen enquête 1
Deze enquête is opgesteld voor ergotherapeuten die werkzaam zijn binnen een revalidatiecentrum waar arbeidsvragen standaard binnen de multidisciplinaire behandeling geïntegreerd zijn. Dit zijn bijvoorbeeld de revalidatiecentra die aangesloten zijn bij de werkgroep ‘Vroege interventie’. De eerste drie vragen zijn om de respons te kunnen controleren. Het adviesteam heeft gevraagd aan de geënquêteerde vanuit welk revalidatiecentrum hij/zij werkzaam is. Daarnaast is gevraagd met welke doelgroep zij werkzaam zijn. Om de gegevens te analyseren kan er een tweedeling gemaakt worden tussen de doelgroepen orthopedie en chronische pijn. Wellicht wordt er op de verschillende afdelingen binnen een revalidatiecentrum op andere wijzen gewerkt. Om de ervaring van de ergotherapeut wat betreft arbeidsvragen te kunnen bepalen wordt hier in de derde vraag van de enquête naar gevraagd. In de volgende vier vragen wordt er gevraagd naar het beleid omtrent het multidisciplinaire beleid binnen het revalidatiecentrum met betrekking tot de behandeling van arbeidsvragen. Dit kan als vergelijkingsmateriaal dienen voor de werkwijze binnen Groot Klimmendaal. Op basis hiervan kan het adviesteam adviezen baseren. Er is gevraagd naar welke disciplines ingezet worden en wat hun taken zijn bij het behandelen van arbeidsvragen. Daarnaast wordt er gevraagd naar de persoon die de hulpvraag van de revalidant naar voren brengt in het multidisciplinaire team. Vervolgens wordt er aan de ergotherapeut gevraagd in welke fase van uitval uit het werkveld de revalidant zich bevindt aan de start van de multidisciplinaire behandeling. Als laatste wordt er gevraagd in welke fase van de behandeling er wordt gestart met het multidisciplinair behandelen van arbeidsvragen. De volgende zes vragen gaan over de (evidence based) werkwijze van arbeidsvragen van de ergotherapeuten binnen het betreffende revalidatiecentrum. Dit kan als vergelijkingsmateriaal dienen voor de werkwijze binnen Groot Klimmendaal, op basis waarvan het adviesteam adviezen kan formuleren. Er wordt gevraagd naar de gebruikte theoretische kaders, assessments, methodieken, theorieën, (meet) instrumenten, protocollen en richtlijnen bij het behandelen van de arbeidshulpvraag van de revalidant. Tevens wordt er gevraagd naar de interventies die door de ergotherapeut ondernomen worden bij arbeidsvragen van de revalidant. Deze interventies zijn geordend aan de hand van het Persoon Environment Occupation model (PEO). De keuze voor het PEO model is gebaseerd op het feit dat dit model uitgebreid aandacht besteed aan de interactie van de persoon, zijn omgeving en zijn handelen. In de laatste vraag van dit onderdeel wordt er gevraagd of de ergotherapeut standaard een werkbezoek aflegt en zo ja of dit gestandaardiseerd gebeurt. In de laatste vier vragen vraagt het adviesteam naar de visie en de mening van de desbetreffende ergotherapeuten op het gebied van arbeid en arbeidsvragen binnen de ergotherapie behandeling. Het adviesteam acht het van belang om de gewenste situatie van Groot Klimmendaal in kaart te kunnen brengen, aan de hand van de visie van ergotherapeuten werkzaam in andere revalidatiecentra. 1.4.2 Vragen enquête 2 Deze enquête is opgesteld voor ergotherapeuten die werkzaam zijn binnen een revalidatiecentrum waar arbeidsvragen niet standaard geïntegreerd worden binnen de multidisciplinaire behandeling. Dit zijn revalidatiecentra die qua werkwijze wat betreft arbeidsvragen vergelijkbaar zijn met Groot Klimmendaal. De vragen zijn bij deze enquête hetzelfde als bij enquête 1, alleen zijn deze vragen hypothetisch gesteld. Er wordt bij deze enquête een extra vraag gesteld die ingaat op de
rede waarom er niet standaard aandacht wordt besteedt aan arbeidsvragen van revalidanten. Het adviesteam vraagt naar de gewenste situatie binnen dat revalidatiecentrum wat betreft de behandeling van arbeidsvragen. Het adviesteam wil hiermee bereiken dat de gewenste situaties van de andere revalidatiecentra de basis (kunnen gaan) vormen voor de gewenste situatie binnen Groot Klimmendaal. 1.4.3 Vragen enquête 3 De laatste vragenlijst is opgesteld voor de ergotherapeuten die werkzaam zijn de unit ‘Houding en Beweging’ van revalidatiecentrum Groot Klimmendaal. Dit zijn de ergotherapeuten die het adviesteam gevraagd hebben om advies te geven over hun werkwijze wat betreft de behandeling van arbeidsvragen van revalidanten. De vragen die het adviesteam heeft gesteld zijn voornamelijk bedoeld om het adviesteam inzicht te laten krijgen over de organisatiestructuur en de kennis en inzicht daarover van de therapeuten. Daarnaast zijn de vragen bedoeld om inzicht te krijgen in de visie van de ergotherapeuten over hun behandeling van arbeidsvragen. De eerste twee vragen zijn om de respons te kunnen controleren. Het adviesteam vraagt met welke doelgroep de betreffende ergotherapeut werkzaam is. Om de gegevens te analyseren kan er een tweedeling gemaakt worden tussen de doelgroepen orthopedie en chronische pijn. Wellicht wordt er op de verschillende afdelingen binnen het revalidatiecentrum op andere wijzen gewerkt. Om de ervaring van de ergotherapeut wat betreft arbeidsvragen te kunnen bepalen wordt hier in de tweede vraag van de enquête naar gevraagd. In de volgende drie vragen wordt er gevraagd naar het beleid omtrent het multidisciplinaire beleid binnen revalidatiecentrum Groot Klimmendaal. Dit kan vergeleken worden met de uitkomsten van andere revalidatiecentra. Op basis hiervan kan het adviesteam adviezen baseren. Er is gevraagd naar welke disciplines ingezet worden en wat hun taken zijn bij het behandelen van arbeidsvragen. Daarnaast wordt er gevraagd naar de persoon die de hulpvraag van de revalidant naar voren brengt in het multidisciplinaire team. Als laatste wordt er gevraagd in welke fase van de behandeling er wordt gestart met het multidisciplinair behandelen van arbeidsvragen. De volgende drie vragen gaan over de (evidence based) werkwijze van arbeidsvragen van de ergotherapeuten binnen revalidatiecentrum Groot Klimmendaal. Dit kan vergeleken worden met de uitkomsten van de enquêtes die naar de andere revalidatiecentra zijn verstuurd. Op basis hiervan kan het adviesteam adviezen formuleren. Er wordt gevr aagd naar de gebruikte theoretische kaders, assessments, methodieken en theorieën bij het behandelen van de arbeidshulpvraag van de revalidant. Tevens wordt er gevraagd naar de interventies die door de ergotherapeut ondernomen worden bij arbeidsvragen van de revalidant. Deze interventies zijn geordend aan de hand van het Persoon Environment Occupation model (PEO). In vergelijking met enquête 1 en 2 heeft het adviesteam minder vragen gesteld over het (evidence based) werken van de ergotherapeuten. Dit heeft als reden dat het adviesteam in het contact met de opdrachtgever al veel informatie heeft verzameld over dit item. In de laatste vier vragen vraagt het adviesteam naar de visie en de mening van de desbetreffende ergotherapeut op het gebied van arbeid en arbeidsvragen binnen de ergotherapie behandeling. Het adviesteam acht het van belang om de gewenste situatie voor de ergotherapeuten van Groot Klimmendaal in kaart te kunnen brengen, aan de hand van de verschillende visies van de ergotherapeuten.
Hoofdstuk 2 De enquêtes Hieronder wordt van elke enquête één lege versie toegevoegd. Hierdoor wordt de onderbouwing en analyse van het veldonderzoek verduidelijkt.
Paragraaf 1 Enquête 1
Arbeid binnen de ergotherapie
1. In welk revalidatiecentrum bent u werkzaam? 2. Bent u als ergotherapeut werkzaam met de orthopedische en/of chronische pijn revalidanten? Ja, ik behandel de revalidanten van de afdeling chronische pijn. Ja, ik behandel de revalidanten van de afdeling orthopedie. Ja, ik behandel beide doelgroepen. 3. Behandelt u revalidanten met arbeidsvragen? Ja Nee; Waarom niet? 4. Welke betrokkenen hebben er rondom het revalidatietraject een rol voor het vormgeven van de arbeidsbehandeling? En wat is hun taak? (meerdere antwoorden mogelijk) Taken: Betrokkenen: De revalidant Revalidatiearts Psycholoog Bewegingsagoog Fysiotherapeut Ergotherapeut Logopedist Arbeidstherapeut Maatschappelijk werker Verpleging Activiteitenbegeleider Anders namelijk: 5. Van wie komen de meeste vragen voor arbeidsrevalidatie? Met welke hulpvragen komt de desbetreffende persoon? Betrokkenen: Hulpvraag: De revalidant Revalidatiearts Vanuit het behandelteam Afdeling arbeidsrevalidatie Huisarts Anders namelijk:
6. In welke fase bevindt de revalidant zich bij de start van de paramedische behandeling? Werkend Dreigende uitval
Verzuim Langdurig ziek Arbeidsongeschikt 7. In welke fase van de behandeling wordt binnen de multidisciplinaire behandeling gestart met het behandelen van arbeidsvragen? Exploratieve fase Behandelfase Evaluatiefase Anders namelijk: 8. Door middel van welke theoretische kaders en assessments wordt de hulpvraag van de revalidant geanalyseerd? Theoretische kaders: MOHO CMOP PEO Biopsychosociaal model Anders, namelijk: Assessments: Observaties
Interviews / vragenlijsten
Testen / onderzoeken
Titels assessments: 1. 2. 3. 1. 2. 3. 1. 2. 3.
Anders, namelijk Nee, ik gebruik geen theoretische kaders en assessments, ik analyseer de hulpvraag van de revalidant op de volgende wijze: …………………………… 9. Gebruikt u als ergotherapeut bepaalde methoden en/of theorieën tijdens de arbeidsbehandeling? Zo ja, welke? Graded activity Graded exposure Operante conditionering Respondente behandeling Cognitieve benadering Integrale benadering Supported employment Request empowered Anders, namelijk: Nee, ik gebruik geen methoden en/of technieken, ik geef mijn behandeling op de volgende wijze vorm: ……………………………………………………………………. 10. Gebruikt u als ergotherapeut (meet)instrumenten tijdens de arbeidsbehandeling? Nee, ik gebruik geen (meet)instrumenten. Ja, ik gebruik de volgende (meet)instrumenten:
11. Gebruikt u als ergotherapeut protocollen en/of richtlijnen bij het behandelen van arbeidsproblemen? Zo ja, welke? Nee, ik gebruik geen protocollen en/of richtlijnen. Ja, ik gebruik de volgende protocollen en/of richtlijnen: 12. Welke interventies worden door de ergotherapeut ondernomen bij arbeidsvragen van de revalidant? ? De persoon: (bijvoorbeeld: houdings- en bewegingsadviezen) ?
Het handelen: (bijvoorbeeld: taakverdeling en regelmogelijkheden vergroten)
?
De omgeving: (bijvoorbeeld: hulpmiddelen en assertiviteitscursus)
13. Wordt er binnen de ergotherapiebehandeling standaard gebruik gemaakt van een werkbezoek? Zo ja, heeft u daar een standaard (meet) instrument voor? Nee Ja: 14. Loopt u als ergotherapeut tegen problemen en/of dilemma’s aan tijdens de behandeling van arbeidsvragen? Zo ja, welke en wat zijn de eventuele oplossingen daarvoor? Nee Ja: 15. Wat is uw visie op het toepassen van (elementen van) arbeid in de behandeling van revalidanten? 16. Wat is volgens u de taak van de ergotherapeut in relatie met de arbeidsvragen van de revalidanten? 17. Wat vindt u het sterkste punt van de ergotherapie binnen de arbeidsbehandeling? Wij danken u voor het invullen van deze enquête. Met vriendelijke groet, Suzan Aerts, Lyanne van Hal, Marlien Mulder, Sylvia Prijs, Mieke Wilms
Paragraaf 2 Enquête 2
Arbeid binnen de ergotherapie
1. In welke revalidatiecentrum bent u werkzaam? 2. Bent u als ergotherapeut werkzaam met de doelgroepen orthopedie en/of chronische pijn? Ja, ik behandel de revalidanten van de afdeling chronische pijn. Ja, ik behandel de revalidanten van de afdeling orthopedie. Ja, ik behandel beide doelgroepen. 3. Behandelt u revalidanten met arbeidsvragen? Ja Nee; Waarom niet?
4. Welke betrokkenen zouden er binnen uw instelling een rol kunnen spelen rondom het revalidatietraject voor het vormgeven van de arbeidsbehandeling? En wat zou hun taak zijn? (meerdere antwoorden mogelijk) Betrokkenen: Taken: De revalidant Revalidatiearts Psycholoog Bewegingsagoog Fysiotherapeut Ergotherapeut Logopedist Arbeidstherapeut Maatschappelijk werker Verpleging Activiteitenbegeleider Anders namelijk: 5. Waarom wordt er binnen uw instelling niet standaard aandacht besteed aan de arbeidssituatie van de revalidant? 6. Door middel van welke theoretische kaders en assessments wordt de hulpvraag van de revalidant geanalyseerd? Theoretische kaders: MOHO CMOP PEO Biopsychosociaal model Anders, namelijk: Assessments: Observaties Interviews / vragenlijsten Testen / onderzoeken
Titels assessments: 1. 2. 1. 2. 1. 2.
Anders, namelijk: Nee, ik gebruik geen theoretische kaders en assessments, ik analyseer de hulpvraag van de revalidant op de volgende wijze:………………………………. 7. Gebruikt u als ergotherapeut bepaalde methoden en/of technieken tijdens de behandeling? Zo ja, welke? Graded activity Graded exposure Operante conditionering Respondente behandeling Cognitieve benadering Integrale benadering Supported employment Request empowered Anders, namelijk:
Nee, ik gebruik geen methoden en/of technieken, ik geef mijn behandeling op de volgende wijze vorm:…………………………………………………………………….. 8. Op welke wijze houdt u binnen de ergotherapeutische behandeling rekening met het werk en de arbeidssituatie van uw revalidant? 9. Op welke wijze gaat u om met revalidanten die wél een arbeidsvraag stellen tijdens de ergotherapiebehandeling? 10. Loopt u als ergotherapeut tegen problemen en/of dilemma’s aan doordat er geen standaard mogelijkheid is tot behandeling van arbeidsvragen? Zo ja, welke en wat zijn de eventuele oplossingen daarvoor? Nee Ja: 11. Welke activiteiten zouden er door u, als ergotherapeut, ondernomen kunnen worden bij de behandeling van arbeidsvragen? ? De persoon: (bijvoorbeeld: houdings- en bewegingsadviezen) ?
Het handelen: (bijvoorbeeld: taakverdeling en regelmogelijkheden vergroten)
?
De omgeving: (bijvoorbeeld: hulpmiddelen en assertiviteitscursus)
12. Wat is uw visie op het toepassen van (elementen van) arbeid in de behandeling van revalidanten? 13. Wat is volgens u de taak van de ergotherapeut in relatie met de arbeidsvragen van de revalidanten? 14. Wat vindt u het sterkste punt van de ergotherapie binnen de arbeidsbehandeling? Wij danken u voor het invullen van deze enquête. Met vriendelijke groet, Suzan Aerts, Lyanne van Hal, Marlien Mulder, Sylvia Prijs, Mieke Wilms
Paragraaf 3 Enquête 3
Arbeid binnen de ergotherapie in Groot Klimmendaal
1. Met welke doelgroep werkt u? o Chronische pijn. o Orthopedie. 2. Behandelt u revalidanten die komen met arbeidsvragen? Zo nee, naar wie verwijst u ze dan door? o Ja. o Nee: 3. Welke betrokkenen hebben er rondom het revalidatietraject een rol voor het vormgeven van de arbeidsbehandeling op Groot Klimmendaal? (meerdere antwoorden mogelijk) Betrokkenen: Taken: De revalidant Revalidatiearts Psycholoog Bewegingsagoog Fysiotherapeut Ergotherapeut Logopedist
Arbeidstherapeut Maatschappelijk werker Verpleging Activiteitenbegeleider Anders namelijk 4. Van wie komen de meeste vragen voor arbeidsrevalidatie? En met welke vraag komt deze persoon doorgaans? o De revalidant. o Revalidatiearts. o Afdeling arbeidsrevalidatie. o Huisarts. o Vanuit het behandelteam. o Anders; 5. In welke fase van de behandeling wordt er op dit moment binnen de (multidisciplinaire) behandeling gestart met het behandelen van arbeidsvragen? o Exploratieve fase o Behandelfase o Evaluatiefase 6. Gebruikt u als ergotherapeut tijdens de behandeling modellen? Zo ja, welke? Kruis deze bij de eerste rij rondjes aan. (meerdere antwoorden mogelijk) Gebruikt u als ergotherapeut dezelfde of andere modellen bij de behandeling van arbeidsvragen? Kruis alle gebruikte modellen bij arbeidsvragen aan in de tweede rij rondjes. (meerdere antwoorden mogelijk) Theoretische kaders: MOHO CMOP PEO Biopsychosociaal model Anders, namelijk: Assessments: Observaties
Interviews / vragenlijsten
Testen / onderzoeken
Titels assessments: 1. 2. 1. 2. 1. 2. 1. 2. 1. 2. 1. 2.
Anders, namelijk: Nee, ik gebruik geen theoretische kaders en assessments, ik analyseer de hulpvraag van de revalidant op de volgende wijze:
7.
Gebruikt u als ergotherapeut bepaalde methoden en/of technieken tijdens de behandeling? Zo ja, welke? Kruis deze benaderingswijzen aan in de eerste rij rondjes. (meerdere antwoorden mogelijk) Gebruikt u tijdens de behandeling van arbeidsvragen dezelfde methoden en/of technieken of andere? Kruis deze benaderingswijzen aan in de tweede rij rondjes. (meerdere antwoorden mogelijk) ? Graded activity ? Graded exposure ? Operante conditionering ? Respondente behandeling ? Cognitieve benadering ? Integrale benadering ? Supported employment ? REQUEST empowered ? Anders; Nee, ik gebruik geen methoden en/of technieken, ik geef mijn (arbeids) behandeling op de volgende wijze vorm:
8. Welke activiteiten worden door de ergotherapeut ondernomen bij arbeidsvragen van de revalidant? ? De persoon: (bijvoorbeeld: houdings- en bewegingsadviezen) ?
Het handelen: (bijvoorbeeld: taakverdeling en regelmogelijkheden vergroten)
?
De omgeving: (bijvoorbeeld: hulpmiddelen en assertiviteitscursus)
9. Wat is uw visie op het toepassen van (elementen van) arbeid in de behandeling van revalidanten? 10. Loopt u als ergotherapeut tegen problemen en/of dilemma’s aan tijdens de behandeling van arbeidsvragen? Zo ja, welke? Heeft u daar al (mogelijke) oplossingen voor? o Nee o Ja: 11. Wat is de gewenste situatie in de toekomst? 12. Wat vindt u het sterkste punt van de ergotherapie binnen de arbeidsbehandeling? Wij danken u voor het invullen van deze enquête. Met vriendelijke groet, Suzan, Lyanne, Marlien, Sylvia en Mieke
Hoofdstuk 3 Analyseren Enquêtes Het volgende hoofdstuk zal bestaan uit het ordenen en analyseren van de gegevens die uit de verschillende enquêtes en vraaggesprekken zijn gekomen. Het adviesteam heeft zes verschillende groepen gemaakt van de ontvangen enquêtes, die in deze groepen geanalyseerd kunnen worden. De groepen zijn: Enquête 1 (RC mét arbeid) Chronische Pijn 10 reacties Enquête 1 (RC mét arbeid) Orthopedie 10 reacties Enquête 2 (RC geen arbeid) Chronische pijn 3 reacties Enquête 2 (RC geen arbeid) Orthopedie 2 reacties Enquête 3 (Groot Klimmendaal) Chronische pijn 5 reacties Enquête 3 (Groot Klimmendaal) Orthopedie 5 reacties In deze volgorde zullen ook de enquêtes geanalyseerd worden. Per groep enquêtes wordt allereerst de gegevens geordend in tabellen. Vervolgens wordt er een samenvatting van deze analyse geschreven om een goed overzicht te krijgen van de uitkomsten. In het laatste hoofdstuk wordt een discussie geschreven waarin conclusies worden getrokken en de gegevens uit de verschillende groepen enquêtes met elkaar in verband worden gebracht.
Paragraaf 1 Analyse enquête 1 3.1.1 Chronische pijn De analyse van enquête 1, revalidatiecentra die wel standaard arbeid toepassen in de ergotherapiebehandeling is tot stand gekomen door tien ergotherapeuten uit 1 tien revalidatiecentra. Alle ergotherapeuten werken met de doelgroep chronische pijn. Elke ergotherapeut komt tijdens de analyse overeen met 10% van het gescoorde percentage. Bij meerdere vragen is het mogelijk meer dan één antwoord te geven. Bij verschillende vragen kan dus boven de 100% als optelscore uitkomen. Als bij een open vraag een antwoord vaker is gegeven door verschillende ergotherapeuten staat dit met de hoeveelheid tussen haakjes achter het antwoord. 1. In welk revalidatiecentrum bent u werkzaam? 10% 10% 10% 10% 10% 10% 10% 10% 10% 10%
Revalidatiecentrum De Waarden Revalidatiecentrum Friesland Stichting Revalidatiecentrum Breda Revalidatiecentrum De Trappenberg Revalidatiecentrum Hoensbroek Revalidatiecentrum De Vogellanden Revalidatiecentrum Lindenhof Rijnlands revalidatiecentrum Revalidatieafdeling St. Maartenskliniek Kastanjehof, centrum voor revalidatie
2. Bent u als ergotherapeut werkzaam met orthopedische en/of chronische pijn revalidanten? 50% Chronische pijn 0% Orthopedische klachten 50% Beide doelgroepen (1 enquête voor 2 doelgroepen ingevuld, bij beide analyses meegeteld)
3. Behandelt u revalidanten met arbeidsvragen? 90% 10%
Ja Nee, Team arbeidsrevalidatie behandelt alle arbeidsvragen.
4. Welke betrokkenen hebben er rondom het revalidatietraject een rol voor het vormgeven van de arbeidsbehandeling? En wat is hun taak? (meerdere antwoorden mogelijk)
100%
Betrokkenen: De revalidant
80%
Revalidatiearts
Taken: - Hulpvraag en doelen formuleren (3) - Werk omschrijven - Eigen verantwoordelijkheid nemen - Contact met werkgever, Arbo-dienst en bedrijfsarts onderhouden (2) - Adviezen in de praktijk brengen en evalueren (actieve rol) (6) - Eindverantwoording behandelteam
100%
Psycholoog
0% 70%
Bewegingsagoog Fysiotherapeut
100%
Ergotherapeut
10%
Logopedist
20%
Arbeidstherapeut
100%
Maatschappelijk werker
- Aansturen team - Coördineren (arbeids) traject (3) - Verwijzen binnen team - Signalering - Contact met bedrijfsarts en Arbo-arts (4) - Advies aan werkgever over taken en uren - Medische controle - Signalering (2) - Interne processen die goed functioneren in de weg staan (3) - Arbeidspsychologisch onderzoek - Coaching, begeleiding (3) - Quickscan - Voorwaarden tot en opbouw fysieke belasting begeleiden en observeren (4) - Quickscan - Signalering - Signalering - Doelen formuleren - Analyseren van passendheid van arbeid binnen activiteitenniveau van de revalidant - Problemen in handelen analyseren en oplossingen bedenken - Werkplek onderzoek, aanpassing en advisering (6) - Contact arbo-dienst - Belasting, belastbaarheid observeren en trainen (5) - Ergonomie - Energieverdeling - Gesprekken met de werkgever - Quickscan - Communicatie - Informeren naar werkgever - Onderzoek - Adviseren van de revalidant en behandelteam - Gesprekspartner naar extern, zoals UWV, bedrijfsarts, Arbo-dienst en werkgever. - Begeleiden gesprekken tussen de revalidant en een extern persoon - Werkplekonderzoek - Ergo-kit - Signalering - Verwijzen naar regionaal arbeidsspreekuur - Coachen, begeleiden (2) - Communicatie en relaties in werksfeer trainen (nee zeggen, grenzen aangeven) - Vervoer - Administratie rondom reïntegratie - Wet en regelgeving omtrent arbeid - Systeem rondom de revalidant begeleiden - Contact UWV, werkgever etc. (3)
0% 10% 10%
Verpleging Activiteitenbegeleider Anders
- Signalering - Reumatoloog
5. Van wie komen de meeste vragen voor arbeidsrevalidatie? Met welke hulpvragen komt de desbetreffende persoon? (meerdere antwoorden mogelijk)
90%
Betrokkenen: De revalidant
20% 40%
Revalidatiearts Het behandelteam
Hulpvraag: - Hoe en wanneer kan ik aan het werk? (4) - Welk werk is het beste voor mij? - Ik kan mijn werk niet meer doen. - Hoe moet ik mijn werkplek inrichten? - Hoeveel uur kan ik werken en hoe deel ik die het beste in? (2) - Welke taken kan ik uitvoeren en hoe kan ik die het beste doen? - Onbekendheid wet- en regelgeving - Conflicten werkgever / Arbo-arts - Kan deze revalidant terug aan het werk? - Kan deze revalidant terug aan het werk? (2) - Aansluitend op hulpvraag revalidant.
0% Arbeidsrevalidatie 0% Huisarts 10% Anders - Arbo-arts: afname Quickscan N.B.: één ergotherapeut heeft deze vraag niet ingevuld, vandaar dat de revalidant geen 100% haalt. Van de overige 9 heeft iedereen de revalidant aangekruist. 6. In welke fase bevindt de revalidant zich bij de start van de paramedische behandeling? (meerdere antwoorden mogelijk) 100% 60% 70% 90% 80%
Werkend Dreigende uitval Verzuim Langdurig ziek Arbeidsongeschikt
7. In welke fase van de behandeling wordt binnen de multidisciplinaire behandeling gestart met het behandelen van arbeidsvragen? (meerdere antwoorden mogelijk) 50% 80% 40% 10%
Exploratieve fase Behandelfase Evaluatiefase Anders; Na Quickscan adviezen naar revalidant en werkgever, hieruit kan ook behandeltraject starten.
8. Door middel van welke theoretische kaders en assessments wordt de hulpvraag van de revalidant geanalyseerd? Theoretische kaders
10% 50% 10% 50% 10 %
MOHO CMOP PEO Biopsychosociaal model Anders: eigen intake; gebruik biomechanische, humanistische, behaviorial referentiekaders Assessments Titels: 50% Observatie - AMPS (2) - Werkplek inventarisatie - Arbeidsgerelateerde observatie - Screening - Tijdschrijflijst 70% Interview/ vragenlijst - COPM (6) - AIMS2-SF - MHOQ - MPQ-DLV - VAS pijn en moeheid - Daily activity records - OPHI - Intake gesprek - Weekstructuurlijst 50% Test/ onderzoek - FCE - AMPS - SODA - Goniometrie - Krachtmetingen - Handfunctie-onderzoek ? Semmes Weinstein ? Monofilamenten ? Jamar Dynamometer - Ergo-kit - Algemene klinimetrie - Base line metingen - Psychologisch onderzoek 10% Anders - Eigen intake en observatie, gespecificeerde Quickscan N.B. Niet elke ergotherapeut heeft aangekruist of hij/zij observaties gebruikt. 9. Welke methoden en/of theorieën gebruikt u als ergotherapeut tijdens de arbeidsbehandeling? (meerdere antwoorden mogelijk) 70% 70% 50% 0% 70% 20% 0% 10% 10% 10%
Graded activity Graded exposure Operante conditionering Respondente behandeling Cognitieve benadering Integrale benadering Supported employment Request empowered Andere methode: ergonomie Geen methode, maar: arbeidstherapeut behandelt arbeidsvragen. 10. Gebruikt u als ergotherapeut (meet)instrumenten tijdens de arbeidsbehandeling?
60% 40%
Nee, ik gebruik geen (meet)instrumenten. Ja, ik gebruik de volgende (meet)instrumenten: - FCE - COPM - VAS scorelijsten - Ergo-kit - Weekactiviteitenlijsten - Opbouwschema’s
11. Gebruikt u als ergotherapeut protocollen en/of richtlijnen bij het behandelen van arbeidsproblemen? Zo ja, welke? 50% 50%
Nee, ik gebruik geen protocollen en/of richtlijnen. Ja, ik gebruik de volgende protocollen en/of richtlijnen: - Het zorgpad arbeidsbehoud - Protocol Quickscan, vroege interventie - Protocol chronische pijnteam - Chronische pijn behandeling protocol (2) - CRPS richtlijn
12. Welke interventies worden door de ergotherapeut ondernomen bij arbeidsvragen van de revalidant? (meerdere antwoorden mogelijk)
100%
Gericht op: De persoon
100%
Het handelen
60%
De omgeving
Interventies: - Houding en bewegingsadviezen (4) - Werkhouding adviezen - Observaties (op werkplek) - COPM (2) - Gesprek over hulpvraag en doelen met revalidant (2) - Doorverwijzing naar arbeidsrevalidatie - Beroepskeuze - Gesprek met werkgever - Ergonomische praktijkinstructies (2) - Grenzen leren kennen en erop anticiperen (3) - Leefstijladviezen - Belasting-belastbaarheid (4) - Taakverdeling en regelmogelijkheden (5) - Training van het werk - Planning (4) - Prikkelhantering - Taken zoeken die de revalidant kan doen. - Functioneel trainen - Werkplek adviezen - Afspraken maken met werk en Arbo-dienst t.a.v. opbouw werk en hulp - Gesprek met werkgever (2) - Werkplekinrichting (4)
- Assertiviteitstraining - Communicatie - Hulpmiddelen en voorzieningen (2)
13. Wordt er binnen de ergotherapiebehandeling standaard gebruik gemaakt van een werkbezoek? Zo ja, heeft u daar een standaard (meet) instrument voor? 90% 10%
Nee, ik gebruik geen (standaard) werkbezoek. Ja, ik gebruik het volgende (standaard) werkbezoek: - Wel standaard werkbezoek, geen (meet)instrument
14. Loopt u als ergotherapeut tegen problemen en/of dilemma’s aan tijdens de behandeling van arbeidsvragen? Zo ja, welke en wat zijn de eventuele oplossingen daarvoor? 60% 40%
Nee, ik loop niet tegen problemen op Ja ik loop tegen de volgende problemen op: - Contact met Arbo-dienst loopt vaak moeizaam - Werkgevers zien mogelijkheden werknemers gemakkelijk te ontslaan - Als het ‘oude’werk niet meer kan, wat moet dan het nieuwe werk zijn. - Revalidanten willen hulpmiddelen, ergotherapeuten willen oefeningen. - Wet- en regelgeving in relatie tot de revalidant.
15. Wat is uw visie op het toepassen van (elementen van) arbeid in de behandeling van revalidanten? - Het zou vanzelfsprekend moeten zijn, maar arbeid komt vaak toch pas laat in de behandeling naar voren. Dmv de Quickscan komen de arbeidsvragen sneller in beeld. - Wel specifieke kennis hebben maar werken vanuit een holistische benadering. - Arbeid hoort ook bij de dagelijkse activiteiten van de revalidant, het hoort dus ook bij de ergotherapiebehandeling. - Het is zinvol indien revalidanten een hulpvraag hebben. - Arbeid moet een vast onderdeel van de ergotherapie zijn. - Arbeid is een vast onderdeel in het dagelijkse leven. Problemen hierin kunnen voor een disbalans zorgen in de belasting-belastbaarheid. Het geeft een breuk in de verwachtte levensloop. Voor een zelfstandig, prettig functioneren moeten alle rollen en bijbehorende problematiek in kaart worden gebracht binnen de ergotherapie. - Het is een vanzelfsprekende vraag, die voorkomt uit een ontstane situatie van de revalidant. - Arbeid/ School en terugkeer naar arbeid is een vast onderdeel van elk revalidatietraject van mensen tussen de 4 en 65 jaar. - De revalidant komt pas in behandeling wanneer hij een doel heeft op het gebied van participatie. Dat kan werk zijn, maar ook zorg voor de kinderen en het huis.
16. Wat is volgens u de taak van de ergotherapeut in relatie met de arbeidsvragen van de revalidanten? - In kaart brengen van fysieke/cognitieve belemmeringen en wensen op het werk en van daaruit zoeken naar haalbare oplossingen. (2) - De problemen in het dagelijks handelen behandelen, net als andere hulpvragen. - De functionele benadering. - Praktische kanten regelen, gesprekken met werkgevers voeren, werkbezoeken. - Primaire verantwoordelijkheid voor de revalidant met de arbeidsvraag. - Oppakken van vragen die passen in het holistische denkkader. - Mede opbouwen tot werkhervatting.
17. Wat vindt u het sterkste punt van de ergotherapie binnen de arbeidsbehandeling? - Praktische handvaten die we als ergotherapeut kunnen geven op het gebied van ergonomie en belasting-belastbaarheid. - Kijk op mens in de werkomgeving met psychisch, cognitief en lichamelijke componenten. - Ergotherapeuten zien het totaalplaatje, dus niet alleen het werk, maar ook alles daarbuiten. Zodoende kan de ergotherapeut gerichter adviezen geven. - Vooral de functionele analyse en de praktische benadering waarbij vaak gestreefd wordt naar een gedragsverandering. - Het doen van werkbezoeken. - Dat de ergotherapie binnen dit RC al bij de intake ingaat op de arbeidssituatie van de revalidant en de beperkingen daarin. Hierna wordt al direct de arbeidstherapeut ingeschakeld. - Het bekijken van de mens als geheel en al zijn dagelijkse activiteiten. - Bindende afspraken maken tussen werkgever, werknemer, revalidatiecentrum en Arbo-dienst. - Relatie leggen tussen hetgeen wat binnen het revalidatiecentrum gebeurt en de buitenwereld. 3.1.2 Samenvatting analyse enquête 1 Chronische pijn De samenvatting van de analyse van enquête 1, revalidatiecentra die wel standaard arbeid toepassen in de ergotherapiebehandeling is tot stand gekomen door tien ergotherapeuten uit tien revalidatiecentra. Alle ergotherapeuten werken met de doelgroep Chronische pijn. Elke ergotherapeut komt tijdens de analyse overeen met 10% van het gescoorde percentage. Bij meerdere vragen is het mogelijk meer dan één antwoord te geven. Bij verschillende vragen kan dus boven de 100% als optelscore uitkomen. Bijna alle ergotherapeuten behandelen zelf de arbeidsvragen, slechts 10% verwijst altijd door naar de arbeidsrevalidatie. De revalidant, de psycholoog, de ergotherapeut en de maatschappelijk werker worden altijd betrokken bij het behandelen van arbeidsvragen. Andere disciplines worden, variërend per instelling, wel of niet ingezet. De bewegingsagoog en de verpleging worden echter nooit betrokken bij de behandeling van arbeidsvragen. Van alle therapeuten die deze disciplines hebben aangekruist, ziet 60% als voornaamste taak van de revalidant het actief meewerken aan het arbeidsrevalidatietraject. De grootste taken (allen 30%) van de psycholoog zijn volgens de ergotherapeuten coaching, begeleiding en het reduceren van interne, belemmerende processen bij de revalidant. De taken van de ergotherapeut zijn het onderzoeken en aanpassen van de werkplek (60%) en het trainen van de belasting-belastbaarheid van de revalidant (50%). Als belangrijkste taak van de
maatschappelijk werker wordt door de ergotherapeuten het coachen/begeleiden van de revalidant (20%) en contact onderhouden met UWV, werkgever en andere externe personen (30%) gezien. De meeste hulpvragen (90%) over arbeid komen volgens de geënquêteerde ergotherapeuten vanaf de revalidant. Die stellen voornamelijk de volgende hulpvraag: “Hoe en wanneer kan ik aan het werk?” (40%). Als de revalidanten starten met de paramedische behandeling, zijn ze vaak nog aan het werk (100%), zijn ze al langdurig ziek (90%) of arbeidsongeschikt (80%). Vervolgens start het behandelen van arbeidsvragen van de revalidanten doorgaans in de behandelfase (80%). Bij de helft (50%) van de instellingen wordt (ook) al in de exploratieve fase gestart met het behandelen/analyseren van arbeidsvragen. Binnen de instellingen wordt door 50% van de ergotherapeuten (en de rest van de teams) gewerkt volgens het CMOP en het Biopsychosociaal model. Daarnaast maakt 70% van de therapeuten gebruik van interviews/vraaggesprekken en 50% van observaties en testen. Opvallend hieraan is dat dus niet elke therapeut van alle mogelijke assessments gebruik maakt. De meest gebruikte benaderingswijzen binnen de ergotherapiebehandeling zijn Graded activity, Graded exposure en de Cognitieve benadering. Deze worden allemaal door 70% van de therapeuten geselecteerd. Als extra aanvulling heeft 10% van de revalidatiecentra de benaderingswijze Ergonomie genoemd. Aantekening hierbij is wel dat een aantal ergotherapeuten (20%) hebben aangegeven dat ze de door het adviesteam gebruikte vaktermen niet herkenden en de benaderingswijzen wellicht wel gebruikten, maar dan onder een andere naam. Door 60% van de ergotherapeuten wordt er gebruik gemaakt van (meet)instrumenten tijdens het behandelen van arbeidsvragen en 50% gebruikt protocollen en/of richtlijnen tijdens het behandelen van arbeidsvragen. Bij vraag twaalf valt het op dat alle ergotherapeuten interventies ondernemen gericht op de persoon en het handelen, maar slechts 60% onderneemt interventies gericht op de omgeving. Genoemde interventies gericht op de persoon zijn houdings- en bewegingsadviezen (40%) en de revalidant zijn grenzen leren kennen en daarop leren anticiperen (30%), gericht op het handelen wordt de taakverdeling en regelmogelijkheden daarin leren zoeken (50%), planning van de dag van de revalidant (40%) en het aanleren van de belasting en belastbaarheid (40%). Gericht op de omgeving wordt het beïnvloeden van de werkplekinrichting benoemd door 40% van de ergotherapeuten als interventie van de ergotherapeut naar de revalidant toe. 90% van de ergotherapeuten zegt niet standaard een werkbezoek af te leggen en ze hebben er ook geen standaard manier voor als ze wel gaan. 10% zegt wel standaard op werkbezoek te gaan, maar zonder standaard methode. Elk van de geënquêteerde ergotherapeuten heeft een visie op het toepassen van elementen van arbeid binnen de ergotherapie. Deze visies zijn erg divers, waardoor het adviesteam geen eenduidige visie kan formuleren. Elke ergotherapeut geeft in zijn visie aan positief aan te kijken tegenover arbeid binnen de revalidatie. Ze vinden dat het een vast en belangrijk onderdeel is van het dagelijks leven, waar de ergotherapeut op moet anticiperen. Als voornaamste taken van de ergotherapeut op het gebied van arbeidsvragen wordt met 20% het in kaart brengen van fysieke/cognitieve belemmeringen en wensen op het werk en het van daaruit zoeken naar haalbare oplossingen genoemd. Als sterkste punt van ergotherapeuten bij het behandelen van arbeidsvragen worden verschillende punten genoemd, waarbij vooral de holistische benadering van de ergotherapie en het hebben van het overzicht over de persoon en de situatie als kernpunten aangegeven kunnen worden.
Paragraaf 2 Analyse enquête 1 3.2.1 Orthopedie De analyse van enquête 1, revalidatiecentra die wel standaard arbeid toepassen in de ergotherapiebehandeling is tot stand gekomen door tien ergotherapeuten uit 1 tien revalidatiecentra. Alle ergotherapeuten werken met de doelgroep Orthopedie. Elke ergotherapeut komt tijdens de analyse overeen met 10% van het gescoorde percentage. Bij meerdere vragen is het mogelijk meer dan één antwoord te geven. Bij verschillende vragen kan dus boven de 100% als optelscore uitkomen. Als bij een open vraag een antwoord vaker is gegeven door verschillende ergotherapeuten staat dit met de hoeveelheid tussen haakjes achter het antwoord. 1. In welk revalidatiecentrum bent u werkzaam? 10% 20% 10% 10% 10% 10% 10% 10% 10%
Revalidatiecentrum De Waarden Revalidatiecentrum Friesland Stichting Revalidatiecentrum Breda Revalidatiecentrum De Trappenberg Revalidatiecentrum Hoensbroek Kastanjehof Centrum voor revalidatie Revalidatiecentrum Het Roessingh Rijnlands revalidatiecentrum Revalidatieafdeling St. Maartenskliniek
2. Bent u als ergotherapeut werkzaam met orthopedische en/of chronische pijn revalidanten? 0% 50% 50%
Chronische pijn Orthopedische klachten Beide doelgroepen (1 enquête voor 2 doelgroepen ingevuld, bij beide analyses meegeteld)
3. Behandelt u revalidanten met arbeidsvragen? 100% 0%
Ja Nee
4. Welke betrokkenen hebben er rondom het revalidatietraject een rol voor het vormgeven van de arbeidsbehandeling? En wat is hun taak? (meerdere antwoorden mogelijk)
100%
Betrokkenen: De revalidant
Taken: - Revalideren - Aangeven van doelen (3) - Omschrijven werk en omgeving, (3) - Fysieke en mentale taken - Contact met de werkgever/ chef / Arbo-arts / bedrijfsarts (3) - Reïntegreren (2) - Actieve rol aannemen
80%
Revalidatiearts
80%
Psycholoog
0% 70%
Bewegingsagoog Fysiotherapeut
100%
Ergotherapeut
10%
Logopedist
20%
Arbeidstherapeut
100%
Maatschappelijk werker
- Aansturen team (4) - Contact Arbo-arts, bedrijfsarts (3) - Medische controle - Verwijzen - Signalerende rol - Eindverantwoordelijke - Meedenken bij reïntegratie - Blokkade’s aanpakken - Mentale en cognitieve training (3) - Begeleiden (3) - Energieverdeling - Quickscan afnemen - Neuropsychologische screening - Begeleiding bij acceptatie proces - Voorwaarden tot en opbouw fysieke belastbaarheid (3) - Begeleiden - Afnemen Quickscan - Arbeidsvoorwaarden scheppend - Motorische training - Functietraining - Prognose eindniveau functioneren - Voorwaarden tot en opbouw werk (3) - Begeleiden - Werkplekanalyse en advies (2) - Advisering - Gedragsverandering - Contact Arbo-dienst - Ergonomie - Energieverdeling - Aanpassingen en voorzieningen (2) - Analyseren werkproces en daarbij komende vragen - Belasting en belastbaarheid (3) - Arbeidstraining - Werkhouding - Afnemen Quickscan - Communicatie problemen verhelpen - Werkgever informeren - Werkplek onderzoek/ aanpassing - Ergo-kit onderzoek - Uitproberen verschillende arbeidssituaties om fysieke en cognitieve mogelijkheden en beperkingen in kaart te brengen - Revalidant informeren wet- en regelgeving - Eventueel contact werkgever - Signaleren - Kennis wet- en regelgeving (2) - Contact werkgever en andere betrokkenen zoals het UWV (2) - Begeleiden vervoer - Begeleiden in reïntegratieproces (4) - Afstemmen belasting- belastbaarheid - Arbeid in combinatie met de sociale situatie
inschatten - Financiën 0% 10% 10%
Verpleging Activiteitenbegeleider Anders
- Behandeld computer vragen - De reumatoloog
5. Van wie komen de meeste vragen voor arbeidsrevalidatie? Met welke hulpvragen komt de desbetreffende persoon? (meerdere antwoorden mogelijk)
100%
Betrokkenen: De revalidant
20%
Revalidatiearts
40% 0% 0% 10%
Het behandelteam Arbeidsrevalidatie Huisarts Anders
Hulpvraag: - Hoe en wanneer kan ik weer aan het werk? (4) - Het werk of onderdelen van het werk zijn niet meer vol te houden of uit te voeren. (3) - Omtrent wet- en regelgeving van arbeid - Omtrent omscholing - Omtrent voorzieningen (2) - Is er nog een mogelijkheid tot werken? - Kan de revalidant met bijvoorbeeld cognitieve/ gedragsproblemen veilig zijn werk uitvoeren? - Kan deze revalidant terug naar het werk? (3)
- Arbo-arts: i.v.m. afnemen Quickscan
6. In welke fase bevindt de revalidant zich bij de start van de paramedische behandeling? (meerdere antwoorden mogelijk) 80% 80% 60% 100% 80%
Werkend Dreigende uitval Verzuim Langdurig ziek Arbeidsongeschikt
7. In welke fase van de behandeling wordt binnen de multidisciplinaire behandeling gestart met het behandelen van arbeidsvragen? (meerdere antwoorden mogelijk) 60% 80% 60% 0%
Exploratieve fase Behandelfase Evaluatiefase Anders
8. Door middel van welke theoretische kaders en assessments wordt de hulpvraag van de revalidant geanalyseerd? Theoretische kaders 20% MOHO
30% 0% 20% 20%
CMOP PEO Biopsychosociaal model Anders: - Eigen intake; gebruik van verschillende referentie kaders (biomechanische, humanistische en behaviorial) - RRC richtlijn Assessments Titels: 30% Observatie - Arbeidsgerelateerde observaties evt. op de werkplek (2) 100% Interview/ vragenlijst - COPM (6) - Eigen intake gesprek (2) - AIMS2-SF - MHOQ - VAS – scorelijst - Daily activity records - Tijdschrijftlijsten - Weekstructuurlijst 80% Test/ onderzoek - Base line metingen - Ergo Kit - Algemene klinimetrie - AMPS (3) - Psychologisch onderzoek - SODA - Goniometrie - Krachtmetingen - Quickscan 0% Anders
9. Welke methoden en/of theorieën gebruikt u als ergotherapeut tijdens de arbeidsbehandeling? (meerdere antwoorden mogelijk) 60% 40% 30% 0% 40% 20% 0% 10% 10% 20% 20%
Graded activity Graded exposure Operante conditionering Respondente behandeling Cognitieve benadering Integrale benadering Supported employment Request empowered Andere methode: ergonomie Geen methode, maar: trainen fysieke en cognitieve voorwaarde Heeft op deze vraag geen antwoord gegeven
10. Gebruikt u als ergotherapeut (meet)instrumenten tijdens de arbeidsbehandeling? 70% 30%
Nee, ik gebruik geen (meet)instrumenten. Ja, ik gebruik de volgende (meet)instrumenten: - Vas- scorelijst (4) - Ergo kit - Weekactiviteitenlijst
- SODA - Goniometrie - (hand) Krachtmetingen (2) - AIMS2-SF - MHOQ - AMPS - RST
11. Gebruikt u als ergotherapeut protocollen en/of richtlijnen bij het behandelen van arbeidsproblemen? Zo ja, welke? 50% 50%
Nee, ik gebruik geen protocollen en/of richtlijnen. Ja, ik gebruik de volgende protocollen en/of richtlijnen: - Chronische pijn behandelprotocol - CRPS richtlijn - Zorgpad arbeidsbehoud - Protocol Quickscan - Vroege interventie - RCC richtlijn
12. Welke interventies worden door de ergotherapeut ondernomen bij arbeidsvragen van de revalidant?
100%
Gericht op: De persoon
100%
Het handelen
90%
De omgeving
Interventies: - Analyse van de vraag via COPM - Opbouwschema’s maken met de revalidant - Observaties op werkplek (2) - Training on the job - Observaties gericht op houding/ beweging - Energieverdeling (3) - Prikkelhantering - Ergonomische adviezen (3) - Houdings- en bewegingsadviezen (6) - Taakanalyse - Werkhervattings-/ opbouwplan - Belasting en belastbaarheid (3) - Overzicht verkrijgen van taken en de opbouw door de tijd heen - Taakverdeling en regelmogelijkheden vergroten (2) - Afwisseling van werkhouding, zware lichte activiteiten en rustactiviteiten - Functioneel trainen - Zorgen dat afspraken wordt gemaakt met werk en Arbo-dienst t.a.v. opbouw werk en hulp - Gesprek met werkgever (2) - Hulpmiddelen en voorzieningen (uitproberen en aanvragen) (3) - Werkplekaanpassingen (2) - Aangepast werk - Werkplek bezoek
- Overleg bedrijfsarts - Systeembenadering - Gesprek met Arbo-arts voorbereiden - Taakverdeling met collega’s/ voorlichting aan collega’s
13. Wordt er binnen de ergotherapiebehandeling standaard gebruik gemaakt van een werkbezoek? Zo ja, heeft u daar een standaard (meet) instrument voor? 90% 10%
Nee, ik gebruik geen (standaard) werkbezoek. Ja, ik gebruik het volgende (standaard) werkbezoek: - Geen meetinstrument - Wel zodra er een indicatie is.
14. Loopt u als ergotherapeut tegen problemen en/of dilemma’s aan tijdens de behandeling van arbeidsvragen? Zo ja, welke en wat zijn de eventuele oplossingen daarvoor? 40% 60%
Nee, ik loop niet tegen problemen op Ja, ik loop tegen de volgende problemen op: - Contact met Arbo-dienst verloopt soms zeer moeizaam - Werkgevers zien mogelijkheden om gemakkelijk van werknemer af te komen. - De wet- en regelgeving (2) - Soms willen revalidanten hulpmiddelen terwijl meer zien in functioneel trainen - Wie doet wat (waaronder bedrijfsarts, leidinggevende, arbeidsdeskundige) - Individueel gebonden, meestal is de arbeidsverhouding op de werkvloer een factor die meespeelt, positief of negatief. Verstoorde arbeidsverhoudingen is een belemmerde factor.
15. Wat is uw visie op het toepassen van (elementen van) arbeid in de behandeling van revalidanten? - Arbeid en school en terugkeer naar arbeid is een vast onderdeel van elk revalidatietraject van iedereen tussen de 4 en 65 - Het is een vanzelfsprekende vraag die voorkomt uit de ontstaande situatie. - Wel specifieke kennis van hebben maar vanuit een holistische benadering. Past het beste bij de ergotherapiebehandeling - Veel ervaring maakt het behandelen gemakkelijker - Zinvol indien revalidanten vragen hebben - Binnen de revalidantgecentreerde benadering die we hier hanteren, komt arbeid aanbod wanneer dit binnen het activiteitenpatroon en de vraagstelling van de revalidant past. - Essentieel als dit de hulpvraag van een revalidant is. Revalideren is terugkeren in de maatschappij, arbeid kan daar een onderdeel van zijn - Bij een kleine groep revalidanten is sprake van mogelijke terugkeer naar werk. Voor die groep is werk in meer of mindere mate belangrijk. Primair richt ik de aandacht op terugkeer en kunnen functioneren in de thuissituatie. Secundair op mogelijkheden van
werk . Het belangrijkste is wat de revalidant zelf wil.
16. Wat is volgens u de taak van de ergotherapeut in relatie met de arbeidsvragen van de revalidanten? - In kaart brengen mogelijkheden en wensen van de revalidant tot zijn werkplek - Mede opbouwen tot werkhervatting - Oppakken van vragen past binnen het holistische denkkader - De functionele benadering - Beperkingen en mogelijkheden in relatie tot oude en nieuwe werk in kaart brengen en iemand zo goed mogelijk aan het arbeidsproces laten deelnemen. - Inschatten of reïntegratie van arbeid op bestaande werkplek mogelijk is door doelgericht het handelen te oefenen (bij voorkeur op de werkplek). - Samen met maatschappelijk werk afstemmen belasting en belastbaarheid - Verwijzen (maatschappelijk werk) - Voorlichten - Trainen
17. Wat vindt u het sterkste punt van de ergotherapie binnen de arbeidsbehandeling? - Relatie leggen tussen hetgeen wat binnen het centrum gebeurt en de buitenwereld - Het hebben van overzicht m.b.t. beperkingen en arbeidsgerelateerde vragen. - Binding tussen werkgever, werknemer, revalidatiecentrum en Arbo-dienst. - Kijk op mens in de werkomgeving met psychische, cognitieve en lichamelijke component (3) - Vooral de functionele analyse en de praktische benadering waarbij vaak gestreefd wordt naar een gedragsverandering. - Holistische kijk op een casus - Over all – view - Concrete ervaringen bieden aan revalidant - Goede analyse van de hulpvraag - De training van de benodigde vaardigheden, zoveel mogelijk lijkend op de echte situatie. - Kennis van de revalidant (zijn mogelijkheden en beperkingen) in relatie tot zijn werk. Van een (poli) klinische setting toewerken naar de dagelijkse praktijk (werk). 3.2.2
Samenvatting analyse enquête 1 Orthopedie
De samenvatting van de analyse van enquête 1, revalidatiecentra die wel standaard arbeid toepassen in de ergotherapiebehandeling is tot stand gekomen door tien ergotherapeuten uit tien revalidatiecentra. Alle ergotherapeuten werken met de doelgroep orthopedie. Elke ergotherapeut komt tijdens de analyse overeen met 10% van het gescoorde percentage. Bij meerdere vragen is het mogelijk meer dan één antwoord te geven. Bij verschillende vragen kan dus boven de 100% als optelscore uitkomen. Alle ergotherapeuten behandelen revalidanten met arbeidsvragen. De revalidant, de ergotherapeut en de maatschappelijk werker is bij ieder revalidatiecentrum betrokken bij het arbeidsproces. 80% van de ergotherapeuten geeft aan dat de revalidatiearts en de psycholoog betrokken zijn. 70% geeft aan dat de fysiotherapeut betrokken is bij de behandeling van arbeidsvragen. 20% van de ergotherapeuten in revalidatiecentra wordt een arbeidstherapeut betrokken. In 10% van de revalidatiecentra wordt de logopedist, activiteitenbegeleider en een reumatoloog soms betrokken. De taken die de betrokken
disciplines uitvoeren komen in het algemeen overeen tussen de verschillende revalidatiecentra. Alleen verschilt het per revalidatiecentrum wie er contact heeft met de werkgever, Arbo-dienst, UWV en andere externe personen. Hier wordt de revalidant, de revalidatiearts, ergotherapeut, de maatschappelijk werker en de arbeidstherapeut genoemd. De maatschappelijk werker, de ergotherapeut en de psycholoog begeleiden de revalidant bij het reïntegratietraject. De ergotherapeut of de arbeidstherapeut analyseren de werkplek en geven advies hierover. Hieruit blijkt dat de taakverdeling bij de revalidatiecentra niet overeenkomen. Bij alle revalidatiecentra kan de hulpvraag van de revalidant komen (100%). De meest voorkomende vraag daarbij is: “Hoe en wanneer kan ik weer aan het werk?” (40%) geven de ergotherapeuten aan. Tevens zijn er hulpvragen rondom de wet- en regelgeving, omscholing en voorzieningen. 40% van de hulpvragen komen vanuit het behandelteam, de meest voorkomende vraag daarbij is: “Kan deze revalidant terug naar zijn werk?”. De revalidatiearts komt bij 20% van de revalidatiecentra met dezelfde vraag. Eén ergotherapeut gaf aan dat de Arbo- arts met de hulpvraag kan komen in verband met afnamen van de Quickscan. Alle ergotherapeuten geven aan dat ze te maken krijgen met revalidanten die langdurig ziek zijn als zij starten met de multidisciplinaire behandeling. 80% geeft aan dat de revalidant werkend, dreigend uitvalt of arbeidsongeschikt is, 60% behandelt revalidanten die verzuimen van hun werk. De fase dat er gestart wordt met arbeidsvragen in de ergotherapeutische behandeling is verschillend, 80% geeft aan dit te doen in de behandelfase, 60% in de exploratieve en tevens 60% geeft aan in de evaluatiefase te starten. Door verschillende ergotherapeuten worden er theoretische kaders gebruikt, het MOHO 20%, COPM 30% en het Biopsychosociaal model 20%. Door alle ergotherapeuten wordt gebruik van gemaakt van assessments, een interview of vragenlijst gebruikt iedereen, hierbij wordt het COPM 6x benoemd. Verder gebruikt 80% een test, 3x wordt de AMPS genoemd. Bij observaties wordt er voornamelijk gebruik gemaakt van werkgerelateerde observaties. De theorieën die worden gebruikt zijn bij 60% Graded activity en 40% Graded exposure en de cognitieve benadering. De andere theorieën worden nog minder genoemd of niet genoemd, 20% heeft op deze vraag geen antwoord gegeven. Bij vraag 10 geeft 70% van de ergotherapeuten aan dat ze geen meetinstrumenten gebruiken terwijl ze bij de vraag over assessments het COPM aangeven te gebruiken, dit zou dan niet overeen komen. 50% van de ergotherapeuten gebruikt een protocol of richtlijn. Dit zijn over het algemeen protocollen van het revalidatiecentrum zelf of het protocol van de Vroege Interventie, tevens wordt de CRPS richtlijn benoemd. Iedere ergotherapeut gebruikt interventies op het gebied van de persoon, de omgeving en het handelen bij de behandeling van arbeidsvragen. Hierbij geeft 60% houdings- en bewegingsadviezen. 10% van de ergotherapeuten van revalidatiecentra gebruiken een werkbezoek standaard in de behandeling. 60% van de ergotherapeuten geeft aan tegen problemen aan het lopen. Voornamelijk het gebrek aan kennis over de wet- en regelgeving en de arbeidsverhoudingen is een probleem. Het valt namelijk op dat er bij bijna alle open vragen verschillend gereageerd wordt. Dit vooral bij de gewenste situatie in de toekomst en de visie op het sterkste punt van de ergotherapie bij het behandelen van arbeidsvragen. Over de vraag over het sterkste punt van de ergotherapie komt het holistische denkkader van de ergotherapie naar voren.
Paragraaf 3 Analyse enquête 2 3.3.1 Chronische pijn De analyse van enquête 2, revalidatiecentra die niet standaard arbeid toepassen in de ergotherapiebehandeling is tot stand gekomen door drie ergotherapeuten uit drie verschillende revalidatiecentra. Alle ergotherapeuten werken met de doelgroep chronische pijn. Elke ergotherapeut komt tijdens de analyse overeen met 33.33% van het gescoorde percentage. Bij meerdere vragen is het mogelijk meer dan één antwoord te geven. Bij verschillende vragen kan dus boven de 100% als optelscore uitkomen. Als bij een open vraag een antwoord vaker is gegeven door verschillende ergotherapeuten staat dit met de hoeveelheid tussen haakjes achter het antwoord. 1. In welk revalidatiecentrum bent u werkzaam? 33,33% 33,33% 33,33%
Revalidatiecentrum De Hoogstraat Revalidatiecentrum De Tolbrug Revalidatiecentrum Breda
2. Bent u als ergotherapeut werkzaam met orthopedische en/of chronische pijn revalidanten? 33,33% 0% 66,66%
Chronische pijn Orthopedische klachten Beide doelgroepen (1 enquête voor 2 doelgroepen ingevuld, bij beide analyses meegeteld)
3. Behandelt u revalidanten met arbeidsvragen? 66,66% 33,33%
Ja Nee, Revalidatiearts stuurt door naar de Arbo-arts.
4. Welke betrokkenen hebben er rondom het revalidatietraject een rol voor het vormgeven van de arbeidsbehandeling? En wat is hun taak? (meerdere antwoorden mogelijk)
100%
Betrokkenen: De revalidant
100%
Revalidatiearts
100%
Psycholoog
Taken: alle antwoorden staan voor 50% -Eigen initiatief om werkhervatting in gang te zetten, afspraken maken met de Arbo-arts, werken aan en maken van een opbouwprogramma. - informatie aanleveren over de werkplek en werkinhoud, werkgever betrekken bij het revalidatie proces. - Doelen stellen en dit actief proberen te bereiken. -Aansturing en evt. informatie verstrekken aan de Arbo-arts. - Verstrekken van medische informatie. - Indiceren. -Voor problemen op psychosociaal vlak die
spelen op het werk. - Inzichtelijk maken welke cognitieve/ psychische aspecten spelen bij arbeid, inzichtelijk maken wat de cognitieve/psychische belastbaarheid is van de revalidant. De revalidant handvatten bieden om op dit vlak concreet aan de slag te kunnen. - Werken met belemmerende overtuigingen. 0% 100%
Bewegingsagoog Fysiotherapeut
100%
Ergotherapeut
0% 0% 100%
Logopedist Arbeidstherapeut Maatschappelijk werker
0% 33,33%
Verpleging Activiteitenbegeleider
-Wet en regelgeving met betrekking tot arbeidshervatting, grenzen leren stellen en nee kunnen zeggen. - De revalidant ondersteunen op het psychosociale vlak. Inzichtelijk maken hoe de omgeving een rol speelt of kan spelen bij arbeid. - Uitleg over regelingen geven.
Evt. tussenstap kunnen zoeken van vrijwilligerswerk om activiteiten op te bouwen als revalidant bijv. nog geen werk heeft of nog niet toe is aan het werk. Anders namelijk:…………………………………………………………………...
0%
5
-Bij bewegingsangst of lage belastbaarheid. - Inzichtelijk maken hoe het fysieke en mentale samenkomt in de belastbaarheid. - Opbouwen van fysieke belastbaarheid en leren om te ontspannen. -Belasting en belastbaarheid, werkhouding, maken van een opbouwprogramma, signaleren van problemen die belemmerend zouden kunnen zijn voor werkhervatting. - Inzichtelijk maken voor de revalidant hoe het fysieke en mentale samenkomt in de belastbaarheid. Inzichtelijk maken waar de arbeidsmogelijkheden liggen. Opstellen van een belastbaarheidsprofiel voor de revalidant. - Opbouwen van het activiteiten niveau, ontspannen tijdens werkzaamheden en aanleren van het evenwicht vinden in belasting en belastbaarheid.
Waarom wordt er binnen uw instelling niet standaard aandacht besteed aan de arbeidssituatie van de revalidant?
33,33%
33,33% 33,33%
Dit loopt via de Arbo-arts. Dat is een keuze die in het verleden is gemaakt. Het zou ook een relatief grote tijdsinvestering zijn, waar je ook met verschillende instanties te maken zou krijgen. Er wordt wel aandacht besteed aan arbeid, maar niet iedere revalidant heeft een arbeidsvraag. Er is wel aandacht voor maar in eerste instantie komen de opbouw van
dagelijkse activiteiten en het vinden van de juiste balans in het dagelijks leven aan bod.
6 Door middel van welke theoretische kaders en assessments wordt de hulpvraag van de revalidant geanalyseerd? (meerdere antwoorden mogelijk) Theoretische kaders: 0% MOHO 33,33% CMOP 0% PEO 100% Biopsychosociaal model 0% Anders, namelijk…………………………………………………………………… Assessments: Titels: 0% Observaties Interviews / 1. COPM, 100% vragenlijsten 2. ET intake, 33,33% 3. 24 uurs daglijsten, 33,33% 0% Testen / onderzoeken 33,33% Anders, namelijk: er wordt in het revalidatiecentrum in Breda gebruik gemaakt van een eigen ontwikkelde lijst. 33,33% Nee, ik gebruik geen theoretische kaders en assessments, ik analyseer de hulpvraag van de revalidant op de volgende wijze: er wordt gedacht vanuit een belasting/belastbaarheidmodel. Tevens stellen ze een belastbaarheidsprofiel op met de verkregen gegevens vanuit de gehele revalidatie behandeling. . 7
Gebruikt u als ergotherapeut bepaalde methoden en/of technieken tijdens de behandeling? Zo ja, welke?
66,66% 33,33% 33,33% 0% 66,66% 33,33% 0% 0% 0% 33,33%
8
33,33%
33,33% 33,33%
Graded activity Graded exposure Operante conditionering Respondente behandeling Cognitieve benadering Integrale benadering Supported employment Request empowered Anders, namelijk……………………………………………………………… Nee, ik gebruik geen methoden en/of technieken, ik geef mijn behandeling op de volgende wijze vorm: “Niet specifiek.”
Op welke wijze houdt u binnen de ergotherapeutische behandeling rekening met het werk en de arbeidssituatie van uw revalidant? Er wordt bekeken in hoeverre dit samen te combineren is en optimaal op elkaar af te stemmen is. Sommige revalidanten gaan tijdens de revalidatie al weer deels starten met arbeid. We stellen specifieke vragen over de werkhouding. We bekijken of er op dat gebied doelen liggen. Zo ja, dan wordt er tijdens de behandeling geprobeerd deze te bereiken.
9
33,33% 33,33%
33,33%
Op welke wijze gaat u om met revalidanten die wél een arbeidsvraag stellen tijdens de ergotherapiebehandeling? We analyseren de hulpvraag om de revalidant op weg te kunnen helpen. Er kan een werkbezoek worden gedaan, ook kan de werkgever worden uitgenodigd om het één en ander te bespreken of toe te lichten. Er kan een belastbaarheidsprofiel gemaakt worden en de revalidant kan geadviseerd worden in hulpmiddelen en voorzieningen. We behandelen indien de vraag op ergotherapeutisch gebied ligt. Bijv. bij het opbouwen van belastbaarheid, grenzen stellen, etc.
10 Loopt u als ergotherapeut tegen problemen en/of dilemma’s aan doordat er geen standaard mogelijkheid is tot behandeling van arbeidsvragen? Zo ja, welke en wat? 66,66% 33,33%
Nee, want het is mogelijk om met arbeidsvragen aan de slag te gaan. Ja, we hebben te weinig kennis wat betreft arbeidsgerelateerde vragen en procedures.
11 Welke interventies worden door de ergotherapeut ondernomen bij arbeidsvragen van de revalidant? (meerdere antwoorden mogelijk) Gericht op: Interventies: (alle antwoorden zijn één maal gegeven) 100% De persoon - Werkhoudingsadvies, opbouwprogramma, evalueren van het opbouwen, werkplek onderzoek. - Ergonomische principes aanleren, principes van belasting en belastbaarheid doornemen en leren toe te passen, inzicht laten krijgen in eigen coping- en handelingsstrategieën. - Houdings- en bewegingsadviezen, inzicht geven in de invloed van spanning en het opbouwen van belastbaarheid. 100% Het handelen - Inzicht geven in diverse taken en hier mogelijkheden leren herkennen en in de situatie leren aanpassen. Structuur en regelmaat vergroten. Diverse handelingen doornemen. - Belasting en belastbaarheid principes. - Afkaderen van verantwoordelijkheden, voorbereiden op werkgesprekken, grenzen leren hanteren en inzicht geven in het afwisselen van activiteiten. 100% De omgeving - Hulpmiddelen gebruik op de werkplek en evt. een juiste stoel. - Diverse voorzieningen en hulpmiddelen. Assertiviteitscurus en de omgeving betrekken bij het revalidatieproces. - Doorverwijzen
12 Wat is uw visie op het toepassen van (elementen van) arbeid in de behandeling van revalidanten? 33,33%
33,33% 33,33%
Arbeid is een zeer belangrijk onderdeel van de behandeling. Arbeid wordt door de revalidant als zeer belangrijk ervaren en uit onderzoek blijkt dat het hebben van arbeid / dagbesteding bijdraagt aan de kwaliteit van leven. Arbeid kan van belang zijn in verband met dagelijkse activiteiten en het doel van de revalidant. Als dit leeft bij de revalidant, dan is het een belangrijk onderwerp tijdens de behandeling.
13
33,33% 33,33%
33,33%
Ondersteuning en opbouw Signaleren van arbeidsvragen, adviesfunctie richting de revalidant, gesprekspartner voor en tussen de revalidant en het werk en als coach bij het hervatten van werk. De revalidant begeleiden in een voor hem aangepast traject, inzicht geven in regelmogelijkheden, taken, verantwoordelijkheden, pauzes, etc.
14 33,33%
33,33%
Wat is volgens u de taak van de ergotherapeut in relatie met de arbeidsvragen van de revalidanten?
Wat vindt u het sterkste punt van de ergotherapie binnen de arbeidsbehandeling? Het kunnen bekijken van het totaalplaatje rondom arbeid. Niet alleen naar de uitvoering van de taak kijken, maar ook de persoon en zijn mogelijkheden heel duidelijk in beeld krijgen. Zowel fysieke, als mentale, cognitieve en psychische aspecten mee kunnen nemen in het advies naar de revalidant toe, bij het hervatten of zoeken naar arbeid. Afwisselen van inspanning en ontspanning, de evenwicht tussen belasting en belastbaarheid.
3.3.2
Samenvatting analyse enquête 2 Chronische pijn
De samenvatting van de analyse van de enquêtes van de ergotherapeutische behandeling op het gebied van chronische pijn binnen de revalidatie-instellingen waar niet standaard arbeidsvragen worden behandeld, is tot stand gekomen door drie ergotherapeuten. Bij meerdere vragen is het mogelijk meer dan één antwoord te geven. Bij verschillende vragen kan dus boven de 100% als optelscore uitkomen. 66,66% van de geënquêteerde ergotherapeuten behandelt arbeidsvragen en 33,33% doet dat niet. De reden voor de laatste is dat het traject via de Arbo-arts verloopt. Welke betrokkenen een rol zouden kunnen spelen werd eigenlijk eenduidig geantwoord. 100% gaf aan dat de revalidant, de revalidatiearts, de psycholoog, de fysiotherapeut, de ergotherapeut en de maatschappelijk werker een belangrijke rol hebben. 33,33% benoemde hier tevens de activiteiten begeleider. Waarom er niet standaard aandacht wordt besteed aan arbeid wordt door allen verschillend beantwoord. Bij 33,33% verloopt het traject via de Arbo-arts. Dat zijn afwegingen uit het verleden en ze zien het als een grote kostenpost als ze zich hierin zouden mengen. Bij 33,33% wordt er wel aandacht besteed aan arbeid, maar heeft niet iedere revalidant een arbeidsvraag. Bij 33,33 % is er wel aandacht voor arbeid, maar komt de opbouw van dagelijkse activiteiten en het vinden van de juiste balans in het dagelijks leven eerst aan bod. Wat betreft de gebruikte theoretische kaders en assessments zijn er twee overeenkomsten en vijf verschillen. Allemaal gebruiken ze het Biopsychosociaal model en één gebruikt daarnaast ook nog het CMOP. Bij de vragenlijsten gebruiken ze allen het COPM (100%), maar gebruikt er weer één een ergotherapeutische intake en één gebruikt de 24 uurs daglijsten. Bij het analyseren op een andere wijze dan theoretische kaders en assessments geeft 33,33% het volgende antwoord: “Er wordt gedacht vanuit een belasting/ belastbaarheidsmodel. Tevens stellen we een belastbaarheidsprofiel op met de verkregen gegevens vanuit de gehele revalidatie behandeling.” Ook zegt 33,33% het te doen via assessment die gemaakt zijn binnen het revalidatiecentra waar deze ergotherapeut werkzaam is. Bij het gebruik van methoden en technieken zijn de antwoorden verdeeld. Zo gebruikt 66,66% Graded activity en de Cognitieve benadering. Daarnaast gebruikt 33,33% Graded exposure, Operante conditionering en de Integrale benadering. De laatste 33,33% geeft zijn behandeling niet specifiek vorm via methoden en technieken. De wijze waarop de betreffende ergotherapeut rekening houdt met de arbeidssituatie van de revalidant is verschillend. Er wordt door 33.33% alleen gekeken naar de werkhouding en door de andere wordt er bekeken hoe het eventueel te combineren valt met het revalideren. Bij de laatste wordt er bekeken of er op het gebied van arbeid doelen liggen en of die te behalen zijn tijdens de ergotherapeutische behandelperiode. Het is dan ook logisch dat op de vraag hoe ze omgaan met revalidanten die wel een arbeidsvraag hebben allemaal ook verschillend antwoorden. 33.33% analyseert de hulpvraag om de revalidant op weg te helpen en de andere (33.33%) geeft aan dat er eventueel een werkbezoek gedaan kan worden en dat een werkgever uitgenodigd zou kunnen worden. Ook komt bij het antwoord van deze het verschaffen van hulpmiddelen voor.De laatste behandelen alleen een arbeidsvraag als die op het gebied van de ergotherapie ligt, zoals bij het opbouwen van belastbaarheid en het hanteren van grenzen. 33.33% van de revalidatiecentra loopt niet tegen problemen of dilemma’s aan bij het niet standaard behandelen van arbeidsvragen en een ander revalidatiecentra loopt daar wel tegen aan. Dit revalidatiecentrum geeft te kennen dat ze te weinig kennis wat betreft arbeidsgerelateerde vragen en procedures.
Als er gekeken wordt naar welke activiteiten er ondernomen zouden kunnen worden bij arbeidsvragen is er ook geen éénduidig antwoord gegeven, maar komt het één en ander wel overeen. Wat betreft de persoon kwamen voornamelijk houdings- en bewegingsadviezen en de belasting en belastbaarheid naar voren. Bij het handelen geeft 66,66% hier als voorbeelden voornamelijk grens hantering, inzicht verkrijgen in activiteiten de principes van de belasting en belastbaarheid van de revalidant. Het valt op dat de belasting en belastbaarheid vaak naar voren komen. De laatste 33,33% zegt hier het afkaderen van verantwoordelijkheden, het voorbereiden op werk gesprekken, het grenzen hanteren en het inzicht geven in het afwisselen van activiteiten belangrijk te vinden. Bij de omgeving zegt 66,66% hulpmiddelen en de laatste 33,33% noemt hier doorverwijzen. De laatste drie vragen gingen in op de visie en de ideeën van de ergotherapeut omtrent arbeid. Wat betreft de visie zeggen ze de geïnterviewde ergotherapeuten allen dat ze het belangrijk vinden voor de revalidant om arbeid in te passen in de ergotherapiebehandeling. Wat betreft de taak van de ergotherapeut in relatie met arbeidsvragen vinden de revalidatiecentra ondersteuning en opbouw, signalering van arbeidsvragen en het coachen voor terugkeer naar werk bij het takenpakket horen. De laatste vraag, wat men het sterkste punt vindt van de ergotherapie bij het behandelen van arbeidsvragen, is door twee revalidatiecentra ingevuld. De samenvatting van het eerste antwoord is dat je als ergotherapeut naar het geheel kan kijken. Zowel naar fysieke, als naar psychische aspecten die allemaal mee (kunnen) spelen. Het andere revalidatiecentra antwoord dat ze het afwisselen van inspanning en ontspanning en het evenwicht vinden tussen belasting en belastbaarheid een sterk punt vinden binnen de ergotherapie behandeling.
Paragraaf 4 Analyse enquête 2 3.4.1 Orthopedie De analyse van enquête 2, revalidatiecentra die niet standaard arbeid toepassen in de ergotherapiebehandeling is tot stand gekomen door twee ergotherapeuten uit twee verschillende revalidatiecentra. Alle ergotherapeuten werken met de doelgroep Orthopedie. Elke ergotherapeut komt tijdens de analyse overeen met 50% van het gescoorde percentage. 1. In welk revalidatiecentrum bent u werkzaam? 50% 50%
Revalidatiecentrum De Hoogstraat Revalidatiecentrum De Tolbrug
2. Bent u als ergotherapeut werkzaam met orthopedische en/of chronische pijn revalidanten? 0% Chronische pijn 0% Orthopedische klachten 100% Beide doelgroepen (1 enquête voor 2 doelgroepen ingevuld, bij beide analyses meegeteld)
3. Behandelt u revalidanten met arbeidsvragen? 50% 50%
Ja Nee, Revalidatiearts stuurt door naar de de Arbo-arts.
4. Welke betrokkenen hebben er rondom het revalidatietraject een rol voor het vormgeven van de arbeidsbehandeling? En wat is hun taak? (meerdere antwoorden mogelijk)
100%
Betrokkenen: De revalidant
100%
Revalidatiearts
100%
Psycholoog
0%
Bewegingsagoog
Taken: alle antwoorden zijn 1 x gegeven - Eigen initiatief om werkhervatting in gang te zetten, afspraken maken met de Arbo-arts, werken aan en maken van een opbouwprogramma. - Informatie aanleveren over de werkplek en werkinhoud, werkgever betrekken bij het revalidatie proces. - Aansturing en evt. informatie verstrekken aan de Arbo-arts. - Verstrekken van medische informatie - Voor problemen op psychosociaal vlak die spelen op het werk. - Inzichtelijk maken welke cognitieve/ psychische aspecten spelen bij arbeid, inzichtelijk maken wat de cognitieve/psychische belastbaarheid is van de revalidant. De revalidant handvatten bieden om op dit vlak concreet aan de slag te kunnen.
100%
Fysiotherapeut
100%
Ergotherapeut
0% 0% 100%
Logopedist Arbeidstherapeut Maatschappelijk werker
0% 50%
Verpleging Activiteitenbegeleider
0%
- Bij bewegingsangst of lage belastbaarheid. - Inzichtelijk maken hoe het fysieke en mentale samenkomt in de belastbaarheid. - Belasting en belastbaarheid, werkhouding, maken van een opbouwprogramma, signaleren van problemen die belemmerend zouden kunnen zijn voor werkhervatting. - Inzichtelijk maken voor de revalidant hoe het fysieke en mentale samenkomt in de belastbaarheid. Inzichtelijk maken waar de arbeidsmogelijkheden liggen. Opstellen van een belastbaarheidsprofiel voor de revalidant.
- Wet en regelgeving m.b.t. arbeidshervatting, grenzen leren stellen en nee kunnen zeggen. - De revalidant ondersteunen op het psychosociale vlak. Inzichtelijk maken hoe de omgeving een rol speelt of kan spelen bij arbeid.
Evt. tussenstap kunnen zoeken van vrijwilligerswerk om activiteiten op te bouwen als revalidant bijv. nog geen werk heeft of nog niet toe is aan het werk. Anders namelijk:……………………………………………………………………
5. Waarom wordt er binnen uw instelling niet standaard aandacht besteed aan de arbeidssituatie van de revalidant? - Dit loopt via de Arbo-arts. Dat is een keuze die in het verleden is gemaakt. Het zou ook een relatief grote tijdsinvestering zijn, waar je ook met verschillende instanties te maken zou krijgen. - Er wordt wel aandacht besteed aan arbeid, maar niet iedere revalidant heeft een arbeidsvraag.
6. Door middel van welke theoretische kaders en assessments wordt de hulpvraag van de revalidant geanalyseerd? 0% 50% 0% 100%
MOHO CMOP PEO Biopsychosociaal model Anders, namelijk……………………………………………………………………
Assessments: 0% Observaties 100% Interviews / vragenlijsten 0%
Testen /
Titels assessments: 1. COPM, (2) 2. Ergotherapeutische intake, 3. 24 uurs daglijsten,
50%
onderzoeken Anders, namelijk……………………………………………………………….. Nee, ik gebruik geen theoretische kaders en assessments, ik analyseer de hulpvraag van de revalidant op de volgende wijze: er wordt gedacht vanuit een belasting/belastbaarheidmodel. Tevens stellen ze een belastbaarheidsprofiel op met de verkregen gegevens vanuit de gehele revalidatie behandeling.
. 7. Gebruikt u als ergotherapeut bepaalde methoden en/of technieken tijdens de behandeling? Zo ja, welke? 50% 0% 0% 0% 50% 0% 0% 0% 0% 50%
Graded activity Graded exposure Operante conditionering Respondente behandeling Cognitieve benadering Integrale benadering Supported employment Request empowered Anders, namelijk…………………………………………………………………… Nee, ik gebruik geen methoden en/of technieken, ik geef mijn behandeling op de volgende wijze vorm: “Niet specifiek.”
8.
Op welke wijze houdt u binnen de ergotherapeutische behandeling rekening met het werk en de arbeidssituatie van uw revalidant?
- Er wordt bekeken in hoeverre dit samen te combineren is en optimaal op elkaar af te stemmen is. Sommige revalidanten gaan tijdens de revalidatie al weer deels starten met arbeid. - We stellen specifieke vragen over de werkhouding.
9.
Op welke wijze gaat u om met revalidanten die wél een arbeidsvraag stellen tijdens de ergotherapiebehandeling? - We analyseren de hulpvraag om de revalidant op weg te kunnen helpen. - Er kan een werkbezoek worden gedaan, ook kan de werkgever worden uitgenodigd om het één en ander te bespreken of toe te lichten. Er kan een belastbaarheidsprofiel gemaakt worden en de revalidant kan geadviseerd worden in hulpmiddelen en voorzieningen.
10.
Loopt u als ergotherapeut tegen problemen en/of dilemma’s aan doordat er geen standaard mogelijkheid is tot behandeling van arbeidsvragen? Zo ja, welke en wat? - Nee, want het is mogelijk om met arbeidsvragen aan de slag te gaan. - Ja, we hebben te weinig kennis wat betreft arbeidsgerelateerde vragen en procedures.
11. Welke interventies worden door de ergotherapeut ondernomen bij arbeidsvragen van de revalidant? (meerdere antwoorden mogelijk) Gericht op: Interventies: (alle antwoorden zijn één maal gegeven) 100% De persoon - Werkhoudingsadvies, opbouwprogramma, evalueren van het opbouwen, werkplek onderzoek. - Ergonomische principes aanleren, principes van belasting en belastbaarheid doornemen en leren toe te passen, inzicht laten krijgen in eigen coping- en handelingsstrategieën. 100% Het handelen - Inzicht geven in de inhoud van de diverse taken en hierin mogelijkheden leren herkennen de situatie leren aanpassen. Structuur en regelmaat vergroten. Diverse handelingen doornemen. - Belasting en belastbaarheid principes. 100% De omgeving - Hulpmiddelen gebruik op de werkplek en evt. een juiste stoel. - Diverse voorzieningen en hulpmiddelen. Assertiviteitscurus en de omgeving betrekken bij het revalidatieproces. . 12. Wat is uw visie op het toepassen van (elementen van) arbeid in de behandeling van revalidanten? - Arbeid is een zeer belangrijk onderdeel van de behandeling. Arbeid wordt door de revalidant als zeer belangrijk ervaren en uit onderzoek blijkt dat het hebben van arbeid / dagbesteding bijdraagt aan de kwaliteit van leven. - Arbeid kan van belang zijn in verband met dagelijkse activiteiten en het doel van de revalidant.
13 Wat is volgens u de taak van de ergotherapeut in relatie met de arbeidsvragen van de revalidanten? - Ondersteuning en opbouw -Signaleren van arbeidsvragen, adviesfunctie richting de revalidant, gesprekspartner voor en tussen de revalidant en het werk en als coach bij het hervatten van werk.
14 Wat vindt u het sterkste punt van de ergotherapie binnen de arbeidsbehandeling? Deze vraag heeft alleen de Hoogstraat ingevuld. Het kunnen bekijken van het totaalplaatje rondom arbeid. Niet alleen naar de uitvoering van de taak kijken, maar ook de persoon en zijn mogelijkheden heel duidelijk in beeld krijgen. Zowel fysieke, als mentale, cognitieve en psychische aspecten mee kunnen nemen in het advies naar de revalidant toe, bij het hervatten of zoeken naar arbeid.
3.4.2
Samenvatting analyse enquête 2 Orthopedie
De samenvatting van de analyse van de enquêtes van de ergotherapeutische behandeling op het gebied orthopedie binnen de revalidatiebehandeling, waar niet standaard arbeidsvragen worden behandeld, is tot stand gekomen door twee ergotherapeuten. Dat betekent dat elke therapeut voor 50% van het genoemde percentage staat. Er kan dus geconcludeerd worden dat 50% van de ergotherapeuten representatief is voor de Hoogstraat en dat 50% van de ergotherapeuten representatief is voor de Tolbrug. Voor beide geldt dat ze werkzaam zijn bij zowel orthopedische, als chronische pijn revalidanten. Op de vraag welke betrokkenen een rol zouden kunnen spelen werd eigenlijk eenduidig geantwoord. De uitkomsten waren (er waren meerdere antwoorden mogelijk): 100% de revalidant, de revalidatiearts, de psycholoog, de fysiotherapeut, de ergotherapeut en de maatschappelijk werker en 50% gaf de de activiteiten begeleider aan. 50% behandelt arbeidsvragen en 50% doet dat niet. Op de vraag waarom er niet standaard aandacht wordt besteed aan arbeid wordt door beide verschillend beantwoord. Bij één ergotherapeut loopt het traject via de Arbo-arts. Dat zijn afwegingen uit het verleden en ze zien het als een grote kostenpost en een grote tijdsinvestering als ze zich hierin zouden mengen. Bij de ander wordt er wel aandacht besteed aan arbeid, maar heeft niet iedere revalidant een arbeidsvraag. Wat betreft de gebruikte theoretische kaders en assessments zijn er twee overeenkomsten en drie verschillen. Beiden gebruiken het Biopsychosociaal model en één gebruikt daarnaast ook nog het CMOP (50%). Bij de vragenlijsten gebruiken ze beide het COPM (100%), maar gebruikt er weer één een ergotherapeutische intake (50%) en één gebruikt 24 uurs daglijsten (50%). Bij het analyseren op een andere wijze dan theoretische kaders en assessments geeft 50% het volgende antwoord: “Er wordt gedacht vanuit een belasting/ belastbaarheidsmodel. Tevens stellen we een belastbaarheidsprofiel op met de verkregen gegevens vanuit de gehele revalidatie behandeling.” Bij het gebruik van bepaalde methoden en technieken is de mening verdeeld. Zo gebruikt één ergotherapeut Graded activity en de Cognitieve benadering. De ander geeft de behandeling niet specifiek vorm via methoden of technieken. Op de vraag op welke wijze de ergotherapeut rekening houdt met de arbeidssituatie van de revalidant wordt door 50% alleen gekeken naar de werkhouding en door de andere 50% wordt er bekeken hoe het eventueel te combineren valt met het revalideren. Op de vraag hoe ze omgaan met revalidanten die wel een arbeidsvraag hebben beide ook verschillend geantwoord. 50% analyseert de hulpvraag om de revalidant op weg te helpen en de andere 50% geeft aan dat er eventueel een werkbezoek gedaan kan worden en dat een werkgever uitgenodigd zou kunnen worden. Ook komt bij het antwoord van deze het verschaffen van hulpmiddelen voor. 50% loopt niet tegen problemen of dilemma’s aan bij het niet standaard behandelen van arbeidsvragen en 50% loopt daar wel tegen aan. Bij de activiteiten die er ondernomen zouden kunnen worden bij arbeidsvragen is er ook geen éénduidig antwoord gegeven, maar komt het één en ander wel overeen. Het adviesteam zal het, net als in de vraag, ordenen aan de hand van het PEO. Persoon: 50% van de ergotherapeuten geeft werkhoudingsadvies en geeft voorlichting over het opbouwen hiervan. Handelen: 50% houdt zicht bezig met het inzicht geven in inhoud van de taken, structuur en het vergroten van de regelmaat. Tevens geeft 100% adviezen over belasting en belastbaarheids principes. 50% geeft voorlichting over ergonomische principes en laat de revalidant inzicht verkrijgen in copingstrategieën.De ander had dit hierboven al aangegeven. Dus dit is een belangrijk gegeven.
Omgeving: alle ergotherapeuten geven aan de revalidant te begeleiden naar het vinden van de juiste hulpmiddelen. 50% gaf aan op werkplek bezoek te gaan. Als laatste gaan we in op de visie en de ideeën van de ergotherapeut omtrent arbeid. Wat betreft de visie zegt de één dat arbeid een zeer belangrijk onderdeel is van de behandeling en dat de revalidant het ook belangrijk vindt. De ander vindt het van belang voor de revalidant in het kader van dagelijkse activiteiten en het (revalidatie)doel. Wat betreft de taak van de ergotherapeut in relatie met arbeidsvragen vindt de één ondersteuning en opbouw bij het takenpakket horen en de ander vindt signalering van arbeidsvragen, gesprekspartner zijn tussen revalidant en werkgever en het coachen van de terugkeer naar werk tot het takenpakket behoren. De laatste vraag, wat men het sterkste punt vindt van de ergotherapie bij het behandelen van arbeidsvragen, is maar door één revalidatiecentrum ingevuld. De samenvatting van dat antwoord is dat je als ergotherapeut naar het geheel kan kijken. Zowel naar fysieke, als naar psychische aspecten die allemaal mee (kunnen) spelen.
Paragraaf 5 Analyse enquête 3 3.5.1 Chronische pijn De analyse van enquête 3, de enquête voor Groot Klimmendaal, is tot stand gekomen door vijf ergotherapeuten. Alle ergotherapeuten werken met de doelgroep chronische pijn. Twee ergotherapeuten werken met allebei de doelgroepen. Dit zit bij onderstaande cijfers in. De eerste vraag gaat dus over de hele unit houding & beweging en de andere vragen hebben alleen betrekking op de afdeling chronische pijn. Elke ergotherapeut komt tijdens de analyse overeen met 20% van het gescoorde percentage. Één therapeut heeft alleen vraag één, zes en elf ingevuld. Hieruit kunnen we concluderen dat (op vraag één na) er 20% opgeteld kan worden bij vragen waar een percentage aan verbonden kan worden. 1. Met welke doelgroep werkt u? 80% Chronische pijn 0% Orthopedische klachten 20% Beide doelgroepen N.B.: één ergotherapeut werkt met allebei de doelgroepen. Dit is een haptonoom, die een heel enkele keer als ergotherapeut revalidanten behandelt.
2. Behandelt u revalidanten die komen met arbeidsvragen? Zo nee, naar wie verwijst u ze dan door? 80% Ja, als ze terug gaan naar het huidige werk. Verwijst een gedeelte van de revalidanten door naar de arbeidsrevalidatie. Één therapeut doet dat bij 50% van de revalidanten. Verwijst door naar de arbeidsrevalidatie wanneer ze naar een andere werkgever moeten. 0% Nee
3. Welke betrokkenen hebben er rondom het revalidatietraject een rol voor het vormgeven van de arbeidsbehandeling op Groot Klimmendaal? En wat is hun taak? (meerdere antwoorden mogelijk)
60%
Betrokkenen: De revalidant
60%
Revalidatiearts
60%
Psycholoog
Taken: - Komt met de hulpvraag (2). - Contacten onderhouden met de werkgever (2). - Moet weer aan het werk. - Arbeidsverleden en opleiding aangeven. - Werkzaamheden analyseren. - Wensen en prioriteiten kenbaar maken. - Hoofdverantwoordelijke. - Nemen van beslissingen. - Stuurt het team. - De benodigde brieven sturen naar een extern, bijvoorbeeld het UWV. - Bepalen welk traject de revalidant volgt. - Afnemen van het NPO. - Behandelen van depressie. - Geeft bevindingen door aan de ergotherapeut.
- Vult de psychische mogelijkheden of vaardigheden en het arbeidsformulier in. 0% 40%
Bewegingsagoog Fysiotherapeut
80%
Ergotherapeut
0% 80%
Logopedist Arbeidstherapeut
80%
Maatschappelijk werker
0% 0% 0%
Verpleging Activiteitenbegeleider Anders
- Oefeningen voor conditie en kracht en dergelijke. - Het trainen of vergroten van de fysieke mogelijkheden. - Invullen arbeidsformulier. - Bespreken en bepalen van doelen samen met de revalidant. - Begeleidt de revalidant. - Schat de belasting/ belastbaarheid in. - Beslist wat voor hulp nodig is bij arbeid. - Schema’s of planningen opstellen. - Werkzaamheden opbouwen. - Doorverwijzen naar de arbeidsrevalidatie. - Observatie en training. - Handelingen analyseren. - Werkplek, -taken en -uren aanpassen. - Leidinggevende informeren over werk binnen Groot Klimmendaal. - Ergo-kit afnemen door een ergotherapeut die hiervoor is opgeleidt. - Inventariseren van problemen (2). - Oriënterend gesprek houden rond werk (2). - Inlichten van de wetgeving. - Afnemen van assessments, waaronder de beroepskeuzetest. - Begeleiden naar de werkplek. - Trajectbegeleiding naar ander werk. - Inventariserende rol. - Behandelt de sociale context, zoals de relatie met werkgever en collega’s. - Werkt met grenshantering. - Voert gesprekken met verschillende betrokkenen. - Houdt de revalidant samen met de ergotherapeut in de gaten, zodat de opbouw van de belasting goed verloopt. - Gaat over de financiën (2). - Houdt zich bezig met de dagbesteding en conflicten op het werk (2).
Opmerking: de arbeidsrevalidatie behandeld de complexere gevallen, zoals mensen die nog naar ander werk moeten zoeken of die conflicten hebben op het werk. De ergotherapeut doet de minder complexe gevallen. Dat zijn mensen die terugkeren naar hun oude werk of die daar al weer gedeeltelijk werken.
4. Van wie komen de meeste vragen voor arbeidsrevalidatie? Met welke hulpvragen komt de desbetreffende persoon? (meerdere antwoorden mogelijk)
80%
Betrokkenen: De revalidant
20% 40%
Revalidatiearts Het behandelteam
20%
Arbeidsrevalidatie
0% 0%
Huisarts Anders
Hulpvraag: - Deze wil of moet weer aan het werk (2). - Welk werk is geschikt. - Hoe moet ik het aanpakken als ik iets op het oog heb. - Inkomensvragen. - Over de taakverdeling van het team. - Maakt de revalidant attent op het feit dat deze weer aan het werk moet of dat het goed voor diegene zou zijn. De revalidant komt vervolgens alsnog met de vraag. - Signaleren van arbeidsvragen. - Zij komen met vragen als ze daar al onder behandeling zijn, als de revalidant al uitbehandeld is en als ze daar nog een natraject volgen.
5. In welke fase van de behandeling wordt er op dit moment binnen de (multidisciplinaire) behandeling gestart met het behandelen van arbeidsvragen? 60%
Exploratieve fase; er wordt altijd een arbeidssituatielijst afgenomen (3). Er wordt met arbeidsvragen begonnen in de intake en het COPM (steeds eerder in de behandeling). Er kan een lange tijd tussen zitten tot de behandeling echt begint op het gebied van arbeid. De revalidant moet eerst met zijn eigen lichaam overweg kunnen. 0% Behandelfase 20% Evaluatiefase; het moet soms wel eerder maar gebeurd meestal aan het eind. Opmerking: na de evaluatiefase van het team kan er ook doorverwezen worden naar de arbeidsrevalidatie.
6. Wat is uw visie op het toepassen van (elementen van) arbeid in de behandeling van revalidanten? - Arbeid moet een plek hebben binnen de behandeling. Terugkeer naar werk en vroeg aandacht schenken aan arbeid door maatschappelijke ontwikkelingen wordt als belangrijk geacht. - Samen met de revalidant maak je een inschatting of arbeid wordt ingepast, er kan dan eventueel verwezen worden naar de arbeidsrevalidatie. - Inschakelen en assessments laten afnemen wordt beschouwd als een belangrijk onderwerp. - De visie schuift mee met die van de revalidant. Vind de revalidant iets heel belangrijk, dan vindt de ergotherapeut dat ook. - Arbeid is een onderdeel van het leven. Soms wringt het wanneer deze ergotherapeut
begint met arbeid. Het herstelproces kan jaren duren maar een revalidant moet eerder aan het werk. Die is dat soms nog weinig belastbaar en moet toch weer ingezet worden in het arbeidsproces. Dit geeft wisselende gevoelens bij deze ergotherapeut. - Het is een onmisbaar stuk van de revalidatie. Door de veranderende wetgeving komt deze vraag vaker naar voren. Er komt steeds meer druk vanuit het UWV, je moet er dus ook echt iets mee in de behandeling. - Financiële belangen voor de revalidant (3).
7. Gebruikt u als ergotherapeut tijdens de behandeling modellen? Zo ja, welke? Kruis deze bij de eerste rij aan. (meerdere antwoorden mogelijk). Gebruikt u als ergotherapeut dezelfde of andere modellen bij de behandeling van arbeidsvragen? Kruis alle gebruikte modellen bij arbeidsvragen aan in de tweede rij. (meerdere antwoorden mogelijk) Theoretische kaders 0% MOHO 40% CMOP 0% PEO 60% 20% Biopsychosociaal model; dit is de visie van Groot Klimmendaal. Dit geldt zowel voor de reguliere behandeling als bij de behandeling van arbeidsvragen. Daarnaast werd de opmerking gemaakt dat er voor arbeid niet echt een model is waar kennis van is. Het Biopsychosociaal model wordt bijvoorbeeld niet specifiek gebruikt bij arbeid, arbeid wordt erin alleen in meegenomen. 20% Anders: ICF Stoornis beperking handicap. Assessments Titels: 80% Observatie - AMPS (3). - Video observatie. - Analyse door middel van interviews; waar moet het werk en de revalidant aan voldoen. - In diverse omstandigheden; stressvolle omstandigheden meer of minder, belasting meer of minder. - Dagelijkse activiteiten. - Ergo-kit (4). 80% Interview/ vragenlijst - COPM (3). - Activiteiten en vaardighedenlijsten. - Intake Biopsychosociaal model. - Arbeidsformulieren. - Arbeidssituatielijst (2). Deze wordt standaard meegestuurd bij een doorverwijzing naar de arbeidsrevalidatie. - Interviewgesprek uit het handboek uit Peerenboom: fysieke belastbaarheid. Om meer inzicht te krijgen in de taken die een revalidant nodig heeft voor een baan. 80% Test/ onderzoek Opmerking: de AMPS en de Ergo-kit worden wisselt ingedeeld bij observatie, test/onderzoek of bij allebei. Ze staan nu bij observatie. 0% Anders N.B: 0% heeft nee ingevuld.
8. Gebruikt u als ergotherapeut bepaalde methoden en/of technieken tijdens de (arbeids)behandeling? Zo ja, welke? 40% 60% 20% 20% 20% 0% 0% 0% 20%
Graded activity; voor de opbouw binnen de behandeling. Graded exposure Operante conditionering Respondente behandeling Cognitieve benadering Integrale benadering Supported employment Request empowered Anders: afremmen of stimuleren in werk door concrete actiepunten met ze te bedenken. Inzichtgevende en structurende behandelmethoden. N.B: 0 % heeft nee ingevuld.
9. Welke interventies worden door de ergotherapeut ondernomen bij arbeidsvragen van de revalidant? (meerdere antwoorden mogelijk)
100%
Gericht op: De persoon
100%
Het handelen
100%
De omgeving
Interventies: - Wanneer het speelt wordt de arbeidssituatie nagebootst. Dit werkt goed bij bijvoorbeeld iemand die werkt achter de computer. Niet alle beroepen zijn na te bootsen. - De revalidant wijzen op hun verantwoordelijkheden wat betreft de UWV. - Wat voor hulp er nodig is bij arbeid. - Het inschatten van de belasting/ belastbaarheid. - Het bespreken en bepalen van doelen samen met de revalidant. - Het arbeidsformulier invullen. - Het inventariseren van de mogelijkheden en beperkingen van de revalidant (2). - Het werken met ergonomische principes (3). - Het afnemen van de Ergo-kit. - Het opstellen van schema’s of planningen. - Begeleiden. - Analyseren van (deel)taken van het werk, bijvoorbeeld in de houtruimte. - Het opbouwen van de belasting. - Regelmogelijkheden vergroten. - Taken aanpassen en pauzes en de lengte van de werkdag regelen. - Taken verdelen werd twee keer genoemd. - Aangepaste materialen verzorgen, zoals toetsenborden, muizen, stoelen en tafels. - Werken met hulpmiddelen. - Het uitvoeren van een werkplekanalyse. - Het geven van werkplekadvies. - Contact met de werkgever leggen. - Eventueel contact leggen met de werkgever en het UWV. - Het afnemen van een werkbezoek.
- De assertiviteitscursus die nu wordt opgezet binnen Groot Klimmendaal in samenwerking met maatschappelijk werk (2).
10. Loopt u als ergotherapeut tegen problemen en/of dilemma’s aan tijdens de behandeling van arbeidsvragen? Zo ja, welke? Heeft u daar al (mogelijke) oplossingen voor? 0% 80%
Nee Ja, - De communicatie tussen de werkgever, Arbo-arts en het revalidatieteam kan verbeterd worden. - Je kunt binnen Groot Klimmendaal niet altijd een goede situatie creëren om te kunnen oefenen met de revalidant. Dit omdat daar niet de materialen voor zijn. - De maatschappij verandert (ook de wetgeving veranderd). Dit roept af en toe boosheid op van de revalidant, omdat deze nog niet wil werken (dat is lastig). Deze therapeut laat de revalidant gewoon boos zijn en wijst erop dat dat nu eenmaal de wetgeving is en stuurt hem voor meer toelichting door naar de arbeidsrevalidatie. - De revalidant zit in een proces, het is moeilijk om dan al aan arbeid te beginnen. Dat wringt soms. - De ergotherapeut wil wachten op verder herstel en de UWV niet. - Specifieke beroepen zijn moeilijker te trainen voor de ergotherapeut. Dan worden revalidanten ook naar de arbeidsrevalidatie doorgestuurd. - Als mensen langer belastbaar zijn dan twee uur dan is het voor de ergotherapeut moeilijk te trainen dan wordt er ook doorverwezen naar de arbeidsrevalidatie. - Complexe vragen. - Zelf te laat beginnen met het behandelen van arbeidsvragen. - Gestandaardiseerde manier van werken mist. - Kennis wat betreft de wetgeving, wat wel kan en wat niet kan ontbreekt (2). Hiervoor kan hij terugvallen naar de arbeidsrevalidatie.
11. Wat is de gewenste situatie in de toekomst? - Er moet duidelijkheid komen over wie, wat, wanneer met arbeid gaat doen. Er moet met name een heldere taakverdeling zijn tussen de arbeidsrevalidatie en ergotherapie. Hiervoor moet een protocol komen. - Ergotherapie heeft een belangrijke plek binnen arbeid dat behouden moet worden. - De revalidant moet absoluut centraal blijven staan. - De behandeling moet meer evidence based. - Arbeid moet binnen de observatieperiode aan bod komen. - De ergotherapeut moet te weten komen wat arbeid betekend voor de revalidant. - Meer werkbezoeken en thuisbehandelingen kunnen doen (nu kan dat qua tijd niet). - Er zouden groepsbehandelingen ingepast kunnen worden. - Meer vergelijken met andere revalidatiecentra om zich daar aan op te trekken en dingen eventueel anders te organiseren en te onderbouwen voor meer kwaliteit. - Een gestandaardiseerde werkwijze. - Meer informatie over arbeid (wetgeving), meer een richtlijn.
12. Wat vindt u het sterkste punt van de ergotherapie binnen de
arbeidsbehandeling? - Een ergotherapeut kan een goede beoordeling geven over wat de revalidant aan kan of aan zou kunnen qua belasting. - Een ergotherapeut heeft een volledig beeld. - Een ergotherapeut kijkt breder naar de persoon maar ook naar de (thuis) omgeving. - Het analyserend vermogen van de ergotherapeut en de praktische kijk op zaken. - In staat zijn goed te kijken naar welke handelingen en dagindeling er zijn en hoe belastbaar die mogen zijn voor de revalidant. - De ergotherapeut benadert de revalidant vanuit verschillende perspectieven, zet de revalidant centraal (dit is belangrijk) en kan de rol van werknemer centraal zetten. 3.5.2 Samenvatting analyse enquête 3 Chronische pijn De analyse van enquête 3, de enquête voor Groot Klimmendaal, is tot stand gekomen door vijf ergotherapeuten. Alle ergotherapeuten werken met de doelgroep chronische pijn op de houding unit en beweging van Groot Klimmendaal ingevuld. Elke ergotherapeut komt tijdens de analyse overeen met 20% van het gescoorde percentage. Één therapeut heeft alleen vraag één, zes en elf ingevuld. Hieruit kunnen we concluderen dat (op vraag één na) er 20% opgeteld kan worden bij vragen waar een percentage aan verbonden kan worden. Bij meerdere vragen is het mogelijk meer dan één antwoord te geven. Bij verschillende vragen kan dus boven de 100% als optelscore uitkomen. In onderstaande tekst kunt u de belangrijkste bevindingen over dit team vinden. Het valt op dat er bij bijna elk antwoord op de open vragen heel verschillende gereageerd wordt. Dit vooral bij de gewenste situatie in de toekomst en de visie op het sterkste punt van de ergotherapie bij het behandelen van arbeidsvragen. Bij de vraag welke visie er bestaat op het toepassen van arbeid in de behandeling is wel opvallend dat door 60% van de therapeuten de financiële belangen voor de revalidant als belangrijk wordt geacht. De volgende activiteiten worden het meeste afgenomen bij revalidanten met arbeidsvragen; inventariseren van de mogelijkheden en beperkingen van de revalidant wordt door 40% van de therapeuten als activiteit uitgevoerd en het werken met ergonomische principes door 60% van de therapeuten. Bij taken verdelen was er voor 40% overeenstemming. De activiteit met betrekking tot de omgeving die het meest voorkwam was de assertiviteitscursus. Deze werd door 40% van de therapeuten genoemd en wordt nu opgezet binnen Groot Klimmendaal in samenwerking met maatschappelijk werk. Bij de ja-, nee vragen is er sprake van een meerderheid. Zo behandelt iedereen revalidanten met arbeidsvragen, gebruikt 80% van de therapeuten modellen en assessments en loopt elke therapeut tegen problemen of dilemma’s aan. Hier worden vaak geen oplossingen voor gegeven. Het probleem wat het meeste (door 40% van de therapeuten) voorkomt is kennis wat betreft de wetgeving; wat wel kan en wat niet kan ontbreekt. Dit komt niet ten goede aan de behandeling en als gevolg wordt er doorverwezen naar de arbeidsrevalidatie. Het Biopsychosociaal model blijkt het belangrijkste model te zijn, omdat 80% van de therapeuten dit model gebruiken. Dit heeft betrekking op de reguliere behandeling. 20% gebruikt dit model ook bij het behandelen van arbeidsvragen. 40% van de therapeuten gebruikt het CMOP en 20% het ICF Stoornis Beperking Handicap model. Bij de assessments werden bij observatie-instrumenten de AMPS (met 60%) en de Ergo-kit (met 80%) het meest genoemd. Voor de interviews of vragenlijsten was dat de COPM (met 60% van de therapeuten) en de arbeidssituatielijst (met 40%) en bij de testen en onderzoeken ging het vooral om de AMPS en de Ergo-kit, die afwisselend werden ingedeeld bij observatieinstrumenten en testen en onderzoeken. Bij de meerkeuzevragen is er steeds sprake van een kleine meerderheid. De ergotherapeut, arbeidstherapeut en maatschappelijk werker zijn belangrijke betrokkenen bij het behandelen van arbeidsvragen, omdat zij door 80% van de therapeuten werden genoemd. Met 60% zijn
dat de revalidant, revalidatiearts en de psycholoog. Daarnaast vindt 40% van de therapeuten dat de fysiotherapeut bijdraagt aan het behandelen van arbeidsvragen. Over de bijbehorende taken is door niemand hetzelfde antwoord gegeven. Op de vraag wie met de meeste vragen voor arbeidsrevalidatie komen, heeft 80% de revalidant genoemd. Het revalidatieteam wordt door 40% van de therapeuten genoemd. De revalidatiearts en de arbeidsrevalidatie met 20%. Met welke vraag deze betrokkenen komen verschilt. Alleen bij de revalidant is het min of meer duidelijk dat deze weer aan het werk wil of moet, doordat dit antwoord door 40% van de therapeuten is gegeven. In de exploratieve fase wordt er bij 60% van de therapeuten gestart met het behandelen van arbeidsvragen. Dit omdat er altijd een arbeidssituatielijst wordt ingevuld. Bij 20% van de therapeuten wordt gestart in de exploratieve fase. 80% van de therapeuten maakt gebruik van methoden en/of technieken in de (arbeids)behandeling. Graded exposure komt het meest voor met 60%. Daarna Graded activity met 40% en met 20% Operante conditionering, Respondente behandeling en de Cognitieve benadering. Het afremmen of stimuleren in werk door concrete actiepunten met revalidanten te bedenken en inzichtgevende en structurende behandelmethoden werd door 20% gebruikt tijdens het behandelen van arbeidsvragen.
Paragraaf 6 Analyse enquête 3 3.6.1 Orthopedie De analyse van enquête 3, de enquête voor Groot Klimmendaal, is tot stand gekomen door vijf ergotherapeuten. Alle ergotherapeuten werken met de doelgroep orthopedie. De eerste vraag gaat over het totaal aantal ergotherapeuten van de unit houding en beweging. Daarna is de analyse toegespitst op de ergotherapeuten die met revalidanten met orthopedische klachten werken. Bij deze vragen komt elke ergotherapeut overeen met 20%. Als bij een open vraag een antwoord vaker is gegeven door verschillende ergotherapeuten staat dit met de hoeveelheid tussen haakjes achter het antwoordt. 1. Met welke doelgroep werkt u? 0% Chronische pijn 80% Orthopedische klachten 20% Beide doelgroepen N.B.: één ergotherapeut werkt met allebei de doelgroepen. Dit is een haptonoom, die een heel enkele keer als ergotherapeut revalidanten behandelt. 2. Behandelt u revalidanten met arbeidsvragen? Zo nee, naar wie verwijst u ze dan door? 60%
Ja, hier is twee keer geantwoord af en toe en één keer dat het niet de hoofdvraag is binnen de behandeling. 20% Nee, de ergotherapeut die deze vraag met ‘nee’ heeft beantwoord werkt pas één jaar in Groot Klimmendaal en in die tijd één iemand doorverwezen heeft naar de afdeling arbeidsrevalidatie. Eén keer is deze vraag niet ingevuld (door de haptonoom). 3. Welke betrokkenen hebben er rondom het revalidatietraject een rol voor het vormgeven van de arbeidsbehandeling op Groot Klimmendaal? En wat is hun taak? (meerdere antwoorden mogelijk) Betrokkenen: Taken: 80% De revalidant - Moet zijn/haar hulpvraag duidelijk maken (2) - Heeft eigen verantwoordelijkheid (2) - Bepaald wat er gebeurt binnen de behandeling - Zijn/haar grenzen moet aangeven 80% Revalidatiearts - Informatie voorziening - Stuurt het multidisciplinaire team aan - Is op de hoogte van de ontwikkelingen van de revalidant - Schrijft brieven en verwijzingen - Onderhoud het contact met de UWV 60% Psycholoog - Signaleren en vervolgens doorverwijzen - Neuropsychologisch onderzoek doen - Besteed aandacht aan grenshantering - Besteed aandacht aan spanningen op werk - Neemt een persoonlijkheidstest af 40% Bewegingsagoog - De functionele belastbaarheid revalidant inschatten en het de revalidant aanleren - Het uithoudingsvermogen trainen
80%
Fysiotherapeut
80%
Ergotherapeut
0% 80%
Logopedist Arbeidstherapeut
80%
Maatschappelijk werker
- De functionele belastbaarheid revalidant inschatten en het de revalidant aanleren - Oefeningen voor de belastbaarheid en de conditie (2) - Oefeningen voor het uithoudingsvermogen - Leert de revalidant zijn energie te verdelen - Aanpak van de dag of activiteit aanleren - De werktaken van de revalidant uitbreiden - De belasting opbouwen - Aandacht besteden aan de houding/ ergonomie - Schema’s/ planning maken - Werkbezoeken - Doet geen overleg met werkgever - Participerende functie - Nemen testen af - Schatten de arbeidsmogelijkheden van de revalidant in (2) - Eén ergotherapeut noemt dat ze niet zo goed weet wat de arbeidsrevalidatie doet. Ze denkt wel aan: assessments afnemen, wetgeving, beroepskeuzetesten, oefenen met materialen, nabootsen werkomstandigheden - Gaat in op de betekenis van werk voor de revalidant - Energieverdeling ? inzichtgevend: laten zien wat hij kan - Besteed aandacht aan grenshantering - Besteed aandacht aan spanningen op werk - Neemt een persoonlijkheidstest af - Verwijst zo nodig door
0% Verpleging 0% Activiteitenbegeleider 0% Anders Eén keer is deze vraag niet ingevuld (door de haptonoom). 4. Van wie komen de meeste vragen voor arbeidsrevalidatie? Met welke hulpvragen komt de desbetreffende persoon? (meerdere antwoorden mogelijk)
40%
0% 80%
Betrokkenen: De revalidant (één keer: of vanuit het systeem van de revalidant) Revalidatiearts Het behandelteam
Hulpvraag: - Vragen rondom wet- en regelgeving? - Wat de mogelijkheden zijn rondom werk? - Ik moet/ wil weer aan het werk - Wat voor werk moet/ kan ik weer doen? - Deze maakt de revalidant attent op het feit dat deze weer aan het werk moet of dat het goed voor diegene zou zijn (de revalidant komt alsnog met de vraag) - Hoe kan de revalidant weer aan het werk? (door wetgeving belangrijk geworden) - Soms wordt gevraagd voor de doorverwijzing
naar de Arbeidsrevalidatie - Wat zijn de mogelijkheden gericht op de arbeidsmarkt? 0% Arbeidsrevalidatie 0% Huisarts 0% Anders N.B.: bij deze vraag hebben twee ergotherapeuten in plaats van één antwoord twee antwoorden gegeven. Dit is hierboven terug te zien in het aantal keren dat er in totaal antwoord is gegeven op de vraag. Eén keer is deze vraag niet ingevuld (door de haptonoom). 5. In welke fase van de behandeling wordt binnen de multidisciplinaire behandeling gestart met het behandelen van arbeidsvragen? (meerdere antwoorden mogelijk) 40%
Exploratieve fase, hierbij wordt er één keer genoemd dat tijdens de intake naar de arbeidssituatie wordt gevraagd. 60% Behandelfase, hierbij wordt er één keer genoemd dat wanneer het doel arbeid is er in deze fase wordt gestart anders in de evaluatiefase. 20% Evaluatiefase 0% Anders; N.B.: bij deze vraag hebben twee ergotherapeuten in plaats van één antwoord twee antwoorden gegeven. Dit is hierboven terug te zien in het aantal keren dat er in totaal antwoord is gegeven op de vraag. Opmerkingen die bij deze vraag zijn gegeven: Het wisselt of arbeid op dat moment een rol speelt in de behandeling van de revalidant. Het hangt ook af van de keuring. Dit kan ervoor zorgen dat er vóór een keuring alvast een arbeidssituatielijst ingevuld worden. Deze opmerking is één keer genoemd. Als natraject kan er doorverwezen worden naar de arbeidsrevalidatie. Dan komt het dus na de evaluatiefase. Deze opmerking is één keer genoemd. De revalidant moet eraan toe zijn. Dit gebeurt in ieder geval in de eerste fase niet. Deze opmerking is één keer genoemd. Eén keer is deze vraag niet ingevuld (door de haptonoom). 6. Wat is uw visie op het toepassen van (elementen van) arbeid in de behandeling van revalidanten? - Arbeid moet een plek hebben binnen de behandeling. Het is revalidatie in de maatschappij, arbeid valt hieronder - Terugkeer naar werk en vroeg aandacht schenken aan arbeid spelen steeds een belangrijkere rol door maatschappelijke ontwikkelingen - Arbeid is belangrijk door de financiële belangen (inkomen) van de revalidant. (2) - Ook is het belangrijk voor de zingeving van het leven, onafhankelijk zijn, de structuur, de voldoening, de sociale contacten, het respect en (sociale)status. Het is gezond om aan arbeid te doen - Door de nieuwe wetgeving komt er steeds meer druk van het UWV, je moet er dus ook echt iets mee in de behandeling. Ook moet er op tijd begonnen worden met arbeid binnen de behandeling - Wanneer de revalidant er vragen over heeft is het zeer belangrijk. Mensen moeten werken en moeten vaak hun baan behouden of vervangend werk zien te krijgen
7. Door middel van welke theoretische kaders en assessments wordt de hulpvraag van de revalidant geanalyseerd? Theoretische kaders 0% MOHO 40% CMOP 0% PEO, één ergotherapeut noemt dat ze niet precies weet wat het inhoud, misschien gebruikt ze het wel 60% Biopsychosociaal model, het is het belangrijkste model binnen Groot Klimmendaal. Ook is het de visie van Groot Klimmendaal. 40 % Anders: OPPM, belasting/ belastbaarheidsmodel. Assessments Titels: 40% Observatie Algemene hulpvragen: 1. AMPS (2)
80%
60%
Interview/ vragenlijst
Test/ onderzoek
Arbeidsvragen: 1. Foto’s van de werkplek 2. Ergo-kit Algemene hulpvragen: 1. COPM (4) 2. Dagactiviteitenlijst (2) 3. Vaardigheden in en om huis 4. ADL-lijst (af en toe) 5. Stoplichtmodel 6. Energiekoek 7. Lijsten Groot Klimmendaal 8. Intakeformulier Groot Klimmendaal Arbeidsvragen: 1. Arbeidsformulier 2. Arbeidssituatielijst, deze nemen ze bij bijna iedereen af 3. Handboek uit Peerenboom: fysieke belastbaarheid. Om meer kennis te krijgen in de richtlijnen voor een werkplekanalyse 4. Taken van de baan doorspreken Algemene hulpvragen: 1. Handkrachttest 2. AMPS (2) 3. Sensibiliteitstesten
0% Anders Eén keer is deze vraag niet ingevuld (door de haptonoom). Opmerking die bij deze vraag is gegeven: Er zijn maar weinig testen Nee, ik gebruik geen theoretische kaders en assessments, ik analyseer de hulpvraag van de revalidant op de volgende wijze: Nee geantwoord. 0% 8. Welke methoden en/of theorieën gebruikt u als ergotherapeut tijdens de arbeidsbehandeling? (meerdere antwoorden mogelijk) 60% / 60%
Graded activity, voor de opbouw binnen de behandeling. Hier geef de ergotherapeut haar eigen wending aan
20% / 20% 60% / 60% 60% / 60% 40% / 40% 40% / 40% 0% 0% 40% / 40%
Graded exposure, hier geeft de geïnterviewde haar eigen wending aan. Operante conditionering, dit wisselt per revalidant. Respondente behandeling, ontspanningstechnieken. Cognitieve benadering, dit spreek je af binnen het team. Integrale benadering, de mens zien als één geheel. Supported employment, niet bekend. Request empowered, niet bekend. Andere methode: - Directieve benadering of ondersteunde benadering - Confronterende benadering (bij arbeid gebruiken ze altijd dezelfde behandeling als bij de reguliere behandeling) - Voor het aanmeten en dergelijke van een prothese en mind-mapping is een methode die ze gebruiken De eerste rij procenten geeft aan hoeveel procent van de ergotherapeuten de methoden of technieken gebruiken binnen de reguliere behandeling. De tweede rij procenten geeft aan hoeveel procent van de ergotherapeuten de methoden of technieken gebruiken binnen de arbeidsbehandeling. Nee, ik gebruik geen methoden en/of technieken, ik geef mijn (arbeids)behandeling op de volgende wijze vorm: 0% Eén keer is deze vraag niet ingevuld (door de haptonoom). 9. Welke interventies worden door de ergotherapeut ondernomen bij arbeidsvragen van de revalidant? (meerdere antwoorden mogelijk)
80%
Gericht op: De persoon
60%
Het handelen
Interventies: - Het hebben van een gesprek over hoeveel stress de revalidant ervaart en hoe hij/zij hiermee omgaat en dergelijke - Ergonomische principes (door ze in een ergonomiegroep te plaatsen, zoals zitten, staan, lopen, bukken, tillen en reiken) - Doorverwijzen naar de Arbeidsrevalidatie (bijv. geen werk maar wel willen werken) - Houdingsadviezen (2) - Bewegingsadviezen gegeven - Belasting vergroten - Strategieën aanleren - Grenzen leren verleggen - Dag en weekstructuur bekijken - Taakanalyse en hierover adviezen geven - Taakverdeling (bijv. het opsplitsen van taken) - Taken op het werk die problemen veroorzaken analyseren en behandelen - Regelmogelijkheden vergroten - Huishoudelijke taken linken naar werk, werken in de tuin linken naar werk, in de houtruimte de link proberen te leggen naar werk - Opbouwschema qua werk - Ergonomische principes (ergonomiegroep)
80%
De omgeving
- Hoe staat de computer en dan hier adviezen over geven - Aangepaste materialen zoals toetsenborden, muizen en stoelen/ tafel - Werkbezoeken en hulpmiddelen - Richtlijnen geven voor hulpmiddelen en voorzieningen (2) en hierbij ook steun van de omgeving erbij betrekken - De revalidant onderhandelt zelf met de werkgever Opmerking die bij deze vraag genoemd is: Voor informatie over de wet- en regelgeving stuurt ze de revalidant door naar de AR omdat ze niet altijd weet of ze up-to-date is (één keer genoemd). Eén keer is deze vraag niet ingevuld (door de haptonoom). 10. Loopt u als ergotherapeut tegen problemen en/of dilemma’s aan tijdens de behandeling van arbeidsvragen? Zo ja, welke en wat zijn de eventuele oplossingen daarvoor? 0% 80%
Nee, ik loop niet tegen problemen op Ja ik loop tegen de volgende problemen op:
- Het is moeilijk de wet- en regelgeving bij te houden (2) - Soms heb je het idee dat mensen meer kunnen dan ze laten zien (2)? één van de ergotherapeuten die dit noemde neemt dan wel eens een Ergo-kit af en de andere ergotherapeut zegt dat je hier niet heel veel aan kan doen (wat je wel kunt doen is activiteiten doen om te laten zien dat ze het wel kunnen en motiveren). - De druk die soms van de werkgever uit wordt geoefend op de revalidant is soms onterecht en kan averechts werken (dit is vervelend) - De communicatie tussen de werkgever, Arbo-arts en het revalidatieteam kan verbeterd worden - Revalidant nog niet klaar voor werk maar moet wel weer aan het werk, rechten en plichten werknemer - De behandeling moet beter kunnen - Mensen ervaren stress door het UWV - Het is wel lastig te bepalen wanneer de revalidant door verwezen moet worden naar de arbeidsrevalidatie en wanneer het gewoon bij de ergotherapie op te lossen is Eén keer is deze vraag niet ingevuld (door de haptonoom). 11. Wat is de gewenste situatie in de toekomst? 100%
- Ergotherapie staat duidelijk op de kaart naar andere disciplines en instellingen toe wat betreft arbeid - Het is duidelijk waar de grenzen liggen (wanneer naar de arbeidsrevalidatie, wanneer ergotherapie) - Ergotherapie staat dichter bij de maatschappij door middel van werkbezoeken - Dat het allemaal soepel loopt - Dat er aan arbeid aan het begin van de behandeling concreet aandacht aan wordt besteed (2) - Meer contact UWV en de afdeling arbeidsrevalidatie en dat de communicatie beter verloopt
- Netwerkondersteuning - Er is extra kennis op het gebied van werk en vrije tijd - Handvaten voor het inzicht geven in de eigen situatie van de revalidant - Binnen Groot Klimmendaal moet er duidelijkheid komen over wie, wat, wanneer met arbeid gaat doen - Er moet een protocol komen - Ergotherapie heeft een belangrijke plek binnen de arbeid - De revalidant moet absoluut centraal blijven staan
12. Wat vindt u het sterkste punt van de ergotherapie binnen de arbeidsbehandeling? - Een ergotherapeut kan een goede beoordeling geven over wat de revalidant aan kan of aan zou kunnen qua belasting - Een ergotherapeut heeft een volledig beeld - Goed analyseren wat diegene kan en wat diegene zou moeten kunnen voor een bepaalde baan. En vervolgens beslissen wat ervoor nodig is om dat te behalen - Ergotherapeuten hebben mensenkennis, kunnen een eigen verantwoordelijkheid geven aan de revalidant, hebben er tijd voor (door in de behandeling op iets terug te komen, bijv. een advies) - Ergotherapeuten betrekken hulpbronnen van de revalidant - Ziet de mens als geheel - De ergotherapeut kan goed de sterke en zwakke punten van iemand inschatten en dit vertalen naar de praktijk - De ergotherapeut heeft het overzicht, ziet het gehele plaatje - Werkbezoeken - Stemming en situatie van de revalidant inschatten 3.6.2
Samenvatting analyse enquête 3 Orthopedie
De samenvatting van de analyse van enquête 3, de enquête voor Groot Klimmendaal, is tot stand gekomen door vijf ergotherapeuten. Alle ergotherapeuten werken met de doelgroep orthopedie. In onderstaande tekst kunt u de belangrijkste bevindingen met conclusies over dit team vinden. Deze gegevens zullen achter dit verslag vergeleken worden met de ergotherapeuten op de afdeling chronische pijn. Het valt op dat het antwoord op de ja-, nee vragen met de meerderheid van de therapeuten beantwoord wordt. Zo behandelt 60% van de therapeuten arbeidsvragen in de behandeling. Hier moet wel opgemerkt worden dat 40% af en toe arbeidsvragen behandelen en bij 20% is dit niet de hoofdvraag. Daarnaast gebruikt 80% van de therapeuten modellen en assessments. Het model wat het meest genoemd wordt is het Biopsychosociaal model, met 60%. 40% van de therapeuten gebruikt het CMOP. De assessments worden wisselend ingeschakeld. Het belangrijkste observatie-instrument blijkt de AMPS te zijn met 80% van de ergotherapeuten. Hierbij noemt 40 % hem bij observaties en 40% noemt de AMPS bij testen en onderzoeken. Van de interviews en vragenlijst zijn dit de COPM met 80% van de ergotherapeuten en de dagactiviteitenlijst. Deze lijst wordt door 40% van de ergotherapeuten ingeschakeld. Uit de assessments blijkt dat de therapeuten niet bewust zijn van elkaars werkwijzen. Daarmee wordt er, behalve bij de COPM, de AMPS en de dagactiviteitenlijst, niet op dezelfde wijze gewerkt omdat er tijdens het interview veel verschillende assessments voorkwamen. Daarnaast werd het uit de interviews duidelijk dat er vaak geen kennis was van modellen of methoden en technieken.
Bij de laatste ja,- nee vraag loopt 80% van de therapeuten tegen problemen en/of dilemma’s aan. Het valt op dat er verschillende antwoorden worden gegeven met uitzondering van de volgende problemen; ‘het is moeilijk de wet- en regelgeving bij te houden’ en ‘soms heb je het idee dat mensen meer kunnen dan ze laten zien’. Beide antwoorden zijn door 40% van de therapeuten gegeven. Ze gaan er vervolgens wel anders mee om. Omdat de therapeuten anders met problemen omgaan, kan hieruit blijken dat er weinig samenwerking is tussen de therapeuten. Verder zou de conclusie, dat er op andere manieren gewerkt wordt, er ook andere problemen naar voren komen, getrokken kunnen worden. De meerkeuzevragen worden wisselend beantwoord, de ene vraag is eenduidiger dan de andere vraag. De vraag over welke personen betrokken zijn bij het behandelen van arbeidsvragen wordt duidelijk beantwoord. 80% van de therapeuten heeft revalidant, revalidatiearts, fysiotherapeut, ergotherapeut, arbeidstherapeut en maatschappelijk werk genoemd. Over de psycholoog en de bewegingsagoog bestaat geringe twijfel. De psycholoog werd door 60% van de ergotherapeuten gekozen en de bewegingsagoog door 40%. Dit kan zijn omdat er minder samengewerkt wordt met de psycholoog en de bewegingsagoog of omdat de werkzaamheden van beide groepen niet duidelijk is voor alle therapeuten. Er sprake is van een meerderheid van eenduidige antwoorden. Er betaat echter onduidelijkheid over de kennis van taken van andere disciplines. Dit omdat bijna alle therapeuten een ander antwoord geven bij de taken. De antwoorden die vaker voorkwamen (met 40%) zijn bij de revalidant dat deze zijn/haar hulpvraag duidelijk moet maken en zijn eigen verantwoordelijkheid heeft. Bij de fysiotherapeut was dit oefeningen voor de belastbaarheid en de conditie en bij de arbeidstherapeut dat ze de arbeidsmogelijkheden van de revalidant inschatten. Uit het interview bleek dat de meeste vragen voor arbeidsrevalidatie vanuit het behandelteam komen. Hier is 80% van de ergotherapeuten het mee eens. Daarnaast wordt de revalidant genoemd, door 40% van de therapeuten. Hieruit kunnen we concluderen dat het behandelteam de belangrijkste betrokkene is die met de arbeidsvraag komt. Met welke vraag deze twee groepen komen is nog onduidelijk of juist verschillend, omdat de antwoorden die gegeven worden niet vaker dan één keer worden genoemd. Ook is het onduidelijk waarom de revalidant niet door 80% van de therapeuten gekozen is. Op de vraag in welke fase van de behandeling er wordt gestart met het behandelen van arbeidsvragen wordt heel verschillend gereageerd. De behandelfase wordt door 60% van de therapeuten gekozen, de exploratieve fase door 40% en de evaluatiefase door 20%. Bijna alle therapeuten (80%) gebruiken methoden en technieken. De volgende percentages gelden zowel voor de arbeids- als de reguliere behandeling. Graded activity, Operante conditionering en de Respondente behandeling wordt door 60% van de therapeuten toegepast. De Cognitieve benadering en de Integrale benadering worden door 40% van de therapeuten genoemd. Bij de open vragen valt het op dat alle therapeuten een andere visie op arbeid hebben, andere sterke punten van de ergotherapie belangrijk vindt, andere activiteiten onderneemt bij arbeidsvragen en een andere gewenste toekomst voor ogen hebben. De overeenkomsten die er zijn worden allen met 40% gekozen. Bij de visie op arbeid wordt het antwoord ‘arbeid is belangrijk door de financiële belangen (inkomen) van de revalidant’ genoemd. Het geven van houdingsadviezen en richtlijnen geven voor hulpmiddelen en voorzieningen zijn antwoorden die gegeven worden op de vraag welke activiteiten ondernomen worden tijdens het behandelen van arbeidsvragen. Bij de gewenste situatie is dit ‘er moet aan het begin van de behandeling aandacht besteedt worden aan arbeid’. De mening over het sterkste punt van de ergotherapie loopt uiteen en heeft geen overeenkomsten.
Wanneer de visies van elkaar verschillen kan dat een oorzaak zijn van de verschillende werkwijzen en meningen over sterke punten van de therapeuten. Dit verklaart bijvoorbeeld het verschil in keuze van activiteiten bij arbeidsvragen. Opmerking: één therapeut heeft alleen vraag één, zes en elf ingevuld. Hieruit kunnen we concluderen dat (op vraag één na) er 20% opgeteld kan worden bij vragen waar een percentage aan verbonden kan worden.
Hoofdstuk 4 Conclusie veldonderzoek In deze conclusie worden de analyses van het veldonderzoek van enquête één (de mening van andere revalidatiecentra met standaard aandacht voor arbeid in de behandeling) en enquête drie (interviews uit Groot Klimmendaal) met elkaar vergeleken en conclusies getrokken. Enquête twee (de mening van andere revalidatiecentra zonder standaard aandacht voor arbeid in de behandeling) verwerken we hierin niet omdat dit door slechts drie ergotherapeuten is ingevuld en deze hierdoor niet valide is en onvoldoende beoordeeld kan worden. De opbouw van de getrokken conclusies zijn geordend volgens de volgorde van de vragen uit de enquêtes. Wanneer een antwoord één keer is genoemd in de enquêtes kan het adviesteam hier geen conclusie aan verbinden. In de algehele conclusie geven we de aantallen niet in procenten aan omdat de verhoudingen tussen het aantal ingevulde enquêtes van enquête één en drie dan niet kloppen. Dit komt doordat de respons van de enquêtes verschild. Het adviesteam kan de conclusie trekken uit de respons van de enquêtes dat de meeste revalidatiecentra een standaard werkwijzen hebben bij arbeidsvragen, namelijk tien revalidatiecentra met arbeid binnen de behandeling en drie zonder arbeid. Verschillende disciplines: Binnen Groot Klimmendaal worden meestal de revalidant, de revalidatiearts, de ergotherapeut, de arbeidstherapeut en de maatschappelijk werker betrokken in de behandeling. Bij orthopedie wordt ook nog de fysiotherapeut ingeschakeld en bij chronische pijn de psycholoog. In andere revalidatiecentra wordt bij beide doelgroepen de revalidant, de revalidatiearts, de ergotherapeut, de maatschappelijk werker en de psycholoog bij de behandeling betrokken. Hieruit kan het adviesteam concluderen dat bij Groot Klimmendaal nagenoeg dezelfde disciplines worden ingezet als in andere revalidatiecentra, waardoor er niets verandert hoeft te worden aan de huidige werkwijze. Taakomschrijving disciplines: De taken van een revalidant met chronische pijn in andere revalidatiecentra zijn het formuleren van de hulpvraag en doelen en het in praktijk brengen van adviezen. Bij de doelgroep orthopedie zijn dat het aangeven van doelen, het omschrijven van de werktaken en het onderhouden van contact met de werkgever, Arbo-arts en bedrijfsarts. Binnen Groot Klimmendaal bij de doelgroep chronische pijn heeft de revalidant het formuleren van de hulpvraag net als in andere revalidatiecentra aangeven als taak. Daarnaast heeft de revalidant als taak het contact onderhouden met de werkgever. Bij de doelgroep orthopedie is de voornaamste taak van de revalidant het duidelijk formuleren van de hulpvraag en de revalidant moet zijn eigen verantwoordelijkheid tonen. Uit de bovenstaande analyse kan het adviesteam concluderen dat de meest overeenkomende taken van de revalidant het aangeven van doelen en het formuleren van de hulpvraag zijn.
De taken van de revalidatiearts bij revalidanten met chronische pijn of orthopedische klachten binnen andere revalidatiecentra zijn het coördineren en aansturen van het behandelteam en contact onderhouden met de Arbo-arts en de bedrijfsarts van de revalidant. Binnen Groot Klimmendaal wordt zowel bij de doelgroep chronische pijn en de doelgroep orthopedie op de vraag naar de taken van de revalidatiearts niet hetzelfde antwoord genoemd. Het adviesteam kan hierdoor aan deze werktaken geen conclusies verbinden. De taken van de ergotherapeut bij revalidanten met chronische pijn binnen andere revalidatiecentra zijn het zorgen voor een goede verhouding tussen belasting en belastbaarheid en dit te trainen. Daarnaast is het onderzoeken en het aanpassen van de werkplek taak van de ergotherapeut. Bij de doelgroep orthopedie is dit het zorgen voor een goede verhouding tussen belasting en belastbaarheid en voorwaarden te scheppen tot en het opbouwen naar werk. Verder wordt werkplekanalyse en het advies hierbij ook genoemd als taak van de ergotherapeut. Tevens worden aanpassingen en voorzieningen als taak genoemd. Binnen Groot Klimmendaal is bij de doelgroep chronische pijn de taak van de ergotherapeut het inventariseren van problemen. Bij de doelgroep orthopedie is op de vraag wat de taak van de ergotherapeut is verdeeld geantwoord. Uit de bovenstaande analyse blijkt dat de prioriteiten tussen andere revalidatiecentra en Groot Klimmendaal niet overeenkomen en dat de taken van de ergotherapeut bij het behandelen van arbeidsvragen gespecificeerd moeten worden. De taken van de maatschappelijk werker bij revalidanten met chronische pijn binnen andere revalidatiecentra zijn het coachen/ begeleiden van de revalidant en het onderhouden van contact met het UWV en de werkgever. Bij de doelgroep orthopedie zijn dit het begeleiden in het reïntegratietraject, het onderhouden van contact met het UWV en de werkgever. Tevens heeft de maatschappelijk werker als taak het voorlichten van de revalidant over de wet- en regelgeving. Binnen Groot Klimmendaal houdt de maatschappelijk werker van de doelgroep chronische pijn zich bezig met de dagbesteding van de revalidant, conflicten op het werk en helpt de revalidant met zijn financiën. Bij de doelgroep orthopedie wordt op de vraag naar de taken van de maatschappelijk werker niet hetzelfde antwoord genoemd. Uit de gegevens van andere revalidatiecentra kan het adviesteam afleiden dat het niet de taak van de ergotherapeut is om contact te onderhouden met het UWV en de werkgever. De taken van de psycholoog bij revalidanten met chronische pijn in andere revalidatiecentra zijn het coachen/ begeleiden van de revalidant en het trainen van mentale en cognitieve processen. Bij de doelgroep orthopedie zijn dit het geven van mentale en cognitieve training en het begeleiden van de revalidant. Binnen Groot Klimmendaal wordt op de vraag naar de taken van de psycholoog bij beide doelgroepen geen overeenkomende antwoorden genoemd. Het adviesteam kan hierdoor aan deze werktaken geen conclusies verbinden. De taken van de fysiotherapeut bij revalidanten met chronische pijn in andere revalidatiecentra zijn voorwaarden te scheppen tot en het opbouwen van fysieke belasting, begeleiden en observeren. Bij de doelgroep orthopedie is dit het scheppen van voorwaarden tot en opbouwen van fysieke belastbaarheid. Binnen Groot Klimmendaal worden bij de taken van de fysiotherapeut bij de doelgroep chronische pijn geen overeenkomende antwoorden genoemd. Bij de doelgroep orthopedie is de taak van de fysiotherapeut het vergroten van de belastbaarheid en de conditie van de revalidant. Het adviesteam kan hieruit de conclusie trekken dat de taakomschrijving niet hetzelfde is maar de inhoud overeen komt. De overige disciplines worden in de analyse minimaal benoemd vandaar geen concrete omschrijving van de taken hierover. Hulpvraag:
Bij andere revalidatiecentra komt bij beide doelgroepen de hulpvraag wat betreft arbeid in de meeste gevallen van de revalidant. Bij vier van de tien ergotherapeuten komen de hulpvragen ook uit het behandelteam. Binnen Groot Klimmendaal komen bij de doelgroep orthopedie de hulpvragen meestal vanuit het behandelteam, de helft geeft ook de revalidant aan. Bij de doelgroep chronische pijn geven alle ergotherapeuten de revalidant aan en in de helft van de enquêtes wordt het behandelteam aangegeven. Hieruit kunnen we concluderen dat de werkwijzen van het chronische pijn team overeen komt met de andere revalidatiecentra en de werkwijze van het orthopedie team (nog) niet. De voornaamste hulpvraag van de revalidant is zowel bij Groot Klimmendaal als bij andere revalidatiecentra ‘hoe en wanneer kan ik weer aan het werk?’. Fase van uitval: De ergotherapeuten van de doelgroep orthopedie uit andere revalidatiecentra geven aan revalidanten te behandelen die aan de start van hun multidisciplinaire behandeling in de fase van langdurige ziekte bevinden. Bij acht van de tien ergotherapeuten bevindt de revalidant zich in de fase werkend, dreigende uitval of arbeidsongeschiktheid. Bij de doelgroep chronische pijn geeft iedere ergotherapeut aan dat de revalidant nog werkt als er gestart wordt met de multidisciplinaire behandeling. Er zijn ook veel ergotherapeuten die aangeven dat de revalidant zich bevindt in de fase van langdurige ziekte of arbeidsongeschikt. Hieruit kan geconcludeerd worden dat bij revalidanten met orthopedische klachten zich eigenlijk in elke fase van uitval kunnen bevinden. Dit terwijl bij revalidanten met chronische pijn de behandeling gestart wordt wanneer de revalidant weinig of juist teveel klachten ervaart. Start van de multidisciplinaire behandeling: Er wordt in acht van de tien revalidatiecentra, bij beide doelgroepen, in de behandelfase gestart met het behandelen van de arbeidsvragen. Bij de doelgroep orthopedie kan er in iets meer dan de helft van de centra ook gestart worden in de exploratieve of evaluatiefase. Bij chronische pijn is dat ongeveer de helft. Hieruit kan geconcludeerd worden dat de meeste revalidatiecentra in de behandelfase starten met het behandelen van arbeidsvragen. Binnen Groot Klimmendaal wordt bij de doelgroep orthopedie door drie van de vier ergotherapeuten gestart in de behandelfase. Dit verschilt met de doelgroep chronische pijn, omdat daar al in de exploratieve fase gestart wordt bij drie van de vier ergotherapeuten. Hieruit kunnen we concluderen dat de start van de behandeling gelijk is aan die van andere revalidatiecentra. Modellen: In andere revalidatiecentra worden bij revalidanten met chronische pijn het CMOP en het Biopsychosociaal model door de helft van de ergotherapeuten gebruikt. Bij orthopedie komt er geen duidelijk model naar voren. Binnen Groot Klimmendaal wordt er door drie van de vier ergotherapeuten van beide teams met het Biopsychosociaal model gewerkt. En door de helft wordt het CMOP toegepast. Hieruit kan het adviesteam concluderen dat het Biopsychosociaal model een geschikt model is om toe te passen bij beide doelgroepen en dat het CMOP een goede ondersteuning kan bieden. Assessments: Bij de doelgroep orthopedie in de andere revalidatiecentra gebruiken drie van de tien ergotherapeuten een assessment bij de observatie, acht van de tien gebruiken een test, voornamelijk de AMPS. Daarnaast gebruikt iedereen interviews, voornamelijk het COPM (zes van de tien). Bij de doelgroep chronische pijn in de andere revalidatiecentra gebruikt de helft een assessment bij de observatie en/of test. Zeven van tien geeft aan een interview te gebruiken, waarvan net als bij orthopedie zes van de tien, het COPM opgeeft. Binnen Groot Klimmendaal wordt bij revalidanten met chronische pijn in elke fase door elke ergotherapeut een assessment gebruikt. De ergotherapeuten gebruiken allen de Ergo-kit. Bij de doelgroep orthopedie gebruikt de helft van de ergotherapeuten een observatie, iedereen een interview en drie van de vier ergotherapeuten een test. Bij zowel Groot Klimmendaal als bij de andere revalidatiecentra blijken de AMPS en het COPM de belangrijkste instrumenten te zijn. Uit de
genoemde assessments blijkt dat de therapeuten niet op een eenduidige wijze werken, omdat er tijdens het interview veel verschillende assessments genoemd worden. Benaderingswijzen: De meest gebruikte benaderingswijzen binnen de ergotherapiebehandeling van chronische pijn revalidanten binnen andere revalidatiecentra zijn Graded activity, Graded exposure en de Cognitieve benadering (allen zeven van de tien). Bij de doelgroep orthopedie is bij zes van de tien revalidatiecentra Graded activity de meest gebruikte benaderingswijze. Graded exposure en de Cognitieve benadering worden slechts door vier van de tien genoemd. Andere benaderingswijzen worden minder als vier keer genoemd. Binnen Groot Klimmendaal wordt bij de doelgroep orthopedie door drie van de vier ergotherapeuten Graded activity, Operante conditionering en de Respondente behandeling toegepast. Bij de doelgroep chronische pijn gebruikt niet iedereen dezelfde benaderingswijzen. De overeenkomst ligt hier bij Graded exposure, drie van de vier ergotherapeuten passen dit toe in hun behandeling. De helft past Graded activity toe in hun behandeling. Uit beide enquêtes komt naar voren dat Graded activity en Graded exposure vaak gebruikte benaderingswijzen zijn om toe te passen bij het behandelen van arbeidsvragen. (Meet)instrumenten: Ongeveer de helft van de revalidatiecentra geeft bij beide doelgroepen aan geen meetinstrumenten te gebruiken tijdens het behandelen van arbeidsvragen. Het adviesteam denkt dat de ergotherapeuten deze vraag niet goed hebben begrepen, aangezien therapeuten die aangeven geen instrumenten te gebruiken, bij voorgaande vragen wel degelijk instrumenten hebben benoemd. Bij orthopedie wordt de VAS-scorelijst door drie van de tien ergotherapeuten genoemd als meetinstrument. Bij chronische pijn wordt er geen duidelijke keuze gemaakt voor een bepaald (meet)instrument. Bij Groot Klimmendaal is hier geen specifieke vraag over gesteld, dit is al naar voren gekomen tijdens het literatuuronderzoek. Protocollen / richtlijnen Bij beide doelgroepen in andere revalidatiecentra geeft de helft van de therapeuten aan wel protocollen te gebruiken, de andere helft gebruikt geen protocollen. Enkele voorbeelden van genoemde protocollen zijn: Het chronische pijn behandelprotocol en het protocol voor Vroege interventie (Quickscan). Deze protocollen geven antwoord op de vraagstelling en zullen worden meegenomen in de advisering aan Groot Klimmendaal. Binnen Groot Klimmendaal wordt er geen protocol gebruikt tijdens het behandelen van arbeidsvragen. Zij kunnen wellicht ook gebruik gaan maken van deze protocollen. Interventies binnen de ergotherapie behandeling: Bij beide doelgroepen ondernemen alle ergotherapeuten in andere revalidatiecentra interventies gericht op de persoon en het handelen. Gericht op de persoon wordt veel het antwoord houdings- en bewegingsadviezen genoemd, naast het leren kennen en anticiperen op de grenzen bij chronische pijn en het hanteren van juiste energieverdeling bij orthopedie. Gericht op het handelen wordt bij beide doelgroepen het aanleren van de balans tussen belasting en belastbaarheid genoemd als ergotherapeutische interventie. Daarnaast worden bij de doelgroep chronische pijn ook nog inzicht geven in taakverdeling en regelmogelijkheden en planning van de dag als interventies genoemd. Door de ergotherapeuten bij de doelgroep orthopedie worden meer interventies gericht op de omgeving toegepast dan bij de doelgroep chronische pijn. Bij de doelgroep chronische pijn wordt als voornaamste taak het evalueren van de werkplekinrichting genoemd, bij de doelgroep orthopedie voornamelijk het aanvragen en uitproberen van hulpmiddelen. Na deze vraag kan het adviesteam concluderen dat de interventies die een ergotherapeut uit kan voeren door deze vraag inzichtelijk worden. Binnen Groot Klimmendaal geeft de helft van de ergotherapeuten van de doelgroep orthopedie aan de volgende interventies te gebruiken: het geven van houdingsadviezen en
richtlijnen voor hulpmiddelen en voorzieningen. Bij de doelgroep chronische pijn gebruiken de helft van de ergotherapeuten de volgende interventies: het inventariseren van de mogelijkheden en beperkingen van de revalidant en de assertiviteitscursus. Drie van de vier ergotherapeuten betrekt ergonomische principes bij het behandelen van arbeidsvragen. Tussen de interventies die ondernomen worden door de ergotherapeuten uit Groot Klimmendaal en de ergotherapeuten uit andere revalidatiecentra zijn weinig overeenkomsten. Binnen Groot Klimmendaal kunnen de ergotherapeuten, de interventies die uitgevoerd worden in andere revalidatiecentra wellicht ook toe gaan passen. Werkbezoek: Bij beide doelgroepen van andere revalidatiecentra zegt negen van de tien ergotherapeuten niet standaard een werkplekbezoek uit te voeren, de ergotherapeut die wel een standaard werkbezoek uitvoert maakt geen gebruik van een bepaald (meet)instrument. Binnen Groot Klimmendaal voert niemand standaard een werkbezoek uit. Het adviesteam kan dit meenemen in de adviezen voor Groot Klimmendaal. Problemen binnen de behandeling: Gemiddeld loopt bij beide doelgroepen de helft van de ergotherapeuten uit andere revalidatiecentra tegen problemen aan bij het behandelen van arbeidsvragen, waarbij het gebrek aan kennis als voornaamste reden wordt genoemd. Binnen Groot Klimmendaal lopen alle ergotherapeuten bij beide doelgroepen tegen problemen en/ of dilemma’s aan. Er worden verschillende antwoorden gegeven met uitzondering van de volgende; ‘het is moeilijk de wet- en regelgeving bij te houden’. Dit antwoord is door de helft van de ergotherapeuten genoemd. Daarnaast wordt bij de doelgroep orthopedie door de helft het antwoord ‘soms heb je het idee dat mensen meer kunnen dan ze laten zien’ gegeven. Een belangrijke overeenkomst tussen de uitkomsten van de enquêtes zijn dat de ergotherapeuten kennis missen voor het behandelen van arbeidsvragen. Dit kan het adviesteam meenemen in de advisering van de ergotherapeuten van Groot Klimmendaal. Visies: Iedere ergotherapeut van andere revalidatiecentra, bij beide doelgroepen, heeft een visie op het toepassen van arbeid binnen de ergotherapie behandeling. Deze visies zijn erg divers, waardoor het adviesteam geen eenduidige visie kan formuleren. Elke ergotherapeut geeft in zijn visie aan positief aan te kijken tegenover arbeid binnen de revalidatie. De ergotherapeuten van de afdeling orthopedie en chronische pijn binnen Groot Klimmendaal hebben een andere visie op arbeid. Een onderdeel van de visie wordt door vijf van de negen ergotherapeuten van de unit ‘Houding en Beweging’ genoemd, namelijk: ‘arbeid is belangrijk door de financiële belangen (inkomen) van de revalidant’. De punten die andere revalidatiecentra benoemen kunnen ingepast worden in de visie die de ergotherapeuten van Groot Klimmendaal op arbeid hebben. Taken van de ergotherapie: Twee van de tien ergotherapeuten uit andere revalidatiecentra die de doelgroep chronische pijn behandelen geven als taak van de ergotherapeut op het gebied van arbeidsvragen het volgende aan: Het in kaart brengen van fysieke/cognitieve belemmeringen en wensen op het werk en het van daaruit zoeken naar haalbare oplossingen genoemd. Bij de doelgroep orthopedie is op deze vraag niet eenduidig geantwoord. Het adviesteam kan concluderen dat de ergotherapeuten bij beide doelgroepen verdeeld antwoorden op deze vraag. Het adviesteam kan in de loop van de advisering trachten te kijken welke taken passen binnen de situatie in Groot Klimmendaal. In de enquête met de ergotherapeuten van Groot Klimmendaal is deze vraag niet aan bod gekomen omdat de taken bij de behandeling van arbeidsvragen, uit andere vragen naar voren kwamen. Sterkste punt ergotherapie:
Als sterkste punt van de ergotherapie, volgens ergotherapeuten uit andere revalidatiecentra, bij het behandelen van arbeidsvragen worden verschillende punten genoemd. Hierbij komen vooral de holistische benadering van de ergotherapie en het hebben van het overzicht over de persoon en de situatie als kernpunten naar voren. Binnen Groot Klimmendaal geeft geen van de ergotherapeuten hetzelfde antwoord op deze vraag. Iedere ergotherapeut heeft een andere visie op de sterkste punten van de ergotherapie. Gewenste situatie: De gewenste situatie in de toekomst binnen Groot Klimmendaal is bij de doelgroep orthopedie dat er aan het begin van de behandeling aandacht besteedt moet worden aan arbeid, dit is door de helft van de ergotherapeuten geantwoord. Bij de doelgroep chronische pijn kan geconcludeerd worden dat elke therapeut een ander beeld heeft van de gewenste situatie in de toekomst, omdat de antwoorden verschillen.
Deel 3 ‘Bergen werk verzetten ‘
& ‘Ledigheid is des duivels oorkussen’ & ‘Dat is dweilen met de kraan open’
Literatuurlijst
Literatuurlijst A ?
Anema, J.R., Cuelenaere, B., Beek, A.J., Knol, D.L., Vet, H.C.W., Mechelen, W. (2004). The effectiveness of ergonomic interventions on return-to-work after low back pain; a prospective two year cohort study in six coutries on low back pain sicklisted for 3-4 months. Occupational & Environmental Medicine, 4, 289-294.
?
Arbeidsrevalidatie Groot Klimmendaal. Informatiemap. Arnhem: Revalidatiecentrum Groot Klimmendaal. Verkregen van Deddy Hartman Bezoek 22/2/07.
?
Arbeidsrevalidatie Groot Klimmendaal. (2004). Trends en Cijfers 2004. Arnhem: Revalidatiecentrum Groot Klimmendaal. Verkregen van Deddy Hartman Bezoek 22/2/07.
?
Arbo-dienst. (2005). http://www.de-arbodienst.nl/. Amsterdam. Tijdstip van raadplegen: 20 februari 2007, 13:07. B
?
Bangma, B.D. (1988). Inleiding in de revalidatiegeneeskunde. Cliëntgericht hulpverlenen. Assen/Maastricht: Van Gorcum.
?
Beeker, S., Burgt, M., van de, Oostelbos, J. (2005). Revalidatie Informatie Bijeenkomst 22 februari 2005; Behandeling van patiënten met chronische pijn. Arnhem: Revalidatiecentrum Groot Klimmendaal. Verkregen van Deddy Hartman Bezoek 22/2/07.
?
Behandelteam Orthopedie. (2002). Behandelprotocol Ortho 2. Arnhem: Revalidatiecentrum Groot Klimmendaal. Verkregen van Deddy Hartman Bezoek 22/2/07.
?
Bijsterveldt, M. van. (2006). Revalidatie voorbij de poort. Revalidatie Magazine. 4. 18-19.
?
Boersma, G., Lei, A., & Swart, A. (1997). Ergotherapie protocol voor patiënten met postoperatieve heupproblematiek. Amsterdam: Hogeschool van Amsterdam.
?
Brouwer, S., Dijkstra, P.U., Gerrits, E.H.J., Schellekens, J.M.H., Groothoff, J.W., Geertzen, J.H.B., & Göeken, L.N. H. (2003). Intra- en interbeoordelaarsbetrouwbaarheid ‘FIS-Belastbaarheidspatroon’ en ‘Functionele mogelijkhedenlijst’. Tijdschrift voor Bedrijfs- en Verzekeringsgeneeskunde. 11, 360367.
?
Brown, C.A. (2003). Service users’ and occupational therapists’beliefs about effective treatments for chronic pain: a meeting of the minds or great divide? Disability and rehabilitation, 19, 1115-1125.
?
Bullington, J., Nordemar, R., Nordemar, K., Sjöström-Flanagan, C. (2003). Meaning out of chaos: a way to understand chronic pain. Scandinavian Journal of Caring Sciences, 17, 325-331.
?
Buurmeijer, J.F., Misana, J.L.M., Albers, J.A.N., & Tiesselink, P.A.J. (1998). Schijn en werkelijkheid van arbeidsreïntegratie. Over verantwoordelijkheid en de invloed van financiering. Alphen aan den Rijn, Diegem: Samsom. D
? ?
Detaille, S., Haafkens, J., Dijk, F. (2003) Wat werknemers met reumatoïde artritis, diabetes mellitus en slechthorendheid nodig hebben om aan het werk te blijven. Tijdschrift voor Bedrijfs- en Verzekeringsgeneeskunde, 11, 196-204. Dijkstra, Dr. A. (2002). Het veranderingsfasemodel als leidraad bij het motiveren tot en begeleiding van gedragsverandering bij cliënten. Nederlands Tijdschrift voor Fysiotherapie, 112-3, 62-68.
?
Directie Groot Klimmendaal. (2006). www.grootklimmendaal.nl. Arnhem: Revalidatiecentrum Groot Klimmendaal. Tijdstip van raadplegen: 15 februari 2007, 16.00.
?
Directie UWV. (2006). http://www.uwv.nl/Werknemer/downloaden_bestellen_producten.asp. Amsterdam. Tijdstip van raadplegen: 20 februari 2007, 15:00.
?
Does, H. (2003). De ICF vanuit verzekeringsgeneeskundig perspectief. Tijdschrift voor Bedrijfs- en Verzekeringsgeneeskunde. 11, 215-217. E
?
Edelaar, M., Bellink, C. (2005). Graded activity, een gedragsmatige benadering in arbeidsreïntegratie, deel 1. Tijdschrift Sportgericht, 59, 40-44.
?
Ekkelboom, J. (2006). Sneller aan het werk door vroege interventie. Revalidatie magazine,12, 8-10.
?
Evers, Dr. A.W.M. (2005). Cognitieve gedragstherapie bij reumatoïde artritis: Effectieve zorg op maat voor cliënten at risk, Nederlands tijdschrift voor fysiotherapie, 115, 143-146. F
?
Finlay, L., Zinkstok, R. (2002). Ergotherapie in de psychiatrie. Maarssen: Elsevier Gezondheidszorg.
?
FNV. (2005). http://www.infopoortwachter.nl/. Amsterdam. Tijdstip van raadplegen: 20 februari 2007, 16:35.
?
Fysiotrain. (2005). http://www.fysiothrain.nl/methoden-revalidatie.php. Amsterdam. Tijdstip van raadplegen: 9 februari 2007, 10:23. H
? ?
Haruko, D., Page, J., & Wietlisbach, C. (2006). Pedretti’s occupational therapy. 6e editie. hoofdstuk 13. Mosby: Elsevier. Heerkens, Y., Kuiper, C., Engels, J., & Oostendorp, R. (2003). Gebruik van de ICF bij het in kaart brengen van arbeidsrelevante factoren. NPI issue 1.
?
Heerkens, Y., Kuiper, C, & Balm, M. (2005). Arbeid en gezondheid, Preventie, behandeling en reïntegratie, Een handboek voor paramedici. (28-29 & 145-184 & 254) Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
?
Heliomare arbeidsintegratie. (2007). Arbeidsintegratie Multidisciplinaire Arbeidstraining. Folder Heliomare. arbeidsintegratie. http://www.heliomare.nl/text/Arbeidsintegratie/Training/Multidisciplinaire_arbeidstraini ng/. Tijdstip van raadplegen: 7 februari 2007, 11:04.
?
Hilhorst, A. (2007). Arbeidsrevalidatie Groot Klimmendaal. Bezoekdatum: 08-03-2007 Arnhem: Revalidatiecentrum Groot Klimmendaal.
?
Hooff, M., van, Bos, P. (2004). Melba. Een arbeids(re)integratiemethode Nederlands Tijdschrift voor Ergotherapie. 32 – 5, 212- 214.
?
Hoogervorst, J.F., Korthals, A.H. (1999). Wet- en regelgeving; Arbeidsomstandighedenwet. http://wetten.overheid.nl/cgibin/deeplink/law1/title=arbeidsomstandighedenwet%201998. Tijdstip van raadplegen: 12 april 2007, 11:04.
?
Horst, M., van der. (2004). http://www.wza.nl/content.jsp?objectid=636#. Assen. Tijdstip van raadplegen: 9 februari 2007, 11:33.
?
Horst, S., & Meijer, J. (2003). Een goed begin op weg naar werk. Een ergotherapeutische arbeidsanamnese voor dwarslaesierevalidanten. Heerlen: Hogeschool Zuyd.
?
Hulst, P, van. (2007). Breuk in handelen. Amsterdam: Hogeschool van Amsterdam
?
Hulst, P, van. (2006). De parmedicus als ArboProfessional. Studiehandleiding Minor Arbeid en Gezondheid. Amsterdamse Hogeschool voor Paramedische Opleidingen I
?
Innovatiecentrum Model of Human Occupation. (1998). Model of Human occupation. Occupational Performance History Interview. Amsterdam: Hogeschool van Amsterdam
?
IRv. (2007). Programma Arbeidsintegratie Kenniscentrum voor Revalidatie en Handicap http://www.irv.nl/irv/programmas/arbeidsintegratie.asp. Tijdstip van raadplegen: 7 februari 2007, 11:52. J
?
Jan van Breemen instituut. (2007). Behandelprogramma van het Arbeidsrevalidatie team. http://www.janvanbreemen.nl/contentfiles/behandelprogramma_ar_pat.pdf. Tijdstip van raadplegen: 7 februari 2007, 12:22.
?
Jong, Drs. J.R., de, Vlaeyen, Dr. J.W.S., & Geilen, M.J. (2002). Graded exposure in vivo bij pijngerelateerde vrees. Nederlands tijdschrift voor fysiotherapie. 112, 50-57. K
?
Kinébanian, A., Le Granse, M. (2006). Grondslagen van de ergotherapie. Maarssen: Elsevier gezondheidszorg.
?
Kinébanian, A., Le Granse, M. (2006). Grondslagen van de ergotherapie (208-221). Maarssen: Elsevier Gezondheidszorg.
?
Kinébanian, A., Thomas, C. (1999). Grondslagen van de ergotherapie. Maarssen: Elsevier/De Tijdstroom.
?
Kröber, H., & Dongen, H., van. (2003). Mensen met een handicap en betaalde arbeid. Strategie voor support. Soest: Uitgeverij Nelissen.
?
Kuijer, W. (2006). Het meten van beperkingen bij mensen met chronische lagerugpijn. De bruikbaarheid van verschillende meetinstrumenten. Nederlands Tijdschrift voor Ergotherapie, 3, 102-104.
?
Kuiper, C., Heerkens, Y., Balm, M., Bieleman, A., Nauta, N. (2005). Arbeid en gezondheid, Preventie, behandeling en reïntegratie, Een handboek voor paramedici. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
?
Kuiper, C., Nauta, N. (2003). Ergotherapeuten en handelingsproblemen op het werk: maatwerk in zelfstandigheid. Tijdschrift voor Bedrijfs- en Verzekeringsgeneeskunde. 11, 343-345. L
?
Lippe, B.J. (1997). Ergotherapie en arbeidsrevalidatie in het revalidatiecentrum. Amsterdam: Hogeschool van Amsterdam. M
?
Marseille, A. (2003). ‘Arbeidsgehandicapte levert de werkgever juist voordeel op.’ Handicap & beleid, 10, 4-7.
?
Ministerie SZW. (2002). http://www.arbo-advies.nl/WvP.htm. Amsterdam: Arboadvies. Tijdstip van raadplegen: 20 februari 2007, 11:24.
?
Motmans, R. (2006). http://www.ergonomiesite.be/arbeid/niosh.htm . Leuven: Ergonomie RC. Tijdstip van raadplegen: 11 april 2007, 21.00. N
?
Nedelandse Vereniging van ergotherapie. (1999). Beroepsprofiel ergotherapeut. Utrecht: Uitgeverij Lemma.
?
Nederlandse vereniging van Ergotherapie. (2000). Minimum eisen verslaglegging (28). Utrecht: Uitgeverij Lemma.
?
Nieuwenhuizen, B., Ridder, M., Satink, T. (2004). Leren omgaan met chronische pijn. Nederlands Tijdschrift voor Ergotherapie, 4, 174-177. P
?
Peereboom, K. (2005). Arbeid en gezondheid (191-241). Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
?
Projectteam Groot Klimmendaal. (2005) Projectplan Maatschappelijke integratie binnen de doelgroepen "De unit MI ontmanteld". Arnhem: Revalidatiecentrum Groot Klimmendaal. R
?
RCA. (2006). Arbeidsrevalidatie in het RCA. Werken aan werk in Revalidatiecentrum Amsterdam. Amsterdam: RCA.
?
RCA. (2006). Beter functioneren met chronische pijn in Revalidatiecentrum Amsterdam. Amsterdam: RCA.
?
Riet, P., van. (2004). Jobcoaching… kruisbestuiving met ergotherapie. Nederlandse Tijdschrift voor Ergotherapie. 32, 115 – 118. S
?
Satink, T. (2003). Op zoek naar een nieuwe balans. Nederlands Tijdschrift voor Ergotherapie, 1, 28-32.
?
Schaufeli, W., Bakker, A., Jonge, J. de. (2003). De psychologie van arbeid en gezondheid. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum
?
Staal, J.B., Hlobil, H., Tulder, M.W., Köke, J.A.A., Smid, T., Mechelen, W. (2002). Return tot work interventions for low back pain: a descriptive review of cantents and concept of working mechanisms. Sports medicine, 4, 251-267.
?
Stichting Revalidatie Limburg 2007. http://www.srl.nl/default.asp?id=175&parent=153&template=algemeen.htm&sitecat=9 . Tijdstip van raadplegen: 16 februari 2007, 13:23.
?
Stigter, L., Veer, H, van der, Wensen, M., Wiks, M. (2000). Ergotherapie en arbeidsreïntegratie. Scriptie van de Hogeschool van Amsterdam. U
?
UWV. (2006). Goedgekeurd na een herbeoordeling WAO, WAZ of Wajong. Wat nu? Amsterdam: UWV.
?
UWV. (2006). Ik heb een gesprek met de arts of de arbeidsdeskundige. Amsterdam: UWV.
?
UWV. (2006). Ik ben ziek. Wat nu? Amsterdam: UWV.
?
UWV. (2006). Wat zijn mijn rechten en plichten bij een WAO/WIA/Wajong-uitkering? Amsterdam: UWV.
?
UWV. (2006). Hoe kan de reïntegratietelefoon mij snel weer aan de slag helpen? Amsterdam: UWV.
?
UWV. (2006). Ik kan wel wat ondersteuning gebruiken bij het (zoeken naar) werk. Amsterdam: UWV.
?
UWV (2006) Ik wil zélf regelen hoe ik weer zo snel mogelijk aan het werk kom. UWV, Amsterdam.
?
UWV. (2006). Ik heb een uitkering vanwege mijn ziekte of handicap en kan weer aan het werk. Amsterdam: UWV. V
?
Vlaeyen, J.W.S., Kole-Snijders, A.M.J., Eek, H, van. (1996). Chronische pijn en revalidatie. Houten; Bohn Stafleu van Loghum.
?
Vroege interventie. (2007). Landelijke partners: Vroeg interventie, een landelijke netwerk voor onafhankelijke diagnose ten aanzien van arbeidsrevalidatie. (wettelijk erkende revalidatiecentra, aangesloten bij Revalidatie Nederland) http://www.heliomare.nl/text/Arbeidsintegratie/Vroege_Interventie/. Tijdstip van raadplegen: 7 februari 2007, 11:23. W
?
Werkmap ergotherapie Groot Klimmendaal. (2000). Samengesteld door de ergotherapeuten van Groot Klimmendaal, te Arnhem. Verkregen van Deddy Hartman Bezoek 22/2/07.
?
Westendorp, T., Edelaar, M.J.A., Slikker, R.M., & Woude, L.H.V., van der. (2003). Effectiviteit van multidisciplinaire arbeidstraining bij chronische lage rugklachten. Tijdschrift voor Ergonomie, 28, 11-18.
Adviesrapport
Doelgroep mensen met orthopedische of chronische pijn klachten.
Het adviesrapport
In opdracht van: Revalidatiecentrum Groot Klimmendaal te Arnhem Dhr. G. van Dijk Contactpersoon: Deddy Hartman
Onder begeleiding van Senioradviseur: Jeanie Koop- van Rijn Uitgevoerd door Het adviesteam/ Junioradviseurs: Opleiding ergotherapie Suzan Aerts Lyanne van Hal Marlien Mulder Sylvia Prijs Mieke Wilms Studiejaar 2006-2007 Datum: 14 juni 2007
Ergotherapie gericht op arbeid in de revalidatie. Doelgroep mensen met orthopedische of chronische pijn klachten.
In opdracht van: Revalidatiecentrum Groot Klimmendaal te Arnhem Dhr. G. van Dijk Contactpersoon: Deddy Hartman Onder begeleiding van Senioradviseur: Jeanie Koop- van Rijn Uitgevoerd door Het adviesteam/ Junioradviseurs: Suzan Aerts Lyanne van Hal Marlien Mulder Sylvia Prijs Mieke Wilms Studiejaar 2006-2007 Datum: 14 juni 2007 Hogeschool van Amsterdam Opleiding ergotherapie
Trefwoorden: Ergotherapie, Arbeid Revalidatie Orthopedie Chronische pijn
Het Copyright is in bezit van de Hogeschool van Amsterdam. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze. Zonder voorafgaande toestemming van de Hogeschool van Amsterdam.
Voorwoord Voor u ligt het adviesrapport van de afstudeeropdracht binnen Groot Klimmendaal. Na het doorlopen van een traject van ongeveer twintig weken van voorbereiding, onderzoeken en analyseren, is dit adviesrapport het eindresultaat van de afstudeeropdracht. Het onderzoek was interessant en leerzaam voor ieder van het adviesteam. Hartelijk dank voor de mogelijkheid om het onderzoek uit te voeren en het gestelde vertrouwen in ons als adviesteam. Vanaf deze plaats wil het adviesteam iedereen die heeft meegewerkt aan het onderzoek van harte bedanken voor zijn of haar medewerking. Speciaal willen wij Deddy Hartman en Jeanie Koop- van Rijn bedanken, zij zijn zeer betrokken geweest bij het onderzoek en hebben veel tijd en energie in het begeleiden van het traject gestoken. Tevens heeft docent van de Hogeschool van Amsterdam, Paul van der Hulst ons geholpen met idee en het zoeken naar de juiste bronnen, bedankt daarvoor. Wij wensen u veel leesplezier bij het doornemen van het adviesrapport en we hopen dat het voldoet aan uw verwachtingen. Met vriendelijke groet, Suzan Aerts; Lyanne van Hal; Marlien Mulder; Sylvia Prijs; Mieke Wilms.
Inhoudsopgave Voorwoord 146 Inhoudsopgave 147 Inleiding 148 Hoofdstuk 1. Arbeid binnen Groot Klimmendaal........................................................ 150 1.1. Huidige situatie .................................................................................................. 150 1.2. Gewenste situatie.............................................................................................. 152 Hoofdstuk 2. Werkwijze............................................................................................... 154 2.1. Literatuuronderzoek .......................................................................................... 154 2.2. Veldonderzoek .................................................................................................. 154 Hoofdstuk 3. Resultaten .............................................................................................. 157 3.1. Literatuuronderzoek; antwoorden op de deelvragen ...................................... 157 3.2. Veldonderzoek; antwoorden op de deelvragen ............................................... 162 Hoofdstuk 4. Aanbevelingen ....................................................................................... 169 4.1 Organisatiestructuur binnen unit ‘Houding en Beweging’............................... 169 4.2 Wet- en regelgeving in relatie tot het werk van de ergotherapeut.................. 170 4.3 Eenduidige werkwijze op de afdeling ergotherapie (unit ‘Houding en Beweging’) 171 4.4 Profilering binnen de ergotherapie wat betreft arbeid..................................... 174 Hoofdstuk 5. Samenvatting ......................................................................................... 176 Nawoord………………………………………………………………………………………………35 Literatuurlijst 179 Bijlagenoverzicht ............................................................................................................... 180
Inleiding In het eerste hoofdstuk is een inleiding geschreven over de organisatie van Groot Klimmendaal. Met daarbij de aanleiding en het doel van het onderzoek. Verder vindt u de probleemstelling en de bijbehorende deelvragen. In hoofdstuk 1 staat de huidige situatie van Groot Klimmendaal beschreven, op het gebied van het behandelen van arbeidsvragen. In hoofdstuk 2 kunt u lezen welke werkwijze er gekozen is om antwoord te krijgen op onze vraagstelling. In hoofdstuk 3 vindt u de resultaten van het literatuur en veldonderzoek. De deelvragen die voor aanvang van het literatuuronderzoek en veldonderzoek zijn opgesteld worden beantwoordt. Tevens worden de resultaten van de enquêtes en interviews beschreven en de conclusie daarbij. In hoofdstuk 4 staan de aanbevelingen beschreven. Het probleem wordt beschreven, hierna wordt het advies en de toelichting beschreven. In hoofdstuk 5 is een samenvatting van het antwoord op de vraagstelling. Na de hoofdstukken volgt een nawoord. Deze wordt opgevolgd door een literatuurlijst waarin onder andere de deelnemende revalidatiecentra beschreven worden. Context van de organisatie Revalidatiecentrum Groot Klimmendaal is opgebouwd in drie sectoren; een klinische sector, een poliklinische sector en een beheerssector die worden ondersteund door een centrale beleidsafdeling. In de poliklinische en klinische sector is er sprake van vier units hieronder valt de unit ‘Houding en Beweging’. Deze unit bestaat uit twee afdelingen waaronder de afdeling orthopedie en de afdeling chronische pijn. De ergotherapie binnen Groot Klimmendaal biedt de revalidant de mogelijkheden een optimale wijze van uitvoeren van dagelijkse activiteiten te bereiken in de eigen omgeving waarbij het concrete, voor de revalidant betekenisvolle handelen op de gebieden van zelfredzaamheid, arbeid en vrije tijd onderwerp is van de therapie. Op de unit ‘Houding en Beweging’ zijn totaal acht ergotherapeuten werkzaam en één haptonoom (met werkervaring als ergotherapeut). Aanleiding tot het onderzoek Binnen de behandeling van revalidanten komen de ergotherapeuten van de unit ‘Houding en Beweging’ regelmatig in aanraking met het reïntegratietraject van een revalidant. De indruk die de ergotherapeuten krijgen is dat de revalidant door de huidige wetgeving (UWV; Uitvoeringsinstituut Werknemers Verzekeringen) moeilijker een uitkering kan krijgen en meestal maar van korte duur. Daardoor loopt het revalidatietraject vaak parallel aan het reïntegratietraject en heeft de revalidant regelmatig hulpvragen over zijn werk. Binnen Groot Klimmendaal is er een afdeling Arbeidsrevalidatie die reïntegratie als een belangrijk onderwerp beschouwt. De ergotherapeuten vinden dat arbeid op een evidence based wijze geïntegreerd moet worden in het ergotherapeutische revalidatieproces en willen daar graag advies over. Doel van het onderzoek Hoe doel van het onderzoek is het adviseren van de ergotherapeuten van de unit ‘Houding en Beweging’ van Groot Klimmendaal. Het advies heeft als onderwerp het evidence based vormgeven van het behandelen van arbeidsvragen bij de doelgroepen chronische pijn en orthopedie. De werkwijze binnen het behandelen van arbeidsvragen moet overeen komen tussen de ergotherapeuten.
Vraagstelling De vraagstelling luidt als volgt: ‘Hoe kunnen de ergotherapeuten de behandeling bij mensen met chronische pijn en orthopedische klachten in het revalidatiecentrum Groot Klimmendaal op een evidence based wijze vormgeven aan arbeid?’ Mede ten gevolge van maatschappelijke ontwikkelingen, zoals veranderde wet- en regelgeving op het gebied van reïntegratie, is arbeid een belangrijk item dat regelmatig binnen de revalidatiebehandeling aanbod komt. De ergotherapeuten van het team gaan wisselend met deze vragen om en hebben de behoefte aan advies over de wijze waarop zij hun behandeling evidence based kunnen vormgeven. Het gaat hierbij om alle aspecten van de behandeling, inclusief eventuele (meet)instrumenten. De ergotherapeuten krijgen de indruk dat revalidanten volgens het UWV steeds sneller terug moeten naar het werk. Dit heeft te maken met de huidige wetgeving. Omdat de revalidant vaak een tijdelijke uitkering krijgt komen er vanuit de revalidant tijdens de revalidatie veel vragen over arbeid en de participatie in de maatschappij. De vragen die de ergotherapeuten beantwoord willen hebben zijn; wat wordt er met arbeid gedaan in de ergotherapeutische behandeling, in de organisatie en in andere instellingen? Wat zijn actuele ontwikkelingen in de wet- en regelgeving en wat zijn de gevolgen hiervan voor onze behandeling? En in welke fase wordt er gestart met het behandelen van arbeidsvragen? Door middel van onderzoek en het delen van informatie met betrokkenen wordt er antwoordt op de vraagstelling gegeven. Begripsafbakening Het adviesteam wil de volgende begrippen verduidelijken: o Chronische pijn: Als pijn langer aanhoudt dan we zouden mogen verwachten, spreken we van chronische pijn. Die pijn heeft geen signaalfunctie meer, maar zorgt ervoor dat onze kwaliteit van leven sterk achteruitgaat. Op de afdeling chronische pijn in Groot Klimmendaal heeft het behandelteam te maken met dystrofie, lage rugklachten en vaak door ongelukken en operaties veroorzaakte traumatische (lichamelijke) problematiek. (Wouter, 2007) o Orthopedische klachten: Orthopedie is het gebied van de geneeskunde dat zich bezig houdt met de operatieve en niet-operatieve behandeling van stoornissen aan het houdings- en bewegingsapparaat (botten, spieren en gewrichten). Het woord is opgebouwd uit orthos (recht) en pais (kind). Orthopedie betekent letterlijk rechtmaken van kinderen, dus rechtmaken wat krom is. Dus orthopedische klachten zijn klachten aan het houdings- en bewegingsapparaat. Op de afdeling orthopedie in Groot Klimmendaal heeft het revalidatieteam veel te maken met amputaties (vooral bij oudere mensen met vaatproblematiek. (Dartée, 2005) o Arbeid: In de maatschappijleer is arbeid het verhandelen van objecten. Bij een beloning voor het gepresteerde spreken we van werken. De correcte definitie van menselijke arbeid is het verhandelen van objecten door menselijke bewegingen op een welbepaalde locatie. Deze arbeidstijd is begrootbaar met tijdstudie welke vooraf bepaalbare tijden opstelt per object- of menselijke handeling. (schrijver onbekend 2007)
Hoofdstuk 1.
Arbeid binnen Groot Klimmendaal
1.1. Huidige situatie Om een concreet advies te kunnen geven wordt eerst in deze paragraaf de huidige situatie van Groot Klimmendaal beschrijven. Deze informatie is door middel van enquêtes, de bijeenkomsten met de contactpersoon en uit verschillende informatiebronnen van Groot Klimmendaal verkregen. De organisatie van Groot Klimmendaal is opgebouwd in drie sectoren; een klinische sector, een poliklinische sector en een beheerssector die worden ondersteund door een centrale beleidsafdeling. In de poliklinische en klinische sector is er sprake van vier 'units' hieronder valt de unit Houding en Beweging. Deze unit bestaat uit twee afdelingen: de afdeling orthopedie en de afdeling chronische pijn. De revalidanten die bij de afdeling orthopedie komen, zijn revalidanten met orthopedische afwijkingen of problematiek van de rug of onderste extremiteiten. Het doel bij deze revalidanten is het herstellen of (her)vinden van een (nieuw) evenwicht tussen belasting en belastbaarheid binnen alle domeinen zoals die voor Ortho-2 zijn vastgesteld vanuit het model “Behandelcommunicatie op basis van het RAP”, waardoor optimalisering van het algehele functioneren van de revalidant wordt bereikt. Daarnaast stelt het team voor de individuele revalidant, naar aanleiding van het geformuleerde kernprobleem, een of meerdere specifieke teamdoelen op. Op de afdeling chronische pijn komen volwassen revalidanten met chronische pijnklachten of functiestoornissen van het houding- en bewegingsapparaat met verlies van functioneren op biologisch, psychologisch en sociaal vlak, waarbij de grens van behandelmogelijkheden op stoornisniveau is bereikt en de pijnklachten of beperkingen een centrale rol spelen in het leven van de revalidant. Bij de chronische pijnafdeling worden twee hoofdvormen van behandeling onderscheiden: de Steunende, structurerende behandeling en de Inzichtgevende behandeling. Bij de chronische pijnafdeling worden revalidanten poliklinische (individueel of groepsbehandeling) of klinisch (groepsbehandeling en individueel) behandelt. Men kan ervoor kiezen de revalidant klinisch te behandelen wanneer het revalidanten zijn met ernstige problematiek op biologische vlak, matig op psychologisch en sociaal vlak. En bijvoorbeeld door beperkte belastbaarheid, hoge bewegingsangst, de noodzaak om een revalidant uit zijn systeem te halen niet thuis kunnen blijven. In de missie van Groot Klimmendaal is geformuleerd dat het einddoel van de revalidatie maatschappelijke participatie is. Groot Klimmendaal rekent het dan ook tot haar functie maatschappelijk integratie te bevorderen en zij doet dit op het terrein van wonen, werken, leren, cultuur en vrije tijd. Binnen Groot Klimmendaal is geen eenduidige visie voor het behandelen van arbeidsvragen. Dit bleek voornamelijk uit de enquêtes die zijn afgenomen met de betreffende ergotherapeuten. Bij het behandelen van arbeidsvragen in Groot Klimmendaal zijn de ergotherapeut, arbeidstherapeut, maatschappelijk werker, revalidant, revalidatiearts en de psycholoog belangrijke betrokkenen bij beide doelgroepen. Bij de doelgroep chronische pijn wordt in mindere mate de fysiotherapeut betrokken. Bij de doelgroep orthopedie wordt de fysiotherapeut regelmatig betrokken en de bewegingsagoog in mindere mate betrokken. Bij de doelgroep chronische pijn zijn de bijbehorende taken wat betreft arbeid van alle disciplines niet duidelijk. Als taak bij de doelgroep orthopedie heeft de revalidant zijn/haar hulpvraag duidelijk maken en heeft zijn eigen verantwoordelijkheid. Voor de rest zijn de bijbehorende taken van de verschillende disciplines niet duidelijk bij het behandelen van arbeidsvragen.
Bij de doelgroep chronische pijn komen meestal de revalidanten met arbeidsvragen. Daarnaast formuleert het behandelteam arbeidsvragen. Met welke vraag de betrokkenen komen verschilt. Alleen bij de revalidant is het duidelijk dat deze weer aan het werk wil of moet. Bij de doelgroep orthopedie komen de meeste vragen vanuit het behandelteam. Daarnaast komen er geregeld vragen van de revalidant. Momenteel biedt de ergotherapie binnen Groot Klimmendaal de revalidant de mogelijkheden een optimale wijze van uitvoeren van dagelijkse activiteiten te bereiken in de eigen omgeving waarbij het concrete, voor de revalidant betekenisvolle handelen op de gebieden van zelfredzaamheid, arbeid en vrije tijd onderwerp is van de therapie. Op de unit ‘Houding en Beweging’ zijn totaal 8 ergotherapeuten werkzaam en één haptonoom (met opleiding ergotherapie). De ergotherapeuten van beide doelgroepen starten zonodig in de exploratieve, behandel- en ontslagperiode met het behandelen van arbeidsvragen. Alle ergotherapeuten van beide doelgroepen gebruiken modellen en assessments. Op de unit ‘Houding en Beweging’, gebruikt elke ergotherapeut andere modellen. Het maakt voor het gebruik bij arbeidsvragen niet uit welk model er op dit moment gebruikt wordt door de betreffende ergotherapeuten. Het Biopsychosociaal model is het belangrijkste model. Daarnaast wordt het CMOP gebruikt. Bij de doelgroep chronische pijn gebruiken de meeste ergotherapeuten de AMPS, COPM, arbeidssituatielijst en de Ergo-kit. Bij de doelgroep orthopedie wordt geen model gebruikt voor het behandelen van arbeidsvragen. De belangrijkste instrumenten zijn de AMPS, het COPM en de dagactiviteitenlijst. De ergotherapeuten en de rest van het team rapporteren volgens het RAP, waar ook een element arbeid in zit. Alle ergotherapeuten van beide doelgroepen maken gebruik van methoden en/of technieken in de (arbeids)behandeling. Graded exposure en Graded activity komen het meest voor bij de doelgroep chronische pijn. Graded activity, Operante conditionering en de Respondente behandeling zijn de belangrijkste methoden en technieken die gebruikt worden bij de doelgroep orthopedie. Daarnaast worden de Cognitieve benadering en de Integrale benadering gebruikt. De ergotherapeuten bij beide doelgroepen verschillen van mening over de gewenste situatie in de toekomst en de visie op het sterkste punt van de ergotherapie bij het behandelen van arbeidsvragen. De visie die er is over het behandelen van arbeidsvragen zijn dat de financiële belangen voor de revalidant een prioriteit is, het inkomen mag dus niet gevaar lopen door het revalidatie / reïntegratietraject. Bij de doelgroep orthopedie is de gewenste situatie dat sommige ergotherapeuten willen dat er aan het begin van de behandeling aandacht besteedt wordt aan arbeid. Bij de doelgroep chronische pijn worden de volgende activiteiten uitgevoerd bij revalidanten met arbeidsvragen; inventariseren van de mogelijkheden en beperkingen van de revalidant, het werken met ergonomische principes en de assertiviteitscursus. Bij de doelgroep orthopedie zijn dit: het geven van houdingsadviezen en richtlijnen en voorlichting geven over te gebruiken hulpmiddelen en voorzieningen. Bijna alle ergotherapeuten behandelen revalidanten met arbeidsvragen naar eigen inzicht. Alle ergotherapeuten van beide doelgroepen lopen tegen problemen en/of dilemma’s aan. Hier worden vaak geen oplossingen voor gegeven. Het probleem dat bij de ergotherapeuten van de doelgroep chronische pijn naar voren komt is het ontbreken van kennis wat betreft de wetgeving; wat wel kan en wat niet kan ontbreekt. Dit komt niet ten goede aan de behandeling en als gevolg wordt er doorverwezen naar de arbeidsrevalidatie.
Sommige orthopedische en chronische pijn revalidanten worden aan het einde van de multidisciplinaire behandeling doorverwezen naar de afdeling arbeidsrevalidatie in Groot Klimmendaal, als er een arbeidsvraag is. Deze afdeling inventariseert samen met de revalidant wat de mogelijkheden en beperkingen zijn op het gebied van arbeid en zetten passende vervolg stappen in gang. Dit voornamelijk observerend van aard. Bij de afdeling arbeidsrevalidatie wordt de volgende werkwijze gehanteerd: ? Na de verwijzing voor arbeidsrevalidatie vindt altijd een intakegesprek plaats. ? Vervolgens begint er een observatieperiode van ongeveer zes weken. Hierbij is het doel zoveel mogelijk duidelijkheid te krijgen over de revalidant op de verschillende gebieden van arbeid. ? Na de observatieperiode kan er eventueel een trainingsperiode volgen om specifieke arbeidsvaardigheden weer aan te leren. ? Ook kan er eventueel een advies gegeven worden over benodigde hulpmiddelen en/ of voorzieningen. 1.2. Gewenste situatie De ergotherapeuten in Groot Klimmendaal willen duidelijk hebben wie, wat en wanneer met arbeid in de revalidatiebehandeling gaat doen. Door middel van de samenwerkingsovereenkomst, de verkregen informatie uit Groot Klimmendaal, de interviews met de ergotherapeuten van de Unit ‘Houding en Beweging’ en de bijeenkomsten met onze contactpersoon in Groot Klimmendaal staat beschreven in deze paragraaf een gewenste situatie voor de ergotherapeuten in Groot Klimmendaal. Wat het adviesteam en de betrokken personen uit Groot Klimmendaal een belangrijk onderdeel vinden is dat er een heldere taakverdelingen tussen de afdeling arbeidsrevalidatie en de afdeling ergotherapie moet komen, zodat duidelijk is waar de grenzen liggen op het gebied wie welke werkzaamheden verricht en op welk tijdstip. Hierbij is het belangrijk dat de communicatie tussen de verschillende afdelingen goed verloopt. De ergotherapeuten zijn van mening dat het van belang is dat de ergotherapie zich profileert binnen Groot Klimmendaal wat betreft het behandelen van arbeidsvragen. Het is van belang dat de andere disciplines weten wat de taak van de ergotherapie is bij het behandelen van arbeidsvragen. In een ideale situatie zou dit vastgelegd zijn. Sommige ergotherapeuten zouden graag aan het begin van de behandeling, in de exploratieve periode, concreet aandacht besteden aan arbeid. Hierin moet de ergotherapeut te weten komen wat arbeid betekent voor de revalidant. De revalidant moet absoluut centraal blijven staan in de behandeling. Ook is het belangrijk dat de revalidant, wanneer deze uitbehandeld is, netwerkondersteuning ontvangt vanuit Groot Klimmendaal (begeleidt wordt om te participeren binnen de maatschappij). De ergotherapeuten zien een gestandaardiseerde werkwijze als gewenste situatie, zodat de werkwijzen tussen de verschillende ergotherapeuten met elkaar overeen komt. Deze werkwijzen zouden (meer) gebaseerd moeten zijn op evidence. De ergotherapeuten zouden graag (meet)instrumenten hebben die ze kunnen toepassen bij arbeidsvragen. Voor sommige ergotherapeuten in Groot Klimmendaal is het niet eenvoudig om de wet- en regelgeving bij te houden, ze zouden hier meer informatie over willen. Tevens vinden de ergotherapeuten het belangrijk om extra kennis te hebben wat betreft arbeid en vrijetijdsbesteding, zodat ze dit mee kunnen nemen in de behandeling van revalidanten met arbeidsvragen. De ergotherapeuten vinden het van belang om meer werkbezoeken en werkplekbehandelingen uit te voeren. Hierdoor komt de ergotherapie dichter bij de maatschappij te staan en creëert de ergotherapeut handvaten voor het inzicht geven in de
eigen situatie van de revalidant. Dit is nu niet mogelijk qua tijd. Ook zouden sommige ergotherapeuten meer groepsbehandelingen gericht op arbeidsvragen toe willen passen. Ten slotte vinden sommige ergotherapeuten het belangrijk om te weten wat er in andere revalidatiecentra gedaan wordt met arbeidsvragen om zich daar aan op te kunnen trekken. Eventueel zouden de ergotherapeuten daardoor activiteiten anders kunnen organiseren en onderbouwen binnen Groot Klimmendaal voor meer kwaliteit bij het behandelen van arbeidsvragen.
Hoofdstuk 2.
Werkwijze
Om antwoord te krijgen op onze vraagstelling is ervoor gekozen om een literatuuronderzoek en een veldonderzoek te houden. De methode die hierbij zijn gebruikt wordt in dit hoofdstuk beschreven. Als eerste zal het literatuuronderzoek beschrijven worden, waarna het veldonderzoek zal volgen. 2.1. Literatuuronderzoek Met het literatuuronderzoek wordt er een antwoord verkregen op de volgende vraag: ‘Hoe kunnen de ergotherapeuten de behandeling bij mensen met chronische pijn en orthopedische klachten in het revalidatiecentrum Groot Klimmendaal op een evidence based wijze vormgeven aan arbeid?’. Om een concreet antwoord op deze vraag te krijgen zijn er deelvragen opgesteld. Deze deelvragen zijn te lezen in hoofdstuk drie van het adviesrapport. Vervolgens is de vraagstelling en deelvragen onderverdeeld in tien zoektermen. Deze waren: arbeid, behandel, richtlijn, ergotherapie, revalidatie, wetgeving, arbeidsreïntegratie, chronische pijn, orthopedische klachten, protocol. We hebben de zoektermen gespecificeerd door er ergotherapie en/of revalidatie aan toe te voegen. Er is een lijst samengesteld van databanken voor het zoeken naar relevante literatuur. Deze bestond uit: Pubmed, PiCarta, Nederlandse Onderzoeks Databank, Literatuurregister kwaliteitszorg, OT seeker, DocOnline, Amed, Cinahl, Cochrane, Bohn Stafleu van Loghum en de HvA catalogus. De literatuur mocht niet ouder zijn dan 2002. De uitzondering op deze regel was als er minder dan twee hits gevonden werden op een onderwerp. Tevens zijn er specificaties en in- en exclusiecriteria vastgesteld om het zoekresultaat te kunnen screenen. Het moet over volwassenen gaan niet ouder dan 2002 en het artikel moet in het Nederlands of Engels geschreven zijn. De gevonden informatie is vervolgens aan de hand van de beoordelingsmethode uit ‘Evidence Based Practise voor Paramedici’ beoordeeld en gelezen. Artikelen moeten worden geselecteerd op basis van de samenvatting of andere, vooraf opgestelde criteria, bijvoorbeeld: - Geeft het artikel antwoord op de vraag? - Heeft het artikel het hoogst beschikbare niveau van bewijs? - Is het artikel in een voor jou leesbare taal? (NL/ENG) - Is het artikel recent? (niet ouder dan 5 jaar) - Is het artikel te verkrijgen (kosten & termijn) Als resultaat van het literatuuronderzoek kan er vermeldt worden dat er op een groot gedeelte van de deelvragen antwoord is gevonden. De meeste zoektermen leverden veel hits op en veel bruikbare informatie. Uit de conclusie van het literatuuronderzoek bleek dat er over een aantal onderwerpen nog meer informatie gevonden moest worden. Vooral wat betreft orthopedie was het resultaat niet bevredigend. Hierdoor is er getracht door middel van het veldonderzoek een beter en volledig antwoord te kunnen geven op de vraagstelling. 2.2. Veldonderzoek 2.2.1. Populatie, steekproef Er is naar dertien revalidatiecentra (exclusief Groot Klimmendaal) een enquête gestuurd. Deze enquête ging in op de werkwijze en het beleid van deze revalidatiecentra wat betreft het behandelen van arbeidsvragen van revalidanten. Dit dient als vergelijkingsmateriaal voor de werkwijze en het beleid binnen Groot Klimmendaal en als onderbouwing voor de adviezen. In deze enquête werd een onderscheid gemaakt tussen revalidatiecentra die wél standaard aandacht besteden aan arbeidsvragen en centra die dat niet doen.
Binnen de enquêtes was er tevens onderscheid gemaakt tussen ergotherapeuten die met orthopedie en/of chronische pijn revalidanten werkzaam zijn. Daarnaast is er bij alle werkzame ergotherapeuten op de Unit ‘Houding en Beweging’ van Groot Klimmendaal een vraaggesprek gehouden. Dit diende om de verschillende werkwijzen, problemen, visies en wensen in kaart te brengen. Zo is er een concreet beeld geschetst van de huidige en de gewenste situatie binnen Groot Klimmendaal. 2.2.2. Respons In totaal zijn er twintig enquêtes uit dertien revalidatiecentra geretourneerd. Daarnaast hebben alle negen betrokken ergotherapeuten binnen Groot Klimmendaal deelgenomen aan een interview. Op deze manier wordt een goede basis gevormd voor de te geven adviezen. Tevens wordt er een goed beeld van de verschillende visies en werkwijzen tussen de revalidatiecentra en binnen Groot Klimmendaal gevormd. 2.2.3. Onderbouwing werkwijze Er is voor een schriftelijke enquête voor de revalidatiecentra in Nederland en voor een mondeling vraaggesprek voor de ergotherapeuten binnen Groot Klimmendaal gekozen. Er werd gekozen voor een schriftelijke enquête omdat het qua tijdsplanning het meest ideaal is. Tevens hoeft zo niet elk revalidatiecentra bezocht te worden. Het is een eenduidige onderzoeksmethode, zodat de gegevens, van dezelfde soort enquêtes, allemaal op dezelfde manier geanalyseerd kunnen worden. Er is gekozen voor een schriftelijke enquête omdat de revalidatiecentra een schriftelijke enquête als voorkeur hebben gekozen boven bijvoorbeeld een vraaggesprek. Tevens is het goedkoper en kan de enquête anoniem worden ingevuld. Er werd voor een vraaggesprek voor de ergotherapeuten binnen Groot Klimmendaal gekozen om de volgende redenen. Doordat er advies geven wordt over de werkwijze van de ergotherapeuten binnen Groot Klimmendaal, omtrent arbeidsvragen van revalidanten, is het van belang dat er een zo concreet mogelijk beeld gevormd wordt voor het adviesrapport. Met die reden is het van belang dat er een vraaggesprek plaatsvindt met de ergotherapeuten, waarin de werkwijze adequaat doorgesproken kan worden. Daarnaast is het van belang draagvlak te creëren, door middel van persoonlijk contact met alle betrokken ergotherapeuten, voor het integreren van het adviesrapport. Door middel van vaststelling van de vragen wordt er gegarandeerd dat de vraaggesprekken systematisch verlopen en objectief geanalyseerd kunnen worden. Voordelen van een mondelinge enquête die er ondervonden zijn, tevens beschreven in het boek van Baarda en de Goede (2001), zijn onder andere maximale respons en een goede controle op het beschrijven van de gegeven informatie. 2.2.4. Dataverzameling Er is twee weken voordat de enquêtes verstuurd zijn telefonisch contact opgenomen met de verschillende revalidatiecentra. Dit om revalidatiecentra om medewerking te vragen de enquête in te vullen, te retourneren en hoe ze de enquête wilden ontvangen. Ze hadden de keuze om het mondeling te bespreken of het per post of per e-mail te ontvangen. De meeste revalidatiecentra kozen ervoor om het per e-mail te ontvangen en een aantal kozen ervoor om ze per post te ontvangen. Na anderhalve week is er een herinneringsbrief gestuurd. Hierdoor werd de respons groter. Vervolgens is anderhalve week daarna de deadline gesloten en is er begonnen met het analyseren van de gegevens. Voor de interviews in Groot Klimmendaal was voor alle negen ergotherapeuten van de Unit ‘Houding en Beweging’ een half uur de tijd. Hiervoor is een enquête opgesteld die mondeling is afgenomen en waarbij doorgevraagd kon worden. 2.2.5. Analysemethoden Er is gekozen om bij het analyseren van de gegevens een onderscheid te maken tussen de doelgroepen orthopedie en chronische pijn, om zo aan de ergotherapeuten van beide doelgroepen apart advies te kunnen geven. In de analyses is een overzicht van alle gegevens gemaakt. De discussies en conclusie zijn de verschillen en overeenkomsten
tussen de doelgroep orthopedie en chronische pijn en de verschillen en overeenkomsten tussen andere revalidatiecentra en Groot Klimmmedaal in verband gebracht. Als laatste is de literatuur vergeleken met het veldonderzoek, waardoor er adviezen geformuleerd konden worden.
Hoofdstuk 3.
Resultaten
In dit hoofdstuk zal een overzicht worden geven van de verkregen informatie. Om te beginnen zullen in de eerste paragraaf de deelvragen die voor aanvang van het literatuuronderzoek zijn opgesteld, beantwoord worden. Daarna zal, in de tweede paragraaf, aan de hand van opgestelde deelvragen voor het veldonderzoek, de verkregen informatie uit de enquêtes en interviews uitgezet worden. In het volgende hoofdstuk zullen de conclusies en de daaruit voortvloeiende adviezen beschreven worden. 3.1. Literatuuronderzoek; antwoorden op de deelvragen Bij het beantwoorden van de deelvragen zal allereerst de informatie uit verschillende geraadpleegde bronnen uit het literatuuronderzoek met elkaar in verband worden gebracht. Tevens zal deze informatie in verband worden gebracht met de gestelde hulpvraag en de situatie en werkwijze van de opdrachtgever. Deze verwerking van informatie moet draagvlak bieden voor de adviezen die het adviesteam in het volgende hoofdstuk opstelt. 3.1.1 Vragen gericht op de doelgroep Chronische pijn. Wat doet de ergotherapie bij de volledige chronisch pijnbehandeling? En zijn aan deze behandeling wetten en regels verbonden? Uit de literatuur blijkt dat de doelstelling van de ergotherapie bij behandeling van revalidanten met chronische pijn het begeleiden van de revalidant bij het bewustwordings- en besluitvormingsproces is ten aanzien van het verantwoord verdelen van activiteiten over een dag en/of week. Zo leert de revalidant zijn mogelijkheden en grenzen aan te geven en daarop te anticiperen. Veel gebruikte instrumenten hierbij zijn het activiteitenprofiel en het COPM. Daarnaast worden er door ergotherapeuten en revalidanten meer behandelingen als waardevol beschouwd, zoals educatie over pijn en anatomie aan revalidant en zijn omgeving, ontspanningstherapie, het aanleren van praktische vaardigheden, werkbezoeken, ergonomie en zelfmanagement training. Deze zijn ook allemaal in verband te brengen met arbeid en de terugkeer naar werk. Buiten deze (gestandaardiseerde) behandelmethoden zijn er geen regels en wetten aan chronische pijn behandeling achterhaald kunnen worden wat betreft de ergotherapie behandeling. Wel moet daarbij vermeld worden dat door te werken volgens gestandaardiseerde behandelmethoden de behandeling wel evidence based kan plaatsvinden het is dan wellicht niet verbonden aan wetten en/of regels, het evidence based werken zorgt wel voor een goede kwaliteit van zorgverlening. Binnen Groot Klimmendaal is de doelstelling bij de behandeling van revalidanten met chronische pijn klantgerichtheid. Daarnaast is het doel dat de revalidant inzicht heeft in het Biopsychosociaal model in relatie tot chronische pijn. Tevens wil het ergotherapieteam veranderingen in gang zetten op biologisch en/of psychologisch en/of sociaal vlak. Gedurende de gehele behandeling wordt de revalidant voorbereidt op de periode na de behandeling. Er wordt zowel door paramedici als door de psycholoog behandeld en er wordt gewerkt volgens twee hoofdstromen, de steunend-structurerende of de inzichtgevende benadering. De revalidanten worden geselecteerd aan de hand van verschillende in- en exclusiecriteria om deel te mogen nemen aan het revalidatieprogramma en worden vervolgens geplaatst in één van de drie mogelijke chronische pijn revalidatieprogramma’s. Revalidanten kunnen zowel klinisch als poliklinisch behandeld worden en de behandeling kan zowel in een groep als individueel plaatsvinden.
Wat wordt er wereldwijd aan arbeidsrevalidatie gedaan bij chronisch pijn? En zijn daar regels/wetten aan verbonden die van invloed zijn op de behandelingen? Er zijn geen gestandaardiseerde behandelmethoden voor arbeidsrevalidatie beschreven in de literatuur, gericht op de gehele doelgroep chronische pijn. Wel zijn er een aantal artikelen en onderzoeken gevonden die gericht zijn op specifiekere diagnosen binnen de chronische pijn, zoals lage rugklachten. Bij de lage rugklachten worden als ‘terug-naar-werk’ interventies fysieke oefeningen, educatie over het ziektebeeld, ergonomische principes en gedragsgeoriënteerde behandelingen beschreven. Uit onderzoek is bekend dat Graded activity, Vroege interventie, het back school programme, ergonomische principes en medicale behandeling goede interventies bieden en zeer goede resultaten boeken bij deze doelgroep in relatie tot de terugkeer naar arbeid. Behandelmethoden die niet effectief zijn gebleken zijn het cognitieve gedragstherapie en een intensief trainingsprogramma van dhr. Seferlis. Het Biopsycosociaal model, wat ook door Groot Klimmendaal wordt gebruikt, biedt een goede structuur om de belemmerende factoren bij revalidanten met chronische pijn in kaart te brengen, ook in relatie tot het werk. Het Biopsychosociaal model gaat uit van een verwevenheid van somatische, psychische en sociale factoren die leiden tot chronische pijn. Binnen Groot Klimmendaal is er naast het Biopsychosociaal model geen vaste werkwijze voor het behandelen en begeleiden van revalidanten met een arbeidsvraag. 3.1.2 Vragen gericht op de doelgroep Orthopedie Wat doet ergotherapie bij de volledige orthopedie behandeling? En zijn aan deze behandeling wetten en regels verbonden? Doordat orthopedie een overkoepelende term is van een heleboel aandoeningen en ziekten, is er in de literatuur weinig gevonden over de algemene behandelwijze van de ergotherapie bij orthopedie. Gezien de vraagstelling is er niet op aandoening gezocht. Wel is er vanuit de opdrachtgever een door hun opgestelde behandelmethode van de ergotherapie bij deze doelgroep verkregen. Aangezien voor de opdrachtgever deze vraagstelling beantwoordt dient te worden, wordt dit als meest waardevolle bron beschouwd. Het doel van Groot Klimmendaal bij het behandelen van revalidanten met orthopedische klachten is het herstellen of (her)vinden van een (nieuw) evenwicht tussen belasting en belastbaarheid binnen alle domeinen zoals die voor de orthopedische afdeling zijn vastgesteld vanuit het model “Behandelcommunicatie op basis van het RAP”, waardoor optimalisering van het complete functioneren van de revalidant wordt bereikt. Binnen Groot Klimmendaal werken de ergotherapeuten in drie perioden aan het herstel van de revalidanten; de observatie-, behandel- en ontslagperiode. Tijdens de observatieperiode wordt het huidige functioneren van een revalidant bepaald, met als doel een globaal beeld te vormen van het huidige functioneren van de revalidant. In deze fase worden ook de behandeldoelen opgesteld. De behandelperiode beslaat het werken aan deze doelen, met als resultaat het optimaliseren van het uitvoeren van, voor de revalidant betekenisvolle handelingen op het gebied van zelfredzaamheid, vrije tijd en arbeid, zodat de revalidant in staat is deze in zijn eigen omgeving toe te passen. Tijdens de ontslagperiode wordt het uiteindelijke niveau van functioneren van een revalidant bepaald en wordt de behandeling met de revalidant afgerond. Voor deelname aan het revalidatieprogramma wordt de revalidant geselecteerd aan de hand van een aantal in- en exclusiecriteria. De revalidant kan zowel klinisch als poliklinisch behandeld worden.
Wat wordt er wereldwijd aan arbeidsrevalidatie gedaan bij orthopedische klachten? En zijn daar regels/wetten aan verbonden die van invloed zijn op de behandeling? Doordat orthopedie, net als chronische pijn, een overkoepelende term is voor een heleboel aandoeningen en ziekten, is er in de literatuur weinig gevonden over arbeidsrevalidatie bij orthopedie. Wel kan geconcludeerd worden, uit de informatie die van Groot Klimmendaal is ontvangen, dat de arbeidsrevalidatie van een revalidant synchroon kan lopen / verweven kan worden met het ‘gewone’ revalidatietraject en ook in de fasen observatie-, behandel- en ontslagperiode kan worden onderverdeeld. Uit de literatuur kwam wel een onderzoek naar voren naar een gespecificeerde diagnose onder de term orthopedie, namelijk reumatoïde artritis. Uit dit onderzoek blijkt dat arbeidsongeschikte werknemers een goed zicht hebben op wat zij nodig hebben om aan het werk te blijven of te gaan. Zo zien zij ‘steun van werkgever en collega’s’ als voornaamste voorwaarde. Maar ook ‘passende werkomstandigheden’, ‘inzicht hebben in je (on)mogelijkheden’ en ‘jezelf weerbaar maken’ staan hoog in de lijst. Deze punten geven het behandelteam een indicatie waaraan gewerkt moet worden tijdens de arbeidsrevalidatie. 3.1.3 Vragen gericht op arbeid en revalidatie. Wat en hoe wordt er binnen de revalidatie aandacht besteedt aan arbeid(reïntegratie). Zijn er regels en wetten aan arbeidsreïntegratie verbonden? In de literatuur wordt (Arbeids)reïntegratie vooral opgevat als begeleiden bij terugkeer naar arbeid van de revalidant. Het primaire doel is het mogelijk maken of vergroten van de arbeidsparticipatie en niet het verhelpen van de klacht van de revalidant. Vanuit de opdrachtgever is er informatie verkregen over hoe zij de arbeid van revalidanten inpassen in de revalidatie. Groot Klimmendaal heeft een afdeling arbeidsrevalidatie waar revalidanten naar toe kunnen worden verwezen zodra er een beoogd revalidatiegeneeskundig behandeldoel is. Deze afdeling observeert en traint vervolgens de verschillende werktaken van een revalidant en adviseert de revalidant en het behandelteam over de mogelijkheden van de revalidant ten aanzien van zijn arbeid. De afdeling gebruikt als (meet)instrumenten ‘Het assessment’, bestaande uit een periode van een aantal weken waarbij verschillende lijsten en testen worden afgenomen, zo veel mogelijk op maat van de desbetreffende revalidant afgestemd en de arbeidsrevalidatie gebruikt ook de Ergo-kit. Uit de literatuur blijkt dat deze zowel door een medewerker van de afdeling arbeidsrevalidatie, als door een ergotherapeut uitgevoerd kan worden. Daarnaast helpt de afdeling arbeidsrevalidatie van Groot Klimmendaal de revalidant eventueel bij het zoeken naar een andere baan en betrekken zij de (nieuwe) werkgever bij het reïntegratietraject. Deze informatie wordt als de beste bron beschouwd, omdat het er geen betere bronnen zijn gevonden. De ergotherapeuten hebben nog geen vastgestelde taak binnen de behandeling van arbeidsvragen. Wat betreft de regelgeving aan arbeidsreïntegratie is het volgende gevonden. Als een werknemer ziek of arbeidsongeschikt wordt en dit langer dan zes weken aanhoudt, moet er een reïntegratietraject opgezet worden. In de eerste twee jaar van de arbeidsongeschiktheid moeten werkgever en werknemer volgens een vooraf bepaald tijdschema werken aan de reïntegratie van de werknemer. Dit staat vastgesteld in de Wet Poortwachter. Is de werknemer na twee jaar nog (gedeeltelijk) arbeidsongeschikt, dan neemt het UWV het traject over. Het ondernomen reïntegratietraject wordt geëvalueerd, de werknemer wordt gekeurd en deze krijgt vervolgens een passende uitkering. Wordt de werknemer bij de (her) beoordeling (gedeeltelijk) arbeidsgeschikt gekeurd, dan volgt een reïntegratietraject vanuit UWV. Bij dit reïntegratietraject zijn verschillende hulpposten voor de werknemer, zoals een jobcoach en een proefperiode, beschikbaar. Daarnaast kan de werkgever een aantal financiële voordelen verkrijgen, om het aannemen van een arbeidsongeschikte werknemer te bevorderen. De rol die de ergotherapeut hierbij zou kunnen spelen wordt niet besproken.
Hoe Groot Klimmendaal omgaat met deze tijdsplanning is niet vastgelegd binnen het revalidatiecentrum. 3.1.4 Vragen gericht op arbeid en ergotherapie. Wat doet ergotherapie binnen de arbeidsrevalidatie bij orthopedische klachten en chronische pijn? Zijn daar wetten/regels aan verbonden? Uit de literatuur blijkt dat ergotherapie binnen de revalidatie de taak heeft om functionaliteitonderzoek, functietraining en vaardighedentraining te doen. Ergotherapeutisch onderzoek omvat het testen en vaststellen van de resterende functies van de revalidant. Deze evaluatie is nodig om zoveel mogelijk vast te stellen welke beperkingen er bestaan bij vaardigheden, om een programma van vaardigheidsoefening op te kunnen stellen en om te komen tot een plan betreffende eventuele aanpassingen en hulpmiddelen. Deze zijn nodig om het niveau van functioneren tot een zo hoog mogelijk peil op te voeren. Dit doen zij onder andere op het gebied van arbeid ofwel de uit te voeren werkzaamheden. Binnen de arbeidsrevalidatie hebben ergotherapeuten verschillende taken, enkele zijn het analyseren van de werkplek, het begeleiden en trainen van revalidanten bij de uitvoering van activiteiten, het inschatten arbeidsmogelijkheden van een revalidant en het geven van reïntegratieadviezen. De ergotherapie speelt dus een belangrijke rol binnen de arbeidsrevalidatie. Door oefening van de functies en oefening respectievelijk training van de vaardigheden van al of niet gesimuleerde werkzaamheden kunnen soms voldoende resultaten worden bereikt om de revalidant zijn eigen beroep (volledig) te laten hervatten. Zo niet, dan moet de werksituatie aangepast worden aan de revalidant. Als dit op het eigen bedrijf niet mogelijk is kan er naar plaatsing elders gestreefd worden. Uit onderzoek blijkt tevens dat het toepassen van ergonomische interventies door een ergotherapeut naar een revalidant toe zeer effectief blijken te zijn. Over de functie van ergotherapeuten bij chronische pijnklachten en orthopedie binnen de arbeidsrevalidatie is er weinig gevonden. Toch kan er beredeneerd worden dat de functie van de ergotherapeuten niet veel anders zal zijn als hierboven en bij de andere deelvragen, beschreven is. Binnen het revalidatiecentrum Groot Klimmendaal hebben de ergotherapeuten nog geen vastgestelde taak bij de behandeling van arbeidsvragen. Wat doet ergotherapie bij arbeid? En wat bij arbeidsreïntegratie? Zijn daar regels/ wetten aan verbonden? Uit de literatuur blijkt dat binnen de ergotherapie er verschillende modellen, meetinstrumenten, benaderingswijzen, richtlijnen en protocollen zijn die gebruikt kunnen worden bij training voor arbeid en arbeidsreïntegratie. De ergotherapeut richt zich bij arbeid op het voorkomen van beroepsziekten en het opheffen van de arbeidsongeschiktheid. De ergotherapeut is deskundige op het gebied van onderzoeken en behandelen/begeleiden van mensen met handelings- of participatieproblemen. Deze problemen kunnen voortkomen door het werk of relevant zijn voor het uitvoeren van werkzaamheden. Door ergotherapeuten veel gebruikte instrumenten voor het verzamelen van gegevens rondom arbeid zijn onder andere: Worker Role Interview, Occupational Performance History Interview II, Work Environment Impact Scale en de Personal Projects Analysis. Ergotherapie speelt een belangrijke rol binnen alle aspecten van de arbeidsparticipatie van de revalidant. Ergotherapeuten kunnen werkgerelateerde diensten verlenen in verschillende settingen en bij verschillende doelgroepen. Ze zijn betrokken bij de testing, bij de directe interventies, consultatie en kunnen adviezen geven aan de werknemer, de werkgever en over de werkplek. De ergotherapeut evalueert de werknemer, de werkplek en de werkgever en geeft interventies ter verbetering. Daarnaast hebben instellingen als revalidatiecentrum
Heliomare en het Jan van Breemen Instituut behandelprotocollen wat betreft arbeidsreïntegratie. Er bestaat binnen Nederland tevens een werkgroep genaamd ‘Vroege Interventie’ deze bestaat uit een groep paramedici die dertien revalidatiecentra vertegenwoordigen. Deze werkgroep behandeld gezamenlijk vraagstukken en ontwikkeld beleidsplannen over hoe om te gaan met arbeidsvragen van revalidanten in relatie tot de nieuwe wetgeving. Zo creëren zij kwaliteit en innoveren zij binnen hun behandelingen. Groot Klimmendaal is niet aangesloten bij deze werkgroep. Als benaderingswijzen is het volgende als geschikt bevonden om te gebruiken bij arbeidsreïntegratie: Graded activity (inclusief operante en respondente conditionering), Graded exposure, Cognitieve behandeling, Integrale benadering, Supported employment en Request empowerment. De laatste twee komen niet uit de gezondheidszorg, maar kunnen wel degelijk door ergotherapeuten toegepast worden. Deze benaderingswijzen zijn geselecteerd aan de hand van in de literatuur beschreven ‘voors en tegens’ over de benaderingswijzen. In de literatuur is beschreven dat de volgende modellen toepasbaar zijn binnen de arbeidsrevalidatie: het ICF-model, het Biopsychosociaal model, het zes-stappengedragsverandering model, ASE-model, SAMPC-model, PEO-model, CMOP-model en het MOHO. Niet al deze modellen zijn ergotherapeutisch en kunnen ook door andere disciplines gebruikt worden, waardoor een eenduidige werkwijze en evaluatiewijze gecreëerd kan worden. Daarnaast zijn er twee modellen uit een andere sector, dit zijn het model van Dijk en het Demand-control model. In de loop van het adviestraject zal blijken welk(e) model(len) het beste passen bij het advies. De (meet)instrumenten die een ergotherapeut kan gebruiken bij arbeidsgerelateerde problemen zijn hieronder onderverdeeld in drie categorieën. Vanuit de ergotherapie en gericht op arbeidsreïntegratie. Vanuit de ergotherapie zijn: Huidige belastbaarheid, Stoplicht, Energiekoek, Activiteitendagboek/ Activiteitenprofiel, Roland Morris Disability Questionnaire, het RAP en het COPM. De (meet)instrumenten gericht op arbeidsreïntegratie zijn: FCE, Vocational evaluation, Job demands analysis, Werkomgeving evaluatie, Ergonomie-risicoanalyse, Werkinteresse programma, Melba, Work role interview, Occupational Performance History Interview II, Work Environment Impact Scale en de Personal Projects Analysis. Richtlijnen die de ergotherapeut kan gebruiken bij het werken aan arbeidsgerelateerde problemen zijn: ‘Handelen van de bedrijfsarts bij werknemers met lage rugklachten’ en ‘Handelen van de bedrijfsarts bij werknemers met psychische klachten’. Een protocol dat de ergotherapeut kan gebruiken is het ergotherapie protocol voor cliënten met een postoperatieve heupproblematiek. Binnen Groot Klimmendaal wordt gewerkt met het Biopsychosociaal model, de benaderingswijzen Graded activity en Graded exposure en er wordt gerapporteerd volgens het RAP. De ergotherapeuten gebruiken de (meet)instrumenten COPM, Huidige belastbaarheid, Stoplicht, Energiekoek en het Activiteitendagboek/ Activiteitenprofiel. Deze gebruiken zij ook bij het behandelen van arbeidsvragen van revalidanten.
3.2. Veldonderzoek; antwoorden op de deelvragen Naar aanleiding van de resultaten van het literatuuronderzoek, bleven er een aantal vragen open met betrekking tot de werkwijze van ergotherapeuten in Gr oot Klimmendaal. Daarnaast had het adviesteam ook vragen, als vergelijkingsmateriaal voor de werkwijze in Groot Klimmendaal, over de werkwijze van ergotherapeuten in andere revalidatiecentra. Om deze vragen beantwoord te krijgen is er besloten om door middel van een veldonderzoek te trachten deze vragen alsnog beantwoord te krijgen. 3.2.1 Verschillende enquêtes Tijdens het veldonderzoek zijn de te onderzoeken revalidatiecentra onderverdeeld in drie categorieën, te weten; Enquête 1: Bedoeld voor revalidatiecentra (buiten Groot Klimmendaal) waar ergotherapeuten in de behandeling van revalidanten met chronische pijn en orthopedische klachten standaard aandacht besteden aan de arbeid van de revalidant. Hierdoor worden de doelgroepen en de werkwijzen binnen de revalidatiecentra met elkaar vergeleken en daarna met enquête drie. Enquête 2: Bedoeld voor revalidatiecentra (buiten Groot Klimmendaal) waar ergotherapeuten in de behandeling van revalidanten met chronische pijn en orthopedische klachten niet standaard aandacht besteden aan de arbeid van de revalidant. Hierdoor wordt een beeld geschetst over de gewenste taakverdeling van ergotherapeuten binnen arbeidsvragen van revalidanten. Echter, door weinig respons kon het de uitkomst van deze enquête niet als valide beschouwen en deze uitslagen zijn tijdens de verdere conclusies buiten beschouwing gelaten, om zo de objectiviteit en validiteit van het advies te waarborgen. De gegevens zijn wel uiteengezet in een discussie. Enquête 3: Bedoeld voor de ergotherapeuten, werkzaam op de Unit ‘Houding en Beweging’ van revalidatiecentrum Groot Klimmendaal. Met dit interview wordt inzicht verkregen in de werkwijze, ontstane problemen daarin en de visies van de betrokken ergotherapeuten. Aan iedereen zijn dezelfde vragen gesteld en op dezelfde manier. Met deze informatie kan een gedegen en objectief advies gegeven worden over deze werkwijze. De revalidatiecentra die hebben deelgenomen aan de enquêtes zijn: Revalidatiecentrum De Hoogstraat Revalidatiecentrum De Tolbrug Revalidatiecentrum De Waarden Revalidatiecentrum Friesland Stichting Revalidatiecentrum Breda Revalidatiecentrum De Trappenberg Revalidatiecentrum Hoensbroek Kastanjehof Centrum voor Revalidatie Revalidatiecentrum Het Roessingh Rijnlands Revalidatiecentrum Revalidatieafdeling St. Maartenskliniek Revalidatiecentrum Vogellanden Revalidatiecentrum Lindenhof 3.2.2 Vragen gericht op betrokken disciplines tijdens de arbeidsbehandeling. Welke disciplines worden er tijdens het vormgeven van de arbeidsbehandeling betrokken? Wat is de taakverdeling hierbij? Deze vraag is toegelicht aan de hand van tabel 1, de enquête met standaard aandacht voor arbeid binnen de ergotherapiebehandeling bij andere revalidatiecentra en tabel 2, de enquête binnen Groot Klimmendaal.
Tabel 1
Tabel 2
Enquete 1: Betrokken disciplines Reeks2
120% 100% 80% 60% 40%
C
20%
rev re alida va lid nt ati ea rt ps ych s be olo we o gin gs g ag fys oog iot he r erg apeu oth t era pe ut arb logo p e e m aa idsth dist tsc era h pe ac app elij ut tivi kw tei ten be erk ge leid er ve rple gin g an de rs
0%
Reeks1
Reeks2
90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% rev rev alida alid n ati t ea r ts p be sych we olo gin gs og a fys goo ioth g era erg peu oth t era pe ut l o arb go p e m aa idsth edis t tsc e ha rap pp eu ac e t tivi tei lijk w ten e be rk ge leid er v nie erple tb gin ea ntw g oo rd
Reeks1
Enquete 3: Betrokken disciplines
Reeks 1: Chronische pijn Reeks 2: Orthopedie Taken van de revalidant (beide enquêtes) is overal het formuleren van hulpvraag en doelen, en het hebben van een actief aandeel (hetzij contact onderhouden met extern, hetzij actief revalideren) in het revalidatietraject. De taken van de revalidatiearts bij revalidanten binnen andere revalidatiecentra zijn het coördineren en aansturen van het team en contact onderhouden met de Arbo-arts en de bedrijfsarts van de revalidant. Binnen Groot Klimmendaal wordt op de vraag naar de taken van de revalidatiearts niet hetzelfde antwoord genoemd. De taken van de ergotherapeut bij revalidanten binnen andere revalidatiecentra zijn het zorgen voor een goede verhouding tussen belasting en belastbaarheid en dit ook te trainen. Daarnaast zijn het onderzoeken van de werkplek, het aanpassen van de werkplek en het trainen van werkzaamheden op de werkplek taak van de ergotherapeut. Binnen Groot Klimmendaal is bij de doelgroep chronische pijn de taak van de ergotherapeut het inventariseren van problemen. Bij de doelgroep orthopedie is op de vraag wat de taak van de ergotherapeut is verdeeld geantwoord. De taken van de maatschappelijk werker bij revalidanten binnen andere revalidatiecentra zijn het coachen/ begeleiden van de revalidant in het reïntegratietraject en het onderhouden van contact met het UWV en de werkgever. Tevens heeft de maatschappelijk werker als taak het voorlichten van de revalidant over de wet- en regelgeving. Binnen Groot Klimmendaal houdt de maatschappelijk werker zich bezig met de dagbesteding van de revalidant en conflicten op het werk. Tevens helpt de maatschappelijk werker de revalidant met zijn financiën. Bij de doelgroep orthopedie wordt op de vraag naar de taken van de maatschappelijk werker verdeeld geantwoord. De taken van de psycholoog bij revalidanten in andere revalidatiecentra zijn het coachen/ begeleiden van de revalidant en het trainen van mentale en cognitieve processen. Binnen Groot Klimmendaal wordt op de vraag naar de taken van de psycholoog bij beide doelgroepen geen overeenkomende antwoorden genoemd. De taak van de fysiotherapeut bij revalidanten in andere revalidatiecentra is voorwaarden te scheppen tot en het opbouwen van fysieke belasting, begeleiden en observeren. Binnen Groot Klimmendaal worden bij de taken van de fysiotherapeut bij de doelgroep chronische pijn geen overeenkomende antwoorden genoemd. Bij de doelgroep orthopedie is de taak van de fysiotherapeut het vergroten van de belastbaarheid en de conditie van de revalidant.
Van wie komt de hulpvraag van de revalidant over arbeid? Met welke hulpvraag komen zij? Deze vraag is toegelicht aan de hand van tabel 3, enquête met standaard aandacht voor arbeid binnen de ergotherapiebehandeling bij andere revalidatiecentra en tabel 4, de enquête binnen Groot Klimmendaal. Tabel 3
Tabel 4 Enquete 3: Afkomst hulpvraag
Enquete 1: Afkomst hulpvraag Reeks1
Reeks1
Reeks2
Reeks2
an de rs
hu isa rts
arb eid sre va lida tie
be ha nd elte am
re va lid ati ea rts
an de rs
hu isa rts
arb eid sre va lida tie
be ha nd elte am
rev ali da tie art s
rev alid an t
60% 40% 20% 0%
rev alid an t
90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%
120% 100% 80%
Reeks 1: Chronische pijn Reeks 2: Orthopedie De voornaamste hulpvraag van de revalidant is zowel bij Groot Klimmendaal als bij andere revalidatiecentra ‘hoe en wanneer kan ik weer aan het werk?’ 3.2.3 Vragen gericht op de behandeling van arbeidsvragen. In welke fase van de ergotherapiebehandeling wordt er gestart met arbeid? Deze vraag is toegelicht aan de hand van tabel 5, enquête met standaard aandacht voor arbeid binnen de ergotherapiebehandeling bij andere revalidatiecentra en tabel 6, de enquête binnen Groot Klimmendaal. Tabel 5
Tabel 6
Enquete 1: Start arbeidsbehandeling Reeks1
Enquete 3: Start arbeidsbehandeling Reeks1
Reeks2
Reeks2
70%
90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%
60% 50% 40% 30% 20% 10%
exploratieve fase
behandelfase
evaluatiefase
Reeks 1: Chronische pijn Reeks 2: Orthopedie
anders
0% exploratieve fase
behandelfase
evaluatiefase
anders
Welke modellen, meetinstrumenten, protocollen en richtlijnen gebruiken de ergotherapeuten binnen andere revalidatiecentra en binnen Groot Klimmendaal bij de doelgroepen orthopedie en chronische pijn op het gebied van arbeid? Deze vraag is toegelicht aan de hand van tabel 7, enquête met standaard aandacht voor arbeid binnen de ergotherapiebehandeling bij andere revalidatiecentra en tabel 8, de enquête binnen Groot Klimmendaal. Tabel 7
Tabel 8
Enquete 1: Gebruik methoden en technieken Reeks1
Enquete 3: Gebruik methoden en technieken
Reeks2
120% 100% 80% 60% 40% 20% 0%
Reeks1
Reeks2
be na de rin gs wi jze n
tes ta ss es sm en t
the ore tisc he ka de rs ob se rva tie as se ss m en t int erv iew as se ss m en t
the ore tisc he ob ka se de rva rs tie as se ss me int erv nt iew as se ss m en t tes ta ss es sm en be t na de rin gs wi jze n pro toc ol/ ric htl m ijn ee tin str um en ten
90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%
Reeks 1: Chronische pijn Reeks 2: Orthopedie In andere revalidatiecentra dan Groot Klimmendaal worden bij chronische pijn revalidanten de theoretische kaders, het CMOP en het Biopsychosociaal model, allebei door de helft van de ergotherapeuten gebruikt. Bij orthopedie komt er geen duidelijk model naar voren. Binnen Groot Klimmendaal wordt er door zes van de acht ergotherapeuten met het Biopsychosociaal model gewerkt. En door de helft wordt het CMOP toegepast. Binnen andere revalidatiecentra en binnen Groot Klimmendaal wordt als observatietest de AMPS en als interview het COPM als voornaamste assessments beschreven. De ergotherapeuten die werkzaam zijn met de doelgroep chronische pijn gebruiken daarnaast allen als test assessment de Ergo-kit. De meest gebruikte benaderingswijzen binnen de ergotherapiebehandeling van chronische pijn revalidanten binnen andere revalidatiecentra zijn Graded activity, Graded exposure en de Cognitieve benadering. Bij de doelgroep orthopedie is bij de revalidatiecentra Graded activity de meest gebruikte benaderingswijze. Binnen Groot Klimmendaal wordt bij de doelgroep orthopedie Graded activity, Operante conditionering en de Respondente behandeling toegepast. Bij de doelgroep chronische pijn gebruikt niet iedereen dezelfde technieken. De overeenkomst ligt hier bij Graded exposure en Graded activity. Een meetinstrument die binnen andere revalidatiecentra bij orthopedie regelmatig wordt genoemd is VAS-scorelijst. Bij chronische pijn wordt er geen duidelijke keuze gemaakt voor een bepaald meetinstrument. Doordat deze antwoorden afwijken van eerdere vragen wordt verwacht dat deze vraag verkeerd begrepen is door de ergotherapeuten. Bij Groot Klimmendaal is hier geen specifieke vraag over gesteld, dit is al naar voren gekomen tijdens het literatuuronderzoek. Bij beide doelgroepen in andere revalidatiecentra geeft de helft van de therapeuten aan wel protocollen te gebruiken. Enkele voorbeelden van genoemde protocollen zijn: Het
chronische pijn behandelprotocol, het protocol Quickscan en de Vroege interventie. Bij Groot Klimmendaal is hier geen specifieke vraag over gesteld, dit is al naar voren gekomen tijdens het literatuuronderzoek. Welke interventies worden door de ergotherapeut ondernomen bij arbeidsvragen van de revalidant? Deze vraag is toegelicht aan de hand van tabel 9, enquête met standaard aandacht voor arbeid binnen de ergotherapiebehandeling bij andere revalidatiecentra en tabel 10, de enquête binnen Groot Klimmendaal. Tabel 9
Tabel 10
Enquete 1: Interventies ergotherapeut Reeks1
Enquete 3: Interventies ergotherapeut
Reeks2
Reeks1
120%
120%
100%
100%
80%
80%
60%
60%
40%
40%
20%
20%
0%
Reeks2
0%
op persoon
op handelen
op omgeving
op persoon
op handelen
op omgeving
Reeks 1: Chronische pijn Reeks 2: Orthopedie Gericht op de persoon wordt veel het antwoord houdings- en bewegingsadviezen genoemd, naast het leren kennen en anticiperen op de grenzen bij chronische pijn en het hanteren van juiste energieverdeling bij orthopedie. Gericht op het handelen wordt bij beide doelgroepen het aanleren van de balans tussen belasting en belastbaarheid genoemd als ergotherapeutische interventie. Daarnaast worden bij chronische pijn ook nog inzicht geven in taakverdeling en regelmogelijkheden en planning van de dag als interventies genoemd. Wat betreft interventies gericht op de omgeving wordt bij chronische pijn als voornaamste taak het evalueren van de werkplekinrichting genoemd, bij orthopedie voornamelijk het aanvragen en uitproberen van hulpmiddelen. Binnen Groot Klimmendaal wordt gericht op de persoon door de helft van de ergotherapeuten van de doelgroep orthopedie gebruik gemaakt van de het geven van houdingsadviezen en richtlijnen voor hulpmiddelen en voorzieningen. Bij de doelgroep chronische pijn passen de ergotherapeuten de volgende interventies toe: het inventariseren van de mogelijkheden en beperkingen van de revalidant en de assertiviteitscursus. Daarnaast worden ook ergonomische principes betrokken.
Wordt er door de ergotherapeuten standaard een werkbezoek uitgevoerd? Deze vraag is toegelicht aan de hand van tabel 11, enquête met standaard aandacht voor arbeid binnen de ergotherapiebehandeling bij andere revalidatiecentra en tabel 12, de enquête binnen Groot Klimmendaal. Tabel 11
Tabel 12
Enquete 1: Standaard werkbezoek
Enquete 3: Standaard werkbezoek
Ja
Ja
Nee
Nee
120%
100% 90%
100%
80% 70%
80%
60% 50%
60%
40% 40%
30% 20%
20%
10% 0%
0%
1
2
1
2
1: Chronische pijn 2: Orthopedie Loopt de ergotherapeut tegen problemen op in de behandeling van arbeidsvragen? Deze vraag is toegelicht aan de hand van tabel 13, enquête met standaard aandacht voor arbeid binnen de ergotherapiebehandeling bij andere revalidatiecentra en tabel 14, de enquête binnen Groot Klimmendaal. Tabel 13
Tabel 14
Enquete 1: Problemen arbeidsbehandeling
Enquete 3: Problemen arbeidsbehandeling
Ja
Ja
Nee
Nee
90%
70%
80%
60%
70%
50%
60%
40%
50%
30%
40% 30%
20%
20%
10%
10%
0%
0%
1
2
1
2
1: Chronische pijn 2: Orthopedie Gemiddeld loopt bij beide doelgroepen de helft van de ergotherapeuten uit andere revalidatiecentra tegen problemen aan bij het behandelen van arbeidsvragen, waarbij het gebrek aan kennis als voornaamste reden wordt genoemd. Binnen Groot Klimmendaal lopen alle ergotherapeuten bij de doelgroepen orthopedie en chronische pijn tegen problemen aan. Er worden verschillende antwoorden gegeven met uitzondering van de volgende; ‘het is moeilijk de wet- en regelgeving bij te houden’. Daarnaast wordt bij de doelgroep orthopedie door de helft het antwoord ‘soms heb je het idee dat mensen meer kunnen dan ze laten zien’ gegeven. 3.2.4 Vragen gericht op de visie van de ergotherapeuten. Wat zien de ergotherapeuten als hun sterkste punt in de arbeidsbehandeling?
Als sterkste punt van ergotherapeuten, volgens ergotherapeuten uit andere revalidatiecentra, binnen de arbeidsbehandeling worden verschillende punten genoemd. Hierbij komt vooral de holistische benadering van de ergotherapie en het hebben van het overzicht over de persoon en de situatie als kernpunten naar voren. Binnen Groot Klimmendaal geeft geen van de ergotherapeuten hetzelfde antwoord op deze vraag. Iedere ergotherapeut heeft een andere visie op de sterkste punten van de ergotherapie. Wat zien de ergotherapeuten als hun taak binnen de behandeling van arbeidsvragen? De ergotherapeuten uit andere revalidatiecentra die de doelgroep chronische pijn behandelen geven als taak van de ergotherapeut op het gebied van arbeidsvragen het volgende aan: het in kaart brengen van fysieke/cognitieve belemmeringen en wensen op het werk en het van daaruit zoeken naar haalbare oplossingen genoemd. Bij orthopedie is op deze vraag niet eenduidig geantwoord. Wat is de visie van de ergotherapeuten op het inpassen van (elementen van) arbeid binnen de ergotherapiebehandeling? Iedere ergotherapeut van andere revalidatiecentra, van beide doelgroepen heeft een visie op het toepassen van arbeid binnen de ergotherapie behandeling. Elke ergotherapeut geeft in zijn visie aan positief aan te kijken tegenover arbeid binnen de revalidatie. De therapeuten van de afdeling orthopedie en chronische pijn binnen Groot Klimmendaal hebben een andere visie op arbeid. Een onderdeel van de visie wordt genoemd, namelijk: ‘arbeid is belangrijk door de financiële belangen (inkomen) van de revalidant’. Wat is voor de ergotherapeuten binnen Groot Klimmendaal de gewenste situatie voor de toekomst? De gewenste situatie in de toekomst binnen Groot Klimmendaal is bij de doelgroep orthopedie dat er aan het begin van de behandeling aandacht besteedt moet worden aan arbeid. Bij de doelgroep chronische pijn heeft elke therapeut een ander beeld van de gewenste situatie in de toekomst.
Hoofdstuk 4.
Aanbevelingen
Na het uitzetten van de huidige en gewenste situatie in het voorgaande hoofdstuk worden hier de aanbevelingen aan de ergotherapeuten van Groot Klimmendaal beschreven. De in dit hoofdstuk beschreven problemen komen voort uit de samenvattingen en conclusies/ discussies van het literatuur- en veldonderzoek, en uit de beschreven huidige en gewenste situatie binnen Groot Klimmendaal. De aanbevelingen worden per onderwerp gecategoriseerd. Bij elke aanbeveling wordt eerst het probleem beschreven en vervolgens advies gegeven. Elk advies wordt vervolgens uitgelegd in een toelichting, wat de implementatie moet bevorderen. In de toelichting wordt ook verwezen naar de bijbehorende bron en naar de pagina’s in het literatuur- en veldonderzoek waar de onderbouwende informatie te vinden is. 4.1 Organisatiestructuur binnen unit ‘Houding en Beweging’ A. Visie wat betreft het besteden van aandacht aan arbeid binnen de revalidatie Probleem: Zoals vermeld op pagina 7 van het theoretische onderbouwing, bestaat er binnen de unit ‘Houding en Beweging’ van Groot Klimmendaal geen vastgelegde, eenduidige visie over het toepassen van (aspecten van) arbeid binnen de behandeling. Hierdoor heeft iedereen zich een andere werkwijze eigen gemaakt. Dit geldt zowel voor de gehele unit als voor de afdeling ergotherapie. Advies: Formuleer een eenduidige visie en leg dit vast in een document, zowel voor de gehele unit, als voor de afdeling ergotherapie. Toelichting: Zo kan er niet alleen nu, maar ook in de toekomst volgens dezelfde, door het revalidatiecentrum vastgelegde visie gewerkt worden. Uit het literatuuronderzoek zijn verschillende aspecten gekomen die passen binnen de visie van Groot Klimmendaal. Zo staat er op pagina 7 beschreven wat Groot Klimmendaal revalidanten wil bieden wat betreft participatie in de maatschappij. Dit kan aangevuld worden met de op pagina 37 beschreven definities van arbeid, arbeidsparticipatie en arbeidsreïntegratie. Uit het veldonderzoek blijkt dat ook andere revalidatiecentra een visie hebben over het toepassen van (aspecten van) arbeid binnen de behandeling. Wellicht kan Groot Klimmendaal deze visies gebruiken bij het formuleren van haar eigen visies. De visies van andere revalidatiecentra staan beschreven op pagina 100 en 109 van de theoretische onderbouwing. B. Taakverdeling unit ‘Houding en Beweging’ Probleem: De ergotherapeuten van Groot Klimmendaal hebben geen duidelijk zicht op hun beroepstaken binnen het revalidatiecentrum, gericht op het behandelen van arbeidsvragen. (pagina 101 en 110) Zij willen graag duidelijkheid over welke taken de ergotherapeut uit moet voeren en welke taken door andere disciplines uitgevoerd zouden moeten worden. Dit staat beschreven in de samenvatting van hoofdstuk één van het literatuuronderzoek (pagina 6-13) en in de samenvatting van de analyse van de enquête van Groot Klimmendaal, op pagina 101 en 110 van het veldonderzoek. Daarnaast is uit het veldonderzoek en het literatuuronderzoek een grote verscheidenheid aan taken voor de ergotherapeut voortgekomen. Advies: Maak afspraken binnen de unit ‘Houding en Beweging’ over welke taken behoren tot de ergotherapeut en welke taken de andere disciplines uitvoeren. Toelichting: De theoretische onderbouwing kan bij het opstellen van een taakverdeling als leidraad dienen. Op pagina 40 van het literatuuronderzoek staan verschillende ergotherapeutische taken beschreven. In het veldonderzoek, bij de samenvatting van de analyse van de enquête waar standaard aandacht
besteedt wordt aan arbeid (enquête 1). Op pagina 143 en 144 staat een overzicht beschreven van de (mogelijke) taken van zowel de ergotherapie, als de andere disciplines binnen de unit. Dit is gebaseerd op de werkwijzen van andere revalidatiecentra. Dit staat in de conclusie van het veldonderzoek.(Pagina 143 en 144) C. Inschakelen afdeling arbeidsrevalidatie Probleem: Zoals beschreven in de samenvatting van de analyse over de enquête van Groot Klimmendaal (pagina 131,132, 133, 141 en 142 van de theoretische onderbouwing) hanteren de ergotherapeuten van Groot Klimmendaal geen eenduidig beleid als het gaat over doorverwijzing naar de afdeling arbeidsrevalidatie. Dit levert verwarring op. De ergotherapeuten willen graag duidelijkheid over hoe zij dit eenduidig vorm kunnen geven. Advies: Formuleer eenduidige en concrete afspraken over wanneer de arbeidsrevalidatie ingeschakeld wordt, gebruik de afdeling als kennisbron tijdens het behandelen van (de minder complexe) arbeidsvragen. Toelichting: In de enquête van Groot Klimmendaal staat een werkwijze beschreven van een ergotherapeut op het gebied van doorverwijzen naar de afdeling arbeidsrevalidatie. Dit is de beste oplossing, aangezien de afdeling arbeidsrevalidatie gespecialiseerd is in de wetgeving. Daarom wordt geadviseerd wat betreft de afspraken om complexe arbeidsvragen al in een vroeg stadium door te verwijzen naar de afdeling arbeidsrevalidatie en daarnaast een eigen bijdrage te leveren aan het behandelen van deze arbeidsvraag. Onder complexe arbeidsvragen worden vragen verstaan die gerelateerd zijn aan arbeid wat een revalidant vanwege zijn ziektebeeld niet meer kan uitvoeren. Daarnaast zijn dat vragen die gerelateerd zijn aan conflicten op het werk, revalidanten die nog naar ander werk moeten zoeken of zodanig specifieke beroepen dat het binnen de ergotherapie moeilijk te trainen is. De ergotherapeut kan wel betrokken blijven voor het bezoeken van de werkplek en voor het trainen van voorwaardenscheppende vaardigheden. Onder minder complexe arbeidsvragen worden vragen verstaan die gerelateerd zijn aan arbeid wat een revalidant wél kan uitvoeren en vragen die gerelateerd zijn aan beroepen die binnen de ergotherapeutische setting makkelijke geoefend kunnen worden. Het gaat om revalidanten die terugkeren naar hun oude werk of die daar al weer gedeeltelijk werken. In hoofdstuk twee van het literatuuronderzoek wordt hier meer onderbouwing voor gegeven. (Pagina 31- 53) 4.2 Wet- en regelgeving in relatie tot het werk van de ergotherapeut A. Revalidatie gedurende reïntegratie Probleem: De ergotherapeuten van Groot Klimmendaal ervaren dat de veranderende wetgeving over arbeidsreïntegratie veranderingen teweeg brengt in het reïntegratietraject. Zij ervaren dat revalidanten al snel weer terug moeten naar hun werk en dat het revalidatietraject nog door moet lopen tijdens de werkhervatting. Hier lijdt het revalidatietraject onder. Dit probleem blijkt uit de enquêtes die gehouden zijn op Groot Klimmendaal, zie pagina 131,132, 133, 141 en 142 van de theoretische onderbouwing. In de wet Poortwachter (beschreven op pagina 49 en 50) is hier meer informatie over te vinden. Advies: Besteedt al aan het begin van het revalidatietraject aandacht aan de arbeidsvragen van revalidanten. Toelichting: Hierdoor ondervangen de ergotherapeuten de druk die de wetgeving legt op het revalidatietraject. Uit de literatuur is gebleken dat de ervaring van de ergotherapeuten wat betreft de veranderde wetgeving klopt met de gevonden literatuur. Binnen zes
weken na ziekmelding moet er een reïntegratieplan worden opgesteld om de werknemer al snel weer aan het werk te krijgen. Door al meteen bij aanvang van de behandeling aandacht te besteden aan arbeidsvragen, kan al sneller een reïntegratieplan en een behandelplan over deze arbeidsvragen opgesteld worden. Dit is wel afhankelijk van de fase van uitval waarin de revalidant zich bevindt. Op pagina 53-56 van de theoretische onderbouwing is meer te lezen over de wetgeving. B. Rol van de afdeling arbeidsrevalidatie binnen de wet- en regelgeving Probleem: De ergotherapeuten van Groot Klimmendaal hebben aangegeven dat zij het moeilijk vinden de veranderingen binnen de wetgeving over arbeid en reïntegratie bij te houden. Zij ervaren dit als een probleem binnen de behandeling van arbeidsvragen. Dit is te lezen op pagina 147 van de theoretische onderbouwing. Advies: Gebruik de afdeling arbeidsrevalidatie als kennisbron op het gebied van wetgeving omtrent arbeid(reïntegratie). Daarnaast kan er gekeken worden naar de site van het UWV. Toelichting: Zoals te lezen is in hoofdstuk twee, op pagina 31 en 32 van het literatuuronderzoek, is de afdeling arbeidsrevalidatie gespecialiseerd in de wet en regelgeving omtrent arbeid en arbeidsreïntegratie. Deze afdeling wordt gezien als middel om de ergotherapeutische behandelingen te kunnen ondersteunen, onder andere op het gebied van de wetgeving. Wanneer er tijd is om de veranderingen in de wetgeving bij te houden, zodat de afdeling arbeidsrevalidatie niet teveel belast wordt, kan er op de volgende site gekeken worden: http://www.uwv.nl/overuwv/pers/nieuws/archief.aspx. Hier staat het nieuws van de UVW beschreven. Er staan onder andere berichten over de veranderende wetgeving in. Zo kunnen de ergotherapeuten op de hoogte blijven. 4.3 Eenduidige werkwijze op de afdeling ergotherapie (unit ‘Houding en Beweging’) A. Opbouw arbeidsrevalidatie traject Probleem: Uit de enquêtes van Groot Klimmendaal, op pagina 131,132, 133, 141 en 142 van de theoretische onderbouwing, blijkt dat de ergotherapeuten van Groot Klimmendaal geen eenduidige werkwijze hebben wat betreft het behandelen van arbeidsvragen. Hierdoor gaan zij anders met arbeid om binnen de behandeling. Zij vragen zich af of er een werkwijze bestaat die ze allemaal, bij elke revalidant toe kunnen passen. Advies: Integreer een gestandaardiseerde werkwijze voor het behandelen van arbeidsvragen binnen de behandeling; laat de behandeling van arbeidsvragen synchroon lopen aan het ‘gewone’ revalidatietraject. Toelichting: Omdat uit het veldonderzoek pagina 143 naar voren komt dat de meeste revalidatiecentra een gestandaardiseerde werkwijzen hanteren voor het behandelen van arbeidsvragen, is dit advies geformuleerd. Om het behandelen van arbeidsvragen synchroon te laten lopen aan het ’gewone’ revalidatietraject, is dit traject onder te verdelen in een zestal stappen, die een ergotherapeut ook in het ‘normale’ revalidatietraject doorloopt. De eerste stap is het doen van een intake, die bestaat uit het doen van een anamnese, een arbeidsanamnese en een lichamelijk onderzoek. De tweede stap is het doen van een werkbezoek om de problemen duidelijk te krijgen. Vervolgens stelt de ergotherapeut een ergotherapeutische diagnose op, gevolg door een behandelplan. De ergotherapeut gaat dit behandelplan samen met de revalidant uitvoeren. Deze stappen lopen synchroon aan de behandelperiode van het revalidatietraject. Stap 5 beslaat het implementeren van de geleerde vaardigheden in de praktijk. De revalidant gaat dan aan het werk en probeert zijn werk uit te voeren aan de geleerde vaardigheden. De
laatste stap is het evalueren en rapporteren. Deze twee stappen lopen tegelijk met de ontslagperiode van het revalidatietraject. Op pagina 44 en 45 van het literatuuronderzoek wordt deze opbouw uitgebreid beschreven. B. Start behandeling arbeidsvragen Probleem: Zoals beschreven op 131,132, 133, 141 en 142 van de theoretische onderbouwing, hebben de ergotherapeuten van Groot Klimmendaal geen eenduidige werkwijze wat betreft de start van de ergotherapeutische behandeling. De start van de behandeling kan in de exploratieve, behandel en/of evaluatieperiode plaatsvinden. De ergotherapeuten vragen zich af of middels een literatuur- of veldonderzoek duidelijkheid gegeven kan worden over in welke fase gestart zou moeten worden met de behandeling van arbeidsvragen. Advies: Besteedt al bij de intake aandacht aan eventuele arbeidsvragen van de revalidant. Laat de behandeling door lopen in de behandel- en evaluatieperiode. Toelichting: Vroege interventie (vanaf de start van het ergotherapeutische contact) is zeer zinvol en dit biedt goede resultaten. Dit geldt ook in relatie tot het reïntegratietraject, wat al vroeg in de revalidatie in gang gezet moet worden volgens de huidige, vernieuwde wetgeving op dit gebied. Dit advies sluit ook aan bij het vorige advies, waaruit bleek dat al tijdens de intake aandacht besteedt zou moeten worden aan arbeid. Daarnaast werd in het veldonderzoek duidelijk dat binnen andere revalidatiecentra ook al volgens deze werkwijze gewerkt wordt. (Pagina 145) C. Theoretische kaders Probleem: De ergotherapeuten van Groot Klimmendaal willen graag hun behandeling evidence based vormgeven. Hierdoor vragen zij zich af welke theoretische kaders gebruikt kunnen worden. (Pagina 4) Advies: Blijf van het Biopsychosociaal model gebruik maken en gebruik als ondersteuning modellen die aansluiten bij (meet)instrumenten tijdens de behandeling. Als ondersteuning van behandelinstrumenten (zoals evaluaties) zijn er verschillende (ergotherapeutische) theoretische kaders bruikbaar bevonden. Enkele voorbeelden algemene modellen zijn het ICF model, het PEO model, het CMOP en arbeidsspecifieke modellen zijn het van Dijk model en het demand-control model. Toelichting: De ergotherapeuten van Groot Klimmendaal werken momenteel met het Biopsychosociaal model. Omdat dit al een geschikt model is, wordt geadviseerd hiervoor geen ander model te gebruiken, maar van de huidige werkwijze gebruik te blijven maken. Uit het literatuuronderzoek, op pagina 5764, zijn een aantal andere modellen naar voren gekomen die geschikt zijn om te gebruiken bij arbeidsvragen. Modellen als het ICF en het CMOP kunnen goede achtergrond bieden bij het gebruik van instrumenten als het RAP en het COPM. Dit kan naar eigen inzicht van de ergotherapeuten ingezet worden in de behandeling. Uit het veldonderzoek komt naar voren dat de helft van de ergotherapeuten uit andere revalidatiecentra het COPM en het Biopsychosociaal model gebruiken. Deze functioneren dus blijkbaar goed. Voor een model meer gericht op arbeid is er bij het ICF model een apart gedeelte geschreven. Om de relatie te leggen tussen arbeidsgerelateerde terminologie en de ICF-terminologie kan gebruik gemaakt worden van een schema. Verder bestaat het uit een tweede schema wat een overzicht geeft van de arbeids- en niet arbeidsgerelateerde belasting en het verwerkings-/ adaptatievermogen van de revalidant. Dit schema kan in combinatie met het
ICF model gebruikt worden. In het literatuuronderzoek pagina 60-63 worden de schema’s met bijbehorende tekst over het ICF beschreven. Het van Dijk model is een model waar je de werksituatie kan analyseren door de belastende factoren in het werk en de regelmogelijkheden te analyseren. Er komt in het model naar voren wat de revalidant kan en wat hij/ zij wil. (pagina 64) D. (meet)Instrumenten Probleem: De ergotherapeuten van de unit ‘Houding en Beweging’ hebben geen eenduidige werkwijze wat betreft (meet)instrumenten. Zij willen graag hun behandeling evidence based vormgeven en vragen zich daarom af welke (meet)instrumenten geschikt zijn om te gebruiken bij het behandelen van arbeidsvragen. (Pagina 4) Advies: Gebruik (meet)instrumenten die passen binnen de werkwijze van de ergotherapeuten van Groot Klimmendaal. De meetinstrumenten zijn terug te vinden in bijlage één van dit adviesrapport. Toelichting: Hieronder volgt een opsomming van de meetinstrumenten die geschikt bevonden zijn voor het behandelen van arbeidsvragen. Instrumenten voor gesprekken in de observatieperiode zijn: ? Canadian Occupational Performance Measure; ? Occupational Performance History Interview; ? Worker Role Interview; ? Work Environment Impact Scale; ? Occupational Self Assessment. Instrumenten voor metingen in de observatieperiode zijn: ? Roland Morris Disability Questionnaire; ? Functionele Capaciteit Evaluatie; ? Spinal Function Sort. Instrument voor in de behandelperiode: ? Vocational Evaluation. Instrumenten voor bij een werkbezoek: ? Werkomgeving evaluatie; ? Ergonomie- risico analyse; ? Work Environment Scale. Instrumenten voor het analyseren van werkmogelijkheden: ? Werk-interesse programma; ? Job demands Analysis; ? Melba; ? Valpar Component Work Samples. Instrument voor in de ontslagperiode: ? VAS-scorelijst. Deze meetinstrumenten worden nader toegelicht in bijlage één. De ergotherapeuten van Groot Klimmendaal kunnen zelf een overwogen keuze maken welke instrumenten zij hiervan willen gebruiken. Daarnaast worden het COPM en de AMPS worden in Groot Klimmendaal en in andere revalidatiecentra door de meeste ergotherapeuten al gebruikt. (Pagina 145 en 146). Als binnen Groot Klimmendaal iedereen deze meetinstrumenten blijft gebruiken wordt de werkwijze op elkaar afgestemd. E. Werkbezoeken als taak van de ergotherapeut Probleem: De ergotherapeuten van Groot Klimmendaal doen op dit moment weinig tot geen werkbezoeken. Zoals blijkt op pagina 131,132, 133, 141 en 142 van de theoretische onderbouwing geven ze als reden op het hebben van te weinig tijd. Zij vragen zich echter wel af hoe andere revalidatiecentra dit aanpakken.
Advies: Toelichting:
Voer niet standaard een werkbezoek uit. Leg wel een moment in het revalidatietraject vast waarop een werkbezoek uitgevoerd (kan) worden. Uit de literatuur (pagina 40) blijkt dat het doen van een werkbezoek duidelijk een taak is van de ergotherapeut. Mocht er bij een revalidant een reden zijn tot een werkbezoek, is het verstandig daar een vastgestelde tijd voor te hebben, zodat er rekening mee gehouden wordt tijdens het revalidatietraject. Uit eerdere adviezen blijkt dat een geschikt moment om een werkbezoek uit te voeren aan het einde van de observatieperiode zou zijn. In die periode wordt de situatie van de revalidant in kaart gebracht. Hier hoort een werkbezoek bij. Verdere toelichting is te lezen op pagina 38- 43.
F. Benaderingswijzen Probleem: De ergotherapeuten van de unit’ Houding en Beweging’ maken geen gebruik van standaard benaderingswijzen. Dit blijkt uit pagina 131,132, 133, 141 en 142 van de theoretische onderbouwing. Zij willen graag hun behandeling evidence based vormgeven. Hierdoor vragen zij zich af welke benaderingswijzen gebruikt kunnen worden bij het behandelen van arbeidsvragen. Advies: Blijf gebruik maken van Graded activity en Graded exposure. Toelichting: Graded activity en Graded exposure worden binnen Groot Klimmendaal en andere revalidatiecentra regelmatig gebruikt. (pagina 146) Wanneer alle ergotherapeuten deze benaderingswijzen gaan gebruiken, zal er een eenduidige werkwijze op dit gebied ontstaan. G. Protocollen/ richtlijnen Probleem: Op de unit ‘Houding en Beweging’ worden geen protocollen/ richtlijnen toegepast. (Pagina 131,132, 133, 141 en 142) De ergotherapeuten van Groot Klimmendaal willen graag hun behandeling evidence based vormgeven. Hierdoor vragen zij zich af welke protocollen/ richtlijnen gebruikt kunnen worden voor het behandelen van arbeidsvragen. Advies: Het gebruiken van een protocol/ richtlijn kan de werkwijze van de ergotherapeuten van Groot Klimmendaal helpen te standaardiseren. Toelichting: Enkele voorbeelden van genoemde protocollen binnen andere revalidatiecentra zijn: ‘Vroege interventie’ en ‘het chronische pijn behandelprotocol’. Deze protocollen zijn eigendom van andere revalidatiecentra en zullen daar te vinden zijn. 4.4 Profilering binnen de ergotherapie wat betreft arbeid. A. Werkgroep Probleem: Zoals te lezen is op pagina 131,132, 133, 141 en 142 hebben de ergotherapeuten van Groot Klimmendaal geen duidelijk beeld van hoe andere revalidatiecentra arbeidsvragen van revalidanten inpassen in de revalidatie. De ergotherapeuten van Groot Klimmendaal willen zich graag profileren op dit gebied. Dit binnen het revalidatiecentrum, maar ook binnen Nederland. Advies: Neem deel aan de landelijke werkgroep ‘Vroege Interventie’. Toelichting: Op pagina 47 van de theoretische onderbouwing staat vermeld dat deze werkgroep bestaat uit vertegenwoordigers van 13 revalidatiecentra in Nederland. Deze werkgroep discussieert over vraagstukken ten aanzien van arbeidsvragen van revalidanten. Wellicht kan deelname aan deze werkgroep positieve bijdragen leveren aan de werkwijze van de ergotherapeuten van Groot Klimmendaal. De ergotherapeuten kunnen zo kennis delen met andere revalidatiecentra.
B. Scholing Probleem: Om de bovenstaande aanbevelingen goed te kunnen implementeren heeft het adviesteam het volgende advies geformuleerd. Advies: Zorg voor scholing op het gebied van arbeid. Toelichting: Eén of meerdere ergotherapeuten uit de unit ‘Houding en Beweging’ worden aangewezen om zich te verdiepen in wetgeving, modellen en benaderingswijzen. Die therapeut heeft dan de verantwoordelijkheid om de ergotherapeuten binnen de unit te informeren over deze onderwerpen. Dit kan bereikt worden door een eventuele werk of scholingsmiddag, die georganiseerd wordt door de betreffende therapeut(en). Scholing kan bijdragen aan de ontwikkeling van het beroep ergotherapie door te werken aan de competenties deskundigheid bevordering en innoveren.
Hoofdstuk 5.
Samenvatting
In deze samenvatting wordt een antwoord gegeven op onderstaande vraagstelling. ‘Hoe kunnen de ergotherapeuten de behandeling bij mensen met chronische pijn en orthopedische klachten in het revalidatiecentrum Groot Klimmendaal op een evidence based wijze vormgeven aan arbeid?’ Wanneer er een eenduidige visie geformuleerd wordt over het toepassen van arbeid binnen de unit ‘Houding en Beweging’ en binnen de afdeling ergotherapie, kan er ook op eenzelfde manier gewerkt worden. Omdat er onduidelijkheid is over de taken van de ergotherapie en de andere disciplines is het nodig dat er afspraken gemaakt worden binnen de unit ‘Houding en Beweging’ over welke taken behoren tot de ergotherapie en welke taken de andere disciplines uitvoeren. Daarnaast heeft de afdeling arbeidsrevalidatie een belangrijke rol in het behandelen van arbeidsvragen. Omdat er geen eenduidig beleid gehandhaafd wordt als het gaat over doorverwijzing naar de afdeling arbeidsrevalidatie, kunnen er binnen de unit ‘Houding en Beweging’ eenduidige en concrete afspraken geformuleerd worden over het doorverwijzen naar deze afdeling. Daarnaast kan de afdeling arbeidsrevalidatie als kennisbron gebruikt worden tijdens het behandelen van de minder complexe arbeidsvragen. Om arbeidsvragen te kunnen behandelen is het nodig dat er kennis is over de wet- en regelgeving. Een manier om kennis te verkrijgen op het gebied van wetgeving omtrent arbeid(reïntegratie) is het gebruiken van de afdeling arbeidsrevalidatie als kennisbron. Daarnaast kan er gekeken worden naar de site van het UWV. Een gevolg van de veranderende wetgeving is dat het revalidatietraject eronder lijdt. De ergotherapeuten besteden al aan het begin van het revalidatietraject aandacht aan de arbeidsvragen van revalidanten. Omdat de ergotherapeuten van de unit ‘Houding en Beweging’ behoefte hebben aan een eenduidige werkwijze op het gebied van arbeid omdat zij dit op dit moment niet hebben betreft het behandelen van arbeidsvragen, kunnen zij het behandelen van arbeidsvragen synchroon laten lopen met het ‘gewone’ revalidatietraject. In de intake kan al aandacht besteedt worden aan arbeidsvragen. In de behandeling kan het Biopsychosociaal model gebruikt blijven worden en als ondersteuning kunnen modellen gebruikt worden die aansluiten bij gebruikte (meet)instrumenten tijdens het behandelen van arbeidsvragen. Als ondersteuning van behandelinstrumenten (zoals evaluaties) zijn er verschillende (ergotherapeutische) theoretische kaders bruikbaar bevonden, zoals het ICF model, het PEO model, het CMOP en arbeidsspecifieke modellen zoals het van Dijk model en het demand-control model. Modellen als het ICF en het CMOP kunnen goede achtergrond bieden bij het gebruik van instrumenten als het RAP en het COPM. Wat betreft de (meet)instrumenten, kan er gebruik gemaakt worden van de instrumenten beschreven in bijlage één. Deze zijn geschikt bevonden om te gebruiken tijdens het behandelen van arbeidsvragen. Instrumenten voor gesprekken in de observatieperiode zijn: Canadian Occupational Performance Measure, Occupational Performance History Interview, Worker Role Interview, Work Environment Impact Scale en de Occupational Self Assessment. Instrumenten voor metingen in de observatieperiode zijn: Roland Morris Disability Questionnaire, Functionele Capaciteit Evaluatie en de Spinal Function Sort. Een instrument voor in de behandelperiode is het Vocational Evaluation.
Instrumenten voor bij een werkbezoek: Werkomgeving evaluatie, Ergonomie- risico analyse en de Work Environment Scale. Instrumenten voor het analyseren van werkmogelijkheden: Werk-interesse programma, Job demands Analysis, Melba en de Valpar Component Work Samples. Een instrument voor in de ontslagperiode is de VAS-scorelijst. De keuze om een werkbezoek te doen is een onderdeel van het behandelen van arbeidsvragen. Er hoeft niet standaard een werkbezoek uitgevoerd te worden. Er kan wel een moment in het revalidatietraject vastgelegd worden waarop een werkbezoek plaats kan vinden. Daarnaast kunnen de ergotherapeuten gebruik blijven maken van Graded activity en Graded exposure. Graded activity en Graded exposure worden binnen Groot Klimmendaal en andere revalidatiecentra regelmatig gebruikt. Wanneer alle ergotherapeuten deze benaderingswijzen gaan gebruiken, zal er een eenduidige werkwijze op dit gebied ontstaan. Om op een evidence based en eenduidige manier te werken kan gebruik worden gemaakt van een protocol/ richtlijn. Dit kan de werkwijze van de ergotherapeuten van Groot Klimmendaal helpen te standaardiseren. ‘Vroege interventie’ en ‘het chronische pijn behandelprotocol’ zijn hier voorbeelden van. Om op de hoogte te blijven van ontwikkelingen op het gebied van het behandelen van arbeidsvragen, kunnen de ergotherapeuten van de unit ‘Houding en Beweging’ zich aansluiten bij de landelijke werkgroep ‘Vroege Interventie’.
Nawoord De respons van de revalidatiecentra was goed. Zo kunnen de adviezen voor Groot Klimmendaal onderbouwd worden. Daarnaast was de professionaliteit van het adviesteam goed. Er is gewerkt met evidence based practise, Baarda & de Goede en kwaliteitscriteria die er zijn opgesteld. Door overleg met de senioradviseur werd de professionaliteit verbeterd. Tijdens het literatuuronderzoek bleek dat niet overal criteria voor gemaakt waren. Tijdens de fase van het zoeken waren naar literatuur moesten die kwaliteitscriteria dus verder uitgebreid worden. Bij het veldonderzoek ging de voorkeur uit naar groepsdiscussies in alle revalidatiecentra, omdat er zo meer concrete informatie uit voortkomt, zonder dat daar eigen interpretaties aan verbonden worden. Nu is het veldonderzoek steekproefsgewijs gedaan, dit door één ergotherapeut bij elke doelgroep een enquête in te laten vullen. De resultaten worden hierdoor minder valide en betrouwbaar, omdat wanneer het door een andere ergotherapeut ingevuld wordt, er ook andere antwoorden uit kunnen komen. Wanneer de gegevens vervolgens vergeleken worden met Groot Klimmendaal zouden de conclusies elke keer anders zijn. Daarnaast zouden er meer open vragen gesteld kunnen worden in de enquêtes naar andere revalidatiecentra, zodat we meer informatie kunnen verkrijgen. Het onderzoek zou uitgebreid kunnen worden door de rest van de paramedici van de unit ‘Houding en Beweging’ die betrokken zijn bij het behandelen van arbeidsvragen, te betrekken bij het onderzoek. Uit de enquête bleek namelijk dat er onduidelijkheid was over de taken van de verschillende disciplines. Dit zou verder onderzocht kunnen worden. Daarnaast zou dit onderzoek bij de andere ergotherapeuten uit de verschillende units van Groot Klimmendaal gedaan kunnen worden wanneer hier dezelfde vraag heerst. Verder zouden de werkwijzen van de ergotherapeuten met betrekking tot de arbeidsrevalidatie geanalyseerd kunnen worden, zodat de werkwijzen op elkaar kunnen worden afgestemd en de samenwerking optimaal kan verlopen. Als laatste zou het literatuuronderzoek onderhouden moeten worden, omdat dit tijdens het onderzoek een momentopname was. Er zullen over een paar jaar nieuwe ontwikkelingen zijn, waardoor dit onderzoek dan minder betrouwbaar zal zijn.
Literatuurlijst Bareman, J., Kaljouw, R., Overeem, M., Versteeg, M., Voshol, R. (2006). www.filadelfia.nl/Files/Adviesrapport.pdf. Tijdstip van raadplegen: 15 mei 2007, 14:02. Drs. Dartée, W.A. (2005). http://www.orthopeden.org/m_home. Nederlandse Orthopaedische Vereniging (NOV) in samenspraak met de Stichting Patiëntenbelangen Orthopedie (SPO). Tijdstip van raadplegen: 5 februari 2007, 11:06. Directie Groot Klimmendaal. (2006). www.grootklimmendaal.nl. Tijdstip van raadplegen: 15 april 2007, 15:30. Schrijver onbekend. (2007). http://nl.wikipedia.org/wiki/Arbeid. Tijdstip van raadplegen: 7 februari 2007, 16:01. Prof. Dr. Wouter, W.A., Prof. Dr. Zuurmond, W.W.A. (2007). http://www.spreekuurthuis.nl/themapag.html?thema=Chronische%20pijn. Tijdstip van raadplegen: 5 februari 2007, 12:24. Vilsteren, P., Hummel, H., Berkhout, J., Slootmaker, A. (2003). Rapporteren de basis. Groningen/Houten: Wolters-Noordhoff bv.
Bijlagenoverzicht Instrumenten observatie periode gericht op arbeid (gesprekken) Instrumenten observatie periode gericht op arbeid (metingen) Instrumenten behandel periode gericht op arbeid Instrumenten voor bij een werkbezoek Instrumenten voor analyseren van werkmogelijkheden Instrumenten ontslag periode gericht op arbeid Vas score lijst Roland Disablity Queationnaire
pagina 38 39 40 40 41 42 43 44
Instrumenten Instrumenten observatie periode gericht op arbeid (gesprekken) A. Canadian Occupational Performance Measure Het Canadian Occupational Performance Measure (COPM) is ontworpen om verandering in het eigen handelingsconcept dat revalidanten hebben te meten. Het is geschikt voor revalidanten met een grote verscheidenheid van beperkingen en voor alle leeftijdsgroepen. COPM is bedoeld om effect te meten en moet daarom zowel aan het begin van de behandeling, tussendoor en aan het eind worden afgenomen. De doelstellingen van het COPM zijn: ? Identificeren van problemen in het handelen; ? Evalueren van het handelen en de tevredenheid van de revalidant daarover in relatie tot die probleemgebieden; ? Meten van veranderingen in het zelfbeeld van de revalidant over zijn handelen gedurende het verloop van het ergotherapieproces. Het CMOP is een eenvoudig in te vullen meetinstrument. Door de scores op te tellen, kan eenvoudig een baseline voor interventie worden vastgesteld. (Kinébanian & Thomas, 1999) Verkoopinformatie: http://www.slackbooks.com/excerpts/36836/36836.asp B. Occupational Performance History Interview Het Occupational Performance History Interview, OPHI-II is gebaseerd op het MOHO. Elementen uit dit model die relevant zijn voor de OPHI-II zijn het wil-subsysteem, het gewennings-subsysteem, het uitvoerings-subsysteem en de omgeving. Bij het ontwikkelen van de OPHI-II is ernaar gestreefd de invloed van de culturele achtergrond op het interview en de scoreschalen zoveel mogelijk te beperken. De OPHI-II verlangt dat de revalidant in staat is te beoordelen wat functioneel en adaptief is in de eigen cultuur en in een voor hem relevante context. Belangrijk is dat de ergotherapeut vermijdt dat zijn eigen culturele achtergrond de OPHI-II beïnvloed. (Innovatiecentrum Model of Human Occupation, 1998). Verkoopinformatie: http://www.moho.uic.edu/assess/weis.html C. Worker Role Interview Het doel van het Worker Role Interview (1998) is om inzicht te krijgen op psychosociale- en omgevingsfactoren die van invloed waren en/of zijn op het handelen van de revalidant in arbeid, werk of dagbesteding. Omdat dit op de gebieden van arbeid en werk relevant is voor de vraagstelling, is dit semi-gestructureerde interview in dit literatuuronderzoek toegevoegd. De revalidant en therapeut behandelen de volgende onderwerpen in het interview; persoonlijke effectiviteit, waarden, interesses, rollen, gewoonten en omgeving. De invultijd is ongeveer 30-60 minuten. De doelgroepen zijn adolescenten en volwassenen voor wie de werknemersrol relevant is. Standaardisatie en validiteit worden met een + aangeduid, betrouwbaarheid met een +/-. (Kinébanian & Le Granse, 2006) Verkoopinformatie: http://www.moho.uic.edu/assess/weis.html D. Work Environment Impact Scale Het doel van de Work Environment Impact Scale (1998) is te beschrijven hoe revalidanten met beperkingen zijn werkomgeving waarneemt en ervaart. Omdat dit op de gebieden van arbeid relevant is voor de vraagstelling, is dit semi-gestructureerde interview (met een gestandaardiseerd scoresysteem) in dit literatuuronderzoek toegevoegd. Afnemen, scoren en interpreteren is complex. Het interview duurt ongeveer 30 minuten. De doelgroep is volwassenen vanaf 18 jaar van wie het werk door verwonding of ziekte onderbroken is, of voor wie moeilijkheden op het werk ervaart. Standaardisatie wordt met een ++ beoordeeld, de betrouwbaarheid en validiteit met een +. (Kinébanian & Le Granse, 2006) Verkoopinformatie: http://www.moho.uic.edu/assess/weis.html
E. Occupational Self Assessment Het doel is van het Occupational Self Assessment (2002) om een beeld van de revalidant en zijn handelingsvaardigheden met betrekking tot het beroep en de invloed van de omgeving in kaart te brengen. Omdat dit op het gebied van arbeid relevant is voor de vraagstelling, is dit instrument toegevoegd. De revalidant vult deze tweedelige lijst in. Het gaat om het scoren van het vaardigheidsniveau. De revalidant zal ongeveer 10 tot 20 minuten nodig hebben voor het invullen van het Assessment. De doelgroep zijn alle revalidanten en het instrument kan door ergotherapeuten gebruikt worden. Over de standaardisatie en de betrouwbaarheid was geen informatie beschikbaar of geen onderzoek naar gedaan. De validiteit werd beoordeeld met een +/-. (Kinébanian & Le Granse, 2006) Verkoopinformatie: http://www.moho.uic.edu/assess/weis.html Instrumenten observatie periode gericht op arbeid (metingen) A. Roland Morris Disability Questionnaire Een veel gebruikt meetinstrument binnen de revalidatiegeneeskunde voor het meten van beperkingen bij revalidanten met chronische lagerugpijn is de Nederlandse versie van de Roland Morris Disability Questionnaire (RMDQ-Dv). De RMDQ vraagt de revalidant ja of nee te antwoorden op vragen die gericht zijn op beperkingen in 24 activiteiten van het dagelijkse leven. De Nederlandse versie van de RMDQ is betrouwbaar, valide en gevoelig voor het meten van verandering. De RMDQ-Dv is een waardevol instrument voor het vaststellen en evalueren van verandering in zelfgerapporteerde beperkingen in activiteiten van het dagelijkse leven. Bij verbetering van zes punten op de RMDQ (totale scoren kan variëren van nul tot en met 24) is pas sprake van een daadwerkelijk behandeleffect. (Kuijer, 2006) Het instrument is hieronder toegevoegd. B. Functionele Capaciteit Evaluatie Een veelgebruikt meetinstrument binnen de revalidatiegeneeskunde voor het meten van werkgerelateerde activiteiten is de Functionele Capaciteit Evaluatie (FCE). Door de behoefte een meer objectief meetinstrument te verkrijgen voor het vaststellen van individuele mogelijkheden in het uitvoeren van werkgerelateerde activiteiten. De Iserhagen Work Systems FCE (IWS FCE) is een meer bekende FCE. Deze FCE bestaat uit 28 werkgerelateerde testen zoals tillen, dragen, duwen, trekken, hurken en gebogen werken. (Kuijer 2006) Het is ontwikkeld in de jaren ’70 en worden gebruikt om beslissingen te nemen of een persoon terug kan naar zijn huidige werk. De FCE wordt uitsluitend toegepast binnen de ergotherapie. Met de FCE kunnen doelen voor de revalidatie gevormd worden en kan het huidige functioneren van de revalidant met betrekking tot zijn werktaken in kaart gebracht worden. De FCE kan op elk beroep aangepast worden. Een FCE bestaat uit dossier studie, een gesprek, een lichamelijk onderzoek, een evaluatie van het fysieke functioneren, het vormen van adviezen en een evaluatie. De FCE is gestandaardiseerd, valide en objectief, door de verschillende voorgeschreven activiteiten en werkwijze daarbij. (Haruko, 2006) Verkoopinformatie:http://www.fitform.nl/website%20ergo%20control/landkaartergokitlokaties2 .html C. Spinal Function Sort Het doel is een beeld van de revalidant en zijn mogelijkheden en beperkingen op het gebied van fysiek werk te verkrijgen. Het zijn 50 onderwerpen, welke de revalidant zelf scoort op een vijfpunts schaal. De schaal loopt van ‘in staat’ tot ‘niet in staat’ van uitvoering. De aangegeven tijd is ongeveer zes tot twaalf minuten. De doelgroepen zijn adolescenten en volwassenen voor wie de werknemersrol relevant is. Standaardisatie en validiteit worden beoordeeld met een + en de betrouwbaarheid met een ++. (Kinébanian & Le Granse, 2006) Verkoopinformatie:http://www.epicrehab.com/Merchant2/merchant.mvc?Screen=PROD&Stor e_Code=E&Product_Code=SFS1
Instrumenten behandel periode gericht op arbeid A. Vocational Evaluation Vocational Evaluation (VE) is een methode die gedurende de revalidatie steeds werkgerelateerde opdrachten geeft als revalidatieactiviteiten. Deze opdrachten kunnen gebaseerd zijn op het eigen werk van de persoon, maar ook op fictief werk. Deze activiteiten moeten gekozen worden met een bepaald revalidatiedoel, zoals handfunctie-training. Er zijn een aantal activiteiten uitgeschreven in de methode, onderverdeeld in twee verschillende typen VE, te weten een algemene evaluatie en een specifieke evaluatie. Bij de algemene evaluatie wordt de revalidant getest op het kunnen doen van (betaald) werk, bij de specifieke evaluatie wordt de persoon getest op de mogelijkheid om terug te keren naar een bepaalde (bijv. zijn huidige) baan. Op deze manier staat de gehele revalidatie in het teken van terugkeer naar werk, maar train je ook de aandoening. (Haruko, 2006) Verkoopinformatie is niet gevonden. Wellicht beschikken andere revalidatiecentra over dit instrument. Instrume nten voor bij een werkbezoek A. Werkomgeving evaluatie De Werkomgeving evaluatie bestaat uit opdrachten waarbij bekeken kan worden of een individu terug kan keren naar zijn eigen baan, of dat er aanpassingen gedaan moeten worden in de werkomgeving. Dit wordt meestal na een Job demands Analysis gedaan. De ergotherapeut gaat naar de werkplek toe waar hij de werkgever en de werknemer ontmoet. De therapeut heeft als eerste een gesprek met de werkgever waarin de verschillende mogelijkheden kunnen worden besproken. Vervolgens gaat de therapeut naar de werknemer. De ergotherapeut heeft voorafgaand aan de ontmoeting aan de hand van de JDA een lijst opgesteld met taken van de werknemer en activiteitenanalyses. De ergotherapeut observeert de activiteiten op de werkvloer, daarbij let hij op alle (omgevings)aspecten. Als laatste evalueert de therapeut de werkplek, zowel binnen als buiten de directe werkomgeving van de werknemer. Door video opnames en foto’s kan de therapeut zijn bevindingen onderbouwen. (Haruko, 2006) Verkoopinformatie is niet gevonden. Wellicht beschikken andere revalidatiecentra over dit instrument B. Ergonomie- risico analyse Met de Ergonomie- risico analyse worden alleen de meetinstrumenten bij de risicoanalyse beschreven. Bij de Ergonomie-risico analyse is het de bedoeling dat de ergotherapeut naar de werkplek toe gaat en de werkzaamheden van de werknemer vastlegt op video. Aan de hand van de video en observatie ter plaatse vult de ergotherapeut de checklist in die op dat werk van toepassing is. Er is een algemene checklist, een checklist voor een computer werkplek en een checklist voor het gebruik van handgereedschap. Aan de hand van deze checklisten kan de ergotherapeut revalidatiedoelen opstellen en/of aanpassingen doen op de werkplek. (Haruko, 2006) Verkoopinformatie is niet gevonden. Wellicht beschikken andere revalidatiecentra over dit instrument C. Work Environment Scale Het doel van de Work Environment Scale (1994) is om te beoordelen hoe het sociale klimaat gericht op (onderlinge) relaties tussen werknemers en werkgevers en de organisatiestructuur om de productiviteit te evalueren, tevredenheid en verandering te meten en vooruitgang te stimuleren. Omdat dit op het gebied van arbeid relevant is voor de vraagstelling, is dit instrument in dit literatuuronderzoek toegevoegd. Het zijn tien onderdelen met elk negen onderwerpen. Het is eenvoudig af te nemen, maar voor scoren en interpreteren wordt cursus aanbevolen. De invultijd is ongeveer 30 minuten. De doelgroep is volwassenen voor alle diagnosen. Daarnaast kan de lijst afgenomen worden bij werkgevers of werknemers. Standaardisatie en validiteit worden met een + aangeduid, betrouwbaarheid met een +/-. (Kinébanian & Le Granse, 2006) Verkoopinformatie: http://www.cpp.com/detail/detailprod.asp?pc=90
Instrumenten voor analyseren van werkmogelijkheden A. Werk-interesse programma Wanneer een persoon niet meer terug naar zijn oude werk kan, moet er naar alternatieven gezocht worden. Het interesseprogramma helpt functieomschrijvingen te vinden die passen bij de interesse, mogelijkheden en vaardigheden van de persoon en kan gebruikt worden door de ergotherapeut. Dit programma heeft niet als doel een baan te krijgen, maar het creëert wel voorwaarden en mogelijkheden. (Haruko, 2006) Verkoopinformatie is niet gevonden. Wellicht beschikken andere revalidatiecentra over dit instrument B. Job demands Analysis De Job demands Analysis (JDA) bestaat uit een gesprek, observaties en een formele meting. De JDA bestudeert aan de hand van de functieomschrijving van de baan van de revalidant of de revalidant terug kan naar zijn eigen werk en/of wat revalidatiedoelen zijn. Hierbij wordt vaak de werkgever als bron gebruikt. Aan de JDA is geen specifieke doelgroep verbonden. Bij verslaglegging na een JDA is het belangrijk universeel taalgebruik te hanteren, zodat er geen misvattingen kunnen ontstaan tussen de verschillende disciplines. (Haruko, 2006) Verkoopinformatie: http://www.gvrd.bc.ca/labour/PJDA/PJDAFlushingTruckLabourerBby.pdf C. Melba Melba (Merkmale zur Eingliederung von Leistungsgewandelter und Behinderter in Arbeit) is een arbeidsintegratiemethode voor mensen met een verminderde prestatie en fysieke beperkingen. In Duitsland is het een hulpmiddel voor de revalidatie en de professionele reïntegratie van revalidanten met een functiebeperking. Melba is een systeem waarmee de mogelijkheden van een persoon en de eisen van een functie vastgelegd kunnen worden. Daardoor bestaat het systeem uit een capaciteiten- en een eisenprofiel. Doordat deze profielen met elkaar worden vergeleken, kan de revalidant adequaat geadviseerd worden. Het Melba-systeem bevat alleen de aspecten met een psychologische achtergrond, waardoor fysieke kenmerken niet worden meegenomen. Doordat de capaciteiten van een persoon op verschillende momenten in kaart worden gebracht (functioneren in de praktijk), kunnen ontwikkelingen en verschillen in presteren duidelijk gemaakt worden. Met het capaciteitenprofiel kunnen mogelijkheden en voorwaarden om tot optimale functioneren te komen gestandaardiseerd worden aangegeven. Er kunnen maatregelen met betrekking tot begeleiding, training, te stellen eisen, systematisch vastgelegd worden. Daarnaast kan Melba de eisen van functie, taken of leerwerkplekken in kaart brengen met behulp van het eisenprofiel. Het belang van Melba voor ergotherapeuten is dat arbeidsvaardigheden en arbeidsgedrag van een revalidant zeer specifiek in kaart kunnen worden gebracht. Het assessmentinstrument stelt het concrete handelingsniveau vast. Verder kan het gebruikt worden als evaluatie-instrument. (Hooff, 2004) Verkoopinformatie: http://www.melba.nl/ D. Valpar Component Work Samples Het doel is de mogelijkheden van een revalidant bij verschillende soorten werk in kaart brengen. Het bestaat uit 21 simulaties of tests. De revalidant moet de taak binnen een bepaalde tijd op een voorgeschreven manier uitvoeren. Elke test duurt ongeveer 10 tot 30 minuten. De doelgroepen zijn adolescenten en volwassenen voor wie de werknemersrol relevant is. Standaardisatie en betrouwbaarheid worden met een + beoordeeld en de validiteit met een ++. (Kinébanian & Le Granse, 2006) Verkoopinformatie op: http://www.valparint.com/work_sam.htm
Instrumenten ontslag periode gericht op arbeid A. VAS scorelijst De VAS scorelijst is een algemene scorelijst voor pijn, klachten en beperkingen. De klachten kunnen gescoord worden op lijntjes van 10 cm. Vastgelegd kunnen worden het maximale, huidige en minimale niveau van de klachten. Instrument is hieronder toegevoegd.
Vas score lijst Naam:
Geb.dat.:
P. van der Tas - (sport-)fysiotherapeut Weerselo - Deurningen
VAS SCORE Op onderstaande lijnen dient u aan te geven d.m.v. een verticaal streepje welke maat volgens u overeenkomt met de pijn, klachten of beperkingen, die u maximaal, minimaal en op dit moment waarneemt. ? ? ?rechts betekent onuitstaanbare, nauwelijks verdraagbare pijn, klachten of beperkingen ? ?links betekent geen pijn, klachten of beperkingen DATUM: MAXIMALE PIJN, KLACHTEN OF BEPERKINGEN
geen pijn _______________________________________________ maximaal MINIMALE PIJN, KLACHTEN OF BEPERKINGEN
geen pijn _______________________________________________ maximaal HUIDIGE PIJN, KLACHTEN OF BEPERKINGEN
geen pijn _______________________________________________ maximaal
VAS SCORE Op onderstaande lijnen dient u aan te geven d.m.v. een verticaal streepje welke maat volgens u overeenkomt met de pijn, klachten of beperkingen, die u maximaal, minimaal en op dit moment waarneemt. ? ? ?rechts betekent onuitstaanbare, nauwelijks verdraagbare pijn, klachten of beperkingen ? ?links betekent geen pijn, klachten of beperkingen DATUM: MAXIMALE PIJN, KLACHTEN OF BEPERKINGEN
geen pijn _______________________________________________ maximaal MINIMALE PIJN, KLACHTEN OF BEPERKINGEN
geen pijn _______________________________________________ maximaal HUIDIGE PIJN, KLACHTEN OF BEPERKINGEN
geen pijn _______________________________________________ maximaal
http://www.fysioforum.nl/download.php?view.90
Roland Disablity Queationnaire
Roland Disability Questionnaire Roland 1983 Nederlandse vertaling G.J. van der Heijden 1991
Naam patiënt: ………………………………………………………………………………………………. Datum: ……………………………………………
Uw rugklachten kunnen u belemmeren bij uw normale dagelijkse bezigheden. Deze vragenlijst bevat een aantal zinnen waarmee mensen met rugklachten zichzelf en hun situatie beschrijven. Mogelijk beschrijven deze zinnen ook situaties zoals u die vandaag ervaart. Als u de vragenlijst leest, denk dan aan uzelf vandaag. Kruis het vakje onder ja aan indien de zin vandaag op u van toepassing is. Kruis het vakje onder neen aan indien de zin vandaag niet op u van toepassing is. Lees de zinnen aandachtig en bepaal of de zin vandaag op u van toepassing is voordat u een antwoord geeft.
Ja
Neen
Het grootste gedeelte van de tijd blijf ik thuis omwille van mijn rugklachten
O
O
Wegens mijn rugklachten verander ik vaak van positie om een prettige houding te vinden
O
O
Door mijn rugklachten loop ik langzamer dan gewoonlijk
O
O
Door mijn rugklachten kan ik de gebruikelijke werkzaamheden in en rond mijn huis niet doen
O
O
Wegens mijn rugklachten gebruik ik de trapleuning bij het naar boven lopen via de trap
O
O
Wegens mijn rugklachten ga ik vaker dan gewoonlijk liggen
O
O
Wegens mijn rugklachten moet ik mij vastpakken en optrekken uit een leunstoel om op te staan
O
O
Wegens mijn rugklachten probeer ik andere mensen dingen voor me te laten doen
O
O
Ik kleed me trager dan gewoonlijk aan omwille van mijn rugklachten
O
O
Omwille van mijn rugklachten sta ik alleen voor korte perioden op
O
O
Wegens mijn rugklachten vermijd ik bukken of knielen
O
O
Door mijn rugklachten is het moeilijk om van een stoel op te staan
O
O
Ik heb bijna de gehele dag last van rugpijn
O
O
Door mijn rugklachten kan ik mij in bed moeilijk omdraaien
O
O
Door mijn rugklachten heb ik gebrek aan eetlust
O
O
Ik heb moeite met het aantrekken van sokken (of kousen) wegens mijn rugklachten
O
O
Wegens mijn rugklachten loop ik alleen korte afstanden
O
O
Ik slaap slecht door mijn rugklachten
O
O
Ik krijg hulp bij het aankleden in verband met mijn rugklachten
O
O
Ik zit het grootste gedeelte van de dag wegens mijn rugklachten
O
O
Ik verband met mijn rugklachten vermijd ik zwaar werk in en rond het huis
O
O
Door mijn rugklachten raak ik sneller door mensen geïrriteerd dan anders
O
O
Door mijn rugklachten loop ik de trap langzamer op dan gewoonlijk
O
O
Ik lig bijna de hele dag in bed in verband met mijn rugklachten
O
O
