kmo nsider A DOSSIER BELEGGEN Van Meterenkaai Antwerpen

·nsider

kmo A

DOSSIER BELEGGEN

Van Meterenkaai 4 2000 Antwerpen [email protected] www.fortunafinancialplanning .com FSMA 48 166 A

kmo-insider-januari 2013

53

een beter inzicht in beleggingsmiddelen? Ik heb het gevoel dat veel mensen vandaag zelf geboeid zijn door de materie en hun beleggingen van nabij w illen volgen.

• panel Beleggen

Peter Van Gucht: De grootste groep is niet méér geïnformeerd dan vroeger, maar wel wantrouwiger geworden. Ik heb niet de indruk dat de gemiddelde klant meer kennis heeft van de financiële markten dan vroeger. Maar er is een vertrouwensbreuk geweest tussen de financiële sector en de klant en dat vertaalt zich in het feit dat die klant op zoek is naar een meer gepersonaliseerde aanpak.

Wat zijn vandaag de mogelijkheden om met succes te beleggen? De financiële onzekerheid binnen enkele (zuiderse) landen en de besluiteloosheid van overheden maken het de financiële en economische wereld niet makkelijk om aan de toekomst van een bedrijf te werken. Het is de taak van elke ondernemer om aan de toekomst te denken, zowel voor zichzelf als voor zijn bedrijf. Bedrijven zijn het aan hun verantwoordelijkheid verplicht om reserves aan te leggen die in moeilijker tijden aangesproken kunnen worden. Het probleem is dat de moeilijker tijden vandaag aan zet zijn. Wat zijn vandaag de mogelijkheden om met succes te beleggen? Een appeltje voor de dorst voor te bereiden? We vroegen het aan mensen die dagelijks met deze problematiek geconfronteerd worden, die consumenten en bedrijven moeten adviseren op het vlak van gepast beleggen. Hoe kunnen we vandaag verstandig beleggen? Waar moeten we bijzonder op letten of moeten we bijzonder rekening mee houden? We legden onze vragen voor aan een panel van experts en nodigden hen uit voor een ontbijtvergadering. Aan de ontbijttafel ontvingen wij graag:

willen beleggen? Zijn mensen omwille van deze situatie voorzichtiger geworden? Zijn ze minder avontuurlijk? Stefaan Casteleyn: Dat is het minste dat je kan zeggen. De eerste vraag die mensen stellen is: ik zal nominaal toch niets verliezen? Zelfs ervaren beleggers vragen dit. Dat is toch een merkwaardige vaststelling? Men zoekt naar bescherming. Dat is ook de reden dat er nu 230 miljard euro op de spaarboekjes staat, terwijl de meeste mensen toch wel weten dat hun koopkracht hiermee zelfs niet helemaal beschermd is. Werner Wuyts: Knelpunten? De financiële repressie. Het feit dat de overheid de rente lager zet dan de inflatie. Een vanzelfsprekende vraag is dan hoe mensen hun kapitaal kunnen beschermen. Jan De Punt: De perceptie is dat er geen alternatief is. Mensen stellen zich ook vragen rond fiscaliteit. Die wijzigt constant. Mensen vragen zich ook af wat er met de euro gebeurt. De politieke instabiliteit weegt op het vertrouwen van de beleggers. Een graadmeter hiervoor is de aantrekkingskracht van het spaarboekje niettegenstaande het feit dat het rendement lager is dan de inflatie.

Sam Adams: Het sentiment is duidelijk verschoven. Ik geef al tien jaar presentaties voor klanten. Als je voor 2007 wees op risico's, ging dat het ene oor in en het andere weer uit. De crisis heeft voor angst en wantrouwen gezorgd. Wanneer ik nu uitleg geef over de schu ldencrisis, zijn mensen daar veel ontvankelijker voor geworden. Het is inderdaad niet zo dat klanten meer geïnformeerd zijn. Ze luisteren meer naar wat je vertelt. Vroeger dacht iedereen dat hij de beurs kon voorspellen. Rik Dhoest: Ik denk dat wa ntrouwen hier hét woord is. Ik merk dat er sedert de crisis meer vraag is naar eenvoudige producten. Kijk maar hoeveel er op de spaarboekjes staat, maar mensen beseffen te weinig dat je daarmee armer wordt. Ook de IPO- maar nu wel voor bedrijfsobligaties- is terug en ook kasbonnen worden opnieuw gekocht. De klanten vertrouwen de banken minder, de bedrijven des te meer. Als Kinepolis b.v. 50 miljoen ophaalt, is dat in een uur of twee volledig ingetekend. Sam Adams: Ik denk dat de toegevoegde waa rde van vermogensbeheer belangrijk is geworden in die zin dat ik in de goede jaren de mensen moest proberen te overtuigen om de focus te leggen op kapitaalsbescherming. Nu de risico's veel meer zichtbaar zijn en het pessimisme toeneemt, is het onze taak om de mensen te overtuigen van het feit dat de crisis ook opportuniteiten biedt.

Zijn we minder avontuurlijke beleggers geworden?

Eric Jonkers: Wij krijgen niet zoveel vragen over de euro, maar onze klanten maken zich inderdaad wel ongerust over het fiscale aspect. Mensen die een pensioenkapitaal moeten opbouwen, stellen zich de vraag hoe ze ooit voldoende kapitaal zu llen kunnen sparen voor hun oude dag. Naast de penalisatie die je meer en meer krijgt door onze overheid, krijg je ook een zeer lage rentevoet. Probeer dan maar eens om een kapitaal op te bouwen. Degenen die daarvan moeten leven, hebben ook problemen. Zij hebben hun hele leven gespaard en dachten een opbrengst te hebben van vijf tot zes procent op hun obligatieportefeuille, maar iedereen aan deze t afel beseft zeer goed dat we daar momenteel zeer ver af zitten. Zeker als je de nettorendementen bekijkt. De mensen kijken de kat uit de boom en parkeren hun geld dan maar op kortere termijn. Ze durven niet in aandelen te stappen. De pers brengt alle dagen zeer negatieve berichten. Als er iets positiefs kan verteld worden, lees je daar maar amper over. In Griekenland stond de rente op tien jaar een paar maanden geleden op 28 procent. Ze staat nu onder de 18 procent. Dat is een daling van tien procent. Daar is niet veel over geschreven. Dit geldt ook voor landen als Spanje, Portugal, Italië, ...

Wat zijn vandaag de voornaamste bekommernissen van klanten die

Hebben klanten, door wat wereldwijd aan de gang is sinds 2008, nu

Eric Jonkers. Daar ben ik niet zo zeker van. Stel je voor dat we morgen de helft van de tegoeden op de spaarboekjes zouden opvragen bij de banken. Ik denk dat er bij de banken dan een serieus probleem ontstaat. De mensen beschikken over meer informatie, maar ze worden erg geconditioneerd door de media. Klanten hebben veel meer informatie om dingen te gaan vergelijken ten opzichte van vroeger.

BANK DELEN Sam Adams [email protected] www.delen.be

DELTA LLOYD Rik Ohoest [email protected] www.deltabank.be

FORTUNA JanDePunt jan.de.punt@ fortunafinancialplanning.com

-

Sam Adams (Bank Delen) Stefan Casteleyn (Merit Capital) Rik Dhoest (Delta Lloyd) Rolf Declerck (De Witte- Viselé Associates) Jan De Punt (Fortuna Financlal Planning) Rik Goessens (BAN Vlaanderen) Philippe Janssens (Stadim) Eric Jonkers (Life Plan) PeterVan Gucht (Capitam) Werner Wuyts (Dierckx, Leys Effectenbank)

Dit panel was bereid op onze (vervelende) vragen t e antwoorden. Dat was natuurlijk niet altijd makkelijk want het zijn niet zij die bepalen welke intresten op producten kunnen gehaald worden. Zij worden ook niet bijzonder geholpen door een duidelijke fiscale houding. Toch kunnen we onze lezers een boeiend en leerrijk debat aanbieden?

BAN VLAANDEREN Rik Goossens [email protected] www.banvlaanderen.be

CAPITAM Peter Van Gucht [email protected] www.capitam.eu

DE WlnE - VISELEASSOCIATES Rolf Declerck [email protected] www.dwva.be

DIERICKX, LEVS EFFECTENBANK WernerWuyts [email protected] www.dierickx.be

Jan De Punt: Mensen volgen inderdaad hun beleggingen korter op. Dit is inderdaad o.a. een gevolg van 2008 en het gevoel van onveiligheid dat dit met zich meegebracht heeft. Het is dus, nu nog meer dan vroeger, de taak van de financieel adviseur om dicht bij zijn klant te staan en hem grondig en correct te informeren. Anderzijds merken we ook dat banken nog steeds complexe beleggingsvehikels blijven aanbieden.

Het voordeel van spaarboekjes is dat op elk ogenblik geld beschikbaar is

www.forlunafinancialplanning.com

54

k

n :Jer januari 2013

LIFE PLAN Eric Jonkers [email protected] www.lifeplan.be

MERIT CAPITAL Stefaan Casteleyn stefaan.casteleyn@ meritcapital.be www.meritcapital.be

Maar ze verdrinken erin. Nochtans bestaan er databanken die je de mogelijkheid bieden om goede vergelijkingen te maken waarvan sommige publiek beschikbaar. Ik merk ook dat wanneer puntje bij paaltje komt, het voor klanten soms moeilijk is die laatste stap te zetten, om iets meer risico te nemen, ondanks het feit dat zij geen goede opvolging hebben gehad bij hun bank en de resultaten in 2012.

Als gevolg van de vorige crisis zijn banken en financiële instellingen opgelegd geweest om beleggersprofielen op te maken. Heeft dit een verschil gemaakt? Wordt daar naar gehandeld? Eric Jonkers: Ik geloof niet zozeer in beleggersprofielen. Je moet maar eens naar jezelf kijken. Hoe zou je dat zelf invullen op het moment dat de beurzen 5 tot 6 procent stijgen, of op het moment dat zij met 5 tot 6 procent dalen? Een profiel opstellen, moet j e regelmatig opnieuw doen. Iemand die 25 jaar is, pas afgestudeerd is en begint te werken, heeft een heel ander profiel dan iemand van 70 jaar die van zijn centen moet leven. De vraag is welke conclusies je uit beleggersprofielen trekt? De meeste profielen geven een verdeling over aandelen, obligaties en cash, ervan uitgaande dat aandelen veel meer risico's inhouden dan obligaties en cash, maar daar ben ik niet zo van overtuigd. Als ik naar de versch illende fondsen kijk, dan zie ik veel obligatiefondsen die oneindig veel meer risico inhouden dan heel wat aandelenfondsen. De verdeling zou dus gebaseerd moeten zijn op risico. Door zijn ervaring moet een adviseur in staat zijn om de risicobereidheid van zijn klanten veel beter te kunnen inschatten dan via zo'n formulier. Rik Dhoest: Cash moet elk moment zijn plaats hebben in portefeuilles, maar j e moet diversifiëren. Het is de taak van de vermogensbeheerder om echt te peilen wat het profiel is van de klant. Je mag j e klant niet naar de mond praten. Voor de vermogensbeheerder ligt daar een belangrijke taak weggelegd om een lange vertrouwensrelatie op te bouwen met de klant. hem geen blaasjes wijs te maken en hem te helpen wanneer hij in overdrive gaat. Jan De Punt: Ik denk zeker dat een beleggersprofiel een nuttig instrument is, tenminste wanneer het door de vermogensadviseur met de klant samen op een correcte manier opgesteld wordt. De klant wordt hierdoor gedwongen zichzelf in vraag te stellen en of hij een bepaald risico al dan niet aankan of wi l nemen. Als het goed gaat, is een klant risico-minded. Als het slecht gaat, beweegt hij mee op de golven van de mediaberichten. Het is nuttig om een regelmatige eva luatie te maken van het beleggersprofiel en de klant durven w ijzen op zijn oorspronkelijke instelling. Het is niet nuttig om voortdurend je profiel te wijzigen. Cijfers tonen aan dat portefeuilles van klanten die steeds wijzigen in functie van wat ze lezen in kranten en t ijdschriften, meestal een slechter resultaat halen dan wanneer deze klanten hun initiële beheer consequent zouden gevolgd hebben. Philippe Janssens: Vermogensbeheerders zijn te weinig vertrouwd met onroerend goed en nemen het te weinig op in de vermogensanalyse. Ik stel vast dat er veel interesse is in vastgoed. Vastgoed is eigenlijk het meest gedroomde pensioen. Vandaag, voor zover je vol-

STADIM Philippe Janssens [email protected] www.stadim.be

kmo-milder januarl2013

55

. panel Beleggen ................ . doende verzekerd bent van inkomen, spreken we van fi nanciering van een quasi negatieve reële rente. Ik krijg aa n de lopende band mensen die vragen wat en waar ze moeten kopen. Sam Adams: Maar is vastgoed geen contraire indicator? Ik heb de indruk dat het pessimisme rond aandelen en obl igaties serieus aan het toenemen is en dat men denkt dat vastgoed nog de enige goede beleggi ng is. Rik Goossens: Ik denk dat je vermogensportefeuille best mooi gespreid is over cash, obligaties, aandelen, vastgoed, ...

Vastgoed blijkt nog altijd een degelijke belegging te zijn Mag je van een vermogensbeheerder verwachten dat hij zich minder met vastgoed bezig houdt? Omgekeerd verwacht je van een vastgoedexpert toch ook niet dat hij expert is in vermogensbeheer? Philippe Janssen s: Er is toch overleg mogelijk? Werner Wuyts: Hoeveel procent van de Belgen is eigenaar van zijn eigen huis?

Stefaan Casteleyn: Eind jaren negentig kwam iedereen naar beleggingspresentaties om te vragen wat de tip van het jaar is. In dat verhaal is vastgoed toch wel een contra-indicator. Eric Jonkers: Als je vermogen bekij kt op het vlak van beleggingen, moet je de eigen woonst niet in beschouwing nemen om het consumeerbaar deel te kennen. Dat gedeelte brengt niets op voor j e pensioen. Philippe Janssens: Een eigen woonst is inderdaad al een groot stuk van je pensioen. Voor zelfsta ndigen is dat de helft van hun pensioen. PeterVan Gucht: Ik zie het conflict niet tussen onroerend en roerend. In de sector is er ook geen breuklij n. We onderschatten misschien de gemiddelde particulier en ondernemer die zelf een opspl itsi ng maakt tussen o nroerend en roerend gedeelte en zelf al een juiste spreiding lanceert. We moeten beseffen dat vastgoed ook niet risicoloos is. Naarmate de inst itut ionele en financiële crisis op Belgisch vlak verergert, komt er ook d ruk op de onroerende markt. Het is belangrijk dat w ij de klant informeren over een juiste, gezonde spreid ing. Hoe meer onroerend, hoe meer illiquide. Bij veel roerende beleggingen, mis je de opportuniteiten op de vastgoedmarkt. Maar de gouden t ijden van vastgoed zijn stilaan voorbij. De langetermijngrafiek zal stilaan aftoppen. In vergelijking met andere landen hebben w ij een versnippering van eigenaars. Dat is een bonus. Philippe Janssens: Als je stelt vermogensbeheerder te zijn, dan moet je ook dat luik opnemen.

Philippe Janssens: Volgens de laatste cijfers 77%. WernerWuyts: Particu liere beleggers hebben vaak al een eigen huis, en dikwijls nog een appartement aan de zee, ... Wij houden ons vooral bezig met de roerende kant, maar dit betekent niet dat we hier geen rekening mee houden in het profiel. Philippe Janssens: Er heeft zich een verschuiving voorgedaan in het beleggen. Sinds 1996, bij de daling van de inflatie, hebben we een toename gezien va n eigenaars, van 65% naar 77%. Dit wil zeggen dat de huurmarkt meer en meer een rest markt is. Tezelfdert ijd is er ook een verschuiving naar professioneel vast goed. Ook voor bedrij ven, gelet op de behoefte aan flexibi liteit e.d., is het minder aangewezen om huurder te zijn. Vermogensbeheerders zouden groepen kunnen samenstellen met vergelijkbare profielen voor lange termijn beleggingen.

Is er de laatste jaren, gelet op de vergrijzing van de bevolking, bij de vermogensbeheerders geen stijgende interesse om te investeren in verzorgingstehuizen, woonzorgcentra, serviceflats, ... ?

Ri k Goossens: Vast goed impliceert dikwijls minder liquiditeit en meer beheer. Er is een gebouw dat moet beheerd worden. Dat is niet zo voor aandelen en obligaties die je op portefeui lle steekt en moet verhandelen. Bij BAN Vlaanderen is dat nog erger. Bij ons gaat het

helemaal om illiquide want er is geen markt voor. Je moet bijna naar een trade sa le of zo gaan, en je hebt ook beheer nodig. Je zit in een bedrijf waa r de toegevoegde waarde en de beveiliging van j e belegging juist je expert ise is om dat op een hoger niveau te brengen en dat maakt het een veel moeilijker segment waa r je specifieke expertise voor nodig hebt. Die je of zelf hebt, of waar meer en meer mensen naar een beheerder zoeken, zoals je dat ook met gebouwen doet. Jan De Punt: Het is inderdaad zo dat veel mensen t eruggrijpen naar het spaarboekje, maar ook naa r vastgoed. Onrechtstreeks zijn w ij toch bezig met vast goed. Via o.a. vastgoedbeva ks investeert men onrechtstreeks in vastgoed, in residentieel vastgoed, maar ook in rusthuizen en dergelijke.

Denken klanten op lange of korte termijn? Zijn de klanten bereid om op lange termijn te denken en hun beleggingen in dit perspectief te zien? Sam Adams: Net niet. Klanten zijn krit ischer en meer luisterbereid. Ik denk dat het belangrijkste is om t e kunnen inschatten hoe de schuldencrisis verder zal ontwikkelen en of het beleid dat nu gevoerd wordt op lange termijn kans heeft op succes. Dat zal bepalen waar je moet gaan beleggen. Wij geven veel presentaties aan klanten waarbij we eerst begi nnen met d uidelij k de sch uldencrisis uit t e leggen. Zelfs autoriteiten nemen de tijd, zeker in Europa, o m goed te ku nnen inschatten hoe zo'n schuldencrisis in elkaar zit en hoe deze moet bestreden worden. Er zijn tal van fouten gemaakt door de Europese centrale bank en door de Europese autoriteiten zelf en dat zorgt voor heel wat stress bij beleggers. Neem het voorbeeld van de banken. Aan de ene kant heeft de Europese Centrale Ban k ei nd vorig jaar met de LTRO-deal (lange term ijn herfinancieringsoperatie- nvd r)

Heeft u er al eens aan gedacht om te investeren in de Ardennen?

EricJon kers: Als je een obligatieportefeuille wil samenstellen voor iemand die met pensioen gaat en vraagt een bedrag te beleggen waa r hij van moet gaan leven en waarbij hij weinig risico wil nemen, dan moet je eerlij k zijn en zeggen dat hij aa n de huidige rentes zijn kapitaa l gaat opeten.ln het beste geval ga j e bij obligat ies op dit moment j e inflatie kunnen compenseren. Wij zijn ondertussen al een tijd bezig met investeren in zorgvastgoed. Stefaan Cast eleyn: Wij hebben reeds een aantal projecten gefinancierd in de zorgsector. Het lijkt mij dat de meeste mensen in het welvarend gedeelte van onze maatschappij toch vrij veel vastgoed hebben.

Duigemhofstraat 101 3020 Herent 016/84.36.85 [email protected]

Philippe Janssens: Binnen vermogensbegeleiding wordt vastgoed te weinig aangeboden. Ik raad mensen aan om te beginnen met de sanering va n hun eigen situatie. Als je villa en appartement aan zee in een vennootschap zitten, kan je beter kijken hoe die uit de vennootschap kunnen gehaald worden in plaats van naar een andere belegging te kijken.

56 n nsid•r januari 2011

FCA Villagronden Ardennen, is gespecialiseerd inhet beheren en verkopenvan exclusieve villagronden in de Ardennen. Wij zijn steeds op zoek naar mede-Investeerders, waarvoor wij streven naar een zo hoog mogelijk rendement. We bezitten een grote hoeveelheid gronden verspreid over alle regio's van de Ardennen. Deze zijn bouwklaar, echter zonder bouwverplichting I Bij ons doet u beroep op een team met meer dan 15 jaar ervaring. Omdat iedere klant voor ons uniek is, kijken wij er naar uit u te mo1en ontmoeten.

T0496 14 89 21 - [email protected] - www.fcavillagronden.be

ns r Januarill

57

. panel Beleggen ........ ............... ............... ... ........ ........ extra geld gegeven aan de banken in de veronderstell ing dat deze dat zouden gebruiken om overheidsobligaties op te kopen. Langs de andere kant horen ze van andere autoriteiten dat ze hun balansen moeten opschonen. Dat werkt tegen elkaar in. Er is weinig unanimiteit binnen de Europese Unie om de crisis op de juiste manier op te lossen. Als vermogensbeheerder is het onze taak om dat goed uit te leggen aan de klanten zodanig dat ze op zijn minst een leidraad hebben waar ze zich aan kunnen vasthouden bij elk bericht dat ze aan het lezen zijn. Daar ligt een serieuze toegevoegde waarde voor ons. Ik zie dat als een kans om die mensen aan ons te binden. Eric Jonkers: Tien jaar is al vrij lang voor een belegger. Als we eerlijk zijn, heeft de belegger niet veel verdiend de afgelopen tien jaar. Er zijn goede periodes geweest, maar er zijn vooral een aantal heel slechte geweest. Nochtans, als je goed gaat kijken, dan zijn er mogelijkheden om beleggingen te doen die in de afgelopen t ien jaar, ook rekening houdend met de moeilijke jaren, gemiddeld 7 tot 7,5% per jaar hebben opgeleverd. Het komt er dus op aan om de mensen te overtuigen dat die beleggingen mogelijk zijn en dat er adviseurs zijn om hen te begeleiden in hun zoektocht.

De voor- en nadelen van beleggingen Wat zijn de voor- en nadelen van de voornaamste beleggingen? Laat ons het rijtje even afgaan: spaarboekje, kasbons, termijnrekeningen, tak-21, aandelen, obligatie enz. Hoe lichten de panelleden hun klanten hierover voor? Jullie zijn voor een stuk wel afhankelijk van politieke beslissingen en die zijn moeilijk voorspelbaar. Neem nu de kasbon, die brengt nog een schijntje op in vergelijking met enkele jaren geleden. Stefaan Casteleyn: Alle studies wijzen uit dat aandelen op lange termijn de beste return geven. Veel klanten hebben dat niet meer in de geest omdat dat de afgelopen tien jaar niet geweest is en tien jaar is al een lange periode. Een ander element is de internationalisering. Wij hebben allemaal schrik van de Belgische en Europese taxaties. We zullen er wellicht niet aan ontkomen, maar er is toch wel een regio waar de economische groei sterker is, waar de munt op termijn zal stijgen ten opzichte van de euro en dan zijn aandelen, obligaties en andere beleggingen een mogelijkheid om daarop in te spelen. Het drama is dat er heel veel geld vastgeplakt is in euro, in laagrentende zaken, die dus gaan verliezen tegenover die munten die in waarde gaan stijgen en tegenover de bedrijven in die werelddelen die ook in waarde gaan stijgen. De boodschap die we moeten geven is om ervoor te zorgen dat j e internationaal investeert zodat je vermogen internationaal gespreid is, daar waar de economische groei is. Vaak is dat toch in aandelen. Rik Dhoest: Vastgoed heeft het zeer goed gedaan op lange termijn. Het klopt dat we de schuldencrisis moeten uitleggen, maar dat duidt op een negativisme. Europa is een deel van de wereld en er zijn groeimarkten die ons recht zullen houden en hierin treed ik Stefan Casteleyn bij. Het is niet omdat je belegt in aandelen binnen de EUzone, dat je werkelijk in de EU-zone belegt. Want die bedrijven zijn vaak aanwezig in die andere werelddelen. Sam Adams: Je stelt dat de groeimarkten het goed doen, maar ik denk dat dat dit jaar toch niet het geval was. China bij voorbeeld stond laatst op een driejarig dieptepunt. In de aandelenmarkt kiest men de voorbije jaren voor zogenaamde vei ligere havens zoals de Amerikaanse beurs. De zwakke prestatie van de Aziatische en Europese beurs biedt vanuit waarderingsperspectief nu een kans om het gewicht in deze regio's geleidelijk aan op te bouwen. De aandelenmarkt kan de voorbije honderd tot tweehonderd jaar opgesplitst worden in seculaire berenmarkten en seculaire st ierenmarkten, die

58

gemiddeld zo'n veertien tot vijftien jaar duren waarbij je bij het ene nauwelijks iets verdient en bij het andere veertien procent per jaar haalt. Sinds 2000 zitten we in zo'n seculaire berenmarkt Je dient aan je klant uit te leggen dat de laatste tien jaar niet zo uitzonderlijk zijn binnen een langetermijnperspectief en dat, waar je de voorbije tien tot twaalf jaar kapitaalbescherming moest gaan toepassen, j e de komende jaren geleidelijk aan moet gaan kijken of op aandelenvlak je extreem ondergewicht weg kan gewerkt worden. Het feit dat de ECB nu eindelijk een mentaliteitswij ziging heeft ondergaan en stelt dat ze moet meehelpen om de schuldencrisis op zijn minst te stabiliseren de trigger geweest waardoor beleggers positiever zijn geworden.

Moet een belegger met andere woorden over veel geduld beschikken? Stefaan Casteleyn: Dat is zeker een van de kwaliteiten. Ik denk ook dat het soms een beetje durf is. En je mag je emoties niet laten spelen. In de jaren negentig kwamen de mensen binnen met de vraag om aandelen te kopen die misschien niet echt het juiste profiel daarvoor hadden. Nu zijn er mensen die wel dat profiel hebben, maar het toch niet doen. Omdat ze schrik hebben, omdat ze onzeker zijn. Het is onze taak om deze mensen te overtuigen dat toch te doen. PeterVan Gucht: De sector moet de klant vertrouwen geven. Als een klant vertrouwen heeft in je consistent beleid, dan zal die ook volgen wanneer je zegt dat het tijd is om een klein beetje te switchen in de portefeuille. Als je je als adviseur bezondigt aan korte term ijndenken en je laat leiden door een overgemediatiseerde markt, die inderdaad constant slecht nieuws brengt, dan ga je dat vertrouwen kwijt spelen. De keuze leggen bij de klant, is niet altijd de juiste boodschap, want dan ga j e die klant teveel gewicht in de schaal laten leggen en die gaat vanuit zijn onderbuik reageren. Die gaat kiezen voor de meestbiedende. Jij moet tegen je klant kunnen zeggen kijk, vandaag is de rente laag. Wil je weinig risico's nemen, dan moetje daarmee tevreden zijn. Wil je meer, dan neem j e een risico. Daar speelt de factor vertrouwen. Heb je in het verleden voldoende get oond aan je klant dat je flexibel bent, maar je niet laat leiden door dagelijkse geruchten, dan ga je die klant kunnen leiden naar een juiste balans in zijn port efeuille. Jan De Punt: Inderdaad. Het vertrouwen in de beleggingsadviseur is enorm belangrijk. Maar j e kan er niet onderuit dat klanten onderhevig zijn aan allerlei impulsen en zich voor een stuk nu meer laten leiden door de media dan in de jaren negentig. Je mag een heel goede band hebben met je klant, hij heeft ookzijn eigen persoon lijkheid, zijn eigen omgeving waarin hij zich beweegt en dat heeft een invloed. Het is en blijft de taak van de adviseur om op een correcte, objectieve manier informatie te verschaffen.

van de rente, waardoor een beter resultaat mogelijk wordt. Werner Wuyts: Wij merken toch dat bij veel ondernemers die bij ons klant zijn, de eigen zaak ook dikwijls een vorm van aandelen is, een belangrijk deel van hun vermogen is en dat daar heel veel van hun risico zit. De rest van de portefeuille is dan een pak defensiever. Rik Dhoest: In- en uitstappen in aandelen maakt alleen de bankier rijker. Studies bewijzen dat hoezeer de crisis ook de aandelenmarkten heeft getemd, gestadig bijkopen veel betere resultaten geeft dan het in- en uitstappen of compleet switchen van volledige pakketten. Een volledig pakket bijkopen zal veel minder lonen dan gestadig pakketjes bij te kopen. Je moet wel een nauwgezette selectieprocedure doorlopen, met oog voor een value approach. Te dure aandelen, of slecht geleide bedrijven moeten worden gemeden. Sam Adams: Het is te zien in welk soort markt dat is. Als je in een seculaire stierenmarkt zit, zoals in de jaren tachtig en negentig, klopt dat inderdaad. Sinds 2000 zitten we in een seculaire berenmarkt en dan is de volatiliteit een pak hoger. Als je dan stelselmatig bijkoopt, moet je al geluk hebben. Trading is moeilijk. Het element emotie komt dan tussen. Het beheer van een fonds is een stuk makkelijker dan dat je effectief met je klant moet gaan overleggen welke beslissingen hij moet nemen. Ik denk dat je moet proberen te profiteren van de volatiliteit via trading.Maar datje dat in een fonds moet doen zodanig dat je niet beïnvloed wordt door het sentiment van je klant. Eric Jonkers: Eén ding is zeker: je moet je aandelenportefeuille permanent opvolgen en elke dag opnieuw in vraag stellen om niet geconfronteerd t e worden met onverwachte verliezen. Rik Ohoest Ik ga pakketten bijkopen van bedrijven waarin ik geloof. Je moet een selectie maken. Alfacam moet je niet in je portefeuille houden op het moment dat je merkt dat er iets loos is. Je moet investeren in goede bedrijven, in Unilever bijvoorbeeld. Apple, Faceboc k,... als je ziet wat een waardering deze bedrijven hebben. Die zitten niet in mijn portefeuille. Ik mis dan wel een stuk van de rit, maar ik heb een beleggingsfilosofie waarop ik bepaalde aandelen/ bedrijven selecteer. Als dat goede bedrijven zijn, dan ga ik daar pakketjes van bijkopen. Als ik zie dat een bedrijf de mist ingaat, dan ga ik dat verwijderen uit mijn portefeuille. Ik ga niet slaafs bijkopen. Peter Van Gucht: Het dagelijks in vraag stellen van je portefeuille is kortetermijndenken. Ik denk niet dat de boodschap naar onze cliënt mag zijn dat hij alle dagen onrustig op zijn stoel moet zitten en alle

dagen naar zijn aandelenportefeuille moet gaan kijken, want dan glijden we weer af naar het kortetermijndenken. Ik denk dat het belangrijk is dat we allemaal op lange termijn denken. Van zodra de klant dagelijks naar zijn portefeuille gaat kijken, heeft hij geen vermogensbeheerder nodig. Rik Goossens: Als ik vanuit deze discussie kijk naar de hoge kosten van fondsen, naar opvolging enz., is een holding dan geen mooie oplossing waarbij je lage beheerskosten hebt in vergelijking met de onderwaardering ? Ik vind het raar dat holdings nog niet ter sprake gekomen zijn. De kosten zijn in sommige gevallen 0,5 of 0,6 en sommige geven onmiddellijk een mooie risicospreiding. Stefaan Casteleyn: Ze zijn wel vaak heel lokaal, echt Europees. Als je internationaal wil gaan ... Philippe Janssens: Er wordt gesproken over schuldencrisis e.d. Ik vraag me meer en meer af of dat voor een stuk geen psychose is. Als je als particulier een schuld hebt, dan wordt bekeken hoeveel schuld die bedraagt tegenover je actief. Bij een bedrijf is dat net hetzelfde. Maar ik zou graag weten wat het actief is van de overheid. Er wordt gesproken over een schu ld van honderd procent. Neem als voorbeeld een vastgoedmaatschappij. Heb ik een schuldgraad van 25% tegenover mijn vermogen en heb ik tegenover dat vermogen 6% rendement, dan heb ik nog altijd een schuldgraad van 400% tegenover mijn omzet, mijn bruto binnenlands product. En ben ik perfect gezond. Je ziet de overheid psychopathisch reageren want alles wat investering is, moet zij absoluut buiten de balans krijgen, want anders gaat dat zich opstapelen bij die schuld. Ik durf geen enkele uitspraak doen vandaag of die schuldgraad van honderd procent tegenover het BBP of de 60% als Maastrichtnorm, hoog of laag is. Stefaan Casteleyn: Er zijn toch wel stud ies die aant onen dat als de schu ldgraad rond de tachtig wordt, er soms toch een probl eem komt om af te betalen. Je kan wel zeggen dat de overheid veel patrimonium heeft, maar je moet wel je schuld kunnen bl ijven afbetalen.

Waarom is Taks Shelter zo weinig bekend? Zijn er nog andere beleggingsmogelijkheden die we over het hoofd hebben gezien? De minder bekende Tax Shelter bijvoorbeeld? Wat zijn daar de voor- en nadelen van?

Eric Jonkers: Ik zou in t egenstelling tot een aantal van mijn collega's, geen pleidooi willen houden voor individuele aandelen. Ik geloof in het potentieel, maar Apple is toch twintig procent achteruit gegaan ten opzichte van een paar maanden geleden. Ik verkies een goed beheerd fonds omdat je d ie heel gemakkelijk onderling kan vergelijken. Je kan alle dagen in de krant het resultaat beoordelen. Het voordeel is dat je als adviseur geen continue strijd moet voeren met je klant. Ik bedoel daarmee dat een goed beheerder dikwijls het tegenoverstelde zou moeten voorstellen van wat zijn klant eigenlijk zou willen dat hij doet. Een klant kijkt achterom naar het recente verleden. De klanten zullen stellen dat de beurzen gest egen zijn in 2012 (met twaalft ot dertien procent) en zullen dus om die reden aa ndelen willen. Maar misschien is dan het moment wel voorbij. Klanten met een obligatieportefeuille gaan zeggen:"zie eens wat ik verdiend heb in 201 2. Dus ik wil obligaties'; terwijl de rente m isschien wel op zijn dieptepunt staat. Een goede fondsbeheerder zal daarom langere of korter lopende obligaties in portefeuille nemen naargelang zijn v isie op de evolutie d ' januari 2013

kmo ms1dcr januari 2013

59

• panel Beleggen Rolf Declerck: Als fiscaal belastingconsulent proberen wij een intermediaire te zijn t ussen de aanbieders van onder meer Tax Shelter (enkel voorbehouden voor vennootschappen) en beleggers. We zijn met andere woorden facilitator tussen ondernemers, die op zoek zijn naar beleggingsopportuniteiten en een aanta l spelers op de markt die Tax Shelter kunnen aanbieden. Tax Shelter is er in de eerste plaats gekomen om audiovisuele producties mogelijk te maken. Ik denk dat op dit ogenblik geen enkel kwaliteitsvolle speelfilm nog gemaakt wordt zonder de hulp van Tax Shelter. Rolf Declerck: Inderdaad, als je naar een televisieserie of film kijkt van Belgische origine, dan is er zeker Ta x Shelterfinanciering aan te pas gekomen. Sinds de totstandkoming, is er toch zevenhonderd miljoen euro in geïnvesteerd. In 2011 is er 170 miljoen euro naartoe gegaan. Er is duidelijk een crescendo in het volume dat wordt geïnvesteerd in Tax Shelter. De reden hiervan is dat men een zo hoog mogelijk rendement probeert te halen bij zo laag mogelijke risico's, waarbij men flexibel wil zijn en dus niet wil vastzitten aan een loek-up van zij n liq uide middelen op lange termijn. Bij Tax Shelter moet je j e liquiditeiten missen tijdens een periode van twee, drie tot maximaal achttien maanden. Voor vennoot schappen die toegang krijgen tot Tax Shelter is het een beleidsopportuniteit, een financieel product waardoor zij een gegarandeerd rendement kunnen behalen. Op jaarbasis, netto, na belast ingen kan 4,52% gegarandeerd zijn, een meer dan marktconform rendement. Mocht de overheid niet tussenkomen voor ongeveer 51% van de investering, dan is zo'n investering verlieslatend. Vandaar dat ik er ook altijd de aandacht op vestig dat men het fiscale voordeel soms te gemakkelijk naar voor schuift. Er gelden een aantal voorwaarden, zowel bij de producent als bij de investeerder, d ie gerespecteerd moeten worden om toegang te krijgen tot dat fiscale voordeel. Als j e dat fiscaal voordeel niet zou krijgen, dan heb je een sterk deficitaire investering. Het is van belang om de nodige waa rborgen te bekomen om zeker te zijn dat je die fiscale voordelen ook krijgt. Niet iedere onderneming kan in Tax Shelter instappen. Het is in de eerste plaats voorbehouden voor winstgevende bed rijven . Niet ieder liquide bed rijf is winstgevend. Tax Shelter is 4,52% gegarandeerd, maar het is mogelijk om een hoger rendement te halen.

En dat heeft niets te maken met het succes of het gebrek aan succes van het product? Rolf Declerck: Mocht een fi lmproductievennootschap de ene flop na de andere m aken, dan leidt dat op termijn tot problemen. Maar de opbrengsten hangen niet af van het succes dat een film worldwide haalt. Het waarborgmechanisme staat los van het financiële succes van de film. Dat komt omdat de overheid daarin tussenkomt. Een stud ie heeft aangetoond dat voor 1 euro belastingvoordeel ingevolge Tax Shelter 1,21 euro wordt terugverdiend door bijkomende t ewerkstelling, btw, sociale bijdragen,. .. Het mooie eraan is dat in de wetgeving een waarborgmechanisme zit om het geld dat men ophaalt, te invest eren in de Belgische audiomedia-economie. Dat is een belangrijk stuk. Het is misschien Europees bekritiseerbaar, maar de kosten moeten effectief gemaakt worden in België. De centen blijven d us hier. Wanneer men stelt dat er ook buitenlandse producties tot stand komen via Tax Shelter, klopt dat, maar dat zijn coproducties en ook voor het Belgische aandeel in een coproductie worden die kosten in België geïnvesteerd. We kunnen ook zien dat we de voorbije tien jaar geëvolueerd zijn van een artisanale economie naar mooie resu ltaten. Meer geld betekent niet automatisch meer kwaliteit, maar toch. Risico's worden voldoende ingedekt via een bankwaarborg op een lening die wordt verstrekt aa n de producent. De producent betaalt deze in principe terug na één jaar, zes maanden, achttien maanden, ...

goede ervaringen mee. Het probleem is dat de ondernemer zelf vaak niet t echni sch genoeg geschoold is om daar verder op in te gaan. Die verw ijst daarvoor naar zijn accountant of belastingconsulent en daar wringt het schoentj e voor een stuk. Er is nog veel opleiding nodig. Rolf Declerck: Dat is ook mijn ervaring, dat een aantal accountants het principe niet goed kent. Jammer, want zo worden klanten niet correct geïnformeerd. Wij hebben ons erin gespecialiseerd. Een ondernemer zal snel teruggrijpen naar de klassieke waarden. Met alle respect, de fiscaliteit speelt zeker niet in het nadeel van Tax Shelter. Naar de toekomst toe denk ik dat omwille van het terugverdieneffect, dat toch in studies is aangetoond, dat mogelijk de leefbaarheid van de maatregel zal kunnen gewaarborgd worden. Het is trouwens ook een maatregel die Europees is aangemeld. Het is een vorm van staatsteun die toegelaten is. Ik denk dat er bepaalde sectoren zijn, waaronder cultuur en sport, waarin ook een soort van Tax Shelter kan toegepast worden. Het is soort van publiek-private samenwerking. Rik Goossens: De hefboomwerking toont aan dat het ook voor de maatschappij goed is. Ook naar investeerders in risicokapitaa l toe zou het goed zijn dat er een aantal maatregelen komen die een dergelijke investering fiscaal begunstigen.

Wat zijn op dit ogenblik de betere beleggingen voor een onderneming? Waar denken ondernemingen nog te weinig aan om hun beleggingsfilosofie realistischer te maken, meer voorbereid op de toekomst en op mogelijke tegenslagen? Ik verneem dat er een verzekering bestaat voor bestuurdersverantwoordelijkheid. Er zijn mensen die hun vermogen kwijt gespeeld zijn door teveel risico te nemen, zonder dat ze zich daartegen verzekerd hebben. WernerWuyts: Dat brengt ons weer bij het technisch aspect. Je moet zo eens drie polissen naast elkaar leggen. Je hebt verdomd veel technische kennis nodig om goed t e vatten wat die verzekeringen nu precies dekken. Ze dekken allemaa l net iets anders. Eric Jonkers: Wat investeringen voor bedrijven betreft, denk ik dat gezonde ondernemers best in hun eigen bedrijf investeren. Het rendement dat j e kan halen met een investering in je eigen bedrijf, in R&D, in efficiëntie, in uitbreiding enz., daar kan geen enkele belegging tegenop. Het gaat bovendien om iets datje volledig controleert en kent, ook de mogelijke risico's. Interview: Freddy Michiels Verslag: Nicole Verstrepen Foto~: WiJfried Deferme

Jan De Punt: Het is niet onze corebusiness, maar wij spreken onze ondernemingskianten ook consequent over Tax Shelter. Ik heb daar

60

januarl201l