IVN-Krant Nr. 4 september e jaargang

IVN-Krant | Nr. 4 | september 2007 |12e jaargang | www.ivnnl.com

IVN-krant Nieuwsbrief Internationale Vereniging voor Neerlandistiek

Inhoud 2 3

OPROEP Neerlandica extra muros/ Internationale neerlandistiek Overpeinzingen uit Leuven (08), Joop van der Horst

10 13

Congressen, colloquia, symposia Van de IVN

6 8

14 12 18 22 23

Nieuws van het Certificaat Nederlands als vreemde taal Tentoonstellingenagenda

Online Prijzen en onderscheidingen

Berichten van buiten de muren Bericht uit Woubrugge en Leiden Colofon

Ga naar www.ivnnl.com voor actuele vacatures in Duisburg-Essen en Seoul

1


OPROEP Neerlandica extra muros/ Internationale neerlandistiek

Een verre spiegel: Nederlandstalige auteurs en boeken in het buitenland Het letterkundig onderzoek wordt steeds internationaler – het internet, de groeiende mobiliteit, mondiale methodologische discussies en institutionele standaardisering die de landsgrenzen overstijgt, zijn maar enkele factoren die in dat verband een rol spelen. Deze ontwikkeling vindt zijn neerslag ook op het vlak van de onderzoeksvragen: zo wordt literatuur steeds vaker in een internationaal verband geplaatst.

Het laatste themanummer van Nederlandse letterkunde (3/2006) hield zich onder

het kopje Het buitenland bekeken bijvoorbeeld bezig met de receptie van internationale auteurs in Nederland in de twintigste eeuw – een onderzoeksproject

van de universiteiten van Nijmegen en Utrecht. En binnen de internationale neerlandistiek is er al langer aandacht voor het omgekeerde perspectief: de rol van Nederlandstalige literatuur in het buitenland. Zo verschijnen in het tijdschrift Neerlandica extra muros al sinds enkele jaren overzichtsartikelen over de receptie van Nederlandse literatuur (en cultuur) in afzonderlijke landen of taalgebieden.

Welke sporen hebben de activiteiten van Nederlandstalige schrijvers in het buitenland achtergelaten?

Nu het fundament door die overzichtsstukken min of meer is gelegd, acht de

redactie van Neerlandica extra muros / internationale neerlandistiek het wenselijk om juist in dit tijdschrift de focus te verschuiven naar meer specifieke vragen in dit verband. Bijvoorbeeld: Welke Nederlandstalige auteurs, teksten of delen van een tekst spelen een bijzondere rol in het buitenland? Bij welke auteurs of teksten is er sprake van een duidelijk verschil in beeldvorming tussen enerzijds buitenland en anderzijds Nederland en/of Vlaanderen? Welke sporen hebben de activiteiten van

Nederlandstalige schrijvers in het buitenland achtergelaten? In welke buitenlandse of internationale letterkundige netwerken draaien of draaiden Nederlandstalige schrijvers mee? Op welke manier heeft een dergelijke beeldvormende receptie invloed op de concrete vertaalprocessen?

2

IVN-Krant | Nr. 4 | september 2007 |12e jaargang | www.ivnnl.com Artikelen over deze of verwante onderwerpen – van de middeleeuwen tot de

eenentwintigste eeuw - zou de redactie graag in IN willen zien. De methodische

invalshoek is volstrekt open en wordt aan de betreffende onderzoeker en zijn/haar vraagstelling over gelaten – die kan op het terrein van het receptieonderzoek, de cultuurgeschiedenis, intertextualiteit of empirisch-sociologisch onderzoek liggen, om maar enkele te noemen. Wel gaat het met nadruk om wetenschappelijke

artikelen die gebaseerd zijn op recent uitgevoerd, origineel onderzoek. De redactie neemt geen eerder geplaatste artikelen op of vertalingen daarvan. De groep die volgens de redactie als eerste in aanmerking komt o m een interessante casus binnen het geschetste kader tot een artikel uit te werken zijn in het buitenland werkzame neerlandici.

Vandaar dit verzoek aan letterkundige neerlandici om artikelen op het geschetste terrein naar de redactie van IN te sturen. Uit eraard kan ook in een vroeg stadium

met de letterkundige redacteuren – A.J. Gelderblom, R. Grüttemeier, B. Vervaeck -

worden overlegd in hoeverre een artikel binnen de geschetste opzet zou kunnen passen. Wij zien potentiële bijdragen aan deze nieuwe serie met grote belangstelling tegemoet. Contact via redactiesecretaris Marja Kristel: [email protected].

Overpeinzingen uit Leuven (08)

Statenvertaling In 1637 verscheen de zogenaamde Statenvertaling van de Bijbel.

Het was de overheid die opdracht gegeven had tot deze vertaling: de Staten Generaal van de Verenigde Provincies. Vandaar de naam. Voorzover ik weet heeft noch voordien, noch ooit daarna de overheid zich bemoeid met het vertalen van de Bijbel. Alleen al daardoor is de Statenvertaling een beetje bijzonder.

Niet dat de overheid zich bemoeide met de manier van vertalen. Dat werd

overgelaten aan een heel team van vertalers en adviseurs, alles volgens de modernste inzichten anno 1637. Zowel het een als het ander, het feit dat dit een

‘officiële’ vertaling was en het feit dat de vertalers een prima werkstuk afleverden, hebben bijgedragen tot het succes van de Statenvertaling. Eeuwenlang was het

veruit de meest gelezen Nederlandse Bijbelvertaling. Er waren wel andere vertalingen in omloop, maar pas enkele twintigste-eeuwse vertalingen werden een

serieus alternatief. In protestantse kringen ging men voortaan de NGB-vertaling uit 3

IVN-Krant | Nr. 4 | september 2007 |12e jaargang | www.ivnnl.com de jaren vijftig gebruiken. Tot die tijd werd de Statenvertaling gebruikt. In sommige fundamentalistische groeperinkjes zelfs vandaag de dag nog.

De vertaling uit 1637 heeft, doordat ze ruim driehonderd jaar zo intensief gelezen is, een aanzienlijke invloed gehad op de Nederlandse taal. Allerlei woorden en uitdrukkingen zijn door toedoen van de Statenvertaling in onze taal terechtgekomen. Wel werd die invloed allengs minder. In de negentiende en de

twintigste eeuw werd het taalgebruik van de zeventiende eeuw namelijk erg ouderwets gevonden. Hopeloos ouderwets. En vandaar in de twintigste eeuw de roep om een nieuwe en eigentijdse vertaling.

Ondertussen waren (en zijn) er mensen die bleven hechten aan die aloude Statenvertaling, met zijn plechtige en dichterlijke taal. Dat plechtige en dichterlijke

is echter grotendeels gezichtsbedrog. In 1637 was de Statenvertaling namelijk helemaal niet plechtig of dichterlijk. Pas in de loop der eeuwen, toen de Nederlandse taal veranderde, werd het oude taalgebruik zogenaamd plechtig en dichterlijk.

Hoe dan ook, de Statenvertaling was legendarisch. Het Nederlands Bijbelgenootschap heeft de complete editie van 1637 op zijn website staan: als evenzovele foto’s van alle bladzijden.

Het Nederlands Bijbelgenootschap heeft de complete editie van 1637 op zijn website staan ...

Maar je kan er niet digitaal in zoeken. Daarom heeft begin dit jaar Nicoline van der Sijs het initiatief genomen om de hele Statenvertaling te digitaliseren. Met een groep vrijwilligers wordt op dit moment als uitgetypt (en van zoeken verwijscodes

voorzien). Het is de bedoeling dat volgend jaar de hele Statenvertaling van 1637 op het internet gratis beschikbaar komt. Ik typ ook mee. En nu pas wordt goed zichtbaar hoeveel er tussen 1637 en de

twintigste eeuw stilzwijgend aan die Statenvertaling geknutseld en veranderd is. Velen hebben nog ergens een editie van de Statenvertaling staan, iets uit de

negentiende eeuw of uit het begin van de twintigste eeuw. U denkt dat u de vertaling van 1637 in huis hebt? Vergeet het maar. Generatie na generatie heeft er veranderingen in zitten aanbrengen. De verschillen met de oorspronkelijke versie van 1637 zijn aanzienlijk.

4

IVN-Krant | Nr. 4 | september 2007 |12e jaargang | www.ivnnl.com Een voorbeeld: Anno 1637: Ende David seyde tot den Priester Achimelech, De Coninck heeft my eeñ sake

bevolen, ende seyde tot my, Laet niemant yet van de sake weten om de welcke ik u gesonden hebbe, endie die ick u geboden hebbe. 19de/20ste eeuw:

En David zeide tot den priester Achimelech: De koning heeft mij eene zaak bevolen, en zeide tot mij: Laat niemand iets van de zaak weten, om welke ik u gezonden, en die ik u geboden heb.

Tot zover zijn het misschien details die alleen de taalkundige interesseren (een sake > eene zaak; seyde > zeide; yet > iets; de welcke > welke, enz.), maar dan ook in elke zin. Er zijn ook groter ingrepen geweest. Hele woorden zijn vervangen. De

‘wijven’ bijvoorbeeld zijn stelselmatig vervangen door ‘vrouwen’. En het mooiste voorbeeld is wellicht 1 Samuel 25:34, waar in latere editie staat: ‘dat […] van Nabal niemand, van wat mannelijk is, overig zoude gebleven zijn tot het morgenlicht’. In 1637 stond daar nog: ‘so en ware Nabal niemant die aen den wandt pist overich gebleven tot het morgen-licht’.

Wat ook de verdiensten of de tekortkomingen van die oude vertaling uit 1637 mogen zijn, het is goed dat die tekst binnenkort voor onderzoek weer algemeen beschikbaar is.

Joop van der Horst

5

IVN-Krant | Nr. 4 | september 2007 |12e jaargang | www.ivnnl.com Nieuws van het Certificaat Nederlands als vreemde taal

Erkenningen van de certificaten PTHO en PAT in Nederland en Vlaanderen

Een overzicht van universiteiten en hogescholen in Nederland en Vlaanderen die het certificaat PAT en/of PTHO erkennen als voldoende bewijs van Taalvaardigheid in het Nederlands om in te stromen, is in te zien op http://www.cnavt.org/. Buitenlandse studenten met een erkend certificaat krijgen vrijstelling van een toelatingsexamen Nederlands.

CNaVT-examinatorentraining via Train-de-trainer Het CNaVT krijgt veel verzoeken voor examinatorentrainingen. Het is niet altijd

mogelijk om op die verzoeken in te gaan, onder meer vanwege de reiskosten. Om die problemen te ondervangen proberen we de trainingen te koppelen aan

docentenbijeenkomsten in landen dicht bij Nederland en België of aan conferenties waaraan het CNaVT al deelneemt. Deze zomer heeft het CNaVT op verzoek van een docent Nederlands van de Universiteit van Aruba een examinatorentraining

verzorgd, die zo ingericht was dat degenen die de training volgden, de opgedane kennis en vaardigheden kunnen overdragen aan collega-docenten in het eigen land. Elk jaar worden in de zomer in Amsterdam en in Leuven NTU-nascholingscursussen gegeven voor beginnende docenten NVT. Dit jaar is er in het programma dat door het CTO in Leuven wordt georganiseerd en uitgevoerd, een dagdeel ingeruimd voor

een CNaVT-examinatorentraining via het concept Train-de-trainer. Het grote voordeel van dit concept is dat de docenten NVT die deze training hebben

gevolgd, zelf ook weer een Train-de-trainer-cursus kunnen geven aan hun collega’s waardoor in korte tijd en me t weinig kosten examinatoren kunnen worden bijgeschoold.

De cursus Examinatorentraining via Train-de-trainer heeft twee doelen:

1. Optimaliseren van de kennis en vaardigheden van de docenten NVT wat betreft de afname van mondelinge CNaVT-taken.

2. Handvat ten aanreiken voor de overdracht van die kennis en vaardigheden aan collega-docenten. De training gaat ook kort in op de uitgangspunten van een CNaVT-examen, de

opbouw van een examen en de opbouw van de C-taak. De nadruk ligt echter vooral op het afnemen van de mondelinge taken. De cursisten krijgen veel praktische 6

IVN-Krant | Nr. 4 | september 2007 |12e jaargang | www.ivnnl.com opdrachten, waarbij reflecteren en zelf doen een grote rol spelen. Er wordt uitgelegd volgens welk didactisch model de opdrachten zijn opgebouwd (OVUR), we staan stil bij hoe de overdracht aan collega-docenten het beste kan plaatsvinden en we behandelen het geven van feedback aan studenten en aan collegadocenten.

Inmiddels heeft de training in Leuven plaatsgevonden. 12 van de 18 docenten

hebben aan dit optionele onderdeel van de nascholingscursus meegedaan. De groep was heel divers, van mensen die niets van het CNaVT wisten tot mensen die al aan de 'gewone' examinatorentraining hadden deelgenomen. Alle deelnemers hebben al het benodigde materiaal op papier en/of cd meegekregen en er is een aparte webpagina aangemaakt. Daarop wordt al het materiaal geplaatst dat de examinatoren nodig hebben om zelf een examinatorentraining te geven, inclusief

powerpointpresentatie en instructievideo Examinatoren. Als er updates van de materialen zijn, dan worden deze ook op de webpagina geplaatst, zodat ze kunnen worden gedownload. Ook worden er suggesties gegeven voor extra opdrachten op basis van de suggesties die door de deelnemers zijn gedaan tijdens de training.

Conferenties, symposia, docentenbijeenkomsten Het CNaVT zal de komende maanden op de volgende conferenties aanwezig zijn:

1. 20-22 september 2007, Honolulu, VS, TBLT congres 'Putting Principles to Work'. Twee presentaties: 'The Common European Framework of Reference: is alignment with functional performance based language examinations possible?' en 'Language testing and culture'

2. 7 november 2007, Berg en Dal, Nederland, Interreg congres 'Lernen beim Nachbarn. Schule – Ausbildung – Beruf' 3. 7-9 november 2007, Vilnius, Litouwen, ALTE meeting, Workshop over geïntegreerde vaardigheden

4. 14, 16 nov, 7 dec, 29 jan, 28 feb, Luik of Henegouwen, België, Algemene CNaVT-workshop 5. 28 november 2007, Keulen, Duitsland, 'Fremdsprachenzertifikate in der Schule' 6. 10-12 april 2008, Cambridge, Groot-Brittannië, ALTE 3rd International

Conference: The Social and Educational Impact of Language Assessment

7


Tentoonstellingenagenda In deze rubriek vindt u informatie over speciale tentoonstellingen in musea in

Nederland en Vlaanderen. Alle in deze rubriek opgenomen tentoonstellingen hebben een relatie met de Lage Landen. Kijk ook eens op: www.tento.be en www.museumserver.nl ANTWERPEN Koninklijk Museum voor Schone Kunsten, Leopold de Waelplaats www.museum.antwerpen.be/kmska Tot 31 december 2007 Realisme van Brouwer tot De Braekeleer Schilderkunst in Vlaanderen en Nederland van de zeventiende tot het einde van de negentiende eeuw. De uitvinding van nieuwe voorstellingen, zoals het landschap, stilleven en taferelen uit het dagelijkse leven danken we in zekere mate aan

zestiende-eeuwse Antwerpse schilders. Een aantal van hen ontvluchtte de Spaanse bezetting en heeft in Nederland een belangrijke bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van het zogenaamde Hollandse realisme. DEN HAAG

Mauritshuis, Korte Vijverberg 8 www.mauritshuis.nl 13 oktober 2007-13 januari 2008 Hollanders in beeld. Portretten uit de Gouden Eeuw

Portret van Jan Six - Rembrandt

8

IVN-Krant | Nr. 4 | september 2007 |12e jaargang | www.ivnnl.com In totaal zestig portretten van burgers uit de Gouden Eeuw, waarin ongetwijfeld

Rembrandts ‘Portret van Jan Six’ de grote publiekstrekker zal blijken te zijn. Het portret is in privé-bezit en is de afgelopen vijftig jaar nooit uitgeleend. In de Gouden Eeuw steeg de welvaart en de burgerij verwierf macht en aanzien.

Burgers van alle leeftijden, rangen en standen lieten zich vereeuwigen: alleen, met z’n tweeën of als groep. Nooit eerder en nergens anders zijn zoveel portretten geschilderd. De twee grootste meesters van het genre zijn Rembrandt en Frans Hals. GRONINGEN

Groninger Museum, Museumeiland 1 www.groningermuseum.nl 23 september-2 december 2007 Peter Struyken

In de tentoonstelling zullen tekeningen, schilderijen, een sculptuur, lichtwerken, textielwerken en een installatie van Peter Struycken te zien zijn. Peter Struycken

wordt beschouwd als één van de grootste naoorlogse Nederlandse kunstenaars. Het museum toont opdrachtgebonden projecten van Struycken door middel van interactieve pano ramafoto’s (onder ander het lichtwerk voor het Nederlands Architectuur Instituut in Rotterdam). Deze projecten worden in verband gebracht met autonoom werk uit verschillende periodes van Struyckens carrière.

9

IVN-Krant | Nr. 4 | september 2007 |12e jaargang | www.ivnnl.com Congressen, colloquia, symposia

Het Gruuthuse-handschrift in woord en klank

Nu het Gruuthuse-handschrift door de aankoop door de Koninklijke Bibliotheek te Den Haag makkelijker bereikbaar is geworden voor wetenschappelijk onderzoek, organiseert de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde op vrijdag 30 november 2007 een symposium dat tot doel heeft alle belangstellenden te informeren over de stand van het onderzoek, dat in het afgelopen decennium grote vooruitgang heeft geboekt.

Aan het woord komen: Noël Geirnaert (Stadsarchief Brugge) over de betekenis van het Gruuthuse-handschrift in het Brugge van omstreeks 1400, Herman Brinkman en Ike de Loos over de nieuwe editie die aan het Huygens Instituut (Den Haag) wordt voorbereid, Johan Oosterman (Radboud Universiteit Nijmegen) over de gebeden,

Joris Reynaert (Universiteit Gent) over artes-aspecten in enkele Gruuthuse-teksten en Karl Kuegle (Universiteit Utrecht) over de muziek. Tevens zal Ad Leerintveld van de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag toelichting verstrekken over het nieuwe onderzoek dat met behulp van nieuwe scantechnieken (met name Hyper Spectral Imaging) mogelijk wordt.

's Avonds is er een concert met liederen uit het Gruuthuse-handschrift. Het

ensemble Fala musica brengt een gloednieuwe interpretatie die voortvloeit uit het onderzoek dat door de musicologe Ike de Loos in het kader van het nieuwe

editieproject wordt uitgevoerd. Het programma is samengesteld door Frank Willaert. De deelname aan het colloquium is gratis. Aangezien er echter een beperkt aantal plaatsen is, vragen wij de deelnemers om vooraf in te schrijven. Binnenkort is het definitieve programma beschikbaar. Wie op de hoogte gehouden wil worden, of wie zich wil aanmelden, kan zijn/haar naam opgeven bij het secretariaat van de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde, KANTL, Koningstraat 18, 9000 Gent. E-mailadres: [email protected].

10


Vorming van vertalers - vertaling en vorm Op vrijdag 7 december 2007 organiseert de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde in Gent in het academiegebouw (Koningstraat 18) een colloquium gewijd aan literair vertalen.

Twee wat uiteenlopende aspecten zullen aan de orde komen: de vorming van

literaire vertalers en het vertalen van poëzie. ’s Ochtends wordt de vraag gesteld naar de vorming van literaire vertalers. Is een opleiding wenselijk? Welke initiatieven

bestaan er op het vlak van opleiding en vorming? Wiens taak is het deze vorming op zich te nemen? In dat verband kan ook de ‘vertaalmarkt’ niet buiten beeld blijven. Hoe is het statuut van de literaire vertalers? Zit er groeipotentieel in de Nederlandstalige vertaalmarkt? Komen Vlaamse vertalers aan de bak in een overwegend Nederlandse uitgeverswereld?

Op de ocht endsessie spreken o.a. Patrick De Rynck, die in het bestuur van de

Vlaamse Auteursvereniging de vertalers vertegenwoordigt, en Ton Naaijkens, hoogleraar Vertaalwetenschap Utrecht en drijvende kracht achter het Steunpunt

Literair Vertalen. Een panel met docenten aan hogescholen en universiteiten zal een inventaris maken van het opleidingsaanbod, en met de zaal discussiëren over initiatieven om literair vertaaltalent te ontdekken en te ontwikkelen.

Meer inhoudelijk is het tweede deel van de dag, gewijd aan het vertalen van poëzie.

Het wordt geen theoretische discussie, maar een uitwisseling van praktijkervaringen over het ‘gevecht met de vorm’. Bij poëzie immers behoort de vorm onlosmakelijk tot de boodschap, maar wat impliceert dat voor de vertaling? Als men die onlosmakelijkheid absoluut neemt, dan is vertaling van poëzie uitgesloten.

Niettemin bestaan er heerlijke vertalingen van poëzie, dus er moeten middelen zijn om ondanks alle obstakels de kloof te overbruggen. Over het vertalen van poëzie spreken Peter Verstegen, Martinus Nijhoffprijs 1973,

en Ike Cialona, Vertaalprijs Fonds voor de Letteren 2006. Een panel met poëzievertalers van de KANTL (Willy Spillebeen, Geert Van Istendael, Stefaan Van den Bremt en Patrick Lateur) vertelt over ervaringen bij het vertalen van poëzie. Het programma is samengesteld door Patrick Lateur en Willy Vandeweghe.

De deelname aan het colloquium is gratis. Aangezien er echter een beperkt aantal plaatsen is, vragen wij de deelnemers om vooraf in te schrijven. Wie op de hoogte gehouden wil worden, kan zijn/haar naam opgeven bij het secretariaat van de

koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde, KANTL, Koningstraat 18, 9000 Gent. E-mailadres: [email protected].

11


Congres LVVN 20 jaar Van toen, nu en straks In mei 1987 werd de Landelijke Vereniging van Neerlandici (LVVN) opgericht.

Belangrijkste aanleiding: de beperkte beroepsperspectieven van neerlandici. Een baan nemen in het onderwijs stond in 1987 gelijk aan langdurige werkloosheid. Een groepje betrokkenen, afkomstig uit alle sectoren van de neerlandistiek, besloot dat het roer om moest. Anno 2007 is de LVVN uitgegroeid tot informatie - en discussieplatform. Tegelijkertijd is er het een en ander veranderd in de neerlandistiek en in de positie van neerlandici op de arbeidsmarkt. Een baan buiten het onderwijs is voor hen inmiddels de normaalste zaak van de wereld. De LVVN blijft echter actief. De inhoud van het schoolvak Nederlands staat ter

discussie, er is een tekort aan academisch opgeleide docenten in het voortgezet onderwijs en de neerlandistiek is versplinterd. Hoog tijd voor hernieuwde actie in de vorm van een terugblik en een bezinning op onze toekomst. We doen dat op een congres dat zaterdag 6 oktober 2007 in het Academiegebouw, Domplein 29, Utrecht wordt gehouden. Driemaal twee sprekers uit verschillende ‘geledingen’ van de neerlandistiek

verbinden verleden met heden en doen prognoses voor de toekomst. Ook besteden we aandacht aan een nieuwe opzet van de Nederlandse Taalunie-website. Programma 10.30 u: Aankomst en registratie

11.00 u: Welkomstwoord door Wim Klooster, erevoorzitter LVVN 11.10 u: Blok 1

Marita Mathijsen, hoogleraar Moderne Nederlandse Letterkunde UvA Dirk De Geest, hoogleraar Literatuurwetenschap, Katholieke Universiteit Leuven 12.10 u: Algemene Ledenvergadering / lunch 13.40 u: Blok 2

Rob Doeve, directeur Taalcentrum VU Amsterdam Hanneke Eggels, dichter/essayist, Beesel 14.40 u: pauze

12

IVN-Krant | Nr. 4 | september 2007 |12e jaargang | www.ivnnl.com 15.00 u: Blok 3

Spreker namens een universitaire lerarenopleiding

Leo Prick, oud-leraar/didacticus, columnist NRC Handelsblad 16.00 u: Presentatie website Nederlandse Taalunie 16.30 u: slotwoord door Fred Weerman, voorzitter LVVN 16.45 u: borrel

Kosten: toegang voor LVVN-leden is gratis; wel graag van tevoren opgeven. Overige belangstellenden betalen € 10 (behalve wie ter plekke lid wordt). Opgave bij Guido Leerdam, secretaris LVVN, e-mail: [email protected]

Van de IVN

Van de voorzitter Van diverse zijden horen wij als bestuur dat deze nieuwsbrief

duidelijk in een behoefte voorziet. Veel reacties laten zich als volgt samenvatten: ‘Als je op zo’n bijzondere buitenpost zit, en als je

zoveel diverse aspecten van de taal en cultuur van de Lage landen moet onderwijzen, dan is informatie vanuit de “basis” onontbeerlijk en extra bemoedigend.’

Speciaal nu aan het begin van het nieuwe academische jaar op het noordelijk halfrond lijkt het passend om elkaar extra inspiratie toe te wensen bij alle colleges, en vooral ook veel rust voor verdieping en onderzoek.

Begin september hebben we een bijzonder moment mogen vieren. Ons lid Anne Marie Musschoot nam toen afscheid als hoogleraar Moderne Nederlandse

letterkunde en Algemene literatuurwetenschap aan de Universiteit Gent. Anne Marie heeft voor onze vereniging veel betekend. Zij is vice-voorzitter geweest van het IVN-bestuur en redacteur van NEM. In NEM heeft ze bovendien jarenlang de kroniek

van de literatuurwetenschap verzorgd. En zij heeft zich in het bijzonder ingezet voor het welslagen van ons colloquium in Gent in 2006. Wij wensen haar nog een creatieve voortzetting van haar werkzaamheden.

Het dagelijks bestuur vergadert weer op 5 oktober. Mocht u nog agendapunten willen aandragen, dan weet u ons te vinden. Wij praten in elk geval over de nieuwe website. Hopelijk kunnen we u in het najaar een voorproefje laten zien. Bijzondere

13

IVN-Krant | Nr. 4 | september 2007 |12e jaargang | www.ivnnl.com punten zijn verder de contributie en de instelling van een Raad van Advies. U zult

zich misschien afvragen waarom deze agendapunten in één zin worden genoemd.

Welnu, de plannen voor een Raad van Advies zijn mede ingegeven door de steeds dwingender gevoelde omstandigheid om voor de toekomst extra financiële bronnen te kunnen aanboren. Al onze activiteiten kunnen op den duur niet blijvend bekostigd worden uit de reguliere subsidies. Via een Raad van Advies hopen we onder andere ook gemakkelijker toegang te krijgen tot de (inter)nationale subsidiemarkt.

Uw voorzitter bereidt zich nu voor op de Conferentie in Praag (20-22 september),

waar veel leden uit Midden- en Oost-Europa bijeenkomen. Heerlijk om in zo’n stad zoveel onderzoekers en docenten te mogen ontmoeten die allemaal bezig zijn de studie van de taal en cultuur van de Lage Landen. Jan Renkema

Online

Nieuwe online publicaties Steunpunt Nederlands als vreemde taal

Onlangs heeft het Steunpunt Nederlands als vreemde taal twee publicaties gelanceerd: De Leeswijzer en Portfolio. De Leeswijzer De Leeswijzer is een instrument waarmee de moeilijkheidsgraad van literaire teksten kan worden beoordeeld. Regelmatig komt bij het Steunpunt NVT de vraag binnen van docenten naar literaire teksten (romans, verhalen, novelles) voor half

gevorderde studenten. Om deze vraag te beantwoorden heeft het Steunpunt NVT met behulp van De Leeswijzer een lijst met titels samengesteld die geschikt zijn voor deze doelgroep. Van achttien titels is de (relatieve) moeilijkheidsgraad vastgesteld en zijn boekverslagen gemaakt. Bij vijf titels zijn lijsten met

geannoteerde woorden ontwikkeld. Alle documenten zijn als pdf-document te downloaden. De Leeswijzer is te vinden op: http://www.taalunieversum.hum.uva.nl/Taalunieversum/Leeswijzer/

Portfolio voor docenten Nederlands als vreemde taal Medewerkers van het Steunpunt NVT hebben in samenwerking met Katja

Verbruggen van de Universiteit van Maastricht een Portfolio voor docenten Nederlands als vreemde taal ontwikkeld. Het portfolio is voor docenten aan

universitaire en niet-universitaire instellingen buiten Nederland en Vlaanderen en 14

IVN-Krant | Nr. 4 | september 2007 |12e jaargang | www.ivnnl.com voor hen die daarvoor in opleiding zijn. Behalve een papieren versie van het

Portfolio is er nu ook een digitale versie beschikbaar. Beide versies zijn bedoeld als egodocument: docenten houden het zelf bij, bepalen wat ze erin zetten en welke bewijsstukken ze eraan koppelen. Een portfolio is een nuttig instrument in het proces van ‘lifelong learning’, waar

iedere professional tegenwoordig mee te maken heeft. Het portfolio voor docenten Nederlands als vreemde taal is zodanig ontwikkeld dat veranderingen in het leerproces zichtbaar zijn, doordat bij alle competenties een groeimeter is toegevoegd.

Het Portfolio is geen taalportfolio (in de zin van algemene taalvaardigheid), maar een ‘teaching portfolio’: competenties betreffen didactiek, interculturele communicatie, organisatie en beroepsgerichte taalvaardigheid.

Het Portfolio is open source software. Daarnaast biedt de digitale versie de

mogelijkheid om zelf competenties aan te maken. Deze flexibele opzet maakt het Portfolio toepasbaar voor diverse groepen docenten Nederlands als vreemde taal en studenten van lerarenopleidingen. Het Portfolio is te vinden op: http://portfolio.snvt.org

Google en de Gentse boekentoren De bibliotheek van de Universiteit Gent is de eerste Nederlandstalige instelling die zich aansloot bij het Google Library programma: Google Scholar. In het Google Library programma wordt het boekenbezit van grote bibliotheken gescand en

doorzoekbaar gemaakt. Alleen boeken waarop geen auteursrecht meer rust, zullen worden gescand. Voor de bibliotheek van de UG is de digitale beschikbaarheid mede van belang omdat vanaf 2010 de hoofdvestiging in de door Henry van der Velde ontworpen imposante boekentoren, gerenoveerd zal worden. De digitale teksten zullen rechtstreeks vanuit de catalogus toegankelijk worden

gemaakt. Aanvankelijk worden alleen boeken uit de boekentoren gescand, later misschien ook werken uit de decentrale bibliotheken. http://lib.ugent.be

15


dbnl en ABN-uitspraakgids Op www.dbnl.nl vinden we bij de nieuwe titels van de maand september 2007 onder meer ABN-Uitspraakgids van P.C. Paardekooper. Naast een heldere toelichting op het gebruik bevat de gids een woordenlijst met enkele tienduizenden in fonetisch schrift weergegeven Nederlandse woorden.

Nederlandse Liederenbank Er staan meer dan 125 duizend Nederlandse liederen, van de

middeleeuwen tot nu, in de Nederlandse Liederenbank die in juni 2007 werd opengesteld voor het publiek (www.liederenbank.nl). Initiatiefnemer van deze databank is

Louis Grijp, onderzoeker liedcultuur aan het Meertensinstituut, bijzonder hoogleraar in Utrecht en artistiek leider van het

oudemuziekgezelschap Camerata Trajectina. Oude boeken en liedbundels zijn ervoor doorgespit, maar er is ook gebruikgemaakt van cd’s en oude opnamen van volksliederen die tijdens veldwerk zijn opgenomen.

16

IVN-Krant | Nr. 4 | september 2007 |12e jaargang | www.ivnnl.com Prijzen en onderscheidingen

Prijs der Nederlandse Letteren 2007 De Prijs der Nederlandse Letteren 2007 is toegekend aan Jeroen Brouwers voor zijn omvangrijke oeuvre. In het juryrapport wordt over Brouwers gesproken als een ‘buitengewoon stilist’ die ‘in de naoorlogse Nederlandstalige literatuur bakens uitgezet en verzet heeft’.

NLPVF Vertalersprijs voor Adam Bžoch Uit de Nieuwsbrief Letteren, juli 2007, komt het bericht dat aan de Slowaakse vertaler Adam Bžoch de NLPVF Vertalersprijs is toegekend. Deze prijs van het Nederlands Literair Productie- en Vertalingenfonds, wordt jaarlijks toegekend aan een wegbereider voor de Nederlandse literatuur in het buitenland.

Adam Bžoch is voormalig docent in Bratislava en werkt sinds 1993 als vertaler. Hij vertaalde onder meer werken van Bernlef,

F. Bordewijk, Jeroen Brouwers, Anne Frank, Judith Herzberg, Hella S. Haasse, Elma van Haaren, Johan Huizinga, C.O. Jellema,

Marcel Möring, Harry Mulisch, Leonard Nolens, Cees Nooteboom, J.J. Slauerhoff, F. Springer, Dirk van Weelden en Michaël Zeeman.

17

IVN-Krant | Nr. 4 | september 2007 |12e jaargang | www.ivnnl.com Berichten van buiten de muren

Indonesië Open Huis

Op 1 december aanstaande vindt op het Erasmus terrein te Jakarta een groot evenement plaats: het Open Huis Erasmus Huis – Erasmus Taalcentrum. Er worden op twee podiums optredens verzorgd door de schrijfsters Joke van Leeuwen en Kristien Hemmerechts, door de jazzband Danny Sahupala, en de dansgroep

Introdans. De studenten van de vakgroep Nederlands van de Universitas Indonesia en de cursisten van het Erasmus Taalcentrum verzorgen optredens met zang, poëzie en toneel. Er is een vertaalwedstrijd, een taalquiz, een zangwedstrijd, een posterwedstrijd en een fotowedstrijd. Proeflessen Nederlands worden gegeven voor jong en oud. Aan het einde van de dag wordt de film Het paard van Sinterklaas vertoond. Er worden zeker 2.000 bezoekers verwacht.

Dag van het Nederlands Op 6 december 2007 vindt bij de vakgroep Nederlands van de Universitas Indonesia een speciale Dag van het Nederlands plaats. De schrijfsters Kristien Hemmerechts en Joke van Leeuwen treden op, maar dit keer samen met een aantal studenten met wie ze tijdens een driedaagse werkwinkel een programma hebben voorbereid. Aandacht wordt besteed aan het Sinterklaasfeest, maar ook zal er een presentatie

zijn rond het thema Toerisme in Koloniaal Indonesië. Een poëziegroep en een zanggroep van studenten en docenten omlijsten het programma. Het wordt kortom

een feestelijke dag rond de Nederlandse taal en cultuur voor de ruim 200 studenten en 20 docenten van de vakgroep Nederlands.

Italië Promoti Ambra Neri

Op 8 juni 2007 promoveerde aan de Radboud Universiteit, Nijmegen, Ambra Neri op een proefschrift over het aanleren van de uitspraak van een vreemde taal met behulp van een computer met een spraakherkenningssysteem. Ambra Neri maakte een analyse onder 116 tweedetaalstudenten van verschillend taalniveau, en bepaalde welke klanken de meeste problemen veroorzaken. ‘We hebben gelet op drie criteria’, zegt Ambra Neri in een interview in de Volkskrant van 2 juni 2007,

‘welke fouten vallen het meest op, welke komen het meest voor en welke zijn het hardnekkigst’.

18

IVN-Krant | Nr. 4 | september 2007 |12e jaargang | www.ivnnl.com Hoe werkt het systeem? De studenten moeten in een gesimuleerde situatie een zin nazeggen. Die zin wordt opgenomen door de computer. Het systeem vergelijkt de uitspraak van de student met de in de database aanwezige spraakgegevens. Eventuele foute klanken worden met rode letters aangegeven.

In het al eerder aangehaalde interview zegt AN: ‘ We hadden een aantal proefpersonen die al meer dan drie jaar in Nederland wonen. Zij hadden maar vier uur gewerkt met dit systeem en toch al meer vooruitgang geboekt dan in de voorgaande jaren. Dat zegt wat.’

Nederlandse Antillen Sinds 1 juli 2007 is Wim Rutgers als bijzonder hoogleraar verbonden aan de Algemene Faculteit van de Universiteit van de Nederlandse Antillen. Volgens zijn taakomschrijving houdt hij zich bezig met literatuurwetenschap en

literatuurgeschiedenis, in het bijzonder met betrekking tot lokale en Caraïbische literatuur ten behoeve van onderwijs en onderzoek alsmede voor de begeleiding van promovendi.

Noord-Europa Docentenbijeenkomst regio Noord -Europa in Kopenhagen 18-19 augustus 2007

Alle veertien docenten Nederlands die werkzaam zijn aan de universiteiten van Helsinki, Tampere, Stockholm, Göteborg, Oslo, Kopenhagen en Århus hebben een zeer creatieve, nuttige en gezellige bijeenkomst in Kopenhagen bijgewoond.

(Ingeborg Sanner, Oslo, heeft de foto gemaakt en staat er dus niet zelf op) 19

IVN-Krant | Nr. 4 | september 2007 |12e jaargang | www.ivnnl.com Zaterdag werd de regiovergadering gehouden waarin onder meer over de taken van het informele noordelijke docentenplatform werd gesproken. De docenten streven

naar aan nauwere samenwerking. Medewerkers van de Nederlandse Taalunie, het Steunpunt Nederlands en het Certificaat Nederlands als Vreemde Taal zijn ook naar Kopenhagen gekomen en hebben de docenten op de hoogte gebracht van hun activiteiten.

Er was ook tijd voor onderling contact en het uitwisselen van informatie over de

stand van zaken in de regio. Zo bleek dat de neerlandistiek in Stockholm wordt bedreigd, terwijl het in Göteborg juist heel goed gaat omdat het Nederlands daar

hoofdvak van een Bachelor is geworden. Mona Arfs rapporteerde o ver enkele actuele agendapunten van de IVN. Het elektronische Tijdschrift voor Neerlandistiek in Scandinavië en ommelanden http://www.tnso.eu/ wordt uitgebreid met nieuwe artikelen. Het grote woordenboekproject Nederlands-Fins / Fins-Nederlands zal waarschijnlijk over een jaar af zijn. Ten slotte werd afgesproken de volgende regiovergadering in mei 2009 in Tampere, Finland te houden. Zondag bestond het programma uit vijf interessante lezingen:

- Drs. Sara van Meerbergen, Universiteit van Stockholm: Nederlandse kinderen jeugdliteratuur in Zweden tussen 1995 en 2006. De invloed van de verhouding tussen tekst en beeld op interculturele contacten, vertaling en receptie. - Dr. Rogier Nieuweboer, Universiteit van Helsinki: De lange weg naar Finland.

Finse vertalingen van Nederlandse kinderen jeugdboeken via een andere taal. - Dr. Annika Johansson, Universiteit van Stockholm: De relatie tussen werkwoorden van beweging en ruimtelijke partikels/bijwoordelijke bepalingen. - Drs. Ingeborg Sanner, Universiteit van Oslo: Generatie Nix en de Nederlandstalige popliteratuur. - Prof. dr. Geir Farner, Universiteit van Oslo: De functie van ironie in de literatuur.

Na een heerlijke lunch aan de zonnige kade van de binnenhaven van Kopenhagen zijn de deelnemers, geïnspireerd door het stimulerende samenzijn, naar hun eigen universiteit vertrokken om het semester voor te bereiden en de nieuwe studenten Nederlands te ontvangen.

20


Polen Irena Barbara Kalla, Bozena Czarnecka (red.), Volwassen worden. Cultuurverschijnsel

en literair motief. Met illustraties van Agnieszka Borucka-Foks. Oficyna Wydawnicza ATUT Wroclaw/ Neisseverlag Dresden, Wroclaw 2007, 250 blz., ISBN: 978-83-7432202-7 en ISBN: 978-3-934038-96-7

In mei 2007 verscheen ‘Volwassen worden. Cultuurverschijnsel en literair motief’, onder redactie van Irena Barbara Kalla en Bozena Czarnecka. De bundel nodigt de lezers uit tot gemeenschappelijke verkenning van complexe fenomenen als

volwassenwording en volwassenheid. Het ervaren van de ambivalentie en van de paradoxen, de intensieve beleving van verschillende emoties, de ontdekking van een werkelijkheid achter de werkelijkheid, literaire fascinaties, innerlijke integratie van tegenstrijdigheden, de kronkelige weg naar bewustwording en bovenal de

verschillende grensoverschrijdingen – dit zijn kenmerken die de kern van het verhaal over volwassenwording bepalen. De vijftien visies op volwassen worden die in de publicatie worden geboden, hebben zeer uiteenlopende literaire voorbeelden en culturele achtergronden als uitgangspunt. Als zodanig kunnen ze aanleiding geven tot nieuwe spannende zoektochten naar mogelijke letterlijke en figuurlijke betekenissen van het onderwerp.

Het boek is het resultaat van een samenwerking tussen extramurale neerlandici uit de regio Midden-Europa en daarbuiten. Het feit dat de auteurs afkomstig zijn uit

verschillende landen (Polen, Hongarije, Slowakije, Servië, Oostenrijk, Duitsland, Zuid-Afrika, Nederland en België) draagt bij aan het grensoverschrijdende karakter en de diversiteit van de opzet van het project.

Dr. Irena Barbara Kalla en dr. Bozena Czarnecka zijn als wetenschappelijke medewerkers verbonden aan de Universiteit van Wroclaw (Polen), Leerstoel voor

Nederlandse Filologie. Het boek is te bestellen bij de uitgeverij ATUT, ul. Kosciuszki 51a, 50-011 Wroclaw

(zie http://www.atut.ig.pl/) en bij de uitgeverij Neisse Verlag, Neustädter Markt 10, D 01097 Dresden (zie http://www.neisseverlag.de/).

21

IVN-Krant | Nr. 4 | september 2007 |12e jaargang | www.ivnnl.com Erratum:

Portugal In de mei-editie van de IVN-krant staat in het bericht over de promotie van Jeroen Dewulf ten onrechte dat hij tot het eind van het academisch jaar 2007 als docent

Nederlands werkzaam was aan de Universiteit van Braga, Portugal. Dit is niet correct: tot deze zomer doceerde drs. Onno ter Haar Nederlands aan de Universiteit van Braga.

Bericht uit Woubrugge en Leiden Al eens eerder schetste ik u de entree van Woubrugge: de motorzaak van Jan Keessen en het huisje op de hoek waar al ver vóór de recentste spellingwijziging ‘konijnenhokken’ te koop werden aangeboden. Eigenlijk is het huis ernaast ook de moeite waard. Of eigenlijk niet zozeer het huis, maar het tuintje eromheen. De bewoner exposeert daar namelijk het resultaat van zijn hobby: hij

maakt houten beelden. Hij begon een paar jaar geleden met een kleine beer die op zijn achterpoten staat, de voorpoten in een houding die een circusverleden doet vermoeden. Daarna volgde een grote beer, die dezelfde

opleiding had gevolgd als de kleine; een loenzende roofvogel op een tak, een manshoge uil, een paar jonge geitjes. Die geitjes ware n goed getroffen maar hebben er niet lang gestaan: gestolen. Ondanks het dringende verzoek van de maker via een bord de geitjes terug te brengen, zijn ze nog steeds spoorloos. Wie doet dat nou? Houten geitjes stelen uit een tuin? En wat moet je ermee? In

Woubrugge kun je ze niet buiten zetten, iedereen weet waar ze thuishoren. Binnen dan? Daar waag je je kinderen toch niet aan: het hout is weliswaar geschuurd maar niet gelakt en laat dus al gauw een spoor van splinters achter in lichaamsdelen die in aanraking komen met het hout. Het is alweer een paar maanden geleden dat de geitjes verdwenen. De houtblokken die opgestapeld lagen naast de schuur van de beeldenmaker bleven al die tijd onaangeroerd. Maar gisteren zag ik een bemoedigend stapeltje splinters bij het hek. Ik ben vast niet de enige die uitkijkt naar de nieuwe creatie. Marja Kristel

22


Colofon De IVN-krant is een uitgave van de Internationale Vereniging voor Neerlandistiek Van Dorthstraat 6

2481 XV Woubrugge, Nederland tel. ++ (31) 172 518 243, fax ++ (31) 172 519 925 e-mail [email protected] website http://www.ivnnl.com

(Dinsdag, woensdag en donderdag bereikbaar via de Universiteit Leiden

(Nederlands/Dutch Studies), tel. + 31 71 527 2110; [email protected]). Eindredactie: Marja Kristel Correspond enten: Mona Arfs (Noord-Europa), Antoinet Brink (Zuid -Europa), Eliza

Gustinelly en Yanna Parengkuan (Indonesie), Stefan Kiedron (Midden- en OostEuropa), Lut Missinne (Duitsland), Guy Janssens (Franstalig Belgie), Laurent Reguer (Frankrijk), Roel Vismans (Verenigd Koninkrijk).

Deadline kopij voor de volgende editie: 15 oktober 2007. De IVN-krant verschijnt vijf à zes maal per jaar in een elektronische editie. Voorgaande nummers, vanaf jaargang 7 (2002), zijn in te zien via http://www.ivnnl.com/, klik door naar IVN-krant. Wilt u ook de IVN-krant ontvangen? U kunt zich kosteloos abonneren door een e-mail te sturen naar [email protected] met een regeltje waarin u zich aanmeldt voor de IVN-krant en aangeeft op welk emailadres u de IVN-krant wilt ontvangen.

23

IVN-Krant Nr. 4 september e jaargang

Recommend Documents