Kenmerk: CF 130053 Agendapunt nr. 2013-WV-062 Raadsvergadering d.d. 16-12-2013
Vaals, 09-10-2013
Aan de Raad der gemeente Vaals
Onderwerp Afvalbeheerplan 2014-2020 Voorstel 1. In te stemmen met de doorontwikkeling van het afvalinzamelsysteem door de invoering van het nultarief voor het ledigen van GFT-containers per 1 januari 2015 en het verhogen van de inzamelfrequentie van Kunststofverpakkingen bij hoogbouwcomplexen. 2. Bij invoering van het gestelde onder 1, aansluiting zoeken bij de overige Rd4-gemeenten qua tariefstelling voor het ledigen van restafvalcontainers. Inleiding De samenwerkende Rd4-gemeenten hebben gedurende het afgelopen decennium succesvol het volume/frequentiesysteem ingevoerd. Dit systeem heeft gezorgd voor een forse afname van de hoeveelheid restafval (gemiddelde afname: 25%), een sterke stijging van de hoeveelheden gescheiden ingezamelde afvalstromen èn een daling van de kosten per aansluiting. Daarmee zijn de gestelde doelen in het Afvalinzamelplan 2004 ruimschoots gehaald. Om inzicht te krijgen in de samenstelling van het restafval zijn de afgelopen jaren diverse sorteerproeven uitgevoerd. Deze informatie is van essentieel belang om toekomstig beleid te ontwikkelen.
hPagina 1 van 5
Eerder dit jaar is door het bestuur van RD4 het strategisch meerjarenplan 2013-2020 “Geef afval een toekomst” vastgesteld. Tijdens de informatiebijeenkomst voor raads- en commissieleden is dit plan op 11 juni 2013 gepresenteerd. Nu wordt als uitwerking van het strategisch meerjarenplan het afvalbeheerplan 2014-2020 RD4-gemeenten “geef afval een toekomst” ter besluitvorming aangeboden. Daarnaast is de ambitie uit de Afvalbrief van staatssecretaris Atsma van 26 augustus 2011 om in 2015 65% van de totale hoeveelheid afval bij huishoudens te recyclen mede als doelstelling geformuleerd in het voorliggende plan. De genoemde 65% is een hoog percentage en 2015 is een korte termijn, want het landelijk percentage recycling ligt nu rond de 50% (voor de Rd4-gemeenten op 54%). In het beheerplan worden de algemene ontwikkelingen geschetst: van een lineaire economie naar een circulaire economie. Door de mondiaal toenemende welvaart en groei van de wereldbevolking stijgt de vraag naar grondstoffen, met beschikbaarheidsrisico’s en prijsschommelingen tot gevolg. Hierdoor is de betekenis van afval ook nadrukkelijk veranderd. Steeds meer wordt afval grondstof. De “lineaire” manier waarop we veelal met materialen omgaan (winning - gebruik - afdanken) wordt in een duurzame samenleving vervangen door een kringloopbenadering. De visie van de “circulaire economie” met het terugwinnen van grondstoffen uit ons afval heeft dan ook als inspiratie gediend voor het nieuwe afvalbeleid, zoals beschreven in het voorliggende Afvalbeheersplan 2014-2020. Duurzaamheid is een belangrijk onderwerp binnen het coalitieprogramma en tevens een principe bezien vanuit Cittaslow. Hergebruik van materialen en grondstoffen – het meest relevante uitgangspunt van het voorliggende Afvalbeheersplan – past binnen deze ambitie. Een ander belangrijk uitgangspunt in het plan is de keuze voor een regionale aanpak. Een nutstaak zoals afvalinzameling eindigt niet bij de gemeentegrens maar is een grensoverschrijdende activiteit. Dienstverlening en de hieraan gekoppelde uitvoeringskwaliteit speelt zich immers af binnen een samenhangend verzorgingsgebied van wonen en werken. In het Afvalbeheersplan wordt uitgegaan van verdere uniformering van het afvalbeleid. In navolging op het “Afvalinzamelplan 2004” is ook in het voorliggende “Afvalbeheerplan” gekozen voor een stapsgewijze invoering van nieuw beleid. Stapsgewijze invoering biedt de mogelijkheid tot evaluatie en gefaseerde besluitvorming, door iedere stap afzonderlijk aan uw raad aan te bieden ter goedkeuring. Hiermee ontstaat een dynamisch plan waarbij het mogelijk is om de resultaten uit stap 1 te laten meewegen bij de beleidskeuzen voor stap 2. De voornaamste beleidskeuze voor stap 1 van het nieuwe Afvalbeheerplan vormt de invoering van het nultarief voor het aanbieden van GFT-afval. Stap 2 wordt verderop in dit voorstel behandeld. Doel/meetbaar effect Het verhogen van de bronscheiding tot minimaal 65%. Het terugdringen van de hoeveelheid restafval tot maximaal 120 kg per inwoner. De reductie van CO2-uitstoot. Het terugdringen van de kosten per aansluiting met € 5,-Argumenten De focus van het toekomstige afvalinzamelsysteem ligt bij het verder intensiveren en optimaliseren van de dienstverlening bij het inzamelen van grondstoffen en bij het stapsgewijs afbouwen van de dienstverlening voor het inzamelen van het restafval. Daarbij worden de volgende doelen gesteld (deze doelen zijn afgestemd op de landelijke doelstellingen en getoetst aan ervaringsgegevens uit het land. Ze worden als realistisch beschouwd): • bronscheiding van minimaal 65% • maximum restafval per inwoner: 120 kg • CO2-reductie van 33% • netto verwerkingskosten: richting nul • een daling van de kosten per aansluiting met € 5,Deze doelen zullen stapsgewijs worden gerealiseerd. In onderstaande figuur is dit schematisch uitgewerkt.
hPagina 2 van 5
Beleidsvoorstellen op hoofdlijnen Stap 1: De eerste stap van de doorontwikkeling van het afvalinzamelsysteem betreft de invoering van het nultarief voor GFT, de extra inzameling van inzameling van kunststofverpakkingsafval bij hoogbouw en de huis-aanhuisinzameling van de BEST-tas. Doelstelling: scheidingspercentage van 60% en een aanbod van minder dan 140 kg restafval per inwoner. Nultarief voor het aanbieden van GFT-afval Het toepassen van ledigingstarieven binnen het huidige volume/frequentiesysteem vormt een financieel instrument om de burger te stimuleren zijn afvalstromen gescheiden aan te leveren. Uit de inzamelresultaten bij andere gemeenten blijkt dat het mogelijk is betere scheidingsresulaten te bewerkstelligen door deze financiële prikkel te versterken. Door de invoering van het nultarief voor GFT-afval, in combinatie met een stijging van het tarief voor restafval, worden bij ROVA gemeenten scheidingsresultaten van meer dan 70% bereikt. In de gemeente Nuth zijn reeds ervaringen met een gedifferentieerd tarief voor GFT- en restafval opgedaan. Hier is het ledigingstarief voor de GFT container met € 1,= verlaagd. Dit heeft weliswaar tot een licht verbeterd scheidingsgedrag geleid maar de landelijke scheidingsresultaten bij de invoering van een nultarief voor GFT-afval worden lang niet bereikt. Op basis van deze landelijke inzamelresulaten bij nultarief voor GFT wordt voorgesteld om binnen de Rd4gemeenten over te gaan tot invoering van het nultarief voor de GFT-inzameling. Na vaststelling van het Afvalbeheersplan zal binnen de regio een gefaseerde invoering hiervan plaatsvinden, waarbij de planning is dat de verdere tariefsdifferentatie en de invoering van het nultarief in een aantal gemeenten, namelijk Landgraaf, Nuth, Voerendaal en onderbanken, per 1 januari 2014 zal geschieden. Deze gemeenten hebben hiertoe reeds recent besloten. Voorgesteld wordt dat de overige gemeenten volgen 1 januari 2015. Gefaseerd invoeren wordt voorgesteld om RD4 de kans te geven om de aan deze beleidsvoorstellen (gft aanbiedingen gratis) gekoppelde grote logistieke gevolgen in de operatie/uitvoering succesvol te kunnen doorvoeren. GFT gratis betekent namelijk meer in te zamelen GFT hetgeen meer tijd kost. Minder restafval betekent dat het restafval in minder tijd kan worden ingezameld. Dit maakt dat RD4 alle inzamelroutes opnieuw moet gaan plannen (met mogelijk andere inzameldagen) en deze informatie eind oktober volledig en betrouwbaar gereed te hebben om te worden opgenomen in de Afvalkalender 2014 voor de betrokken gemeenten. Regionaal uniform tarief voor restafval Ter compensatie van het wegvallen van de inkomsten van de GFT-inzameling worden de tarieven voor de restafvalcontainers verhoogd. Deze verhoging moet tevens voldoende groot zijn om als financiële prikkel voor het scheiden van afval te fungeren.
hPagina 3 van 5
In onderstaande tabel is een overzicht van de in het land gehanteerde tarieven gegeven: Gemeente
Afvaltarief
Ledigingstarieven GFT
140 liter restafval
240 ltr restafval
Apeldoorn
€ 227
€0
€ 4,43
€ 7,59
Bergen op Zoom
€ 155
€0
€ 2,20
€ 3,75
Bergambacht
€ 120
€0
€ 4,17
€ 7,15
Deventer
€ 183
€0
€ 5,80
€ 10,05
Dalfsen
€ 106
€0
€ 5,63
€ 9,21
Gemert-Bakel
€ 90
€0
€ 6,25
€ 10,45
Hattem*
€5
€0
€ 5,63
€ 9,21
Olst-Wijhe*
€ 85
€0
€ 5,63
€ 9,21
Staphorst*
€ 134
€0
€ 5,63
€ 9,21
Steenwijkerland*
€ 100
€0
€ 5,63
€ 9,21
Zwartewaterland*
€ 133
€0
€ 5,63
€ 9,21
* Rova-gemeenten (regie- en verwijderingsorganisatie van tientallen gemeenten en twee regionale samenwerkingsverbanden in Oost en Midden Nederland) Een belangrijk uitgangspunt in het Afvalbeheerplan is de regionale aanpak. In dat kader is besloten om binnen de regio één uniform tarief voor het restafval te blijven hanteren. Binnen de regio Parkstad worden onderstaande tarieven voorgesteld (zie tevens paragraaf financiën). De gemeente Voerendaal, Landgraaf en Nuth hebben recent besloten deze voorgestelde tarieven te hanteren. Onderbanken heeft afwijkende lagere tarieven vastgesteld. 140 ltr
240 ltr
140 ltr
240 ltr
huisvuilzak
GFT-afval
GFT-afval
restafval
restafval
Huidig tarief
€ 3,40
€ 4,60
€ 3,40
€ 4,60
€ 1,00
Nieuw tarief
€ 0,00
€ 0,00
€ 5,36
€ 7,25
€ 1,00
In het kader van de invoering van het nultarief is discussie gevoerd over het effect van de invoering van het nultarief voor GFT-afval voor de hoogbouw. In het Afvalbeheersplan zijn geen extra voorzieningen opgenomen om GFT bij hoogbouw gescheiden in te zamelen. Gescheiden inzamelen van GFT bij hoogbouw vergt hoge investeringen, die niet opwegen tegen de opbrengsten. Bewoners die hun afval via zakken aanbieden, hebben in het nieuwe systeem dus geen mogelijkheid om het GFT-afval gescheiden aan te bieden. Met de voorliggende beleidskeuze om het GFT gratis te maken kunnen deze bewoners niet profiteren van de financiële voordelen als gevolg van een beter scheidingsgedrag. Als compensatiemaatregel wordt daarom voorgesteld om het tarief voor de huisvuilzak voor restafval, zijnde € 1,--, in de nieuwe situatie niet te verhogen. Extra inzameling van kunststofverpakkingsafval bij hoogbouw Het gebrek aan geschikte opslagcapaciteit is voor bewoners van hoogbouwlocaties vaak aanleiding om kunststofverpakkingsafval niet te scheiden. Landelijke pilots wijzen uit dat het verhogen van de inzamelfrequentie van 1 naar 2 keer per maand de drempel aanzienlijk verlaagd. Het doel is om per aansluiting 9 kg extra kunststofverpakkingsafval in te zamelen, hetgeen resulteert in totaal 250 ton per jaar voor het Rd4-verzorgingsgebied.
hPagina 4 van 5
Invoering BEST-tas Het huis-aan-huis invoeren van de inzameling van Boeken, Elektrische apparaten, Speelgoed en Textiel door middel van de BEST-tas. De invoering van deze tas heeft in de gemeente Vaals per juni 2013 reeds plaatsgevonden. Stap 2: Bij stap 2 wordt de burger verder gestimuleerd om “waardevolle” afvalstromen gescheiden aan te bieden en niet via het restafval af te voeren. Mede afhankelijk van de resultaten van de evaluatie van de resultaten van stap 1 van het Afvalbeheersplan zal overwogen worden om de volgende beleidsmaatregelen aan uw raad voor te leggen: • invoering van een container voor het inzamelen van verpakkingsafval (plastic, karton en metalen (blik)verpakkingen); • het afbouwen van de inzamelfrequentie voor restafval van 2 keer per maand naar 1 keer per maand; • het op termijn invoeren van een container voor de inzameling van oud papier. Doelstelling: scheidingspercentage van 65% en een aanbod van minder dan 120 kg restafval per inwoner Kosten, baten en dekking Voorwaarde is dat de doorontwikkeling van het afvalinzamelsysteem – met name gericht op verduurzaming niet resulteert in een stijging van de kosten voor de burger. Volgens de voorliggende (conservatieve) berekeningen resulteert de invoering van zowel stap 1 als stap 2 tot een geringe kostenreductie; stap 1 leidt tot een besparing van € 330.000,= voor alle gemeenten binnen het RD4 verzorgingsgebied (is gemiddeld € 2 à 3 euro per aansluiting) en stap 2 van € 300.000,= (is eveneens gemiddeld € 2 à € 3 per aansluiting). Het voorstel is om in de gemeente Vaals Stap 1 van het plan in te voeren per 1 januari 2015 en ook op dat moment aan te sluiten bij de overige Rd4gemeente qua tariefstelling voor het ledigen van restafvalcontainers. Hiermee is duidelijk dat het voorliggende plan geen invloed heeft op de tarieven voor 2014. Risico's Het gevaar bestaat dat het GFT-afval – dat gratis kan worden aangeboden – vervuild raakt met “duur” restafval. Uit landelijke gegevens blijkt dit echter mee te vallen. Er zullen middels technische hulpmiddelen steekproefgewijs controles worden uitgevoerd. Foutaanbieders zullen hierover worden geïnformeerd en na herhaling worden beboet. Door invoering van het nultarief voor het aanbieden van de GFT-containers zullen de logistieke kosten stijgen, omdat niet alleen volle maar ook deels gevulde GFT-containers zullen worden aangeboden (in de kostenberekening is hiermee reeds deels rekening gehouden). Korte samenvatting Ter besluitvorming wordt voorgelegd het afvalbeheerplan 2014-2020 “geef afval een toekomst”. Gevraagd wordt in te stemmen met stap 1 van het plan te weten het doorvoeren van het 0-tarief voor de lediging van de GFT-container per 1 januari 2015, voor het jaar 2015 aan te sluiten qua tariefstelling bij de overige Rd4gemeenten, het verhogen van de frequentie voor het inzamelen van kunststofverpakkingsafval bij hoogbouwlocaties. Mr. drs. J.H.M.J. Bertram Secretaris
drs. R.L.T. van Loo Burgemeester
bijlagen: – concept raadsbesluit inclusief afvalbeheerplan 2014-2020. – afvalbeheerplan 2014-2020
hPagina 5 van 5
