Reacties op bevolkingsdaling

Reacties op bevolkingsdaling

Wim Derks Kenniscentrum voor Bevolkingsdaling en Beleid, Universiteit Maastricht en Etil www.bevolkingsdaling.nl [email protected] 09-10-08, NVD, Den Haag

Kenniscentrum voor Bevolkingdaling en Beleid WIM DERKS, Universiteit Maastricht

1

Inhoud • 1996-2006 • Structurele bevolkingsdaling • Reacties na 2006 – Bestuurlijk – Bevolking(sgroepen) – Anderen

09-10-08, NVD, Den Haag


2

Congres 1996 Nederlandse Vereniging voor Demografie:

Een teruglopende bevolking: ramp of remedie? Wim Derks Binnen 10 jaar bevolkingsdaling in Limburg; Gevolgen voor economie en arbeidsmarkt; Limburg als voorbeeldregio 09-10-08, NVD, Den Haag


3

Reacties • Al is het waar, je houdt jouw mond. Zoiets negatiefs breng je niet naar buiten. • Voor andere gemeenten klopt de prognose misschien, maar voor onze gemeente niet. Wij gaan door met bouwen.



4

Limburgse kranten • Help, het aantal werknemers daalt! (14-09-96) • Minder mensen, da’s wennen voor economen (30-11-96)

• Geen ervaring met dalend inwonertal (30-11-96) • Daling van bevolking geen probleem. SEAR pleit voor integrale visie (4-12-96) • GS: studie naar daling bevolking (27-01-97)

Pas in 2006 heeft GS dit opgepakt 09-10-08, NVD, Den Haag


5

Limburgse kranten • Geleen wil nu geen discussie over aantal te bouwen huizen (22-02-97) • Maastricht past bouwbeleid niet aan (31-07-97) • Fokpremie (15-12-97)



6

“Derks gaat ongewild door het leven als het orakel van Limburg”, Het Financieele Dagblad, 16 en 18 mei 1998

Tegenstrijdige prognoses Limburg 2030 (1998)



7

In 2003 kranten over ontwikkeling in 2002 • Voor het eerst daling aantal Limburgers • Limburg voorop met afname inwonertal • Inwonertal Limburg daalt

In 2002 is in Limburg structurele bevolkingsdaling begonnen



8

Over bevolkingsontwikkeling in 2005 in Nederland • Historisch lage bevolkingsgroei. Sinds 1900 is de bevolkingsgroei nooit zo laag geweest als in 2005. Persbericht CBS, 10-02-2006



9

Februari 2006

Structurele bevolkingsdaling Een urgente nieuwe invalshoek voor beleidsmakers Wim Derks, Peter Hovens, Leo Klinkers,


Universiteit Maastricht Bestuurskundig Adviesbureau Peter Hovens Klinkers Public Policy Consultants


10

Begin structurele bevolkingsdaling: top bevolkingsomvang



11

Top bevolkingsomvang Wereld Europa (werelddeel) Nederland Limburg

rond 2075 2005 rond 2035 2002

Zeeland en Drenthe Tijdelijke bevolkingsdaling: Groningen 2005-2007 Friesland 2005-2006 Zuid-Holland 2006 09-10-08, NVD, Den Haag


12

Top bevolkingsomvang al in een kwart van 40 Corop-regio’s Aggl. Haarlem 1971 Delfzijl e.o 1981 Oost-Groningen 1982 Het Gooi en Vechtst 1988 Zuid-Limburg 1997 Zeeuwsch-Vlaanderen2003 (Oost-Zuid-Holland 2003) (Groot Rijnmond 2004)


Achterhoek 2005 (Noord-Friesland 2005) Midden-Limburg 2005 Noord-Limburg Zuidoost-Drenthe


13

Top omvang bevolking 15-64 jaar (de potentiële beroepsbevolking) Limburg Friesland Groningen Zeeland


1995 Nrd-Brabant 2008 2004 Drenthe 2008 2005 2007 Nederland 2011


14

Top omvang bevolking 15-64 jaar (de potentiële beroepsbevolking) meer dan de helft van de 40 Corop-regio’s 1972 Aggl. Haarlem 1985 Delfzijl e.o 1988 Gooi en Vechtstr. 1988 Zuid-Limburg 2001 Midden-Limburg 2002 Oost-Zuid-Holland Zuidoost-Drenthe Noordoost-N.-Brabant


2003 Zeeuwsch-Vlaand. Achterhoek Zuidwest-Friesland Noord-Limburg Zuidoost-N.-Br. Twente 2004 Oost-Groningen Groot Rijnmond Noord-Friesland Zuidoost-Zuid-H

2005 Zuidoost-Friesland Kop van Noord-H. 2006 Alkmaar e.o. 2008 Overig Zeeland West-Noord-Brab. Veluwe Zuidwest-Drenthe


15

Top omvang beroepsbevolking is (onlangs) gepasseerd in Limburg Delfzijl e.o. Aggl. Haarlem Zuid-Limburg



16

Reacties m.i.v. 2006 • • • •

Onderzoek Overheid Bevolking(sgroepen) Woningbouwcorporaties



17

Eerste publicaties o.a. • Derks, Hovens, Klinkers, Structurele bevolkingsdaling, Een urgente nieuwe invalshoek voor beleidsmakers, februari 2006 • CPB, MNP, RPB, Welvaart en leefomgeving. Een scenariostudie voor Nederland in 2040, sept. 2006 • Ruimtelijk Planbureau, Krimp en ruimte, nov. 2006 • NICIS (Derks, Hovens, Klinkers), De krimpende stad, Ontgroening, vergrijzing, krimp en de gevolgen daarvan voor de lokale economie, december 2006



18

Recente publicaties o.a. • Rob en Rfv, Bevolkingsdaling, Gevolgen voor bestuur en financiën, maart 2008 • Advies Commissie Arbeidsparticipatie (Commissie Bakker), Naar een toekomst die werkt, 16 juni 2008 • Planbureau voor Leefomgeving, Regionale krimp en woningbouw, Omgaan met een transformatieopgave, 24 juni 2008 09-10-08, NVD, Den Haag


19

Rouwproces locale bestuurders 1. 2. 3. 4. 5.

Confrontatie met bevolkingsdaling Ontkennen, afwijzen Verzet: we bouwen om te groeien Acceptatie Actief oppakken in beleid

Afscheid nemen van groeidenken is dus een “rouwproces” 09-10-08, NVD, Den Haag


20



21

Waarom verzet? • • • • •

Groeidenken Imago Groei is vooruitgang Gemeentefinanciën Voorzieningen



22

Hoe verzet? • Fokpremie • Migratie



23



24

Hoe verzet? • Fokpremie • Migratie: doorgaan met bouwen



25

Concurrentie tussen gemeenten/regio’s • Tot nu ten aanzien van werkgelegenheid • In de toekomst ten aanzien van inwoners arbeidskrachten 09-10-08, NVD, Den Haag


26

Stand van zaken (inter)nationaal ten aanzien van bevolkingsdaling • Bevolkingspolitiek • Duitsland onderzoek • Nederland aandacht begint in 2006 o.a. Min. BZK en VROM; CDA-motie in Tweede Kamer Rouvoet 09-10-08, NVD, Den Haag


27

Stand van zaken regionaal • Begin van acceptatie/actief oppakken o.a. in – Provincie Limburg (Demografische voorsprong) www.vanmeernaarbeter.nl (Kennisknooppunt)

– Parkstad Limburg, Westelijke Mijnstreek – Twente, (Achterhoek)

• Verzet o.a. in – Maastricht – Zeeland – Vele gemeenten 09-10-08, NVD, Den Haag


28

Meerssen Bevolkingsprognose per kern Zo volledig mogelijk overzicht van gevolgen bevolkingsontwikkeling - Woningen - Scholen - Verenigingen - enz 09-10-08, NVD, Den Haag


29

Reacties burgers • Milieu- en actiegroepen mis/gebruiken bevolkingsdaling om zaken tegen te houden • Verzet (soms zeer breed, zoals in Zeist) vanuit bevolking tegen groeiambitie gemeente



30

Woningcorporaties: Aedes • Maak “bevolkingskrimp” bespreekbaar, 26-10-07 • Krimp … een groeiende opgave, Position paper, juni 2008 • Rijksbeleid voor krimp blijft uit, 16-09-08 • Mediamiddag over krimp, 25-09-08 • Krimp moet op politieke agenda, 26-09-08



31

Het onderwerp bevolkingsdaling en gevolgen wordt o.a. opgepakt door • Onderzoekers en kennisinstituten • Centrale overheid zeer beperkt • Een aantal provinciale, regionale en gemeentelijke overheden • Maar bij die overheden zit ook nog veel verzet • Woningcorporaties 09-10-08, NVD, Den Haag


32

Beleid • Arbeidsmarkt: markt regelt zichzelf voor groot deel • Overige effecten b.v. ruimtelijk: wel veel overheidsbeleid



33

Basis voor ander beleid bij daling (beroeps)bevolking • Bewustwording: doorloop rouwproces snel • Ga uit van realistische bevolkingsprognose met marges (midden, hoog en laag) en niet van wensprognoses • Besef dat langzame daling onder normale omstandigheden niet vergelijkbaar is met leegloop 09-10-08, NVD, Den Haag


34

Reacties op bevolkingsdaling

Recommend Documents