fokkerij in bedrijf
De Pretendent
praktijk
Kraamkamer van talentvolle dressuurpaarden
De Pretendenthoeve is al decennialang niet meer weg te denken uit de fokkerij van succesvolle dressuurpaarden. Pretendent, Vanitas, Vincent, Cabochon, Oscar en zijn zoon Uphill zijn bekende namen en de ‘roots’ van deze hengsten liggen in Wapenveld. Vader Gerrit Willem van Norel legde samen met echtgenote Roelie de sterke basis onder het bedrijf en twee van hun vier kinderen, de tweelingbroers Martin en André, nemen het bedrijf voortvarend mee de toekomst in. Tekst: Gemma Jansen • Beeld: Jacob Melissen e.a. Gerrit Willem ging als jongen al alle keuringen af om te leren over paarden en de fokkerij en zette later een eigen succesvolle fokkerij en hengstenhouderij op door keihard te werken.
hoeve
Ranja-jochie Om kennis te vergaren, moet je wel wat doen, aldus Gerrit Willem: “Toen ik nog maar een jongen was, bezocht ik alle keuringen. ’s Nachts werkte ik op de fabriek en overdag ging ik op pad. Ik legde op iedere keuring mijn oor te luisteren en zoog alle daar aanwezige paardenkennis in mij op. Er waren op de keuringen nogal wat liefhebbers van een borrel, maar daar deed ik nooit aan mee. Daarom was mijn bijnaam al snel ‘het Ranja-
praktijk
I
n 1969 trouwde Gerrit Willem met Roelie. Vier jaar later verhuisden zij naar een boerderij in Wapenveld, de Sofia Hoeve. Hier werd een jaar later de Le Faquin-zoon Pretendent geboren. Gerrit Willem: “Deze hengst zorgde ervoor dat ik tegen wil en dank hengstenhouder werd. Tegenwoordig kan willekeurig iedereen een hengst exploiteren, maar vroeger moest je daarvoor een licentie hebben. Pretendent was een prachtig paard met veel uitstraling en een geweldige manier van bewegen. De bedoeling was om hem te verkopen. Cees van Arkel bood destijds 25.000 gulden voor hem, een enorm bedrag, maar wel onder de voorwaarde dat Pretendent aangeleverd zou worden als ruin. Ik wilde hem perse niet laten castreren, want ik wist wat voor een bijzondere moederlijn er achter die hengst zat. Toen ben ik toch maar achter die licentie aangegaan en hem zelf gaan exploiteren als hengst. Pretendent was zijn tijd ver vooruit, als we hem vandaag de dag zouden hebben, zou hij nog in de fokkerij passen; één en al gummi in zijn lijf, tritt en souplesse en met een flinke scheut volbloed in zijn aderen. Ik ben altijd gek geweest op een scheut volbloed in de pedigree, daarom heb ik hier ook de volbloed Apollonios op het station gehad. Een heel fijn paard, die ras en uitstraling toevoegde. Vanuit de Hannoveraanse staatsstoeterij hebben ze veel achter hem aan gelopen, maar ik wilde hem alleen verhuren en nooit verkopen.”
jochie’! Ik wilde alleen maar leren. Later heb ik vijfentwintig jaar deel uitgemaakt van het jurykorps. Daarvoor werd je pas gevraagd als je zelf klinkende resultaten behaalde met je paarden tijdens de keuringen, terwijl tegenwoordig juryleden zichzelf daarvoor aanmelden en veel paardenkennis er minder toe lijkt te doen. Van begin af aan heb ik een voorkeur gehad voor de dressuur, terwijl vroeger springen veel populairder was. Toen Roelie en ik twaalf en een half jaar waren getrouwd, kregen we van kennissen een bord met daarop ‘Pretendenthoeve’ en sindsdien voeren wij die naam. Nico Calis, ook een goede kennis, kwam op een dag aanzetten met de leus ‘het dressuurgeweld uit Wapenveld’. Sindsdien gebruiken wij die kreet voor ons bedrijf.”
De vijfjarige Vivaldi-zoon Expression is op dit moment één van de opvallendste hengsten op de Pretendenthoeve.
Gezinsbedrijf “In het begin van de jaren tachtig hadden we absolute topjaren, waarin we veel successen
IDS21 • 8 november 2014
9
fokkerij in bedrijf Belangrijke hengsten op de Pretendenthoeve
Zelf gefokt
praktijk
Pretendent Vanitas (Grand Prix) Vincent (Grand Prix) Facet (Grand Prix) Uphill (Grand Prix) Cabochon Cover Story (Kampioen HK 2010) Expression (WK Jonge Dressuurpaarden Verden)
Andere hengsten Kimberley (Lichte Tour) Oscar (Lichte Tour) Maarschalk Romaan Caritas Zaïre Erik Fashion Hill Gotcha – Utopia Charmingmood Winningmood Briljant Apollonios xx
In 2010 werd deze nieuwe stal gebouwd. Naast de stallen voor gastmerries zijn er boxen voor de eigen fokmerries en uiteraard voor de goedgekeurde hengsten.
10
IDS21 • 8 november 2014
boekten met onze fokproducten. In 1980 deden we met drie merries mee aan de CK Gelderland. Daar liepen toen tussen de veertig en vijftig driejarige merries mee, die werden gekeurd in twee groepen. In een groep stonden onze merries één en twee en in de andere groep stond onze derde merrie aan kop. Uiteindelijk werd Tuzelma kampioen en Tonnie reservekampioen. Tonnie hebben wij toen verkocht aan de heer Van Gilst en hij heeft er zijn hele foklijn mee opgezet. Met de producten uit die lijn stond hij op de keuring in Heerjansdam jarenlang steevast bovenaan. Als je toen een kampioensmerrie had, werd er niet alleen huizenhoog tegen deze paarden opgekeken, maar werden er ook kapitalen voor betaald. Hendrik ter Luggenhorst verkocht zijn goede merries steevast voor bedragen van tussen de 50.000 en 80.000 gulden aan andere fokkers. Kom daar nu nog maar eens om. Soms wordt er nog wel naar een kampioen gevraagd, maar dan gaat het om heel andere bedragen. In mijn optiek wordt qua waardering de fokkerij momenteel te laag ingeschat ten opzichte van de sport. De prijs van een goede fokmerrie zou veel hoger moeten zijn en de fokkers zouden wel wat meer gewaardeerd mogen worden, want daar begint het. Waar ik heel trots op ben, is op wat we als gezin met ons bedrijf hebben bereikt. Ik kom zelf uit een gezin van dertien kinderen en heb geen cent van huis uit meegekregen. Jarenlang had ik drie banen: ik werkte op een fabriek in ploegendienst, mestte thuis varkens en hield me bezig met de fokkerij en hengstenhouderij. Onze kinderen hebben dezelfde mentaliteit en hebben van jongs af aan hard meegewerkt bij de opbouw van het
Gerrit Willem, geflankeerd door zijn zonen André en Martin, is inmiddels zeventig jaar en zal zich geleidelijk gaan terugtrekken uit het bedrijf. De Pretendenthoeve is altijd al een familiebedrijf geweest en zal dat ook blijven.
bedrijf. Als er gepraat wordt over een gezinsbedrijf dan moeten ook onze ‘schoonkinderen’ worden genoemd; Bertine, Herma, Chantal en Erwin helpen naast hun eigen baan, vooral in het dek- en keuringsseizoen, ook volop mee op het bedrijf. Vijftig jaar geleden droomde ik er al van om Grand Prix-dressuur-paarden te fokken. Dat is gelukt en dat hebben we met het hele gezin bereikt!”
Geluk is belangrijk “In 2010 hebben we hier een nieuwe stal gebouwd en momenteel zijn Martin en André gefaseerd bezig om het bedrijf over te nemen. Als ondernemer heb je inzet, inzicht en een flinke dosis geluk nodig. Die eerste twee zaken heb je zelf in de hand, maar over geluk heb je niets te zeggen. We hebben hier helaas de
goed opgeleid dressuurpaard met een fijn karakter. Vervolgens brengen ze dat paard met veel plezier uit op wedstrijd, maar dergelijke paarden zouden bij een professional natuurlijk veel hoger in de sport komen. In de index zoals we die nu hanteren bij het KWPN drukken de paarden van die amateurs de score naar beneden, terwijl dat eigenlijk meer te maken heeft met de kwaliteit van de ruiters en minder met die van de paarden. In diezelfde index zie je de factoren rijdbaarheid en instelling ook onvoldoende terug. Daar zou nog eens goed over moeten worden nagedacht. Overigens als wij van ons bedrijf een paard verkopen, komt daar voor ons als zaak ook nog eens 21% belasting bij op, daarmee worden de marges steeds kleiner. Het mes snijdt daarbij aan twee kanten, want door de lagere prijzen voor de paarden is een aantal fokkers al gestopt met
De jonge paarden staan ontspannen en toch attent aan het hek. Het werkwillige en eerlijke karakter is een handelsmerk van de fokkerij van Van Norel.
praktijk
laatste jaren te kampen gehad met de nodige pech, zoals botulisme, een brand in een opslagloods waarin ons ruwvoer stond opgeslagen, het overlijden van Oscar en Cover Story en zo zijn er nog wel een paar van die zaken. Maar we blijven vooruit blikken, zoals ik altijd zeg: ‘niet achterom kijken, we moeten voorwaarts’.” Gerrit Willem en Roelie zijn recent verhuisd naar een huis in de buurt van de Pretendenthoeve en André woont nu op het bedrijf: “Toen in 2009 vader vijfenzestig jaar werd, zijn de mestvarkens weggegaan. Ik heb mijn baan opgezegd en ben fulltime in het bedrijf gekomen. Insemineren, trainen en keuringsklaar maken van jonge hengsten en merries, maar ook het contact met de klanten horen tot mijn takenpakket. De nieuwe stal die we een paar jaar geleden hebben gebouwd, is uitgerust voor de toekomst. Met daarin vierentwintig boxen voor de merries van klanten tijdens de dek- of keuringsperiode. Aan de andere kant hebben we twintig boxen voor onze eigen fokmerries en nog negen speciale hengstenboxen. Sinds afgelopen voorjaar heeft ons bedrijf ook de EU-status, waardoor we sperma in opslag mogen hebben en naar het buitenland kunnen verzenden. Dit was noodzakelijk vanwege ons samenwerkingsverband met stoeterij Lodbergen in Duitsland. Verder hebben we op dit bedrijf een stapmolen en verschillende paddocks. Ook de hier aanwezige hengsten komen dagelijks buiten. Bij het bedrijf behoort 37 hectare grasland. Dit gebruiken we voor het verbouwen van ons eigen ruwvoer en het weiden van onze fokmerries, ruim dertig, en jonge paarden. Deze zijn deels van onszelf en een klein gedeelte ervan fokken we op voor derden. Er lopen hier gemiddeld zo’n 150 paarden bij elkaar.”
Dankzij Pretendent werd Gerrit Willem van Norel ‘tegen wil en dank’ hengstenhouder. “Een prachtig paard met veel uitstraling en een geweldige manier van bewegen en die ook nu nog in de fokkerij zou passen.”
Behoefte aan goede paarden André vervolgt: “Er is hier altijd van alles te doen, maar dat er een crisis aan de gang is, merken wij ook wel. In het verleden verkochten we regelmatig duurdere paarden naar het buitenland, maar die handel is toch wat rustiger nu. In Nederland een paard duur verkopen is op de een of andere manier altijd lastiger dan naar het buitenland. Veel buitenlandse klanten vinden het een eer als je ze een goed paard gunt en willen er graag voor betalen. Nederlanders zijn vaak negatiever en willen graag voor een dubbeltje op de eerste rang zitten. Overigens zit er aan het naar het buitenland verkopen wel een keerzijde. Welwillende amateurs betalen probleemloos veel geld voor een
IDS21 • 8 november 2014
11
fokkerij in bedrijf
praktijk
Sandra Nieuwendijk
Collega-hengstenhouders snapten er toen niets van en zeiden meewarig tegen mijn vader: ‘Van Norel, je laat geld liggen. Die hengsten moeten dekken en niet sporten!’ Grappig hoe dat veranderd is, nu is de sport niet meer weg te denken uit de fokkerij. Onze huidige hengsten, zoals Uphill, Winningmood en Expression worden nu uitgebracht door Diederik van Silfhout, Fashion Hill staat bij Kirsten Brouwer en Gotcha-Utopia bij Jennifer Sekrève en Johan Hamminga. We hebben geen eigen ruiter in dienst. De allerbeste ruiters gaan vaak niet bij een ander rijden, die hebben thuis paarden en werk genoeg. Onze jonge paarden worden overigens keurig zadelmak gemaakt bij Edwin Agterhuis, Will Rogers en Hergen van Hall. Dat bevalt prima.” De Ziësto-zoon Gotcha-Utopia komt uit een moederlijn met drie generaties ‘Van Norel-hengsten’. Hij is de jongste KWPNhengst op het station.
Gerrit Willem:
“Dat het is gelukt Grand Prixdressuurpaarden te fokken, hebben we met het hele gezin bereikt!”
Bedrijf in het kort • 37 ha. grasland • Stal met 44 boxen en 9 hengstenboxen • Verschillende paddocks • O verdekte stapmolen • Buitenrijbaan 20 bij 40m • Binnenrijbaan bij Martin aan huis
12
IDS21 • 8 november 2014
Een mooi smoeltje fokken en dat merken we ook in de vraag naar onze hengsten. Natuurlijk komt er uiteindelijk een keer een einde aan de crisis en is er weer een dringende behoefte aan goede paarden. Voor dat moment willen wij graag klaar zijn en die goede paarden op stal hebben!”
Persoonlijk contact hoog in het vaandel Martin: “Hoewel ik er nog een baan naast heb, werk ik ook volop mee op het bedrijf. Dat gaat van het insemineren van de merries tot het uitmesten van de stallen. Daarnaast heb ik ook contact met onze klanten. Door het verzenden van sperma is dit contact wel minder persoonlijk geworden. Best jammer, want het van gedachten wisselen met klanten over fokkerij levert vaak voor beide kanten nieuwe inzichten op. Wij proberen hier als het even kan het contact zoveel mogelijk te onderhouden. De sport heeft op ons bedrijf ook altijd een grote rol gespeeld. Noch mijn vader, noch André of ik hebben echt paard gereden. Dit is vanaf het begin dan ook altijd uitbesteed aan anderen. Toen nog helemaal niemand anders dat deed, bracht mijn vader zijn hengsten al onder bij goede dressuurruiters. In eerste instantie brachten we onze goede paarden naar Ton de Kok en zijn toenmalige echtgenote Mieke van Gent. Later bij Johan Hamminga en Annemiek Picavet en vervolgens bij Sjak Laarakkers en Christa Larmoyeur. Pretendent werd gereden door Rienke Veneman. Annemarie Sanders heeft Vincent en Vanitas in de Grand Prix gestart en met de eerste is ze Nederlands kampioen geweest. Facet werd door Ellen Bontje uitgebracht tot in de Grand Prix.
“De fokkerij van extra dressuurpaarden maakt ook een belangrijk deel uit van onze bedrijfsvoering. In onze fokkerij gebruiken we voornamelijk onze eigen hengsten. Jazz-bloed zal je bij ons niet snel aantreffen. Dat betekent zeker niet dat wij anti-Jazz zijn, mijn vader heeft die hengst zelfs nog willen kopen. Maar er is ontzettend veel bloed van die hengst in de fokkerij, dus kiezen wij bewust voor andere bloedlijnen. Ons fokdoel is een paard fokken voor die tachtig procent van de ruiters die gewoon een fijn dressuurpaard willen. Daarbij willen we nooit toegeven op een eerlijk karakter met een fijne instelling, looplust, charme en uitstraling en liefst een ‘mooi smoeltje’. Dit
Gemma Jansen
Totaal verrast was Gerrit Willem met de show die eind oktober werd georganiseerd ter ere van het 45-jarig bestaan van de Pretendenthoeve. Honderden mensen kwamen eer bewijzen aan de bevlogen paardenman die met hart en ziel al decennialang zijn bedrijf runt. Ook KWPN-directeur Johan Knaap sprak het echtpaar Van Norel toe.
uitgangspunt heeft ervoor gezorgd dat al veel mensen enorm genieten van onze paarden, thuis en op wedstrijd en dat er hier ook al diverse Grand Prix-paarden zijn geboren. Bijzonder om mee te maken is dat de lat in de dressuursport steeds hoger komt te liggen. Bonfire was zijn tijd al ver vooruit en toen kwam Totilas en hij was weer van een heel ander kaliber. Wie weet hoe dat over een aantal jaren is, ik hoop in ieder geval dat onze fokkerij aan die vooruitgang ook een belangrijke bijdrage kan leveren”, zo besluit Martin.
Prachtige show Naast Martin en André hebben Roelie en Gerrit Willem nog twee kinderen. De jongste zoon
Om de gastmerries in het dekseizoen te kunnen bedienen, zijn alle voorzieningen op het bedrijf voorhanden.
praktijk
De eigen gefokte KWPN-hengst Uphill loopt Grand Prix-dressuur met Diederik van Silfhout en is van veel waarde voor de fokkerij op de Pretendenthoeve.
Wichert heeft een eigen loonwerkbedrijf. Dochter Evelien leidt verschillende paarden van het ouderlijk bedrijf op tot en met Z-dressuur. In het dagelijks leven geeft ze dressuurinstructie, werkt freelance aan communicatie- en vormgevingsopdrachten en is een enthousiast fotograaf. In drukke tijden springt ze bij op de Pretendenthoeve. Ze longeert, vlecht paarden in en verricht allerlei hand- en spandiensten. Ze is daarnaast ook verantwoordelijk voor de PR en communicatie rondom de Pretendenthoeve. Evelien was ook degene die vorm gaf aan de showavond die op verzoek van de supporters van de Pretendenthoeve op 25 oktober in de rijhal van De Heuvelruiters in Wezep plaatsvond. Deze avond was bedoeld als eerbetoon voor 45 jaar dressuurpaardenfokkerij van Gerrit Willem en als verlaat verjaardagsfeest voor zijn zeventigste verjaardag. Er verscheen een keur aan goed presterende Pretendenthoeve-paarden in de baan en toeschouwers en supporters waren in groten getale aanwezig. Terwijl heel paardenminnend Nederland via internet op de hoogte was van deze avond, had digibeet Gerrit Willem tot op het laatste moment niets in de gaten. “Ik was totaal verrast. In de ochtend belde mijn kleindochter met de vraag of ik wilde komen kijken naar haar ponyverkleedwedstrijd. Ik kan mijn kleinkinderen niets weigeren en ging samen met Roelie naar Wezep. Daar stond een paard en koets op ons te wachten. Heel bijzonder allemaal toen ik al die mensen zag bij binnenkomst. Zoveel mensen, zelfs uit Denemarken, Duitsland en België, die de moeite hadden genomen om hun paard hier te laten zien; geweldig. En dan ook nog eens tussen de 500 en 600 toeschouwers! Ik heb enorm genoten en dan weet je meteen weer waarvoor je al die jaren zo hard hebt gewerkt en je best voor hebt gedaan. Er liepen veel beste paarden in de baan, ik sla mezelf nooit op de borst en opscheppen doe ik ook niet, maar ik was best wel een beetje trots!”
Martin:
“We willen nooit toegeven op karakter, instelling, looplust, uitstraling en liefst een ‘mooi smoeltje’.
•
IDS21 • 8 november 2014
13
