1196_vnVa-6Krant
23-10-2002
15:08
Pagina 1
1
V
VN A
INHOUD
VERENIGING
2 ■
5 ■
6 ■
VA N
NEDERLANDSE VR O U W E L I J K E
GELD EN DE DOKTER Nalatenschapsplanning en het nieuw wettelijk erfrecht
12 ■ 14 ■
16 ■ 17 ■ 18 ■
VNVA-KRANT
•
JAARGANG 30
•
NOVEMBER
2002
•
WWW.VNVA.NL
REDACTIONEEL Geld en de dokter
Hoeft u nu niets meer zelf te regelen? Edwin Pijpers Geld en de dokter
Geld, het is in ieder geval noodzakelijk om te leven. Daarom nogmaals een
Column Reinie Kaas
themanummer over geld, nu met een artikel over de toch op sommige punten wel
Praktijkvoering: een eigen praktijk of…?
maar het artikel zou nog ingewikkelder worden bij beantwoorden ervan. Op naar een
Monique Theunissen en Casper Los
financieel planner dus bij individuele vraagstukken. Het tweede artikel, geschreven
VNV A
10 ■
ARTSEN
KRANT
Nieuws van het Dagelijks Bestuur
ingewikkelde nalatenschapsplanning. Bij mij (R.K.) kwam een aantal vragen op,
door Monique Theunissen en Casper Los gaat over praktijkvoering. Een helder stuk voor diegenen onder ons die zich zelfstandig willen maken. Zowel Edwin Pijpers als Casper Los zijn bereid om op een regiomiddag meer te vertellen over de onderwerpen die te maken hebben met financiële planning (zie b.v. het symposiumverslag van regio Amsterdam in VNVA Krant 4, 2001). Ook een column over dit thema kon natuurlijk niet achterwege
www.vnva.nl: Gebruikerstips
Catharina Meijer en Liesbeth Jansen Onze dokter is nog een goeie ook!
blijven: wat hebben onoplettendheid en geringe ambitie hiermee te maken? Een bescheiden voorproefje op het volgende thema Vrouwen in Academia geven Bertien Collette met een ingekorte versie van haar verhaal naar aanleiding van de Corrie Hermannprijs en M. Caroline Vos met een korte bespiegeling op het dilemma van de dertiger.
Van huisarts tot emeritus hoogleraar Bertien Collette
Daarnaast vindt u handige tips om de vernieuwde site van de VNVA volledig te kunnen
Agenda
dat op 3 december 2002 wordt gehouden te Utrecht voor artsen die willen herintreden
benutten en leest u alles over het aankomende symposium Arts weer aan de slag, in de gezondheidszorg, of die binnen het artsenvak van richting willen veranderen.
Startsein Wie niet danst, moet de baby vasthouden
Reinie Kaas en Annelies van Hommelen
M. Caroline Vos
20 ■
Talentvolle vrouwen hard nodig in gezondheidszorg
Weekend Beleid en Bestuur Verslag Clara Peters
21 ■
22 ■
Recensie
• Somatisation in General Practice, Clinical Assesment and the Effectiveness of Disclosing Emotionally Important Events. • Somatising Patients in General Practice. Reattribution, a Promising Approach. Margret Kaandorp
OPROEP Versterk de internetredactie Liesbeth Jansen is formeel enig lid van de internetredactie. Catharina Meijer blijft alleen aan als adviseur. Voor Liesbeth alleen is het werk te zwaar en ook weinig motiverend. Er moet echt minstens één lid bij, liever twee. En het is nog leuk ook! De taken betreffen: het actualiseren van de algemene teksten van de internetsite vanuit het contentmanage-
Te Recenseren
Foto omslag: vernieuwde site: www.vnva.nl (gemaakt door Medix4medix), vormgevingsconcept en fotografie INZ: Johan Vorenkamp en Addy Speelman.
mentsysteem (cms), toezicht houden op het discussieforum, adviseren en motiveren van besturen en commissies bij het actualiseren van de besturenpagina’s vanuit het cms en nieuwe ideeën ontwikkelen voor verbetering van de site. Reacties graag naar Liesbeth Jansen (
[email protected]).
V
VN A
2002
1196_vnVa-6Krant
23-10-2002
15:08
Pagina 2
2
Nalatenschapsplanning en het nieuw wettelijk erfrecht Hoeft u nu niets meer zelf te regelen? bepaald dat de erfenis altijd tot het privé-
door Edwin Pijpers
vermogen behoort, ongeacht de wijze
Per 1 januari 2003 treedt het nieuw wettelijk erfrecht in werking. Is dit reden om uw testament of financiële situatie na overlijden nader onder de loep te nemen? Of kunt u uw laatste wilsbeschikking die jaren geleden is opgesteld rustig in de kluis laten liggen? Dit artikel gaat nader in op het huidige erfrecht, de toekomstige veranderingen hierop en waar u aan kunt denken om de financiële situatie na overlijden te optimaliseren. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen de juridische vererving (wie krijgt wat) en de fiscale vererving (successierecht).
waarop men getrouwd is. Hetzelfde kan gelden voor eventuele schenkingen die zijn ontvangen. Een dergelijke bepaling heet de uitsluitings- of privé-clausule. Bij beëindiging van het huwelijk is er dan geen gelijke verdeling van het vermogen.
Huidig wettelijk systeem van vererving Het wettelijk erfrecht geldt als u geen testament heeft laten opstellen. Uw
verdeling van het vermogen
nalatenschap vererft dan volgens de door
op een andere manier
de wetgever vastgestelde regels. Dit houdt
plaatsvinden. Het pand kan
in dat als er een echtgeno(o)t(e) en
dan bijvoorbeeld bezit zijn
kinderen zijn, ieder een gelijk deel van uw
van de een terwijl de
nalatenschap krijgt. Dit kan er toe leiden
banktegoeden eigendom
dat de kinderen aanspraak maken op hun
zijn van de ander.
erfdeel. Stel dat de nalatenschap alleen
Ook kan in de huwelijkse
bestaat uit de overwaarde van de woning
voorwaarden een beperkte
ad. € 300.000,- en u een echtgeno(o)t(e)
gemeenschap zijn
en twee kinderen achterlaat. Ieder heeft
opgenomen die bijvoor-
dan recht op € 100.000,-. Het vermogen
beeld alleen betrekking
zit in het huis en om dit liquide te maken
heeft op de inboedel. De
moet er een lening worden opgenomen
inboedel is dan gemeen-
of dient het pand verkocht te worden.
schappelijk, het overige
Bent u gehuwd en zijn er geen kinderen
blijft privé-vermogen.
dan is een testament niet noodzakelijk.
Daarnaast kan er een finaal
De langstlevende erft dan uw totale
verrekenbeding worden
vermogen. Anders is het bij samenwonen-
opgenomen waarin bepaald
den. Deze categorie wordt door de
wordt dat bij beëindiging
wetgever op een heleboel gebieden
van het huwelijk er gedaan
gelijkgesteld aan gehuwden maar voor het
wordt alsof er gemeen-
erfrecht vindt er geen automatische
schap van goederen
vererving plaats aan de overgebleven
bestond. Op deze manier is
partner. Ingeval van overlijden gaat de
Bepaling nalatenschap
er tijdens leven een betere bescherming
nalatenschap naar de ouders, broers en
De nalatenschap bestaat uit het totaal van
tegen eventuele schuldeisers, maar bij
zussen of nog verdere familie van de
de bezittingen en schulden dat iemand
beëindiging van het huwelijk wordt het
overledene. Voor ongehuwd samenwonen-
heeft op het moment van overlijden. Om
vermogen aan ieder voor de helft
den is een testament dus een vereiste.
dit te kunnen bepalen is de economische
toebedeeld.
Als u zich niet wilt neerleggen bij de
waarde van de bezittingen en de schulden van belang maar ook op welke wijze men is gehuwd.
Indien u geen testament heeft laten opstellen geldt het wettelijk erfrecht.
Is dit in gemeenschap
2002
waarden dan kan de
Ondanks dat er
wettelijke regeling dan kunt u een
gemeenschap van
testament opstellen bij een notaris. In een
goederen bestaat of er
testament kunt u afwijken van de wettelijke
een finaal verrekenbe-
regels, u kunt deze uitbreiden of beperken
ding is opgenomen
en u kunt er bijvoorbeeld zaken in
kan er toch sprake zijn
opnemen met betrekking tot de voogdij
van goederen dan omvat de nalatenschap
van privé-vermogen. Dit is het geval als er
van minderjarige kinderen, het benoemen
de helft van het totale gezamenlijke
ooit een erfenis is gekregen waarbij door
van een bewindvoerder voor uw vermogen
vermogen. Is het op huwelijkse voor-
degene die destijds is overleden was
enzovoort. Kinderen kunnen niet worden
V
VN A
1196_vnVa-6Krant
23-10-2002
15:08
Pagina 3
3
onterfd. Zij hebben recht op een legitieme
genoemd zijn maar er mag ook bepaald
langstlevende maar voor 1% erft en toch
portie. Middels een testament kunnen zij
zijn dat het percentage pas wordt
de volle 100% in eigendom verkrijgt, is de
wel in de wacht worden gezet, aangezien
vastgesteld na het overlijden.
overbedeling het grootst en gaat de
de morele verplichting tot verzorging van
De oprenting heeft als voordeel dat er na
oprenting dus het hardst. Een ander
de langstlevende zwaarder weegt dan de
het overlijden van de langstlevende eerst
percentage dan 1% is ook mogelijk, maar
legitieme portie van de kinderen.
een opgelopen schuld
Als er geen testament is opgesteld zijn
aan de kinderen moet
dus de wettelijke regels van toepassing
worden afgelost
en spreekt men van wettelijk erfrecht. Is er
alvorens er vermogen
wel een testament opgesteld dan spreekt
is dat vererft. De
men van testamentair erfrecht.
nalatenschap bestaat namelijk uit het totaal
1% is het wettelijk minimum.
Nieuw wettelijk erfrecht per 1 januari 2003 biedt een betere bescherming voor de langstlevende en is te vergelijken met de ouderlijke boedelverdeling.
Zowel de schuld van de langstlevende als de vordering van de kinderen is zogenaamd
Testamentair erfrecht
van de bezittingen en
Een testament is maatwerk. Toch kunnen
schulden en ook de
er een aantal modellen worden onder-
vordering van de
scheiden die worden ingevuld naar uw
kinderen valt onder
persoonlijke wensen en omstandigheden.
laatstgenoemde categorie.
overbedeling zonder rekening te houden
Een veel voorkomende testamentvorm is
Zo’n oplopende schuld mag dan misschien
met de daarop rustende schuld) moet
de ouderlijke boedelverdeling. Aangezien
belastend lijken voor de langstlevende,
aangeven in box 3. De kinderen hoeven
deze testamentvorm de basis vormt voor
hij/zij kan echter gewoon op de gewenste
de vordering niet aan te geven in box 3.
het nieuw wettelijk erfrecht zullen wij
voet doorleven, zelfs als de schuld het
‘gedefiscaliseerd’. Dit houdt in dat de langstlevende het totale vermogen (inclusief de
bespreken.
Het nieuw wettelijk erfrecht
Bij de ouderlijke
Ook vanaf 1
boedelverdeling
januari aan-
worden alle tot de
staande blijft er
nalatenschap
verschil bestaan
behorende
tussen wettelijk-
goederen
en testamentair
toebedeeld aan de
erfrecht. Het
langstlevende. De
wettelijk erfrecht
kinderen worden in
zal de nodige
de wacht gezet en
veranderingen
krijgen een
ondergaan, met
vordering op de
als insteek een
langstlevende.
betere bescher-
Deze vordering is
ming voor de
pas opeisbaar bij
langstlevende.
alleen deze vorm
overlijden van de langstlevende. Indien
positieve vermogen zou benaderen of
Het nieuwe systeem is te vergelijken met
gewenst is de opeisbaarheid in het
overschrijden. Tijdens leven is de schuld
de eerder besproken ouderlijke boedelver-
testament uit te breiden, bijvoorbeeld bij
niet opeisbaar en als na het overlijden van
deling. Het wordt nu alleen door de
hertrouwen of faillissement van de
de langstlevende wordt geconstateerd dat
wetgever geregeld zonder dat u er een
langstlevende. Ook kan bepaald worden
er niet voldoende vermogen is om de
testament voor hoeft te laten opstellen.
dat er rente verschuldigd is over de
totale schuld aan de kinderen af te lossen,
Ook nu blijven de langstlevende en de
vordering. Deze rente hoeft niet
dan moeten de kinderen genoegen nemen
kinderen voor gelijke delen erfgenaam. De
daadwerkelijk ieder jaar betaald te worden
met dat deel dat wel aanwezig is. Er kan
langstlevende krijgt de totale nalatenschap
maar mag op de vordering worden
ook voor gekozen worden om het erfdeel
in eigendom en de kinderen krijgen niets.
bijgeschreven zodat er een oplopende
van de langstlevende niet gelijk te houden
Aangezien de kinderen wel erfgenaam zijn
schuld aan de kinderen ontstaat. Het
aan het erfdeel van de kinderen maar om
maar niets krijgen, schiet de langstlevende
rentepercentage kan in het testament
dit lager te stellen. In het geval de
het door de kinderen verschuldigde
V
VN A
2002
1196_vnVa-6Krant
23-10-2002
15:08
Pagina 4
4 successierecht voor. Daarnaast betaalt de
werking treedt blijven oude testamenten
Successierecht
langstlevende natuurlijk het successierecht
ook onder de nieuwe wet gelden. Sterker
Successierecht is de belasting die betaald
over de eigen verkrijging.
nog: zij worden ook in de toekomst nog
moet worden door de erfgenamen over het
De langstlevende wordt overbedeeld
uitgelegd naar het recht dat gold op het
vermogen dat u ze nalaat. Het successie-
waardoor een schuld ontstaat aan de
moment dat het testament was opgesteld,
recht kent een dubbele progressie.
kinderen. Deze schuld is opeisbaar na
tenzij in het testament al is geanticipeerd
Naarmate de verkrijging groter wordt stijgt
overlijden van de langstlevende ouder.
op de komende wetgeving.
het tarief en als de familierechtelijke
Voorzover de door de belastingdienst
betrekkingen verder uit elkaar liggen dan
vastgestelde wettelijke rente (momenteel 7%) hoger is dan 6% wordt voor dit percentage rente bijgeschreven over de schuld. Op deze manier ontstaat dus weer een oplopende vordering van de kinderen. De
Onder het nieuw wettelijk erfrecht zijn de kinderen wilsrechten toegekend. Zo kunnen zij goederen (tot een bedrag van hun vordering) in eigendom verkrijgen.
legitieme portie kan
stijgt het tarief eveneens.
Bij hertrouwen van de
In het successierecht zijn bepaalde
langstlevende kunnen
vrijstellingen opgenomen. De belangrijkste
de kinderen het
daarvan is de vrijstelling voor erfrechtelijke
uitzicht op hun
verkrijgingen tussen echtgenoten en
vordering zien
daarmee gelijkgestelden. De vrijstelling
verdwijnen of
voor gehuwden bedraagt momenteel
verminderen. Onder
€ 467.848,-. Voor samenwonenden geldt
het nieuw wettelijke
een oplopende vrijstelling tot eveneens
erfrecht zijn hun
maximaal dit bedrag. Op deze vrijstelling
daarom wilsrechten
komt een deel van de waarde van het
pas worden opgeëist als ook de langstle-
toegekend. Door het toepassen van hun
nabestaandenpensioen in mindering. Ook
vende ouder is overleden.
wilsrechten kunnen de kinderen goederen
uitkeringen uit een nabestaandenlijfrente
Om het effect van de oplopende schuld
(tot een bedrag van hun vordering) in
kunnen de vrijstelling verlagen.
aan de kinderen in beeld te brengen geven
eigendom verkrijgen.
wij u het volgende voorbeeld:
De langstlevende houdt
Op het moment van overlijden bedraagt
echter het levenslange
het gezamenlijk vermogen € 300.000,-.
vruchtgebruik. Als de
De erflater is gehuwd in gemeenschap van
langstlevende de zaken
goederen zodat de nalatenschap
wil verteren dan moet
€ 150.000,- bedraagt. Dit wordt verdeeld
de kantonrechter
onder de langstlevende en de twee
daarvoor toestemming geven. In plaats
levensverzekering onbelast blijft. Hiervoor
kinderen, ieder € 50.000,-. De langstle-
van overdracht van eigendom kan de
moet de polis correct zijn opgesteld en
vende krijgt echter de totale nalatenschap
langstlevende ook zekerheid stellen.
ook uw samenlevingscontract/huwelijkse
van € 150.000,- en wordt dus overbedeeld
De erflater kan in een testament de
voorwaarden moeten de juiste inhoud
voor € 100.000,-. Als de langstlevende na
wilsrechten beperken of buiten werking
hebben.
20 jaar komt te overlijden is de schuld
stellen.
opgelopen tot € 180.000,-. Hierbij is uitgegaan van een jaarlijkse oprenting van 3%. Als het vermogen van € 300.000,in stand is gebleven dan bedraagt de nalatenschap € 300.000,- – € 180.000,- = € 120.000,-. Er is € 300.000,- aanwezig en dit komt de kinderen toe, ieder € 150.000,-. Zij betalen echter per kind successie over € 60.000,-, zijnde de helft van € 120.000,-. Als de rentevergoeding in de ogen van de fiscus te laag is ontstaat er een fictief vruchtgebruik dat leidt tot een hogere belaste verkrijging van de langstlevende en verlaging van de verkrijging van de kinderen. Er kan geen vast rentepercentage worden aangegeven dat altijd juist is omdat het rentepercentage afhankelijk is van de leeftijd van de langstlevende. Ondanks dat het nieuw wettelijk erfrecht in
2002
Wilsrechten
V
VN A
Bent u samenwo-
Een testament vult uw persoonlijke wens beter in en kan leiden tot besparing van successierecht.
nend of gehuwd op huwelijkse voorwaarden dan kunt u het zo regelen dat een overlijdensuitkering uit
1196_vnVa-6Krant
23-10-2002
15:08
Pagina 5
5 Schenken van vermogen tijdens leven
worden vormgegeven, maar het voert in
schenkingsplan dienen met elkaar in
Om de verschuldigde successierechten te
het kader van dit artikel te ver om daar
evenwicht te zijn. Het is en blijft belangrijk
verminderen kunt u tijdens leven
op in te gaan.
dat u zich hierover goed laat informeren. Uit uw persoonlijke situatie zal moeten
vermogen overhevelen naar de kinderen. Jaarlijks geldt een vrijstelling van bijna
Conclusie
blijken of u zich kunt verlaten op de
€ 4.000,-, welke eenmalig mag worden
Onder het nieuw wettelijk erfrecht is de
wettelijke regeling of dat een testament
verhoogd tot bijna € 20.000,- voor een
positie van de langstlevende beter
beter voldoet.
kind tussen 18 en 35 jaar.
beschermd maar een testament vult uw
Als er meer wordt geschonken dan de
persoonlijke wens beter in en kan leiden
Edwin H. Pijpers (Federatie Financieel Plan-
vrijstelling dan is over dat meerdere
tot besparing van successierecht. Middels
ner) is senior financieel planner bij de VVAA
schenkingsrecht verschuldigd. Op deze
uw testament kunt u bepalen wie welke
financieel economisch adviesbureau bv.
manier kunt u echter wel de progressie
goederen verkrijgt. De kinderen krijgen
verminderen. U kunt jaarlijks een bedrag
alleen een vordering in geld en niet in
van ongeveer € 24.000,- per kind
goederen. Voor samenwonenden blijft een
schenken waarover maar € 1.000,-
testament belangrijk. Schenken tijdens
schenkingsrecht is verschuldigd. Als u dit
leven kan de progressie van het successie-
4 jaar doet is er bijna € 100.000,- aan de
recht verminderen. Het testament en het
volgende generatie overgedragen tegen € 4.000,- schenkingsrecht. Zou deze € 100.000,- ineens vererven dan zou er ruim € 10.000,- verschuldigd zijn. Schenkingen kunnen op diverse manieren
Geld en de dokter Wil een dokter eigenlijk dat geld verdienen
gekozen voor verzekering van ziektekosten
Een paar voorbeelden van hoe onoplet-
gewoon vanzelf gaat?
op basis van solidariteit, arts-assistenten
tendheid of geringe ambitie kan zorgen
Een al langer bekend probleem is, dat
horen daar geen uitzondering op te zijn
voor minder inkomen. Wil je terecht een
vrouwelijke artsen vergeleken met hun
met een geringer ziekterisico dan hun
gelijk/eerlijk (pensioen)inkomen dan is
mannelijke evenknie, minder inkomen
oudere collega’s. Maar ze hebben wel
interesse voor CAO- en maatschaponder-
hebben bij vergelijkbare arbeidsduur.
zitten slapen, waartegen ze nu alleen maar
handelingen van wezenlijk belang.
Dit komt onder meer omdat ze veel
machteloos kunnen protesteren.
Ook het onder de loep nemen van diverse
minder vaak in hogere posities komen.
Een tweede vorm van onoplettendheid
kapitaalverzekeringen loont de moeite.
Een vrouwelijke arts krijgt gemiddeld
vond ik bij de arts-assistenten in mijn
Dokter let op Uw (geld) saek.
slechts 71% van het inkomen van een
ziekenhuis. Vorig jaar kreeg ieder een
mannelijke collega. (N Eng J Med 1996
functieomschrijving. Niemand reageerde
334:960-964) Een deel van de oorzaak is,
binnen de daarvoor gestelde periode. Bij
dat een vrouw minder waarde hecht aan
functie hoort waardering = geld. Recent
status en geld en daarom minder
kregen ze een brief met de functiewaarde-
onderhandelt bij sollicitaties.
ring, ze waren ingedeeld in functiegroep
Reinie Kaas
60 en niet meer in 65. Verontwaardiging Ook onoplettendheid wat betreft de eigen
alom, helemaal omdat de straks klare
positie kan leiden tot een slechtere
nurse-practitioner in dezelfde schaal
betaling.
60 komt, zonder vergelijkbare verant-
In de Arts-assistent van september 2002
woordelijkheden. Ook een voldongen feit.
wordt gemeld dat de te laat opgemerkte
Pas bij de evaluatie op een later tijdstip
verplichte overstap naar een andere
bestaat de mogelijkheid dit weer
ziektekostenverzekering netto een fors
recht te trekken.
aantal Euro’s in de portemonnee kan schelen. Ik ben niet onder de indruk van het protest op dit onderdeel van de CAOonderhandelingen. In Nederland is
V
VN A
2002
1196_vnVa-6Krant
23-10-2002
15:08
Pagina 6
Advertentiepag
1196_vnVa-6Krant
23-10-2002
15:08
Pagina 7
7
Praktijkvoering: een eigen praktijk of…? door Monique Theunissen en Casper Los
Eigen praktijk Als u een praktijk begint, er een overneemt
Tijdens de opleiding wordt u als arts geconfronteerd met de vraag wat te doen na het afstuderen. In loondienst gaan werken, aansluiting zoeken bij een maatschap of een eigen praktijk beginnen? Vaak wordt een definitieve beslissing pas genomen nadat iemand eerst een tijd als waarnemer heeft gewerkt. Op deze manier kan men erachter komen of het prettig is om op eigen benen te staan. Enerzijds heeft het vrije ondernemerschap aantrekkelijke kanten, zoals de vrijheid om zelf te kunnen bepalen wat u wel en niet doet, en misschien de mogelijkheid om uw eigen werktijden in te delen. Anderzijds houdt het vrije ondernemerschap in dat u zich niet alleen met medische zaken bezighoudt. Een eigen praktijk vraagt immers nogal wat kennis van onder meer financieringen, fiscaliteiten, administratie, verzekeringen en juridische zaken. Voor vrouwelijke artsen spelen er zelfs nog andere aspecten. Hoe zit het met een eventuele wens om parttime te gaan werken? Is er sprake van een kinderwens en hoe kunt/wilt u de opvang regelen? Aspecten waar u in uw keuze van praktijkvoering rekening mee dient te houden. Onderzoek heeft uitgewezen dat een groot deel van de vrouwelijke artsen inderdaad kiest voor parttime werken en dit omdat er in veel gevallen sprake is van kinderen.
of associeert in een maatschap is dat een financieel zwaarwegende stap. Laten we daarom de zaken die spelen bij het opstarten van een eigen praktijk of een overname, op een rij zetten. Allereerst is daar de vraag: wat is financieel haalbaar? Om dat te kunnen beoordelen moeten alle inkomsten en uitgaven - ook privé - in een begroting worden gezet. Wat betreft de eigen praktijk gaat het om zaken als de huur- of koopsom van het praktijkpand, de inventaris, het instrumentarium en nog veel meer. Stel dat er in uw geval sprake is van een overname waarmee goodwill is gemoeid. Als startende ondernemer bent u weliswaar geen leek op financieel gebied, maar het is goed voor te stellen dat het bepalen van een reële prijs voor de goodwill u boven de pet gaat. Een extern financieel adviseur daarentegen heeft er geregeld mee te maken. Hij kan de hoogte berekenen en zonodig onderhandelen. Aansluitend worden alle afspraken vastgelegd in een contract. Op het moment dat de financiën in een begroting zijn vastgelegd, is het tijd om de financiering rond te krijgen. Wanneer u heeft besloten een praktijkpand te kopen al dan niet inclusief woongedeelte - zal de hypotheek een belangrijk deel van de financiering beslaan. In vergelijking daarmee neemt een middellang krediet ter bekostiging van de goodwill, de inventaris en het instrumentarium waarschijnlijk een aanzienlijk lager bedrag voor z’n rekening. Toch is dit krediet voor de start van een praktijk van wezenlijk belang, net als een eventueel rekening-courant krediet voor betalingen op korte termijn.
V
VN A
2002
1196_vnVa-6Krant
23-10-2002
15:08
Pagina 8
Advertentiepag
1196_vnVa-6Krant
23-10-2002
15:08
Pagina 9
9
Voor de definitieve start van uw praktijk is
rechtsbijstandsverzekering.
fouten maken waarvoor u als werkgever
het rond krijgen van de financiering
Andere verzekeringen hebben betrekking
aansprakelijk bent.
waarschijnlijk het belangrijkste onderwerp. Om de praktijk soepel draaiende te houden, is een aantal andere zaken eveneens van
Alle financiën – ook privé – moeten in een begroting zijn vastgelegd voor een eigen praktijk of overname.
wezenlijk belang,
op uw praktijkpand en
Tijdens de gesprekken die u met de
middelen waarmee u
diverse adviseurs voert, zal ook uw
uw beroep uitoefent.
pensioen ter sprake komen. Dat lijkt
Het gaat dan om
misschien nog heel ver weg, maar het is
onder meer het
verstandig om op tijd met de opbouw te
verzekeren van het
beginnen. Vooral als er sprake is van
pand zelf, het
parttime werken of een pensioenbreuk,
instrumentarium en de
omdat u een aantal keren van werkgever
zoals de verschillende verzekeringen
overige inboedel, maar ook om een
bent gewisseld. Bovendien kunt u optimaal
waarmee u uw belangrijkste risico’s afdekt.
verzekering tegen eventuele bedrijfs-
gebruikmaken van diverse fiscale
Om het financiële risico van ziekte af te
schade. Het is belangrijk dat verzekeringen
regelingen die samenhangen met
dekken is zowel een goede ziektekosten-
goed op elkaar
verzekering als een arbeidsongeschikt-
aansluiten. Als ze
heidsverzekering noodzakelijk. Uw
elkaar onnodig
financieel adviseur kan u haarfijn de
overlappen, kost dat
verschillen tussen de verschillende
geld en wanneer het
arbeidsongeschiktheidsverzekeringen
verzekeringspakket
uitleggen. Voor vrouwelijke artsen kan het
hiaten vertoont kan dat
bijvoorbeeld belangrijk zijn om te weten
nog veel vervelender
wat de zwangerschapsregeling van de
gevolgen hebben.
arbeidsongeschiktheidsverzekeraar
Ook zijn er risico’s die
inhoudt. Om het financiële risico van
u als werkgever moet afdichten. Bijvoor-
geen betoog dat het voeren van een
aansprakelijkheid af te dekken is een
beeld: bij ziekte van een werknemer heeft u
geoliede administratie de gang van zaken
beroepsaansprakelijkheidsverzekering
bepaalde verplichtingen, zoals doorbetaling
er alleen maar makkelijker op maakt.
onontbeerlijk. Deze verzekering wordt vaak
van het salaris gedurende een bepaalde
gesloten in combinatie met een beroeps-
periode. Maar een werknemer kan ook
het vrije ondernemer-
Vo o r d e s t a r t v a n een praktijk van wezenlijk belang: een middellang krediet, evenals een rekening-courant voor betalingen op korte termijn.
schap. Overigens worden tijdens zo’n gesprek ook andere belastingtechnische zaken met u doorgenomen. Wat dacht u van het aanmelden bij de fiscus? En het hoeft
V
VN A
2002
1196_vnVa-6Krant
23-10-2002
15:08
Pagina 10
10 Samenwerken
afspraken schriftelijk vast te leggen.
Regelmatig overleg waarbij de gang van
De voorkeur van veel vrouwelijke artsen
In veel gevallen zal de maatschapovereen-
zaken geëvalueerd wordt is hiervoor
gaat uit naar praktijkvoering in een
komst worden opgeborgen en nooit meer
noodzakelijk.
samenwerkingsverband. In vergelijking
uit de la komen. Echter, wanneer er wel
met een solistische praktijk zien vrouwen al snel een aantal voordelen in het samenwerken, zoals de mogelijkheid tot
Een extern financieel adviseur kan de hoogte van de prijs voor goodwill berekenen en voor u onderhandelen.
deeltijdwerken,
KORTOM
de samenwerking
Het starten van een eigen praktijk of
ontstaan, is een
associëren brengt veel met zich mee.
goede schriftelijke
‘Technisch’ gezien zijn er weinig
vastlegging van de
verschillen voor mannen en vrouwen. U
afspraken van groot
bepaalt zelf welke richting u uw loopbaan
belang.
wilt geven. Vrije tijd, kinderen, inhoud van
taakverdeling, kwaliteit van zorg, etc.
Het voert te ver om alle punten van de
uw beroep en (financiële) risico’s zijn
Voordat de samenwerking tot stand wordt
maatschapovereenkomst hier te
aspecten die een rol spelen.
gebracht of u toetreedt tot een bestaand
behandelen. Belangrijkste is dat de relatie
Daarom is het zeer belangrijk om uw
samenwerkingsverband is het van belang
tussen de maten er een
om een helder beeld te krijgen van de
is van gelijkheid: er
beoogde samenwerking. U zult zich
bestaat geen
moeten afvragen: waarom gaan we
hiërarchische
samenwerken? Wat verwachten wij ervan?
verhouding. Aan-
Passen we wel bij elkaar? Samen een visie
dachtspunt voor
ontwikkelen met betrekking tot de
vrouwelijke artsen bij
toekomstige samenwerking is belangrijk.
het opstellen van een maatschapovereen-
associëren of toch werken in loondienst?
Het staat partijen volledig vrij om te
komst is de waarneemregeling bij
Waar u ook voor kiest: veel succes!
bepalen in welke mate zij samenwerken. In
zwangerschap. Daarnaast moet de werk- en
feite is een afspraak tussen een aantal
winstverdeling voor parttimers binnen de
Mw. mr. Monique A.J. Theunissen is
solisten over een gezamenlijke waarneem-
maatschap naar rato zijn.
manager adviesgroep Huisartsen,
regeling al een vorm van samenwerken.
Ook nadat de samenwerkingsovereen-
Verloskundigen en Overige Artsen.
De meeste samenwerkingsvormen worden
komst getekend is, vraagt het van alle
Casper Los is marktmanager Huisartsen,
echter uitgeoefend in de vorm van een
partijen de nodige inspanning om de gang
Verloskundigen en Overige Artsen
maatschap.
van zaken goed en plezierig te houden.
Een maatschap, ook wel associatie genoemd, kunt u zien als een samenwerkingsovereenkomst, waarbij ieder der associés zich verbindt om iets in te brengen (bijvoorbeeld arbeid) en zodoende het uit deze gecombineerde inbreng ontstane voordeel te delen. Een maatschap kan zowel mondeling als schriftelijk worden aangegaan. Het is echter aan te bevelen om de
2002
problemen binnen
V
VN A
situatie goed te
Houd bij de keuze van praktijkvoering rekening met een eventuele kinderwens of parttime werken.
(laten) analyseren. Pas dan kunt u een goede keuze maken over uw toekomstperspectief. Wordt het een eigen praktijk,
1196_vnVa-6Krant
23-10-2002
15:08
Pagina 11
11
Workshop Van Afzien naar Overzien Leer met maximaal 14 deelnemers anders te kijken, om zo op het spoor te komen van je eigen valkuilen en mechanismen die je afleiden. Leer eigen instrumenten te ontwikkelen om bijtijds afstand te nemen en je vermogen tot kiezen te herstellen/versterken. Creëer weer een helder beeld van je eigen kijk en koers. Neem deel aan de workshop van Ina Vader op 16 en 17 december 2002. De workshop is voor huisartsen voor 15 punten geaccrediteerd. Anderen kunnen met de VNVA overleggen over een accreditatieaanvraag. Vraag het aanmeldingsformulier aan bij Bureau VNVA.
Kadertraining
VNVA
Advertentie
Groep 35, 2003 Blok 1: 4 en 5 september 2003 Blok 2: 9 en 10 oktober 2003 Blok 3: 13 en 14 november 2003 Blok 4: voorjaar 2004
do/vr 09.30 – 16.30 do/vr 09.30 – 16.30 do/vr 09.30 – 16.30 do/vr 18.00 – 16.00
Kosten (cursus en verblijf, inclusief het nakomweekend): € 1.790,Aanmeldingsformulieren op te vragen bij Bureau VNVA, (030) 247 47 95
V
VN A
2002
1196_vnVa-6Krant
23-10-2002
15:08
Pagina 12
12
Nieuws van het Dagelijks Bestuur betrokkenen en leden op. Op 3 december 2002 organiseert de artsenfederatie KNMG (met name het Loopbaanbureau) en de vnVa (met name de commissie Werk in Balans) in samenwerking met het ministerie van VWS gezamenlijk bovengenoemd symposium en kennismarkt in de Domus Medica te Utrecht. Voor potentieel herintredende vrouwelijke artsen komen vragen aan de orde als: Welke stages of trainingen kan ik volgen?
Weekend Beleid en Bestuur
Arts weer aan de slag
Welke werkgevers bieden momenteel welke
Eind september 2002 wisselden actieve
Er komt een vervolg op het rapport
vacatures? Welke verwachtingen kan ik
leden van een aantal plaatselijke afdelingen,
Herintreden: Is er vrouwelijk potentieel?
hebben van een nieuwe baan? Hoe
commissies en de redactie van de VNVA
verslag van een mailing. Dit rapport van
solliciteer ik zo effectief mogelijk? Welke
Krant hun ideeën uit aan de hand van het
Yolande van Eijkelenburg (vnVa) in
bij- of nascholing is nodig?
thema Van Groei naar Zichtbaarheid. De
samenwerking met het ministerie van VWS
Interesse? Zie pag. 11 van deze krant. Geef
eerste avond van het beleidsweekend
(zie uitgebreide samenvatting in krant 5,
U tijdig op want er is veel belangstelling!
kreeg een feestelijk tintje door de officiële
2002) leverde naast de publiciteit in NRC
opening van onze vernieuwde website:
en Medisch Contact veel reacties van
Clara Peters
zichtbaarheid in de praktijk! (zie uitgebreid verslag op pagina 20, 21 van deze krant).
www.vnva.nl, reageer! Heeft u al ingelogd op de site? (Zie hiervoor de gebruikerstips op pagina 12, 13 van deze krant.) Op het FORUM van de
Fondsen Stort uw bijdrage
site kunt u discussies in gang zetten of
Zoals u weet beheert de VNVA drie belangrijke fondsen: Fonds Vrouwenstudies
stellingen poneren die u na aan het hart
Geneeskunde, Bijzondere Fonds voor subsidie voor onderzoek en het Corrie Hermann
liggen of waarop u reactie wilt. Op de
Fonds.
agenda kunt u uw regionale activiteiten
Het laatste fonds staat momenteel negatief en heeft dringend geld nodig. Het zou
vermelden, alles lezen over relevante
zonde zijn als we als vereniging de Corrie Hermannprijs niet meer kunnen
trainingen en symposia. U kunt zelfs op de
uitreiken. Het is een belangrijke stimulans voor alle vrouwelijke artsen! Ook het
voor u bestemde gedeelten tekst toe-
Fonds Vrouwenstudies Geneeskunde kan uw steun gebruiken.
voegen of wijzigen. Wat vindt u van het totale ontwerp? Alle opbouwende kritiek
Bijdragen kunnen worden overgemaakt op Postbankrekening 245532 of ABN-
en commentaar zijn welkom! Zet het op de
AMRO 413997693 t.n.v. Penningmeester VNVA te Utrecht o.v.v. het fonds dat
site of mail het secretariaat.
gesteund wordt.
Oproep Wend je creativiteit aan De redactie van de VNVA krant wil graag blijven groeien en is daarom op zoek naar belangstellenden. Wil je een keer een vergadering bijwonen om te ontdekken of redactiewerk iets voor je is, dan kan dat. Mocht je je alleen tijdelijk willen inzetten, ook prima. Je kunt dan je vakkennis gebruiken als expertise om gastredacteur te worden. Ook boekrecensies en tips over medische zaken zijn welkom. Het redactiewerk is veelzijdig, je vindt er veel mogelijkheden om je actief in te zetten voor de VNVA. Ook je creativiteit kun je zeer goed aanwenden en ontwikkelen in redactiewerk! Voor Info: Bureau VNVA (zie Colofon) of een van de redacteuren (zie ledenlijst).
2002
V
VN A
1196_vnVa-6Krant
23-10-2002
15:08
Pagina 13
13
Symposium: Arts weer aan de slag! Uw goede opleiding en (eventuele) werkervaring als arts weer of anders inzetten? Noteer in uw agenda:
3 december 2002 van 10.00 - 16.00 uur KNMG/VN V A ARTSENMOBILITEITSDAG DOMUS MEDICA TE UTRECHT
Op 3 december 2002 organiseert de VNVA
Symposiumprogramma
samen met de Artsenfederatie KNMG een
Een plenair ochtendgedeelte met de
dag waarvoor vrouwelijke artsen worden
volgende onderdelen:
uitgenodigd die het plan hebben om
•
Toelichting op het rapport door Irene Hellemans, voorzitter VNVA
opnieuw of op een nieuwe manier aan de slag te gaan. Het Ministerie van
•
Reactie op het rapport door VWS
Volksgezondheid, Welzijn en Sport
•
Moedercontracten. Succesfactoren
financierde dit voorjaar een enquête die is
en valkuilen, door Marjolein Schouten
uitgevoerd door de VNVA onder artsen
(projectleider UMC Utrecht) en
over hun carrièrewensen en perspectieven.
Marianne Leenders (anesthesioloog en ervaringsdeskundige)
Uit deze enquête bleek onder meer dat er honderden artsen zijn die behoefte hebben
•
Ontwikkelingen in de zorgvraag en
om binnen hun artsenvak anders te gaan
consequenties daarvan voor de
werken, bijvoorbeeld een andere richting
zorgverlener, door het NIVEL,
op, of meer of minder uren dan zij nu
(Mw. Phil Heyligers).
werken. De weg die artsen dan moeten gaan is niet altijd gemakkelijk. Daarom
’s Middags is er een lunch met standbe-
organiseren de VNVA en KNMG, wederom
zoek en zijn er workshops, waarvan ieder er
aangemoedigd en ondersteund door het
twee kan kiezen die dan successievelijk
Ministerie van VWS, deze mobiliteitsdag.
gevolgd kunnen worden. Onderwerpen zijn: •
solliciteren
De dag is bedoeld om vrouwelijke artsen
•
netwerken
die, om wat voor reden dan ook, voor
•
onderhandelen
korte of langere tijd niet als arts werkzaam
•
de wet BIG
zijn geweest weer op het spoor te zetten
•
workshop door Ina Vader, bekend van de kadertraining van de VNVA
van een betaalde functie in de gezondheidszorg. Er wordt aandacht geschonken
•
gezin en werk.
aan de verschillende aspecten van het herintreden: wat is mijn registratie nog
Afsluitend zal Betty Meyboom, hoogleraar
waard, hoe kan ik deze weer verkrijgen,
Huisartsgeneeskunde, haar visie op
welke vacatures zijn er en hoe vind ik die?
de arts van straks laten horen in een
En als ik een baan zie die me wat lijkt, hoe
plenaire sessie.
solliciteer ik dan zo effectief mogelijk. Ook
De dag wordt voorgezeten door Corrie
netwerken en onderhandelen zullen op
Hermann, oud-Tweede-Kamerlid voor
deze dag aan bod komen.
Groen Links, in VNVA kringen bekend
Kosten symposium: € 20,-
van de naar haar genoemde prijs. De bedoeling van het symposium is dat iedereen naar huis gaat met een rugzak vol praktische informatie en mogelijkheden om daarmee de stap naar terugkeer op de arbeidsmarkt te kunnen zetten. Raadpleeg www.knmg.nl en www.vnva.nl voor de inschrijfmogelijkheden!
V
VN A
2002
1196_vnVa-6Krant
23-10-2002
15:08
Pagina 14
14
www.vnVa.nl: gebruikerstips Na lang wachten is de vernieuwde site een feit. www.vnVa.nl is opgebouwd uit een publiek en besloten gedeelte. Hieronder staan tips die u wegwijs maken op de site.
doorklikken naar een andere rubriek. Klik je links in het scherm op de knop snelnavigatie dan klapt een zogenaamd ‘pulldown menu’ open: een lijst van elementen, waaronder subrubrieken en andere ‘dieper’ liggende pagina’s. Dit biedt de mogelijkheid om direct door te klikken naar deze pagina’s. Zo zijn trainingen bijvoorbeeld een subrubriek van
Registreren
Inloggen
de rubriek agenda. Vanuit dit snelnaviga-
Ga naar http://www.vnva.nl. Voor het
Ga naar http://www.vnva.nl. Klik op
tiemenu kun je daar direct naartoe
besloten gedeelte heb je een gebruikers-
inloggen en voer je gebruikersnaam en
springen.
naam en een wachtwoord nodig. Hiervoor
wachtwoord in. Nadat je ingelogd bent als
moet ieder lid zich één keer registreren.
verenigingslid zie je in nieuws (op ‘home’)
Inzenden van kopij
Klik daartoe op inloggen. Klik vervolgens
en in de rubriek ‘bestuur’ meer informatie
Leden en niet-leden zijn van harte
dan voordat je ingelogd was. Deze info is
uitgenodigd om actueel nieuws, dat
besloten. Ook heb je nu toegang tot een
relevant kan zijn voor onze doelgroep, aan
extra discussieforum. Bij de nieuwsberich-
te bieden voor plaatsing. Klik daartoe op
ten wordt onderscheid gemaakt tussen
de knop kopij. Eerst volgen wat richtlijnen
publieke informatie (zwarte bullet) en
voor het inzenden van kopij, zoals:
besloten informatie (rode bullet). Zo zie je
vermeld altijd de titel, de bron, stuur
welke informatie wel voor jou, maar niet
alleen goede samenvattingen en geen
voor niet-leden zichtbaar is.
eindeloos lange teksten in, etc. Klik vervolgens door naar het e-mailadres van
Uitloggen
de internetredactie. Zij zal voortaan alleen
op registreren. Vul alle benodigde
Log uit als je de computer verlaat, tenzij je
nog kopij verwerken die op deze wijze
gegevens op het registratieformulier in en
zeker weet dat die computer door jou
wordt aangeboden. Overtypen en
verstuur deze. Binnen enkele minuten
alleen gebruikt wordt. Als je niet goed
samenvatten kost te veel tijd.
volgt dan een e-mailbericht met daarin een
afgesloten hebt loop je het risico dat een
bevestiging en je wachtwoord.
andere gebruiker door de computer
Je e-mailadres fungeert standaard
herkend wordt als zijnde jou. Uitloggen is
als gebruikersnaam.
vooral belangrijk als je wegloopt bij de computer en de VNVA-site niet is afgesloten!
(Snel)navigatie Bovenaan de site staan de hoofdrubrieken, iets daaronder de subrubrieken. Onderaan iedere pagina bevindt zich een ‘footer’ die bestaat uit een herhaling van de hoofdrubrieken, van daaruit kun je ook
2002
V
VN A
1196_vnVa-6Krant
23-10-2002
15:08
Pagina 15
15 Bestuur
grappen. De internetredactie houdt hier
De rubriek bestuur bevat informatie over
toezicht op en kan eenmaal geplaatste
alle besturen, commissies en sleutelfigu-
berichten verwijderen. Op de homepage
ren. De algemene informatie over het
(‘home’) staat altijd een voor vrouwelijke
bestuur (doel, missie, etc.) en een lijst van
artsen relevante stelling. Direct naast die
de bestuursleden zijn publiektoegankelijk.
stelling staat reageer. Door hier op te
Leden kunnen hier meer informatie
klikken kom je automatisch in het
vinden, bijvoorbeeld over actuele
publiektoegankelijke discussieforum, waar
onderwerpen of activiteiten. Wij hopen dat
een ieder zijn mening kan geven n.a.v.
de besturen hier goed gebruik van gaan
deze stelling. Bij het aanmaken van nieuwsberichten: de
maken door bijvoorbeeld ook ‘to do lijsten’, vergaderdata en agendapunten te
Contentmanagementsysteem (cms)
meest recente nieuwsberichten worden
plaatsen, zodat het een centraal
Het cms is eigenlijk de achterkant van de
automatisch op de homepage (‘home’)
informatiepunt wordt voor hun bestuur.
site, een zogenaamde beheermodule.
geplaatst, de oudere komen dan in het
De ervaring leert dat deze wijze heel
Alleen het secretariaat, bestuurs- en
nieuwsarchief. Op de site zie je onderaan
efficiënt is: online informatie is altijd
commissieleden hebben toegang tot deze
de nieuwsberichten een link naar dit
toegankelijk.
module. Vanuit het cms actualiseer je op
nieuwsarchief. Verder heb je de mogelijk-
eenvoudige wijze de inhoud van de site.
heid om korte en/of langere tekst in te
Dit betreft zowel de algemene informatie
vullen. Op de site zie je in eerste instantie
over het bestuur en de bestuursleden zelf,
de korte tekst, door te klikken op meer
als ook actuele onderwerpen. De algemene
verschijnt de langere tekst van dit
informatie is publiektoegankelijk, de rest
nieuwsbericht.
alleen voor leden. Maak hier gebruik van
Klik vanuit het cms links boven op ‘terug
door bijvoorbeeld to do lijsten en
naar de site’, dan zie je direct het resultaat
vergaderdata te plaatsen, zodat het een
van eventuele wijzigingen die je hebt
centraal informatiepunt wordt voor je
gemaakt. Check altijd even of de
bestuur. De volgende vier alinea’s zijn
informatie daadwerkelijk zo geplaatst is op
vooral bedoeld voor leden die toegang
de site als de bedoeling was.
hebben tot het cms.
Je kunt ook hyperlinks maken naar andere
VNV A krant online
sites of naar e-mailadressen, maar
Bij de krant, een hoofdrubriek van de
Aan de hand van de combinatie van je
daarvoor heb je wel wat basiskennis van
internetsite, staat altijd het redactioneel
gebruikersnaam en je wachtwoord weet
HTML nodig. Klik daartoe op HTML tips.
van de meest recente uitgave. Daarnaast
‘het systeem’ dat je ook rechten hebt om
Wij vertrouwen erop dat de nieuwe site zal
kun je de volledige tekst van de krant
in de beheermodule te komen: klik op
bijdragen aan een verfrissende en
online lezen of zelfs uitprinten. Die
beheer. Bovenin kun je kiezen voor de
energieke uitstraling, aan levendige
volledige tekst wordt aangeboden als een
rubriek, links verschijnt een index van die
discussies en een hoog netwerkgehalte.
zogenaamd pdf bestand: alleen te openen
rubriek. Klik in de index op het element dat
met Adobe Acrobat Reader. Bij de meeste
je wilt wijzigen en maak rechts de
computers is dit programma standaard
Catharina Meijer en Liesbeth Jansen (
[email protected])
geïnstalleerd. Is dit niet het geval, dan kun je het gratis downloaden. Volg daartoe de instructies op het scherm. Oudere uitgaven van de krant worden ook als pdf bestand aangeboden. Klik daartoe op archief.
Discussieforum Er zijn twee discussiefora. De eerste leent zich voor discussie tussen leden en nietleden (publiektoegankelijk), de tweede is
wijzigingen. Vergeet niet om daarna op
van belang voor discussieonderwerpen die
bewaar te klikken om je wijzigingen op te
je graag ‘binnenshuis’ wilt houden
slaan. Vanuit de index kun je ook kiezen
(besloten). Je kunt reageren op bestaande
om een nieuw item aan te maken voor
berichten of zelf een nieuw onderwerp
deze rubriek. Klik daar op en maak
aansnijden. Maak hier geen misbruik van,
vervolgens rechts het nieuwe item aan.
plaats geen onzinnigheden of misplaatste
Ook weer klikken op bewaar.
V
VN A
2002
1196_vnVa-6Krant
23-10-2002
15:08
Pagina 16
16
Onze dokter is nog een goeie ook! Van huisarts tot emeritus hoogleraar geleuter van al die mannen’. Mijn tweede
Kinderarts worden?. Mijn standaardant-
rolmodel was Carry Hart-Meerloo, de
woord was: ‘Geld verdienen voor een
Onderstaand stuk is een ingekorte versie
schoonmoeder van mijn zusje. Carry was
scooter!’ Ik haatte die vanzelfsprekend-
van Mijn verhaal van professor dr. Bertien
huisarts in Utrecht en richtte de VNVA-
heden. Al snel (wat een geluk) ging mijn
Collette, naar aanleiding van de toeken-
afdeling Midden-Nederland op. Toen ik in
echte wens in vervulling: huisarts worden
ning van de Corrie Hermannprijs op de
1950 medicijnen ging studeren was
in een dorp. In 1958 vertrok ik, dit keer
Algemene Ledenvergadering van 16 maart
ongeveer 10% vrouw en moest je je meer
zonder vrouwelijk rolmodel, naar het
2002.
bewijzen dan de jongens. Je was je van je
eiland De Hoeksche Waard. Mijn eerst
door Bertien Collette
sekse bewust en ook van het feit dat
verdiende geld hoefde ik niet aan een
Vrouwelijke rolmodellen
docenten daaraan soms moesten wennen,
scooter uit te geven, ik kreeg namelijk
Met de paplepel werd ons ingegeven dat
maar woorden als ‘feminisme’ en ‘eman-
een kever met open dak.
een vrouw niet per definitie onder hoeft te
cipatie’ werden niet door ons gebruikt.
De kerkelijke bevolking moest wel wennen aan haar eerste vrouwelijke huisarts: ‘het
doen voor een man. Mijn moeder was mijn eerste grote
(Huis)arts
is nu zo druk bij de dokter want hij heeft er
voorbeeld. Zij ging meteen na de oorlog
Tegen het einde van mijn studie kwam op
een jonge meid bij zitten’; ‘dat is geen
op haar veertigste theologie studeren en
gezette tijden de vraag: Wat ga je nu doen?
dokter, maar een wijf’; ‘het lijkt wel een moeder’. Maar het wende snel. Soms
kwam in een door mannen beheerste wereld terecht, waarover zij haar eigen mening had. Zij breide bijvoorbeeld tijdens vergaderingen om niet in slaap te
waren de patiënten trots op mij. Zo werd ik eens bij een schipper geroepen die in de Dordtsche Kil bij een parlevinker had aangelegd. Er lag een heel rijtje boten, dus
Foto: Maarten ten Haaff
vallen tijdens het in haar ogen ‘eindeloze
Maak je zichtbaar en wees actief in bestuur of commissie.
Bertien Collette
2002
V
VN A
1196_vnVa-6Krant
23-10-2002
15:08
Pagina 17
17
ik moest van de ene boot op de andere
samenstelling van commissies en besturen.
niet nalaten de faculteit erop te wijzen dat zij door mijn benoeming ontsnapt waren
stappen. Ik werd opgewacht door de parlevinker en de bewuste schipper.
Utrecht
aan een punt van kritiek: ik was toen de
Naderhand hoorde ik dat die schipper toen
Hoewel huisarts zijn mij op het lijf was
enige vrouwelijke hoogleraar bij de
hij mij zag aankomen had gevraagd: ‘wat
geschreven keerde ik in 1970 terug naar de
faculteit geneeskunde. Tijdens mijn
is dat voor een hittepetit?’ Het antwoord
universiteit Utrecht. Zonder te solliciteren
periode als hoogleraar (1989 - 1995) had ik
was: ‘dat is ónze dokter.’ Na mijn vertrek was de reactie van de schipper
De keuze voor hoogleraar was heel bewust: hoe zou ik voor meer vrouwen op topposities kunnen pleiten als ik zelf een kans voorbij liet gaan.
(alweer geluk!) kreeg
als extra leidraad: doe het op je eigen
ik een baan in de
manier (bijvoorbeeld opponeren) en laat je
epidemiologie en wel
zoveel mogelijk in functie zien.
in het kader van bevolkingsonderzoe-
Activiteiten buiten eigen kring
ken. Mijn ervaring als
Ook buiten mijn eigen werkterrein wendde
huisarts kwam van pas
ik emancipatoire gerichtheid aan: ik werd
en mijn liefde voor
voorzitter van de Bestuurscommissie
tegengevallen.
getallen kon worden
Emancipatiebeleid. In die periode heb ik
Na een paar jaar ben
bevredigd (wiskunde
veel geleerd. Zo hebben wij alle faculteiten
geweest: ‘het is nog een goeie ook!’ Ik was dus - gelukkig voor mijn patiënt - niet
ik geassocieerd. Ik kocht mij in, betaalde
studeren was ook een van mijn opties
en diensten tweemaal bezocht, er waren
goodwill en maakte toen een grote fout: de
geweest). Ik voelde mij op mijn plaats. In
grote verschillen qua instelling. Mijn voor-
inkomstenverdeling was niet zoals het
onze groep kon ik mijn ideeën ten aanzien
stel om ook aandacht aan emancipatie van
werk fiftyfifty, daar ik geen gezin
van werkende vrouwen nu voor anderen
de man te besteden viel toen verkeerd.
onderhield. Dit heeft mij later opgebroken.
gebruiken, zoals stimulerend zijn voor
Inmiddels ziet men in dat jonge mannen
Ik wilde zeer bewust vrouw zijn en geen
vooral jonge vrouwen en een eigen
veelal dezelfde wensen hebben ten aan-zien
manwijf worden. Vrouw zijn heeft zo zijn
werkklimaat creëren. Bij vertrek van een
van werkklimaat en faciliteiten als vrouwen
voordelen. In de strenge winter 1962-63,
secretaresse kreeg ik eens het compliment:
met een gezin. Binnen de universiteit is he-
toen hele delen van de praktijk waren
‘Ik was zo verrast en opgelucht dat jij mij
laas het klimaat daarvoor vaak nog niet rijp.
ingesneeuwd heb ik daar bijvoorbeeld
feliciteerde toen ik
dankbaar gebruik van gemaakt. Ik nam
kwam vertellen dat ik
toen geen schop mee in de auto, maar
weer zwanger was.
ging er ergens een lenen en kreeg er dan
Dat was ik niet
mankracht bij die blij was mij nu eens een
gewend.’ Ik was
keertje te kunnen helpen. Hoewel ik niet
verbaasd want voor mij waren dat
werken te stoppen. Het werken in dit
assertief was, was ik wel alert. Zo schreef
vanzelfsprekend twee totaal verschillende
verband heeft mij in bepaalde gremia
ik eens een briefje aan een internist waarin
zaken: de vorming van haar gezin en onze
landelijke bekendheid gegeven. De
ik hem vroeg waarom hij op al mijn
personeelsbezetting.
toekenning van de Corrie Hermannprijs
doorverwijzingen reageerde met een
Ik groeide van lieverlee door: promoveerde,
heb ik aan hen te danken.
briefje gericht aan mijn mannelijke collega.
werd zonder dat ik er zelf iets voor hoefde
Hij bood zijn excuses aan en voegde toe
te doen (nogmaals geluk) een van de
Bertien Collette is emeritus hoogleraar
dat hij dacht dat ik ‘maar een assistent
weinige vrouwelijke UHD-ers, vervolgens
epidemiologie aan de Universiteit van
was’. Buiten het vakgebied mij zichtbaar
projectleider en tot slot hoogleraar. De
Utrecht, vanwege haar initiatieven op het
maken en actief zijn in bestuur of
keuze voor die laatste functie was heel
gebied van bevolkingsonderzoek van
commissie, zag ik ook als mijn taak als
bewust: hoe zou ik voor meer vrouwen op
borstkanker. Zij is tevens voorzitter van
werkende vrouw op het platteland. En tot
topposities kunnen pleiten als ik zelf een
het Landelijk Netwerk Vrouwelijke
op de dag van vandaag let ik steevast op de
kans voorbij liet gaan? In mijn oratie kon ik
Hoogleraren.
Vervolgens kwam het
Ik wilde zeer bewust vrouw zijn en geen manwijf worden.
landelijk netwerk Vrouwelijke Hoogleraren op mijn pad, juist toen ik besloot om met
V
VN A
2002
1196_vnVa-6Krant
23-10-2002
15:08
Pagina 18
Client First Medical Network Services
werk(t) voor artsen Client First is een jonge, dynamische
Client First Medical Network Services is een business unit van Client First en is gespecialiseerd in
en landelijk werkende organisatie,
functies binnen de sociale gezondheidszorg. Onze opdrachtgevers zijn onder andere overheids-
bestaande uit verschillende business
instellingen, gemeentelijke instellingen, arbo-diensten, UWV en verzekeringsmaatschappijen.
units, met elk hun eigen specialisme. Hierdoor kunnen wij onze opdrachtgevers en professionals snel
Wordt keuringsarts in één van onze Herbo-centra en bepaal zelf hoe je werkweek er uit ziet.
en goed bedienen. Korte communicatielijnen, één vast aanspreekpunt, vakbekwame accountmanagers en een groot en
Waar zijn wij naar op zoek? In verband met een meerjarige opdracht voor WAO-herkeuringen, in opdracht van UWV, zijn wij voor onze Herbo-centra op zoek naar keuringsartsen, die in loondienst of als zelfstandige, op fulltime of parttime basis aan de slag willen.
betrouwbaar netwerk zorgen ervoor dat wij vraag en aanbod perfect op elkaar kunnen laten aansluiten.
Wat bieden wij? Hoge mate van flexibiliteit, goede verdiensten, continuïteit en zeer goede arbeidsvoorwaarden. Daarnaast staan wij garant voor een goede begeleiding en opleiding.
Onze hoofdactiviteiten bestaan uit: • search, detachering, werving & selectie en interim-management van professionals voor functies
Nieuwsgierig?
binnen de gezondheidszorg;
Wilt u weten wat Client First Medical Network Services voor u kan betekenen? Neem dan contact met ons op voor het maken van een afspraak. Telefoonnummer 030 - 2430503. Contactpersoon: Koos Vossen.
• verlenen van 1e lijns gezondheidszorg voor overheidsinstellingen; • advisering en training op het gebied van arbeidsomstandigheden en
Client First Medical Network Services Bergweg 49, 3707 AA Zeist, Telefoon 030 - 2430503 Fax 030-2446804, E-mail:
[email protected]. Internet: www.client-first.nl
veiligheid. Client First heeft vestigingen in Heerenveen en Zeist
Opstap bedrijven Repro ’t Wad Tuin
Toeleidingstraject naar Arbeid
Techniek
Opstap bedrijven biedt de mogelijkheden voor een op het individu afgestemd arbeidsreïntegratie-programma. • • • • •
Individueel gericht integratieplan Onderzoek naar de individuele mogelijkheden Functietraining en advisering Ondersteuning door trajectbegeleiders Inpassing in de reguliere werksetting
Opstap bedrijven maakt deel uit van de Dienst dagbesteding en Arbeidsrehabilitatie van Spatie-centrum voor geestelijke gezondheid. Inlichtingen:
Dagbesteding en arbeidsrehabilitatie De Ruyterstraat 3, 7311 HS Apeldoorn Telefoon (055) 368 14 60
1196_vnVa-6Krant
23-10-2002
15:08
Pagina 19
19
V
VN A
Agenda
Felicitaties
Woensdag 13 november 2002
Gepromoveerd
Co-assistentenavond afdeling ADEO in samenwerking met Commissie
Op 29 mei 2002 promoveerde
START. Opleiders worden ondervraagd over de (on)mogelijkheden van
Hanneke (J.J.M.) Takkenberg aan de
een opleiding tot specialist of huisarts.
Erasmus Universiteit Rotterdam op het
Info: Saskia Bulk (020) 662 96 14,
[email protected]
proefschrift Prognosis after Autograft and Allograft Aortic Roat Replacement
Vrijdag 3 december 2002
Evidence-based Estimates Using Meta-
Symposium Arts weer aan de slag! In samenwerking met
analysis and Microsimulation. Hanneke
Artsenfederatie KNMG en VWS organiseert de VNVA deze
is voorzitter van Commissie TOP.
mobiliteitsdag voor o.a. herintredende artsen. Domus Medica Utrecht, 10.00 – 16.00 uur. Schrijf u snel in: www.Artsennet.nl of www.vnva.nl.
Geboren
Zie ook de vooraankondiging op pag. 11 van deze krant.
Op 16 september 2002 is Pjotr Vytas geboren, zoon van Sylvia Buis en
16 en 17 december 2002
Ernst van Koesveld. Sylvia is redactielid
VNVA workshop: Van afzien naar overzien. Kosten € 510,-, inclusief
van de VNVA Krant.
verblijf en cursusmateriaal. Trainer Ina Vader. Locatie: Soesterberg. Inlichtingen en opgave via Bureau VNVA, (030) 247 47 95,
Op 22 september 2002 is Lucas Victor
e-mail:
[email protected]
geboren, zoon van Ira Rast en Robert Dekker en broer van Vincent. Ira is secretaresse van de VNVA en
Januari 2003 Uitreiking Balansprijs 2003 door afdeling ADEO.
bureauredacteur van de VNVA Krant
Aanmelding kandidaten: zie pag. 17 van deze krant.
27, 28 maart, 24 april 2003 Loopbaantraining VNVA voor herintreders. Zie info op deze bladzijde.
Loopbaantraining VNVA in 2003 Voor herintreders Als herintreder heb je een duidelijk beeld nodig over de richting van het werk en over de wijze waarop jij je wilt inzetten binnen de organisatie. Behalve een helder beeld over de wensen ten aanzien van werk, is het minstens zo belangrijk dat je je als herintreder als partij ziet in de onderhandelingen met toekomstige maten of werkgevers. Onderhandelingsvaardigheden zijn hiervoor noodzakelijk en enig plezier om onderhandelingen te voeren is mooi meegenomen.
Plaats: Soesterberg Begeleiding: Ina Vader, trainer, mediator en coach (16 jaar trainer van onder meer de VNVA-kadertraining).
Data in 2003: Donderdag 27 en vrijdag 28 maart 2003, en donderdag 24 april van 10.00-17.00
De loopbaantraining van de VNVA is
Trainingen
bedoeld om tools aan te reiken voor:
In 2003 zullen er loopbaantrainingen
•
het maken van een adequate keuze
worden georganiseerd ten behoeve van
Kosten: begeleidingskosten: € 305,-;
voor toekomstig werk/specialisatie
herintredende vrouwelijke artsen.
verblijfkosten: € 205,-. Cursistenprijs:
het leren kennen van eigen sterke en
De trainingen bestaan uit 7 dagdelen:
uitgaande van een groep van minimaal
zwakke punten
•
12 mensen. Groepsgrootte: 12-15 personen.
• •
het versterken van onderhandelings-
overnachting 10.00 - 17.00 uur de
vaardigheden •
het vergemakkelijken van de terugkeer
5 dagdelen aansluitend met een
uur.
•
volgende dag;
Info: Sandra Pronk, Bureau VNVA
2 dagdelen na ongeveer 3 weken.
(zie Colofon).
naar de arbeidsmarkt.
V
VN A
2002
1196_vnVa-6Krant
23-10-2002
15:08
Pagina 20
20
Startsein
liefste aan koken. Natuurlijk slokt mijn
onderwijs trekken mij ook aan. Ik zou het
vriendengroep de meeste vrije tijd op. Ik
erg jammer vinden als ik dat zou moeten
ga graag ergens lekker eten of een biertje
opgeven.
drinken. Mijn vakanties besteed ik vooral aan stedenreizen om de sfeer van andere 1. Wanneer wist je zeker wat je na je artsexamen wilde gaan doen en waarom?
steden te proeven en veel architectuur te bekijken.
5. Wat was het laatste boek dat je gelezen hebt en waarom? Au pair van W.F. Hermans. Een vriendin van mij heeft het aangeraden. Ik zag het
Wat ik al een paar jaar wist, is dat ik in ieder geval onderzoek wilde gaan doen. Ik
4. Hoe zie jij jezelf over 10 jaar?
onlangs in een boekwinkel. Ik moet zeggen
werkte voor en tijdens mijn co-schappen
Dan werk ik als dermatoloog in een
dat ze gelijk heeft; tot nu toe vind ik het
op de afdeling Immunologie waar ik
academisch ziekenhuis. Daar heb ik de
erg goed.
onderzoek deed naar schildklierautoimmu-
meeste mogelijkheden om te werken met
niteit. Lange tijd heb ik getwijfeld of ik zou
patiënten, onderzoek te doen en onderwijs
De auteur is sinds kort AGNIO Chirurgie
specialiseren in een klinisch vak of in een
te geven. Want zowel onderzoek als
en de naam is bij de redactie bekend.
laboratoriumvak. Na mijn co-assistentschap dermatologie was ik eruit: ik word dermatoloog. Het specialisme biedt een unieke combinatie van aspecten binnen de geneeskunde die mij aantrekken: allereerst
operaties te verrichten en ten vierde de
Kandidaten Balansprijs 2003 gezocht!
goede mogelijkheid om klinisch werk te
Deadline aanmelding: 1 december 2002
de patiëntenpopulatie, van jong tot oud; ten tweede het voornamelijk poliklinische werk; ten derde de mogelijkheid om kleine
combineren met aspecten van de laboratoriumvakken (immunologie,
Sinds 1998 wordt de Balansprijs, ingesteld door de afdeling Amsterdam e.o.,
pathologie en microbiologie).
uitgereikt. De prijs is bestemd voor personen die een positieve bijdrage leveren aan de verbetering van de balans tussen persoonlijk en werkend leven van artsen.
2. Kies je voor arts zijn in of buiten het ziekenhuis en waarom?
Eerdere prijswinnaars waren prof. dr. Otto Bleker en Ina Vader. Bleker, hoofd vrouwenkliniek van het AMC, kreeg de prijs voor zijn progressieve beleid waar het
In het ziekenhuis, ondanks de logge
werktijden, zwangerschaps- en ouderschapsverlof betreft. Ina Vader, mediator
structuur. Met name de vele collega’s met
en eigenaar eigen bureau, ontving in 2001 de prijs voor haar al 15 jaar bestaande
wie o.a. laagdrempelig overlegd kan
kadertrainingen voor artsen, die zijn ontwikkeld om de positie van de vrouwelijke
worden vind ik prettig. Verder wil ik graag
arts te verbeteren.
onderzoek blijven doen en dat gaat makkelijker vanuit een ziekenhuis.
De Balansprijs zal worden uitgereikt in januari 2003. De Balansprijscommissie zoekt daarom kandidaten die voldoen aan bovenstaand profiel. Kent u die? Wilt u
3. Wat is voor jou de ideale verhouding werk/ vrije tijd; waarmee vul jij je vrije tijd? Het liefste zou ik vier of vijf dagen willen werken. Mijn vrije tijd thuis besteed ik het
2002
V
VN A
graag iemand belonen die zich voor deze balans bijzonder inzet? Tip ons dan via het secretariaat van de afdeling Amsterdam: (
[email protected]).
1196_vnVa-6Krant
23-10-2002
15:08
Pagina 21
21 Concepten en eisen Om dit dilemma op te lossen, moeten we proberen het te analyseren. Welke
Wie niet danst, moet de baby vasthouden
concepten en bewuste en onbewuste eisen hanteren we voor collega’s? Een artsassistent, die tijdens de opleiding geen wetenschappelijke activiteiten ontplooit, misschien om reden van de combinatie opleiding en gezin, krijgt het affiche ‘geen
door M. Caroline Vos
wetenschappelijke belangstelling’. De onuitgesproken eis is dus dat wetenschap-
pelijke belangstelling tijdens de opleiding Met bovenstaand Marokkaans gezegde in mijn achterhoofd toog ik met tot uiting moet komen, terwijl diezelfde mijn vier weken oude zoon Kamil op 16 maart 2002 naar Utrecht om een persoon mogelijk als vitale veertiger lezing te houden in het kader van De vrouwelijke arts in de wetenschap, alsnog een proefschrift zou kunnen of het middagsymposium na de Algemene Ledenvergadering van de VNVA. willen schrijven. Ook Bovenstaand gezegde heeft te maken met een feestelijke predisponeert die nietgelegenheid als een bruiloft. De vrouwen, die niet danFlexibiliteit in de afgeronde promotie tot invulling van sen, zorgen voor de (kleine) kinderen. Het dansen in mijn beperktere carrièremodiensten, werk- en voordracht staat voor wetenschap bedrijven of bestuurlijk gelijkheden. o p l e i d i n g s s c h e m a ’ s actief zijn. Jonge artsen, in de meerderheid vrouwen, Corrie Hermann had bij is een eerste vereiste maar ook mannen, krijgen te maken met het dilemma haar proefschrift in 1984 om aan wensen en van de dertiger: hoe combineer je wetenschappelijk en oplossing van al een stelling over klinisch werk binnen normale werktijden, hoe combineer p r o b l e m e n i n d e kinderopvang: ‘De je werk en bestuurlijke activiteiten en hoe combineer je zorg toe te komen. aanwezigheid van werk en privé-leven en met name zorg voor (kleine) voorzieningen voor kinderen. Dit dilemma overstijgt het niveau van het kinderopvang en de overtuiging van individu, aangezien wij te maken hebben met een tekort aan artsen en ouders dat deze voorzieningen een meer algemeen personeel in de gezondheidszorg. Een slecht geregelde positieve bijdrage leveren aan de kinderopvang is een van de redenen dat jonge ouders en met name moeders ontwikkeling van hun kinderen zijn minder gaan werken. Beschikbare capaciteit wordt zo onvoldoende benut. noodzakelijke voorwaarden voor het Maar ook (fulltime) werkende mensen, die geen tijd en energie willen of gelijkwaardig deelnemen van vrouwelijke kunnen steken in nevenactiviteiten dragen minder bij aan de ontwikkeling artsen en haar partners aan beroepsarvan hun vak. beid.’ Hoewel mijn werkgever kinderopvang ter beschikking stelt, komen de crèchetijden niet overeen met de werktijden van een arts-assistent of specialist, laat staan dat er gesproken kan worden over nachtopvang tijdens de diensten. Kinderopvang heeft de laatste tijd ook veel negatieve pers over de slechte kwaliteit en mogelijke slechte invloed op de ontwikkeling van het kind gekregen. Wie brengt dan nog zijn kind weg met een gerust hart? Dus ook in 2002 moeten thema’s als goede voorzieningen voor kinderopvang hoog op de agenda blijven! En natuurlijk zijn vieze luiers niet sexy. Als ik op mijn werk verschijn met wallen onder mijn ogen en zeg dat ik de halve nacht aan een artikel voor de VNVA heb gewerkt, ben ik een held. Als ik diezelfde uren opgezeten heb met een ziek kind, ben ik of zielig of een moeder, die haar zaken niet voor elkaar heeft. Zorgtaken hadden en hebben geen hoge waardering.
V
VN A
2002
1196_vnVa-6Krant
23-10-2002
15:08
Pagina 22
22 De aanwezigheid van veel vrouwen op de
afronden van hun opleiding niet meer
en privé-leven en dus zorg te kunnen
werkvloer zorgt voor een andere sfeer. Er
geldt. In je opleiding heb je bijvoorbeeld
combineren nog meer verbeteren. Voor de
moet ook aan andere aspecten tijdens de
nooit meer dan
opleiding aandacht besteed worden.
veertien uur aaneenge-
Vrouwen communiceren anders en hebben
sloten gewerkt en dan
andere vaardigheden dan mannen. Zo
opeens heb je een heel
hoorde ik laatst dat alle vrouwelijke
weekend dienst. Maar
assistenten in één week bij een opleider
het volgende is ook afkomstig van een
elkaar. Voor veel wensen en problemen is
hadden uitgehuild. Wat betekent dit? Dat
arts-assistent: ‘Ik wil twee dagen
wel een praktische oplossing te bedenken,
ze ongelukkig zijn in hun vak of op een
roostervrij, want ik moet volgende week op
mits iedereen meewerkt. Flexibiliteit in
foutieve manier worden benaderd tijdens
de refereeravond praten.’ We moeten ons
de invulling van diensten, werk- en
het werk? Misschien horen tranen voor
de vraag stellen wat minimale werkuren
opleidingsschema’s is hiervoor een eerste
vrouwen er wel gewoon bij en hoeft de
zijn, waarbinnen we kunnen werken en
vereiste. Een werktijdenbesluit met een
opleider over een vrouwelijke assistent die
opleiden. Misschien zijn de bewuste en
strak schema van werk- en rusttijden werkt
komt uithuilen zich geen zorgen te maken, anders dan over de inhoud van haar klacht. Ideeën en regelingen
Wa t z i j n d e m i n i m a l e werkuren waarbinnen we kunnen werken en opleiden?
rondom het aantal
vakbondsfunctie van
Zorgtaken hadden en hebben geen hoge waardering.
de VNVA is er dus veel werk. Als collega’s moeten we ook solidair zijn met
onbewuste eisen, die
dan eerder tegen.
we de afgelopen
Tot slot mag het voeren van de discussie
decennia gehanteerd
over concepten, zoals wij die hanteren niet
hebben, wel helemaal
achterwege blijven. We moeten niet alleen
niet geschikt voor
in onze patiëntenzorg genderspecifiek
deze tijd.
werken, maar ook in het personeelsbeleid.
werkuren zijn veranderd in de laatste tien moeten voldoen aan het werktijdenbesluit,
Wat hebben we nodig om deze dilemma’s op te lossen?
wat gek genoeg op het moment van
Allereerst moeten de faciliteiten om werk
jaar. De meeste artsen in dienstverband
2002
V
VN A
M. Caroline Vos is gynaecoloog in het academisch ziekenhuis te Maastricht.
1196_vnVa-6Krant
23-10-2002
15:08
Pagina 23
23
Talentvolle vrouwen hard nodig in gezondheidszorg
zitten. Uit onderzoek van het NIVEL (zie de loopbaanspecial van medisch Contact van 6 september 2002) blijkt dat er vooral na de jaren tachtig van de vorige eeuw veel is veranderd; er studeren meer vrouwelijke studenten af, de dienstverbanden zijn minder lang, er zijn meer mogelijkheden voor parttimebanen en parttimeopleidingen, artsen maken vaker gebruik van een
Weekend Beleid en Bestuur
sabbatical, veranderen vaker van baan, houden op jongere leeftijd op met werken. We hebben tegenwoordig te maken met twee soorten artsen: die van de ‘oudere’ generatie en de nieuwe ‘jongere’ artsen die minder belemmeringen hebben, meer keuzes moeten maken in een tijd die andere eisen stelt en dus anders in hun beroep staan. Wel hebben we ze allemaal hard nodig evenals goed gekwalificeerde verpleegkundigen, gezien ook een recent artikel in het weekblad Foto: Irene Hellemans
Elsevier De Dokter is boos. Hierin blijkt
Van links naar rechts: Paulien Dudok van Heel, Ida de Boer en Joke Berkelbach
dat artsen de huidige problemen in de gezondheidszorg (er mochten meerdere items worden genoteerd:) als volgt zouden oplossen: uitbreiding van beroepsmogelijkheden voor de verpleegkundige, meer delegeren en minder werkdruk door praktijkondersteuning, terugdringen van ziekteverzuim. Deze antwoorden hadden
Ter voorbereiding op en voorafgaand aan
Ook intern is meer zichtbaarheid
hoge percentages, terwijl maar heel kleine
de Beleids- en Besturendag op zaterdag
belangrijk: Hoe stimuleren we elkaar? Hoe
percentages staan bij oplossingen als:
28 september 2002 hield het Algemeen
krijg je als bestuur meer/beter contact met
inzet van buitenlandse verpleegkundigen,
Bestuur een feestelijke bijeenkomst op
je leden en omgekeerd? Conclusie was
verkorten van de medische opleiding, de
vrijdagavond. Het centrum Alant Cardio,
vooral dat we onze energie niet moeten
rol van de zorgverzekeraar als inkoper, of
de werkplek van voorzitter Irene
versnipperen. We kunnen ons beter
de inzet van privé-klinieken.
Hellemans, bood het selecte gezelschap
focussen op een enkel onderwerp of
Kernachtig samengevat : hoe kom je van
een prima gelegenheid tot brainstormen
project dat nog het beste weergegeven kan
KLACHT naar KRACHT en MACHT?
en associëren over het thema ‘van groei
worden in de stelling die oud-voorzitter
Met deze vraag gingen we in groepjes
naar zichtbaarheid’.
Cisca Griffioen op het eind van de avond
uiteen om de strategie, de tactiek en
Hoe vergroten we onze zichtbaarheid?
poneerde: ‘Op talentvolle vrouwen zullen
mogelijke partners in samenwerking te
Hoe worden we beter herkenbaar naar
we de toekomst van de gezondheidszorg
bespreken. De VNVA kan zeker een
potentiële nieuwe leden alsmede naar
bouwen.’ Tenslotte werd rond 21.30 uur
bijdrage leveren om talentvolle artsen nog
andere mogelijke samenwerkingspartners
onze nieuwe website www.vnva.nl officieel
bewuster te maken van hun eigen waarde,
om onze ideeën gezamenlijk mee te
geopend en uitgeprobeerd.
hen te begeleiden en te trainen bij sollicitaties, het onderhandelen over
ontwikkelen en daarmee de positie zowel van vrouwelijke patiënten als artsen te
De volgende ochtend, in de sfeervolle
arbeidsomstandigheden en arbeidscon-
verbeteren?
Eggertzaal van de Nieuwe Kerk op de Dam,
tract en het vorm geven aan carrière-
zetten we in een wat andere samenstelling
planning met de gelegenheden en keuzes
het gesprek van de vorige avond voort.
die dit alles biedt.
Corrie Hermann (oud-voorzitter VNVA, exkamerlid Groen Links) gaf een prikkelende inleiding over de VNVA in de 21e eeuw. Zij wees ons erop dat we momenteel binnen de medische beroepsuitoefening en de gezondheidszorg in een ‘transitiefase’
V
VN A
2002
1196_vnVa-6Krant
23-10-2002
15:08
Pagina 24
Foto: Irene Hellemans
24 Ook aan vrouwen die willen
Mogelijk hebben deze vrouwen hun
herintreden of die om diverse
carrière niet zo gepland, maar voorzover
redenen een (specialisten-)
het hen is ‘aan komen waaien stonden ze
opleiding hebben afgebroken of
toch wel flink in de wind’, merkte iemand
zijn geswitcht wordt gedacht.
op. In de huidige tijd vereist dit van de
Al veel leden zijn rolmodel
vereniging om naast het verlenen van
geweest en ook nu herbergt de
morele steun bij een klacht je ook te leren
vereniging veel vrouwelijke
gebruik te maken van eigen kracht (eigen
artsen die zich met hun
leden als sleutelfiguur of mentor;
talenten en deskundigheid
samenwerking met partners om trainingen
ondanks allerlei belemmerin-
te verzorgen, met andere organisaties
gen toch hebben opgewerkt
zoals Loopbaanbureau KNMG om
naar een invloedrijke positie
herintredende artsen een aanbod te doen;
binnen een belangrijk
gebruik te maken van de nieuwe media,
adviesorgaan (zoals de
zoals internet etc.) zodat je weg gaat met
Gezondheidsraad), binnen een
macht. Het was een inspirerende dag die
ministerie of politieke partij,
we besloten met een bijzondere
binnen een medische
stadswandeling door Amsterdam.
beroepsvereniging of de academische wereld.
Clara Peters
Links: Irene Hellemans Rechts: Corrie Hermann
Recensie Somatisation in General Practice, Clinical Assessment and the Effectiveness of Disclosing Emotionally Important Events, Bert Schilte. Maastricht 2001, ISBN 90 901 4886 8. Proefschrift. Somatising Patients in General Practice. Reattribution, a Promising Approach, Nettie Blankenstein. Amsterdam 2001. ISBN 90 5669 056 6. Proefschrift. Het betreft een dubbelstudie.
die emoties opnieuw op te roepen en de rouwverwerking alsnog te laten plaatsvinden. Het gevolg kan zijn dat er lichamelijke klachten ontstaan, die veel aandacht vragen. In het eerste proefschrift wordt o.a. gevonden, dat een vijfde deel van de patiënten de helft van de tijd van de
2002
Het eerstgenoemde proefschrift werd me
Het lichaam wordt niet als gezond beleefd,
huisarts voor haar rekening neemt en de
al in de herfst van 2001 toegestuurd. Het
hetgeen de geest vertroebelt en ongelukkig
helft van de patiëntenpopulatie beslag legt
bleef een tijd liggen, ik kwam er wat
maakt. De huisarts wordt frequent bezocht
op viervijfde van de spreekuurtijd. In het
moeilijk doorheen. Na een telefoongesprek
met diverse klachten, geruststellen gaat
onderzoek werden bij 374 somatiserende
met Piet Portegijs, die in 1996 een
vaak moeilijk en helpt vaak kort. Het
patiënten in 27 huisartspraktijken in 80%
proefschrift had geschreven over het
ermee gepaard gaande ziekteverzuim is
van deze patiënten een of meer grote
voorkomen van somatisatie in de
een bijkomend probleem, dat in deze tijd
problemen in de jeugd gerapporteerd, met
huisartspraktijk, bleek dat het om een
volop in de belangstelling staat.
name misbruik en het moeten dragen van
dubbelstudie ging over twee verschillende
De achterliggende Disclosuretheorie van
grote verantwoordelijkheden. Deze
interventies bij somatiserende patiënten,
Pennebaker, die in het eerste proefschrift
patiëntengroep wil vaak niet worden
gedaan in Amsterdam en Maastricht.
is gebruikt, gaat ervan uit dat een
doorverwezen naar de GGZ, aangezien zij
Somatisatie gaat over de vrees te lijden
ingrijpende gebeurtenis uit het leven is
hun klachten niet als mentale problemen
aan iets, terwijl de klachten geen
ontkend. Daarover is te kort gerouwd en
beschouwen. De in het onderzoek
lichamelijke ziekte als oorzaak hebben.
jaren later kost het veel moeite om al
betrokken patiënten en huisartsen werden
V
VN A
1196_vnVa-6Krant
23-10-2002
15:09
Pagina 25
25 uitgenodigd voor de disclosurebehande-
toepassen in de praktijk kost per patiënt
bevolen in nascholing over somatisatie
ling volgens een model dat uit eerder
gemiddeld drie consulten van 10 tot 30
aandacht te besteden aan de arts-patiënt-
onderzoek was ontwikkeld.
minuten. Het gerandomiseerd gecontro-
relatie.
leerde onderzoek in negen controlepraktij-
Ik heb slechts een gedeelte uit beide
Deze bestond uit twee gesprekken van totaal
ken en acht interventiepraktijken geeft een
gedegen proefschriften gelicht.
3 uur met een getrainde huisarts, het bij-
positief resultaat. In vergelijking tot de
Gezien de tegenwoordige zwaarte van het
houden van een dagboek over de ervaringen
controlegroep die onveranderd blijft, is de
huisartsberoep lijkt mij dat behalve
van de afgelopen 6 dagen hetgeen als
interventiegroep na twee jaar sterk en
verbetering van het welbevinden van de
agenda werd gebruikt voor een gezamenlijk
statistisch significant verbeterd: de ervaren
patiënten de hier gevonden positieve
gesprek met de eigen huisarts erbij.
gezondheid stijgt, het aantal bezoeken aan
effecten voor de huisarts de benodigde
De uitkomst van dit onderzoek bleek geen
hulpverleners daalt en het aantal weken
aandacht behoren te krijgen.
positief effect te hebben op harde uitkomst-
ziekteverzuim zakt, echter het medicijnge-
Ook bedrijfsartsen, zeker in het licht van
maten bij somatiserende patiënten in de
bruik blijft gelijk. Alleen in de interventie-
de verbeterde Wet Poortwachter, hebben
eerste lijn. Later is overigens wel gebleken
groep daalt het aantal bezoeken aan de
baat bij dit soort onderzoek. Het starten
dat patiënten blij waren dat ze mee mochten
huisarts. Depressie, angststoornis of
van proefprojecten met de reattri-
doen aan het onderzoek.
hypochondrie beïnvloeden het effect van
butiemethode lijken mij ook daar van
de reattributie niet.
bijzonder nut.
Positief effect
Het beloop van somatisatie in de
Tot slot een stelling uit het proefschrift
In het tweede proefschrift wordt wel een
huisartspraktijk over twee jaar is bij 376
van Bert Schilte:
positief effect aangetoond van de
patiënten gevolgd. Alleen de factor gebrek
gepleegde interventie. Tien huisartsen
aan sociale steun voorspelt hoe het met de
Verbetering van het contact tussen huisarts
volgden twintig uur reattributietraining.
patiënten gaat in de eerste twee jaar, deze
en patiënt door middel van gesprekken over
De reattributiebehandeling is een
groep zou het meest urgent de interventie
levensgebeurtenissen is een belangrijke stap
cognitief-gedragsmatige aanpak, waarmee
van de huisarts nodig hebben. Gevonden
in zowel preventie als behandeling van
de huisarts de patiënten stimuleert de
is tevens dat de huisartsen het merendeel
somatisatie.
klachten te gaan toeschrijven aan andere
van de somatiseerders als moeilijke
oorzaken dan lichamelijke ziekte. Het
patiënten beoordeelt en er wordt aan-
Margret Kaandorp
Te recenseren Van onderstaande boeken kan een recensieexemplaar worden opgevraagd via het Bureau VNVA. In goede handen, beleid ter preventie van seksuele intimidatie van cliënten, M. Cense. Uitgave van Transact, 2002. ISBN 90-72127-39-0. Huisarts en Sport, Elliene Tellegen en Ed R.H.A. Hendriks. Reeks Huisartsgeneeskunde. Elsevier Gezondheidszorg, 2002.
V
VN A
2002
1196_vnVa-6Krant
23-10-2002
15:09
Pagina 26
Na bijna 30 jaren met plezier gewerkt te hebben gaat onze collega, de heer Plantenga, aan het eind van dit jaar met pensioen.Wij zoeken net zo’n leuke collega!!
Huisarts, 80 % Wij vormen een groepspraktijk van 4 personen, met ruim 6200 patiënten. Er zijn 3 fulltime assistentes in dienst van de maatschap en twee praktijkverpleegkundigen. Het pand is modern ingericht, goed geoutilleerd en is gelegen in het centrum van Hoogeveen. Vele aankomende huisartsen en assistentes kregen in onze praktijk hun opleiding. In Hoogeveen is het prima werken en wonen. Er wordt hard gewerkt aan de totstandkoming van een MOED: 3 Maatschappen Onder Een Dak. De diensten worden gedaan door 24 collegae. Dit jaar is de centrale huisartsenpost van start gegaan. Wij maken deel uit van een Hagro bestaande uit 13 huisartsen. Er is een goede samenwerking met het lokale ziekenhuis. Wij zoeken een collega, waarmee het vooral goed klikt, die regulier werkt, bereid is tot vernieuwingen en die samenwerken leuk vindt en daarin energie wil steken. Na een HIDHA periode van uiterlijk een 1/2 jaar willen wij komen tot opname in de maatschap. Marijke Ng-A-Tham Engelien Overbeek Djurre Wijnja
[email protected]
Huisartsenpraktijk Bilderdijkplein Bilderdijkplein 21 7901 JM Hoogeveen tel: 0528-220220 (overleglijn)
Sollicitaties binnen 2 weken, schriftelijk of per email te richten aan de maatschap. Eventueel telefonische informatie bij Djurre Wijnja (0528-220220 of privé 0528-221379) of bij de voorzitter van de HAGRO: Joke Dijkema (0528-270029)
1196_vnVa-6Krant
23-10-2002
15:09
Pagina 27
27
Dagelijks Bestuur, vertegenwoordigers, commissies en werkgroepen DAGELIJKS BESTUUR VNV A
Redactie
Irene Hellemans, voorzitter
(Bureau VNVA, t.a.v. S. Pronk,
Mint Arends, penningmeester
postbus 8256, 3503 RG Utrecht,
Commissie Seksespecifieke Geneeskunde
Clara Peters, lid
(030) 247 47 95, e-mail:
[email protected]),
C. Griffioen (020) 644 17 86, D. Braat,
Christine Kothe,
I. de Boer, M. Bohnen, C. Delprat,
A. Coremans, T. Lagro-Janssen.
Yvonne Margry, secretaris
R. Kaas, I. Pladdet, S. Buis i.s.m.
Cornelie van Putte,
A. van Hommelen (eindredacteur).
VN V A -Krant
Paulien Dudok van Heel-Sakkers.
VAKVERENIGINGSFUNCTIE
VNV A-Kadertrainingsfunctionarissen M. Hoynck van Papendrecht (020) 689 22 01
Internetredactie (www.VNVA.nl)
en E. Hodes (0346) 57 35 75.
BELANGENBEHARTIGING
L. Jansen (030) 252 21 64, (vacature).
BeleidsAdviesCommissie BOEK (Beroepsuitoefening Opleidingen, Emancipatie en Kwaliteit*) (KNMG)
VNV A-Sleutelfiguren
W. Wisse, E. Engelkes, C. Griffioen,
Sleutelfiguren zijn artsen die hun
G. Kleiverda, I. van Zanten (036) 53 47 23.
K.Kruijthof (020 – 617 34 99).
andere leden. Adressenlijst met
Commissie Internationale Betrekkingen
deskundigheid ten dienste stellen van specialismen is op te vragen bij het
Commissie Bijzonder Fonds voor onderzoeksvoorstellen
Inverdienregeling
Bureau VNVA (030) 247 47 95 of
C. Dagnelie (010) 511 77 72,
R. van Bodegom (030 – 254 53 63).
[email protected].
L. van der Schoor. M. de Kleijn.
Artsen die sleutelfiguur willen worden
Commissie TOP, ter bevordering van instroom van vrouwelijke artsen in hogere posities
kunnen zich hier ook aanmelden.
Commisie Corrie-Hermannprijs
De sleutelfiguren staan tevens op
C. Zuidema-de Bruijn (055) 533 61 61,
www.vnva.nl en in de VNVA-ledenlijst.
M. Arends-Blanksma, N. Nicolai, I. van Seumeren, J. Wetsteijn, J. Dekker.
H. Takkenberg, (070 – 399 40 22), M. Menke, J. Schoonderbeek, L. van Dortmont.
Commissie START, startende artsen netwerk:
Vrouwelijke Arts & Vredesvraagstukken
S. Bulk, M. Bohnen, S. Ebus, H. Vos,
A. Botzen (072) 589 47 97, M. Bakker.
NHG-VNVA Werkgroep Vrouwen en
I. Schiering, K. Grotenhuis, H. van Troon
Huisartsgeneeskunde
(024) 356 71 28.
T. Lagro-Janssen
Bezwarencommissie J. Braaksma, A. Versteegen,
(
[email protected]),
Commissie Werk in Balans
S. Lo Fo Wong, C. Dagnelie en
M. Leenders, L. den Ouden (vacature).
C. Tordoir, R. Ansink.
H. van der Horst.
Vrouwennetwerk NETWERKFUNCTIE
(vacature per eind 2001).
PR
NVR (Nederlandse Vrouwenraad)
I. Hellemans, i.s.m.
(vacature).
C. Janssen (BB Communicatie).
V
VN A
2002
1196_vnVa-6Krant
23-10-2002
15:09
Pagina 28
28
Colofon Mission Statement van de Vereniging van
AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE:
ADRESSEN AFDELINGSSECRETARIATEN
‘De VNVA wil een bijdrage leveren aan de
Hoofdredactie:
Amsterdam e.o.: Saskia Bulk
verbetering van de positie van vrouwelijke
Ida de Boer
Churchillaan 106, II,
Nederlandse Vrouwelijke Artsen:
1078 EM Amsterdam,
artsen en aan de verdere ontwikkeling van gendersensitieve gezondheidszorg.
Coördinator:
tel (020) 662 96 14
Voor haar leden wil de VNVA daarbij een
Reinie Kaas
e-mail
[email protected]
Bureauredactie:
Den Haag e.o.: Els Plag
Sandra Pronk
Hoorn 48,
bron van inspiratie zijn.' De VNVA is opgericht in 1933 en heeft
2404 Alphen a/d Rijn,
nu ongeveer 2500 leden. Zij organiseert activiteiten die te onderscheiden zijn in
Eindredactie:
de categorieën belangenbehartiging,
Annelies van Hommelen
netwerkfunctie en vakverenigingsfunctie.
tel (0172) 42 11 77 Noord-Nederland: Tineke Heijstra
De VNVA streeft ernaar op te treden als
Redactie:
Langeloërweg 1,
gesprekspartner en adviseur van
Reinie Kaas, Marion Bohnen, Ida de Boer,
9331 CC Norg,
beleidsbepalende en uitvoerende
Ingrid Pladdet, Coes Delprat, Sylvia Buis
tel (0592) 67 02 66 e-mail
[email protected]
organisaties in de gezondheidszorg wanneer het gaat om onderwerpen die
Fotografie:
van belang zijn voor vrouwelijke artsen of
Maarten van Haaff
Oost-Nederland: Cornelie van Putte Treverilaan 29,
voor de gezondheidszorg voor vrouwen.
Tekeningen:
7312 HA Apeldoorn,
Bart Kranenburg, Heleen de Vaan
tel (055) 355 67 11
en financiële administratie:
Basisvormgeving:
Rotterdam e.o.: Marleen Kooyman
Bureau VNVA, t.a.v. S. Pronk Postbus 8256, 3503 RG Utrecht Tel (030) 247 47 95/fax (030) 247 44 39 e-mail:
[email protected] website : www.VNVA.nl
SHAPE Amsterdam
Specerijenhof 71,
Bereikbaarheidstijden:
Drukkerij:
Kerkstraat 41,
maandag t/m vrijdag 09.00 - 17.00 uur
Elma Edities BV
Zichen, Z.B. (Riemst), 3770 België
Advertentieacquisitie:
THEMA’S, COÖRDINATOREN EN SLUITINGSDATUM KOPIJ:
Correspondentie, verenigingsdrukwerk, info over vnVa-lidmaatschap, ledenadministratie
3063 BX Rotterdam,
Opmaak:
tel (010) 212 41 72
Elma Edities BV Maastricht e.o.: Heidi Berbee
tel 0032-12-458357 Elma Edities BV
e-mail
[email protected] Nijmegen e.o. : Carine van der Vleuten
Postbus 20, 1723 ZG Noord-Scharwoude Tel (0226) 31 62 64 / fax (0226) 31 70 48
Krant nr. 1/2003
Groesbeekseweg 229,
Internet: www.elma.nl
Wetenschap/Vrouwen
6523 NW Nijmegen,
E-mail:
[email protected]
in Academia/Promotie
tel (024) 323 05 66
Gastredacteur: Hanneke Takkenberg,
e-mail:
[email protected]
Losse nummers zijn verkrijgbaar bij
Reinie Kaas
Bureau VNVA en kosten € 7, - per stuk
30 oktober 2002 (deadline kopij)
Brabant en Zeeland
inclusief porto. Een jaarabonnenment voor
Sluitingsdatum, laatste
Vacatures in het bestuur, voor vragen of
niet-leden kost € 34,10.
mededelingen 13 november 2002
opmerkingen: Burea VNVA (zie eerste
De VNVA-Krant verschijnt zesmaal per
Krant nr.2/2003
jaar. Oplage: 2700 stuks/ ISSN 1383-1100.
Jaarverslag
Midden-Nederland: Rinske van de Goor
Gironummer: 24 55 32 t.n.v. Penningmees-
Ida de boer, Annelies van Hommelen,
Ridderplantsoen 23II,
kolom)
ter VNVA, Utrecht Banknummer: 41 39 97
7 januari 2003 (deadline kopij)
3523 HX Utrecht,
693 (AMRO) t.n.v. VNVA, Utrecht.
sluitingsdatum, laatste mededelingen
tel (030) 289 28 33
Opzegging abonnement min. 3 maanden
22 januari 2003
e-mail
[email protected]
voor 1 januari.
2002
V
VN A
