1195 vnVa Krant nr.5_2002
04-09-2002
V
12:18
Pagina 1
VN A
INHOUD
VERENIGING
2 ■
7 ■ 10 ■
VA N
NEDERLANDSE VR O U W E L I J K E
KUNST Eigen werkkamer: raam blijft favoriet Over kunst en ziekenhuisomgeving Coes Delprat Creativiteit: geen kunst? Sylvia Buis Tekenen op de vierkante millimeter Wetenschappelijk illustreren Coes Delprat VNV A
13 ■ 14 ■
18 ■
Nieuws van het Dagelijks Bestuur
ARTSEN
KRANT VNVA-KRANT
•
JAARGANG 30
•
SEPTEMBER 2002
•
WWW.VNVA.NL
REDACTIONEEL Kunst
Kunst is een terugkerend thema in de VNVA-krant. Kunst omdat het moet? Of omdat het zo’n fascinerend onderwerp is dat van zo veel kanten bekeken kan worden? We gaan uit het van het laatste en belichten in deze krant de ‘kunst van buiten en van binnen’. Allereerst schenken we aandacht aan de interactie tussen kunst en omgeving. Drie artsen geven hun mening over de invloed van dit medium op de werksfeer in het ziekenhuis: naar buiten kunnen kijken lijkt belangrijker dan een schilderij aan de muur. Vervolgens gaan we in op het scheppend vermogen – creativiteit – dat iedereen bezit en zonder al te veel kunstgrepen te versterken is, bijvoorbeeld door het herkennen van mentale remmen. Het themagedeelte sluiten we af met een bijzonder
Herintreden: is er vrouwelijk potentieel? Verslag van een mailing Yolande van Eijkelenburg Corrie Hermannprijs 2003 Aanmelding kandidaten
raakvlak van kunst en geneeskunde: de ervaringen van een vrouwelijke arts in opleiding tot medisch illustrator. In het VNVA-deel vooral aandacht voor het rapport Herintreden. Is er vrouwelijk potentieel? Hoe is dit onderzoek tot stand gekomen en wat zijn de uitkomsten? Verder vraagt een aantal commissies kandidaten voor belangrijke prijzen. Lees de voorwaarden en tipt u hen. De Internetcommissie en Redactie van de VNVA-krant zijn op zoek naar leden die hun creativiteit graag willen aanwenden voor deze media (zie oproepen).
19 ■ 20 ■ 21 ■
22 ■
Startsein Sylvia Buis en Annelies van Hommelen
Agenda Nieuwe internetsite in de lucht: www.vnVa.nl Liesbeth Jansen De integratie van sekse in de vervolgopleidingen Verslag van een invitational conference Petra Verdonk en Linda Mans
OPROEP Check ledenlijst Om u zo snel mogelijk te kunnen bereiken is het juiste adres een eerste vereiste! Zou u uw NAW-gegevens in de huidige ledenlijst willen checken en bij onjuistheid de exacte gegevens zo spoedig mogelijk aan het secretariaat willen doorgeven? Wilt u daarbij ook
Omslag foto: Coes Delprat Het bronzen beeld staat in de hal van het WKZ te Utrecht. Titel: Schoenen van een heks (1997). Het is gemaakt door Simone ten Bosch.
uw e-mailadres vermelden en (indien van toepassing) de werklocatie? Gegevens naar: Sandra Pronk, Postbus 8256, 3503 RG Utrecht, (030) 247 47 95, fax (030) 247 44 39. Mailen kan natuurlijk ook:
[email protected]
V
VN A
2002
1195 vnVa Krant nr.5_2002
04-09-2002
12:18
Pagina 2
2
Eigen werkkamer: raam blijft favoriet Over kunst en ziekenhuisomgeving gen. Voor beide groepen moet het
door Coes Delprat
ziekenhuis prettig zijn om te verblijven. In de ziekenhuizen waar ik werkte, kun je
Het merendeel van de tijd brengen velen van ons door in het gebouw waar we werken. Je huis heb je ingericht zoals je het fijn vindt en met een eigen bedrijf/praktijk is dat waarschijnlijk ook het geval. Een ziekenhuis daarentegen kies je nauwelijks op sfeer, aankleding en licht. Je kunt het zelf ook weinig inrichten. De eigen aankleding is vaak een standaard wit tenue, waardoor je minder individu wordt. Hoe ervaren sommige artsen die aankleding en in hoeverre werkt kunst op hun werkplek in op hun dagelijks functioneren? Een impressie.
zelf maar gering invulling geven aan de uitstraling. Het gebeurt alleen door het kortstondige contact dat je hebt met de patiënt. En daarbij hoor ik vaak dat de patiënten een dokter die ze voorheen gezien hebben niet bij naam kunnen noemen, noch hem of haar beschrijven. Allemaal inwisselbaar, allemaal in hetzelfde wit. Maar maakt het consult niet de helft beter doordat er iets gebeurt in het
2002
Wit
artsen, verpleegkundigen, laboranten en
contact, dat er een herkenning is naar
Het ziekenhuis is een speciale werkomge-
alle anderen die er werken, anderzijds heb
beide kanten toe? Zou je dat kunnen
ving, waarin twee doelgroepen te
je de patiënten, die in verschillende
bewerkstelligen door, behalve meer tijd te
onderscheiden zijn. Enerzijds heb je er de
toestand van welzijn er hun tijd doorbren-
hebben, de omgeving op bijvoorbeeld de
V
VN A
1195 vnVa Krant nr.5_2002
04-09-2002
12:18
Pagina 3
3 polikliniek wat te verpersoonlijken? De
Kleurrijke kinderafdelingen
een paraplu, er vliegen vlinders.
dokter wordt meer herkenbaar voor de
Kinderen zijn ongegeneerd creatief en
Bovenlangs is een slinger van kleine
patiënt, en voor de dokter zelf is de
origineel, daarom krijgen zij het voorrecht
lampjes aangebracht. Dit kunstwerk zet
werkplek meer eigen omdat er iets van
om extreem originele en vrolijke afdelingen
aan tot fantasie en associaties op een
hem of haar aanwezig is.
te bevolken wanneer ze ziek zijn. Om hen
open wijze.
af te leiden.
Onrustbarend daarentegen was een
Figuratief
Voor patiëntgebonden volwassenenafdelin-
kunstwerk in de hal van de kinderafdeling
Het gebouw van de ING in Amsterdam
gen en die van de werknemers zou ik
op het AMC waar de kinderen bang voor
Zuid-Oost heeft een voorbeeldfunctie voor
willen pleiten voor dezelfde normen:
waren, reden om het te verhangen. In het
wat betreft prettige
kleurrijker,
UMCU is op de afdeling psychiatrie een
werkomgeving.
vreugdevoller en
schilderij verplaatst, omdat het bij
comfortabeler. Als
patiënten nachtmerries en angsten opriep.
Beeldenstorm (een kunstprogramma van de AVRO)
Ve r p e r s o o n l i j k i n g v a n d e werkplek: herkenbaarheid voor arts en patiënt.
wijdde er een
zieke volwassene wil je toch het
Arts en omgeving
liefst weer even
Uit onderstaande verhalen waarin drie
aflevering aan. Daaruit onderstaand citaat:
vertroeteld worden door mama, al is die
vrouwelijke artsen vertellen over hun
‘Bij het bekijken van de werken in de
mogelijk niet meer in de hoedanigheid dat
werkomgeving blijkt dat er belang gehecht
collectie valt op dat ze stuk voor stuk een
te kunnen doen. Je bent eigenlijk weer een
wordt aan de bouw, kleur en kunst. Een
prettige, ongecompliceerde uitstraling
beetje kind, met open ogen kijk je naar
raam waardoor je naar buiten kunt kijken
hebben. Je vraagt je af of daar beleid
kleine dingen. Misschien moet je juist
vindt men het mooiste kunstwerk, al zijn
achter zit. Sacha Tanja, de conservator die
volwassenenafdelingen meer afstemmen
collega’s mogelijk nog meer van invloed
de verzameling grotendeels bijeenbracht
op kinderkamers,
en nog steeds uitbreidt, bevestigt dat.
en kinderafdelin-
Terwijl musea en critici vaak nogal
gen minder
ingewikkelde kunstvormen propageren,
opleuken want
heeft de directie van de ING bewust
daarmee houd je
besloten alleen figuratief werk aan te
kinderen voor de
kopen van Nederlandse kunstenaars uit de
gek. Worden vrolijkheid en overal
frustrerende baan zal dat laatste
twintigste eeuw. Steekproefsgewijs
spelletjesmogelijkheden dan niet voorgoed
overheersen, hoewel je dan hoopt dat
uitgevoerde enquêtes hebben uitgewezen
geassocieerd met een dokter en al wat
bijvoorbeeld de theetuintjes volgens Feng
dat mensen zich op hun werkplek liefst
daarbij komt kijken? Waarschijnlijk zijn
Shui ingericht hierin wat balans kunnen
omringd zien door kunst met herkenbare
kinderen niet zo gecompliceerd en hebben
brengen.
voorstellingen. De bank- en verzekerings-
misschien minder associaties met een
instelling kiest er dus, tegen de trend in,
bepaald speelding. Op werknemersafdelin-
voor om haar werknemers tegemoet te
gen zou vooral figuratieve kunst moeten
komen en hun smaak te respecteren. Dat
hangen, bij voorkeur uitgezocht door de
betekent echter niet dat ze zomaar alles
mensen die daar werken.
op de werkplek. Je
We r k n e m e r s a f d e l i n g e n : vooral zelf uitgekozen figuratieve kunst.
innerlijk spiegelt zich namelijk af op de omgeving: in de ideale omgeving met een
aan de muur kunnen hangen. Tanja stelt bijvoorbeeld resoluut dat de geijkte
Kunst en patiënt
schilderijen met halfnaakte zigeunerinnen
Kunst kan op patiënten rustgevend, maar
en jongetje-met-traan het gebouw niet in
ook verontrustend werken. In het UMCU
komen. Het bedrijf dient een zekere
bijvoorbeeld bevindt zich op de oncologie-
ondergrens te handhaven en heeft ook een educatieve taak volgens
afdeling in
Patiëntgebonden afdelingen m o e t e n k l e u r r i j k e r, v r e u g d e v o l l e r en comfortabeler worden.
de conserva-
de badkamer een bad met massagestraaltjes
tor. Bereidwillig draagt zij informatie en
waarin terminale patiënten getakeld
adviezen aan; vervolgens mogen de
kunnen worden. Er is dimlicht, een
mensen vrijelijk uitzoeken wat ze in hun
muziekinstallatie en op de muur zie je een
kamers willen hangen. (…) En mocht een
bijzonder kunstwerk: een reliëf, in wit
bepaald stuk na een proeftijd van twee
pleister. De voorstelling doet denken aan
maanden echt niet bevallen dan is er altijd
Ot en Sien en andere Oudhollandse
de mogelijkheid om het te ruilen.’
kinderboeken: er loopt een echtpaar onder
V
VN A
2002
1195 vnVa Krant nr.5_2002
04-09-2002
12:18
Pagina 4
4 Over kunst en ziekenhuisomgeving
Janny Gielen is arts-assistent gynaecologie/ verloskunde in het St. Jans-Gasthuis te Weert.
flinke verbetering ten opzichte van de witte tegeltjeswand in de oude verloskamers.” Heb je een eigen kamer of een kamer die je frequent gebruikt? En zo ja, hangt of staat
Vind je het belangrijk hoe de gangen en
en een sfeervolle inrichting, zeker op
daar iets dat je zelf hebt uitgekozen?
kamers in het ziekenhuis eruit zien? Of zijn
verloskamers.”
„‘Mijn’ ruimte is de bewakingsruimte. Hoewel goed ingericht, vind ik het toch
geur of collega’s meer van invloed? „In de eerste plaats vind ik het werk zelf
Wat zijn voor jou prettige kleuren en
een achteruitgang met de oude situatie:
belangrijk, en de werksfeer. De omgeving
materialen?
geen raam, kleinere ruimte. Er zijn nog wat
moet vooral praktisch zijn, duidelijk, goed
„Sinds enkele maanden is de afdeling
witte muren, ik weet niet of daar plannen
ingericht. Daarna is er ruimte om na te
verhuisd en zitten we in nieuwe verloska-
voor zijn. De kamer is erg vol, een
denken over kleur en kunst. Ik vind het wel
mers. De warme roodbruine kleur, de
kunstwerk maakt de kamer alleen maar
belangrijk dat er bij de inrichting
houten panelen met prettige verlichting,
drukker. De vorige bewakingsruimte was
nagedacht wordt over prettige materialen
radio/TV en een eigen badkamer zijn een
onhandiger ingericht, maar had een groot
Jannie Gielen en het landschapsschilderij waarin medisch veel verborgen is.
2002
V
VN A
1195 vnVa Krant nr.5_2002
04-09-2002
12:18
Pagina 5
5 raam waardoor je over Weert kon uitkijken.
versiering gericht op kinderen, daar de
anesthesiematerialen en medische
Toen ik hier in januari begon, vond ik de
kinderafdeling zich hiertegenover bevindt.
situaties: een laryngoscoop is het begin
zonsopgang iedere dag een mooi moment,
Een vrolijke wandversiering in de vorm van
van een stroompje, een ECG zit verweven
mooier dan een kunstwerk. Ik mis dat
een grote kleurige notenbalk met
in de bergen op de achtergrond, de bomen
raam en de mogelijkheid om af en toe naar
muzieknoten vult de grootste muur. De
zijn bronchiën. Ik vind het geen ‘kunst’ of
buiten te staren en weg te dromen.”
aankleding van de gangen was een project
‘mooi’, maar ik kijk er met plezier naar
van enkele PABO-studenten en de
omdat ik er iedere keer weer iets anders in
notenbalk is ook door hen gemaakt.”
ontdek.”
moeten wisselen?
Is er een werk in het ziekenhuis waar je een
Hoe ziet jouw ideale ziekenhuis/ kamer/
„Eind april is alles verhuisd en verhangen,
ommetje voor maakt? Of dat je gedag zegt?
werkomgeving eruit?
Wat vind je van de kunstwerken waar je dagelijks langs loopt? Zouden die frequent
dus ik kan niet zeggen dat de kunst in de gangen me verveelt. Ik vind het leuk dat er iets in de gangen hangt, ik
Ideale kamer heeft vooral ramen naar buiten.
Zo ja: wat is het en
„Vooral praktisch en rustig. Daarbij
waarom raakt het je?
kunnen warme kleuren en mooie
„Het kunstwerk hier
kunstwerken de werkomgeving prettiger
in huis waar ik
maken.”
meteen aan dacht was een schilderij op
kijk er wel naar. Op de
de koffiekamer van
kraamafdeling hangen een serie babyfoto’s en enkele schilderijen.
de operatiekamers. Het is een groot
Op de gang bij de verloskamers is de
landschapsschilderij met verborgen
Over kunst en ziekenhuisomgeving
Anne Marie van Berkel is gastro-enteroloog in opleiding AMC te Amsterdam
„Het is zeker belangrijk hoe de gangen en
heb ik op de dagbehandeling een heel
kamers eruit zien, ik heb het liefst lichte
mooi kunstwerk ontdekt. Fotografie, iets
kleuren. Het ziekenhuis waarin ik hiervoor
wat me eigenlijk niet zo interesseerde. Ik
werkte had nog gangen en kamers in oude
ben nog een paar keer gaan kijken en heb
stijl met donkere latten tegen de muren. In
uiteindelijk aan de kunstcommissie
de renovatieperiode werden de
gevraagd van wie het werk was. Inmiddels
verschillende afdelingen geschilderd
heb ik meerdere plekken ontdekt waar ook
waarbij elke afdeling zijn eigen kleur
prachtige werken van haar hangen. Een
mocht kiezen. Dat werd een vrolijke boel,
grappige manier om het ziekenhuis te
maar ook een beetje een ratjetoe. In het
leren kennen. Er schijnt ook een
AMC is alles vrij standaard wit, wel oké.
kunstroute te zijn in het AMC, maar deze
Onze assistentenkamer is ook wit en alle
heb ik nog niet gelopen.
muren verdwijnen in boekenplanken en
Het werk Artemis blijft mooi om naar te
kasten en een raam naar de gang. Er hangt
kijken. De compositie van de verschillende
niets bijzonders aan de muur. Mijn ideale
bloemen lijkt me gedeeltelijk gespiegeld en
kamer heeft voorlopig vooral ramen naar
heeft vrolijke kleuren. Het werk heeft geen
buiten!
diepere betekenis voor mij maar het geeft
In het AMC zijn op meerdere plekken
een goed gevoel als ik ernaar kijk. Ik heb
wisselende exposities waar je toevallig
de kunstenares, Margriet Smulders, gebeld
langs loopt, zoals in de bibliotheek en de
en een kijkje genomen in haar atelier. Via
Brummelkampgalerie. Enige tijd geleden
haar website kreeg ik al een voorproefje.”
V
VN A
2002
1195 vnVa Krant nr.5_2002
04-09-2002
12:18
Pagina 6
6 Over kunst en ziekenhuisomgeving
Desiree Creemers is fellow kindernefrologie
krijgt de draak roodgloeiende ogen. Toen ik in april 2000 in het WKZ ging werken, dacht ik dat ze nog geschilderd moesten
WKZ te Utrecht
worden. Maar dat was niet de bedoeling heb ik me laten vertellen. Deze ‘monsters’
2002
vind ik lelijk en niet kindvriendelijk.
„Ik vind het belangrijk hoe de gangen en
hier een tijdelijk contract, maar zodra ik
kamers eruitzien in een ziekenhuis. Zeker
ergens vast werk met een eigen kamer
in een kinderziekenhuis zoals het WKZ.
hang ik zeker wat aan de muur.
Een aantal kunstwerken vind ik mooi, niet
Kinderen moeten zich hier op hun gemak
In het WKZ is veel kunst aanwezig. De hal
dat ik er een ommetje voor loop. In de
kunnen voelen, voorzover dat mogelijk is
is een kunstwerk op zich: Alle wanden zijn
gang van de poliklinieken en röntgen
als je opgenomen moet worden of als je
van glas en het plafond zit erg hoog. Dat
hangen prachtige foto’s van Michel
naar de dokter moet. Een leuke omgeving
geeft heel veel licht. Er hangen diverse
Francois. Het zijn grote afbeeldingen in
draagt daar zeker toe bij. Verspreid door
kunstwerken, en er staan diverse beelden
zwart-wit van vooral kinderen in actie uit
het WKZ zijn er ook speelmogelijkheden
die ik erg mooi
(legotafels, speelhuizen, muurcomputers,
vind en voor mij
etc.), waardoor kinderen niet het idee
niet hoeven te
krijgen te moeten wachten. Zij spelen, de
wisselen. Het
ouders wachten. Voor mezelf en mijn
meest opvallend in
arbeidssatisfactie is het ook van belang
de hal is de film die de hele dag wordt
vogel volgens de kunstenaar. Voor mij is
hoe een ziekenhuis en mijn kamer
geprojecteerd op een muur. Je ziet daarin
het een obese pinguïn met een hoge
eruitzien, maar collega’s zijn belangrijker.
een groot diep dal, waar opeens een
aaibaarheidsfactor; ook al is hij van brons.
Vooral de sfeer binnen de groep.
strooien hoed verschijnt. De hoed waait
Het WKZ benadert voor mij het ideale
Prettige kleuren vind ik primaire kleuren of
steeds verder weg en als je hem bijna niet
ziekenhuis met betrekking tot de
zwart/wit.
meer ziet, komt hij weer dichterbij. Voor
leefbaarheid voor kinderen en hun ouders.
Samen met mijn mede-fellow kindernefro-
mij is dat niet verrassend meer, maar voor
Mede door de ruime opzet met de
logie deel ik een kamer. Er hangt, met
de kinderen is het erg leuk. Buiten in de
kleurrijke ornamenten en de vele
uitzondering van planken met boeken,
binnentuin staan ‘monsters’: een
speelmogelijkheden is het een prettig
artikelen, werk wat nog gedaan moet
draak/slang en twee mannetjes in vaalgeel
ziekenhuis voor iedereen.
worden niets aan de muur. Erg saai. Ik heb
van ongeveer 9 meter hoog. In het donker
Er is zelfs een kunstroute!”
V
VN A
allerlei landen. Ik zie
Hal van WKZ is een kunstwerk op zich.
elke keer nieuwe dingen! In de hal beneden staat een schattig beeld; een
1195 vnVa Krant nr.5_2002
04-09-2002
12:19
Pagina 7
7
Creativiteit: geen kunst? door Sylvia Buis ‘toevallige processen’ (denk aan de ‘eureka-ervaring’) tot ‘resultaten van zwaar
Wat moet je als arts met kunst als je niet schildert, beeldhouwt, musiceert of anderszins kunstzinnig bezig bent? Ervan genieten in musea of schouwburg? Een kunstboek kopen bij de Slegte of een cd bij het Kruidvat? Of gewoon negeren omdat je niet zo creatief bent? Veel mensen veronderstellen dat kunst en creativiteit heel dicht bij elkaar liggen, en slechts een enkeling zijn gegund als speciaal talent of door aanleg. Anderen rest enkel het kopiëren van voorbeelden in creatieve boekjes, zoals theezakjes vouwen. Maar als je gewoon aan de slag gaat, of het bijvoorbeeld aandurft een cursus tekenen te volgen, zul je je kunstwerk zien ontstaan. Creativiteit is veel dichterbij dan je verwacht.
mentaal werk’ (zoals de beroepsuitvinder), maar vaker ligt de nadruk op spontaniteit. Creativiteit wordt vaak als een tegenhanger gezien van logisch denken of handelen volgens de regels. Het gaat vooral om het aanspreken van je vermogen om buiten vaste kaders en patronen te kijken en te denken. Hierdoor kun je problemen op een andere manier benaderen en mogelijk tot betere oplossingen komen. Maar afgezien van het nut van creatief denken speelt ook de lol van
Wat is creativiteit?
vernieuwing en
Een weinig creatieve insteek is het
verandering. Er is
woordenboek. Volgens Wolters staat
de afgelopen jaren
creativiteit voor ‘scheppend vermogen’. Er
veel geschreven
is natuurlijk een link met kunst, maar waar
over creativiteit,
kunst in het bijzonder bedoeld is om
hoewel je geen eensluidende opvattingen
– nut en lol – komen bijzonder goed van
‘schoonheid en esthetisch genot op te
zult vinden over wat en hoe creativiteit is.
pas in het dagelijks leven, zeker in dat van
wekken’, is creativiteit vooral gericht op
Interpretaties van creativiteit variëren van
een arts die vaak (snel) problemen moet
Va s t e p a t r o n e n v a n d e n k e n en doen blokkeren spontane creativiteit.
‘anders’ durven en kunnen denken een belangrijke rol. Beide elementen
V
VN A
2002
1195 vnVa Krant nr.5_2002
04-09-2002
12:19
Pagina 8
8 oplossen waarop eenduidige antwoorden
(afstand nemen van het probleem), in het
van de pijlers van de geneeskundestudie),
ontbreken.
begin kwantiteit boven kwaliteit stellen en
belemmeren zogenaamde ‘mentale
zorgen voor kruisbestuiving van ideeën
remmen’ onze lenigheid en flexibiliteit in
Theorie
zonder direct te oordelen. Juist door dat
het denken.
Hoewel creativiteit de indruk kan wekken
zoeken naar nieuwe inzichten, omvat het
Von Oech noemt er tien:
van ‘zomaar
meer dan ‘even
– er is een juist antwoord
iets anders
brainstormen’. Na het
– het moet logisch zijn
convergeren volgt het
– je moet je aan de regels houden
divergeren tot een of
– wees praktisch
meer ideeën, hetgeen
– je moet dubbelzinnigheid vermijden
weer kan leiden tot
– je mag geen fouten maken
nieuwe associaties.
– spel is frivool
doen en zien waar je uitkomt’, is de theorie een
Remmingen zijn belangrijkste oorzaak van onvoldoende creativiteit en starheid van ideeën.
stuk serieuzer. Eind 19e eeuw werd het creatieve proces
Valkuilen zijn echter: te hoge verwachtin-
– dat is mijn terrein niet
onderscheiden in drie fasen: verzadiging
gen, dominante ideeën, ongelijkwaardig-
– doe niet zo gek
(onderzoek), incubatie en illuminatie.
heid van deelnemers, tijdsgebrek, angst, te
– ik ben niet creatief.
Hieraan vooraf gaat het proces van
snel concluderen, kritiek van buitenstaan-
‘probleemvinden’ of oriëntatie, en als
ders en eigen remmingen.
Een aantal is beslist herkenbaar en onderdeel van ons ‘zo hoort het’ denken.
afsluiting volgt ‘verificatie’. Je richt je dus op een bepaald probleem of onderwerp,
Mentale remmen
laat het bezinken en stelt je open voor en
Remmingen zijn de
laat je inspireren door associaties en
belangrijkste oorzaak
nieuwe ideeën. Tot slot moet je op de een
van onvoldoende
of andere manier een waarde toekennen
creativiteit en starheid
aan je idee om te kunnen afronden.
van ideeën luidt de
Deze fasen vindt je in aangepaste vorm
stelling van Von Oech,
terug in recente literatuur, waar ze bijna de
een andere expert in
indruk wekken van strakke logische
creativiteit. Hoewel zeer nuttig in het
ander terrein te kijken (hoe lost een
systemen. Toch is het volgens creativiteits-
dagelijks leven omdat ze een zekere
supermarkt wachtrijen op?), door met een
goeroes als De Bono essentieel om meer
voorspelbaarheid en degelijkheid
probleem te spelen (kun je het wachten
inzicht te verwerven in het creatieve
garanderen (het ‘imiteren’ van je opleider
ook leuker of nuttiger maken?) of eens iets
proces, omdat veel mensen hun spontane
en het leren van procedures is immers een
dwaas te doen (awards toekennen voor de
Het kan al veel schelen als je ze onderkent en af en toe
Kunst helpt bij het invullen en ontdekken van nieuwe patronen en ervaringen.
eens bewust een rem los gooit, bijvoorbeeld door eens op een
‘kindercreativiteit’ hebben ingeruild voor
wachtende van de week?).Via
vaste patronen van denken en doen.
een andere benadering (zie ook
Adviezen als ‘wees spontaan creatief’ of
box 1) kun je ook uitkomen bij
‘volg je intuïtie’ zijn onvoldoende;
een oplossing die logisch en
bewustwording van de elementen van het
praktisch is.
creatieve proces en het aanleren van
In een column van het
technieken om je vermogen tot creatief
maandblad Opzij (juli 2002)
denken en doen te kunnen aanspreken zijn
staat dat iets in de vrouwelijke
essentieel. Creativiteit is voor iedereen
psyche remmend zou werken op
weggelegd en op verschillende manieren te
het uiten van creativiteit.
verbeteren.
Vrouwen voelen zich meer dan mannen onzeker over de waarde
2002
Methoden
van hun ideeën, vooral uit angst
Walraven, een creativiteitsdeskundige,
voor afwijzing. Dit is natuurlijk
beschrijft een aantal methoden om
voer voor psychologen, maar het
(individueel of als groep) creatief naar
zou wel kunnen verklaren
oplossingen te zoeken. Om het creatieve
waarom creativiteit met name
proces te laten slagen zijn tijd, een
naar boven komt nadat je een
positieve houding, kennis (al kan dit ook
‘klap op je kop hebt gehad’, een
belemmerend werken en moet je soms
tweede stimulator voor
juist combineren met leken) en een
creativiteit volgens Von Oech.
prettige omgeving van belang. Grondre-
Zo’n klap is niet gepland en
gels voor creatief denken zijn: freewheelen
rigoreuzer, en dwingt je anders
V
VN A
1195 vnVa Krant nr.5_2002
04-09-2002
12:19
Pagina 9
9 te denken omdat je niets meer te verliezen hebt. Voorbeelden zijn: ziek worden, ontslag krijgen, een fout maken of het plotselinge vertrek van je collega. Je kunt dan noodgedwongen je creatieve vermogen ontdekken, maar het zou wel
– PMI: plussen, minnen en interessante aspecten van een zaak bekijken – zoeken van alternatieven, uitgaande van
Creatiever dan je denkt Het gemeenschappelijke van de diverse methoden om creativiteit te stimuleren is
bestaande concepten (bijvoorbeeld de
dat je je aanwent om op een nieuwe
temperatuur meten via het oor)
manier naar bestaande dingen of
– veranderen van gezichtspunt of
helpen als je je niet helemaal laat
denkbeeld (bijvoorbeeld het gezichts-
overvallen en al over enige ‘lenigheid’
punt van de
beschikt.
schoonmaakster eens nader
Box 1: Von Oech’s remedies tegen mentale remmen:
– het combineren
– op zoek te gaan naar het tweede
van zaken die
beschouwen)
problemen te kijken. Hoewel mensen kunnen verschillen in hun ontvankelijkheid en interesse om te experimenteren is
Door lateraal te denken k u n j e v e e l i n n o v a t i e v e r, inspirerender en effectiever zijn.
ogenschijnlijk
juiste antwoord – soepeler denken door metaforen of vergelijkingen te gebruiken – niet verliefd worden op een
het bemoedigende dat iedereen een creatief vermogen bezit, en dat je dat voor van alles en
geen verband
nog wat kunt
houden met elkaar (bijvoorbeeld
inzetten. Laat je alleen niet te veel
psychotherapie en internet).
belemmeren door (wat) je (denkt te) weten. Een interessant voorbeeld is Betty
bepaald idee of systeem De Bono is daarnaast vooral bekend
Edward’s methode om te tekenen. Zij laat
vanwege een andere beproefde methode
mensen iets natekenen dat op zijn kop
om ‘ruimer’ te denken: je verkleden en je
staat, en zelfs mensen die dachten
een rol aanmeten waarin je dingen mag
nauwelijks te kunnen tekenen blijken
zeggen en denken die niet bij je ‘horen’.
verbaasd over de gelijkenis als ze hun
Dit is de beroemd geworden ‘six hats’
tekening later omdraaien. Als je daardoor
– speel met een probleem
methode: iedereen in een groep neemt een
over je schroom heen raakt om te tekenen
– jaag op ideeën die op andere
andere rol aan, aangeduid door een kleur
blijkt zelfexpressie veel dichterbij.
hoed of pet. Iedereen (al kun je het ook
Natuurlijk zat die zelfexpressie al in je.
– doe af en toe eens dwaas
alleen doen) vertegenwoordigt een van de
Hetzelfde geldt ook voor het ontwikkelen
– probeer nieuwe dingen uit (met
gezichtspunten om een probleem te
van nieuwe inzichten en ideeën. Dat doe je
benaderen. Door deze methode kun je een
de hele dag door, zonder je bewust te zijn
stuk verder komen dan met ieders
hoe creatief je eigenlijk bent – en niet
Lateraal denken
persoonlijke gecondenseerde gezichtspun-
alleen als geneeskunstenaar. Kunst helpt
Naast logisch denken vindt er gelijktijdig
ten en zorg je ervoor dat alle ‘kleuren’ aan
bij het invullen en ontdekken van nieuwe
een proces van lateraal denken plaats,
bod komen (zie box 2).
patronen en ervaringen (De Bono). Pak
– stel ‘als’ vragen en stimuleer daardoor je fantasie – bedenk wat dingen nog meer zouden kunnen zijn – neem ten minste één risico per dag (train je risicospier)
terreinen liggen
name kleine ideeën).
ook eens een penseel, instrument of pen!
aldus De Bono. Dit tweede proces biedt ruimte aan onorthodoxe methoden en
Box 2: De ‘six hats’
elementen die normaliter genegeerd
– de witte hoed vraagt om informatie
Literatuur is opvraagbaar bij Bureau
worden bij probleemoplossing. Door je te
– de gele hoed beziet alles van de
VNVA.
bekwamen in lateraal denken kun je veel innovatiever, inspirerender en effectiever zijn. De Bono heeft een aantal technieken ontwikkeld die in speciale trainingen geleerd kunnen worden. Door deze te incorporeren in je dagelijks leven is creatief denken geen keuze maar een vanzelfsprekendheid. Volgens de website
zonnige kant – de zwarte hoed speelt advocaat van de duivel; – de rode hoed reageert intuïtief en vol gevoelens – de groene hoed is creatief en bekijkt alle alternatieven – de blauwe hoed bewaakt het proces.
www.edwdebono.com zijn de resultaten overweldigend en worden ze veel in bedrijven toegepast. Technieken om lateraal te denken zijn bijvoorbeeld:
Grondregels voor creatief denken: freewheelen, kwantiteit boven kwaliteit, kruisbestuiving van ideeën zonder directe oordelen.
V
VN A
2002
1195 vnVa Krant nr.5_2002
04-09-2002
12:19
Pagina 10
10
Tekenen op de vierkante millimeter Wetenschappelijk illustreren
door Coes Delprat
Een dag later ligt de prachtige brochure in
aan de VU als illustrator, en de derde heeft
de brievenbus. Hierin wordt de samenwer-
zijn eigen illustratiebedrijf (Trompert
De Maastrichtse postdoctorale
king tussen de faculteit geneeskunde en de
Medical Art).
opleiding ‘wetenschappelijk
Academie voor Beeldende Kunsten in
Matty Spinder, arts sinds 1986, is in 1996
Maastricht beschreven. De opleiding
begonnen aan de opleiding. Toevallig
illustreren’ is ‘een manier bij
bestaat sinds
kwam zij van het
uitstek om je creativiteit ten
1996. Per jaar
bestaan op de
dienste van de gemeenschap te
worden zes
benutten’, aldus de Guidelines for
aangenomen,
Candidates, Medical Artist’s
met verschillende
association of Great Britain: ‘The
vooropleidingen
fundamental principle of Medical
De illustratie moet duidelijk het idee van de opdrachtgever weergeven.
hoogte. Uit nieuwsgierigheid deed zij mee aan de toelating, niet verwachtend dat zij
(hbo of wo). De opleiding is voltijds te
als arts zonder beeldende kunstopleiding
volgen (2 jaar) of in deeltijd (4 jaar).
aangenomen zou worden. Geen moment
(Scientific) Art is service. It is not
Afgelopen jaar zijn de eerste drie
spijt heeft ze ervan.
a career for the artist who wants
studenten afgestudeerd. Een werkt bij de
‘Het is ideaal dat het in deeltijd te volgen
vakgroep archeologie in Leiden, de ander
is, hoewel het betalende werk de prioriteit
primarily to express his own ideas, but it is a rewarding one for the person with high technical and artistic skill, which he enjoys using in the service of others’. Op de dag dat Jacques Spee, de docent die vanuit de Maastrichtse Academie voor Beeldende Kunsten verantwoordelijk is voor deze opleiding, zijn laatste zaken opruimt om de deuren voor de zomervakantie te sluiten, krijg ik hem aan de telefoon. Enthousiast vertelt hij wat de opleiding inhoudt en geeft mij het telefoonnummer van een van de studenten, Matty Spinder, arts. Van haar krijg ik een positieve reactie voor een interview.
2002
studenten
V
VN A
1195 vnVa Krant nr.5_2002
04-09-2002
12:19
Pagina 11
11 blijft houden. Dus is de tijd die je aan de
ambacht met veel creativiteit. Maak maar
weinig anatomische atlassen bestaan. Zo’n
opleiding besteedt minder dan je zou
eens een goede illustratie binnen de
atlas kan het gebruik van proefdieren
willen.
grenzen die je gesteld worden. Grenzen
helpen verminderen. Mijn afstudeerproject
Omdat ik geen kunstacademie heb gedaan, moest ik in het
Een anatomische atlas kan bijvoorbeeld het gebruik van proefdieren helpen verminderen.
eerste jaar een inhaalslag
die onder
heeft jammer genoeg vertraging opgelopen
andere
vanwege mijn drukke baan in het medisch
bepaald
onderwijs aan een Regionaal Opleidings-
worden
centrum. Sinds kort heb ik een goedgere-
door het
gelde parttimebaan in de psychiatrie;
onderwerp,
hierdoor hoop ik voldoende tijd aan het
maken wat betreft de technieken die
de gebruikte illustratietechniek, de
afstuderen te kunnen besteden.
gebruikt worden bij het illustreren. Je leert
beschikbare tijd en het vastgestelde
In de toekomst wil ik graag parttime als
onder andere met potlood werken, met
budget. Het vraagt ook om geduld. Vooraf
wetenschappelijk illustrator werken. Dat
aquarel en met inkt. Bovendien heb je
en tijdens de ontwerpfase bestudeer je het
kan in dienst zijn van een instelling, zoals
kennis nodig van perspectief en
onderwerp aan de hand van literatuur,
een academisch ziekenhuis of een
kleurenleer. Daartegenover stond dat ik al
fotomateriaal, dissectiemateriaal en
universiteit. Maar het kan ook als
tijdens mijn geneeskundestudie de
dergelijke. Dit is
humane anatomie bestudeerd heb.
de wetenschappe-
Ik voel mij hier helemaal op mijn plaats.
lijke kant van de
Als kind tekende ik al veel. Maar ik voelde
opleiding.
mij nooit zo aangetrokken tot abstracte
Uiteindelijk ga je
kunst of vrije expressie. De realistische
het ontwerp uitwerken en maak je de
creativiteit een vaste plaats geven in mijn
kunstvormen spreken mij meer aan. In
definitieve illustratie. Het hele proces kan
dagelijkse bezigheden.’
deze opleiding leer je om heel exact te
dagen en soms wel weken duren. In het
observeren en weer te geven. In principe
begin is het voor sommige studenten
Aanverwante literatuur: Medische Vandaag,
gaat het er natuurlijk om dat de illustratie
moeilijk om zoveel geduld op te brengen.
woensdag 19 december 2001
die je maakt, duidelijk het idee van de
Ik moest er ook aan wennen. Collega’s uit
Informatie: Rijksuniversiteit Limburg,
opdrachtgever weergeeft. Maar zo’n
mijn onderwijsbaan dachten wel eens dat
Hans Rensema (043) 388 10 53/ Academie
illustratie kan ook nog een esthetische
ik lekker een dagje in Maastricht aan het
Beeldende kunsten Maastricht, Jacques
waarde hebben. Voor mij hebben
tekenen was, terwijl ik in werkelijkheid 8
Spee (043) 346 63 96.
bijvoorbeeld bepaalde anatomische
uur intensief op de vierkante millimeter
atlassen niet alleen een praktisch nut,
bezig was geweest met mijn illustratieop-
maar zijn het tevens kunstwerken op zich!
dracht. En dan is tekenen best vermoei-
Ik vergelijk het vak van wetenschappelijk
end!
zelfstandig
Anatomische atlassen zijn kunstwerken op zich.
ondernemer. Op zo’n manier kan ik mijn
illustrator wel eens met een ambacht. Een Aankomend jaar begin ik aan mijn afstudeerproject: een atlas van het spierstelsel van de laboratoriumrat. Het is een veel gebruikt proefdier waarover maar
V
VN A
2002
1195 vnVa Krant nr.5_2002
04-09-2002
12:19
Pagina 12
12
2002
V
VN A
Kadertraining
VNVA
Advertentie
Groep 34, 2002 Blok 1: 13 en 14 januari 2003 Blok 2: 17 en 18 februari 2003 Blok 3: 24 en 25 maart 2003 Blok 4: 8 en 9 september 2003
ma/di 09.30 – 16.30 ma/di 09.30 – 16.30 ma/di 09.30 – 16.30 ma/di 18.00 – 16.00
Groep 35, 2003 Blok 1: 4 en 5 september 2003 Blok 2: 9 en 10 oktober 2003 Blok 3: 13 en 14 november 2003 Blok 4: voorjaar 2004
do/vr 09.30 – 16.30 do/vr 09.30 – 16.30 do/vr 09.30 – 16.30 do/vr 18.00 – 16.00
Kosten (cursus en verblijf, inclusief het nakomweekend): € 1.790,Aanmeldingsformulieren op te vragen bij Bureau VNVA, (030) 247 47 95
1195 vnVa Krant nr.5_2002
04-09-2002
12:19
Pagina 13
13
Nieuws van het Dagelijks Bestuur
bestaan. Werktitel lustrum: ‘Bezorgd om de zorg’. Ben je enthousiast en (des)kundig, heb je affiniteit met ‘cure’ en ‘care’ en wil je het programma mee organiseren, of ken je in je netwerk vrouwelijke artsen voor de lustrumcommissie, reageer dan.
Inverdienregeling Over het juridische getouwtrek betreffende updaten. Alleen via uw medewerking blijft
de inverdienregeling voor huisartsen is een
hebben weer ruimte gekregen voor het
de site vernieuwend, dus wees creatief!
tijd weinig vernomen. Er is nog een enkele
ontwikkelen of tot uitvoering brengen van
• Hechting
zaak lopende, maar de belangrijkste
frisse, nieuwe ideeën en weer energie om
Ongeveer tegelijkertijd met dit themanum-
belemmering in de loop der jaren om
wat te gaan ondernemen. Tijd voor na- of
mer verschijnt ook weer een Hechting, de
succesvol actie te voeren bleek gelegen in
bijscholingen in ons eigen vak, maar ook
VNVA- nieuwsbrief voor alle vrouwelijke
het feit dat veel zaken toch individueel zo
om nieuwe uitdagingen aan te gaan!
artsen, waarin de vereniging zowel
bleken te verschillen dat het erg moeilijk
succesvolle activiteiten uit het verleden als
was om gezamenlijk een vuist te maken
plannen voor de directe toekomst laat
tegenover ‘de staat’. Binnenkort een
In deze krant een samenvatting van het
zien.
afsluitend bericht.
rapport Herintreden, is er vrouwelijk
• Lustrum 2003
potentieel? Verslag van een mailing. Yolande
In 2003 viert de VNVA haar zeventigjarig
De vakantie is voorbij helaas, maar we
Rapport herintreders
Clara Peters
van Eijkelenburg-Waterreus, onze vorige voorzitter, verzette hiervoor veel werk. Over een mogelijk vervolgtraject is overleg gaande met de KNMG en het Ministerie van Volksgezondheid Wetenschap en Sport.
Fondsen Stort uw bijdrage
Zichtbaarheid:
• Nieuwe internetsite
Zoals u weet beheert de VNVA drie belangrijke fondsen: Fonds Vrouwenstudies
Eind september hoopt de Internetcommis-
Geneeskunde, Bijzondere Fonds voor subsidie voor onderzoek en het Corrie Hermann
sie onze vernieuwde site in de lucht te
Fonds.
hebben. De commissie, die tevens
Het laatste fonds staat momenteel negatief en heeft dringend geld nodig. Het zou
enthousiaste leden zoekt (zie oproep op
zonde zijn als we als vereniging de Corrie Hermannprijs niet meer kunnen
p. 21), heeft geprobeerd met zoveel
uitreiken. Het is een belangrijke stimulans voor alle vrouwelijke artsen! Ook het
mogelijk wensen van leden rekening te
Fonds Vrouwenstudies Geneeskunde kan uw steun gebruiken.
houden. U kunt in het openbare gedeelte (ook als niet-lid trouwens) uw woord van
Bijdragen kunnen worden overgemaakt op Postbankrekening 245532 of ABN-
kritiek of waardering laten horen, on line
AMRO 413997693 t.n.v. Penningmeester VNVA te Utrecht o.v.v. het fonds dat
of via het secretariaat en als afdelingslid in
gesteund wordt.
het niet publieke gedeelte nieuwe activiteiten vermelden of gegevens
V
VN A
2002
1195 vnVa Krant nr.5_2002
04-09-2002
12:19
Pagina 14
14
Herintreden: is er vrouwelijk potentieel? Verslag van een mailing
door Yolande van Eijkelenburg-Waterreus
De grootschalige mailing die de VNVA in samenwerking met het Ministerie van Volksgezondheid Wetenschap en Sport in oktober 2001 deed uitgaan onder alle BIG geregistreerde 18.000 vrouwelijke artsen, heeft een respons opgeleverd van 500 artsen (2,7%). Uitkomsten: een aantal vrouwelijke artsen overweegt herintreden in de eigen specialisatie en een aantal wil omscholen. Degenen, die willen omscholen blijken verrassend vaak CB-arts of Arbo-arts. Helaas bieden de cijfers geen steun aan de stelling dat een groot aantal vrouwelijke artsen niet werkzaam zou zijn na een opleiding in de curatieve/preventieve sector. Uiteraard was het de bruikbaarheid van de uitkomsten van de mailing ten goede gekomen, indien alle vrouwelijke artsen, die momenteel niet werkzaam zijn/ niet werkzaam zijn in de curatieve/ preventieve sector gevraagd was om de enquête in te vullen en te
•
hoeveel vrouwelijke medici momenteel niet werkzaam zijn/ niet werkzaam zijn
retourneren. Hoe is alles zo gelopen en wat zijn de aanbevelingen en
in het medisch beroep waarnaar hun voorkeur uitgaat
verdere conclusies van dit onderzoek? Een samenvatting.
•
hoeveel van hen wel zouden willen werken in de preventieve/ curatieve sector danwel willen omscholen
Daarnaast wordt door politiek en
In de loop van 2000 bereikten het bestuur
koepelorganisaties gesproken over
ervaren om te gaan werken/ om te
van de VNVA signalen dat een substantieel
verruiming van de mogelijkheden tot
scholen
aantal vrouwelijke artsen ver voor de
herregistratie. Zeker nu het dreigend
pensioengerechtigde leeftijd niet
artsentekort is omgezet in een werkelijk
werkzaam
tekort, is dit
zou zijn als
onderwerp hoog op
medicus
95% van artsen die wil herintreden is de laatste vijf jaar nog werkzaam geweest.
•
welke belemmeringen zij momenteel
of deze belemmeringen weg te nemen zijn door specifieke (beleids-)maatregelen.
de (politieke)
In het voortraject werden contacten gelegd
agenda terechtgeko-
met de KNMG, die de doelen van het
in het vak
men.
voorgenomen onderzoek ondersteunde.
waarin ze
Beide ontwikkelin-
Daar het de VNVA aan middelen ontbreekt
practicus
zijn opgeleid: het zou hierbij gaan om
gen bieden kansen aan herintreders. Een
dergelijk onderzoek zelf te financieren,
artsen van allerlei pluimage; specialisten,
onderzoek lijkt op zijn plaats.
werd het Ministerie van VWS benaderd
huisartsen en basisartsen. Onderzoek dat
2002
•
Signalen
met de vraag om een projectsubsidie. Het
laat zien om hoeveel vrouwen het hierbij
Onderzoeksdoel
gaat, noch onderzoek dat inzicht geeft in
De VNVA achtte
redenen waarom deze vrouwen niet
het haar taak
werkzaam zouden zijn, is niet voorhanden.
initiatief te
Binnen de gelederen van de VNVA is de
nemen tot nader
heersende mening dat er met name de
onderzoek naar
laatste jaren veel belemmeringen voor
de werkelijke
vrouwen zijn weggenomen. Dit kan maken
getallen en achtergronden achter de
lijke artsen. Een substantieel aantal
dat vrouwelijke artsen eerder gemaakte
signalen. Zij zag als doel van het
variabelen moesten in beeld komen: het
keuzen heroverwegen.
onderzoek om in kaart te brengen:
aantal rustende vrouwelijke artsen, het
V
VN A
was hierbij nadrukkelijk de bedoeling een uitgebreid project op
Vr o u w e l i j k e r e s p o n d e n t e n zal ‘advies op maat’ gegeven gaan worden.
te zetten, waardoor zicht zou worden verkregen op de populatie nietwerkzame vrouwe-
1195 vnVa Krant nr.5_2002
04-09-2002
12:19
Pagina 15
15 jaartal van uittreden en de redenen
Tabel 1
Leeftijdsverdeling herintreders versus niet-herintreders n= 500
waarom, arbeid die na uittreden verricht is maar niet in het specialisme waarvoor opgeleid is, ervaren belemmeringen bij het
Wil
Wil niet
weer intreden etc. De subsidiegever, het
herintreden
herintreden
Ministerie van VWS, verkoos echter een
eigen
eigen
Niet van
Niet
specialisme
specialisme
toepassing
ingevuld
praktische aanpak boven de wetenschap-
Leeftijd
pelijke: het identificeren van mogelijke herintreders, waarna gericht individuele
2
7
12
2
30-39
49
37
55
14
40-49
97
63
46
10
50-59
33
27
15
10
5
7
4
3
Jonger dan 30
ondersteuning wordt geboden. In het onderwijs en bij verpleegkundigen was hiermee positieve ervaring opgedaan. Daarbij levert het snel resultaat. De hoofdvraag van het oorspronkelijk door de VNVA voorgesteld onderzoek ‘hoeveel vrouwen zijn niet werkzaam als medicus practicus’, is hiermee in wezen buiten
Ouder dan 60
beschouwing gelaten. Het doel van de mailing werd daarmee als volgt geformuleerd:
• • •
identificeren van mogelijke herintreders in kaart brengen van de redenen van
49 jaar oud is (n= 216) – zijn allemaal op
ties gekozen hebben zonder dat het hun
uittreden
(zeer) korte termijn beschikbaar.
werkelijke wens was? Van deze vrouwelijke artsen zijn er 155
gericht benaderen van potentiële herintreders met individuele ondersteu-
Voor de volledigheid zijn in tabel 1 ook de
tussen de 30 en 39 jaar en 216 tussen de
ning.
respondenten die ‘niet van toepassing’
40 en 49 jaar oud. Dit betekent dat er bij
invulden of helemaal niets invulden in de
deze vrouwen nog een behoorlijk
Uitkomsten
tabel meegenomen.
potentieel aan arbeidsjaren is, zodat
De mailing, bestaande uit een korte
Deze tabel geeft een beeld van de relatieve
herintreden zinvol is. Omscholen vergt
vragenlijst en een begeleidend schrijven,
verdeling van de antwoorden per leeftijds-
uiteraard meer investering van alle
werd opgesteld in overleg met VWS, het
categorie.
betrokkenen, maar is bij vrouwelijke artsen
DB van de VNVA, een viertal ervaren
Geconstateerd kan worden, dat er met
in de genoemde leeftijdscategorieën
artsonderzoekers en onderzoeksinstituut
betrekking tot de leeftijd geen scheve
eveneens te overwegen.
Intomart. Daar er aan de zijde van het
verdeling is tussen degenen die wel willen
Ministerie de wens bestond om in
herintreden en degenen die dat niet willen.
Het merendeel van de respondenten
november 2001 de beschikking te hebben
Tevens kan geconcludeerd worden dat de
streeft naar een aanstelling van 0,4 tot 0,6
over de resultaten, is een pilot-mailing niet
meerderheid van de potentiële herintre-
FTE (zie tabel 2): dat is minder dan onder
overwogen. De enquête diende alleen
ders jong genoeg is om mogelijkheden te
vrouwelijke artsen gebruikelijk is (0,6 tot
geretourneerd te worden als herintreden in
bieden voor herintreden.
0,8 FTE). Wel zijn de respondenten bereid aanvullend onderwijs of stage te volgen,
een medisch beroep (al dan niet het beroep waarvoor men oorspronkelijk was
De vrouwelijke artsen die niet willen
opgeleid) overwogen werd.
herintreden in de eigen specialisatie zijn
Een mailing werd verstuurd aan circa
frequenter opgeleid als CB-arts (21 versus
Redenen om te stoppen
18.000 vrouwelijke artsen jonger dan 65
10) en als Arbo-arts (6 versus 3). Daar dit
Belangrijkste redenen om (tijdelijk) te
jaar, woonachtig in Nederland en BIG-
medische
geregistreerd. Er werden 500 bruikbare
beroepen zijn,
enquêtes geretourneerd (2,7%).
die geacht
Er zijn 186 vrouwen die aangeven
worden beter
herintreden in de eigen specialisatie te
te combineren
overwegen: het betreft zowel huisartsen,
te zijn met een
medisch specialisten als sociaal-
gezin als bijvoorbeeld het beroep van
onhaalbaarheid van de combinatie zorg en
geneeskundigen. Tevens zijn er 141
medisch specialist, zet dit aan tot denken.
werk (47,1%). Ook fysieke beperkingen
vrouwen die aangeven te willen omscho-
Is het mogelijk dat deze vrouwen indertijd
werden relatief vaak spontaan genoemd
len. Deze vrouwelijke artsen – waarvan het
om redenen van persoonlijke aard
(14,4%). De onmogelijkheid een vaste
merendeel 30 tot 39 jaar (n=155) en 40 tot
(zwangerschap, kinderen) deze specialisa-
aanstelling te verkrijgen, de mate waarin
mits dat parttime kan.
stoppen met
Er is geen grote pool nietwerkzame gespecialiseerde werkzame vrouwelijke artsen.
werk waren de te lange arbeidstijden (27,5%) en de
V
VN A
2002
1195 vnVa Krant nr.5_2002
04-09-2002
12:19
Pagina 16
16 Tabel 2 hebben de enquête teruggestuurd. Op deze groep vrouwen bieden de gepresenteerde uitkomsten dan ook zicht.
gewenste grootte dienstverband
Anderzijds zullen vrouwelijke artsen, die momenteel niet werkzaam zijn en herintreden om wat voor reden dan ook niet overwegen, zich niet uitgenodigd gevoeld hebben de enquête te retourneren. Dat is jammer, want informatie over de door hen ervaren belemmeringen zou input hebben kunnen leveren aan beleid, gericht op het wegnemen van deze belemmeringen. Dit zou het potentieel aan herintreders kunnen vergroten. Het was de bruikbaarheid van de mailinguitkomsten ten goede gekomen, indien alle vrouwelijke artsen, die momenteel niet werkzaam zijn/ niet werkzaam zijn in de curatieve/ preventieve sector gevraagd was om de enquête in te vullen en te retourneren. Desondanks geven noch de uitkomsten van deze mailing, noch de recente literatuur aanleiding om te veronderstellen dat er een grote pool niet-werkzame, gespecialiseerde vrouwelijke artsen zou
de gekozen professie niet de juiste bleek
zullen een mailing in dat geval niet
zijn. Ook de gedachte dat vrouwelijke
en de onmogelijkheid een opleidingsplaats
retourneren. Anderzijds is het ook
artsen frequenter zouden afhaken dan hun
te vinden speelden bij de minderheid van
mogelijk dat er slechts een (zeer) klein
mannelijke collegae, zowel in de opleiding
de respon-
potentieel
als in het vervolgtraject, lijkt door recente
denten een
aanwezig is
onderzoeksbevindingen ingehaald. Bij
van vrouwelijke
eventuele vervolgstappen (onderzoeksma-
artsen die
tig danwel beleidsmatig) dient met deze
willen
conclusies rekening gehouden te worden.
rol. Opvallend is de bevinding dat 95% van
Merendeel respondenten streeft naar 04-06 FTE aanstelling en wil parttime aanvullend onderwijs volgen.
herintreden en
degenen die
de afgelopen
Bovenstaand verslag is ingekort door de
aangeven te
vijf jaar niet
redactie.
willen herintreden de laatste vijf jaar nog
gewerkt hebben. Ook in dat geval zullen er
werkzaam is geweest. De onderzoeksresul-
niet veel vrouwelijke artsen responderen,
taten bieden geen afdoende verklaring
die langer dan vijf jaar niet werkzaam zijn
voor dit fenomeen. Wel is uit ander
geweest.
onderzoek (ook bij andere beroepsgroe-
Vrijwel alle respondenten vermelden
pen) bekend, dat de mensen die het meest
persoonsgegevens onder aan de enquête,
recent uit hun beroep zijn uitgetreden het
hetgeen mogelijkheden biedt voor een
meest bereid zijn tot herintreden. Vanuit
gericht vervolgtraject. De
die gedachte is het dan ook voorstelbaar
VNVA heeft samen met
dat juist degenen die nog niet zo lang
het loopbaanbureau van
geleden zijn uitgetreden op een mailing
de KNMG, in samen-
reageren. Gezien de herregistratie-eis van
spraak met VWS, reeds
5 jaar, die inmiddels bij de meeste
stappen gezet om te
specialisaties geldig is, kan men zich
kijken wat er nodig is om
afvragen of het juist is om bij dergelijke
deze vrouwen een ‘advies
respondenten te spreken van ‘herintreden’.
op maat’ te kunnen bieden.
Vr o u w e l i j k e a r t s e n d i e n i e t willen herintreden in eigen specialisatie zijn frequenter opgeleid als CB-arts en ARBO-arts.
Het is mogelijk dat degenen die lánger dan
2002
vijf jaar niet werkzaam zijn geweest (in de
Conclusie
curatieve sector) te veel belemmeringen
Vrouwelijke artsen die momenteel de
ervaren om herintreden te overwegen. Zij
mogelijkheid van herintreden overwegen,
V
VN A
1195 vnVa Krant nr.5_2002
04-09-2002
12:19
Pagina 17
17
Bronnen In een recent artikel van A. Ph Booij (Het optimisme van de overheid, MC 43, 2001: 1573-5) wordt, refererend aan een eerder artikel van P. Heintz (De opleiding tot medisch specialist is artsonvriendelijk, MC 36, 2000: 1224- 6) aangegeven dat van alle vrouwen van 25 tot 65 jaar, die een studie geneeskunde hebben afgerond, 60% niet geregistreerd staat met een vervolgopleiding. Dit percentage blijkt een eigen leven te gaan leiden, want na publicatie van het artikel dook het op diverse plaatsen op (D. Bruijnzeel-Koomen, Interview in: Arts en Auto nummer 6: 2002). Dit ondanks het feit dat NIVEL-onderzoeker L. Hingstman op de door Booij genoemde cijfers reageerde in een ingezonden brief (MC 50/2001: 1835-36). In deze brief maakt Hingstman melding van een globale vergelijking tussen onderwijsstatistieken van het CBS en gegevens van de medische vervolgopleidingen (HVRC, MSRC, SGRC) door het NIVEL. Daaruit blijkt ‘dat 72 procent van de vrouwen die tussen 1994 en 1996 hun artsexamen hebben gehaald, in 2001 was geregistreerd (of in opleiding) als huisarts, verpleeghuisarts, medisch specialist of sociaal geneeskundige. Dit duidt op een uitval van maximaal 28 procent voor de mannen en 31 procent voor de vrouwen. Over een wat langere periode blijkt dat bijvoorbeeld van de groep die in de periode van 1990 tot 1992 het basisartsexamen heeft afgelegd, circa 80 procent van de mannen en 78 procent van de vrouwen nog geregistreerd waren. Ofwel een uitval van maximaal 20 procent van de mannen en 22 procent van de vrouwen. Het begrip ‘geregistreerd’ zal voor de grootste groep betekenen dat men werkzaam is in het betreffende specialisme. Daarbij geldt nog dat lang niet alle basisartsen met een medische vervolgopleiding beginnen, maar wel werkzaam blijven als basisarts, bijvoorbeeld als onderzoeker, als AGNIO, IVF-arts of abortusarts. Dus zullen de uitvalpercentages feitelijk nog lager zijn.’
Felicitaties
z
p p
Bijzonder hoogleraar
Gepromoveerd
Geboren
Op 1 juni 2002 is dr. Connie Schrander-
Op 31 mei 2002 promoveerde Daisy
Op 27 juni 2002 werd Cornelis Harm
Stumpel benoemd tot bijzonder hoogleraar
Bloemenkamp op het proefschrift
geboren, zoon van Catharina Meijer en
Klinische Genetica aan de Faculteit der
Infections and Peripheral Arterial Diseases in
Chris Roggeveen en broer van Dertje.
Geneeskunde van de Universiteit
Young Women aan de Universiteit van
Catharina was tot voor kort lid van de
Maastricht. Zij zal zich in het bijzonder
Utrecht. Daisy is een aantal jaren lid
Internetcommissie en is directeur van
gaan bezighouden met de syndroomdia-
geweest van de Internetcommissie.
medix4medix, het bedrijf dat onze
gnostiek en specifieke ontwikkelingsstoor-
Internetsite heeft vernieuwd.
nissen. De bijzondere leerstoel is ingesteld
Op 13 september 2002 promoveerde Mette
vanwege de Stichting Klinische Genetica
D. Hazenberg op het proefschrift T Cell
Op 20 augustus 2002 werd Lily Lou
Zuid-Oost Nederland en de Vereniging
Turnover and Thymic Function in HIV-1
geboren, dochter van Hanneke Takkenberg
Samenwerkende Ouder en Patiëntenorga-
Infection aan de Universiteit van
en Mark de Groot en zusje van Jasmin en
nisaties betrokken bij erfelijke en/of
Amsterdam.
Michelle. Hanneke is voorzitter van
aangeboren aandoeningen. Connie is lid van de VNVA.
Commissie TOP. Op 13 september 2002 promoveerde tevens Christine M. Segeren op het proefschrift Intensive Therapy in Multiple Myoma aan de Erasmus Universiteit van Rotterdam.
V
VN A
2002
1195 vnVa Krant nr.5_2002
04-09-2002
12:19
Pagina 19
19
Startsein maar ik ben er niet uit of dat het beste voor of na de opleiding kan. En o ja, ik hoop tegen die tijd ook enkele kinderen thuis te hebben rondlopen! 5. Wat was het laatste boek dat je gelezen hebt en waarom? De bewoonde wereld van Nicci French. Toegegeven, niet erg origineel, maar prima kost tijdens een rustige 24-uurs dienst in 1. Wanneer wist je zeker wat je na je artsexamen wilde gaan doen en waarom?
4. Hoe zie jij jezelf over 10 jaar?
het weekend.
Moeilijke vraag! Je weet nooit wat er
Tijdens mijn co-schappen had ik het bij
allemaal te gebeuren staat. Voorlopig zie ik
diverse specialismen erg naar mijn zin.
mezelf als kinderarts in een perifeer
De auteur is AGNIO Kindergeneeskunde
Leuk natuurlijk, maar het maakt het kiezen
ziekenhuis, liefst vier dagen per week.
sinds maart 2002 en de naam is bij de
lastig. Ik koos uiteindelijk voor Kinderge-
Misschien dat ik nog wil promoveren,
redactie bekend.
neeskunde omdat ik me bij dit vakgebied het meest thuis voel. Het contact met kinderen en hun ouders maakt iedere dag weer anders en geeft veel voldoening. Verder is dit specialisme uitdagend breed.
perifeer ziekenhuis en blijf bij mijn keuze.
Kandidaten Balansprijs 2003 gezocht!
De dynamiek is er groter; je hebt meer
Deadline aanmelding: 1 december 2002
2. Kies je voor arts zijn in of buiten het ziekenhuis en waarom? Ik werk met veel plezier als AGNIO in een
contact met collega-artsen, verpleegkundigen, paramedici en co-assistenten.
Sinds 1998 wordt de Balansprijs, ingesteld door de afdeling Amsterdam e.o., uitgereikt. De prijs is bestemd voor personen die een positieve bijdrage leveren
3. Wat is voor jou de ideale verhouding werk vrije tijd; waarmee vul jij je vrije tijd?
aan de verbetering van de balans tussen persoonlijk en werkend leven van artsen. Eerdere prijswinnaars waren prof. dr. Otto Bleker en Ina Vader. Bleker, hoofd
Vier dagen werken per week; je hebt dan
vrouwenkliniek van het AMC, kreeg de prijs voor zijn progressieve beleid waar het
iets meer tijd voor leuke dingen en
werktijden, zwangerschaps- en ouderschapsverlof betreft. Ina Vader, MNI
voldoende werktijd om er continuïteit in te
mediator en eigenaar eigen bureau, ontving in 2001 de prijs voor haar al 15 jaar
houden. In mijn vrije tijd ga ik graag
bestaande kadertrainingen voor artsen, die zijn ontwikkeld om de positie van de
skaten, hardlopen en dansen. Helaas is de
vrouwelijke arts te verbeteren.
frequentie drastisch verminderd sinds ik arts-assistent ben. Naast dit alles besteed
De Balansprijs zal worden uitgereikt in januari 2003. De Balansprijscommissie
ik ook graag tijd aan mijn vriend!
zoekt daarom kandidaten die voldoen aan bovenstaand profiel. Kent u die? Wilt u graag iemand belonen die zich voor deze balans bijzonder inzet? Tip ons dan via het secretariaat van de afdeling Amsterdam: (
[email protected]).
V
VN A
2002
1195 vnVa Krant nr.5_2002
04-09-2002
12:19
Pagina 20
20
Agenda Vrijdag 27 en zaterdag 28 september 2002 Weekend Beleid en Bestuur. Van Groei naar Zichtbaarheid. Locatie zaterdag: De Nieuwe Kerk, Eggertzaal, ingang van ’t Nieuwe Kafé, De Dam, Amsterdam. Tijd: 10.00 – 17.00 uur, inclusief lunch. Info: Sandra Pronk: (030) 247 47 95,
[email protected]
Donderdag 3 oktober 2002, 14 november 2002 Cursus Verzuimbeleid in de (para)medische praktijk. Meerdere facetten van verzuim en verzuimpreventie en de uitvoering daarvan in de praktijk worden behandeld. Specifieke vaardigheden bij de uitvoering van het beleid worden aangeleerd. Plaats: Heiloo. Duur: 1 dag en 1 terugkommiddag LHV-accreditatie: 10 uren. Kosten: leden € 225,00, niet-leden € 250,00, studenten € 175,00. Info: Aletta Hoek, (030) 247 43 28,
[email protected]
Plaats: Haarlem. Duur: 1 dag LHVaccreditatie: 7 uren. Kosten: leden € 225,00, niet-leden € 250,00, studenten € 175,00. Info: Aletta Hoek (030) 247 43 28,
[email protected]
Dinsdag 5 november 2002 Workshop Omgaan met patiënten uit andere culturen. U leert omgaan met de ‘onzichtbare bagage’ die iemand uit een andere cultuur met zich meebrengt en wordt zich bewust(er) van het effect van uw eigen cultuur op uw communicatie met uw patiënten. Plaats: Zwolle. Duur: 1 avond. LHV-accreditatie: 3 uren (inclusief huiswerk). Kosten: leden: € 180,00, niet-leden: € 205,00, studenten: € 155,00. Info: Aletta Hoek, (030) 247 43 28,
[email protected]
Vrijdag 8 november 2002
ALV van de afdeling Amsterdam met als thema Creativiteit o.l.v. Donca Vincu. Locatie: Hotel American. Aanvang: 13.00 uur. Info: Saskia Bulk (020) 662 96 14,
[email protected]
Workshop Onderhandelen voor huisartsen. Steeds vaker hebben de gesprekken die u voert met doorverwijzers, zorgverzekeraars en patiënten het karakter van een onderhandeling. Daarnaast dwingt de huidige regelgeving (NMa) huisartsen om een duidelijk standpunt als ondernemer in te nemen. Kunnen onderhandelen is daarbij een bruikbare vaardigheid. Deze workshop geeft u inzicht in het onderhandelingsproces: wetten, spelregels en uw eigen rol daarin. U zult uw eigen stijl van onderhandelen ontdekken en leren omgaan met machtsrelaties en manieren om het onderhandelingsproces te beïnvloeden. Met een korte toelichting op de (invloed van de) mededingingswet. Plaats: Nijmegen. Duur: 1 dag. LHVaccreditatie: 7 uren. Kosten: leden € 225,00, niet-leden € 250,00, studenten € 175,00. Info: Aletta Hoek, (030) 247 43 28,
[email protected]
Donderdag 10 oktober 2002
Zaterdag 9 november 2002
Workshop Omgaan met emoties in de (para)medische praktijk. Onderwerpen: handvatten om emoties van anderen op te vangen, omgaan met kritiek en fouten, eigen emoties onderkennen en accepteren (met acteur). Duur: 1 dag LHV-accreditatie: 7 uren. Plaats: Nijmegen. Kosten: leden € 225,00, niet-leden € 250,00, studenten € 175,00. Info: Aletta Hoek (030) 247 43 28,
[email protected]
Workshop START: Aspecten van communicatie. Kosten: € 25,- . Info: Irene Schiering (020) 638 69 64,
[email protected] of Haidy van Troon (06) 102 620 55,
[email protected] Verdere info: zie deze pagina.
Vrijdag 4 oktober 2002 Workshop Succesvol solliciteren met tips en adviezen; ook leert u praktische vaardigheden op het gebied van zelfonderzoek (wensen, doelen, persoonlijk aanbod), papieren presentatie (CV, brief) en zelfpresentatie. Plaats: Utrecht. Duur: 1 dag. Kosten: leden € 225,00, niet-leden € 250,00, studenten € 50,—. Info: Aletta Hoek, (030) 247 43 28,
[email protected]
Zondag 6 oktober 2002
Zaterdag 26 oktober 2002 Workshop START: Loopbaanoriëntatie voor vrouwelijke artsen. Kosten: € 25,Info: Irene Schiering (020) 638 69 64,
[email protected] of Haidy van Troon (06) 102 620 55,
[email protected]. Verdere info: zie deze pagina.
Donderdag 31 oktober 2002 Workshop Time & Stress Management in de (para)medische praktijk. Op zeer pragmatische wijze vraagstukken in het werk oplossen. De workshop wordt opgebouwd rond de sturingsvraagstukken van de deelnemers, zoals ‘hoe stel ik prioriteiten’, ‘hoe zeg ik nee’, ‘hoe scheid ik mijn functie van mijn persoon’, etc.
2002
Workshops Commissie START
V
VN A
Woensdag 13 november 2002 Co-assistentenavond afdeling ADEO in samenwerking met Commissie START. Opleiders worden ondervraagd over de (on)mogelijkheden van een opleiding tot specialist of huisarts. Info: Saskia Bulk (020) 662 96 14,
[email protected]
16 en 17 december 2002 VNVA workshop: Van afzien naar overzien. Kosten € 510,-, inclusief verblijf en cursusmateriaal. Trainer Ina Vader. Locatie: Soesterberg. Inlichtingen en opgave via Bureau VNVA, (030) 247 47 95, e-mail:
[email protected]
Januari 2003 Uitreiking Balansprijs 2003 door afdeling ADEO. Aanmelding kandidaten: zie p. 19 van deze krant.
Workshop I: Loopbaanoriëntatie voor vrouwelijke artsen Zaterdag 26 oktober 2002 Hoe verder na je artsexamen? Wil je specialist worden; zo ja in welke richting? Wil je in een ziekenhuis werken; zo ja in wat voor soort ziekenhuis? Wil je kinderen en hoe ga je dat combineren met je werk als arts? Deze vragen komen in de workshop aan bod. Om tot een persoonlijk profiel van jou te komen, oefenen we met netwerkgesprekken, die van belang zijn om je te oriënteren op de arbeidsmarkt en staan we stil bij de vraag hoe je baan en privé-leven het beste kunt combineren. Workshopbegeleidster: Mw. Ilja Ramakers (LAC- UvA). Tijd: 9.30 – 17.00 uur te Amsterdam. Kosten: € 25,-. Workshop II: Aspecten van communicatie Zaterdag 9 november 2002 Heb je wel eens het gevoel gemangeld te worden tussen de sterk uiteenlopende belangen die spelen in je professionele werkomgeving? Hoe kun je effectiever met elkaar omgaan? Hoe kun je ervoor zorgen dat er minder energie, boosheid of teleurstelling gaat zitten in de onderlinge communicatie? In deze workshop wordt aandacht besteed aan het reageren op en onderhandelen met – soms lastige – collega’s. Andere onderwerpen die aan bod komen zijn: het houden van beoordelingsgesprekken, het geven én ontvangen (!) van feedback. Je favoriete stijl herkennen, en oefenen met nieuwe inzichten zal ongetwijfeld leiden tot uitbreiding van het arsenaal aan gesprekstechnieken. Workshopbegeleidster: Mw. Doris Dhuygelaere (LAC-UvA). Tijd: 9.30 – 17.00 uur te Amsterdam. Kosten: € 25,-. Let op: data komen niet meer overeen met data vermeld in krant 4 2002. Aantal deelnemers per workshop: 10, maximaal 12 Voor aanmelding of verdere info: Irene Schiering (020) 638 69 64,
[email protected] Haidy van Troon: (06) 102 620 55,
[email protected]
1195 vnVa Krant nr.5_2002
04-09-2002
12:19
Pagina 21
21
Nieuwe internetsite in de lucht: www.vnVa.nl We mogen als VNVA erg trots zijn dat de
en wijzigen op de voor hen relevante
Nieuwe leden gezocht
internetsite volledig vernieuwd is. Die
delen. De toegang wordt verkregen met
Omdat Catharina Meijer de internetredac-
vernieuwing is mogelijk gemaakt door de
een inlognaam en een password dat op te
tie verlaten heeft als commissielid, ben ik
nalatenschap van Marij Ebelings, zij was
vragen is bij het secretariaat
op zoek naar nieuwe leden. Taken: het
huisarts te Utrecht en jarenlang actief lid
(
[email protected]).
ontwikkelen van ideeën ter verbetering van
in o.a. onze PR-commissie. Wij zijn
Iedereen die met een gangbaar tekstver-
de site, leden informeren over wat ze
dankbaar dat zij dit voor de vereniging
werkingsprogramma kan omgaan, kan
kunnen met de site en vragen (per e-mail)
over had.
tekst wijzigen op de site op de delen
beantwoorden. Vergaderfrequentie: eens
De nieuwe site is gemaakt door
waarvoor je inlognaam geldt. Daarnaast
per zes weken, de helft ervan is telefo-
Medix4medix, het internetbedrijf van arts
mag ieder vnVa-lid informatie insturen
nisch. Vergaderlocaties in overleg (tussen
en VNVA-lid Catharina Meijer. Met haar
over bijvoorbeeld interessante symposia,
Utrecht en Groningen). Het is niet erg als
kennis, kunde en enthousiasme kwam de
vergaderingen of artikelen. Hoe je de tekst
je weinig weet over de technische kanten
huidige site tot stand.
ongeveer moet opbouwen lees je op de
van het net (ik wist er ook niet veel van).
site als je iets wilt insturen. Denk eraan
Wel moet je vertrouwd zijn met het
Zelf tekst toevoegen en wijzigen
dat de teksten echt kort moeten zijn
gebruik van internet.
Behalve mooier is de site ook gebruiks-
(hooguit een regel of tien) en dat foto’s
Als je vragen hebt, mail me gerust.
vriendelijker geworden. De belangrijkste
een bericht extra leuk maken. Zo nodig
verbetering houdt in dat alle besturen en
kun je ook in je tekst verwijzen naar een
Liesbeth Jansen
commissies zelf tekst kunnen toevoegen
andere site.
[email protected]
Oproep Wend je creativiteit aan De redactie van de VNVA krant wil graag blijven groeien en is daarom op zoek naar belangstellenden. Wil je een keer een vergadering bijwonen om te ontdekken of redactiewerk iets voor je is, dan kan dat. Mocht je je alleen tijdelijk willen inzetten, ook prima. Je kunt dan je vakkennis gebruiken als expertise om gastredacteur te worden. Ook boekrecensies en tips over medische zaken zijn welkom. Het redactiewerk is veelzijdig, je vindt er veel mogelijkheden om je actief in te zetten voor de VNVA. Ook je creativiteit kun je zeer goed aanwenden en ontwikkelen in redactiewerk! Voor Info: Bureau VNVA (zie Colofon) of een van de redacteuren (zie ledenlijst).
Workshop Van Afzien naar Overzien Leer met maximaal 14 deelnemers anders te kijken, om zo op het spoor te komen van je eigen valkuilen en mechanismen die je afleiden. Leer eigen instrumenten te ontwikkelen om bijtijds afstand te nemen en je vermogen tot kiezen te herstellen/versterken. Creëer weer een helder beeld van je eigen kijk en koers. Neem deel aan de workshop van Ina Vader op 16 en 17 december 2002. De workshop is voor huisartsen voor 15 punten geaccrediteerd. Anderen kunnen met de VNVA overleggen over een accreditatieaanvraag. Vraag het aanmeldingsformulier aan bij Bureau VNVA.
V
VN A
2002
1195 vnVa Krant nr.5_2002
04-09-2002
12:19
Pagina 22
22
De Integratie van sekse in de vervolgopleidingen Verslag van een Invitational Conference
Op 20 juni 2002 vond aan het UMC St Radboud te Nijmegen bovenstaande Invitational Conference plaats, georganiseerd door Vrouwenstudies Geneeskunde UMC St Radboud en de VNVA, met Cisca Griffioen als voorzitter. Aanwezig waren vertegenwoordigers van verzekeringsge-
Organisator: Toine Lagro-Janssen.
neeskunde, bedrijfsgeneeskunde, neurologie, verpleeghuisgeneeskunde,
rekening te houden met sekse als factor in
seksespecifieke hulpverlening.
interne geneeskunde, gynaecologie,
bijvoorbeeld het ziekteverloop, de
Tot slot vertelde Monique Beukering,
huisartsgeneeskunde en psychiatrie. Prof.
ziektebeleving, of medische consumptie.
docent aan de bedrijfsartsopleiding, over
Vooijs opende de conferentie namens de
Zo kan de HAIO een mogelijke relatie
de module zwangerschap en arbeid.
Raad van Bestuur van het UMC
signaleren tussen gezondheidsklachten en
Bedrijfsartsen krijgen in deze module meer
St Radboud. Prof. dr. Toine Lagro-Janssen
het hebben ondergaan van (seksueel)
inzicht in de beperkingen, en risico’s van
toonde in de eerste presentatie het belang
geweld. Ook is een docentencursus
arbeid voor moeder en kind. Ook de hoge
van sekse in de medische hulpverlening
ontwikkeld, die landelijk geïmplementeerd
WAO-instroom van vrouwen heeft de
waarna een drietal ‘good practices’ aan
gaat worden.
aandacht. Aandacht voor de seksespeci-
bod kwamen. In discussies werden de
Binnen de Nederlandse Vereniging voor
fieke aspecten van bedrijfsgeneeskundige
mogelijkheden besproken om sekse te
Psychiatrie zijn diverse activiteiten gaande.
vraagstukken is nodig, met name de
integreren in de vervolgopleidingen.
Monique Jongerius-Joras, psychiater, gaf
ontwikkeling van een gendergevoelige
Huisartsgeneeskunde loopt duidelijk
aan dat er twee onderwijsmodules zijn
attitude bij bedrijfsartsen is belangrijk.
voorop bij het proces van sekse-integratie.
gemaakt en er een aparte sectie is die deze
Tijdens de bijeenkomst kwamen veel
Er zijn modules ontwikkeld met daarin
activiteiten verder gaat ontwikkelen binnen
mogelijkheden tot implementatie aan bod:
onder andere aandacht voor de (eigen)
de opleiding. Deze sectie stelt zich ten
sekse/gender invoegen in de eindtermen,
socialisatie tot man of vrouw, man-
doel kennis en inzicht te verwerven in
vakinhoudelijke bijscholingen, weten-
vrouwverschillen in communicatie,
seksespecifieke aspecten van de
schappelijke dagen organiseren,
sekseverschillen bij depressie en
psychiatrie. Ook is aan hen het concept
onderzoeken door AIO’s, publicatie van
rouwverwerking, seksueel geweld en
van de onderwijseindtermen ter
artikelen in verenigingsbladen, on-
consultvoering aan de hand van
beoordeling voorgelegd. Vooral de
linediscussiemogelijkheden benutten,
seksespecifieke thema’s. De HAIO leert
opleiders hebben een opleiding nodig over
goede rolmodellen inzetten, onderwijsmateriaal vergaren en het toekomstige kenniscentrum rondom medisch onderwijs en sekseverschillen van het UMC Vrouwenstudies Geneeskunde in Nijmegen. Per discipline kan worden gekeken welke insteek nodig is. De VNVA zal de conferentie een vervolg geven door de oprichting van een platform en een volgende Invitational Conference. Petra Verdonk en Linda Mans, beiden aangesteld als onderzoekers op het project ‘ integratie sekse basiscurriculum geneeskunde’ o.l.v. prof. Toine LagroJanssen.
Deelnemers, rechts Monique Jongerius-Jonas.
2002
V
VN A
1195 vnVa Krant nr.5_2002
04-09-2002
12:19
Pagina 23
23
Dagelijks Bestuur, vertegenwoordigers, commissies en werkgroepen DAGELIJKS BESTUUR VNV A
Redactie
Irene Hellemans, voorzitter
(Bureau VNVA, t.a.v. S. Pronk,
Mint Arends, penningmeester
postbus 8256, 3503 RG Utrecht,
Commissie Seksespecifieke Geneeskunde
Clara Peters, lid
(030) 247 47 95, e-mail:
[email protected]),
C. Griffioen (020) 644 17 86, D. Braat,
Christine Kothe, secretaris
I. de Boer, M. Bohnen, C. Delprat,
A. Coremans, T. Lagro-Janssen.
Cornelie van Putte, Yvonne Margry,
R. Kaas, I. Pladdet, S. Buis i.s.m.
Paulien Dudok van Heel-Sakkers.
A. van Hommelen (eindredacteur).
BELANGENBEHARTIGING
Internetredactie (www.VNVA.nl)
VN V A -Krant
VAKVERENIGINGSFUNCTIE
VNV A-Kadertrainingsfunctionarissen M. Hoynck van Papendrecht (020) 689 22 01 en E. Hodes (0346) 57 35 75.
L. Jansen (030) 252 21 64, (vacature).
Commissie Internationale Betrekkingen
BeleidsAdviesCommissie BOEK (Beroepsuitoefening Opleidingen, Emancipatie en Kwaliteit*) (KNMG)
VNV A-Sleutelfiguren
W. Wisse, E. Engelkes, C. Griffioen,
Sleutelfiguren zijn artsen die hun
G. Kleiverda, I. van Zanten (036) 53 47 23.
K.Kruijthof (020 – 617 34 99).
deskundigheid ten dienste stellen van
Inverdienregeling
specialismen is op te vragen bij het
Commissie Bijzonder Fonds voor onderzoeksvoorstellen
R. van Bodegom (030 – 254 53 63).
Bureau VNVA (030) 247 47 95 of
C. Dagnelie (010) 511 77 72,
[email protected].
L. van der Schoor. M. de Kleijn.
andere leden. Adressenlijst met
Commissie TOP, ter bevordering van instroom van vrouwelijke artsen in hogere posities
Artsen die sleutelfiguur willen worden
H. Takkenberg, (070 – 399 40 22),
kunnen zich hier ook aanmelden.
Commisie Corrie-Hermannprijs
De sleutelfiguren staan tevens op
C. Zuidema-de Bruijn (055) 533 61 61,
www.vnva.nl en in de VNVA-ledenlijst.
M. Arends-Blanksma, N. Nicolai, I. van Seumeren, J. Wetsteijn, J. Dekker.
M. Menke, J. Schoonderbeek, L. van Dortmont.
Commissie START, startende artsen netwerk:
Vrouwelijke Arts & Vredesvraagstukken
NHG-VNVA Werkgroep Vrouwen en
S. Bulk, M. Bohnen, S. Ebus, H. Vos,
A. Botzen (072) 589 47 97, M. Bakker.
Huisartsgeneeskunde
I. Schiering, K. Grotenhuis, H. van Troon
T. Lagro-Janssen
(024) 356 71 28.
(
[email protected]),
Bezwarencommissie J. Braaksma, A. Versteegen,
S. Lo Fo Wong, C. Dagnelie en
Commissie Werk in Balans
H. van der Horst.
M. Leenders, L. den Ouden (vacature).
NETWERKFUNCTIE
Vrouwennetwerk (vacature per eind 2001).
PR I. Hellemans, i.s.m.
NVR (Nederlandse Vrouwenraad)
C. Janssen (BB Communicatie).
(vacature).
C. Tordoir, R. Ansink.
Vrijwilligers gevraagd Heb je affiniteit met ‘cure’ en ‘care’ en tijd om het lustrumprogramma ‘Bezorgd om de zorg’ mee vorm te geven? Reageer dan snel en neem contact op met het Bureau VNVA. (zie colofon)
V
VN A
2002
1195 vnVa Krant nr.5_2002
04-09-2002
12:19
Pagina 24
24
Colofon Mission Statement van de Vereniging van
AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE:
ADRESSEN AFDELINGSSECRETARIATEN
‘De VNVA wil een bijdrage leveren aan de
Hoofdredactie:
Amsterdam e.o.: Saskia Bulk
verbetering van de positie van vrouwelijke
Ida de Boer
Churchillaan 106, II,
artsen en aan de verdere ontwikkeling van
Coördinatoren:
1078 EM Amsterdam,
gendersensitieve gezondheidszorg.
C. Delprat, S. Buis
tel (020) 662 96 14
Voor haar leden wil de VNVA daarbij een
Bureauredactie:
e-mail
[email protected]
bron van inspiratie zijn.'
Sandra Pronk
Nederlandse Vrouwelijke Artsen:
Eindredactie:
Den Haag e.o.: Els Plag
De VNVA is opgericht in 1933 en heeft
Annelies van Hommelen
Hoorn 48,
nu ongeveer 2500 leden. Zij organiseert
Redactie:
2404 Alphen a/d Rijn,
activiteiten die te onderscheiden zijn in
Reinie Kaas, Marion Bohnen, Ida de Boer,
tel (0172) 42 11 77
de categorieën belangenbehartiging,
Ingrid Pladdet
netwerkfunctie en vakverenigingsfunctie.
Noord-Nederland: Tineke Heijstra
De VNVA streeft ernaar op te treden als
Fotografie:
Langeloërweg 1,
gesprekspartner en adviseur van
Coes Delprat
9331 CC Norg, tel (0592) 67 02 66
beleidsbepalende en uitvoerende organisaties in de gezondheidszorg
Tekeningen:
wanneer het gaat om onderwerpen die
Bart Kranenburg, Heleen de Vaan
van belang zijn voor vrouwelijke artsen of
e-mail
[email protected] Oost-Nederland: Cornelie van Putte
Basisvormgeving:
Treverilaan 29,
SHAPE Amsterdam
7312 HA Apeldoorn,
Correspondentie, verenigingsdrukwerk, info
Opmaak:
tel (055) 355 67 11
over vnVa-lidmaatschap, ledenadministratie
Elma Editities BV
en financiële administratie:
Robert Hemelrijk
voor de gezondheidszorg voor vrouwen.
Bureau VNVA, t.a.v. S. Pronk Postbus 8256, 3503 RG Utrecht Tel (030) 247 47 95/fax (030) 247 44 39 e-mail:
[email protected] website : www.VNVA.nl Bereikbaarheidstijden:
Rotterdam e.o.: Marleen Kooyman Specerijenhof 71,
Drukkerij:
3063 BX Rotterdam,
Elma Edities B V
tel (010) 212 41 72
THEMA’S, COÖRDINATOREN EN SLUITINGSDATUM KOPIJ:
Maastricht e.o.: Heidi Berbee Kerkstraat 41, Zichem, 3770 België
maandag t/m vrijdag 09.00 - 17.00 uur Krant nr. 6/2002
tel 0032-12-4583571
Advertentieacquisitie:
1990 – maatregelen/beleggen
e-mail
[email protected]
Elma Edities BV
geld/Europa
Postbus 20, 1723 ZG Noord-Scharwoude
Reinie Kaas
Nijmegen e.o. : Carine van der Vleuten
Tel (0226) 31 62 64 / fax (0226) 31 70 48
11 september 2002 (deadline kopij)
Bankastraat 17,
Internet: www.elma.nl
Sluitingsdatum, laatste
6524 MS Nijmegen,
E-mail:
[email protected]
mededelingen 25 september 2002
tel (024) 323 05 66 e-mail
[email protected]
Losse nummers zijn verkrijgbaar bij
Krant nr. 1/2003
Bureau VNVA en kosten € 7, - per stuk
Wetenschap/Vrouwen
Brabant en Zeeland
inclusief porto. Een jaarabonnenment voor
in Academia/Promotie
Vacatures in het bestuur, voor vragen of
niet-leden kost € 34,10.
Gastredacteur: Hanneke Takkenberg,
opmerkingen: Burea VNVA (zie eerste
Reinie Kaas
kolom)
De VNVA-Krant verschijnt zesmaal per
30 oktober 2002 (deadline kopij)
jaar. Oplage: 2700 stuks/ ISSN 1383-1100.
Sluitingsdatum, laatste
Midden-Nederland: Rinske van de Goor
Gironummer: 24 55 32 t.n.v. Penningmees-
mededelingen 13 november 2002
Ridderplantsoen 23II,
ter VNVA, Utrecht Banknummer: 41 39 97
3523 HX Utrecht,
693 (AMRO) t.n.v. VNVA, Utrecht.
tel (030) 289 28 33
Opzegging abonnement min. 3 maanden
e-mail
[email protected]
voor 1 januari.
2002
V
VN A
