LWDO
Kanker en vitaminen fundament of wankele basis voor suppletie ?
Ellen Kampman, Wageningen Universiteit, UMC St Radboud, VU Amsterdam
Te onderscheiden… Preventie van kanker Tijdens behandeling voor kanker Na behandeling voor kanker
Voeding, lichamelijke activiteit en kanker
> 7000 epidemiologische studies ondersteunt met resultaten van dier-en celstudies
Wereld Kanker Onderzoeksfonds November 2007
Fruit consumptie verlaagt Groenten consumptie waarschijnlijk het risico op verlaagt waarschijnlijk het kanker van de: risico op kanker van de : Mond Keel Mond Slokdarm Keel Maag Slokdarm Long Maag
Richtlijnen goede voeding 2006 (qualitatief) 1.
Zorg voor een gevarieerde voeding
2.
Zorg dagelijks voor voldoende lichaamsbeweging.
3.
Gebruik dagelijks ruim groente, fruit en volkoren graanproducten.
4.
Eet regelmatig (vette) vis.
5.
Gebruik zo weinig mogelijk producten met een hoog gehalte aan verzadigde vetzuren en enkelvoudig trans-onverzadigde vetzuren.
6.
Beperk frequent gebruik van voedingsmiddelen en dranken met gemakkelijk vergistbare suikers en dranken met een hoog gehalte aan voedingszuren.
Aanbeveling: kies voor 7.veel fruit, Beperkgroenten, de inname van keukenzout. 8. Bijpeulvruchten alcoholgebruik: wees matig. volkorenproducten en en varieer zo veel mogelijk
VCP 2003, 19-30 jarigen
Supplementengebruik in Nederland 40 35 30 25 20 15 10 5 0
Secena, 99
CoDam 99-2000
Hoorn 99- Doetichem Hartslag VCP 2003 2001 98-2003 2003
man
vrouw
• gebruik neemt toe • hoger bij hogere opleiding • 50%: 1 supplement/dag Ocke et al, RIVM report 350100001/2005
Beta-caroteen verhoogt longkanker risico ATBC trial ~ 30.000 mannen, Finland, Zware rokers, 20 mg/dag
New England Journal Medicine 1994
Beta-caroteen suppletie chemopreventie trials Studie
Studie populatie
Suppletie
Duur (jaar)
Relatief Risico (95% bi)
Linxian trial
China, n=29.584
15 mg + 30 mg vit E + 50 ug Se
5,25
Long: 1.0 (0.7-1.4) Maag: 0.8 (0.7-1.0)
ATBC
Finland, n=29.133 mannen, rokers
20 mg
6,1
Long: 1.2 (1.0-1.3) Maag: 1.3 (0.9-1.8)
CARET
VS, n=18.314 rokers en asbestwerkers
30 mg + 25.000 IU retinyl palmitaat
4
Long: 2.3 (1.0-1.6) Maag: 2.8 (0.8-10.5)
PHS
VS, n= 22.071 mannen, artsen
50 mg (om de dag)
12,9
Long: 0.9 (0.7-1.2) Maag: 0.9 (0.5-1.8)
Soort kanker
Relatief Risico (95% btbhi)
Rokers/asbest werkers
Alle
1.01 (0.98-1.04)
Long
1.16 (1.06-1.27)
1.20 (1.07-1.34)
Maag
1.34 (1.06-1.70)
1.54 (1.08-2.19)
Pancreas
0.99 (0.73-1.36)
Dikke darm
0.96 (0.85-1.09)
Prostaat
0.99 (0.91-1.07)
Borst
0.96 (0.85-1.10)
Melanoom
0.98 (0.65-1.46)
Niet-melanoom huidkanker
0.99 (0.93-1.05) Druesne-Pecollo et al, Int J Cancer 2010
β-caroteen suppletie kan effect groenten en fruit op longkanker negatief beinvloeden: CARET Quintile van inname 1 (laag)
4
5 (hoog)
P trend
2
3
Fruit β-caroteen Placebo
1.00 1.00
1.17 0.76
0.98 0.65
1.03 0.73
0.79 0.56
0.13 0.003
Koolsoorten β-caroteen Placebo
1.00 1.00
1.08 1.36
0.83 0.89
0.94 0.96
0.91 0.68
0.36 0.01
Neuhouser et al, CEBP 2003;12:350
Wat is (on)gezond? Ziekte frequentie (%)
1. Dosis 2. Vorm 3. Samenstelling 4. Timing
Risicogroepen: Babies Ouderen Zwangeren Medicijngebruik Allochtonen (zonlicht)
“veilige inname”
inname
Foliumzuur Natuurlijk
Synthetisch
Folate uit de voeding en dikke darmkanker risico Cohorten per 100 μg/day: 0.84 (0.76-0.93)
25% risico in cohort en patientcontrole onderzoek (Sanjoaquin, 2002). Meeste studies: Geen associatie met totaal folaat (inclusief foliumzuur uit supplementen)
WCRF/AICR report 2007
Foliumzuur en adenoma recurrence (1 mg/d) Relatief risico
95% btbhi
Alle Adenomen
1 FU
1.04
(0.90-1.20)
2 FU
1.13
(0.93-1.37)
Adenomen > 1 cm
1 FU
1.32
(0.90-1.92)
2 FU
1.67
(1.00-2.80)
Meer dan 3 adenomas
1 FU
1.20
(0.80-1.81)
2 FU
2.32
(1.23-4.35)
Cole, Baron et al, JAMA 2007
Foliumzuur suppletie in 2 gerandomiseerde trials in Noorwegen (ischemische hartziekte; 0.8 mg/d) HRs en 95% btbhi N
Kanker incidentie
Kanker mortaliteit
NORVIT
3749
1.29 (1.05-1.58)
1.29 (0.95-1.76)
WENBIT
3088
1.09 (0.85-1.40)
1.62 (1.01-2.60)
MTHFR677 genotype CC
3294
1.08 (0.86-1.36)
1.49 (1.03-2.17)
CT
2707
1.24 (0.97-1.60)
1.08 (0.72-1.62)
TT
535
1.55 (0.90-2.68)
4.57 (1.55-13.5)
Ebbing M et al, JAMA 2009
Kunnen we teveel binnen krijgen?
+ +
+
+
Upper intake Level (UL) = 1 mg/d
+
+
Folate-mediated one-carbon metabolism Dietary folates
Vitamin B2
DHFR
Adapted from Ulrich et al., Pharmacogenomics 2003
hFR
Folic acid from supplements or fortified foods
Vitamine D Gezondheidsraad 2008:
KWF, SCK rapport 2010
Risicogroepen voor te lage vitamine D inname: zwangere vrouwen, gesluierde vrouwen, kinderen en ouderen in verpleeg- en verzorgings tehuizen. Supplementen voor deze groepen aan te bevelen
Zonlicht verlaagt risico op mamma-, colorectaal- en prostaatkanker, mogelijk veroorzaakt door vitamine D. Lagere serum vitamine D concentratie: hogere kans op colorectaal kanker Meer in de zon!
Multivitaminen en dikke darmkankerrisicoWCRF update 4 prospectieve cohort studies, gebruik versus geen gebruik %
first author
year
ES (95% CI)
Weight
Giovannucci
1998
0.77 (0.65, 0.92)
24.28
Jacobs
2003
0.88 (0.77, 1.02)
31.82
Zhang
2006
0.99 (0.69, 1.42)
7.41
Neuhouser
2009
0.96 (0.85, 1.09)
36.50
0.89 (0.80, 0.98)
100.00
Overall (I-squared = 32.6%, p = 0.217)
NOTE: Weights are from random effects analysis .1
1
2
Feenstra E et al, VOORLOPIGE RESULTATEN
Vitamine D supplementen en dikke darmkankerrisico- WCRF update “medium gebruik” (1-400 IU/dag) versus “geen gebruik” in 6 prospectieve cohorten
0.91RR=0.92 (0.77-1.08) (0.85-1.00)
Orten-Luiten et al, VOORLOPIGE RESULTATEN
Vitamine D supplementen en dikke darmkankerrisico- WCRF update “hoog gebruik” (400 IU/dag) versus “geen gebruik” in 5 prospectieve cohorten
0.78 (0.81-1.00)
Orten-Luiten et al, VOORLOPIGE RESULTATEN
Commissie Microvoedingsstoffen Gezondheidsraad ‘ Alleen bepaalde risicogroepen (altijd als aanvulling op een gevarieerde voeding) hebben extra foliumzuur of vitamines D, K of B12 nodig.’ April 2009
Gebruik van supplementen bij kanker • VUMC: N=132 • 51% supplementgebruik bij patienten met chemo/radiotherapie • 61% vrouwen; 39% mannen • Gemiddeld 4 supplementen per dag • 49% vitaminen; 15% mineralen; 14% planten-en kruidenextracten • Geen effect leeftijd, soort tumor Meijer L, et al. Ned Tijschr Dietisten 2004
Supplementen en kankeroverleving
Belangrijkste conclusies: 1. Vitamine D in hogere dan standaard doseringen kan kanker-specifieke en totale sterfte gunstig beinvloeden voor meerdere soorten kanker 2. Andere vitaminen in hogere dan standaard doseringen kunnen bij patienten met kanker, carcinogenese ongunstig beinvloeden en kans op overleving verlagen, bv foliumzuur bij darmkanker, multivitamines bij prostaatkanker
Vitamine D & hoofd/halstumoren Prospectieve studie, n ~ 500 patienten Q4 versus Q1
HRs en 95% btbhi recurrence 2e primaire tumor
Inname (voeding,supplementen) Serum 25-OH
totale mortaliteit
1.1
1.1
1.3
(0.7-1.8)
(0.6-1.7)
(0.9-1.8)
1.1
0.7
0.8
(0.7-1.9)
(0.4-1.3)
(0.6 -1.3)
Meyer F et al. Int J Cancer 2010
Supplementen & darmkankerprogressie
De COLON-studie COlorectal cancer: Observational and Longitudinal study
Dr. Renate Winkels
Ir. Renate Broring
Kortom…. De wetenschappelijke basis is te wankel om suppletie aan te bevelen zowel ter preventie als bij de behandeling van kanker.
