Kijk op Krimp Voortgangsrapportage december 2012
Provinciaal Actieplan 2012 - 2013 Bevolkingsdaling
Inhouds opgave 1.
Voorwoord
2.
Landelijke en provinciale ontwikkelingen
3. De 32 acties uit het Provinciaal Actieplan Bevolkingsdaling
4. Subsidieregeling Leefbaarheid Krimpgebieden
5.
Van krimp 1.0 naar krimp 2.0: denkrichtingen voor de toekomst
Bijlage 1: Overzicht stand van zaken acties en financiering Bijlage 2: Overzicht gehonoreerde projecten Subsidieregeling Reserve Leefbaarheid Krimpgebieden
3
Voorwoord Met trots presenteer ik u de Voortgangsrapportage Provinciaal Actieplan Bevolkingsdaling 2012. Al jaren zijn de Groningers bezig met het begeleiden van de gevolgen van bevolkingsdaling, de ontgroening en vergrijzing. Al ver voordat het woord krimp werd uitgevonden hadden de woningbouwcorporaties bijvoorbeeld de sociale huurvoorraad flink teruggebracht. De gevolgen van de krimp zijn daarmee binnen de perken gebleven. Die proactieve houding hebben we voortgezet. Daarbij hebben we als provincie met alle betrokkenen, gemeenten, corporaties, onderwijs, zorginstellingen en bewoners samengewerkt. De eerste resultaten zijn daar: de woon en leefbaarheidsplannen zijn afgerond in De Marne en in de Eemsdelta. In Oost-Groningen wordt er nog hard aan gewerkt. De vergaande afspraken met alle betrokken partijen over hoe en waar we wonen, waar we winkelen en waar het onderwijs en de zorg vorm krijgt, zijn uniek. We hebben stevige keuzes gemaakt en veel projecten zijn van de grond gekomen met financiering uit de Reserve Leefbaarheid Krimpgebieden. En hoewel het geduld af en toe zeer op de proef is gesteld laat deze voortgangsrapportage goed zien hoeveel er is gebeurd. Ontwikkelingen om trots op te zijn.
We zijn klaar voor een
een overheid die strak bin-
nieuwe fase. Na het geesten
nen de regeltjes kijkt waarom
rijp maken, praten, overleg-
iets niet kan. De creatieve
gen en masseren is het
energie van ondernemers
tijd om de mouwen op te
en bewoners zorgt voor
stropen. Veel ondernemers
reuring en levendigheid in de
en bewoners in de dorpen
dorpen en buurten. Het zal
en buurten doen dat al. Ze
u niet verbazen dat wij als
verwachten een overheid
provincie dat van harte willen
die hun plannen en ideeën
ondersteunen.
mede mogelijk maakt. Niet
Deze voortgangsrapportage
Marianne Besselink
laat zien wat er is gebeurd en licht een tipje van de sluier
Gedeputeerde wonen,
op van wat we in die nieuwe
welzijn, zorg, leefbaarheid en
fase gaan doen en welke rol
krimp
wij als provincie daarin willen spelen. De uitwerking hiervan kunt u in 2013 tegemoet zien. Ik wens u veel leesplezier en inspiratie toe.
4
Landelijke en provinciale
ontwikkelingen
In juni 2012 is het Interbestuurlijk Actieplan Bevolkingsdaling geactualiseerd. In deze rapportage zijn ook de nieuwe accenten wat betreft de inzet van het Rijk nader uitgewerkt. Het Rijk legt een stevig accent op de regionale economie en de eigen kracht van de regio's. In het nieuwe regeerakkoord ‘Bruggen slaan’ wordt duidelijk dat van burgers steeds meer zelfredzaamheid wordt verwacht; participatie in de samenleving is daarbij sleutelwoord. Deze lijn was de afgelopen jaren reeds ingezet, maar wordt nu steviger onderstreept. De omslag van een staat die zorgt en beschermt naar een overheid die faciliteert en ondersteunt wordt hiermee definitief gemaakt. Woningen zullen moeten worden aangepast met het oog op de bevolkingssamenstelling en soms is sloop aan de orde. Voorzieningen zullen waar mogelijk moeten worden gebundeld. Het voortouw ligt hiervoor bij de lokale overheid. Regio’s die hiermee te maken hebben, moeten ruimte krijgen door middel van maatwerk in regelgeving. Alle vormen van samenwerking moeten mogelijk zijn wanneer krimp daartoe noopt. In relatie tot het onderwijs zou denominatie noch fusietoets daarbij in de weg mogen staan.
Op 29 oktober 2012 is het
demografische ontwikkelingen
rijk heeft een agenderende,
convenant “Groningen op
het hoofd te bieden. In het
stimulerende en faciliterende
koers” ondertekend door
convenant wordt benadrukt
rol. Zij vult dit op de
rijk, provincie, de twaalf
dat partnerschap tussen
volgende wijze: opsporen
krimpgemeenten en de
de drie overheidslagen van
en zo mogelijk slechten van
groeigemeente Groningen.
cruciaal belang is om te
knelpunten in de regelgeving
In het document geven de
komen tot een effectieve
en het beschikbaar stellen
betrokken overheden aan
aanpak. De primaire
van specifieke expertise. Er
welke maatregelen ze nemen
verantwoordelijkheid ligt bij
wordt geen extra budget ter
om de gevolgen van de
de regionale partners; het
beschikking gesteld.
Er zijn afspraken gemaakt voor de volgende activiteiten: • opstellen en uitvoeren van Woon- en Leefbaarheidplannen; • samenwerking tussen groei- en krimpregio’s; • grensoverschrijdende samenwerking; • wonen en ruimte; • voorzieningen en • economie en arbeidsmarkt.
5
Het versterken van de
voor de uitvoering van
op de beperkt beschikbare
leefbaarheid in gebieden met
de Regionale Woon- en
middelen, zullen bij de
een dalende bevolking en
Leefbaarheidsplannen en
uitvoering nog duidelijker
het op peil houden van het
een deel is beschikbaar
keuzes gemaakt moeten
voorzieningenniveau vraagt
voor experimenten en
worden om de meest
voortdurend om de inzet
innovatieve projecten die
ingrijpende gevolgen van
van financiële middelen. In
erop gericht zijn oplossingen
de demografische transitie
ons collegeprogramma is
te vinden voor de gevolgen
het hoofd te kunnen bieden
voor de jaren 2011 - 2040
van krimp. De woon en
en deze samen met alle
structureel € 3 mln. per jaar
leefbaarheidsplannen zijn
betrokkenen, gemeenten,
opgenomen voor de Reserve
afgerond in de Marne en
corporaties, onderwijs,
Leefbaarheid Krimpgebieden
in de Eemsdelta, in Oost-
zorginstellingen en bewoners
Krimp. Een deel van
Groningen wordt er nog hard
uit te voeren.
dit geld is beschikbaar
aan gewerkt. Mede gelet
6
De 32 acties uit het Provinciaal Actieplan Bevolkingsdaling Er zijn door de provincie 32 acties geformuleerd. Deze staan beschreven in het Provinciaal Actieplan Bevolkingsdaling 2010-2013 en de brief aan Provinciale Staten (van december 2011) waarin de actualisatie van het Provinciaal Actieplan is gegeven. Enkele van deze acties zijn afgerond. In deze rapportage staan de acties vermeld die momenteel worden uitgevoerd; de beschrijving hiervan vormt de kern van deze rapportage. Per actie staat de stand van zaken beschreven en wordt er aangegeven wat de tot nu toe behaalde resultaten zijn. In bijlage 1 wordt de voortgang per actie beknopt weergegeven en wordt vermeld wat de financiële inzet per actiepunt is.
ACTIE 1 Communicatie en bewustwording Achtergrond
volledig te overzien, omdat de echte krimp de
In onze provincie zijn de effecten van een
komende jaren pas zal inzetten, ook buiten
veranderende samenstelling van de bevol-
de huidige krimpregio’s. Het is belangrijk dat
king al langer merkbaar zijn en is inmiddels
instellingen, organisaties, bedrijven, gemeen-
een bekend begrip. De afgelopen jaren is er
ten, bewoners van krimpgebieden, maar ook
veel geïnvesteerd en bereikt in het creëren
van regio’s die nu nog groeien, zich nog beter
van bewustwording over de bevolkingsdaling.
bewust worden van het krimpvraagstuk en de
Toch is nog niet iedereen zich (voldoende)
brede gevolgen daarvan. Daarom blijven we
bewust van de gevolgen. Deze zijn nog niet
hierin investeren.
Stand van zaken
Ondernemend’, de werkcon-
de topkrimp provincies Lim-
Voor 2012 is een communica-
ferentie ‘Groningers aan zet’
burg en Zeeland de opgave
tieplan opgesteld en deze is
over burgerbetrokkenheid
onder de aandacht gebracht
in uitvoering. Er is veel aan-
en overheidsparticipatie, de
van de formateurs en betrok-
dacht besteed aan een goede
krimpexperimentendag. Dit
ken Kamerleden met een
persvoorlichting. Net als vorig
waren belangrijke communi-
position paper. Als reactie
jaar hadden de media weer
catiemomenten.
op het regeerakkoord is er
ruime belangstelling voor de
in gezamenlijkheid een brief
ontwikkelingen in het krimp-
Inspelen op de actualiteit is
opgesteld waarin de conse-
dossier. Media aandacht was
bij de uitvoering van de com-
quenties van de voorgestelde
er ook rondom de verschil-
municatiestrategie belang-
maatregelen voor de woning-
lende bijeenkomsten die het
rijk. Als onderdeel van ons
bouwcorporaties onder de
afgelopen jaar georganiseerd
lobbytraject naar Den Haag
aandacht is gebracht.
zijn: de conferentie over
hebben wij bij de start van de
economische vitaliteit ‘100%
kabinetsformatie samen met
7
In het kader van de kennis-
Rijksuniversiteit Groningen.
ken worden als zeer waar-
uitwisseling zijn er diverse
Het ministerie van Binnen-
devol ervaren omdat het Rijk
werkbezoeken afgelegd. Zo-
landse Zaken en Konink-
op deze wijze een goede kijk
als onlangs met een delega-
rijksrelaties heeft een aantal
krijgt op de ontwikkelingen
tie van vertegenwoordigers/
malen een bezoek gebracht
binnen onze regio.
bestuurders van gemeenten,
aan onze provincie, zo bracht
corporaties, zorginstellingen
Minister Spies een werkbe-
en het onderwijs naar Zuid-
zoek aan de regio Eemsdelta
Limburg. Tijdens deze excur-
in maart 2012 en op 29 okto-
sies krijgen deelnemers een
ber bij de ondertekening van
goed beeld van de situatie
het Convenant ‘Groningen op
elders en de zoektocht naar
Koers’. De directeur Wijken
oplossingen. Ook zijn er in dit
bij het directoraat-generaal
kader krimplunches georga-
Wonen, Wijken en Integratie,
niseerd, onder andere met
Inge Vossenaar bracht een
hoogleraren krimp van de
bezoek aan Oost-Groningen
universiteit Twente en van de
op 6 juni 2012. Deze bezoe-
Werk, energie en leefbaar-
waar ‘leefbaarheid’ ook een
ger huis-aan-huisbladen.
heid zijn de drie topthema’s
belangrijk onderdeel van is.
Tevens is in het krimpdossier
waarmee het college van GS
Als één van de topthema’s
op de provinciale website
haar zichtbaarheid wil vergro-
krijgt het onderwerp krimp/
alle relevante informatie te
ten. Onder ‘Leefbaarheid’ val-
leefbaarheid voorrang bij de
vinden. Ook de website www.
len de voorzieningen, zorg,
bepaling van de onderwerpen
kknn.nl is een goede bron
natuur, ruimte en landschap,
voor de informatiepagina.
van informatie. Deze website
sociale structuur en burger-
Met deze dubbele pagina met
maakt onderdeel uit van het
schap. Dit betekent dat er
informatie voor de inwoners
Kennisnetwerk Krimp Noord
meer zal worden samenge-
over wat de provincie doet
Nederland (zie Actie 19).
werkt met de portefeuille met
‘adverteert’ de Provincie
natuur, ruimte en landschap
maandelijks in de Gronin-
Resultaten •
Communicatieplan 2012
•
Persvoorlichting
•
Bijeenkomsten en werkbezoeken
•
Position paper krimp van de drie topkrimp provincies Zeeland, Limburg, Groningen
•
Convenant “Groningen op Koers”
•
Artikelen provinciale informatiepagina huis-aan-huisbladen
•
Artikel in personeelsblad provincie
•
Lezingen/presentaties over de bevolkingsontwikkeling en de gevolgen ervan
8
ACTIE 2
Stand van zaken
geacht voor de leefbaarheid
In het najaar van 2012 is het
en de woonkwaliteit van de
WLP Eemsdelta, inclusief
regio. Gekozen wordt verder
bijbehorend uitvoeringspro-
voor een krimp van de wo-
gramma, door de Stuurgroep
ningvoorraad om leegstand
leefbaarheidsplan
vastgesteld. Het WLP is
te voorkomen en voor kwa-
opgesteld in nauwe samen-
liteitsverbetering van deze
Eemsdelta
werking met het maatschap-
voorraad om aan de wo-
pelijk middenveld en de
ningvraag van de vergrijsde
lokale bevolking. Centraal in
bevolking te kunnen voldoen.
Regionaal woon- en
Achtergrond
Provinciaal Omgevingsplan
de koers voor het WLP staat
Uitgangspunt daarbij is dat
In de regio Eemsdelta
Groningen is aan deze regio
het overeind houden van een
mensen lang moeten kun-
(Delfzijl, Eemsmond, Ap-
gevraagd een Woon- en
robuuste ruimtelijke structuur,
nen blijven wonen in een
pingedam en Loppersum
Leefbaarheidplan (WLP) te
met de regionale centra Ap-
eigen woning. Onderwijs- en
- afgekort DEAL-gemeenten)
ontwikkelen als antwoord
pingedam, Delfzijl en Uithui-
detailhandelvoorzieningen
zal het aantal inwoners met
op de krimp. De provincie
zen als belangrijkste kernen.
worden geconcentreerd om
zo’n 25 procent dalen naar
ondersteunt en faciliteert
Het aantrekkelijk houden van
de kwaliteit te verhogen.
rond de 51 duizend inwo-
de totstandkoming van dit
deze centra wordt cruciaal
ners. In Delfzijl wordt zelfs
plan door deelname aan
een daling van 50 procent
de stuurgroep, de inzet van
verwacht. Binnen Nederland
menskracht en de financie-
is de Eemsdelta de zwaarst
ring van een deel van de
krimpende regio. Via het
proceskosten.
In het Interbestuurlijk
menlijk eenzelfde bedrag
De wijze van verdeling van
Actieplan Bevolkingsdaling
van € 14,25 miljoen bijge-
dit budget is vastgelegd in
heeft het Rijk € 31 miljoen
legd. Ook de provincie heeft
het Financieel Arrangement.
beschikbaar gesteld voor de
€ 14,25 miljoen beschikbaar
Er is afgesproken dat de pro-
verwachte structurele leeg-
gesteld. De provinciale
vincie hiervan de middelen
stand tussen 2010 en 2020.
bijdrage wordt gefinancierd
beheert en de administratie
Hiervan is € 14,25 miljoen
uit de Reserve Leefbaarheid
voor haar rekening neemt.
beschikbaar gesteld voor de
Krimpgebieden en de ISV-
De procedure hiervoor is
regio Eemsdelta. Naast de
middelen. In totaal bedraagt
vastgelegd in een Adminis-
bijdrage van het Rijk hebben
het te verdelen budget in
tratieve Organisatie.
de vier gemeenten geza-
deze regio € 42,75 miljoen.
Reeds bij de beoordelings-
geven aan de gezamenlijke
ronde van de eerste tender
doelstellingen van de krim-
(juni 2011) van de Reserve
pagenda. Deze projecten zijn
Leefbaarheid Krimpgebie-
deels gefinancierd vanuit het
Resultaten:
den is een aantal projecten
Financieel Arrangement (zie
•
WLP Eemsdelta, inclusief bijbehorend
gehonoreerd die uitvoering
Bijlage 2).
uitvoeringprogramma;
•
Financieel Arrangement van € 42,75 miljoen;
•
Uitvoering aantal projecten regio Eemsdelta, deels
gefinancierd vanuit het Financieel Arrangement.
9
ACTIE 3
Regionaal woon- en leefbaarheidplan
Oost-Groningen Achtergrond
Provinciaal Omgevingsplan
In Oost-Groningen (Bel-
Groningen gevraagd een
lingwedde, Menterwolde,
woon- en leefbaarheidplan te
Pekela, Oldambt, Stadska-
ontwikkelen als antwoord op
naal, Veendam en Vlagt-
de krimp. Net als in de regio
wedde) daalt de bevolking
Eemsdelta ondersteunen en
met 13 procent naar 132.684
faciliteren wij hier de tot-
inwoners in 2040. Dat treft in
standkoming van dit plan. Wij
meerdere of mindere mate
doen dit onder ander door
elk van deze gemeenten.
deelname aan de stuurgroep,
Het aantal huishoudens daalt
de inzet van menskracht en
tot 2040 met 6 procent. Ook
de financiering van een deel
voor deze regio is via het
van de proceskosten.
Stand van zaken
in de kerngroep had. Dit heeft geresulteerd in de oplevering
Vanaf de zomer van 2010 werken de 7 gemeenten in
van het “Regionaal woon- en leefbaarheidsbasisplan”, een
Oost-Groningen samen met de provincie hard aan de
document dat in november 2011 is vastgesteld door alle 8
totstand¬koming van een regionaal Woon- en Leefbaar-
hiervoor genoemde colleges en dat de basis vormt voor het
heidplan voor de regio. Oorspronkelijk was daarvoor een
vervolgproces. Doel is om voor de zomer van 2013 te komen
overleg¬structuur met 3 subregio’s bedacht, waarbij elke
tot concrete afspraken op de 8 in het basisplan benoemde
subregio en de provincie een bestuurlijke vertegenwoordiger
thema’s:
10
1. Economie 2. Wonen I (particuliere voor raad) 3. Onderwijs - arbeidsmarkt 4. Cultuur en sport 5. Zorg 6. Primair onderwijs
In die afspraken moeten de beide gevolgde sporen (het
7. Wonen II (woningbouw en
bestuurlijke en het maatschappelijke) samen komen. Alle
transformatie)
gemeenten vinden het vervolgproces dermate van belang
8. Leefbare dorpen (‘nieuw
dat zij ook rechtstreeks daarbij betrokken willen zijn. De
burgerschap’)
oorspronkelijke structuur met een bestuurlijke kerngroep is daarom losgelaten. Er wordt vanaf de vaststelling van het basisplan gewerkt met een uit 8 portefeuillehouders bestaande stuurgroep. Voor de samenwerking met de maatschappelijke vertegenwoordigers worden de reguliere gremia op de benoemde thema’s benut. Voor de informatievoorziening tussen de bij de verschillende thema’s betrokken organisaties zijn een aantal toogdagen georganiseerd. Dit heeft als voordeel dat de onderlinge samenhang tussen de thema’s wordt versterkt. Voor de ondersteuning van het proces en het schrijven van het definitieve plan is opdracht verleend aan KAW architecten en adviseurs.
Bij de verschillende beoorde-
Resultaten:
‘Van krimp naar kwaliteit’
lingsrondes van de Reserve
• Inventarisatierapport over
• Website www.vankrimp
Leefbaarheid Krimpgebieden
krimp in Oost-Groningen
naarkwaliteit.nl
zijn vanuit het budget WLP
‘Van krimp naar kwaliteit’
• Uitvoering diverse pro
alsook vanuit het budget
• Discussienotitie over de
jecten gefinancierd vanuit
Innovatieve projecten en
te volgen aanpak ‘Van
de Reserve Leefbaarheid
experimenten uiteenlopende
opgave naar kans’
Krimpgebieden.
initiatieven gehonoreerd die
• Winnaar Expeditie 2040
inmiddels in uitvoering zijn in
(prijsvraag van het Minis
de regio Oost-Groningen.
terie van BZK) • Regionaal woon- en leefbaarheidsbasisplan
11
ACTIE 4 Regionaal Woon- en Leefbaarheidplan De Marne
Achtergrond
als het centrum waar in de
één woningbouwcorporatie
Daarnaast blijft afstemming
De Marne wordt al een
toekomst de voorzieningen
(Wierden en Borgen) die hier
met de buurgemeenten
aantal decennia geconfron-
overeind moeten blijven. Het
actief is. Dit biedt kansen om
noodzakelijk. Ook aan de ge-
teerd met bevolkingskrimp.
is een groot voordeel voor de
snel concrete krimpmaatre-
meente De Marne is via het
De lokale politiek erkent
gemeente De Marne dat ze
gelen te treffen. Anderzijds
Provinciaal Omgevingsplan
deze volmondig. Dat is grote
alleen aan het stuur staat bij
is het zo dat de financiële
Groningen gevraagd een
winst. De gemeente heeft in
de ontwikkeling en uitvoering
situatie van de gemeente
Woon- en Leefbaarheidplan
het verleden al een belang-
van het krimpbeleid. Boven-
er niet rooskleurig uitziet en
te ontwikkelen als antwoord
rijke keus gemaakt door de
dien heeft deze gemeente
dat er beperkte ambtelijke
op de krimp.
kern Leens aan te wijzen
te maken met maar slechts
capaciteit beschikbaar is.
Stand van zaken.
overcapaciteit aan plannen),
jaren uitgevoerd te worden.
Op 20 december 2011
de sociale pijler (cultuur en
Daartoe is een uitvoe-
heeft de gemeenteraad van
ontmoeting, zorg, onderwijs,
ringsprogramma ‘Krimp
De Marne het Woon- en
sportvoorzieningen) en de
en leefbaarheid De Marne
Leefbaarheidsplan (WLP)
economische pijler (recreatie
2012-2021’ opgesteld.
vastgesteld. Het plan bevat
en toerisme, winkelvoor-
beleid in de fysieke pijler
zieningen en bedrijvigheid,
(krimp woningvoorraad, kwa-
mobiliteit). De in het plan
liteitsverbetering van deze
voorgestelde maatregelen en
voorraad en wegwerken
acties dienen de komende
Een aantal projecten die in de gemeente in uitvoering zijn worden gefinancierd vanuit de Reserve Leefbaarheid Krimpgebieden. Resultaten •
Vastgesteld Woon- en Leebaarheidsplan De Marne 2012-2021 met bijbehorend uitvoeringsprogramma.
•
Uitvoering verschillende projecten die gefinancierd worden vanuit de Reserve leefbaarheid krimpgebieden.
12
ACTIE 5 Experiment goedkope koop Oost-Groningen Achtergrond
Deze actie heeft betrekking
Daarnaast loopt een belang-
Het Interbestuurlijk Actieplan
op de goedkope woning-
rijk initiatief Waardebehoud
“Krimpen met kwaliteit” bevat
voorraad in de particuliere
Onroerend Goed Oost-
naast onderzoeken, analy-
sector in Oost-Groningen,
Groningen (WOGOG), een
ses ook concrete acties. Bij
waarbij een gecombineerde
samenwerking tussen de
de uitvoering van deze acties
aanpak van woningen in
gemeenten Vlagtwedde en
heeft het Rijk lokale partijen
de huur- en de koopsec-
Stadskanaal, Lefier, Acantus,
gevraagd om een aantal
tor en het verbeteren van
VNO/NCW en Rabobank en
krimpexperimenten aan te
de openbare ruimte wordt
provincie. Het project behelst
melden, met als doel van
voorgestaan. Doel is om de
zowel een inventarisatie van
elkaars ervaringen te leren.
buurten toekomst¬bestendig
verpauperde panden als het
In de provincie Groningen
te maken. Het experiment is
ontwikkelen van een metho-
heeft dat geleid tot een
opgebouwd uit twee deelpro-
diek om deze aan te pakken.
aantal experimenten op het
jecten: project 1. Oldambt,
Binnen het project worden
terrein van wonen, onderwijs
de Bomenbuurt en Ganze-
circa dertig panden in Oost-
en planningsmethodiek.
dijk en project 2. Veendam.
Groningen aangepakt.
Stand van zaken
Er is vooraf lang gesproken over het nemen van maatregelen
Deelproject Oldambt
in dit deel van de buurt. In deze periode zijn verschillende
Het project Bomenbuurt beslaat slechts een deel van de
informatieve rapporten tot stand gekomen, waardoor er nu
gehele Bomenbuurt in Winschoten. In de kern Winschoten
sprake is van een vrij goed beeld van de kenmerken van de
heeft al in een aantal buurten wijk¬vernieuwing plaatsgevon-
buurt. Naast de gemeente Oldambt zijn de woningcorporatie
den. Vanwege de kenmerken van de wijk, is het oudste deel
Acantus en de SEV bij dit project betrokken. Daarnaast wor-
van de Bomenbuurt de volgende buurt die aan de beurt is
den lijnen onderhouden met de Stichting Welzijn Oldambt en
voor wijkvernieuwing. In dit betreffende deelgebied staan 478
de provincie.
woningen. De eerste stap in de uitvoe-
een lening met lage rente de
ruimte hoeven niet allemaal
ring van het project is gezet
eigen woning op te knappen.
tegelijk te worden uitgevoerd.
door Acantus. De woningcor-
Deze leningen zijn thans
Zodra er door aankoop van
poratie heeft alle huurwonin-
beschikbaar. Daarnaast is
woningen voldoende ruimte
gen in het betreffende gebied
t.a.v. de openbare ruimte de
voor ontstaat, is de gemeente
opgeknapt. Ook de gemeente
wens geuit om meer par-
van plan om een eerste
is gestart met uitvoering van
keervoorzieningen te creëren
aanpassing te bewerkstel-
haar deel van de werkzaam-
en om de structuur van het
ligen. Daarmee kan het effect
heden. Het gaat daarbij
openbaar groen te verster-
van de maatregelen meteen
enerzijds om het organiseren
ken. Hiervoor is de gemeente
worden getoond.
van de mogelijkheid voor
gestart met de aankoop van
bewoners van particuliere
woningen in het gebied. De
woningen om met behulp van
aanpassingen in de openbare
13
De pilot Ganzedijk is gestart ruim voor de start van de krimpexperimenten van het Rijk. Na de grote media-aandacht begin 2008 is de provincie de trekker van de pilot geworden. De afgelopen jaren hebben de provincie, gemeente en woningcorporatie Acantus met eerst het Comité Ganzedijk Blijft! en later de Vereniging voor Dorpsbelangen Ganzedijk nauw samengewerkt. Dit heeft eind 2009 geleid tot een plan voor de toekomst van Ganzedijk. In 2010 zijn de partijen gestart met de uitvoering van dit plan. Het project Ganzedijk is in 2012 afgerond met het openen van de aangelegde vlindertuin. De evaluatie van het proces was al eerder afgerond. Resultaten •
Pilot Ganzedijk succesvol afgerond
•
Pilot Bomenbuurt, deelresultaat 1: alle huurwoningen
zijn verbeterd
•
Pilot Bomenbuurt, deelresultaat 2: voor de wo
ningeigenaren is er de mogelijk voor het afsluiten
van een goedkope lening voor de verbetering van de
eigen woningen beschikbaar gesteld
Deelproject Veendam
Groningen heeft een resol-
te doen, omdat inde buurt
de toets die wordt uitgevoerd
Het project in Veendam
verend Fonds Particuliere
huizen er verwaarloosd bij
op basis van de norm van de
speelt zich af in 5 buurten
Woningverbetering opgericht
staan. De informatieavonden
nationale hypotheekgarantie.
met in totaal 850 woningen,
van waaruit de leningvers-
hebben er toe geleid dat
Hiermee wordt voorkomen
waarvoor een gecoördi-
trekking voor woningverbe-
ongeveer 80 eigenaren zich
dat er leningen verstrekt
neerde aanpak (één loket)
tering mogelijk is gemaakt.
hebben opgegeven voor
worden die niet door een
van goedkoop particulier wo-
Aan particuliere eigenaar-
een verkenning om geza-
aanvrager gedragen kunnen
ningbezit met relatief slechte
bewoners kan tot maximaal
menlijk te gaan inkopen. De
worden. De verwachting is
kwaliteit wordt beoogd,
€ 15.000 een lening onder
belangstelling varieerde van
dat er de komende periode
vooral gericht op ondersteu-
gunstige voorwaarden wor-
nieuwe (kunststof) kozijnen,
nog meer aanvragen zullen
ning van eigenaar-bewoners
den verstrekt.
zonnepanelen, nieuwe cv
worden ingediend: men
ketels, isoleren dak, vloer
heeft, volgens de gemeente,
bij verbetering van casco, comfort en het energiezuinig
Eind april 2012 is de
en gevels tot verbouwen
tijd nodig alvorens tot een
maken van de woning. De
gezamenlijke aanpak van
badkamer en keuken. Van
besluit te komen. Knelpunt
gemeente heeft hiervoor in
de gemeente Veendam en
de 80 eigenaren die heb-
is verder dat voor veel
2011 een plan van aanpak
Acantus voor het verbeteren
ben aangegeven interesse
eigenaar-bewoner de ruimte
geschreven. Vanaf eind 2011
van de woningen van start
te hebben voor enige vorm
beperkt is voor het aangaan
is fors ingezet op de voorlich-
gegaan. De opkomst tijdens
van woningverbetering heb-
van extra financiële verplich-
ting en communicatie richting
de bijeenkomsten was wis-
ben ruim 50 eigenaren ook
tingen. Het experiment heeft
eigenaar-bewoners d.m.v.
selend. Bewoners maken
daadwerkelijk een aanvraag
een looptijd tot 31 december
brochures, publicaties in de
zich zorgen over de ontwik-
ingediend. 28 aanvragen zijn
2012. De gemeente zet in
media, meerdere informa-
kelingen in hun buurt; men
gehonoreerd. In totaal is een
op een verlenging van deze
tieavonden in de diverse
ziet de verpaupering om zich
bedrag van ca € 300.000,00
termijn.
buurten, huisbezoeken en
heen toenemen. Ook hier
aan leningen toegekend.
het inzetten van beheer- en
vragen sommigen zich af of
Een aantal aanvragen is niet
buurtteams. De provincie
het nog wel zin heeft om iets
gehonoreerd als gevolg van
14
ACTIE 6
WOGOG
fonds opgericht dat ingezet
VNO-NCW Noord, woning-
wordt voor het verwerven en
corporaties Acantus en
transformeren van panden.
Lefier, Rabobank Zuid en
Binnen het project worden
Oost Groningen, de ge-
circa dertig panden in Oost-
meenten Stadskanaal en
Groningen aangepakt. De 1e
Vlagtwedde en de Provincie
panden zijn inmiddels gese-
Groningen zijn de aanjagers
lecteerd en de gesprekken
van een pilot om te kijken of
met de eigenaren worden
er een verbinding tot stand
voorbereid. KAW leidt het
kan worden gebracht tus-
project zal met de samen-
sen particulier vastgoed en
werkende partijen 3 jaar lang
Achtergrond
corporatiebezit. De pilot heeft
ervaring opdoen met deze
Het aantal jeugdigen zal de komende jaren dalen. Uit progno-
een experimenteel karakter;
pilot. Zo wordt een werkwijze
ses blijkt dat de provincie Groningen de
verschillende partijen willen
ontwikkeld die kan worden
komende 20 jaar een daling van 20% - 25% van de jeugdigen
inventariseren of het haal-
ingezet in krimpgebieden
kan verwachten. Per individuele kern en/of gemeente kunnen
baar is om een methodiek te
door het hele land.
er nog verschillen zijn. In het experiment geïntegreerde kind-
Experiment geïntegreerde kindvoorziening op het Groninger platteland
voorziening op het Groninger platteland werken de volgende
ontwikkelen die breed ingezet kan worden. Het project
Resultaten
organisaties samen: de gemeenten Appingedam, Delfzijl,
‘Waardebehoud Onroerend
•
Er is een fonds
Loppersum, Eemsmond, De Marne, Bedum en Winsum; de
Goed Oost-Groningen’ richt
Particuliere Wo
schoolbesturen Marenland, Noordkwartier, VCPO Noord Gro-
zich op het particulier vast-
ningverbetering
ningen en Lauwers en Eems; kinderopvanginstelling Kids2b,
goed dat de meest negatieve
opgericht
peuterspeelzalen in Loppersum en De Marne en de provincie
invloed heeft op de waarde-
•
Traject in Veendam
Groningen. Het experiment geïntegreerde kindvoorziening op
ontwikkeling van omliggend
is in uitvoering
het Groninger platteland heeft gezocht naar antwoorden op
onroerend goed. Het project
•
Experiment ‘Waar
het vraagstuk hoe met de verminderde instroom van 0 tot 12
behelst zowel een inventari-
debehoud Onroe-
jarigen in het onderwijs in de komende decennia toch kwalita-
satie van verpauperde pan-
rend Goed Oost-
tief, betaalbaar en bereikbaar onderwijs kan worden geboden
den als het ontwikkelen van
Groningen’
in Noord Groningen. Hierin is samenwerking tussen verschil-
een methodiek om deze aan
lende denominaties van het primair onderwijs, peuterspeel-
te pakken. De samenwer-
zalen en kinderopvang noodzakelijk. In het experiment zijn in
kende partijen hebben een
twee pilots (in gemeente Loppersum en De Marne) ervaringen opgedaan met ontwerpen voor geïntegreerde kindvoorzieningen met doorlopende leer- en ontwikkelingslijnen. In samenwerking met het ministerie van OCW is gekeken naar belemmerende regelgeving in het onderwijs en kinderopvang.
Stand van zaken
gaat via een andere lijn door middels het kennisplatform kind-
Het experiment geïntegreerde kindvoorziening is in het
voorzieningen waarin zeven gemeenten uit Noord-Groningen,
voorjaar van 2012 afgerond. Het idee van een geïntegreerde
diverse kindvoorzieningen zoals onderwijs en kinderopvang,
kindvoorziening stopt daarmee niet. Een aantal schoolbestu-
de provincie en het ministerie van OCW bijeen komen om
ren heeft elkaar beter leren kennen door dit experiment en
(actuele) ontwikkelingen rondom kindvoorzieningen met
blijft werken aan een nieuwe samenwerkingsvorm. Hiertoe
elkaar te delen en daar waar nodig acties op elkaar af te
is inmiddels een intentiebesluit genomen. De samenwerking
stemmen.
15
Binnen het Experiment Geïntegreerde Kindvoorzieningen werd waar mogelijk een link gelegd met het reeds lopende Interreg NEND IVA- deelproject ‘Binnenklimaat en energiezuinigheid bij scholen’ waarin de provincie Groningen samenwerkt met de provincie Drenthe. Inmiddels zijn bijna alle 320 Groningse en Drentse basisscholen onderzocht. Uit de onderzoeken blijken energieverbruik en binnenklimaat slechter dan verwacht. Schoolgebouwen verslinden energie, de klimaatbeheersing is slecht of ze voldoen niet meer aan de eisen van deze tijd. GS heeft op 26 juni 2012 besloten middelen te reserveren om nog eens 120 Groningse schoolgebouwen te onderzoeken.
Resultaten •
Het experiment geïntegreerde kindvoorziening is in het voorjaar van 2012 afgerond.
•
Vervolg samenwerking via het kennisplatform kindvoorzieningen.
•
Via Interreg IVA project NEND zijn bijna alle 320 Groningse en Drentse basisscholen
onderzocht op binnenklimaat en energiezuinigheid en ca. 250 rapporten zijn gereed.
ACTIE 7
Experiment planningsmethodiek woon- en leefbaarheidplan Eemsdelta Het ‘Experiment planningsmethodiek Woon- en Leefbaarheidplan Eemsdelta’ is gericht op het ontwikkelen van en het experimenteren met een nieuwe methodiek van (ruimtelijke) planning voor krimpende regio’s. Het huidige planningsstelsel is immers gebaseerd op het accommoderen van groei, niet van krimp. Het begrip ‘planningsmethodiek’ staat primair voor een nieuwe attitude: het kunnen omgaan met onzekerheden en ‘meer met minder’, om van daaruit te werken aan kwaliteit en leefbaarheid in een regio. Het Rijk is nauw betrokken bij de uitvoering van dit experiment. Voor de uitvoering van het experiment is in mei 2011 de opdracht verleend aan een bureau, welke in najaar 2012 met een notitie is gekomen. De conclusie is dat uit het experiment in de Eemsdelta blijkt dat nieuwe planningsinstrumenten voor krimpgebieden niet nodig zijn. De vernieuwing zit veel meer in het optimaal inzetten van de bekende methoden en instrumenten voor de krimpsituatie. Daarbij staat het begeleiden van de ruimtelijke en sociale veranderingen centraal. We spreken niet meer van het ‘plannen’ van krimp, maar eerder van het begeleiden ervan.
Resultaat. •
16
Notitie Kwaliteit en leefbaarheid in krimpende regio’s: Naar een nieuwe planningsmethodiek
ACTIE 8 Waarborgen zorgvoorzieningen in de regio; Masterplan zorg voor de toekomst. Achtergrond
doening en steeds vaker
een slechtere kwaliteit en
Het Masterplan ‘Zorg voor de
ongezond gedrag op jonge
bereikbaarheid van zorg voor
Toekomst Noord- en Oost-
leeftijd. Daarnaast vloeit
mensen in Noord- en Oost-
Groningen’ is een nadere
het plan voort uit de proble-
Groningen. Om de zorg in de
uitwerking van de showcase
matiek rondom de krimp,
krimpgebieden beschikbaar
‘Zorg voor de Toekomst’.
ontgroening en vergrijzing,
en bereikbaar te houden en
Het masterplan vloeit onder
die binnen de zorgsector
mensen toch van kwalitatief
andere voort uit een aantal
verstrekkende gevolgen heb-
hoogwaardige zorg te blijven
ongunstige parameters dat
ben. Vergrijzing leidt bijv. aan
voorzien, is het masterplan
kenmerkend is voor het ge-
de ene kant tot een toene-
‘Zorg voor de Toekomst
bied, zoals een lage sociaal
mende zorgvraag, terwijl er
Noord- en Oost-Groningen’
economische status, een
aan de andere kant sprake
opgezet.
toenemend aantal mensen
is van krapte aan personeel
met een chronische aan-
in de zorgsector. Dit leidt tot
Het masterplan, in de vorm van een programma, verwoordt een integraal en breed gedragen visie over hoe zorg in de regio Noord- en Oost-Groningen vernieuwend en toekomstgericht kan worden georganiseerd. De ‘overall’ doelstelling van dit programma luidt als volgt: ‘De regio Noord- en Oost-Groningen is landelijk bekend om haar aanpak waarbij zorg anders is georganiseerd. Dit heeft geleid tot beschikbare, bereikbare en kwalitatief hoogwaardige zorg waarbij mensen langer in hun eigen omgeving kunnen blijven wonen’. Daarnaast fungeert het programma als proefgebied voor ontwikkelingen op Noord-Nederlandse schaal (bijv. op het gebied van eHealth). Vraaggestuurde zorg vormt de rode draad door het gehele programma. Om de ‘overall’ doelstelling te bereiken zijn vijf actielijnen uitgezet, deze worden hieronder verder beschreven.
Stand van zaken
uitvoering van het plan van
wicht & alcoholgebruik). Uit
bereiken en weinig interven-
I. Leefstijlinterventies en
aanpak ‘Gezond Gedrag in
de diverse activiteiten die
ties voldoende effectief zijn.
preventie
Noord- en Oost-Groningen’.
ondernomen zijn in het kader
Daarnaast moeten interven-
Voor de actielijn leefstijlin-
Het doel van het plan van
van de actielijn blijkt dat er
ties nog meer in samenhang
terventies heeft de GGD
aanpak is om jongeren (12+)
lokaal veel binnen de thema’s
georganiseerd worden. Het
de rol als trekker op zich
te verleiden tot verantwoorde
overgewicht & alcoholgebruik
huidige interventieaanbod is
genomen. De afgelopen 1.5
keuzes omtrent ‘gezond
gebeurt, maar dat weinig
te versnipperd. Naar aanlei-
jaar is er gewerkt aan de
gedrag’ (thema’s overge-
interventies de doelgroep
ding van deze uitkomsten
17
is door ZvdT een discussiereeks gestart om met lokale organisaties in de regio Noord- en Oost-Groningen te praten over de manier waarop het huidige interventieaanbod georganiseerd is. De eerste bijeenkomst heeft inmiddels plaats gevonden. Alle presentaties die tijdens deze bijeenkomst gehouden zijn, zijn te vinden op www.zorgvoordetoekomst.com. Als vervolg op de bijeenkomst wordt momenteel verkend of er mogelijkheden zijn participatief onderzoek te verrichten binnen de preventieve gezondheidszorg. Gedacht wordt aan onderzoek naar het bereiken van jongeren met een lage SES om hen aan te zetten tot gezond gedrag.
II.
Zorg dichtbij
de Toekomst de focus op het
door de RUG een participa-
en laaggeletterdheid. De
Deze actielijn richt zich op
meer toegankelijk maken
tief onderzoek gestart naar
reden dat deze factsheets
het bevorderen van thuis-
van thuistechnologie (sim-
zorggebruik onder diabetes-
zo eenvoudig zijn opgesteld,
technologie en eHealth.
pele GAMMA-technologie)
patiënten (motivatie achter
ligt in de gedachte dat ook
Lange afstanden tot zorg
voor burgers in de regio
therapieontrouw). Inmiddels
deze feiten en cijfers niet
zijn kenmerkend voor het
Noord- en Oost-Groningen.
zijn de eerste respondenten
alleen voor de deelnemende
krimpgebied NO-Groningen.
Het doel is om dit ook in het
geworven en geïnterviewd
bestuurders, maar ook voor
Daarom is ervoor gekozen
gemeentelijk beleid in te
en worden deze resultaten
patiënten en burgers begrij-
het thema ICT in relatie tot
bedden. Momenteel worden
verwerkt.
pelijk moeten zijn.
wonen en zorg verder uit te
enkele projecten voorbereidt
werken. Als uitgangspunt is
die zich specifiek richten op
IV.
V.
een inventarisatie gemaakt
dit thema.
Per actielijn is een overzicht
Participatie en participatief
gemaakt van reeds beschik-
onderzoek vormen de rode
baar kwantitatief onderzoek
draad door het programma.
van alle Noord-Nederlandse
Meten is weten
Participatie
ICT-projecten ‘Wonen &
III.
Zorg’ (jaar 2008-2011). De
ren van zorg
in de vorm van factsheets.
Het doel van de actielijn ‘par-
inventarisatie bevat onge-
De Ommelander Ziekenhuis
De factsheets geven op
ticipatie’ is het programma
veer 50 ICT-projecten. De
Groep (OZG) brengt de ge-
een begrijpelijke manier
Zorg voor de Toekomst aan
pilots die in 2010 gestart
volgen van de veranderende
inzicht in de 0-situatie van
te laten sluiten bij de taal
zijn door Stichting Koala,
zorgvraag op het zorgaan-
de verschillende actielij-
en cultuur van de Noord- en
zijn (voor zover ze ook het
bod in kaart. Hiertoe worden
nen. De factsheets vormen
Oost-Groningers. Participatie
thema Wonen en Zorg aan-
op lokaal niveau op een
het uitgangspunt voor de
wil zeggen dat de activi-
gaan) meegenomen in deze
participatieve wijze zorg-
verschillende projecten die
teiten binnen Zorg voor de
inventarisatie. De inventari-
ketens in kaart gebracht,
worden opgezet binnen de
Toekomst niet alleen over
satie is nader geëvalueerd
met als doel mogelijke
actielijnen. Het betreft een
mensen gaan, maar ook in
door de RUG. Hier zijn een
bottlenecks op te sporen en
overzicht van de huidige
samenspraak met die men-
aantal lessen en successen
gezamenlijk op te lossen.
stand van zaken rondom de
sen vorm krijgen. Hiermee is
rondom de toepassing van
De eerste keten die wordt
volgende thema’s: over-
deze actielijn niet op zichzelf
eHealth en thuistechnologie
onderzocht is de keten rond
gewicht, alcoholgebruik,
staand, maar faciliterend aan
uit voortgekomen. Als reactie
diabeteszorg. N.a.v. een
diabetes, chronisch hartfalen
de bovenstaande actielijnen.
op de uitkomsten van de
werkdiner rond diabeteszorg
inventarisatie legt Zorg voor
in Winschoten (nov.2011) is
18
Slimmer organise-
Resultaten •
Plan van aanpak m.b.t. uitvoering van het Masterplan
•
Website: www.zorgvoordetoekomst.com
•
Boekwerk “gezond en actief ouder worden in een krimp-
ACTIE 9 Pilot “groen voor rood”
regio”, ter inspiratie voor zorgvernieuwers en beleidsmakers •
Quickscan m.b.t. lessen en (succesvolle) interventies rondom thema ‘alcoholgebruik’
Achtergrond
Symposium/debat over bereik en effectiviteit interventies
De afgelopen jaren zijn er veel woningen gesloopt in Delfzijl
rondom thema ‘alcoholgebruik’
Noord. De nieuwbouwplannen voor deze gebieden zijn slechts
•
Eindrapportage actielijn Leefstijlinterventies en preventie
voor een zeer gering deel ontwikkeld, omdat er geen vraag
•
Overzicht ICT-projecten wonen en zorg periode 2009-
naar is. De gebieden die al jaren leeg zijn, klaar om bebouwd
2012
te worden, blijven waarschijnlijk oningevuld. Deze lege plekken
Tips voor ontwikkeling en implementatie e-Healthprojec-
geven de omgeving een desolate indruk en vragen om een in-
ten
vulling. De lege gebieden zijn nu braakliggende grasvelden die
Symposium over mogelijkheden van thuistechnologie en
onderhouden moeten worden door de gemeente. De kosten
eHealth
hiervoor drukken zwaar op de gemeentelijke begroting. Daar-
Gemeentelijke subsidieregeling(en) gericht op toeganke-
naast moet de gemeente het verlies incasseren van de wonin-
lijk maken thuistechnologie
gen die niet meer gebouwd gaan worden op deze gronden.
Diabetes keten: rapportage onderzoek naar zorgmij-
Er wordt gezocht naar een (tijdelijke) groene invulling die een
dende diabeet
bijdrage levert aan de leefbaarheid en de ruimtelijke kwaliteit
•
Factsheets voor alle vijf actielijnen
van de omgeving en die voor de gemeente geen extra kosten
•
Participatieve methode als leidraad voor alle te ontwik-
met zich meebrengt. De gemeente Delfzijl heeft in overleg met
kelen interventies binnen het programma Zorg voor de
het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Inno-
Toekomst Noord- en Oost Groningen.
vatie (EL&I), het innovatienetwerk Landbouw en de Stichting
•
• • • •
Experimenten Volkshuisvesting (SEV) en de provincie een pilot kunnen ontwikkelen. In maart 2011 hebben werkgroepen een plan van aanpak gemaakt.
Stand van zaken Er is hard gewerkt met bewoners, met ondersteuning van de gemeente Delfzijl om te komen tot een ontwerp van het braakliggende terrein in Delfzijl Noord, nabij de Brede School Noord. De projecten die door de bewoners zijn bedacht zijn geprioriteerd en beschreven in een boekje met als titel “Zo moet het worden! Van woestenij tot paradijsje”. De bewoners hebben dit boekje op 22 september 2012 overhandigd aan de wethouder Thea van der Veen. Er wordt gewerkt aan het bestek om de voorbereidingen te treffen voor het beschikbaar maken van de gronden, d.w.z. dat er een ondergrond komt, waar o.a. schooltuinen, een belevenistuin, etc. kan worden aangelegd. Wijkbelangen Delfzijl Noord heeft het project omarmd en zal zich sterk maken om nog meer bekendheid te geven aan het project Groen voor Rood. Daarnaast zullen er door wijkbelangen Delfzijl Noord vrijwilligers worden geworven om de projecten tot een succes te maken. Op dit moment is de gemeente, in samenwerking met bewoners en de Dienst Landelijk Gebied op zoek naar verschillende subsidiemogelijkheden. Voor een aantal projecten worden binnenkort de eerste subsidieaanvragen gedaan. Resultaten •
Ontwerp van het braakliggende terrein in Delfzijl Noord met projecten die door de bewoners zijn bedacht, zijn gepriori
teerd en staan beschreven in een boekje met als titel “Zo moet het worden! Van woestenij tot paradijsje”.
19
ACTIE 10
Verkenning kansen vanuit
de culturele sector voor leefbaarheid en krimp
Achtergrond Cultuur draagt op vele manieren bij aan de kwaliteit van leven. Dit is voor de gehele provincie van belang en voor de krimpgebieden in het bijzonder. De druk op de samenlevingsverbanden en voorzieningen is in de krimpgebieden erg hoog. We willen verkennen welke kansen vanuit de culturele sector met het thema krimp in verband kunnen worden gebracht. Leefbaarheid en cultuur immers zijn nauw met elkaar verweven. Cultuur biedt in brede zin mogelijkheden, maar we beginnen met een pilot binnen het cultureel erfgoed.
Stand van zaken Door een student van de RuG is onderzoek gedaan naar hoe monumenten kansen kunnen bieden voor het behoud van de leefbaarheid in krimpregio’s. De gemeente De Marne fungeerde als pilot. Het onderzoek is afgerond en heeft in april 2012 een masterthesis opgeleverd: “Herbestemmen van monumentale en beeldbepalende gebouwen: aanbevelingen voor de overheden om het herbestemmen van monumentale en beeldbepalende gebouwen zo effectief mogelijk te laten verlopen om krimpregio’s leefbaar te houden”. In het onderzoek wordt gewezen op de belangrijkste succesfactoren. Deze zijn als volgt geformuleerd: •
Een gemotiveerde initiatiefnemer die energie, tijd en
geld wil investeren
De uitkomsten van dit rapport zijn gebruikt voor de subsidie-
•
Draagvlak vanuit het dorp voor de functie van de
aanvraag die de provincies Groningen, Fryslan en Drenthe
herbestemming
hebben gedaan bij het Rijk in het kader van de Visie Erfgoed
•
Een haalbaar, exploiteerbaar en krimp resistent idee
en Ruimte. Het project is gehonoreerd en heet Noordelijke
wat niet direct afhankelijk is van bevolkingsaantallen
Strategie Herbestemming als gebiedsopgave 2013-2015. Met
•
Een functie welke aansluit bij de kwaliteiten en identi
het project wordt ingezet om als noordelijke provincies en als
teit van het dorp en het gebouw
steunpunten cultureel erfgoed samen te werken aan het ontwikkelen van een noordelijke gebiedsgerichte strategie voor herbestemmen van monumentale en karakteristieke panden. Het voorkomen van leegstand en het herbestemmen van monumentale en karakteristieke panden wordt geplaatst binnen de ruimtelijke en economische opgaven van de drie provincies. Het resultaat is één werkwijze voor Noord-Nederland in herbestemmingsopgaves als Kenniscentrum Meldpunt Herbestemming Noord. Dit laten wij uitvoeren via onze steunpunten cultureel erfgoed. In Groningen is dit Libau Steunpunt.
20
ACTIE 11
Resultaten •
Onderzoek ‘Herbestemmen van monumentale en beeldbepalende gebouwen’
•
Samenwerking in
Gehonoreerde subsidieaanvraag die de provincies Groningen, Fryslan en Drenthe hebben gedaan bij het Rijk in
Noord-Nederland
het kader van de Visie Erfgoed en Ruimte.
Achtergrond
In dit netwerk participeren de drie provincies, de Hanzeho-
Afstemming en kennisuitwisseling met de buurprovincies
geschool en de Rijksuniversiteit Groningen. Zie hiervoor ook
Fryslân en Drenthe vindt plaats in een overleg tussen de drie
actie 19.
noordelijke gedeputeerden. Resultaten Stand van zaken
•
De Noordelijke ‘krimpsamenwerking’ heeft in 2010 geleid tot de oprichting van het Kennisnetwerk Krimp Noord-Nederland.
ACTIE 12
Krimpoverleg tussen de drie noordelijke provincies Drenthe, Fryslân en Groningen
•
Kennisnetwerk Krimp Noord-Nederland (KKNN)
Samenwerking met de
krimpprovincies Zeeland en Limburg Achtergrond Samen met de provincies Zeeland en Limburg behoren wij tot de topkrimp provincies van Nederland. De drie provincies hebben begin 2009 besloten nauw samen te werken in het dossier bevolkingsdaling. Samen met Zeeland en Limburg hebben wij een stevige lobby opgezet om onze belangen bij het Rijk voor het voetlicht te brengen. De gezamenlijke krimplobby heeft geleid tot extra financiële middelen voor de topkrimp provincies. Voor de verwachte structurele leegstand tussen 2010 en 2020 is door het Rijk € 31 miljoen beschikbaar gesteld. Daarnaast is voor krimpgemeenten uit de topkrimp provincies een tijdelijke maatstaf krimp aan het gemeentefonds toegevoegd. Stand van zaken
regelgeving en ondersteuning van het regionaal economisch
Als onderdeel van ons lobbytraject naar Den Haag hebben wij
beleid (meer economie met minder mensen), experimenteer-
bij de start van de kabinetsformatie samen met de topkrimp
ruimte, zodat zij de oplossingen vinden die ook de volgers hel-
provincies Limburg en Zeeland de krimpopgave onder de aan-
pen. Omdat de demografische transitie een breed vraagstuk
dacht gebracht van de formateurs en betrokken Kamerleden
is, dat vele departementen raakt is het noodzakelijk om een
met een position paper. Gevraagd wordt om echte betrokken-
coördinerende minister aan te wijzen, met doorzettingsmacht
heid van het Rijk en de urgentie te vertalen in actief beleid.
naar aanpalende departementen zoals onderwijs, zorg, ruimte
Daarvoor is het noodzakelijk dat de demografische opgave
en economie. Als reactie op het regeerakkoord is er tevens in
stevig in het nieuwe regeerakkoord wordt verankerd. De drie
gezamenlijkheid een brief opgesteld waarin de consequenties
topkrimp provincies vragen in dit paper de juiste randvoor-
van de voorgestelde maatregelen voor de woningbouwcorpo-
waarden te scheppen, d.w.z. herverdeling en ontschotting van
raties onder de aandacht is gebracht.
financiële middelen t.b.v. de koploperregio’s, aanpassing van
21
De provincie Groningen is
trokken gemeentebesturen
na Limburg en Zeeland, de
hebben ingestemd.
derde provincie waar een
Resultaten •
Position paper drie top
convenant is ondertekend
Samen met het departement
krimp provincies tijdens
door rijk en provincie. In het
van BZK proberen de drie
de kabinetsformatie
document geven de betrok-
krimpprovincies het thema
ken overheden aan welke
ook hoger op de Europese
het regeerakkoord m.b.t.
maatregelen ze nemen om
agenda te krijgen. Vooral van
voorgestelde maatrege-
de gevolgen van de demo-
belang daarbij is de beïnvloe-
len voor woningbouw-
grafische ontwikkelingen het
ding van de doelen van de
corporaties
hoofd te bieden. De onder-
EU-fondsen 2013-2020, zo-
tekening in Groningen wijkt
danig dat deze ook inzetbaar
Rijk in de drie topkrimp
af van de andere provincies,
zijn voor krimpgerelateerde
regio’s
aangezien hier ook de be-
projecten.
•
•
Gezamenlijke reactie op
Convenanten met het
ACTIE 13 Samenwerking in Nationaal Netwerk Bevolkingsdaling
Achtergrond
van de voortgangsrapportage bij dit Interbestuurlijk Actieplan.
Samen met de provincies Zeeland en Limburg participeren wij in het Nationaal Netwerk Bevolkingsdaling (NNB). Dit is een
Resultaten
landelijk forum dat ondersteund wordt door het Rijk. Het doel
•
van dit forum is kennisontwikkeling en -uitwisseling.
Invloed op Interbestuurlijk Actieplan Bevolkingsdaling en de bijbehorende
•
voortgangsrapportages
Stand van zaken
•
Kennisdeling met landelijke partners
Het NNB en de bijbehorende werkgroepen hebben een
•
De provincie is bestuurlijk vertegenwoordigd in de Pro-
belangrijke rol gespeeld bij de voorbereiding van het Interbe-
grammaraad van Platform 31
stuurlijk Actieplan Bevolkingsdaling en bij de voorbereiding
ACTIE 14 Grensoverschrijdende samenwerking met Duitse partners Achtergrond
thema demografische veranderingen een plaats te geven
Internationaal zoeken we aansluiting bij andere Europese
in bestaande en toekomstige Europese programma’s zoals
regio’s die met krimp te maken krijgen of hiermee al de nodige
EFRO, de Europese Digitale Agenda en Interreg. Samen met
ervaring hebben. Hierbij is extra aandacht voor samenwer-
Duitse partners ontwikkelen partijen in de provincie projecten
king met Duitse partners. De provincie spant zich in om het
en netwerkactiviteiten in EDR/Interreg A verband.
22
Stand van zaken
over hoe we als samenleving
lende organisaties, met de
In 2011 is door de EDR in
wonen en zorg combineren.
intentie samenwerking tus-
Papenburg een bijeenkomst
Duitse partners zijn uitge-
sen Duitse en Nederlandse
georganiseerd met als onder-
nodigd voor de Conferentie
ondernemers en organisaties
werp de gevolgen van krimp
‘100% Ondernemend’ op 10
te stimuleren. Contacten die
in grensoverschrijdende
september 2012 te Winscho-
tijdens het congres tussen
context. Zowel de Duitse als
ten (zie ook Actie 30) en een
ondernemers en organisaties
Nederlandse deelnemers
gezamenlijk project rond de
tot stand komen, worden
leek het nuttig de handen in-
digitale ontsluiting van rurale
in het voorjaar van 2013
een te slaan om een grotere
gebieden (zie ook Actie 31).
gecontinueerd en versterkt
doelgroep te bereiken. In na-
Ten behoeve van de verbete-
via de organisatie van
volging van deze bijeenkomst
ring van zelfredzaamheid en
expertmeetings. Ook wordt
is in december 2011 door
het effectiever en efficiënter
het congres benut om ideeën
de provincie Drenthe een
werken in de gezondheids-
te inventariseren, die in het
grote oploop georganiseerd
zorg, organiseerden de
kader van Netzwerk en het
in het kader van zorgecono-
EDR en het HANNN op 29
nieuwe Interreg A programma
mie in relatie tot vergrijzing,
november een congres op
dat vanaf 2014 gaat lopen,
ontgroening en krimp. Doel
het gebied van communica-
kunnen worden uitgewerkt en
was om ideeën op te doen en
tie en thuistechnologie voor
uitgevoerd.
van gedachten te wisselen
ondernemers en belangstel-
De provincie is in gesprek
bestaande grensoverschrij-
wet- en regelgeving en sluit
met het ministerie van BZK
dende samenwerkingsver-
daarbij aan bij de aanpak
om een ‘Atlas van grensover-
banden in kaart gebracht.
van de Taskforce Grens
schrijdende kansen’ voor de
De atlas wordt deels door
Overschrijdende Samenwer-
regio Groningen en aangren-
het Rijk en deels door de
king (GROS), waarvoor een
zende regio’s in Duitsland te
provincie gefinancierd. Op
actielijst is opgesteld.
ontwikkelen. Op de terreinen
basis van deze kansenatlas
wonen, voorzieningen en
kan door Rijk en Provincie
Resultaat
economie zou in kaart moe-
gezamenlijk een conferen-
•
ten worden gebracht hoe
tie worden georganiseerd
de regio’s er ten opzichte
met als doel het versterken
van het eigen land voor
van de verbindingen over
staan. Dit geeft inzicht in en
grenzen heen. Het Rijk
inspiratie voor de terreinen
onderzoekt, daar waar nodig
voor grensoverschrij-
waar grensoverschrijdende
en mogelijk, de mogelijk-
dende samenwerking
samenwerking kan lonen.
heid van het opheffen van
Bovendien worden de al
eventuele knelpunten in
Grensoverschrijdende bijeenkomsten
•
GROS-actielijst met Niedersachsen
•
Opzet Atlas van kansen
23
ACTIE 16 Bevorderen samenhang en samenwerking tussen de groei- en krimpregio’s Achtergrond Onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen, in opdracht van de gemeente Groningen, onderstreept de samenhang en de noodzaak tot samenwerking tussen de krimpregio’s en de regio Groningen-Assen. Mede op advies van het Top Team Krimp heeft de provincie Groningen het initiatief genomen voor een bestuurlijk overleg tussen vertegenwoordigers van de Regiovisie gemeenten en de Groningse en Drentse krimpgemeenten. Dit was de reden voor de betrokken provinciale en gemeentelijke bestuurders in de provincie Groningen en Drenthe zich 9 december 2010 gezamenlijk te buigen over de vraag wat deze regio’s voor elkaar kunnen betekenen, niet alleen vanuit de overheid maar ook vanuit maatschappelijke organisaties. Dit heeft geresulteerd in een bestuursconferentie (mei 2011) met als doel de samenhang en de kansen voor samenwerking van de genoemde regio’s zo concreet mogelijk in beeld te brengen. De eerste focus richt zich op de thema’s wonen, arbeidsmarkt, onderwijs en zorg. Stand van zaken
groei-krimpdialoog, welke nu
aanpak opgesteld en werkt
Als vervolg op de krimp-
ambtelijk verder wordt uitge-
momenteel vier sporen uit, te
groeidialoog heeft eind 2011
werkt. Het uiteindelijk doel
weten; wonen en woonom-
nader bestuurlijk overleg
van de krimp-groeidialoog is
geving, economie-onderwijs-
plaatsgevonden tussen de
goede samenwerking en we-
arbeidsmarkt, voorzieningen
gemeenten Oldambt, Delfzijl
derzijdse versterking tussen
(met name zorg) en bereik-
en Groningen. In dit over-
de groei- en de krimpgebie-
baarheid (inclusief ICT).
leg is de basis gelegd voor
den in de regio. De werk-
verdere uitwerking van de
groep heeft een plan van
Om van elkaar te leren heeft gemeente Oldambt op 20 september in Bad Nieuweschans een krimpatelier georganiseerd waarbij naast de krimpgemeenten ook gemeente Groningen aanwezig was.
Daarnaast hebben Provinciale Staten op 17 november 2010 een motie aanvaard waarin wordt geconstateerd dat in Meerstad een toename van het aantal vrije kavels is gepland, zonder dat er een goed inzicht bestaat in de gevolgen hiervan op de krimpgebieden. Ook voor andere woningbouwplannen ontbreekt dit inzicht. Goed zicht op de gevolgen van woningbouwplannen op de krimpgebieden wordt voor de provincie noodzakelijk geacht om haar regiefunctie ten aanzien van woningbouw en krimp in de gehele provincie te kunnen vervullen. GS wordt daarom in de motie gevraagd een onderzoek te doen naar de effecten die (wijzigingen van) regionale en lokale woningbouwplannen kunnen hebben op de provinciale woningmarkt en met name op de woningmarkt in de krimpgebieden. GS heeft adviesbureau KAW najaar 2011 opdracht gegeven dit onderzoek uit te voeren. Het is in maart 2012 gereedgekomen. Het
24
onderzoek, getiteld “Groei, krimp en migratie”, constateert dat sturing op nieuwbouw krimp niet of nauwelijks beïnvloedt. Dat geldt in het algemeen, en ook voor de programmering van Meerstad. Resultaten •
Onderzoek “Groei, krimp en migratie”.
•
Werkgroep krimp-groeidialoog en Plan van aanpak voor vervolg op krimp-groeidialoog.
•
Krimpatelier Oldambt
ACTIE 17
Atelier krimp Deze actie is opgepakt door Landschapsbeheer Groningen,
baarheid Krimpgebieden. Doel is lokaal gedragen initiatieven
Libau en Groninger Dorpen en als project ingediend tijdens de
voor ruimtelijke kwaliteit in krimpdorpen te ondersteunen.
derde tender (2012) van de subsidieregeling Reserve Leef-
ACTIE 18 Ontwikkeling van nieuwe en inzet van bestaande financiële instrumenten Achtergrond Voor de uitvoering van het beleid op het gebied van bevolkingsdaling wil de provincie bestaande doeluitkeringen en fondsen (zoals ISV, PLG, Waddenfonds) inzetten en nieuwe fondsen ontwikkelen (zoals transitiefonds woningvoorraad, Reserve Leefbaarheid Krimpgebieden). Doel is de ontwikkeling van een andere manier van plannen en financiering van ruimtelijke ontwikkeling die zowel groei als krimp kan faciliteren en overheden in staat stelt de financiële opgaven, voortkomend uit krimp, te beantwoorden. Stand van zaken
derende woningen met een waardedrukkend effect op hun
In het Beleidskader ISV3 is een verdelingsvoorstel over de
omgeving op te kopen. Het project is een samenwerking
drie krimp regio’s opgenomen.
tussen de gemeenten Vlagtwedde en Stadskanaal, Lefier,
Voor de regio Eemsdelta is een financieel arrangement vast-
Acantus, VNO/NCW en Rabobank en provincie en deze par-
gesteld waarin gemeenten, Rijk en provincie diverse doeluit-
tijen hebben een fonds opgericht dat ingezet wordt voor het
keringen combineren voor de uitvoering van het Woon- en
verwerven en transformeren van panden. Binnen het project
Leefbaarheidplan Eemsdelta. In Oost Groningen loopt een
worden circa dertig panden in Oost-Groningen aangepakt (zie
initiatief Waardebehoud Onroerend Goed Oost-Groningen
Actie 5).
(WOGOG): een onderzoek naar instrumentarium om verloe-
25
Het Waddenfonds is benut om de gevolgen van krimp op te vangen via concrete projectvoorstellen voor economie (bijvoorbeeld algenkweek), natuur en toerisme (bijvoorbeeld fietsroute). Dit wordt in de komende periode voortgezet. Resultaten •
ISV3 Beleidskader voor krimpgebieden
•
Financieel arrangement Eemsdelta
•
Experiment Waardebehoud Onroerend Goed Oost-Groningen
ACTIE 19
Kennisnetwerk Krimp Noord-Nederland
Achtergrond Om kennis over krimp te bundelen en kennis en ervaringen uit te wisselen, zijn nationale en internationale samenwerking en afstemming gewenst. De provincies Groningen, Fryslân en Drenthe, de Hanzehogeschool en de Rijksuniversiteit Groningen (faculteit ruimtelijke wetenschappen) hebben hiervoor samen het Kennisnetwerk Krimp Noord-Nederland opgericht. Dit netwerk heeft als doel kennis over bevolkingsdaling te verzamelen, te delen en nieuwe kennis te verwerven.
Er is een Stuurgroep
activiteitenprogramma. De
ingesteld. In 2011 was de
projectcoördinatie is onder-
gedeputeerde van provincie
gebracht bij de Hanzeho-
Groningen en in 2012 de
geschool Groningen. De
gedeputeerde van Fryslan
projectcoördinator verte-
Stand van zaken
vertegenwoordiger van de
genwoordigt samen met de
Kennisnetwerk
drie Noordelijk provincies. De
projectleider bevolkingsdaling
Sinds de lancering van het Kennisnetwerk Krimp Noord-
Stuurgroep heeft in februari
van de provincie Groningen,
Nederland is het aantal aangesloten personen/organisaties
2011 het Plan van Aanpak
Noord- Nederland bij de lan-
gegroeid van 100 naar 550 personen.
KKNN vastgesteld. De drie
delijke discussie (met BZK en
doelen van het KKNN (ken-
andere provincies) over een
nis delen, kennisnetwerk en
landelijke kennisfaciliteit en
kennis ontwikkelen) worden
een landelijk kennisagenda.
jaarlijks uitgewerkt in een
Kennisdelen
werp. De krimpcafés lopen
Het KKNN organiseert in
via een vast format met een
2012 iedere tweede don-
presentatie en daarna dis-
derdag van de maand op
cussie en napraten tijdens
diverse locaties in Noord-
de borrel. De maandelijkse
Nederland de zogenaamde
krimpcafé’s worden goed be-
Krimpcafés on tour, informa-
zocht door een breed scala
tieve bijeenkomsten rondom
aan organisaties.
een actueel krimponder-
26
Kennisontwikkelen
gezamenlijke onderzoeks-
hogeschool Groningen en de
In mei 2012 is de noorde-
vragen bestaat, die lokaal en
Rijksuniversiteit Groningen)
lijke kennisagenda krimp
provinciaal overstijgend zijn,
aanwezig is, zal bij het be-
gepubliceerd. De kennisa-
maar waarvoor het nationale
antwoorden van de onder-
genda krimp richt zich op het
schaalniveau te algemeen
zoeksvragen worden aange-
onderdeel kennisontwikke-
is’. De (onderscheidende)
wend. De kennisagenda is
ling van het Kennisnetwerk
kennis en expertise die bij de
opgesteld onder coördinatie
Krimp Noord-Nederland
noordelijke kennisinstellingen
van RuG-FRW, de uitvoering
(KKNN). Het motief voor
(NHL Hogeschool, Stenden
van de agenda ligt bij alle
het opstellen van deze
Hogeschool, University Col-
kennisinstellingen en andere
kennisagenda is dat ‘in de
lege Fryslân, Hogeschool
onderzoeksorganisaties.
noordelijke regio een aantal
Van Hall Larenstein, Hanze-
Op 3 oktober 2012 is tijdens
sche Transitie (KDT) waar
het congres ‘Kennis voor
het KKNN samen met de
Krimp’ de eerste editie van
andere kennisplatforms van
de Landelijke Kennisagenda
de krimpgebieden deel van
Bevolkingsdaling gelan-
uitmaakt. De landelijke faci-
ceerd. De Kennisagenda
liteit is complementair aan
Bevolkingsdaling bundelt
de regionale netwerken: de
beschikbare kennis en maakt
landelijke kennisfaciliteit or-
duidelijk waar nog kennisont-
ganiseert de ontwikkeling en
wikkeling nodig is om beter
uitvoering van de landelijke
in te kunnen spelen op de
kennisagenda, de regio-
demografische ontwikkelin-
nale netwerken werken aan
gen. De Kennisagenda is het
regionale kennisvragen. De
product van samenwerking
goed geraadpleegde website
tussen vakgenoten, weten-
www.vanmeernaarbeter.
schappers en beleidsmakers,
nl blijft het platform voor de
gecoördineerd vanuit het
kennisdeling.
Kennisplatform Demografi-
Resultaten •
Maandelijkse, goedlopende krimpcafé’s op locatie
verspreid over de drie Noordelijke provincies
•
Kennisagenda krimp van Noord-Nederland
•
Landelijke kennisagenda Bevolkingsdaling
•
Kennisplatform Demografische Transitie (KDT)
27
ACTIE 22
Onderzoek naar collectief personenvervoer
Achtergrond Door bevolkingsdaling, bezuinigingen, vergrijzing/ontgroening en schaalvergroting komt het collectief personenvervoer steeds verder onder druk te staan. Om in de toekomst het vervoer betaalbaar en kwalitatief acceptabel te houden, moet inzichtelijk worden gemaakt welke problemen kunnen ontstaan en hoe we deze het hoofd moeten bieden. Doel is een beeld te krijgen van de gevolgen van krimp/ schaalvergroting/vergrijzing op de OV bereikbaarheid van voorzieningen, wat dit betekent voor dorpen, welke oplossingen nodig zijn en wat dit gaat kosten.
gevoerd met behulp van
sum lijken daarbij de grootste
Stand van zaken
een Geografisch Informatie
problemen te ondervinden.
Het Centrum voor Ruimtelijke
Systeem en een maptable.
De studie geeft vooral een
Informatiekunde Groningen
Conclusie is dat deze me-
indruk van de samenhang
van de Rijksuniversiteit
thodiek een goed inzicht kan
en heeft inzicht gegeven in
Groningen heeft in opdracht
leveren op de te verwachte
toekomstige ontwikkelingen.
van OV Bureau Groningen
veranderingen. Daarnaast
Bekeken moet worden hoe
Drenthe in samenwerking
is het duidelijk dat krimp
vanuit de provincie, samen
met de Provincie Groningen
en schaalvergroting vooral
met het OV-bureau, beter in-
onderzoek gedaan naar de
bereikbaarheidsgevolgen
gespeeld kan worden op de
bevolkingsverandering en
hebben voor leerlingen
wijzigende omstandigheden.
het openbaar vervoer in de
basisonderwijs (als gevolg
Nader onderzoek is gewenst
Eemsdelta. Door gebruik te
van fuseren van scholen) en
zodat uiteindelijk beleid ont-
maken van gebruiksdata,
ouderen die voorzieningen
wikkeld kan worden om de
aangeleverd door het OV
niet meer per auto of fiets
krimp zo goed mogelijk ook
Bureau en de provincie
kunnen bereiken. Basis-
vanuit verkeer en vervoer op
zijn een aantal discussies
schoolleerlingen in Lopper-
te kunnen vangen.
Resultaat •
Rapport Bevolkingsdaling en OV in de Eemsdelta dat inzicht geeft in toekomstige ontwikkelingen en vervolg onderzoek.
28
Sociaal- economische vitalisering
vaak om kleine initiatieven, hoewel grote(re) projecten niet worden uitgesloten. Ook het Waddenfonds en het in mei 2012
Activiteiten die in het kader van de sociaal- economische vita-
van start gegaande programma sociaal-economische vitali-
lisering worden uitgevoerd, zijn erop gericht de bedrijvigheid
sering (SEV) Plattelandsontwikkeling 2012-2013 wordt hierbij
en werkgelegenheid in de regio te behouden/uit te breiden
ingezet. Binnen het SEV richten pojecten op het Hoogeland en
en tegelijkertijd nadelige gevolgen van krimp te compen-
Oost-Groningen zich op de verbetering van de leefbaarheid,
seren. Daarbij moet vooral worden gedacht aan uitbreiden
economie en infrastructuur. De economische revitalisering
en in stand houden van kleinschalige bedrijvigheid door het
heeft niet alleen betrekking op de landelijke gebieden maar
faciliteren van starters en het ondersteunen van initiatieven op
ook op de herinrichting van dorpskernen en stedelijke kernen
het gebied van recreatie en van verbreding. Het gaat hierbij
in de krimpgebieden.
Actie 23 reatie en Toerisme De gemeenten in Groningen kijken nadrukkelijk naar de
streven naar de verbetering van de leefbaarheid van Noord-
kansen die de liggen op het gebied van recreatie en toerisme.
Groningen en de bestrijding van de negatieve gevolgen van
Hiertoe worden een aantal projecten opgepakt, waar het
krimp. Een ander belangrijk obstakel in ‘Rondje om de Noord’
‘Rondje om de Noord’, ‘Fietsknooppunten’ en ‘Kiek over Diek’
vormt de aanpassing van functie van de HD Louwessluis.
voorbeelden van zijn. Tevens zijn er reeds een aantal publica-
Hierover vindt overleg plaats met het Waterschap en met de
ties uitgebracht in het kader van de actie Er Gaat Niets Boven
gemeente De Marne en wordt gewerkt aan een aanvraag in
Groningen (zoals folder ‘Genieten’) waarin ook de Groninger
het kader van het Waddenfonds. Streven is om de aanvraag
Krimpgebieden zich op een positieve manier profileren en
begin 2013 in te dienen. Daarnaast is het herstel van de kade-
is de Capitool reisgids Groningen uitgebracht waarin ook de
muur in de Westerwijtwerdermaar van start gegaan.
krimpregio’s aan bod komen. Uitbreiding en kwaliteitsverbetering van aanlegplaatsen voor Stand van zaken
passanten in het Reitdiep.
Rondje om de Noord
Een uitgebreide inventarisatie van welke wensen er in de ver-
Verhoging/vernieuwing Zuderhornstertil onder Warffum is
schillende gebieden leven omtrent de aanleg van aanlegplaat-
dit jaar gereed gekomen. Door de doorvaarthoogte van de
sen elders heeft plaatsgevonden. Op basis van de inventari-
Zuderhornstertil te verhogen kunnen meer en grotere schepen
satie is een projectplan geschreven en aan GS voorgelegd.
richting Warffum varen. Deze ontwikkeling is gunstig voor de
GS heeft hiermee ingestemd. Inmiddels is met uitvoering
verdere groei van het toerisme in het algemeen en van de
van het plan gestart. Streven is om de werkzaamheden af te
vaarrecreatie in het bijzonder. De vergroting van de gebruiks-
ronden vóór het volgend vaarseizoen (mei 2013).
mogelijkheid van de Warffumermaar als vaarweg past in het
Resultaten • Verhoging/vernieuwing Zuderhornstertil is in 2012 afgerond • Herstel kademuur Westerwijtwerdermaar van start • Capitool reisgids Groningen 2012
29
ACTIE 24
Biobased economy/landbouw
Stand van zaken Algen voor een schoner Wad is een innovatief project dat wordt getrokken door Algaecom en gericht is op het testen van een algenkweeksysteem, bedoeld om hoogwaardige eiwitten en oliën te produceren en dat tevens ingezet wordt voor hergebruik van restwarmte uit industriële processen en van CO2 uit rookgassen van industrie in de Eemsdelta. De aanvraag is in het najaar 2010 ingediend bij het Waddenfonds en gehonoreerd en nu bijna afgerond. Het is het eerste project dat laat zien dat het op demoschaal mogelijk is in een gesloten systeem algen te kweken op restwarmte van industrie.
Greening FMC Haalbaar-
Duurzame energie, Energie-
heids- en Ontwikkelingson-
kennis en Energiegerelateer-
derzoek is een ambitieus en
de bedrijfsactiviteiten. FMC
innovatief project gericht op
heeft onderzocht onder welke
verdere uitbouw van ener-
technische en economische
giekennis die aanwezig is
voorwaarden de vergroening
binnen de provincie Gro-
van het productieproces kan
ningen, maar ook specifiek
plaatsvinden. Het project is
binnen Noord-Nederland. Het
inmiddels afgerond. Uit het
project is geïnitieerd vanuit
project is een aantal opties
de duurzaamheidvisie van
voor vergroening van het
de onderneming FMC en het
productieproces naar voren
energiecluster Energy Valley
gekomen. Nagedacht wordt
en is specifiek gericht op
over een vervolg.
activiteiten binnen de pijlers
Landbouw/verbreding
Resultaten:
Om qua inkomen minder afhankelijk te zijn
•
‘Algen voor een schoner wad’ is bijna af-
van het Europese markt- en inkomensbeleid,
gerond. Het is het eerste project dat laat
worden in sommige regio’s voor bedrijven
zien dat het mogelijk is in een gesloten
oplossingen gezocht in de vorm van ver-
systeem algen te kweken op restwarmte
breding, dat wil zeggen: landbouwbedrijven
van industrie;
worden uitgebreid met een andere activiteit (bijvoorbeeld natuurbeheer, toerisme, zorg en energie). Dergelijke activiteiten dragen bij aan de economische levensvatbaarheid van bedrijven en vergroten de leefbaarheid van het platteland.
30
•
Het project Greening FMC is afgerond.
ACTIE 25
Herinvulling leegstaande panden
Stand van zaken
volledig mogelijk overzicht krijgen over potentiële en kansrijke
Begin 2010 is aan het Kadaster Apeldoorn opdracht verleend
vestigingslocaties in leegstaande en in nabije toekomst leeg-
voor een pilotstudie voor potentiële bedrijfslocaties, waarvan
komende panden. Deze studie is inmiddels afgerond. Met de
de gebouwen momenteel niet als zodanig worden gebruikt.
gemeenten Winsum en Grootegast wordt nu onderzocht hoe
Doel van deze actie is om voor gemeenten in het landelijk
het instrument er praktisch uit moet komen te zien. Met het
gebied een instrument te ontwikkelen waarmee zij een zo
Kadaster wordt nog overlegd over verdere projectuitvoering.
Resultaten: •
Het instrument is ontwikkeld en beschikbaar. Verdere verbreding van het instrument vindt nu in Oost-Groningen plaats.
ACTIE 27 Arbeidsmarktstrategie
Noordoost-Groningen Achtergrond: De ontgroening en vergrijzing van de (beroeps)bevolking neemt toe, de jeugdwerkeloosheid stijgt en de ontvolking van het platteland ten faveure van de grootste kern in de regio vraagt om de ontwikkeling van een samenhangend beleidsinstrumentarium. Strategische oplossingen moeten niet alleen gebaseerd worden op het aanspreken van één van deze factoren alleen, maar rekening moet worden gehouden met de wisselwerking tussen deze factoren binnen een regio.
Stand van zaken
ondernomen om in de toekomst tekorten
strategie bij Zorggroep Meander. Zij
ZorgpleinNoord
te voorkomen. Daarnaast is de kennis
volgen hiervoor onder andere een aantal
Het project Arbeidsmarktstrategie Zorg
en ervaring (instrumenten/methoden)
kandidaten die in deze organisatie een
in Oost-Groningen is voortgekomen
die worden opgedaan van belang voor
traject volgen. In het kader van een
uit het Europese uitwisselingsproject
de integrale arbeidsmarktstrategie waar
regionale arbeidsmarktstrategie richt
DC NOISE. Het heeft als doel het
ZorgpleinNoord aan werkt en die, als
ZorgpleinNoord zich ook op regionaal
beschrijven van een good practice dat
er daadwerkelijk tekorten ontstaan, kan
arbeidsmarktonderzoek en communica-
inzicht biedt in alle facetten rond een
worden ingezet bij andere geïnteres-
tie (bewustwording arbeidsmarktvraag-
instroomtraject bij een zorginstelling.
seerde zorginstellingen.
stukken in de regio) en dan vooral op
Een instelling waar nog geen sprake is
Momenteel beschrijft ZorgpleinNoord
de rol van de werkgever en de regionale
van krapte, maar waar nu al actie wordt
in een good practice de arbeidsmarkt-
samenwerking. De nadruk ligt nu op de
31
ervaringen van de kandidaat (motivatie, begeleiding, succes-
vormen een eerste aanzet tot een methodiek voor instroom
en faalfactoren). Ook vanuit Zorggroep Meander en het project
van uitkeringsgerechtigden in de zorg. De interviews worden
‘Ik doe mee’ was behoefte aan meer inzicht en een evaluatie.
in 2012 afgerond. In de eindrapportage van Arbeidsmarktstra-
Een student is in het kader van zijn afstudeerscriptie onder-
tegie Zorg Oost-Groningen (verschijnt begin 2013) zal nader
zoek gaan doen naar deze succes- en faalfactoren vanuit het
in worden gegaan op de resultaten van de interviews en de
perspectief van de kandidaten. Hij heeft een groot deel van
methodiek.
de kandidaten (ook afvallers) geïnterviewd. Deze resultaten
OESO
ministerie van BZK in het
en Drenthe een werkbe-
De Organisatie voor Econo-
kader van het Interbestuurlijk
zoek gebracht aan Seaports
mische Samenwerking en
Actieplan Bevolkingsda-
Xperience Center (Delfzijl) en
Ontwikkeling (OESO) heeft
ling. Internationale partners
aan Thuiszorg Oosterlengte
het onderzoekstraject “Local
binnen het onderzoek zijn
(Winschoten). In de daarop
scenarios of demographic
onder meer regio’s in Japan
volgende dagen heeft het
change” opgezet. Doel
(Nagasaki), China, Duitsland,
OESO de provincies Zeeland
van het project is te komen
Frankrijk, Polen en Italië. Op
en Limburg bezocht. De
tot kennisuitwisseling en
5 november 2012 werd een
resultaten van de drie bezoe-
concreet voor Nederland het
workshop georganiseerd in
ken worden gebundeld en in
zoeken van innovatieve op-
Assen en heeft de internati-
2013 wordt een bijeenkomst
lossingen voor arbeidsmarkt-
onale OESO delegatie, het
georganiseerd waar resulta-
problematiek in krimpgebie-
ministerie van BZK, 2 regio-
ten worden gepresenteerd en
den. Provincie Groningen
nale experts van de RUG en
toegelicht.
neemt deel aan dit project
enkele vertegenwoordigers
dat wordt gesteund door het
van de provincie Groningen
Resultaten: •
Good practice ‘arbeidsmarktstrategie’ bij Zorggroep Meander
•
Een eerste aanzet tot een methodiek voor instroom van uitkeringsgerechtigden in de zorg
•
Participatie in OESO project Local Scenarios of Demographic Change’ en internationale workshop en werkbezoeken
32
Actie 28 Convenant tussen Rijk, provincie en krimpregio’s Op 29 oktober 2012 is het convenant “Groningen op koers” ondertekend door rijk, provincie, twaalf krimpgemeenten en de groeigemeente Groningen. In het document geven de betrokken overheden aan welke maatregelen ze nemen om de gevolgen van de demografische ontwikkelingen het hoofd te bieden. Voor het rijk vervult de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties een coördinerende rol binnen het kabinet. In het convenant wordt benadrukt dat partnerschap tussen de drie overheidslagen van cruciaal belang is om te komen tot een effectieve aanpak. De primaire verantwoordelijkheid ligt bij de regionale partners; het rijk heeft een agenderende, stimulerende en faciliterende rol. Zij vult dit op de volgende wijze: opsporen en zo mogelijk slechten van knelpunten in de regelgeving en het beschikbaar stellen van specifieke expertise. Er wordt geen extra budget ter beschikking gesteld.
Er zijn afspraken gemaakt voor de volgende activiteiten: •
opstellen en uitvoeren van Woon- en Leefbaarheid
plannen,
•
samenwerking tussen groei- en krimpregio’s,
•
grensoverschrijdende samenwerking,
•
wonen en ruimte,
•
voorzieningen en
•
economie en arbeidsmarkt.
De waarde van de afspraken zit vooral in de
De provincie Groningen is na Limburg en
agenderende functie. Alle partijen spreken af
Zeeland, de derde provincie waar een derge-
om in 2014 te starten met een evaluatie om
lijk contract is gesloten. De ondertekening in
te bezien of de huidige afspraken werken.
Groningen wijkt af van de andere provincies,
Hiermee is voor partijen een aanleiding
aangezien hier ook de betrokken gemeente-
geschapen om met het nieuwe kabinet aan
besturen hebben ingestemd.
tafel te gaan.
Resultaat •
Vastgesteld convenant ‘Groningen op koers’.
33
Actie 29 Mobiliseren sociaal kapitaal
“Sociale verbanden zijn het cement van
dat precies moeten organiseren, welke
verbeteren. Mooie voorbeelden hiervan
de samenleving. Bewoners weten als
bruikbare vormen er al zijn, welke nieu-
zijn kleinschalige sport- en spelactivi-
beste de meest originele en werkbare
we mogelijkheden we kunnen gebruiken
teiten die een bijdrage leveren aan de
ideeën te verzinnen die de leefbaarheid
en wat onze rol hierin is, zullen we
leefbaarheid. De Vereniging Groninger
vergroten” (quote uit onderzoek Be-
nader uitwerken. Daarom hebben wij in
Dorpen speelt hierbij een belangrijke rol.
dreigd bestaan) . Leefbaarheid gaat ons
2012 onder andere een werkconferentie
In November 2012 hebben de Provin-
allemaal aan. Wij willen in de krimpge-
georganiseerd over burgerparticipatie
ciale Staten de nieuwe nota Sociaal
bieden meer ruimte bieden aan bewo-
‘Groningers aan zet’ mede in relatie tot
beleid voor de periode 2013-2015
nersinitiatieven waarbij de overheid
krimp en een werkconferentie ‘100%
vastgesteld waarin krimpgerelateerde
betrokken blijft vanuit een kaderstel-
ondernemend’, over de economische
onderwerpen als burgerparticipatie en
lende en op kwaliteit toetsende rol. De
vitaliteit in de krimpregio’s. De uitkom-
‘ontwikkelingen in de zorg’ als thema
uitkomst van het onderzoek Bedreigd
sten van de werkconferenties dienen als
zijn benoemd. Concentratie en sprei-
Bestaan bevestigt de creativiteit en be-
basis voor onze opstelling om zoveel
ding van zorg zijn actuele onderwerpen
trokkenheid van burgers bij het overeind
mogelijk sociaal kapitaal te mobilise-
evenals mantelzorg en informele zorg.
houden van voorzieningen. Dit vraagt
ren. Dit naast de mogelijkheden die de
Het is van groot belang dat de kwaliteit
om een nieuwe samenwerkingsvorm
Reserve Leefbaarheid Krimpgebieden
en de bereikbaarheid van de gezond-
tussen burgers en overheid. Wij willen
nu al biedt. Overigens zijn veel burgers
heidszorg gegarandeerd blijft.
deze nieuwe samenwerkingsvormen lei-
al nauw betrokken bij activiteiten om
draad laten zijn voor ons beleid. Hoe we
de eigen woon- en leefomgeving te
Resultaten •
Een werkconferentie over burgerparticipatie ‘Groningers aan zet’
•
Nota Sociaal beleid voor de periode 2013-2015 krimpgerelateerde onderwerpen als burgerparticipatie en ‘ontwikkelin
gen in de zorg’ als thema
34
Actie 30
heden voor economische ontwikkeling in relatie tot de krimp.
Bevorderen nieuw ondernemerschap
in krimpregio’s
Onze inzet is om de leefbaarheid via de economische vitaliteit te borgen. In 2011 hebben wij een initiatief van de gemeente Groningen op het gebied van ondernemerschap in de wijk financieel ondersteunt met de bedoeling om het project ook op te zetten in de ommelanden. Hierbij wordt een relatie met de krimpproblematiek gelegd. Dit project Onderneem’t/Ommelanden is onlangs afgerond. Binnen het project is verder gewerkt aan de doorontwikkeling van een webportal, het houden van een aantal workshops en de acquisitie en benadering van
Een belangrijke actielijn uit ons provinciaal actieplan bevol-
(potentiële) ondernemers via onder andere ondernemersnet-
kingsdaling is de sociaal economische vitalisering in krimp-
werken. Uiteindelijk heeft dit geleid tot concrete resultaten met
regio’s. Bij sociaal economische vitalisering gaat het om het
betrekking tot het stimuleren van startend ondernemerschap
vermogen van een gebied om door samenwerking tussen
en het versterken van bestaand ondernemerschap. Hierbij
bedrijfsleven, overheid, maatschappelijke organisaties en
kan gedacht worden aan maatwerktrajecten bij starterscoa-
burgers te komen tot een levenskrachtige, innovatieve eco-
ching- en advisering, het geven van workshops, het houden
nomie en een goed werkende arbeidsmarkt. Een belangrijk
van adviesgesprekken met ondernemers en het bij elkaar
deel hiervan zien wij al als onze taak en ziet u terug in ons
brengen van ondernemers via netwerkbijeenkomsten.
economisch beleid. Specifiek kijken we hier naar de mogelijk-
Via de experimentenregeling
merschap’ kunnen ontstaan.
de krimpregio’s. Wij wilden
binnen de Reserve Leefbaar-
Wij denken bijvoorbeeld
met deze conferentie de
heid Krimpgebieden zetten
aan dorpscoöperaties die
verbinding leggen tussen de
we stevig in op het bevorde-
gemeentelijke taken over-
economische potentie die
ren van ondernemerschap
nemen, zorg organiseren
op kleinere schaal aanwe-
als instrument om krimp-
of het vervoer in een regio
zig is en de versterking en
gebieden veerkrachtig en
op zich nemen. Samen
innovatie van de regionale
levensvatbaar te houden. Dit
met het ministerie van BZK
economie: eigen kracht en
kan alleen maar van onderaf,
organiseerden we op 10
regionale identiteit als aan-
samen met de bewoners.
september 2012 in Winscho-
jagers om krimpgebieden
Van onderaf werken betekent
ten een werkconferentie
veerkrachtig, levensvatbaar
ook dat er zeer verschillende
“100% Ondernemend” over
en leefbaar te houden.
vormen van ‘nieuw onderne-
de economische vitaliteit in
De uitkomsten van de werkconferentie vormen de basis om samen met de betrokken partners verder invulling te geven aan de samenwerking op het gebied van arbeidsmarkt en regionale economie tussen het Regiovisiegebied Groningen-Assen èn de krimpgebieden. Resultaten •
Een werkconferentie “100% Ondernemend” over de economische vitaliteit in de krimpregio’s.
•
Project Onderneem’t/Ommelanden afgerond, doorontwikkeling met concrete resultaten met betrekking tot het stimule
ren van startend ondernemerschap en het versterken van bestaand ondernemerschap.
35
Actie 31
Bereikbaarheid en ICT
In krimpgebieden centreren steeds meer voorzieningen op
alleen over de traditionele manieren van vervoeren, maar een
één locatie. Dat betekent dat inwoners steeds vaker en verder
goede digitale ontsluiting wordt steeds belangrijker om gebie-
moeten reizen om bij voorzieningen te komen. Leerlingen
den bereikbaar en leefbaar te houden. Innovatieve projecten
moeten bijvoorbeeld verder fietsen voor hun school en bood-
in de zorg vragen bijvoorbeeld een snelle breedbandverbin-
schappen moeten gedaan worden in het dorp verderop. Juist
ding zodat vele medische data op snelle en accurate manier
in een gebied waar die centralisatie van voorzieningen nodig
verzonden kunnen worden. Een patiënt kan dan bijvoorbeeld
is om kwaliteit te kunnen blijven garanderen is het ontzet-
thuis een gesprek hebben met een specialist die kilometers
tend belangrijk dat die voorziening voor iedereen bereikbaar
verderop praktijk houdt.
blijven. Bereikbaarheid gaat in toenemende mate niet meer
In 2011 is de provincie Groningen door diverse maatschappelijke groeperingen (o.a. Vereniging Groninger Dorpen, Zorg Innovatie Forum en het Healthy Aging Network Noord Nederland) benaderd om een visie te ontwikkelen op de ontwikkeling van een toekomstvaste breedbandinfrastructuur die de sociale, economische en duurzame ontwikkeling van Groningen moet stimuleren. In december 2011 is door de provincie een expertmeeting georganiseerd met een brede vertegenwoordiging uit de telecom- en kabelsectoren en de diverse maatschappelijke organisaties met als thema “Breedband op het platteland”. De belangrijkste uitkomsten van de expertmeeting zijn:
Om de uitkomsten c.q. vra-
•
Breedbandinternet wordt gezien als een van de belangrijke voorwaarden voor de
gen vanuit de expertmeeting
economische en maatschappelijke ontwikkeling van de provincie Groningen;
te beantwoorden heeft de
•
Een verdere achterstand in deze ontwikkeling kan leiden tot een versnelling van de
provincie opdracht gegeven
krimp;
voor het opstellen van een
•
Op basis van de marktontwikkeling is het aannemelijk dat sommige delen van de
onderzoek ‘Snel Internet
provincie in de toekomst achter zullen blijven als het gaat om breedbandige toegang;
in Oost- Groningen’ in het
•
Er is behoefte bij veel partijen om een meer concreet beeld te krijgen van de witte
kader van het Woon- en
vlekken in de provincie Groningen;
Leefbaarheidsplan Oost-
•
De verdere ontwikkeling van breedband in de provincie Groningen is een zaak van
Groningen door de faculteit
samenwerking tussen de actoren in het krachtenveld van breedbandinternet (opera
Ruimtelijke Wetenschappen.
tors, overheden en maatschappelijke sectoren);
Dit rapport is opgesteld en
•
Het zou mooi zijn als er een soort “handboek ontwikkeling breedband” zou komen,
wordt begin januari aange-
waar gemeenten en andere regionale partijen gebruik van kunnen maken;
boden aan GS. Het project
•
Er moet een lobby op gang gebracht worden richting het Rijk om breedbandinter
‘Snel internet in Oost-Gro-
net, en de mogelijke inzet van Europese middelen hierin voor de provincie Groningen,
ningen’ wordt gefinancierd
op de agenda te krijgen.
vanuit de Reserve leefbaarheid Krimpgebieden en heeft als doel een start te maken met de verbetering van de ICT infrastructuur in Oost-
36
Actie 32
Groningen. Het project richt zich op zowel de vraagzijde (behoefte van bewoners, bedrijven en instellingen) als de aanbodzijde (capaciteit
Extra inzet op kennisdeling
en aanbieders). Daarnaast
en - uitwisseling
ondersteunt en participeert de provincie in de werkgroep verbetering ICT infrastructuur in Oost- Groningen. In onze provincie is er veel kennis over suc-
vervullen hierin een belangrijke functie. Daar-
Resultaten
cesvolle en minder succesvolle activiteiten
naast organiseren wij met ingang van 2012
•
Een symposium ‘snel
om de krimp te begeleiden. Naast de drie
jaarlijks een informatieve bijeenkomst bedoeld
internet op het platteland’
top krimpregio’s hebben veel meer regio’s
om alle subsidieontvangers met elkaar in con-
•
Het project ‘Snel internet
te maken met een lichtere vorm van krimp,
tact te brengen zodat zij van elkaar kunnen
in Oost-Groningen’ is in
de zogenaamde anticipeerregio’s. Om te
leren, ervaringen uit kunnen wissen en met
uitvoering
voorkomen dat ieder het wiel opnieuw moet
elkaar in contact komen.
uitvinden is het belangrijk dat door ons op-
Samen met de andere twee Noordelijke
gedane ervaringen worden gedeeld. Op het
provincies willen wij een breed krimpcafé
brede terrein van bevolkingsdaling is er veel
organiseren waarbij samenwerken, netwerken
behoefte aan kennisdeling en –uitwisseling.
en kennisdelen centraal staan voor professio-
Het Kennisnetwerk Krimp Noord-Nederland
nals èn burgers die nu of straks betrokken zijn
en de website www.vanmeernaarbeter.nl/kknn
bij bevolkingskrimp.
Resultaten •
Platform voor kennisdeling en –uitwisseling
•
Bijeenkomsten voor kennisdeling en –uitwisseling
37
Subsidieregeling Reserve Leefbaarheid Krimpgebieden Achtergrond
vraagstukken op het terrein van wonen,
Daarnaast door middel van het stimu-
De subsidieregeling Reserve Leefbaar-
onderwijs, zorg, gezondheid, sociaal-
leren en ondersteunen van innovatieve
heid Krimpgebieden is op 15 december
economische vitalisering, kwetsbare
projecten en experimenten krimp.
2010 door Provinciale Staten vastge-
groepen en voorzieningenniveau. Dit
Projecten en experimenten die krimp-
steld. Het doel van de Reserve Leef-
door middel van de in het Provinciaal
gerelateerd zijn, die vanuit de samen-
baarheid Krimpgebieden is om in de
OmgevingsPlan (POP) aangegeven
leving worden aangedragen en die
krimpgebieden op integrale wijze een
regionale woon- en leefbaarheidplan-
tevens bijdragen aan de doelen zoals
bijdrage te leveren aan het voorkomen
nen en de uitvoering van de concrete
genoemd in het Provinciaal Actieplan
en mogelijk oplossen van leefbaarheid-
maatregelen die daaruit voortvloeien.
Bevolkingsdaling.
Voor deze subsidieregeling is jaarlijks 3 miljoen euro beschik-
Daarnaast is er een deel bedoeld voor innovatieve projecten
baar voor de twee krimpregio’s en de gemeente De Marne.
en experimenten. De verdeling ziet er als volgt uit:
A)
Projecten Regionale Woon- en Leefbaarheidsplannen:
1
Eemsdelta:
€ 1.000.000,-
2
Oost- Groningen:
€ 1.000.000,- (indicatief)
3
De Marne:
€
B)
Innovatieve Projecten en Experimenten:
C)
Uitvoeringsbudget Provinciaal Actieplan Bevolkingsdaling: €
300.000,- (indicatief) €
500.000,-
200.000,- (indicatief)
Stand van zaken Conform eerdere besluitvorming wordt de subsidieregeling Reserve Leefbaarheid Krimpgebieden uitgevoerd op basis van een tendersysteem. Dit tendersysteem bestaat jaarlijks in principe uit 2 rondes, te weten 1 april en 1 oktober. Om partijen voldoende tijd te geven aanvragen goed voor te bereiden is de termijn voor de eerste tender in 2011 opgeschort naar 1 juni 2011. Voor de uitvoering van de subsidieregeling is er binnen het provinciale apparaat een uitvoeringsorganisatie ingericht en wordt er gewerkt via een vastgelegde administratieve procedure. Er zijn nu 4 tenders geweest. Twee in 2011 (juni en oktober) en twee in 2012 (april en juni). In totaal zijn er 48 aanvragen gehonoreerd, waarvan 22 in het kader van Projecten Regionale Woon en Leefbaarheidsplannen en 26 in het kader van Innovatieve Projecten en Experimen-
38
ten. Een overzicht van deze projecten is te vinden in bijlage 2. De aanvragen van de derde tender van 2012 (sluitingsdatum 1 oktober) worden in het najaar van 2012 beoordeeld. De Subsidieregeling Reserve Leefbaarheid zal in het eerste half jaar van 2013 worden geëvalueerd. Resultaat •
48 projecten, zie bijlage 2.
De fase van bewustwording en plannen maken is (bijna) voorbij
Van Krimp 1.0 naar Krimp 2.0: denkrichtingen voor de toekomst De fase van bewustwording en plannen maken is (bijna) voorbij burgers en dat de stap naar De fase van bewustwor-
‘wat gaan we doen’ op veel
ding is grotendeels gepas-
plaatsen gemaakt wordt.
seerd. In die bewustwording
Winst is ook dat partijen die
zijn substantiële stappen
voorheen los van elkaar
gemaakt. Winst is dat het
opereerden elkaar hebben
onderwerp inmiddels volop
leren vinden en zoeken naar
leeft bij overheden, maat-
gezamenlijke oplossingen
schappelijke organisaties en
die over traditionele grenzen
heen gaan.
regio wel duidelijk. De Woonen Leefbaarheidsplannen
Bij het nadenken over ‘hoe’
worden regionaal geformu-
we met krimp om moeten
leerd, de experimenten wor-
gaan bevinden we ons in
den op alle niveaus ingezet
een programma- en experi-
en uitgelokt. De volgende
mentenfase, dat maakt deze
stap is de daadwerkelijke
voortgangsrapportage van
uitvoering van de plannen en
het provinciaal actieplan en
het omzetten van experimen-
de vele experimenten uit de
ten naar structureel beleid.
39
Hoe nu verder?
eerd neer naar gebieden, naar groepen, naar
We hebben ons de afgelopen periode breed
individuen. Waar en bij wie de zelfredzaam-
georiënteerd en ook hebben we middelen in
heid het kleinst is zullen de negatieve effecten
een breed spectrum ingezet. Die brede ori-
van een afnemend inwoneraantal het sterkst
ëntatie zal zeker blijven, maar om verschil te
gevoeld worden. Naast algemeen beleid en
kunnen maken willen we onze beperkte mid-
algemene antwoorden blijven maatwerk en
delen veel meer geconcentreerd inzetten voor
specifieke oplossingen dan ook van groot be-
evaluatie, reparatie, anticipatie en inspiratie.
lang. En dat is een taak voor álle overheden,
De effecten van krimp slaan zeer gedifferenti-
organisaties en bewoners.
Evaluatie
Ook is het van belang om te
ingegrepen als dat nodig
Om verstandige verdere
monitoren wat we doen, op
mocht zijn. Kennis vormt de
stappen te zetten is evalu-
die manier kunnen acties op
basis waarop partijen acties
atie belangrijk. Doen we het
transparante wijze gevolgd
kunnen aanpassen. Hiertoe
goed, behalen we de ge-
worden, de resultaten tegen
moet allereerst kennis wor-
wenste resultaten of moeten
een beginstand worden af-
den gedeeld en uitgewisseld.
we bijsturen en aanpassen?
gezet en kan er tijdig worden
Reparatie Voor een aantal gebieden geldt dat de gevolgen van de afname van de bevolking zo prangend in beeld komt dat acute reparatie nodig is. Bovenaan de agenda staat daarbij de kwaliteit van de stedelijke centra. De centra van bijvoorbeeld Delfzijl en Winschoten hebben te maken met leegstand, dalende bezoekersaantallen en afnemende aantrekkelijkheid. De centra van deze kernen hebben een brede regiofunctie en moeten de aantrekkelijke middel- en steunpunten zijn en blijven. Om de kwaliteit in stand te houden moeten gemeenten
Anticipatie
Anticipatie is ook verbinden:
daar concreet mee aan de slag gaan en willen we hen daarin
Reparatie is inhalen, maar
tussen krimp-groei gebie-
zo goed mogelijk ondersteunen.
structureel en geïntegreerd
den, tussen stad en land én
beleid in een fase van demo-
grensoverschrijdend waarbij
grafische transitie zet vooral
bereikbaarheid en ontslui-
in op anticipatie: het ade-
ting kernbegrippen zijn. Dat
quaat bijsturen van ontwik-
betekent werken aan meer
kelingen, het voorkómen van
vraaggestuurde oplossingen,
reparatie, condities schep-
inclusief ICT toepassingen
pen dat het niet zo ver hoeft
en innovatieve vervoersmo-
te komen. Bijvoorbeeld door
gelijkheden. Breedband
te combineren. Dat geldt
(glasvezel) draagt bij aan
voor de zorg, maar ook voor
het aantrekkelijker maken
onderwijs en commerciële
van wonen en werken aan
voorzieningen, waarbij vooral
huis, en voor een aantrekke-
ook over de grenzen van
lijker vestigingsklimaat voor
sectoren heengekeken en -
bedrijven.
georganiseerd moet worden.
40
In het Convenant met het
economie-onderwijs en zorg
Rijk, provincie en gemeenten
en betrekken daarbij relevan-
dat op 29 oktober is onder-
te partijen zoals bedrijfsle-
tekend spraken partijen al
ven, onderwijsinstellingen en
af “om op bovenregionaal
ziekenhuizen. Deze thema’s
niveau de verbinding met
zullen worden gerelateerd
elkaar te zoeken. Ze bevor-
aan de bereikbaarheid en
deren actief de samenwer-
aan de gewenste interna-
king rond de thema’s wonen,
tionalisering en grensover-
arbeidsmarkt-regionale
schrijdende samenwerking”.
Daarnaast zal het er bij anticipatie om moe-
komen verbeteren en wil goede voorbeelden
ten gaan dat bewoners, ondernemers en
ondersteunen. Met behulp van een expertpool
maatschappelijke organisaties zich blijvend
wil de provincie burgerkracht en ondernemer-
inzetten om zich aan de veranderende
schap extra stimuleren. Door eerste stappen
omstandigheden aan te passen dan wel zich
te zetten richting Open Data (ontsluiten van
daarop voor te bereiden. Het versterken van
data omtrent de demografische transitie) kan
veerkracht op lokale én regionale schaal is
het voor de burger en de ondernemer in de
cruciaal. De provincie wil de voorwaarden
krimpgebieden makkelijker worden om (tijdig)
om tot veerkrachtiger gemeenschappen te
te anticiperen op deze ontwikkelingen.
Inspiratie Goede voorbeelden geven de energie en het perspectief om ook elders het goede te doen. Die voorbeelden kunnen gegeven worden door het resultaat, maar ook door de aanpak. Bij alles waarin de provincie onder de noemer ‘anticipatie’ investeert is daarom het criterium dat het leidt tot inspiratie. De provincie ziet daarbij een belangrijke rol voor de burger. De provincie wil deze rol verstevigen en denkt daarbij aan expert teams om mensen bij elkaar te brengen.
Duidelijke focus en maatwerk
seur; die rol wordt van haar verwacht
de krimpgebieden.
Krimp speelt op verschillende schalen
en die rol zullen we ook blijven spelen.
Als provincie hebben wij gelukkig een
en speelt zich af in verschillende snelhe-
Duidelijke focus in onze prioriteiten zal
gezond kerngebied (regio Groningen-
den voor verschillende spelers; daarom
die helderheid in belangrijke mate kun-
Assen) dat van eminent belang is. Het
is parallelle, afgestemde actie op die
nen ondersteunen.
perspectief van krimpgebieden zal ook
verschillende schalen en snelheden met
Wij willen extra middelen zoeken om
mede in relatie tot dat kerngroeigebied
de verschillende actoren blijvend nodig.
de prioritaire stedelijke gebieden van
vorm moeten krijgen. De bal ligt primair
De provincie speelt daarbij veel verschil-
Delfzijl en Winschoten de broodnodige
bij de provincie om aan die samenhang
lende rollen die gaan van wettelijke
impuls te geven. Omdat deze centra
handen en voeten te geven, uiteraard
taak tot ‘mediator op uitnodiging’. De
een regionale functie hebben is dit van
in samenspraak met lokale besturen en
provincie is bij uitstek de regionaal regis-
cruciaal belang voor de leefbaarheid van
regionale organisaties.
41
Bijlage 1: Overzicht stand van zaken acties Actie
Planning
Voortgang
Financiering en financiële inzet provincie
1.
Communicatieplan 2012 - 2013
2012
Communicatieplan 2012 gereed
personele inzet
2.
Ontwikkelen Regionaal Woon- en Leefbaarheidsplan Eemsdelta
2010-2012
Gereed: najaar 2012 WLP Eemsdelta, inclusief bijbehorend uitvoeringsprogramma
Totale kosten € 1.050.000,--; bijdrage provincie € 325.000,- t.l.v. Reserve Leefbaarheid WLP 2011
3.
Ontwikkelen Regionaal Woon- en Leefbaarheidsplan Oost-Groningen
2010-2013
Basisplan gereed in 2011, het definitieve plan is in 2013 gereed.
Vervolgtraject uitwerking 8 thema’s RWLP Oost-Groningen
2012-2013
Totale kosten € 60.727,-- + € 14.085,--; bijdrage provincie € 24.290,-- + € 5.634,-Kosten: € 217.500; bijdrage provincie € 87.000,-- t.l.v. Reserve Leefbaar-heid WLP 2011 + 2012
4.
Ontwikkelen Lokaal Woon- en Leefbaarheidsplan gemeente De Marne
2010/2011
5.
Experiment Goedkope koop Oost-Groningen
Eind 2013 gereed.
In december 2011 is het WLP met bijbehorend uitvoeringsprogramma officieel vastgesteld.
Totale kosten € 47.700,-bijdrage provincie € 20.000,--. t.l.v. Reserve Leefbaarheid WLP 2011
Project 1. Oldambt: de wijken ‘Bomenbuurt’ en Ganzedijk; gecoördineerde aanpak van verbetering en sloop, zowel huur- als koopsector
2011/2012
Gereed: Bomenbuurt, december 2012; (Ganzedijk is afgerond)
Bomenbuurt en Veendam: reservering van € 3 miljoen voor revolving fund particuliere woningverbetering (uit ISV);
Project 2. Veendam: diverse buurten; gecoördineerde aanpak (één loket) van goedkoop particulier woningbezit met relatief slechte kwaliteit, vooral gericht op ondersteuning van eigenaarbewoners bij verbetering en energiezuinig maken van de woning.
2011/2012
Plan van aanpak 2011 gereed. Start oktober 2011, beoogde einddatum december 2012.
Zie hierboven bij Bomenbuurt en Veendam
6.
Experiment Geïntegreerde kindvoorzieningen op het Groninger platteland; ondanks verminderde instroom kwalitatief, bereikbaar en betaalbaar onderwijs blijven bieden aan alle 0-12 jarigen
2010-2012
Afgerond
Totale kosten € 105.180; Bijdrage provincie € 10.000
7.
Experiment planningsmethodiek Woonen Leefbaarheidsplan Eemsdelta
2011-2012
Gereed: eind 2012
Zie bij actie 2.
8.
Waarborgen zorgvoorzieningen in de regio; Masterplan Zorg voor de Toekomst Noord- en Oost-Groningen
2010-2014
conform planning
Bijdrage provincie € 75.000 t.l.v. stimuleringsfonds Zorg 2010
9.
‘Groen voor rood’, pilot in ontwikkeling
2010 - 2012
De bewoners hebben het boekje Van woestenij tot paradijsje" op 22 september 2012 overhandigd aan de wethouder Thea van der Veen. Voor uitvoering worden subsidies gezocht
Personele inzet
42
Actie
Planning
Voortgang
Financiering en financiële inzet provincie
10.
Verkenning kansen vanuit de culturele sector voor krimp en leefbaarheid, onderzoek en subsidieaanvraag
2011 - 2015
Onderzoek gereed: zomer 2012, aanvraag Noordelijke Strategie Herbestemming als gebiedsopgave 2013-2015 gehonoreerd.
Personele inzet (verkenningsfase)
11.
Samenwerking in Noord-Nederland
doorlopend
Conform planning
Personele inzet
12.
Samenwerking met de 'krimpprovincies' Zeeland en Limburg: lobby richting Den Haag, verdieping inventarisatie knellende regelgeving; meldpunt regelgeving; onderzoek (gemeente)financiën en krimp
doorlopend
Conform planning
Personele inzet
13.
Samenwerking in Nationaal Netwerk Bevolkingsdaling
doorlopend
Conform planning
Personele inzet
14.
Grensoverschrijdende samenwerking met Duitse partners
2012
Conform planning
Personele inzet
16.
Bevorderen samenhang en samenwerking tussen de groei- en krimpregio's
2010-2013
Conform planning
personele inzet
17.
Atelier Krimp
2010-2014
Opgepakt door Libau, aanvraag is ingediend
18.
Ontwikkeling van nieuwe en inzet van bestaande financiële instrumenten
2010-2012
19.
Kennisnetwerk Krimp Noord-Nederland
2011 - 2014
Conform planning
Totale kosten: € 219.000 per jaar, bijdrage provincie 2011 - 2014: € 25.000,-- per jaar t.l.v. budget proceskosten Reserve Leefbaarheid
22.
Onderzoek naar collectief personenvervoer en bevolkingsdaling
2011- 2012
In 2012 onderzoek resultaten DEAL-gemeenten opgeleverd.
Personele inzet. Financiële bijdrage prov: € 5.535,-- t.l.v. proceskosten Reserve Leefbaarheid; bijdrage OV-bureau evenredig
23.
Recreatie en Toerisme 2011-2012
Zuderhornstertil: afgerond
Gemeente: 42.500 provincie (ESFI): 42.500
Projecten: -Verhoging/vernieuwing Zuderhornstertil onder Warffum; vervanging/verhoging bruggen Rondje om de Noord (gemeente De Marne) -Uitbreiding en kwaliteitsverbetering van aanlegplaatsen voor passanten in de krimpregio’s
Zie bij actie 2 en 5.
Reitdiep: in uitvoering
43
Actie 24.
Biobased economy/landbouw Projecten: -Transitie: vergroening bedrijf Food Machinery Corporation, algen voor een schoner wad -Landbouw/verbreding: inventarisatie van ideeën in de krimpregio's die in aanmerking komen voor verdere ontwikkeling
25.
Planning
Voortgang
Financiering en financiële inzet provincie
Looptijd Algen: 2011 t/m 2013
Bijdrage Waddenfonds: E
2012: voorstellen zullen via tender worden ingediend
Bijdrage Krediet Energy Valley 2008 E 47.800
Najaar 2012: wordt uitontwikkeld.
Krediet Revitalisering bedrijventerreinen 2010 totaal € 15.000. Het restant van € 5.000 kan evt. voor het vervolg worden ingezet
2011-2014
Herinvulling leegstaande panden Project Inventarisatie vrijkomende / vrijstaande panden in de krimpregio's voor economische herinvulling
2011-2012
28.
Convenant tussen Rijk, provincie en krimpregio's over de uitvoering van de woon- en leefbaarheidplannen
2011- 2012
Gereed. Op 29 oktober is het convenant ondertekend.
Personele inzet. Het rijk heeft € 155.500 als voorschot gestort. Voorwaarde is co-financiering door provincie en krimpgemeenten van € 112.000.
29.
Mobiliseren sociaal kapitaal
2011-2012
o.a. conferentie ‘Groningers aan zet’
Personele inzet € 10.000 euro t.l.v. gebiedsgericht werken sociaal beleid.
30.
Bevorderen nieuw ondernemerschap in krimpregio's
2012
o.a.werkconferentie 100% ondernemend over economische vitaliteit krimpgebieden
Personele inzet en bijdrage provincie: € 10.000 t.l.v. proceskosten Reserve Leefbaarheid
31.
Bereikbaarheid en ICT
2012-2013
Onderzoek en bijeenkomst is afgerond
Personele inzet en bijdrage provincie € 18.000 t.l.v. ECP en IVT
32.
Extra inzet op kennisuitwisseling
2012- 2013
diverse momenten
Personele inzet
44
45
Regio
De Marne
Eemsdelta
De Marne
De Marne
Eemsdelta
Eemsdelta
Eemsdelta
Tender
2011/1
2011/1
2011/1
2011/1
2011/1
2011/1
2011/1
Woon- en leefbaarheidsplan Eemsdelta
Fusie voortgezet onderwijs in de Eemsdelta
Brede schoolontwikkeling
Ontwikkelen programma Krimp en leefbaarheid
Woon- en leefbaarheidsplan De Marne
Baukemapark Eemsmond 1e fase
Ontwikkelen integraal beleidskader Krimp en Leefbaarheid
Naam project
Het ontwikkelen van een regionaal woon- en leefbaarheidplan door de samenwerkende overheden met als doel de leefkwaliteit van het gehele gebied op een hoog niveau te houden.
Het waarborgen van voortgezet onderwijs in de regio door een fusie/bestuursoverdracht van het Fivelcollege, het Ommelander College en het Noorderpoortcollege, afdelingen VMBO techniek en Praktijkschool te Appingedam.
Ontwikkeling van twee brede scholen in een publiek private samenwerking met de schoolbesturen, de instellingen voor kinderopvang en peuterspeelzaalwerk en woningcorporatie Woongroep Marenland.
Gemeente Appingedam
jan-2010 sept-2012
overdracht na aug 2011
mei 2012- juni 2013
Gemeente Appingedam
Gemeente Appingedam
mei 2011juli 2012 (uitgesteld)
jan 2011- okt 2011
gereed sept 2013
zomer 2010mrt 2011
Planning
Gemeente de Marne
Gemeente de Marne
Opstellen van een Woon en leefbaarheids plan voor het waarborgen van de leefbaarheid. Het WLP vormt de basis voor een integrale strategie, uitgewerkt in programma’s en projecten. Opstellen van een ‘Krimpbeleidsplan’. In deze nota staan beleidsuitgangspunten geformuleerd die als anker dienen voor toekomstig te formuleren beleid, zoals het Woon-en leefbaarheidsplan.
Gemeente Eemsmond
Gemeente de Marne
Aanvrager
Het realiseren van een multifunctioneel centrum in het gebied Baukemapark/ Maarweg. Hier wordt een concentratie van basisonderwijs, voortgezet onderwijs, sport en welzijnsvoorzieningen gerealiseerd.
Opstellen van een Krimpbeleidsplan door het college van B&W, met beleidsuitgangspunten die als anker dienen voor toekomstig te formuleren beleid.
Actie
€ 1.020.000
€ 3.977.000
€ 14.681.900
€ 26.026
€ 47.700
€ 41.928
Totale kosten
€ 560.000
€ 300.000
€ 800.000
€ 10.410
€ 20.000
€ 1.650.000
€ 20.000
Maximale Provinciale bijdrage WLP
Bijlage 2 Overzicht projecten Subsidieregeling Reserve Leefbaarheid Krimpgebieden
Max Prov. Bijdrage Innovatieve projecten
In uitvoering
Afgerond
In uitvoering
In uitvoering
Afgerond
In uitvoering
Afgerond
Voortgang
46
Regio
Eemsdelta
OostGroningen
De Marne
De Marne
De Marne
OostGroningen
Tender
2011/1
2011/1
2011/1
2011/1
2011/1
2011/1
Aanpak krimpproblematiek op vier locaties Acantusgroep
Onderzoek naar de mogelijkheden van de ontwikkeling van cottage industries in het gebied van de Marne
Project Dörpssörg
Krimp in historisch perspectief
Regionaal woon- en leefbaarheidsplan OostGroningen
Centrumplan Loppersum
Naam project
Aanpak van de problematiek die zich voordoet bij braakliggende gronden als gevolg van krimp (zoals verrommeling) en de leefomgeving weer aantrekkelijk te maken.
Maken van een plan van aanpak voor het behoud en met name stimulering van Cottage Industries in krimpgebieden. Cottage Industries zijn ‘kleinschalige bedrijven in perifere gebieden, die desondanks zijn ingeplugd in grensoverschrijdende netwerken. Het doel is de bedrijvigheid, gebruik van (leegstaande) panden en woningen te stimuleren en daarmee de leefbaarheid in deze gebieden te behouden/ vergroten.
Oprichten van een zorgcoöperatie door dorpsbewoners die zelf bedenken hoe ze zorg willen krijgen en ook nadenken hoe dat kan binnen de financiering die daarvoor beschikbaar is.
De doelstelling van het project “Krimp in historisch perspectief” is om de krimp in Gemeente de Marne in beeld te brengen door middel van een documentaire over krimp in historisch perspectief. De film zal de huidige inwoners van De Marne inspireren en uitdagen om verantwoordelijkheid te nemen voor de leefbaarheid van de eigen omgeving.
De Oost-Groninger gemeenten (Stadskanaal, Vlagtwedde, Bellingwedde, Veendam, Menterwolde, Pekela en Oldambt en Provincie Groningen) stellen samen een Regionaal Woon- en Leefbaarheidsplan op.
Door te investeren in het centrum krijgt het centrum toekomstwaarde en blijft de kern behouden voor centralisatie van voorzieningen. Een plan voor samenwerking met ondernemers en nieuwe functies moeten het centrum van Loppersum weer toekomst geven.
Actie
Landschapsbeheer Groningen
Kamer van Koophandel NoordNederland
juli 2011- juli 2012
aug 2011- dec 2011
sept 2011 - okt 2012
sept 2011 - jun 2012
Stichting beeldspraak
KAW Architecten en adviseurs
okt 10 - dec 12
okt-2011 - dec 2014
Planning
Gemeente Oldambt
Gemeente Loppersum
Aanvrager
€ 11.160
€ 25.000
€ 15.000
€ 69.190
€ 60.727
€ 3.000.000
Totale kosten
€ 24.290
€ 1.150.000
Maximale Provinciale bijdrage WLP
€ 5.580
€ 8.500
€ 10.000
€ 34.595
Max Prov. Bijdrage Innovatieve projecten
In uitvoering
Afgerond
In uitvoering
In uitvoering
Afgerond
In uitvoering
Voortgang
47
Regio
OostGroningen
OostGroningen
Eemsdelta
Alle drie regios
OostGroningen
OostGroningen
De Marne
De Marne
Tender
2011/1
2011/1
2011/1
2011/1
2011/2
2011/2
2011/2
2011/2
Plan van aanpak voor vernieuwende zorg
Perspectief voor de schans van Zoutkamp
Regionaal woonbehoefte onderzoek OostGroningen
Werk-/leer en reintegratieproject inrichting station Zuidbroek
Bezorgservice in krimpgebieden van Stichting Biblionet Groningen
Maatschappelijke accomodaties in veranderend perspectief
Waardebehoud onroerend goed Oost-Groningen
Krimp en leefbaarheid in Oost-Groningen, het perspectief van huurders centraal
Naam project
Het inrichten van de Ouderen- en gehandicaptenzorg in Kloosterburen op een nieuwe duurzame en toekomstgerichte wijze.
Onderzoeken hoe de schansstructuur van Zoutkamp herkenbaar en beleefbaar gemaakt kan worden, met als doel het versterken van de kwaliteit van het dorp en de aantrekkelijkheid voor toeristen.
Het uitvoeren van een regionaal woonbehoefte onderzoek in Oost-Groningen om inzicht te krijgen in de veranderende woonbehoefte door veranderingen in de bevolkingsopbouw.
Renoveren van het voormalige stationsgebouw van Zuidbroek voor gebruik als museum.
Het organiseren van een pilot voor een bezorgservice in dorpskernen (krimpregio’s) waar de bibliotheekvoorzieningen (dreigen te) verdwijnen. Met de pilot wordt onderzocht óf, en in welke vorm het bezorgconcept uitvoerbaar is.
Het samen met Grontmij ontwikkelen van een rapportage met een inventarisatie en analyse van het maatschappelijk vastgoed in de gemeente en een visie op hoofdlijnen. De rapportage is een basis voor het gemeentelijk accommodatiebeleid.
Het preventief of actief tegengaan van verkrotting en verpaupering van particulier woningbezit , voordat dit een desastreus effect op de omgeving kan krijgen. En daarmee waardebehoud van onroerend goed in Oost-Groningen te realiseren.
Vanuit de positie van huurders komen tot een visie, actieplan en aanbevelingen over de sociale gevolgen van krimp, zowel op individueel niveau (zelfredzaamheid van burgers) als dat van de gemeenschap (sociale samenhang).
Actie
Gemeente de Marne
Gemeente de Marne
Gemeente Oldambt
Stichting NoordNederlands Trein & Tram museum
nov 2011- apr 2012
dec 2011- mrt 2012
nov 2011- juli 2012
dec 2011- dec 2012
sept 2011- dec 2012
Biblionet
sept 2011- juli 2011
sept 2011sept 2012
VNO-NCW Noord
Gemeente Delfzijl
sept 2011- aug 2012
Planning
Stichting platform bewonersorganisaties Acantus
Aanvrager
€ 92.716
€ 25.000
€ 150.000
€ 732.500
€ 120.528
€ 100.000
€ 165.000
€ 84.720
Totale kosten
€ 37.100
€ 10.000
€ 60.000
€ 30.000
Maximale Provinciale bijdrage WLP
€ 22.090
€ 50.000
€ 82.500
€ 38.320
Max Prov. Bijdrage Innovatieve projecten
In uitvoering
In uitvoering
In uitvoering
In uitvoering
In uitvoering
In uitvoering
In uitvoering
In uitvoering
Voortgang
48
Regio
OostGroningen
OostGroningen
OostGroningen
OostGroningen
Eemsdelta
Alle drie regios
Eemsdelta
OostGroningen
Tender
2011/2
2011/2
2011/2
2011/2
2011/2
2011/2
2011/2
2012/1 april
Ontwikkeling dorpshuis Wedde en omgeving
Kenniscentrum kindvoorziening
Sterke verhalen van Groninger dorpen
Al doende leert men
Onderwijs Zorg Centrum Oldambt
Project Finsterwolde Bouwt Zelf in uitvoering
Het staat op de ROL
Snel internet OostGroningen
Naam project
Het borgen van de leefbaarheid van Wedde door de versterking van het dorpshuis als fysiek en sociaal middelpunt van het dorp en het inzetten van het dorpshuis voor het toerisme.
Behouden van de kwaliteit van onderwijs en andere voorzieningen, zoals crèche, voor- en naschoolse opvang in gebieden waar het aantal kinderen verder afneemt. Het project biedt een platform voor initiatieven in de regio.
Onderzoek doen naar sterke verhalen van 16 kleine Groninger dorpen in de krimpregio’s, wat onderscheidt de verschillende dorpen en waarom is het ene dorp succesvoller dan het andere?
Het behouden van de potentiële beroepsbevolking in de regio Eemsdelta, door middel van de inzet van jongeren op stage en werkervaringsplaatsen in de eigen woonomgeving.
Het opstarten van een Onderwijs Zorg centrum op kleine schaal, met bundeling van verschillende functies zoals onderwijs en (jeugd)zorg
Het op gang brengen van een verhuisketen om de stagnerende doorstroming op de woningmarkt te doorbreken. Het project brengt de verhuisketen en de wensen van de bewoners in beeld.
Onderzoeken van essentiële randvoorwaarden voor de implementatie van het project dat robuuste onderwijslocaties wil realiseren op het platteland van morgen.
Het doen van een proef met verbeteren van kennis over het belang van een brede toegang tot snel internet op het platteland. Bestaande belemmeringen voor aansluiting van het platteland door kennisgebrek zullen dan naar verwachting verdwijnen. Het proefgebied is gemeente Oldambt.
Actie
Gemeente Bellingwedde
Gemeente Eemsmond
Hanzehoge-school Groningen
aug 2012- jan 2014
jan 2012 feb 2014
feb 2012 feb 2014
nov 2011- apr 2013
sept 2011sept 2012
Gemeente Oldambt
CMO Groningen
tot juni 2012
Collectief Finsterwolde bouwt zelf
€ 833.184
€ 150.000
€ 41.500
€ 209.970
€ 198.420
€ 29.700
€ 203.500
sept 2011- juli 2012
Stichting Openbaar Onderwijs Oost Groningen
Totale kosten
€ 60.000
Planning
okt 2011- apr 2013
RUG
Aanvrager
€ 190.000
Maximale Provinciale bijdrage WLP
€ 75.000
€ 20.750
€ 85.000
€ 99.210
€ 24.950
€ 99.500
€ 30.000
Max Prov. Bijdrage Innovatieve projecten
In uitvoering
In uitvoering
In uitvoering
In uitvoering
In uitvoering
In uitvoering
In uitvoering
In uitvoering
Voortgang
49
Regio
OostGroningen
OostGroningen
OostGroningen
OostGroningen
OostGroningen
OostGroningen
Tender
2012/1 april
2012/1 april
2012/1 april
2012/1 april
2012/1 april
2012/1 april
Aanpak Landerije Oldambt
De KompanjieHerontwikkeling Kerkstraat West-Veendam
Uitvoering programma WLP
Verbouwing Toren Winschoten als VVVuitbureauloket
Meerkosten opstellen WLP Oost-Groningen
Nieuwbouw Noorderpoort locatie Stadskanaal
Naam project
Realwork is een jong bedrijf dat verbinding tot stand brengt tussen werkzoekenden, het bedrijfsleven en de overheid. Om werkzoekenden met een grote afstand tot de arbeidsmarkt in Noord-Oost Groningen te kunnen helpen, heeft Realwork eind 2011 de Landerije Oldambt aangekocht, een boerderij waar mensen weer kunnen wennen aan een werkritme.
Als centrumgemeente met een regionaal verzorgingsgebied wil Veendam het winkelcentrum toekomstbestendig maken. Met diverse maatregelen moet een aantrekkelijker gecomprimeerd winkelgebied ontstaan.
De zeven samenwerkende gemeenten in Oost-Groningen willen uitvoering geven aan de doelstellingen van het Regionaal Woonen Leefbaarheidsbasisplan Oost-Groningen, d.d. november 2011. Resultaat: Een RWLP met concrete afspraken over samenwerking, uitvoering en investering.
Het Rijksmonument de Toren (d’Olle Grieze) in Winschoten wordt verbouwd en ingericht als publieksbalie voor het VVV/ Uitbureau. Met deze investering ontstaat een laagdrempelige toeristisch informatieve voorziening.
Het opstellen van een regionaal Woon- en Leefbaarheids-basisplan Oost-Groningen. In 2010 heeft de stuurgroep besloten om het wonen uit te breiden met de thema’s zorg, welzijn, economie en onderwijs. De meerkosten worden gesubsidieerd.
Het Noorderpoort, School voor Beroepsonderwijs Stadskanaal bouwt een nieuw gebouw dat een ontmoetingsplaats wordt van onderwijs, bedrijfsleven, instellingen, branches en sportverenigingen; een flexibel, duurzaam en multifunctioneel schoolgebouw in Stadskanaal
Actie
juni 2012 - juli 2012
Gemeente Oldambt
Realwork
Gemeente Veendam
sept 2012sept 2013
aug 2012- dec 2016
zomer 2012eind 2013
sept 2010- dec 2012
Gemeente Oldambt
Stuurgroep Woon- en Leefbaarheidsplan Oost-Groningen
dec 2012- aug 2014
Planning
Noorderpoort
Aanvrager
€ 623.000
€ 2.600.000
€ 217.500
€ 40.000
€ 14.085
€ 17.072.272
Totale kosten
€ 50.000
€ 250.000
€ 87.000
€ 20.000
€ 5.634
€ 250.000
Maximale Provinciale bijdrage WLP
Max Prov. Bijdrage Innovatieve projecten
In uitvoering
In uitvoering
In uitvoering
In uitvoering
In uitvoering
In uitvoering
Voortgang
50
Regio
De Marne
OostGroningen
OostGroningen
Eemsdelta
Eemsdelta
Eemsdelta
Tender
2012/1 april
2012/1 april
2012/1 april
2012/1 april
2012/1 april
2012/1 april
Zorg en ontmoeten op De Tip
Transitie naar kindvoorzieningen
Krachtig onderwijs
Zorgboulevard Z 22
Krimpen met perspectief
Integraal Huisvestingsplan Onderwijsvoorzieningen De Marne
Naam project
De subsidie is bestemd voor het ontwikkelen/ organiseren van een nieuw zorgconcept dat in de nieuw te bouwen woonwijk De Tip kan worden toegepast. Hiermee wil Stichting De Hoven voorkomen dat mensen die zorgbehoeftig worden moeten vertrekken naar gebieden met meer voorzieningen.
Onderzoek naar nut en noodzaak van verregaande samenwerking tussen kinderopvang, onderwijs en peuterspeelzaalwerk in de dorpen. Hierbij bestaat de verwachting dat het organiseren van geïntegreerde kindvoorzieningen in de dorpen een adequaat antwoord kan zijn op het dreigende verlies aan kwaliteit veroorzaakt door krimp. In samenwerking met de gemeenten is een begin gemaakt met een transitieplan naar de toekomstige kindvoorzieningen. Op veel plaatsen is er overeenstemming en willen de instellingen starten met een transitieproces.
Op het Noorderpoortcollege in Appingedam neemt het leerlingenaantal per MBOopleiding af. Dat resulteert in kleine, dure opleidingen waarvoor de bekostiging door de overheid niet voldoende is. Het Noorderpoort zoekt naar nieuwe manieren om haar aanbod in de regio in stand te houden
Het doen van een haalbaarheidsonderzoek als basis voor het opzetten en exploiteren van een Zorgboulevard voor ouderen. Hier wil men op innovatieve wijze inspringen door zorgverlening op de menselijke maat.
Doel van het project is het behoud van kwalitatief goed, goed gespreid en bereikbaar voortgezet onderwijs in de regio OostGroningen.
Met het Integraal Huisvestingsplan Onderwijsvoorzieningen geeft de gemeente De Marne uitvoering aan de maatregelen 33 en 34 van het Woon- en Leefbaarheidsplan.
Actie
sept 2012- dec 2013
Noorderpoort
Stichting de Hoven
zomer 2012sept 2014
aug 2012- juli 2013
mei 2012- dec 2013
Stichting Zorgboulevard Z 22
St. Openbaar onderwijs Marenland
juli 2012- feb 2013
april 2012maart 2013
Planning
Onderwijs-groep Noord
Gemeente De Marne
Aanvrager
€ 19.790
€ 235.000
€ 98.156
€ 58.986
€ 81.173
€ 35.000
Totale kosten
€ 10.000
Maximale Provinciale bijdrage WLP
€ 9.895
€ 50.000
€ 48.000
€ 29.400
€ 40.223
Max Prov. Bijdrage Innovatieve projecten
In uitvoering
In uitvoering
In uitvoering
In uitvoering
In uitvoering
In uitvoering
Voortgang
51
Regio
De Marne
OostGroningen
OostGroningen
OostGroningen
OostGroningen
Eemsdelta
De Marne
Tender
2012/1 april
2012/1 juni
2012/1 juni
2012/1 juni
2012/1 juni
2012/1 juni
2012/1 juni
Jongeren aan Zet
GoudOud in Warffum
De Kracht van Ter Apelkanaal
Inversteringsplan centrumontwikkeling Oude Pekela
Haalbaarheidsonderzoek 1,5 lijnszorgcentrum Veendam
Sterke verbinding Noordpool - Centrum Winschoten
Kloosterburen geeft geen krimp
Naam project
Verbetering van de sociale cohesie in krimpende dorpen in gemeente de Marne. Er is een sociale en gemeentelijke infrastructuur waarin jongeren op een laagdrempelige manier opgeleid kunnen worden tot vrijwilligers met verantwoordelijkheid.
Visie voor de toekomst van de ouderenzorg in Warffum vertalen in een haalbaarheidsonderzoek.
Uitvoering koersdocument Wonen en Zorg: Het opzetten van een integraal team voor de thuiszorg in de linten en buitengebieden van de gemeente Vlagtwedde. De pilot vindt plaats in Ter Apelkanaal.
Opstellen van een investeringsplan voor het kernwinkelgebied in Oude Pekela. Doel is om de functionele structuur en de inrichting van de openbare ruimte gefaseerd toekomst- en krimpbestendig te maken.
Gemeente de Marne
Dorpsbelangen Warffum/ Stichting zorg voor Warfheem
mei 2012 - dec 2013
Zomer 201231 dec. 2012
juli 2012- jan 2014
juni 2012- sept 2012
Gemeente Pekela
Gemeente Vlagtwedde
juli 2012- sept 2013
juli 2012- jan 2014
aug 2012- jan 2013
Planning
AFHoed Veendam Noord
Gemeente Oldambt
Het realiseren van een sterk een aantrekkelijk centrum van Winschoten, met goede en bereikbare voorzieningen in de regio. Haalbaarheidsonderzoek doen naar realisatie van een 1,5 lijns zorgcentrum in Veendam met een zorgvernieuwend geïntegreerd concept.
Alterra
Aanvrager
Onderzoek, analyse en begeleiding van het burgerinitiatief Stichting Sint Jan in Kloosterburen. Het doel is om een bijdrage te kunnen leveren aan een vitale gemeenschap in een krimpende regio. Ook kunnen andere krimpregios van de verkregen kennis gebruik maken.
Actie
€ 204.000
€ 20.000
€ 22.215
€ 27.400
€ 49.980
€ 3.500.000
€ 59.740
Totale kosten
€ 250.000
Maximale Provinciale bijdrage WLP
€ 100.000
€ 10.000
€ 11.107,50
€ 13.600
€ 24.990
€ 25.000
Max Prov. Bijdrage Innovatieve projecten
In uitvoering
In uitvoering
In uitvoering
In uitvoering
In uitvoering
In uitvoering
In uitvoering
Voortgang
