Kadernota actief en betrokken. dewolden.nl

Kadernota 2017 - 2020

actief en betrokken

dewolden.nl

Kadernota 2017

Gemeente De Wolden

1

Bezoekadres:

Raadhuisstraat 2 7921 GD Zuidwolde

Postadres:

Postbus 20 7920 AA Zuidwolde

Telefoon: E-mail: Internet:

14 0528 [email protected] www.dewolden.nl

Gemeente De Wolden

Kadernota 2017

Inhoudsopgave

Inhoudsopgave

Inleiding en leeswijzer ......................................................................................................3 Uiteenzetting financiële positie .........................................................................................4 Inleiding ......................................................................................................................... 4 Rekeningresultaat 2015 .................................................................................................... 4 Begroting 2016 ................................................................................................................ 5 Financieel meerjarenbeleid 2017 - 2020 ............................................................................. 5 Doorrekening meerjareninvesteringsplannen 2017 - 2020 ..................................................... 7 Vermogenspositie en houdbare gemeentefinanciën ............................................................ 10 Voortgang afgesproken bezuinigingen ............................................................................11 Inleiding ....................................................................................................................... 11 Voortgang bezuinigingen 2012 - 2018 .............................................................................. 11 Ontwikkeling programma's in meerjarenperspectief .......................................................13 Programma 01 - Leefbaarheid .........................................................................................13 Programma 02 - Economie en werk .................................................................................28 Programma 03 - Sociaal beleid en onderwijs...................................................................38 Programma 04 - Dienstverlening .....................................................................................49 Programma 05 - Financiën en bedrijfsvoering .................................................................56 Overige financieel-technische aspecten ..........................................................................62 Inleiding ....................................................................................................................... 62 Uitgangspunten opstellen raming (programma) begroting 2017 ........................................... 62 Rentevisie en te hanteren inflatiecijfer .............................................................................. 63 Ontwikkelingen met betrekking tot heffingen en tarieven .................................................... 64 Beoordelingscriteria 'nieuw' geld, inclusief incidenteel ......................................................... 65 Bijlagen ...........................................................................................................................67 Overzicht financiële gevolgen speerpunten en overige uitzettingen kadernota 2017 ......69 Overzicht van de 'reserve investeringsprojecten' ............................................................73

2

Gemeente De Wolden

Inleiding en leeswijzer

Kadernota 2017

Inleiding en leeswijzer In de afzonderlijk bij deze kadernota behorende aanbiedingsbrief beschrijft het college de laatste stand van zaken en de laatste ontwikkelingen die na de totstandkoming van deze nota naar voren zijn gekomen, maar die wellicht kunnen bijdragen aan een juiste discussie in de raad. Deze Kadernota kent een soortgelijke opbouw als die van vorig jaar. Indien op sommige plaatsen wordt verwezen naar onderliggende stukken, dan worden deze voor de raad ter inzage gelegd. In de kadernota zijn hiervan dan de hoofdlijnen opgenomen. Daar waar bij onderwerpen een ‘pmraming’ is vermeld, zijn geen bedragen als dekking in de meerjarencijfers meegenomen. De kadernota is verder als volgt opgebouwd. Na de inleiding en leeswijzer geeft het college vervolgens een uiteenzetting van de financiële positie van de gemeente. Daarbij wordt zijdelings ingegaan op het rekeningresultaat 2015, de begroting 2016 en op het meerjarenbeeld 2017-2020. Ook zijn de laatste ontwikkelingen over de algemene uitkering uit het gemeentefonds vermeld. Tenslotte worden de financiële risico’s, de reserves & voorzieningen en het onderwerp ‘houdbare gemeentefinanciën’ behandeld. In het volgende hoofdstuk gaat het college in op de voortgang van de bezuinigingen 2012-2018, zoals deze door de raad zijn vastgesteld bij besluit van 10 november 2011, 7 november 2013 en 6 november 2014. Hierna beschrijft het college een aantal bekende (nieuwe) wettelijke gevolgen c.q. ontwikkelingen per programma. Daarbij is zoveel mogelijk in zogenoemde speerpunten aangegeven wat deze plannen (financieel) betekenen, zowel incidenteel als structureel in meerjarenperspectief. In sommige situaties kunnen speerpunten en ontwikkelingen worden uitgewerkt binnen bestaande budgetten van de exploitatiebegroting. Deze hebben dan geen invloed op de berekende saldi. Daarna behandelt het college enkele specifieke financieel-technische aspecten. Het betreft dan onder andere de uitgangspunten voor het opstellen van de ramingen van de (programma) begroting 2017. Naast de rentevisie, inflatie en de ontwikkelingen over de tarieven en heffingen zijn hier ook opnieuw de criteria benoemd die gelden voor de beoordeling van nieuwe plannen en/of investeringen. De raad heeft in het verleden aangegeven deze criteria als hulpmiddel te gebruiken bij het stellen van prioriteiten over nieuwe uitgaven en de uit te voeren investeringen. In het komende najaar draagt dit bij aan een heldere besluitvorming. Tenslotte is er een 2-tal bijlagen opgenomen. Als bijlage 1. is toegevoegd een indicatief samenvattend overzicht van de nu al bekende financiële uitzettingen e.d. uit deze kadernota en mogelijke prioriteitsstelling. Hieruit blijkt ook het totaal bedrag per prioriteit. Bijlage 2 geeft een overzicht van de binnen de ‘Reserve investeringsprojecten’ ondergebrachte en grotendeels geoormerkte middelen.

3

Gemeente De Wolden

Kadernota 2017

Uiteenzetting financiële positie

Uiteenzetting financiële positie Inleiding In dit hoofdstuk gaat het college eerst in op de uitkomsten van de jaarrekening 2015. Hierover is al in een vroeg stadium met de gecommuniceerd met de raad. Gebleken is dat landelijk de accountants veelal niet in staat zijn om een goedkeurende accountantsverklaring over 2015 af te geven. Onzekerheden en administratieve onvolkomenheden in het sociaal domein zijn hiervan de oorzaak. Naar het zich laat aanzien zal vermoedelijk eind juni 2016 het accountantsoordeel en het verslag van bevindingen in de raad kunnen worden besproken en kan de vervolgens de definitieve jaarrekening (formeel) worden vastgesteld. We beperken ons in dit hoofdstuk voornamelijk tot de financiële uitkomst van de jaarrekening 2015. In een afzonderlijk voorstel aan de raad wordt ingegaan op de mogelijke bestemming daarvan. In het verleden is door de gemeenteraad al besloten de voordelige exploitatiesaldi te willen reserveren. Ook wordt in dit hoofdstuk teruggekeken op de begrotingsbehandeling 2016 en de besluiten die de raad heeft genomen in de vergadering van 5 november 2015. Vervolgens gaat het college in op de financiële vooruitzichten voor de begrotingsperiode 2017 – 2020, inclusief de ontwikkelingen over de algemene uitkering uit het gemeentefonds. Tenslotte wordt de mogelijke inzet van incidenteel geld behandeld onder het kopje ‘Vermogenspositie – reserves & voorzieningen’.

Rekeningresultaat 2015 Belangrijk bij de behandeling van de Kadernota 2017 is te weten dat het vrij besteedbaar deel van het rekeningresultaat 2015 ± € 1,9 miljoen is - behoudens correcties voortvloeiende uit de afronding van de accountantscontrole en noodzakelijke aanwendingen als gevolg van eerder genomen besluiten. Na definitieve vaststelling te zijner tijd van de jaarrekening zal van dit resultaat mogelijk een bedrag van € 260.000 worden aangewend om toe te voegen aan de 'Reserve sociaal domein'. De uitkomsten van de jaarrekening 2015 werken deels door in 2016 en volgende jaren. Het betreft hier dan de structurele gevolgen van de jaarrekening. Structurele gevolgen jaarrekening 2015 Voor zover er sprake is van een structurele doorwerking van bedragen uit de jaarrekening 2015, zal hiermee in de cijfers van de primitieve begroting 2017 rekening worden gehouden, indien deze althans niet al in de primitieve begroting 2016 structureel zijn verwerkt. Een nadere analyse van het rekeningresultaat 2015 heeft al geleid tot de verwerking van enkele posten die structureel doorwerken en leiden tot een aanpassing van het meerjarenbeeld. Deze aanpassingen zijn per programma bij het onderdeel 'exploitatie' als mutaties meegenomen. Bestemming rekeningresultaat 2015 Bij de aanbieding van de primitieve begroting 2015 is de raad medegedeeld dat op voorhand rekening werd gehouden met een te verwachten tekort 2015 van afgerond € 887.000. Na de behandeling van de begroting en via de tussentijdse bestuursrapportages in 2015 is dit tekort naderhand bijgesteld naar afgerond € 1.066.000. Na de samenstelling is gebleken dat de jaarrekening 2015 sluit met een voordelig resultaat van € 1.838.000. Voor een nadere toelichting op het verloop hiervan wordt verwezen naar de betreffende jaarstukken 2015. In voorkomende gevallen wordt een positief rekeningsaldo bestemd voor dekking van lopende investeringsprojecten en gestort in de betreffende reserve. Voor een toelichting op deze ‘Reserve investeringsprojecten’ evenals informatie over de stand hiervan, wordt verwezen naar de bijlagen. In verband met de wijziging van het Besluit Begroting en Verantwoording met betrekking tot de wijze van activering van investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut en de dekking van de daaruit voortvloeiende kapitaallasten, verwijzen wij naar het onderdeel 'Doorrekening meerjaren investeringsplannen 2017 - 2020' in deze kadernota en naar de toelichting onder programma 'Financiering en bedrijfsvoering', bij 'Lopende projecten'.

4

Gemeente De Wolden

Kadernota 2017


Begroting 2016 De programmabegroting 2016 is behandeld in de raadsvergadering van 5 november 2015. Na besluitvorming was het voordelig saldo 2016 in meerjarenperspectief bepaald op afgerond € 442.000, mede dankzij het daarbij door de raad vastgestelde ombuigings- en heroverwegingsvoorstellen 2016-2019. Het saldo binnen de exploitatiebegroting 2016 bedraagt thans inclusief de vastgestelde begrotingswijzigingen t/m nr. 2, afgerond € 481.000 voordelig. Bij brief van 10 november 2015 is de programmabegroting 2016 met bijbehorende stukken, waaronder het vaststellingsbesluit, ter goedkeuring aan de provincie voorgelegd. Gedeputeerde staten hebben op 18 december 2015 medegedeeld dat de begroting 2016 van De Wolden, na een toets op hoofdlijnen, materieel in evenwicht is. Hierbij heeft de provincie het volgende overwogen: - De begroting en jaarrekening zijn tijdig toegestuurd; - De begroting is naar het oordeel van de provincie structureel en reëel in evenwicht. De provincie gaat er van uit dat de gemeente de realisatie van de opgenomen bezuinigingsmaatregelen blijft monitoren en waar nodig tot bijstelling overgaat. Van de voortgang en het verdere verloop hiervan wenst de provincie graag op de hoogte te worden gehouden. Zoals bekend zijn hierover met de raad afspraken gemaakt. Begin 2016 wordt (zoals gewoonlijk) aan de hand van het financieel toezichtkader nader onderzoek naar de begroting 2016 verricht, inclusief de voortgang en het verdere verloop van de bezuinigingsmaatregelen. De resultaten hiervan wil de provincie graag in samenhang met b.v. de Kadernota 2017 met de raad bespreken. Normaal gesproken vindt in de zomer het jaarlijks terugkerende gesprek tussen de provincie en een delegatie van de gemeenteraad plaats. Ook de portefeuillehouder financiën, de griffier en ambtelijke ondersteuning zullen daarbij aanwezig. Naast de bespreking van het verdiepingsonderzoek over de programmabegroting 2016, zullen ook de Kadernota 2017 en het accountantsrapport bij de jaarrekening 2015 aan de orde komen.

Financieel meerjarenbeleid 2017 - 2020 Meerjarenperspectief Het onderstaande financieel overzicht geeft een meerjarige doorkijk op hoofdlijnen van de voorlopig berekende financiële uitkomsten van de gemeentelijke exploitatie. Nog steeds is er sprake van een blijvende onduidelijkheid over de structurele financiële effecten van een aantal belangrijke ontwikkelingen, zoals de algemene uitkering (zie hierna) en de werkelijke bestedingen op grond van de verschillende taakdecentralisaties in het sociaal domein. Mede hierom is op voorhand op het onderdeel algemene uitkering alleen een mutatie ingeboekt in verband met de verlegging van het basisjaar 2016 naar 2017. Verder ramen we de algemene uitkering in constante prijzen, hetgeen wil zeggen dat het loonen prijspeil 2017 als basis geldt, ook voor de jaren daarna. Dit betekent dat ook de lasten vanaf 2017 in constante prijzen worden aangehouden. Verder is de bijdrage aan de 'Samenwerkingsorganisatie De Wolden Hoogeveen', die hoofdzakelijk wordt bepaald door de hoogte van de loonkosten, bepaald op basis van de onlangs afgesloten CAO die loopt tot 1 mei 2017. Definitieve besluitvorming over speerpunten en wensen van nieuw beleid vindt plaats bij de behandeling van de programmabegroting 2017 - 2020 in november van dit jaar. Dan weten we op grond van de meicirculaire 2016 betreffende het gemeentefonds ook hoe ver de financiële polsstok definitief reikt. De geraamde exploitatiesaldi voor de komende jaren zijn op basis van de thans bekende informatie als volgt bepaald (zie ook onder inleiding).

Gemeente De Wolden

5

Kadernota 2017


(bedragen x € 1.000)

Meerjarenperspectief 2017-2020 2017

2018

2019

2020

Saldo in meerjarenperspectief t/m wijziging 2/2016

710 V

931 V

1.131 V

1.131 V

- structurele gevolgen Kadernota 2017-2020

320 N

398 N

557 N

313 N

Exploitatieresultaten na aanvullende maatregelen

390 V

533 V

574 V

818 V

Naast de onzekerheden over de rijksuitkeringen, bestaat er ook nog geen duidelijkheid over de gevolgen van de nieuwe Participatiewet in relatie tot de WSW. Op basis van de hiervoor vermelde eindbedragen hoeven er geen aanvullende maatregelen (bezuinigingen, ombuigingen en inkomstenverhogingen) te worden genomen. Cumulatie van al deze zaken zou misschien kunnen leiden tot een aanpassing van bovengenoemd beeld bij de begroting 2017 in het komende najaar.

Ontwikkelingen algemene uitkering uit het gemeentefonds Wat de algemene uitkering betreft, adviseert de VNG de gemeenten om flexibiliteit in de begroting in te bouwen, zeker op het gebied van de drie grote decentralisaties, zodat niet bij de eerste de beste correctie c.q. tegenvaller er (wederom) tekorten ontstaan en de gemeente opnieuw in de discussie verzeild raakt van aanvullende bezuinigingen. Dit is ook de reden waarom het college stuurt op een redelijk positief saldo voor de komende vier jaar. De cijfers in de programmabegroting 2016 zijn gebaseerd op de meicirculaire 2015. Ruim voor de behandeling van de begroting in november 2015 is de raad door middel van een schriftelijke memo geïnformeerd over de uitkomsten van de septembercirculaire 2015. Daaruit bleek dat de gemeente voor alle jaarschijven uit de meerjarenraming 2016-2019 meer geld ontvangt dan in de primitieve begroting 2016 was geraamd. Voorzichtigheid In de memo is verder vermeld dat de groei (accres) van het gemeentefonds wordt bepaald door (een deel van) de rijksuitgaven. Er worden hogere uitgaven verwacht en door de systematiek 'samen de trap op en af' groeit daarmee ook de omvang van de totale algemene uitkering. Of dit allemaal bewaarheid wordt is nog maar de vraag. Omdat gemeenten naar inschatting van het Ministerie van Financiën de komende jaren minder BTW declareren bij het Rijk dan het daarvoor geldende plafond, krijgen ze dat niet gedeclareerde deel in het gemeentefonds gestort. Het betreft hier slechts een inschatting. Decembercirculaire 2015 Bij de ingekomen stukken voor de raadsvergadering van 28 januari 2016 is informatie verstrekt over de zogenoemde decembercirculaire 2015 betreffende het gemeentefonds. De gevolgen hiervan zijn verwerkt bij de financiële mutaties van 'Programma Financiën en bedrijfsvoering'. Voor meer informatie verwijzen wij dan ook naar dat deel van deze kadernota. Ontwikkelingen Het jaar 2017 is een spannend jaar voor gemeenten en zeker ook voor de gemeentefinanciën. Zo is het bijvoorbeeld de vraag wat voor invloed het grote aantal vluchtelingen op de gemeentefinanciën heeft. Ook groeit de economie weer. Wat betekent dat voor de ontwikkeling van het accres gemeentefonds in 2017 en latere jaren? Maar ook:

• • •

Wat komt er uit de evaluatie van de normeringssystematiek en welke lessen trekken we daaruit voor de wijze waarop de algemene uitkering gevoed wordt? Hoe laten we het sociaal domein daar goed in meelopen? Hoe staat het met het laatste staartje van het groot onderhoud van de algemene uitkering? En wat is de laatste stand van zaken rond de verdeelmodellen sociaal domein en bijstand? En met een schuin oog; welke impact gaat een eventuele hervorming van het belastinggebied hebben voor de gemeente?

Vragen waarop we in de komende meicirculaire 2016 antwoord op hopen te krijgen. Ook zal dan duidelijk worden welke budgettaire gevolgen hieruit voortvloeien.

6

Gemeente De Wolden

Kadernota 2017


Doorrekening meerjaren investeringsplannen 2017 - 2020 Inleiding De gemeentelijke investeringen zijn in twee hoofdcategorieën in te delen: a. Programma-investeringen (beleid) b. Investeringen in bedrijfsmiddelen (apparaat) De volgende gemeentelijke investeringen kunnen zich voordoen: - Investeringen met een economisch nut; - Investeringen met een maatschappelijk nut; - Langlopende geldleningen; - Deelnemingen; - Bijdragen in vaste activa van derden; - Bouwgrondexploitatie.

Typen gemeentelijke investeringen Programma-investeringen Bij programma-investeringen gaat het om projecten met een (grote) politiek-maatschappelijke impact, die veelal tot stand komen op basis van bestuurlijk strategische keuzes. De belangrijkste kenmerken zijn: - afhankelijk van de financiële ruimte is er jaarlijks een bedrag beschikbaar voor kapitaallasten; - de voortgang wordt gevolgd via tussentijdse rapportages conform de budgetcyclus; - besluitvorming door de politiek. Tot de programma-investeringen worden bijvoorbeeld gerekend de investeringen in het kader van de (sociale) veiligheid, verkeer en vervoer, recreatieve voorzieningen, sport-, cultuur- en wijkvoorzieningen, volksgezondheid (riolering). Bedrijfsmatige investeringen Bedrijfsmatige investeringen zijn investeringen die betrekking hebben het functioneren van de organisatie. Zijn deze middelen er niet, dan kan de organisatie niet functioneren. Dit zijn de bedrijfsmiddelen, welke nodig zijn voor het uitvoeren van onze gemeentelijke taken. Enkele voorbeelden zijn de bedrijfsgebouwen, technische installaties, het meubilair, de computers en tractie. De vrijval van kapitaallasten zijn nodig voor het aangaan van nieuwe (vervangings)investeringen. Belangrijke randvoorwaarden hierbij zijn: - vrijvallende kapitaallasten zijn in beginsel beschikbaar (uitgezonderd gebouwen); - dekking nieuwe en vervangingsinvesteringen gebeurt uit vrijvallende kapitaallasten; - niet benutte vrijvallende kapitaallasten kunnen incidenteel worden ingezet. Relatie met de Samenwerkingsorganisatie De Wolden Hoogeveen Om de continuïteit van de bedrijfsvoering te garanderen is het noodzakelijk dat er voldoende middelen in de begroting aanwezig zijn om vervangingsinvesteringen te plegen. Hiervoor zijn in de meerjarenraming enkele stelposten opgenomen. Sinds 1 januari 2015 loopt het gros van deze investeringen via de Samenwerkingsorganisatie De Wolden Hoogeveen. Omdat ook de bestaande boekwaarden en bijbehorende stelposten zijn overgedragen, vindt ook vrijval van kapitaallasten plaats binnen de SWO.

Vernieuwing BBV en lopende investeringen Vanaf 2017 moeten alle investeringen i.v.m. een wijziging in het BBV worden geactiveerd en meerjarig worden afgeschreven. Lopende investeringen van voor 2017 behoeven niet meerjarig afgeschreven te worden, zij hebben veelal een maatschappelijk nut en worden gewoonlijk ineens afgeboekt ten laste van de 'Reserve investeringsprojecten'. Dit gebeurt vaak ook met andere éénmalige budgetten die in de kadernota c.q. begroting worden aangevraagd.

Gemeente De Wolden

7

Kadernota 2017


Meerjareninvesteringsplan 2017-2020 De programma-investeringen 2017 en volgende jaren zijn waar nodig vermeld bij de speerpunten per programma en hierna samengevat in onderstaande tabel vermeld. Het is dan ook het resultaat van de in eerste instantie per programma door de organisatie in overleg met de betrokken portefeuillehouder aangeleverde onderwerpen. Deze investeringen hebben een link met en vloeien voort uit het lopende collegeprogramma. Ook is per investering een prioriteit toegekend op basis van de volgende criteria: 1. Noodzakelijk (onontkoombaar/wettelijke plicht); 2. Maatschappelijk urgent; 3. Is wenselijk en betreft dus een vrije keuze. Vervolgens is aan de hand van de acceptabel geachte budgettaire kaders de financiële ruimte bepaald waarbinnen het totaal van de investeringen moet worden opgevangen. Hierbij is als vertrekpunt genomen dat de mogelijkheid moet bestaan om eventuele structurele tegenvallers in de exploitatie tot op zekere hoogte opgevangen moeten kunnen worden. Dat bepaald dus in belangrijke mate de toekomstige financiële ruimte voor nieuwe investeringen. Aldus wordt het mogelijk geacht in de komende 4-jarenschijf (t/m 2020) in eerste aanleg de lasten van de hieronder vermelde investeringen financieel te kunnen opvangen. De ten behoeve van de afvalinzameling en -verwerking evenals voor rioleringswerken benodigde bedragen blijven buiten genoemd bedrag. De hieruit voortvloeiende kapitaallasten hebben in principe geen budgettaire gevolgen omdat het uitgangspunt geldt dat er 100% kostendekkende heffingen tegenover staan.

8

Gemeente De Wolden

Kadernota 2017

Gemeente De Wolden


9

Kadernota 2017


Vermogenspositie en houdbare gemeentefinanciën Vermogenspositie In de 'Financiële verordening artikel 212' is vastgelegd dat de nota reserves & voorzieningen periodiek wordt geactualiseerd. Tot nu toe was het gebruikelijk dat deze eens in de vier jaar ter vaststelling aan de raad werd aangeboden. Het laatst is dit gebeurd in 2013 zodat het voor de hand ligt om het eerstvolgende exemplaar in 2017 aan de raad voor te leggen. In de tussenliggende jaren wordt deze nota van een update voorzien en de uitkomsten daarvan gedeeld met de raad. Volgens de cijfers uit de ‘Nota reserves & voorzieningen 2017 – 2020’ bedraagt het nog niet geoormerkte saldo binnen de ‘Reserve investeringsprojecten’ per 1 maart 2016 afgerond € 242.000. Hierbij is aangenomen dat de werkelijke onttrekkingen plaatsvinden volgens de geplande en nog lopende investeringen, dit op basis van een saldo in deze reserve van afgerond € 5,9 miljoen per 1-1-2016 en de volgende (afgeronde) onttrekkingen op jaarbasis: 2015 € 5,4 miljoen 2016 € 0,3 miljoen 2017 € 0,2 miljoen In het verleden heeft de raad besloten om de voorlopig berekende voordelige exploitatieoverschotten jaarlijks bij de bestemming van het rekeningresultaat te storten in de ‘Reserve investeringsprojecten’. De herziene 'Nota reserves & voorzieningen 2017-2020' is voor de raad bij de stukken ter inzage gelegd en is ook op de raadsapp geplaatst. Houdbare gemeentefinanciën/financiële kengetallen Sinds vorig jaar moeten gemeenten aandacht besteden aan de financiële kengetallen. Hierover zijn landelijk afspraken gemaakt. Voorgeschreven is dat gemeenten bij de programmabegroting in de paragraaf 'Weerstandsvermogen en risicobeheersing' deze informatie opnemen omdat de kengetallen een goed beeld geven van de financiële positie en dus van betekenis zijn voor de weerbaarheid en wendbaarheid. Doel van deze kengetallen is dat daarmee beter door de raad het oordeel over de structureel en reëel sluitende begroting kan worden onderbouwd. De 1. 2. 3. 4. 5. 6.

zes kengetallen zijn: Netto schuldquote; Solvabiliteitsratio; Grondexploitatie; Structurele exploitatieruimte; Vrije belastingcapaciteit; Financiële ruimte ‘Reserve investeringsprojecten’.

Al eerder is gemeld dat de kengetallen communicerende vaten zijn, waarbij enkele een stoplichtfunctie (rood) hebben en de andere een signaalfunctie. Het is dan ook van belang de kengetallen in samenhang te beoordelen aangezien een afzonderlijk kengetal niet zoveel zegt over de financiële positie. Daarnaast zijn wij ons er van bewust dat uitkomsten weliswaar momentopnames zijn maar daarnaast ook een voorspellend karakter hebben. Samenvattend is het beeld op grond van de begroting 2016 en naderhand bijgesteld bij de jaarrekening 2015: Netto schuldquote

Deze loopt wel op maar valt binnen de landelijk gestelde kaders;

Solvabiliteitsratio

Deze neemt weliswaar af maar valt binnen de landelijke richtlijn;

Grondexploitatie

Gemeente heeft beperkt geïnvesteerd – er geldt geen norm;

Structurele exploitatieruimte

Is sterk afhankelijk van de politieke keuzes. Gezien de voorlopige uitkomst is er beperkte financiële ruimte;

Onbenutte Belastingcapaciteit

Er is nog een ruimte om de OZB (extra) te verhogen = politieke afweging;

Investeringsprojecten

Er is beperkte vrije en nog niet geoormerkte ruimte.

Het college neemt zich voor dit beeld bij de opstelling van de programmabegroting 2017 te actualiseren en daarbij vanzelfsprekend ook de uitkomsten van de komende meicirculaire over het gemeentefonds te betrekken.

10

Gemeente De Wolden

Kadernota 2017

Voortgang afgesproken bezuinigingen

Voortgang afgesproken bezuinigingen Inleiding In de aanbiedingsbrief bij de programmabegroting 2016 is als afzonderlijke bijlage 4 een overzicht toegevoegd van de vastgestelde bezuinigingen vanaf 2010. Hierna gaat het college volgens afspraak in op de voortgang van de nog lopende en niet gerealiseerde bezuinigingen, zoals vastgesteld bij de behandeling van de verschillende programmabegrotingen op 10 november 2011, op 7 november 2013 en op 6 november 2014.

Voortgang bezuinigingen 2012 - 2018 Het college heeft met de raad afspraken gemaakt over de manier van rapportage betreffende de voortgang in de realisatie van de afgesproken bezuinigingen. Via de memo aan de raad d.d. 5 februari 2016 is voorgesteld, nu het grootste deel van de afgesproken bezuinigingen is gerealiseerd, om bij de kadernota en de 2e bestuursrapportage de raad te informeren over de stand van zaken betreffende de laatste vier nog niet ingevulde bezuinigingen. De vooralsnog laatste uitgebreide matrix betreffende de realisatie van alle bezuinigingstaakstellingen is naar de stand van 31 december 2015 bij de hiervoor genoemde memo aan de raad aangeboden. In voorkomende gevallen brengt het college de raad tussentijds extra op de hoogte ingeval er bijzondere ontwikkelingen zijn. De laatste vier nog niet gerealiseerde bezuinigingen betreffen: Algemene besparing op inkoop Onderzocht wordt hoe de laatste € 25.000 taakstelling op dit onderdeel in te vullen. Er is besloten te inventariseren waar de budgetten zitten betreffende het inkooppotentieel. Bij de 1e bestuursrapportage 2016 zullen tot het aangegeven bedrag enkele budgetten worden aangewezen om deze besparing te realiseren. Korting op de exploitatiebijdrage bibliotheekwerk Met ingang van 2017 is in de meerjarenraming een taakstelling opgenomen van € 180.000. Deze taakstelling is voorlopig als korting op de te betalen exploitatiebijdrage verwerkt. De bibliotheek heeft inmiddels 3 scenario’s in concept klaar. De plannen zijn onlangs tijdens een raadsavond in april aan de gemeenteraad gepresenteerd. Bezuiniging zwembaden de Wijk en Zuidwolde De bezuiniging op de zwembaden de Wijk en Zuidwolde van elk € 50.000 vanaf 2017 is als taakstelling bij de samenstelling van de begroting 2016 verwerkt. In samenspraak met de ingestelde werkgroepen in zowel de Wijk als Zuidwolde wordt onderzocht of het privatiseren onder de gestelde condities van beide zwembaden mogelijk is. Naar verwachting worden medio zomervakantie 2016 de uiteindelijke voorstellen opgeleverd. Ook bij programma 3 'Sociaal beleid en onderwijs' is onder het kopje ´Lopende projecten' hier nog aandacht aan besteed. Korting/bijstelling diverse subsidies en bijdragen Een onderdeel hiervan betreft o.a. de bezuiniging op diverse subsidies en bijdragen van € 25.000 in 2016, € 50.000 in 2017 en € 75.000 structureel vanaf 2018. De besparing van 2016 is verwerkt door een korting op een 3-tal bijdragen. Voor 2017 wordt voorgesteld de onderstaande budgetten aan te wijzen die met elkaar een besparing van ruim € 25.000 opleveren:

Gemeente De Wolden

11

Kadernota 2017

Nr. 1

2 3

4 5

Productnr./ Kostensoort 40-140-45002/ 4-343-8120

Voortgang afgesproken bezuinigingen

Naam instelling

Bedrag

Schoolad.plan/Halt

€ 2.500

40-650-10010/ 4-421-1108 40-670-00100/ 4-424-8108

St. Speelwerk

€ 3.740

40-714-00010/ 4-424-8110 40-715-00010/ 4-424-8110

OGGZ

€ 2.500

JGZ

€ 6.500

Div. Wmo-subsidies

€ 10.000

Toelichting Al 2 jaar blijft de werkelijke uitgaaf (gemiddeld € 5.000) lager dan begroot (€ 12.600). Lijkt overbodige post. Subsidies kunnen vervallen in verband met invoering nieuwe taken sociaal domein. OGGZ zit in het werk van het sociaal team begrepen. Aanpassing op basis van werkelijke uitgaven 2014 en 2015.

De derde tranche, die in 2018 wederom € 25.000 moet opleveren, moet nog worden uitgewerkt. Mogelijk dat de resterende bezuiniging zal plaatsvinden in samenhang met de vaststelling van een nieuwe subsidieverordening.

12

Gemeente De Wolden

Kadernota 2017

Ontwikkeling programma's in meerjarenperspectief

Ontwikkeling programma's in meerjarenperspectief Programma 01 - Leefbaarheid Dit programma gaat over de fysieke leefomgeving en veiligheid. Het omvat de thema's veiligheid, ruimtelijke ordening, beheer van de openbare ruimte, volkshuisvesting, milieu, water, landschap, cultuurhistorie, afval, riolering, bereikbaarheid en mobiliteit.

Programmahouder Jan ten Kate Beleidsdocumenten Algemeen: Politieke Termijnagenda 2014-2018 van de raad; • Collegeprogramma 2014-2018, d.d. 29 april 2014; Wonen en duurzaamheid: Toekomstvisie 2005-2020, vastgesteld d.d. 22 december 2005; Structuurvisie De Wolden 2010–2030 vastgesteld in maart 2011; Monumentenverordening 2005; Woonplan 2010–2015, vastgesteld 12 juli 2012; Regionale woonvisie Zuidwest Drenthe, vastgesteld 30 oktober 2012; Milieuambitieplan 2010–2015 vastgesteld door de raad op 24 juni 2010; Nota Grondbeleid gemeente De Wolden 2013-2016.

• • • • • • •

Kwaliteit leefomgeving: • Beheerplan openbare verlichting 2013-2017; • Beheerplan bruggen en kunstwerken 2005; • Kwaliteitsvisie openbare ruimte 2012; • Bermenbeheersplan; • Welstandsnota 2013 vastgesteld 13 december 2012; • (facet)Bestemmingsplannen en beheersverordeningen; • Ambitiedocument Vitaal Platteland, vastgesteld door de raad op 12 juni 2014; • Watertakenplan De Wolden 2016-2021, vastgesteld door de raad op 26 november 2015; • Landschappelijk Ontwikkelings Kader, vastgesteld door de raad op 29 november 2012; • Agenda Platteland gemeenten Zuidwest Drenthe, vastgesteld door college in november 2012; • Afvalbeleidsplan 2015-2020 vastgesteld door de raad op 15 januari 2015; • Nota Bodembeheer vastgesteld door de raad op 13 september 2012; • Geurgebiedsvisie, vastgesteld door de raad op 10 juni 2010; • Beheersverordening gemeentelijke begraafplaatsen en uitvoeringsvoorschriften gemeentelijke begraafplaatsen 2011; • Samenwerkingsagenda Zuidwest Drenthe, vastgesteld door college op 3 december 2013. • Standplaatsenbeleid (geactualiseerd in 2014) Bereikbaarheid en mobiliteit: • Gemeentelijke Verkeer- en Vervoersplan 2010-2019 (GVVP) vastgesteld door de raad op 8 april 2010; • Herzien fietsplan 2013. Veiligheid: Algemene Plaatselijke Verordening Kadernota Toezicht en Handhaving 2015-2018 Integraal veiligheidsbeleid 2016-2019 Regionaal Beleidsplan Noord Nederland 2015-2018

• • • •

Gemeente De Wolden

13

Kadernota 2017

Programma 01 - Leefbaarheid

Algemeen Wat speelt er in De Wolden? De gemeente De Wolden wil haar grootste kwaliteit, het zijn van een plattelandsgemeente, behouden en versterken. Ontwikkelingsmogelijkheden dienen de ruimtelijke kwaliteit te versterken. De ruimtelijke kwaliteit in De Wolden wordt bepaald door de dynamiek van het landschap. De leefbaarheid in de dorpen wordt bepaald door de dynamiek van de inwoners. Dit betekent leven, wonen en werken binnen een dorps- of plattelandsgemeenschap, waar het ‘naoberschap’ voorop staat. Woningen van goede kwaliteit en de aanwezigheid van voldoende voorzieningen zijn hiervoor bepalend. De bereikbaarheid in het gebied is essentieel en blijft mogelijk via eigen vervoer, openbaar vervoer of alternatieve vervoersvormen. Verkeersveiligheid en veilige fietsvoorzieningen zijn daarbij belangrijk aandachtspunten. Maar ook (een gevoel van) veiligheid in de woon- en werkomgeving draagt bij aan de leefbaarheid. De Wolden wil blijven behoren tot de veiligste woongemeenten in Nederland. Dit vergt aandacht voor fysieke veiligheid en sociale veiligheid. Wij streven het volgende op de langere termijn na: · Aantrekkelijke woonomgeving; · Goede bereikbaarheid, ook voor mindervaliden; · Hoge kwaliteit landschap, gebouwen en openbare ruimte; · Inwoners ervaren De Wolden als een veilige woon- en leefomgeving. ‘10 ambities voor een vitaal platteland’ De bevolkingssamenstelling verandert door ontgroening en vergrijzing. Om de leefbaarheid van de Wolden te behouden hebben we in 2014 de 10 ambities voor een vitaal platteland vastgesteld. Binnen alle programma's wordt invulling gegeven aan deze ambities: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Herstel van de woningmarkt benutten; woningzoekenden interesseren voor De Wolden Behoud en waar nodig herstel van de hoge kwaliteit van de woningvoorraad Benutten van burgerkracht om de sociale structuur in de dorpen te behouden en versterken Samenwerken met inwoners om voorzieningen, danwel het effect van de voorzieningen, in stand te houden Aandacht voor bereikbaarheid van voorzieningen voor niet-automobiele inwoners Benutten aantrekkelijkheid voor recreanten en toeristen Versterken lokale economie door regionale samenwerking Een (tijdelijke) invulling geven aan panden en percelen zonder functie Meer maatwerk leveren in omgang met inwoners en bedrijven, minder regels Ontwikkelingen monitoren en knelpunten snel signaleren

Het programma in beeld:

Trends en ontwikkelingen Meer inwonersinitiatief en andere overheid Er is sprake van een veranderende rol van de overheid in de samenleving. 'De burger participeert en de overheid faciliteert'. De Wolden kenmerkt zich door inwoners die zich betrokken voelen bij hun woonomgeving en zich hierin actief willen inzetten voor hun leefomgeving. Een mooi voorbeeld hiervan is de herinrichting van Dijkhuizen in Ruinerwold en de vier dorpen Ansen, Koekangerveld, Ruinerwold en de Wijk die zelf hebben aangegeven energieneutraal te willen worden.

14

Gemeente De Wolden

Kadernota 2017


Demografische ontwikkeling: Ontgroening en vergrijzing De bevolking van De Wolden verandert van samenstelling. Het aantal kinderen in de basisschoolleeftijd neemt met een kwart af de komende 10 jaar. De groep 75 plussers neemt sterk toe, de komende 20 jaar zelfs met circa 70 procent. De beroepsbevolking neemt in 20 jaar af met 20%. Het aantal huishoudens gaat waarschijnlijk licht dalen vanaf 2020 (notitie Vitaal Platteland). Het ambitiedocument Vitaal Platteland geeft aan hoe de leefbaarheid van de Wolden behouden kan blijven bij deze veranderende bevolking. Zowel in de kernen als in het buitengebied ontstaat leegstand en lege plekken. Leegstand mag niet leiden tot verpaupering omdat daarmee de kwaliteit van de leefomgeving verslechtert. Daarom faciliteert de gemeente herbestemming en herontwikkeling. Al jarenlang zien we een afname van voorzieningen in dorpen. Dat geldt zowel voor maatschappelijke voorzieningen als voor commerciële voorzieningen. Dat heeft te maken met de veranderende bevolkingssamenstelling, maar ook met schaalvergroting, de toegenomen automobiliteit en digitalisering. Nabijheid van voorzieningen is minder belangrijk geworden, de bereikbaarheid des te meer. Door het uitvoeren van centrumplannen werkt de gemeente in de kerndorpen aan een compact, bereikbaar en levendig dorpscentrum. De bereikbaarheid voor inwoners zonder auto is een aandachtspunt. Toename huisvestingsopgave statushouders Het laatste jaar is er sprake van een substantiële instroom van vluchtelingen. Deze instroom zal waarschijnlijk onverminderd blijven toenemen. Een substantieel deel van de vluchtelingen krijgt een verblijfsvergunning en heeft daarmee recht op huisvesting. De huisvesting van deze doelgroep is een wettelijke taak van gemeenten en vraagt een verhoogde inspanning in de (alternatieve) huisvestingsopgave. Aanpak mensenhandel Gemeenten hebben een rol in het signaleren van mensenhandel als bij de aanpak van mensenhandel. Mensenhandel is een ernstige vorm van criminaliteit en maakt grove inbreuk op de lichamelijke en persoonlijke integriteit van slachtoffers. De Drentse gemeenten hebben besloten om zich gezamenlijk in te zetten op de aanpak van mensenhandel en het coördineren van de zorg om slachtoffers van mensenhandel. Ontwikkelen passend ondersteuningsaanbod voor verwarde personen We zien landelijk een trend van toename van het aantal verwarde personen in de openbare ruimte; het Kabinet wil dat gemeenten zorgen voor een passend ondersteuningsaanbod voor mensen die verward gedrag vertonen en hun familie c.q. sociaal netwerk. Wetsvoorstel kwaliteitsborging voor het bouwen De kern van dit wetsvoorstel is dat marktpartijen zelf instrumenten voor kwaliteitsborging kunnen ontwikkelen. Voordat deze instrumenten in de praktijk mogen worden toegepast, moeten ze worden toegelaten tot het stelsel door de zogeheten toelatingsorganisatie. In de praktijk betekent deze wet dat bij een aanvraag voor een omgevingsvergunning voor de activiteit bouwen de toetsing door het bevoegd gezag aan de bouwtechnische voorschriften vervalt. Hiervoor in de plaats moet de vergunningaanvrager tijdens de bouw dus gebruik maken van een toegelaten “instrument voor kwaliteitsborging”. Afhankelijk van de behandeling van het voorstel in de beide Kamers kan de wet 1 januari 2017 in werking treden. In De Wolden zijn we voorbereid op deze ontwikkeling. De indieners van aanvragen omgevingsvergunningen kunnen nu al kiezen voor de balievergunning. Hiermee wordt de verantwoordelijkheid van de kwaliteit van de aanvraag bij de marktpartij neergelegd, dit ligt in lijn met dit wetsvoorstel. Voor de overige toetsing hebben wij als belangrijkste toetsingscriteria constructieve veiligheid en brandveiligheid vastgesteld. Een mogelijk gevolg van de voorgestelde wetswijziging is een lagere legesopbrengst voor de gemeente. Klimaatverandering Door klimaatverandering krijgen we te maken met meer hevige buien en langere periodes van droogte. Afvoer van overtollig water en aanvoer in tijden van droogte vragen om een robuust watersysteem. De gemeente werkt mee aan de inrichting van noodbergingsgebieden, in de zandwinplassen. Daarnaast is het van belang de CO2 uitstoot te beperken.

Gemeente De Wolden

15

Kadernota 2017


Van afval naar grondstof Om duurzaam (her)gebruik te stimuleren, werkt het rijk samen met gemeenten, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties aan het in 2014 gepresenteerde programma 'Van Afval Naar Grondstof' (VANG). Het gezamenlijke doel is om meer duurzame producten op de markt te brengen, het stimuleren van bewuster consumeren én hergebruik van afvalstromen door optimale afvalscheiding. Voor gemeenten betekent dit: - de komende jaren (nog) meer huishoudelijk afval gescheiden in te zamelen; - de inwoners stimuleren hierin hun verantwoordelijkheid te nemen. De ambitie uit het VANG programma op het gebied van afvalscheiding waar gemeenten de komende jaren uitvoering aan dienen te geven is voor 2020 gesteld op 75%. Bronscheiding is uitgangspunt van beleid. In aanvulling daarop kan zo mogelijk nascheiding worden toegepast. Nieuwe omgevingswet In de nieuwe Omgevingswet wordt nagenoeg alle huidige wetgeving over de leefomgeving herzien. Deze stelselherziening zal een grote impact op onze organisatie en onze manier van werken hebben. In 2016 starten we met de projectmatige aanpak van de invoering van de Omgevingswet. De Omgevingswet treedt naar verwachting op 1 december 2018 in werking. Doelen van de stelselherziening zijn: • versnellen en verbeteren van de besluitvorming. • vergroten van de bestuurlijke afwegingsruimte. • zorgen voor een samenhangende (integrale) afweging bij besluiten en beleid betreffende de fysieke leefomgeving.

Beleidsdoelen Gelet op de beoogde maatschappelijke effecten uit het programma ‘leefbaarheid’, stelt het college zich de volgende doelen. Doelen aantrekkelijke woonomgeving: • Woningzoekenden interesseren voor een woning in De Wolden en zo het herstel van de woningmarkt benutten; • Betaalbare woonruimte realiseren of laten realiseren in zowel huur als koop; • Behoud van de hoge kwaliteit van de woningvoorraad; • Meewerken aan het tot stand brengen van energiezuinige woningen met lage energielasten; • Stimuleren dat ouderen langer thuis kunnen blijven wonen; • Goed voorbereiden op de nieuwe Omgevingswet; • Samen met bewoners en woningcorporatie leegstand en verpaupering voorkomen; • Faciliteren dat de leefbaarheid blijft behouden in tijden van ontgroening, vergrijzing en krimp; • De CO2 uitstoot verder verlagen voor een gezonde leefomgeving; • Een efficiënter afvalwaterbeheer; • De mogelijkheden van afval als grondstof zo goed mogelijk benutten. Doelen bereikbaarheid, ook voor mindervaliden:

• De verkeersveiligheid verhogen en het aantal verkeersslachtoffers terugdringen; • Het verbeteren van de toegankelijkheid van de openbare ruimte voor mindervaliden door knelpunten gezamenlijk met de doelgroep op te lossen;

• Het fietsverkeer en gebruik van openbaar vervoer bevorderen. Doelen hoge kwaliteit landschap, gebouwen en openbare ruimte: Het huidige kwaliteitsniveau van de openbare ruimte behouden; Samenwerken met inwoners om de kwaliteit van de leefomgeving te verhogen; Het mooie afwisselend landschap behouden in samenwerking met inwoners en vrijwilligers; Meewerken aan het inrichten van gebieden voor (incidentele) waterberging; Meewerken aan robuuste watersystemen; De mogelijkheden onderzoeken van het gebruiken en aanleggen van nieuwe energiebronnen met behoud van ruimtelijke kwaliteit; • Onze cultuurhistorische waarden behouden en benutten.

• • • • • •

16

Gemeente De Wolden

Kadernota 2017


Inwoners ervaren De Wolden als een veilige woon- en leefomgeving: • Een Woldense vervolg aanpak ontwikkelen om alcohol- en drugsgebruik terug te dringen; • Extra aandacht besteden aan de thuissituatie van jongeren, de mogelijke stijging van drugsgebruik en toename van cyberpesten; • Met het veiligheidsbeleid aansluiting zoeken bij de uitvoering van de jeugdwet; • De positie van het Veiligheidshuis Drenthe versterken; • Een duidelijke positionering van Veilig Thuis Drenthe; • Huisvesting van vluchtelingen gebeurt met het oog voor veiligheid van omgeving en vluchtelingen; • Vergroten van het brandveiligheidsbesef van inwoners De Wolden; • De aangiftebereidheid in De Wolden laten stijgen van 50% naar 60%. • Effectief inzetten van toezicht en handhaving.

Speerpunten Om de doelen in deze raadsperiode te halen wordt in 2017 met de volgende concrete punten gestart. 140 – Openbare orde en veiligheid Activiteit

Opvang verwarde personen in Drenthe.

Gevolgen voor de burger

Veilige woon- en leefomgeving.

Middelen

2017 € 10.000

2018 € 10.000

2019 € 10.000

2020 € 10.000

I/S Incidenteel Structureel

Toelichting Prioriteit 1 Als gevolg van een landelijk besluit gaan de Drentse gemeenten gezamenlijk een opvang in Drenthe realiseren waar verwarde personen worden opgevangen en doorverwezen naar gepaste hulpverlening. Op dit moment is deze opvang er niet en wordt dit opgevangen door de politieorganisatie die hier niet op ingericht is.

210 – Wegen, straten, pleinen en verkeersmaatregelen Activiteit

Visie N 375.


Verbeteren verkeersveiligheid.

Middelen

2017 -

2018 -

2019 -

2020 -


Toelichting: Prioriteit 3 De provincie Drenthe wil samen met de gemeente de verkeersveiligheid op de N375 verbeteren. Om de huidige situatie in beeld te brengen heeft de provincie onderzoek uitgevoerd naar o.a.: verkeersintensiteiten, ongevallen en weginrichting. De gemeente heeft een analyse gemaakt van het belang van de verbindingen in het gebied rond de N375. De bevindingen worden uitgewerkt in een gezamenlijke visie, waardoor de knelpunten inzichtelijk worden. Afhankelijk van de verdere afwegingen kan het noodzakelijk blijken om de weginrichting aan te passen. In het najaar van 2016 ontstaat hier naar verwachting duidelijkheid over.

Gemeente De Wolden

17

Kadernota 2017



Fietspad langs de Echtenseweg te Ruinen.


Realiseren van verkeersveilige fietsverbindingen.

Middelen

2017 -

2018 € 18.800

2019 €18.330

2020 € 17.860


Toelichting: Prioriteit 3 In 2016 wordt de voorbereiding voor een fietspad langs de Echtenseweg opgepakt. De kosten voor het fietspad zijn geraamd op een bedrag van € 670.000. De dekking van de kosten voor de gemeente is voorzien op een bedrag van totaal € 388.000. Voor de gedeeltelijke uitvoering en voorbereiding in 2016 wordt een bedrag van € 200.000 aangevraagd bij de gemeenteraad. Het resterende bedrag van € 188.000 wordt voorzien in 2017 en in 20 jaar afgeschreven.


Fietspad langs de Ruinerweg te Echten.



Middelen

2017 -

2018 € 19.840

2019 € 19.344

2020 € 18.848


Toelichting: Prioriteit 3 In 2016 wordt de voorbereiding voor een fietspad langs de Ruinerweg opgepakt. De kosten voor het fietspad zijn geraamd op een bedrag van € 850.000. Voor de voorbereiding in 2016 wordt een bedrag van € 85.000 aangevraagd bij de gemeenteraad. Het resterende benodigde bedrag van € 198.400 wordt voorzien in 2017 en in 20 jaar afgeschreven. Een en ander onder voorbehoud van een nog te ontvangen toezegging voor cofinanciering door Provincie Drenthe en COA.


Realiseren fietspaden prioriteit 2 van het Fietsplan.



Middelen

2017 -

2018 -

2019 -

2020 -


Toelichting: Prioriteit 3 Alle fietspaden prioriteit 1 zijn gerealiseerd, in uitvoering of in voorbereiding behalve fietspad Dwingelerweg en Koekangerweg. Voor beide fietspaden is meerdere malen de subsidie afgewezen. Om toch verder te gaan willen we vanaf 2018 een bedrag opnemen in de kadernota wat staat beschreven in het fietsplan. Dit gaat om een jaarlijks bedrag van € 543.300 vanaf 2018. Deze investeringen worden in 20 jaar afgeschreven met ingang van 2020. Er zijn 10 fietspaden die prioriteit 2 hebben en als we elk jaar subsidie aanvragen bij de provincie moet ons eigen deel ook zijn vastgesteld. Eerst zal er een discussie in de raad plaatsvinden, waarna de financiële gevolgen worden verwerkt in de komende begroting.

18

Gemeente De Wolden

Kadernota 2017



Uitwerken GVVP 2010 - 2019.


Meer veiligheid op de weg.

Middelen

2017 € 20.000 -

2018 -

2019 -

2020 -


Toelichting: Prioriteit 1 In het GVVP is aangegeven dat we 30 km zones in gaan stellen in de kernen van alle dorpen (in de woongebieden). Doorgaande wegen in de bebouwde kom blijven 50 km en de wegen in de woonwijken worden 30 km per uur. In een deel van De Wolden is dit nog niet gerealiseerd en staat gepland om in 2017 te worden uitgevoerd.


Toegankelijkheid openbare ruimte.


Betere toegankelijkheid tot de openbare ruimte.

Middelen

2017 € 20.000 -

2018 -

2019 -

2020 -


Toelichting: Prioriteit 3 Verbeteren van de toegankelijkheid van de openbare ruimte voor mindervaliden door knelpunten gezamenlijk met de doelgroep op te lossen. Hiermee wordt uitvoering gegeven aan de motie d.d. 5 november 2015 nr.1M10.


Ontsluitingsweg bedrijventerrein Hoge Akkers te Ruinerwold.


Verbeteren verkeersveiligheid op de kerkweg.

Middelen

2017

2018

-

-

2019 € 40.000

2020 € 39.000


Toelichting: Prioriteit 3 In 2016 wordt de haalbaarheid onderzocht van een nieuwe ontsluitingsweg voor het bedrijventerrein Hoge Akkers in Ruinerwold. Momenteel wordt de Kerkweg Ruinerwold zwaar belast door verkeer voor het bedrijventerrein. De Kerkweg is hiervoor minder geschikt. Door een ontsluitingsweg aan te leggen naar de hiervoor geschikte rijbaan Haakswold, zal de verkeersafwikkeling van het bedrijventerrein verbeteren. De aanleg van de ontsluitingsweg is geraamd op een bedrag van € 400.000 voor 2017. Dit bedrag wordt in een periode van 20 jaar afgeschreven. Binnen de grondexploitatie is sprake van een vermindering van uitgeefbare grond, van circa € 50.000. Dit wordt verwerkt in de eerstvolgende actualisatie van de grondexploitatie.

Gemeente De Wolden

19

Kadernota 2017



Herinrichting Dorpsstraat de Wijk.


Verbeteren verkeersveiligheid.

Middelen

2017 -

2018 -

2019 € 119.000

2020 € 116.025


Toelichting: Prioriteit 3 In de begrotingsraad van 5 november 2015 heeft de raad unaniem een motie aangenomen voor het vernieuwen van de bestrating in de Dorpsstraat. Deze werkzaamheden zijn noodzakelijk om de verkeersveiligheid één van de drukste wegen van De Wolden te verbeteren. Deze weg door het winkelcentrum van de Wijk wordt veel gebruikt door zwaar landbouw- en vrachtverkeer. Dit leidt in combinatie met winkelend publiek, scholieren, etc. regelmatig tot gevaarlijke situaties. Door een aanpassing van het wegprofiel en aanpassing van oversteekplaatsen kan dit worden verbeterd. De herinrichting geeft ook een impuls aan de leefbaarheid van het dorp. De voorbereiding zal in goed overleg met bewoners, bedrijven en gebruikers worden opgestart in 2017. De uitvoeringswerkzaamheden kunnen aansluitend plaatsvinden in 2018. De totale investering bedraagt € 1.190.000. Dit is opgebouwd uit voorbereidingskosten € 50.000 (2017) en de herinrichting van de Dorpsstraat (gedeelte vanaf Kerkweg tot Molenstraat) van € 1.140.000. De totale investering wordt in 20 jaar afgeschreven.


Bruggenbeheersplan.


Veilige en toegankelijke bruggen.

Middelen

2017 -

2018 € 31.000

2019 € 61.225

2020 € 59.675


Toelichting: Prioriteit 3 In 2016 zal een nieuw bruggenbeheersplan worden opgesteld. De kosten hiervan worden geraamd op € 25.000 en kunnen worden gedekt uit de voor de vervanging van de bruggen geoormerkte middelen (verwerking Bestuursrapportage I/2016). Afhankelijk van de bevindingen uit het nieuwe plan ramen we voorlopig 2 verkeersbruggen per jaar. Jaarlijks (2017 en 2018) is hier een bedrag nodig van € 310.000. Het investeringsbedrag van 2017 wordt in 20 jaar afgeschreven vanaf 2018 en het investeringsbedrag van 2018 met ingang van 2019. De resterende, binnen de ‘Reserve investeringsprojecten’ geoormerkte gelden kunnen na aftrek van de € 25.000, vrijvallen omdat de toekomstige investeringen niet meer ineens ten laste van deze reserve mogen worden gedekt. Na het gereedkomen van het nieuwe beheersplan zal duidelijk zijn welke aanvullende middelen na 2018 nodig zijn.

212 – Openbaar Vervoer Activiteit

Bijdrage projectorganisatie ‘publiek vervoer Drenthe en Groningen’.


Efficiënte besteding van gemeenschapsgeld, beter vervoer door combinaties van nu nog aparte en beperkte vervoervormen.

Middelen

20

2017 € 7.976 -

2018 -

2019 -

2020 -


Gemeente De Wolden

Kadernota 2017


Toelichting: Prioriteit 1 Alle gemeenten in Groningen en Drenthe en de beide provincies werken in een projectorganisatie samen in de voorbereiding op een nieuwe aanbesteding van het kleinschalig openbaar vervoer en het doelgroepenvervoer. Een gezamenlijke aanbesteding moet leiden tot efficiënter en effectiever vervoer, ook over de gemeentegrenzen heen. Het aanbestedingsresultaat wordt medio 2017 voorgelegd, om in te gaan per 2018. De bijdrage voor de tijdelijke projectorganisatie is voor 2016 en 2017. De bijdrage voor de projectorganisatie in 2016 wordt betaald uit het WMO budget.

240 – Waterkering, afwatering en landaanwinning Activiteit

Afvoeren baggerspecie.


Goed onderhouden watersysteem.

Middelen

2017 € 17.000

2018 € 17.000

2019 € 17.000

2020 € 17.000


Toelichting: Prioriteit 1 Het Waterschap Drents Overijsselse Delta onderhoudt haar stelsel van watergangen. Van tijd tot dienen deze watergangen te worden uitgebaggerd. Op basis van artikel 5.23 lid van de Waterwet is de eigenaar van een aangrenzend perceel verplicht de baggerspecie te ontvangen. Dit verwerken zal per jaar € 17.000 aan kosten met zich meebrengen. In De Wolden wordt vanaf 2017 onderhoud gepleegd aan de watergangen. In de planning van het Waterschap Drents Overijsselse Delta is opgenomen dat De Wolden tot en met 2022 baggerspecie zal ontvangen. Het college stelt voor de deze kosten toe te rekenen aan de riolering en de lasten dus te dekken door een lichte verhoging van de rioolrechten.

621 – Vreemdelingen Activiteit

Realisatie AZC De Wolden.


Invulling geven aan onze morele verplichting en een bijdrage leveren aan de maatschappelijke verantwoordelijkheid om vluchtelingen op te vangen.

Middelen

2017 -

2018 -

2019 -

2020 -


Toelichting: Prioriteit 1 Het gemeentebestuur van De Wolden ziet het als haar taak en morele verplichting om in de gemeente vluchtelingen op te vangen. Het college heeft gelet hierop op 8 maart 2016 ingestemd met de realisatie van een volwaardig AZC op de locatie ‘Recreatiepark van Harte’. Daarbij zijn diverse voorwaarden gesteld. Opvang zal niet eerder plaatsvinden dan wanneer er overeenstemming is over de gestelde voorwaarden en een bestuursovereenkomst met het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) is afgesloten. De realisatie en het hebben van een AZC brengt extra werkzaamheden en kosten met zich mee. Onder andere op het vlak van openbare orde, veiligheid en handhaving maar ook op het vlak van onderwijshuisvesting, burgerzaken, vergunningen etc. Uitgangspunt is dat we de inzet van extra personeel bekostigen uit de extra middelen die de gemeente krijgt voor het hebben van een AZC. Voor uitvoering van de plannen en de daarbij horende voorwaarden komen separate voorstellen met daarbij behorende financiële onderbouwing.

Gemeente De Wolden

21

Kadernota 2017


550 – Natuurbescherming Activiteit

Bloemrijke akkers.


Hogere biodiversiteit en mooie bloemrijke akkerranden.

Middelen

2017 € 5.000 -

2018 € 5.000 -

2019 € 5.000 -

2020 € 5.000 -


Toelichting: Prioriteit 3 De Agrarische Natuurvereniging Drenthe voert al enkele jaren het project Bloemrijke akkers uit. In 2014 en 2015 deed De Wolden hier ook aan mee. Het doel van het project is om de biodiversiteit te vergroten, met name voor bijen en andere insecten. Daarnaast worden de bloemrijke randen gewaardeerd door toeristen en inwoners. De belangstelling onder grondeigenaren in De Wolden was groot. Zowel in 2014 als in 2015 zijn 13 bloeiende akkerranden gerealiseerd. Daarom willen we participeren in het 6-jarig project van ANV Drenthe: Bloemrijke akkers 2016 t/m 2021. Hiervoor willen we jaarlijkse € 5.000 beschikbaar stellen. Daarvan is € 4.000 bedoeld voor bloemrijke akkerranden en € 1.000 voor burgerinitiatieven die met zaaizaad de openbare ruimte willen opfleuren.

721 – Afvalverwijdering en -verwerking Activiteit

Nieuwbouw milieustraat.


Verbetering van de dienstverlening.

Middelen

2017 -

2018 -

2019 -

2020 -


Toelichting: Prioriteit 1 De bestaande milieustraat is te klein. De dienstverlening aan de inwoners is onvoldoende en het aangeleverde afval kan niet optimaal gescheiden worden. Naar aanleiding daarvan heeft de gemeenteraad op 28 mei 2015 besloten dat er op de huidige locatie een nieuwe milieustraat wordt gebouwd. In haar vergadering van 12 mei 2016 bespreekt de raad een inrichtingstekening en een investeringsbegroting. Bij realisatie van de milieustraat in 2017 ontstaan er vanaf 2018 investeringslasten voor de reinigingsbegroting.

723 – Milieubeheer Activiteit

Uitvoeren actieplan klimaat en energie (inclusief laadpalen).


Uitvoering van energiebesparende projecten, gemeente geeft goede voorbeeld.

Middelen

2017 € 10.000 -

2018 -

2019 -

2020 -


Toelichting: Prioriteit 3 In 2016 wordt een actieplan Klimaat en Energie opgesteld. Met een amendement (kadernota juni 2015) is gevraagd om in het actieplan aan te geven hoeveel geld structureel nodig is voor de uitvoering van dit plan (en de raad heeft de intentie uitgesproken om structureel per jaar geld te gaan reserveren voor dit plan). Daarnaast is bij de behandeling van de begroting in 2015 afgesproken dat laadpalen bij het gemeentehuis worden meegenomen. Vooruitlopend op het actieplan wordt gevraagd een bedrag te reserveren voor 2017 van € 10.000 voor uitvoering van actieplan Klimaat en Energie (inclusief mogelijke plaatsing van een laadpaal/palen rondom gemeentehuis. De structurele kosten vanaf 2018 e.v. worden - zodra actieplan is vastgesteld meegenomen in kadernota 2018.

22

Gemeente De Wolden

Kadernota 2017



Continueren subsidieregeling energiebesparing.


Subsidie mogelijk voor energiebesparende maatregelen.

Middelen

2017 € 50.000 -

2018 -

2019 -

2020 -


Toelichting: Prioriteit 3 Sinds 2010 heeft De Wolden een subsidieregeling voor energiebesparing bij woningen. Deze regeling is succesvol en voorziet in een behoefte. Vooruitlopend op besluitvorming van het actieplan Klimaat en Energie wordt voorgesteld alvast een bedrag te reserveren voor een vervolg op de subsidieregeling.


Aanbieden van zonneleningen (via SNN en SvN).


Mogelijkheid voor aanschaf zonnepanelen.

Middelen

2017 € 7.500

2018 € 7.500

2019 € 7.500

2020 € 7.500


Toelichting: Prioriteit 3 Sinds enkele jaren is het mogelijk een goedkope lening aan te vragen voor de aanschaf van zonnepanelen, de zogenoemde 'zonnelening'. In 2014 en 2015 was de vraag naar deze zonneleningen hoger dan het beschikbare budget (budget snel uitgeput). Vanaf 1 april 2016 was het weer mogelijk voor onze inwoners om deze lening aan te gaan. Dit is mede mogelijk door de raad aangenomen motie over inzet van vrijgekomen geld bij bestrijding eikenprocessierups in 2016. We bekijken in 2016 in hoeverre er behoefte is aan een vervolg (is budget bijv. snel uitgeput?). Voorstel nu een bedrag te reserveren en bij begrotingsbehandeling kunnen de resultaten van 2016 worden meegenomen en definitief besluit worden genomen. De provincie stelt € 150.000 beschikbaar voor cofinanciering. Als we dit bedrag willen verdubbelen betekent dit een rentelast van maximaal € 7.500 per jaar voor 10 jaar. Het totale budget voor zonneleningen in De Wolden is dan € 300.000.


Voortzetten DrentsEnergieloket.


Website en helpdesk beschikbaar voor vragen over energiebesparing en opwekking en financiële regelingen.

Middelen

2017 € 4.800 -

2018 -

2019 -

2020 -


Toelichting: Prioriteit 3 Het Drents Energieloket is een unieke samenwerking van de 12 Drentse gemeenten, provincie Drenthe, bedrijfsleven (Bouwend Nederland, Uneto-VNI en SLIM Wonen met energie) en de Natuur en Milieufederatie Drenthe. Samen werken we aan het stimuleren van energiebesparing en duurzame energieopwekking bij particuliere woningeigenaren. Tot en met eind 2016 wordt dit gefinancierd uit middelen die beschikbaar zijn gesteld door de Rijksoverheid. Na 2016 is deze financiering vanuit het rijk nog onduidelijk. Voor De Wolden is de bijdrage voor 2017 € 4.800. Gemeente De Wolden

23

Kadernota 2017



Zonnepanelen op gemeentehuis.


Gemeente geeft goede voorbeeld door opwekken van zonne-energie.

Middelen

2017 € 3.000 -

2018 (€ 8.550 - € 3.000) = € 5.550

2019 -

2020 -

€ 5.550

€ 5.550


Toelichting: Prioriteit 3 Uit een recent haalbaarheidsonderzoek blijkt dat er circa 260 panelen kunnen worden geplaatst op het dak van het gemeentehuis. Hiermee kan jaarlijks circa 52.500 KWh worden opgewekt. Naast het opwekken van duurzame zonne-energie (en een besparing op de energierekening) geeft de gemeente hiermee het goede voorbeeld. De totale investering kost: € 82.500 (zonnepanelen inclusief omvormer, display voor in de centrale hal en voorbereidingskosten) en wordt in 15 jaar afgeschreven. De structurele kosten zijn: *rente en afschrijving € 7.950 *onderhoudskosten € 600 € 8.550 *besparing energiekosten € 3.000 Totale jaarlijkse kosten € 5.550 De incidentele voorbereidingskosten zijn € 3.000. Het is nog onduidelijk of er in 2017 landelijk subsidie (zoals SDE+ ) kan worden aangevraagd. Mocht dit het geval zijn, zullen we uiteraard hier een beroep op gaan doen en bij subsidieverlening kunnen de jaarlijkse lasten naar beneden worden bijgesteld.

724 –Lijkbezorging Activiteit

Asfaltpaden begraafplaats Ruinerwold.


Betere toegankelijkheid nabestaanden en bezoekers.

Middelen

2017 -

2018 € 8.630

2019 € 8.414

2020 € 8.199


Toelichting: Prioriteit 1 De hoofdpaden op de begraafplaats Ruinerwold zijn slecht begaanbaar door afbrokkelend asfalt en oneffenheden door boomwortels. Hierdoor is de kans op vallen en struikelen aanwezig. Bovendien kan de baarwagen niet zonder belemmering over de paden rijden. Om die reden dient er in 2017 een investering van € 86.300 te worden opgenomen. De investering wordt in 20 jaar afgeschreven.

810 – Ruimtelijke ordening Activiteit

Voorbereiding Omgevingswet.


versnelling, verbetering besluitvorming, meer ontwikkelkansen vanwege grotere bestuurlijke afwegingsruimte

Middelen

24

2017 -

2018 -

2019 -

2020 -


Gemeente De Wolden

Kadernota 2017


Toelichting: Prioriteit 1 In 2016 starten we met de projectmatige aanpak van de invoering van de Omgevingswet. De financiële consequenties daarvan kunnen we momenteel nog niet overzien.

822 – Overige volkshuisvesting Activiteit

Huisvestingsvoorzieningen statushouders.


Aanvullende sociale woonvoorzieningen realiseren om de druk op de sociale huurvoorraad te verminderen.

Middelen

2017 € 125.000 -

2018 -

2019 -

2020 -


Toelichting: Prioriteit 1 Iedere gemeente heeft op grond van de Huisvestingswet de wettelijke verplichting om statushouders te huisvesten en in woonruimte te voorzien. Door de hoge instroom is de huidige sociale huurwoningvoorraad onvoldoende. Daarom wordt samen met woningcorporatie Actium diverse alternatieven voor tijdelijke huisvesting onderzocht. Zij zijn als woningcorporatie verantwoordelijk voor sociale huisvesting. Dit vraagt in alle gevallen om een substantiële bijdrage van de gemeente om tijdelijke woonvoorzieningen te maken dan wel in regionale samenwerking te realiseren. Te denken valt aan aanleggen technische infrastructurele voorzieningen. De berekening van het benodigde bedrag is samen met Woonstichting Actium gemaakt.

Taakstelling en lopende projecten Taakstellingen Er is op dit programma geen sprake van nog niet gerealiseerde taakstellingen.

Lopende projecten Er is op dit programma geen sprake van aanvullende informatie over nog lopende projecten.

Gemeente De Wolden

25

Kadernota 2017


Exploitatie De volgende financiële mutaties zijn aangeleverd (inclusief speerpunten). Product (bedragen x 1.000) + = nadeel en - = voordeel

2017

2018

2019

2020

Lasten 140 - OOV - opvang verwarde personen

10

10

10

10

210 - Wegen - fietspad langs Echtenseweg

18,8

18,3

17,9

210 - Wegen - fietspad langs Ruinerweg

19,8

19,3

18,8

40

39

119

116

31

61,2

59,7

25

25

25

25

210 - Wegen - straatvegen/onkruidbestr.

4

4

4

4

212 - Openbaar (publiek) vervoer

8 17

17

17

17

240 - Watergangen en sloten - indexatie

2

2

2

2

550 – Natuurbesch. -bloemrijke akkers

5

5

5

5

560 - Openbaar groen - corr. bezuiniging

40

40

40

40

560 - Openbaar groen - indexering

14

14

14

14

560 - Openbaar groen - areaalluitbreiding

Pm

pm

pm

pm

721 - Afvalinzameling - contract restafval

-230

-230

-230

-230

7,5

7,5

7,5

5,5

5,5

5,5

8,6

8,4

8,2

10,3

-21,8

166,2

159,6

722 - Rioolrechten

-17

-17

-17

-17

723 - Afvalstoffenheffing - verlaging

230

230

230

230

Totaal baten

213

213

213

213

223,3

191,2

379,2

372,6

210 – Wegen – 30km-zones GVVP

20

210 - Wegen - toegang openbare ruimte

20

210 - Wegen – ontsl.weg Hoge Akkers 210 - Wegen – herinricht. Dorpsstr.de Wijk 210 - Wegen - bruggenbeheersplan 210 - Wegen - gladheidbestrijding

240 - Waterkering etc. - baggerspecie

723 - Milieubeheer - uitvoeren actieplan

10

723 - Milieubeheer - energiebesparing

50

723 - Milieubeheer - zonneleningen

7,5

723 - Milieubeheer - DrentsEnergieloket

4,8

723 - Milieubeheer - zonnepanelen gem.hs.

3

724 - Lijkbezorging - begraafplaats R'wold

Totaal lasten Baten

Saldo

26

Gemeente De Wolden

Kadernota 2017


Toelichting lasten: 210 - Gladheidsbestrijding (2) De gemiddelde jaarlijkse kosten over de periode 2011 t/m 2015 bedragen € 43.000. In de huidige begroting is jaarlijks een bedrag opgenomen van € 18.000. Om op de gemiddelde jaarlijkse kosten uit te komen, dient er een bedrag van € 25.000 aan de begroting te worden toegevoegd. 210 - Straatvegen en onkruidbestrijding (2) In de afgelopen jaren zijn de exploitatiebudgetten in de begroting geïndexeerd op basis van de Consumenten Prijs Index (CPI). De diverse bestekken zijn geïndexeerd op basis van CROW. De CPI was de afgelopen jaren lager dan de CROW index waardoor het beschikbaar budget onvoldoende is verhoogd. Om deze reden dient het exploitatiebudget met ingang van 2017 structureel te worden verhoogd met € 4.000. Sinds 2008 zijn de exploitatiebudgetten openbare ruimte gebaseerd op de kwaliteitsvisie openbare ruimte. Daarbij is rekening gehouden met aanbestedingsvoordelen door marktwerking. 240 - Watergangen en sloten (2) In de afgelopen jaren zijn de exploitatiebudgetten in de begroting geïndexeerd op basis van de Consumenten prijs index (CPI). De diverse bestekken zijn geïndexeerd op basis van CROW. De CPI was de afgelopen jaren lager dan de CROW index waardoor het beschikbaar budget onvoldoende is verhoogd. Om deze reden dient het exploitatiebudget met ingang van 2017 structureel te worden verhoogd met € 2.000. Sinds 2008 zijn de exploitatiebudgetten openbare ruimte gebaseerd op de kwaliteitsvisie openbare ruimte. Daarbij is rekening gehouden met aanbestedingsvoordelen door marktwerking. 560 - Openbaar groen (4) Gebleken is dat bij de financiële invulling van de bezuinigingen op het openbaar groen een bedrag van € 40.000 per abuis op dit onderdeel is wegbezuinigd. Met de ophoging in deze kadernota is dit weer hersteld. 560 - Openbaar groen (2) In de afgelopen jaren zijn de exploitatiebudgetten in de begroting geïndexeerd op basis van de CPI. De diverse bestekken zijn geïndexeerd op basis van CROW. De CPI was de afgelopen jaren lager dan de CROW index waardoor het beschikbaar budget onvoldoende is verhoogd. Om deze reden dient het exploitatiebudget met ingang van 2017 structureel te worden verhoogd met € 14.000. Sinds 2008 zijn de exploitatiebudgetten openbare ruimte gebaseerd op de kwaliteitsvisie openbare ruimte. Daarbij is rekening gehouden met aanbestedingsvoordelen door marktwerking. 560 - Openbaar groen - areaaluitbreiding (1) Onder areaaluitbreiding/wijziging wordt verstaan het aantal vierkante meters openbaar gebied dat door (her)inrichtingsplannen wijzigt. Dit brengt wijzigingen in het onderhoudsbudget met zich mee. Areaaluitbreiding omvat niet alleen uitbreiding, maar het kan ook gaan om wijziging van de inrichting. In het kader van de ruilverkaveling zijn bijvoorbeeld diverse zandwegen, bermen en sloten toebedeeld aan de gemeente. Op dit moment is de vakafdeling bezig om deze uitbreiding te bepalen. In afwachting van de herijking van het areaal is een PM-post opgenomen. 721 - Afvalverwijdering en -verwerking Voor de verwerking van het restafval is in 2013 een nieuw contract gesloten. Dit nieuwe contract gaat in per 1 juli 2016. Het nieuwe verwerkingstarief is per ton € 77,74 lager dan het oude tarief (prijspeil 2013: € 37,27 i.p.v. € 115,01). In totaal levert dit een structurele besparing van circa € 430.000 exclusief btw per jaar. In 2016 is rekening gehouden met de helft van deze besparing. In 2017 kan het resterende deel worden meegenomen. Daarnaast heeft ook de steeds verdergaande optimalisering van het inzamelsysteem een positief effect op de kosten. In totaal vallen de lasten daardoor € 230.000 lager uit dan in 2016.

Investeringen De investeringsplanning is geactualiseerd, in die zin dat het tempo en de omvang van de geplande investeringen is aangepast aan de laatste inzichten (o.a. opschuiving i.v.m. capaciteitsprobleem, wettelijke belemmeringen, subsidietoezeggingen, etc.).

Gemeente De Wolden

27

Programma 02 - Economie en werk

Kadernota 2017

Programma 02 - Economie en werk Dit programma richt zich op het stimuleren van sociaaleconomische vitalisering door het versterken van het ondernemersklimaat, maatschappelijke participatie en de re-integratie naar werk.

Programmahouder Jan ten Kate Beleidsdocumenten • • • • • • • • • • • • •

Toekomstvisie 2005-2020, vastgesteld d.d. 22 december 2005; Politieke Termijnagenda 2014-2018 van de raad, vastgesteld d.d. 27 maart 2014; Collegeprogramma 2014-2018, vastgesteld d.d. 29 april 2014; Discussienota WSW, opiniërend in de raad besproken d.d. 20 juni 2013; Beleidsplan Participatiewet, vastgesteld d.d. 11 december 2014; Re-integratieverordening, vastgesteld d.d. 21 mei 2015; Structuurvisie De Wolden 2010-2030, vastgesteld maart 2011; Beleidsplan Recreatie en Toerisme 2013-2017, vastgesteld d.d. 16 mei 2013; Economisch Actieplan, vastgesteld d.d. 30 januari 2014; Nota Evenementen (2013), vastgesteld d.d. 31 oktober 2013; Ambitiedocument Vitaal Platteland, vastgesteld d.d. 12 juni 2014; Agenda Platteland gemeenten Zuidwest Drenthe, vastgesteld door college november 2012; Samenwerkingsagenda Zuidwest Drenthe, vastgesteld door college d.d. 3 december 2013.

Algemeen Wat speelt er in De Wolden? Kenmerkend voor De Wolden is de hoge dichtheid aan ondernemingen. Vooral de agrarische sector, detail- en groothandel, zakelijke (financiële) dienstverlening en vrijetijdssector zijn goed vertegenwoordigd. Verder is het forse aandeel forensen kenmerkend voor onze gemeente; 77% van de werkzame personen woonachtig in De Wolden, werkt buiten de gemeente. Bijna 50% van de arbeidsplaatsen in De Wolden wordt bezet door personen die elders wonen. De Wolden wil graag een levendige woon- en werkgemeente zijn. De bedrijven zorgen immers voor banen, dragen bij aan de leefbaarheid in de dorpen en bieden diverse voorzieningen. De gemeente kan het ondernemersklimaat op diverse manieren versterken. Verbinden, netwerken en samenwerken zijn de sleutelwoorden. Ondernemers stimuleren om met vernieuwende ideeën te komen en hen daarin faciliteren door snelle procedures en vermindering van regelgeving. We willen dit bereiken door - samen met het bedrijfsleven - activiteiten uit te voeren binnen sectoren die ofwel karakteristiek voor De Wolden zijn, of een belangrijk deel uitmaken van het economisch klimaat. Daarnaast zetten we samen in op projecten om trends en kansen die zich voor doen te ondersteunen. Ook heeft De Wolden zich aangesloten bij het samenwerkingsverband Regio Zwolle vanwege de ontwikkelkansen van deze sociaal-economisch sterke regio waar De Wolden deel van uitmaakt. Specifiek voor de sector toerisme en recreatie geldt dat De Wolden een rijk aanbod heeft aan recreatievoorzieningen en waarden als landschappelijke afwisseling, natuur, cultuurhistorie en streekidentiteit. De gemeente is centraal gelegen in een regio met trekkers als Nationale Parken en het Reestdal. De kwaliteit van het product ligt grotendeels in de handen van ondernemers zelf. Daarnaast wordt deze bepaald door de gemeentelijke kaders voor ontwikkeling. Daarom bieden we ruimte voor initiatiefnemers en stimuleren we gebiedsmarketing, bestaande uit regiopromotie, productontwikkeling en netwerkvorming. Samen met ondernemers zet De Wolden in op een verbetering van de aansluiting van de onderwijsarbeidsmarkt en meer kansen voor arbeidsparticipatie. De invoering van de Participatiewet vergt een extra inspanning op dit vlak.

28

Gemeente De Wolden

Kadernota 2017


Het college streeft het volgende op de langere termijn na: • Behoud en stimuleren van de bedrijvigheid; • Een uitstekend ondernemersklimaat, dat zich onderscheidt in de regio; • Goede relaties het bedrijfsleven en de gemeente; • Groei Bruto Gemeentelijk Product; • Behoud en ontwikkeling van de toeristisch-recreatieve bestedingen; • Goede recreatieve voorzieningen voor een gunstig leefklimaat voor inwoners; • Werkgelegenheid behouden en creëren.


Trends en ontwikkelingen Het aantal bedrijfsvestigingen in De Wolden is het afgelopen jaar toegenomen met 1%. De grootste stijger in 2015 is de sector Verhuur van roerende goederen en overige zakelijke dienstverlening. De verwachting is dat het aantal bedrijven de komende jaren licht groeiend blijft. De werkgelegenheid is volgens het Provinciaal Werkgelegenheidsregister gestegen met 0,5%. Grootste procentuele daler in 2015, ten aanzien van bedrijfsvestigingen én banen, is de sector Openbaar bestuur, overheidsdiensten en verplichte sociale verzekeringen. Bij de uitvoering van de Participatie wet groeit de rol van de arbeidsmarktregio. Het Werkgeversservicepunt moet de spil worden tussen bedrijfsleven en werkzoekenden. Het draagvlak voor het werkgeversservicepunt bij ondernemers groeit. Daarnaast ondersteunt de arbeidsmarktregio de matching van vraag en aanbod van mensen met een arbeidsbeperking. Algemene trends en ontwikkelingen Aandacht blijven houden voor de detailhandel is van belang gezien de invloed van de recessie nog steeds te voelen is, in combinatie met het veranderend kooppatroon van de consument. De inkopen online blijven stijgen en daarnaast blijft de behoefte bestaan aan kleinere, luxe, ambachtelijke en gespecialiseerde winkels. Aangevuld met de behoefte aan service, beleving en fysieke winkels die gecombineerd zijn met online diensten. Om winkelstraten levendig houden is het wenselijk dat ondernemers zich meer bewust worden van deze ontwikkelingen en inspelen op de veranderende behoeften van consumenten. Vanuit Provincie Drenthe is actie genomen om een Retailagenda Drenthe te ontwikkelen. Doel is om uiteindelijk aantrekkelijke winkelgebieden op verschillende niveaus te kunnen bieden, waarbij soms de ‘beleving’ voorop zal staan, en in andere gevallen de ‘leefbaarheid’. Drenthe is vooral een plattelandsprovincie, waar het toerisme van groot belang is, en ook voor extra inkomsten zorgt. Om juist ook de grotere kernen attractief en onderscheidend te houden naar de toekomst toe zullen vraag en aanbod goed op elkaar afgestemd moeten worden. In de agrarische sector is schaalvergroting, innovatie en productverbreding een blijvende ontwikkeling. Veel melkveehouderijen hebben de afgelopen jaren hun productiecapaciteit uitgebreid, in aanloop naar de afschaffing van het melkquotum in 2015. De Rijksoverheid komt nu met aanvullend beleid, om de plafonds voor fosfaatproductie niet te overschrijden. Door de lage melkprijs staat het inkomen van deze bedrijven onder druk. In De Wolden is binnen de zakelijke dienstverlening de financiële sector de grootste. Snel internet blijft een vereiste voor de dienstverlenende sector om zich te vestigen in De Wolden. Gemeente De Wolden

29

Kadernota 2017


In opdracht van de twaalf Drentse gemeenten en de provincie Drenthe wordt er de Ondernemerspeiling Drenthe 2016 uitgevoerd. Doel van het onderzoek is om de belangrijkste knelpunten in de gemeentelijke dienstverlening scherp te krijgen. De Drentse gemeenten willen verbeteringen doorvoeren die aansluiten op de wensen en behoeften van het bedrijfsleven, met als uiteindelijke doel de concurrentiepositie en innovatiekracht van de startende en gevestigde bedrijven te versterken. De 0-meting van dit onderzoek is gestart in maart 2016. In algemene zin geldt dat samenwerking en kennisdeling tussen ondernemers nog steeds een trend is die zich meer ontwikkelt, aangevuld met minder regelgeving en een faciliterende overheid. Recreatie en toerisme Toerisme en recreatie zorgen direct voor minstens 10% van de werkgelegenheid in De Wolden en circa € 33 miljoen bestedingen per jaar. Daarnaast dragen recreatieve voorzieningen bij aan een gunstig woonklimaat voor inwoners en indirect aan het vestigingsklimaat voor bedrijven. Om de sector te behouden en te versterken is het voor recreatiebedrijven en de regio van groot belang in te spelen op de trends en ontwikkelingen. Zo gaan consumenten vaker en korter op vakantie en is er meer behoefte aan comfort, beleving en authenticiteit. Kamperen en standplaatstoerisme is in populariteit afgenomen. Onderscheidend vermogen en professionele (digitale) marketing op basis van sterke merken (zoals 'Drenthe') zijn essentieel voor zowel regio’s als bedrijven om de juiste doelgroepen te bereiken. Meer dan 80% van de consumenten zoekt en boekt online. Voor informatievergaring op locatie wordt steeds meer mobiel internet ingezet. De aanwezigheid van gratis wifi en snelle verbindingen worden beschouwd als een basisvoorziening. Een interessante ontwikkeling is de groei van het inkomend toerisme in Nederland. Het aantal internationale bezoekers is sinds 2000 met 40% gestegen. België en de BRIC-landen (Brazilië, Rusland, India en China) laten de sterkste groei zien. In absolute aantallen blijft Duitsland de belangrijkste herkomstmarkt. De stedentrip en kustvakantie zijn het meest populair. Noord en Oost Nederland (m.u.v. Giethoorn) behoren tot de minder bekende regio’s, terwijl daar wel kansrijk aanbod is om bepaalde internationale doelgroepen aan te trekken. Snel internet Snel internet voor alle woningen en bedrijven in De Wolden is van groot belang voor de sociale en economische vitaliteit. In dunbevolkte gebieden zijn de kosten per aansluiting relatief hoog. Daarom zien marktpartijen geen brood in het aanleggen van snel internet in dunbevolkte gebieden. Een bewonersinitiatief, gesteund door de Gebiedscoöperatie Zuidwest Drenthe, toonde in 2015 aan dat er bij inwoners en bedrijven voldoende belangstelling is voor een snelle glasvezelverbinding. In 2016 is de Stichting Glasvezel De Wolden opgericht om dit te realiseren. Om de aanleg van de kabels te financieren is gemeente De Wolden, evenals provincie Drenthe, gevraagd een marktconforme lening te verstrekken. Hiertoe ontvangt de raad in 2016 een voorstel. De aanleg begint met een pilot in het voorjaar van 2016, dan worden de eerste glasvezelkabels aangelegd in de omgeving Ruinerwold en Koekange. Demografische ontwikkeling: afname beroepsbevolking De beroepsbevolking neemt in 20 jaar af met 20%, als gevolg van de vergrijzing en ontgroening. Het aantal huishoudens gaat waarschijnlijk licht dalen vanaf 2020 (notitie Vitaal Platteland). Dat heeft gevolgen voor de arbeidsmarkt en de economie in onze gemeente. Economische kansen ten aanzien van de stabiel of krimpende beroepsbevolking zijn bedrijven die gebruik maken van mengvormen zoals winkelhoreca, detailhandel met afhaaldepot in verband met internetwinkelen, bedrijven die in zorgbehoefte voorzien, het compact en aantrekkelijk houden van winkelgebieden, richten op regionale samenwerking zoals in de Regio Zwolle en ruimte geven aan het ondernemerschap. In 2015 is de beroepsbevolking stabiel gebleven aldus het CBS.De helft van de beroepsbevolking in De Wolden is tussen de 45 en 75 jaar oud, namelijk ongeveer 6,000 personen. Ongeveer een derde van de beroepsbevolking is tussen de 25 en 45 jaar en de resterende 16,7 is tussen de 15 en 25 jaar. Het blijkt dat 58,3% van de gehele beroepsbevolking man is, dit zijn ongeveer 7,000 mannen. De meeste inwoners zijn forenzen en hebben hun werk buiten de gemeentegrenzen in bijvoorbeeld Hoogeveen, Meppel, Assen, Emmen en de regio Zwolle. De afname van de beroepsbevolking is in de regio zuidwest Drenthe lager dan in de rest van Drenthe.

30

Gemeente De Wolden

Kadernota 2017


Toestroom statushouders De vluchtelingencrisis in Europa heeft o.a. tot gevolg dat er een versnelde en verhoogde toestroom is van zogeheten statushouders. De verwachting is dat deze ontwikkeling zich een aantal jaren zal voortzetten. Statushouders moeten worden gehuisvest en hebben recht op een bijstandsuitkering. Tevens betekent deze toestroom een toename van het aantal re-integratietrajecten. Vanwege de achtergrond van deze nieuwe inwoners zal er doorgaans sprake zijn van lange trajecten. Participatiewet Zelfredzaamheid zit in het DNA van onze bewoners. Toch blijft een deel (financieel) afhankelijk van ondersteuning door de gemeente. Vanuit de Participatiewet werken wij aan (herstel van) deze zelfredzaamheid van onze bewoners. Wij ondersteunen hen waar dat noodzakelijk is om hen weer in staat te stellen zelf (zo regulier mogelijk) in een inkomen te voorzien. Maar ook ondernemers/ werkgevers helpen wij personeelsvraagstukken op te lossen met aandacht voor sociaal maatschappelijke duurzaamheid van de onderneming als wel samen kansen te creëren voor de werkzoekenden met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt. Sociale Werkvoorziening Zowel Alescon als Reestmond staan aan de vooravond van een ingrijpende herstructurering. Een herstructurering welke noodzakelijk is geworden nu de instroom van nieuwe medewerkers is beëindigd. Dit vraagt wijzigingen in de bedrijfsvoering om ook in de nabije toekomst met de achterblijvende SW werknemers arbeidsmatige activiteiten met een toegevoegde waarde te kunnen blijven ontplooien. De beide werkvoorzieningschappen verschillen qua structuur waardoor de herstructureringsprocessen verschillen qua inhoud en doorlooptijd.

Beleidsdoelen Gelet op de beoogde maatschappelijke effecten uit het programma ‘economie en werk’, stelt het college zich de volgende doelen: Doelen economie en werk: • Het vestigingsklimaat verbeteren en daarmee bedrijvigheid behouden en stimuleren; • De samenwerking tussen ondernemers onderling in De Wolden als tussen de gemeenten in Drenthe als Regio Zwolle versterken. Om gemeenschappelijke economische vraagstukken op te lossen, de economische vitaliteit van onze gemeente te versterken en de werkgelegenheid op peil te houden. • Ondernemers ontzorgen voor wat betreft informatie over en toegang tot subsidies en personeelsvraagstukken (Werkgeverspunt); • Een sterke sector recreatie en toerisme met een goed aanbod en een professionele vermarkting van het gebied; • Ruinen profileren als Poort van het Dwingelderveld; • Het imago van De Wolden als paardengemeente verstevigen; • Duidelijkheid creëren hoe om te gaan met recreatieparken waar veel permanente bewoning plaats vindt; • Behoud van de hoge arbeidsgraad/lage werkloosheid in de gemeente; • De krimp in de uitvoering van de Wsw zo effectief en efficiënt mogelijk realiseren; • Het organiseren van een nieuwe dienstverleningsstructuur voor de "onderkant van de arbeidsmarkt" conform landelijke afspraken in het Sociaal Akkoord; Effectief samenwerken in de arbeidsmarktregio Drenthe.

Speerpunten Om de doelen in deze raadsperiode te halen wordt in 2017 met de volgende concrete punten gestart.

Gemeente De Wolden

31

Kadernota 2017


310 – Handel en ambacht Activiteit

Innovatiecluster Agri & food Regio Zwolle


Behoud werkgelegenheid en verbetering toekomstperspectief van bedrijven in Agri & Food sector.

Middelen

2017 € 20.000

2018 € 20.000

2019 € 20.000

2020 € 20.000


Toelichting: Prioriteit 3 In 2016 sloot De Wolden zich aan bij het Innovatiecluster Agri & Food van Regio Zwolle. Als onderdeel van Kennispoort Regio Zwolle stimuleert en ondersteunt het cluster innovatie, producten marktontwikkeling bij individuele bedrijven en groepen ondernemers. Aan de hand van het strategisch plan 2016-2020 is een werkplan opgesteld voor 5 jaren. De kosten bedragen € 20.000 per jaar. Eind 2017 is er een tussentijdse evaluatie gepland door het innovatiecluster. In 2018 evalueren we als gemeente de meerwaarde van aansluiting bij Regio Zwolle. De effectiviteit van het innovatiecluster Agri & Food nemen we daarin mee.


Ondersteuning gebiedscoöperatie Zuidwest Drenthe.


Versterking regionale economie en duurzame leefbaarheid.

Middelen

2017 € 9.000 € 1.000

2018 € 9.000 € 1.000

2019 € 1.000

2020 € 1.000


Toelichting: Prioriteit 3 In 2015 is de Gebiedscoöperatie Zuidwest Drenthe formeel opgericht. In 2016 besloot De Wolden om lid te worden van de Gebiedscoöperatie. De Gebiedscoöperatie is een samenwerkingsverband van onderwijs, ondernemers en overheden. Het doel is om projecten en activiteiten te initiëren en ontwikkelen om de regionale economie te versterken en duurzame leefbaarheid in de regio te bevorderen. De kosten voor lidmaatschap bedragen € 1.000 per jaar. De Wolden steunde de gebiedscoöperatie in de startfase (2015 en 2016) met een bijdrage van € 20.000. Hoewel de gebiedscoöperatie op den duur haar eigen inkomsten wil genereren uit projecten is dat nu nog niet volledig mogelijk. Daarom is voor 2017 en 2018 een extra bijdrage nodig van € 9.000 als ondersteuning van de organisatie van de gebiedscoöperatie.


Deelname aan cluster Vrijetijdseconomie Regio Zwolle.


Dit betreft een investering in toerisme en recreatie. Bestedingen van recreanten en toeristen dragen bij aan de lokale economie en werkgelegenheid. Daarnaast versterkt een hoog recreatief voorzieningenniveau de leefbaarheid voor de inwoners.

Middelen

2017 € 5.000 -

2018 € 5.000 -

2019 -

2020 -


Toelichting: Prioriteit 3 Binnen de Regio Zwolle is een cluster Vrijetijdseconomie opgezet. Voor 2016 is De Wolden aangehaakt op basis van een incidentele bijdrage uit het budget voor Plattelandsontwikkeling. Eind 2016 wordt bekeken of de deelname voldoet aan de verwachtingen van zowel de ondernemers als de gemeente. Voldoet de kennismaking aan de verwachting, dan wordt voorgesteld de deelname eerst

32

Gemeente De Wolden

Kadernota 2017


te continueren tot en met 2018 (in 2018 vindt een evaluatie plaats van de deelname van De Wolden aan Regio Zwolle). Daarom wordt in ieder geval voor de jaren 2017-2018 een bijdrage gevraagd. De kosten zijn geschat op € 5.000 per jaar. Het cluster richt zich op het delen van kennis en het stimuleren van verbindingen tussen bedrijven onderling en met de toeristische merken. Het cluster heeft daarbij eind 2015 gekozen voor een focus op het thema inkomend toerisme (internationale markt). Hier valt in de Regio Zwolle nog veel winst te behalen, ook voor De Wolden. Doel is bij te dragen aan de groei van het aantal buitenlandse toeristen in de Regio Zwolle. Het cluster richt zich niet op het uitdragen van de Regio Zwolle als toeristisch merk omdat de regio geen herkenbare bestemming is. De bestaande toeristische merken, waaronder ‘Drenthe’, zijn leidend. 310 – Handel en ambacht Activiteit

Evaluatie en herijking toeristisch-recreatief beleid als onderdeel van de herijking van het Economisch Actieplan.


Een goed functionerend lokaal bedrijfsleven is van belang voor leefbaarheid in De Wolden. Bedrijven zorgen voor banen, dragen bij aan de welvaart en levendigheid in de gemeente en bieden diverse voorzieningen.

Middelen

2017 € 15.000 -

2018 -

2019 -

2020 -


Toelichting: Prioriteit 3 De afgelopen periode is veel overlap geconstateerd tussen het beleid voor toerisme en recreatie (ook wel vrijetijdseconomie) en algemeen economisch beleid. Denk daarbij aan de grotere thema´s als gebiedsmarketing/promotie en het stimuleren van bedrijvigheid en ondernemerschap (o.a. rondom thema’s als detailhandelsvisie, dienstverlening en glasvezel). Gelet op deze overlap en de behoefte aan een efficiënte raadpleging van ondernemers is inmiddels voorgesteld om het Toeristisch Platform op te heffen. En om een vertegenwoordiger namens de vrijetijdseconomie af te vaardigen in het Ondernemersplatform. Om dezelfde reden van overlap wordt nu ook voorgesteld het beleid voor toerisme en recreatie op te nemen in het economisch beleid en geen apart beleidsplan meer op te stellen. Dit betekent het volgende: in 2017 willen we het huidige Beleidsplan Recreatie en Toerisme (20132017) in 2017 evalueren. De uitkomsten hiervan en die van de evaluatie van het Economisch Actieplan (eind 2016) zijn dan vervolgens de bouwstenen voor de herijking in 2017 van het Economisch Actieplan en de speerpunten, inclusief het thema recreatie en toerisme. (Recreatie en toerisme zijn al wel benoemd als een thema in het Economisch Actieplan. Voor de koers en maatregelen wordt echter verwezen naar het Beleidsplan Recreatie en Toerisme 2013-2017).


Kinderen t/m 12 jaar vrijstellen van toeristenbelasting


Dit betreft een bijdrage aan toerisme en recreatie. Een hoog recreatief voorzieningenniveau versterkt de leefbaarheid voor de inwoners. daarnaast dragen bestedingen van recreanten en toeristen bij aan de lokale economie en werkgelegenheid.

Middelen

2017 € 31.000 -

2018 € 31.000 -

2019 -

2020 -


Toelichting: Prioriteit 3 In overleg met de toeristisch-recreatieve sector wordt gewerkt aan een voorstel voor een pilot om de toeristenbelasting voor kinderen onder de 12 jaar af te schaffen voor de duur van twee jaar (kinderen tot 4 jaar zijn al vrijgesteld). Daartegenover zal met de sector enkele baanafspraken Gemeente De Wolden

33

Kadernota 2017


worden gemaakt, waarbij zij zich zal inzetten om (via de SW-bedrijven) mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt op te nemen, waardoor een besparing op het participatiebudget mogelijk wordt. Dit jaar gaan we hierover in gesprek met de ondernemers. Vóór besluitvorming over de Programmabegroting 2017 moeten hierover afspraken zijn gemaakt met de sector. Anders vervalt dit speerpunt. De maatregel om kinderen tot en met 12 jaar vrij te stellen moet bijdragen aan de promotie van De Wolden als toeristische bestemming. Op deze manier kan de sector meer gezinnen met kinderen trekken, waardoor er uiteindelijk meer overnachtingen plaatsvinden. We verwachten dat de aanpassingen in eerste instantie kunnen leiden tot een mindere opbrengst van €31.000 op jaarbasis (circa 10% van de totale inkomsten uit de toeristenbelasting). Op termijn zal dit wellicht leiden tot meer toeristische overnachtingen. Als de maatregel wordt doorgevoerd zal begin 2018 een eerste evaluatie plaatsvinden.


Onderhoud wandelnetwerk Zuidwolde-Oost via Recreatieschap Drenthe.


Dit betreft een bijdrage aan toerisme en recreatie. Een hoog recreatief voorzieningenniveau versterkt de leefbaarheid voor de inwoners. Daarnaast dragen bestedingen van recreanten en toeristen bij aan de lokale economie en werkgelegenheid.

Middelen

2017 € 2.400

2018 € 2.400

2019 € 2.400

2020 € 2.400


Toelichting: Prioriteit 3 Stichting Reco is voornemens in 2016 het wandelnetwerk ten oosten van Zuidwolde uit te breiden, samen met de dorpsverenigingen van Alteveer-Kerkenveld, Linde en Zuidwolde. De kosten worden gedekt uit bijdragen van diverse fondsen en uit de regeling ‘Initiatiefrijk De Wolden’. De provincie is -via een bijdrage aan het Recreatieschap voor wandelnetwerken - bereid het resterende tekort van € 30.000 te dekken. Voorwaarde voor deze bijdrage is dat de Drentse systematiek (ontwikkeld door het Recreatieschap) wordt toegepast en dat het onderhoud in de toekomst gewaarborgd wordt. Dit onderhoud kan voor een deel opgepakt worden door vrijwilligers via Reco en de dorpsverenigingen. Om de aansluiting op het Drentse wandelnetwerk te waarborgen zal daarnaast het Recreatieschap een deel van de werkzaamheden en de coördinatie moeten uitvoeren. De jaarlijkse kosten voor de inzet van het Recreatieschap zijn geraamd op € 2.400. Voorgesteld wordt deze kosten te dekken vanwege het belang om aan te sluiten bij het Drentse wandelnetwerk.


Stimuleren aanbod bovenlokale evenementen.


Dit project is een investering in toerisme, recreatie en cultuur. Een hoog recreatief en cultuur voorzieningenniveau versterkt de leefbaarheid voor de inwoners. Bestedingen van bezoekers dragen bij aan de lokale economie en werkgelegenheid.

Middelen

2017 € 10.000 -

2018 -

2019 -

2020 -


Toelichting: Prioriteit 3 De Wolden heeft zich voor 2017 kandidaat gesteld voor 'Culturele gemeente van het jaar'. Ter voorbereiding zijn hiervoor middelen beschikbaar gesteld. Ondanks dat De Wolden niet de culturele gemeente 2017 is geworden, zijn de voorbereidingen voortgezet om het aanbod van bovenlokale evenementen te stimuleren en uit te breiden. Het voorstel is om in 2017 het stimuleren en ondersteunen van culturele evenementen voor te zetten. Begin 2018 zal een evaluatie plaats

34

Gemeente De Wolden

Kadernota 2017


vinden. Afhankelijk van de uitkomsten zal bekeken worden in welke vorm en omvang het ondersteunen van culturele evenementen gewenst is. Uitgangspunt voor ondersteuning is dat evenementen moeten aansluiten bij de vrijetijdssector en een focus hebben op het aantrekken van bezoekers naar De Wolden. De voorwaarden voor ondersteuning wordt vormgegeven samen met het Cultureel Platform en Tourist Info De Wolden.


Evaluatie regio Zwolle 2018.


Evaluatie effect van de economische samenwerking van de Regio Zwolle op de lokale economie.

Middelen

2017 € 5.000 -

2018 -

2019 -

2020 -


Toelichting: Prioriteit 3 Er wordt een start gemaakt met de evaluatie van de deelname aan de Regio Zwolle. Met als doel het effect en de meerwaarde meten van de aansluiting bij de Regio Zwolle. Inclusief de deelname aan zowel het Agri &Food als Vrijetijdseconomie cluster.


Voorbereiding organisatie EK for Children, Juniors en Young Riders op terrein van Concours Hippique de Wolden.


Betreft een investering aan de economische bedrijvigheid en promotie van het EK.

Middelen

2017 € 5.000 -

2018 -

2019 -

2020 -


Toelichting: Prioriteit 3 CH de Wolden heeft vorig jaar aangekondigd om zich aan te melden voor de organisatie van het EK for Children, Juniors en Young Riders in 2018. Dit initiatief wordt door de KNHS ondersteund en in december 2015 heeft de KNHS het Nederlands initiatief door middel van een bidbook aangeboden aan de FEI, Fédération Equestre Internationale in Lausanne. Medio april 2016 valt de beslissing of het EK aan CH De Wolden wordt toegewezen. Vooruitlopend op dit resultaat wordt er in 2017 gestart met het initiëren van een programma voor de deelnemers buiten de sport om. Dit vindt plaats in samenwerking met ondernemers, culturele instellingen, recreatieondernemers, sportverenigingen en andere belanghebbenden.


Uitvoering Economisch Actieplan.


Een goed functionerend lokaal bedrijfsleven is van belang voor leefbaarheid in De Wolden. Bedrijven zorgen voor banen, dragen bij aan de welvaart en levendigheid in de gemeente en bieden diverse voorzieningen.

Middelen

2017 € 15.000

Gemeente De Wolden

2018 € 15.000

2019 € 15.000

2020 € 15.000


35

Kadernota 2017


Toelichting: Prioriteit 3 Najaar 2016 staat een evaluatie van het Economisch Actieplan gepland. Doel is een herijking van de zeven speerpunten en daaraan gekoppeld (nieuwe) activiteiten. Bedrag voor de uitvoering structureel maken zodat er voor de langere termijn activiteiten voor en door ondernemers georganiseerd kunnen worden.



Exploitatie De volgende financiële mutaties zijn aangeleverd (inclusief speerpunten) Product (bedragen x 1.000) + = nadeel en - = voordeel

2017

2018

2019

2020

Lasten 310 - Innovatiecluster Agri & Food regio Zwolle

20

20

20

20

310 - Ondersteuning Gebiedscoöperatie

10

10

1

1

5

5

2,4

2,4

2,4

15

15

15

15

0,5

0,5

0,5

0,5

-122

-191

-207

-207

-31

-31

-

-

-65,1

-169,1

-168,1

-168,1

-

-

-

-

-65,1

-169,1

-168,1

-168,1

310 - Cluster vrijetijdseconomie regio Zwolle 310 - Evaluatie en herijking toer.recreatief beleid

15

310 - Onderhoud wandelnetwerk Zuidwolde Oost

2,4

310 - Stimuleren aanbod bovenlok.evenementen

10

310 - Evaluatie regio Zwolle 2018

5

310 - Voorbereiden organisatie EK Young riders

5

310 - Evaluatie en uitv.Economisch Actieplan 560 - Toerist Info De Wolden 611 - Uitvoering Wsw en herstructurering GR'en 623 – Besparing uitgaven participatiebudget Totaal lasten Baten Totaal baten

Saldo

Toelichting lasten: De uitkomst van startnotitie Detailhandelsvisie is uitgemond in een Ondernemersagenda 2016 2020. De bijbehorende acties worden gekoppeld aan de agenda van het Ondernemersplatform. In 2016 wordt onderzocht of dit een aparte post blijft of dat er een koppeling gemaakt wordt met het Economisch Actieplan.

36

Gemeente De Wolden

Kadernota 2017


In 2016 wordt er een beslissing genomen door het Ondernemersplatform De Wolden in verband met implementatie van een Ondernemersfonds. In de begroting zal benoemd worden of deze pm post nog voor 2017 gehanteerd moet worden. 560 - Tourist Info De Wolden(3) Voor een kleine organisatie zoals Tourist Info De Wolden is het lastig de vaste kosten op het gebied van huisvesting, salarislasten en verzekeringen naar beneden te brengen. Dit is de afgelopen periode wel gebeurd (de twee parttime medewerkers zijn teruggegaan in uren). Ten eerste omdat de subsidiebijdrage sinds 2009 gelijk is gebleven. En ten tweede omdat het ondanks zeer actieve acquisitie lastig gebleken is meer/hogere bijdragen van ondernemers binnen te halen. De limiet is bereikt. Aanvullende bezuinigingen zouden substantieel afbreuk doen aan de inzet en effectiviteit van Tourist Info De Wolden. Daarom wordt voorgesteld de subsidiebijdrage te indexeren (1% jaarlijks). 611 - Sociale Werkvoorziening (1) Bij het samenstellen van de gemeentelijke meerjarenbegroting 2016-2019 was rekening gehouden met een hogere bijdrage aan het werkvoorzieningsschap Reestmond. Deze was gebaseerd op de meerjarenbegroting van Reestmond. Naar nu blijkt was die hogere bijdrage niet noodzakelijk. Reestmond had de door de deelnemende gemeenten te betalen (hogere) bijdrage onder meer gebaseerd op een te lage rijksvergoeding per werknemer. Door de nu lagere bijdrage aan Reestmond kunnen de budgetten neerwaarts worden bijgesteld. 623 – Besparing uitgaven participatiebudget (3) Door het voornemen om met de verblijfsrecreatiesector af te spreken dat de sector zich ervoor inzet om (via de SW-bedrijven) mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt uit De Wolden in te zetten, zal een besparing op het participatiebudget mogelijk zijn. Zie ook de toelichting hiervoor bij het betreffende speerpunt.

Investeringen De investeringsplanning is geactualiseerd, in die zin dat het tempo en de omvang van de geplande investeringen is aangepast aan de laatste inzichten (o.a. opschuiving i.v.m. capaciteitsprobleem, wettelijke belemmeringen, subsidietoezeggingen, etc.). Voor wat betreft dit programma zijn er geen op- en/of aanmerkingen te melden over zowel de lopende als de nieuwe investeringen.

Gemeente De Wolden

37

Kadernota 2017

Programma 03 - Sociaal beleid en onderwijs

Programma 03 - Sociaal beleid en onderwijs In dit programma staan onze inwoners centraal. Hun behoefte aan ontwikkeling, zorg en kunnen meedoen willen wij ondersteunen. Dit doen wij door voorwaarden te scheppen waardoor dit mogelijk is. Samen geven we hierdoor inhoud aan een participerende samenleving.

Programmahouder Mirjam Pauwels Beleidsdocumenten Algemeen: • Toekomstvisie 2005-2020; • Politieke Termijnagenda 2014-2018; • Collegeprogramma 2014-2018; • Algemene Subsidieverordening; • Maatschappelijk accommodatiebeleid. • Ambitiedocument Vitaal platteland Onderwijs: • Verordening leerlingenvervoer 2015; • Verordening Voorzieningen Huisvesting Onderwijs 2015; • Instandhoudingsbeleid kleine scholen. Sport: • Notitie sportstimulering 2015-2018. Cultuur: • Cultuurbeleid; • Routekaart Cultuuronderwijs Zuid-West Drenthe; • Cultuurhistorische waardenkaart; • Cultuuronderwijs in De Wolden 2013; • Beleidsregels subsidiëring muziekverenigingen; • Beleidsregels subsidiëring zangverenigingen. Sociaal domein: • Kadernota Sociaal Domein; • Beleidsplan Wmo 2015-2017; • Verordening Wmo 2015; • Beleidsplan Jeugdhulp 2015-2017; • Verordening Jeugdhulp 2015; • Regeling toegang jeugdhulp De Wolden 2015; • Beleidsplan reïntegratie 2015; • Beleidsuitvoeringsplan Participatiewet; • Afstemmingsverordening 2015; • Verordening Tegenprestatie naar vermogen; • Individuele Inkomenstoeslagverordening 2015; • Individuele Studietoeslagverordening 2015; • Verordening verrekening bestuurlijke boete bij recidive 2015. Minimabeleid: • Beleidsplan Integrale schuldhulpverlening 2012-2016; • Beleidsregels Integrale schuldhulpverlening 2013; • Kadernota Minimabeleid; • Verordening op het sociaal bijdragefonds; • Verordening op het sociaal participatiefonds; • Verordening participatie schoolgaande kinderen 2012.

38

Gemeente De Wolden

Kadernota 2017


Algemeen Wat speelt er in De Wolden? De gemeente De Wolden streeft naar de optimale ontwikkeling van kinderen en jongeren op het gebied van onderwijs, zorg, sport en cultuur. Zij ondersteunt ouders, kinderen, jongeren en professionals met vragen over en/of problemen met opvoeden en opgroeien. Wij stimuleren de sociale en economische zelfredzaamheid van onze inwoners. Wij bevorderen dat inwoners volwaardig en gelijkwaardig kunnen deelnemen aan de maatschappij. Dit willen we bereiken door zoveel mogelijk eigen kracht van onze inwoners en vrijwilligersorganisaties te versterken en daar waar nodig ondersteuning te bieden aan hen die dat nodig hebben. Sport, cultuur en onderwijs dragen hieraan bij.Wij zetten ons daarom ook in voor het vergroten van de sport- en beweegdeelname van onze inwoners en vinden het belangrijk dat de inwoners in aanraking (kunnen) komen met alle vormen van kunst en cultuur. Wij hechten veel waarde aan sport en bewegen als basis voor een gezonde en actieve leefstijl. Ook kunst en cultuur en de deelname daaraan leveren een belangrijke bijdrage aan een goede leefstijl en een prettige leefomgeving. Onze visie daarbij is dat voor iedere Woldenaar, ongeacht achtergrond, leeftijd, beperking en financiële achtergrond sport/bewegen en kunst/cultuur zoveel mogelijk in de nabijheid aanwezig moeten zijn. Sterke, vitale en financieel gezonde verenigingen zijn belangrijk voor het realiseren van de beleidsdoelen op het gebied van sport en cultuur met als uitgangspunt dat de verenigingen zelf verantwoordelijkheid blijven nemen. De Wolden wil de gezondheid van volwassenen en jongeren bevorderen. Voor degenen wier gezondheid en zelfredzaamheid achteruit gaat, is het streven hen zo lang mogelijk in hun eigen omgeving te laten wonen en hen daartoe de noodzakelijke hulp c.q. voorzieningen te bieden. Het stimuleren van naoberschap en sociale cohesie in de dorpen is ook in dit verband van belang.

Het programma in beeld

Trends en ontwikkelingen Algemeen • Krimp, ontgroening, vergrijzing zorgen voor demografische wijzigingen; • Bereikbaarheid en leefbaarheid onder druk door beperking OV-vervoer en sluiten van • voorzieningen; • Maatschappelijke tweedeling neemt toe; • Toename zorgvraag door demografische wijzigingen; • Invulling geven aan "participatiesamenleving” wordt een belangrijke opgave; • Onderzoeken verrichten naar het instellen van een jongerenraad; • Integrale benadering van vraagstukken is de norm. Onderwijs • Daling van het aantal leerlingen voor het basis onderwijs → leegstand, sluiting, verdwijnen

•

diversiteit; Nieuwe concepten; o.a. groep 0 ( 2,5-4 jr), verlengde schooldag (van 7 tot 7) en Integrale Kind Centra;

Gemeente De Wolden

39

Kadernota 2017

•


Stimulans van de rijksoverheid om toegang tot de kinderopvang voor alle peuters van 2,5 tot 4 jaar mogelijk te maken; Passend onderwijs; Verscherping inspectienormen; Brede school concepten;

• • •

Cultuur • Inzet Onderwijs Cultuur & Wetenschappen op doorlopende leerlijnen cultuuronderwijs; • OCW wil de samenwerking met de lokale overheden intensiveren op het gebied van cultuur bij onderwerpen als talentontwikkeling, de relatie tussen aanbod en afname in de podiumkunsten en de samenwerking tussen musea; • Brede school concepten; • Bibliotheken in en op school - Op 1 januari 2015 is de nieuwe bibliotheekwet in werking getreden. In deze wet zijn de taken van rijk, provincie en gemeenten vastgesteld. De provincie heeft in deze wet aanleiding gezien om tot een herverdeling van de provinciale bijdrage te besluiten. Dit kan leiden tot nadelige effecten op de plattelandsbibliotheken. Gemeenten en provincie zijn hierover nog in overleg. Sport

• • • •

Sport inzetten als middel voor bereiken maatschappelijke doelen op andere beleidsterreinen; Privatisering sportaccommodaties; Initiatieven van sportverenigingen voor aanleg kunstgrasvelden positief benaderen; Sportfunctionarissen inzetten als vakleerkracht in primair onderwijs;

Zorg

• • • • • • • • •

Toenemende samenhang tussen het medische en het sociale domein; Transformatie sociale domein: het moet anders; Meer uitgaan van eigen kracht; Overheidsparticipatie; Integrale aanpak; Bevorderen van mantelzorgvriendelijk personeelsbeleid bij zowel ondernemers in De Wolden alsmede de samenwerkingsorganisatie De Wolden Hoogeveen; ‘Meer met minder middelen; Beroep van de rijksoverheid op gemeenten om extra zorg te dragen voor de huisvesting van statushouders en, indien mogelijk, locaties beschikbaar te stellen voor de opvang van vluchtelingen; Inzet op doorgaande lijn voor kwetsbare jongeren uit praktijkonderwijs naar arbeidsmatige dagbesteding.

Beleidsdoelen Gelet op de beoogde maatschappelijke effecten uit het programma ‘Sociaal beleid en onderwijs’, stelt het college zich de volgenden doelen: Onderwijs • Optimale ontwikkeling van kinderen en jongeren; • Volwaardige en gelijkwaardige deelname aan de maatschappij; • Inwoners blijven zo lang mogelijk zelfstandig functioneren; • Inwoners beschikken over kennis en vaardigheden voor de toekomst; • Inwoners zijn gezond en sociaal en economisch zelfredzaam; • Vergroten van sport en bewegingsdeelname ter realisatie van beleidsdoelstellingen uit onder andere Wmo-,welzijn- en volksgezondheidsbeleid. Cultuur • Meer inwoners maken gebruik van de culturele voorzieningen; • Culturele voorzieningen dragen bij aan de vitaliteit in de dorpen;

40

Gemeente De Wolden

Kadernota 2017

• •


We ondersteunen en stimuleren cultuuronderwijs; We bevorderen de samenwerking tussen de instellingen en verenigingen.

Sport • Maatschappelijke participatie; • Bevorderen gezonde leefstijl; • Meer bewegen; • Meer jongeren op gezond gewicht; • Vergroten van sport en bewegingsdeelname ter realisatie van beleidsdoelstellingen uit onder andere de WMO, welzijn- en volksgezondheidsbeleid. Zorg

• • • • • • • •

Inwoners kunnen volwaardig en gelijkwaardig deelnemen aan de (lokale) samenleving en zijn daar primair zelf verantwoordelijk voor; Inwoners kunnen zo lang mogelijk in de eigen leefomgeving blijven; Stimuleren van het realiseren van een positieve en veilige leefomgeving voor kwetsbare inwoners; Versterken van sociale en economische zelfredzaamheid van kwetsbare inwoners; Ondersteuning van kwetsbare inwoners wordt zo dicht mogelijk bij hun leefomgeving georganiseerd; Bevorderen van samenwerking tussen organisaties voor een optimale dienstverlening aan kwetsbare inwoners; Zorg en ondersteuning organiseren die snel, adequaat en efficiënt is; Uitgangspunt bij het verlenen van zorg en ondersteuning is de zorgvraag van de inwoner.

Speerpunten Om de doelen in deze raadsperiode te halen wordt in 2017 met de volgende concrete punten gestart. 420 Basisonderwijs en kinderopvang Activiteit Gevolgen voor de burger

Middelen

Inzet cultuurcoaches, sport combi-functionarissen en een brede scholen coördinator. Voor alle kinderen in De Wolden is het aanbod van voldoende cultuur- en bewegingsonderwijs in de toekomst geborgd. Door de verhoogde inzet voor de duur van drie jaar te borgen kan vanuit continuïteit vorm en inhoud worden gegeven aan de samenwerking noodzakelijk is. De rol van de gemeente is voorwaardenscheppend en gericht op de integratie van cultuur- en bewegingsonderwijs binnen het conceptuele kader van de Integrale Kindcentra. 2017 € 43.000 -

2018 € 43.000 -

2019 € 43.000 -

2020 -


Toelichting: Prioriteit 2 Het College versterkt de verbinding tussen binnenschools en buitenschools leren en zet daarom in op de verdere ontwikkeling van het brede schoolnetwerk. Door het vormgeven van een doorgaande ontwikkellijn, gecombineerd met een rijk aanbod van voor- en naschoolse activiteiten, bieden we ieder kind optimale ontwikkelkansen. De inzet van cultuurcoaches, sport combifunctionarissen en een brede school coördinator passen naadloos binnen deze ambitie. Inzet cultuurcoaches Vanaf 2009 maakt de gemeente gebruikt van de impuls regeling ter ondersteuning van het cultuuronderwijs aanbod (Rijksbijdrage Impuls Brede school sport & cultuur). De cultuurcoaches ondersteunen de scholen bij de visie- en vraagontwikkeling en aanbieders bij het ontwikkelen van gepast aanbod. Er is een netwerk van interne cultuurcoaches en een stuurgroep opgericht. Alle Gemeente De Wolden

41

Kadernota 2017


scholen worden ondersteund bij de CeMk regeling (cultuur educatie met kwaliteit). Directeuren en leerkrachten worden aangemoedigd om meer eigenaarschap te ontwikkelen voor cultuuronderwijs zodat het een vaste plaats krijgt binnen het lesaanbod (ontwikkeling doorgaande leerlijn). De focus ligt de komende jaren op de nieuwe subsidieregeling Muziekimpuls, de voortgang van de CeMk regeling en de deskundigheidsbevordering van de basisschoolleerkrachten. Uit de onlangs gehouden provinciale evaluatie (september 2015) blijkt dat de scholen in de gemeente De Wolden met hun scores boven het provinciale gemiddelde liggen. Door het grote succes van de inzet van de cultuurcoach binnen het basisonderwijs is in 2012 besloten deze inzet te verhogen met 0,6 fte tot 1,5 fte. De financiering van deze uitbreiding werd van jaar tot jaar beoordeeld en uit incidentele middelen bekostigd. De begroting biedt thans onvoldoende ruimte om dit te continueren. Gezien de ambities van de gemeente op het gebied van cultuur is het wenselijk deze verhoogde inzet nu financieel te borgen voor de duur van 3 jaar. Inzet sport combi functionarissen Vanaf 2009 maakt de gemeente gebruik van de impuls regeling ter ondersteuning van het aanbod van bewegingsonderwijs. De sport combi functionarissen zijn een vast en zichtbaar onderdeel geworden in het aanbod van bewegingsonderwijs aan kinderen in De Wolden. Door hun positie weten zij alle kinderen te bereiken en te enthousiasmeren voor sport en bewegen. Dit sluit goed aan bij de gemeentelijke ambitie om als JOGG gemeente ook alle jongeren op een gezond gewicht te krijgen en te houden. Door het grote succes van de inzet van de sport combi functionarissen binnen het basisonderwijs en verenigingsleven is besloten de inzet met ingang vanaf 2012 te verhogen met 0,9 fte naar 2,9 fte. Deze totale inzet is gefinancierd vanuit verschillende bronnen. In 2014 is door de Provincie een éénmalige bijdrage gedaan. Deze provinciale bijdrage (29.000 euro) is abusievelijk structureel ingeboekt. Momenteel wordt onderzocht op welke wijze deze, volledig HBO opgeleide, vakleerkrachten bewegingsonderwijs (ALO) inpasbaar zijn binnen het reguliere onderwijsaanbod. Een samenwerking die vele voordelen biedt en momenteel ook landelijk in de belangstelling staat. Gezien de ambities van de gemeente op het gebied van jeugd, sport en bewegen is het wenselijk deze extra inzet nu financieel te borgen voor de duur van 3 jaar in relatie met de cultuurcoaches en de brede scholen coördinator. Inzet brede scholen coördinator Vanaf 2012 is er een brede scholen coördinator actief. De gemeente doet dit samen met de stichting Welzijn en het onderwijsveld. Hiermee wordt de verbinding gelegd tussen welzijn en onderwijs, vraag en aanbod en krijgen ook de kleine scholen een duidelijke stem in het ontwikkelproces. De brede scholen coördinator werd in eerste aanleg gefinancierd uit beschikbaar gestelde uren via STAMM/CMO en nadien uit incidentele middelen binnen het programma. Deze incidentele middelen werden van jaar tot jaar beoordeeld. Voor het gemeentelijk aandeel in deze bekostiging zijn nu onvoldoende middelen voorhanden om continuïteit te kunnen borgen. Gezien de ambities van de gemeente in het bieden van maximale ontwikkelkansen voor alle kinderen is het wenselijk deze inzet nu financieel te borgen voor de duur van 3 jaar door het bieden van een cofinanciering. Bij deze cofinanciering draagt de gemeente 60% van de kosten, de stichting Welzijn 20% en het onderwijsveld de resterende 20%. Financieel soort

fte

Sport Cultuur Coördinatie

2,9 1,5 0,8 x 60%

Extra middelen

kosten 147.000 53.000 27.000

in begroting aanwezig 149.000 35.000 0

227.000

184.000

saldo -2.000 18.000 27.000 43.000

Bovenstaande tabel impliceert dat voor de verhoogde inzet op cultuur en coördinatie extra middelen nodig zijn tot een totaal bedrag van 43.000 maximaal per jaar. Op het budget voor sport blijven nog middelen over die ter dekking kunnen worden ingezet. Voorgesteld wordt deze financiering integraal te beoordelen. Gezien de ontwikkeling van de Integrale Kindcentra door de Stichting Peuterspeelzalen en Kinderopvang De Wolden in samenwerking met de schoolbesturen en

42

Gemeente De Wolden

Kadernota 2017


de stichting Welzijn, wordt voorgesteld deze verhoogde inzet synchroon te laten lopen met deze ontwikkeling en te faciliteren voor de jaren 2017, 2018 en als uitloop 2019.

480 Gemeenschappelijke baten en lasten van het onderwijs Activiteit

Aanpak laaggeletterdheid


Laaggeletterdheid is een hardnekkig probleem. Onder laaggeletterdheid wordt verstaan: het onvoldoende kunnen lezen, schrijven, rekenen en omgaan met alledaagse technologie. In Nederland is 1 op de 9 van de inwoners tussen 15 en 65 jaar laaggeletterd. Met ingang van 1 januari 2015 worden de WEB-middelen ( Wet Educatie en Beroepsonderwijs) uitgekeerd een de centrumgemeente in de arbeidsmarkregio. Besteding van dit budget is vooral gericht op deelname in het arbeidsproces. De doelgroep bij de aanpak van laaggeletterdheid is echter veel breder. Voor de laaggeletterden die geen beroep kunnen doen op de WEB-middelen wordt een passende scholingsstructuur ontwikkeld. In de te ontwikkelen scholingsstructuur is een belangrijke taak weggelegd voor bibliotheek, stichting welzijn en stichting Lezen & Schrijven. Dit bedrag wordt toegevoegd aan het budget voor lokaal onderwijsbeleid. Er wordt veel gebruik gemaakt van vrijwilligers. Scholing moet ertoe leiden dat de sociale zelfredzaamheid wordt vergroot.

Middelen

2017 € 15.000

2018 € 15.000

2019 € 15.000

2020 € 15.000


Toelichting: Prioriteit 3 Een tekort aan basisvaardigheden als lezen en schrijven is niet alleen nadelig voor het individu maar ook schadelijk voor bedrijf en maatschappij. Mensen met beperkte vaardigheden op dit gebied worden belemmerd bij hun dagelijks functioneren. Het gaat daarbij om problemen bij de opvoeding van kinderen, het volgen van onderwijs, het vinden en behouden van werk, het leiden van een gezond leven, maatschappelijke redzaamheid, en actief burgerschap. Sinds 1 januari 2015 worden de zogenoemde WEB-middelen (Wet Educatie en Beroepsonderwijs) niet meer uitgekeerd aan de gemeenten maar aan de centrumgemeente in de Arbeidsmarktregio. Dat maakt dat besteding van dit budget veelal gericht is op deelname in het arbeidsproces. De doelgroep bij vermindering van laaggeletterdheid is veel breder. Daarom is in Drenthe het Bondgenootschap voor Geletterdheid in Drenthe in het leven geroepen. Het bondgenootschap is een verzameling van diverse organisaties in Drenthe (provincie, gemeenten, bibliotheek, regionale opleidingscentra, werkvoorzieningsschappen etc.) die zich bezighouden met vermindering van laaggeletterdheid. In onze gemeente zijn de bibliotheek, de stichting welzijn en de gemeente zelf aangesloten bij het bondgenootschap. Door aansluiting bij het bondgenootschap kan gebruik worden gemaakt van faciliteiten en expertise van de Stichting Lezen & Schrijven. De gemeente is inmiddels in gesprek met partners op het gebied van educatie over de mogelijkheden om een scholingsstructuur te ontwikkelen. Hierin zal een belangrijke rol zijn weggelegd voor vrijwilligers. In 2020 zal een evaluatie plaatsvinden.

510 Openbaar bibliotheekwerk Activiteit

Scenariokeuze Bibliotheekwerk.


In de kadernota 2014 is aan bibliotheek De Wolden een taakstelling van €180.000 opgelegd. Deze taakstelling moet uiterlijk in 2017 worden gerealiseerd. De scenariokeuzes moeten uitwijzen of en op welke wijze deze taakstelling kan worden gerealiseerd.

Middelen

Gemeente De Wolden

2017

2018

2019

2020

-

-

-

-

-

-


43

Kadernota 2017


Toelichting: Prioriteit 4 In de kadernota 2014 is aan bibliotheek De Wolden een taakstelling opgelegd. De raad heeft hierbij de volgende uitgangspunten meegegeven: - Uiterlijk in 2017 wordt een bezuiniging van € 180.000 gerealiseerd; - De bibliotheekfunctie blijft voor de doelgroep van 0 tot 18 jaar in stand; - De fysieke bibliotheek wordt zoveel mogelijk gesitueerd in multifunctionele accommodaties. Ter uitvoering van deze opdracht heeft de bibliotheek drie scenario’s ontwikkeld waarin wordt aangegeven op welke wijze invulling aan de opdracht kan worden gegeven en wat de gevolgen zijn van de keuze die wordt gemaakt. Met de huisvesting van de fysieke bibliotheek in een multifunctionele accommodatie is inmiddels in Ruinen gestart. De scenario’s zijn: 1. Eén Medium en één Small - (twee vestigingen sluiten). Kosten € 300.000. Hiermee wordt de opgelegde taakstelling gerealiseerd 2. Eén Medium en drie Small - Kosten € 379.000. Dus +/+ €79.000 structureel 3. Twee Medium en twee Small - Kosten € 423.000. Dus +/+ €123.000 structureel

530 –Sport Activiteit

Doorontwikkeling aanleg kunstgrasvelden


Kwaliteitsimpuls sportvoorzieningen & multifunctioneel gebruik voorzieningen.

Middelen

2017 -

2018 -

2019 -

2020 -

-

-

-

-


Toelichting: Prioriteit 3 Sport wordt steeds meer ingezet als middel voor het bereiken van maatschappelijke doelen op andere beleidsterreinen. Goede voorzieningen zijn hierbij noodzakelijk. Met het project ‘Hard Gras’ is op een aantal sportaccommodaties in De Wolden kunstgras aangelegd. Bij veel buitensportverenigingen bestaat de wens om gedurende het hele jaar gebruik te kunnen blijven maken van kwalitatief goede sportvelden. Bij de behandeling van de Kadernota 2016 heeft de gemeenteraad het college de opdracht gegeven om te inventariseren of er (financieel) draagvlak is onder de buitensportverenigingen voor het creëren van kunstgras buitensportvelden. Hierop hebben vijf buitensportverenigingen positief gereageerd. Wel hebben een aantal verenigingen opgemerkt de financiering betreffende de aanleg van kunstgrasvelden voor hun vereniging een belemmering vormt. Indien er kunstgrasvelden zullen worden aangelegd zal dit ter vervanging van natuurgrasvelden zijn. De jaarlijkse onderhoudskosten van kunstgrasvelden zijn gelijk aan de onderhoudskosten van kunstgrasvelden.

682 - Individuele voorzieningen in jeugdzaken: sociaal domein: samenhang in jeugdzaken Activiteit

Aanpassing Paragraaf Sociaal Domein: samenhang en ontschotting jeugdzaken.


Meer optimale dienstverlening.

Middelen

2017 -

2018 -

2019 -

2020 -


Toelichting: Prioriteit – N.v.t. Binnen het sociaal domein ligt de focus van gemeentelijk beleid onder andere op de jeugd ('Wie de jeugd heeft, heeft de toekomst').

44

Gemeente De Wolden

Kadernota 2017


We achten het van belang om zaken die betrekking hebben op 'jeugd' binnen gemeentelijke beleidsterreinen, bij elkaar te brengen om zo integraliteit en ontschotting te bevorderen. Daarom zijn we van plan om binnen de paragraaf Sociaal Domein een apart hoofdstuk 'Jeugd' te maken waar jeugdzaken op het gebied van zorg, sport, cultuur, educatie en veiligheid samenkomen.

714 - Volksgezondheid Activiteit

JOGG gemeente 2017-2019.


Actieve en gezonde leefstijl.

Middelen

2017 € 7.500 -

2018 € 7.500 -

2019 € 7.500 -

2020 -


Toelichting: Prioriteit 3 Het is belangrijk dat de jongeren naast alle sport- en beweegactiviteiten ook een actieve en gezonde leefstijl krijgen. Naast het stimuleren om te gaan bewegen zal er dus ook voorlichting worden gegeven over een gezonde leefstijl. Gemeente De Wolden is sinds 2013 officieel JOGG gemeente. JOGG betekent Jongeren Op Gezond Gewicht. JOGG heeft als doel een gezonde omgeving en een gezonde jeugd. Het idee achter JOGG is dat iedereen in een stad, dorp of wijk zich in zet om gezond te eten en bewegen voor jongeren gemakkelijk en aantrekkelijk te maken. In Drenthe zijn alle 12 gemeenten JOGG gemeente. De provincie Drenthe onderschrijft de JOGGaanpak en heeft voor de eerste 3 jaar (2014 t/m 2016) de JOGG-fee voor De Wolden betaald. De Wolden wil voor de periode 2017 t/m 2019 JOGG gemeente blijven. Hiervoor dient jaarlijks JOGGfee te worden betaaald ad € 5.000. Hiervoor kan De Wolden o.a. gebruik maken van de landelijke expertise (advies, begeleiding en kennis overdracht) van het landelijke JOGG bureau. Daarnaast wordt jaarlijkse € 2.500 activiteitenbudget gevraagd om uitvoervoering te kunnen geven aan de velen activiteiten die in De Wolden door onder andere het JOGG-team De Wolden worden uitgevoerd.

714- Volksgezondheid Activiteit

Kwaliteitsimpuls Veilig Thuis Drenthe (VTD).


Het bieden van snelle en adequate hulp in situaties van kindermishandeling en huiselijk geweld.

Middelen

2017 -

2018 -

2019 -

2020 -


Toelichting: Prioriteit 1 Eind 2015 werd duidelijk dat de dienstverlening van Veilig Thuis Drenthe (VTD) niet adequaat was ingericht. De Inspectie voor de gezondheidszorg beoordeelde de dienstverlening als onvoldoende. Om aan alle kwaliteitscriteria te kunnen voldoen, zodat er sprake is van een snelle en adequate dienstverlening, moet er structureel een hogere financiële bijdrage worden geleverd door alle Drentse gemeenten. Direct na de inrichting van VTD (voorheen Advies en Meldpunt Kindermishandeling en Steunpunt huiselijk geweld) bleek dat het aantal meldingen fors was toegenomen. Er was gerekend op 1.190 en het werden 1.852 in 2015. Deze trend houdt tot op heden stand. Ook de aard van de meldingen liet andere, vaak complexere, problematiek zien. De werkdruk nam fors toe en ook het rapport van de Inspectie liet zien dat er nog het e.e.a. schortte aan de dienstverlening. Het bestuur van de GGD en de stuurgroep VTD hebben hierop eind 2015 direct maatregelen getroffen. Het verbetertraject loopt nog voor een deel in 2016. Duidelijk is dat er een uitbreiding van goed toegerust personeel nodig is. De huidige begroting over 2016 en 2017 zet uit Gemeente De Wolden

45

Kadernota 2017


met ruim € 1,1 miljoen. Op de schaal van de Wolden moet vooralsnog rekening worden gehouden met een uitzetting van € 60.000. Er wordt vanuit gegaan dat deze kosten kunnen worden opgevangen binnen de bestaande middelen van de budgetten taakdecentralisaties.

Taakstelling en lopende projecten Taakstelling Taakstelling korting op de exploitatiebijdrage bibliotheekwerk: Zie hiervoor bij het betreffende speerpunt. Taakstelling bezuiniging zwembaden de Wijk en Zuidwolde: Zie hierna onder 'Lopende projecten'. Korting/bijstelling diverse subsidies en bijdragen: Een deel hiervan is al gerealiseerd. De besparing van € 25.000 in 2016 is verwerkt door een korting op een 3-tal bijdragen. De besparing 2017 wordt gerealiseerd door niet gebruikte middelen voor subsidies af te ramen. Zie hiervoor de toelichting bij het onderdeel ‘Voortgang bezuinigingen 2012-2018’ elders in deze kadernota. Voor de besparingen 2018 (totaal € 25.000) is naar verwachting wel een beleidswijziging noodzakelijk. De verdere realisatie van de resterende bezuiniging zal plaatsvinden in samenhang met de vaststelling van een nieuwe subsidieverordening.

Lopende projecten Huurinkomsten kinderverblijven Door wijziging van het contract kwam met ingang van 01-01-2015 een fors deel van de accommodaties voor kinderopvang en peuterspeelzaalwerk leeg te staan. De totale leegstand bedroeg 1.651 vierkante meter. Met ingang van 01-08-2015 is Wolderwijs Kinderopvang een deel van deze ruimten gaan huren. Hierdoor is de leegstand teruggelopen naar 788 vierkante meter. Financieel betekent dit dat de kosten van leegstand over 2015 beperkt zijn gebleven tot € 119.396.Verwacht wordt dat het nadeel van leegstand in 2016 beperkt kan blijven tot € 78.000 omdat hierop verdere acties zijn gezet. Het college ziet het nog steeds als haar opdracht om een oplossing te zoeken voor de resterende overcapaciteit en nieuwe partners te zoeken voor de vrijgekomen ruimten. Dit betekent dat de bredere discussie waar het gaat om de risico's die de gemeente loopt rondom het maatschappelijk vastgoed en het daaronder liggende accommodatiebeleid nog niet is afgerond. Verzelfstandiging zwembaden Zuidwolde en de Wijk Er wordt uitvoering gegeven aan de motie van 10 oktober 2013 betreffende overdracht bestuurlijke verantwoordelijkheid van de zwembaden in Zuidwolde en de Wijk. Onder verantwoordelijkheid van de belangenverenigingen de Wijk en Zuidwolde onderzoeken werkgroepen/initiatiefgroepen welke mogelijkheden er zijn om het beheer en exploitatie van de zwembaden in de Wijk en Zuidwolde uiterlijk 1 januari 2017 over te nemen. Uw raad is eind 2015 en begin 2016 tussentijds door respectievelijk de werkgroepen uit de Wijk en Zuidwolde geïnformeerd over de stand van zaken. De verwachting is dat het eindadvies van beide werkgroepen voor de zomervakantie 2016 wordt opgeleverd aan het college. Mogelijkerwijs vloeien hieruit de nodige incidentele en structurele kosten die ten tijde van de opmaak van de Kadernota 2017 nog niet bekend zijn. Bij de behandeling van de Begroting 2017 wordt aan uw raad een nadere (financiële) uitwerking voorgelegd. Verzelfstandiging zwembad Ruinen Bij de verzelfstandiging van zwembad Ruinen eind 2013 is overeengekomen dat het stichtingsbestuur zwembad Ruinen, gedurende een periode van 4 jaar, betreffende groot onderhoud een beroep kan doen op de gemeente. Het betreft een 50 jaar oud zwembad waarvoor de stichting inzake groot onderhoud niet heeft kunnen reserveren. Naar nu blijkt zijn de zonnecollectoren en aanverwante dakbedekking na afloop van het zwemseizoen 2016 aan vernieuwing toe. Het stichtingsbestuur heeft de gemeente verzocht om financiële middelen ter vervanging van de zonnecollectoren en dakbedekking.

46

Gemeente De Wolden

Kadernota 2017


Dorpshuizen Zuidwolde 'de Boerhoorn' en de Wijk 'de Havezate' Onder verantwoordelijkheid van de belangenverenigingen de Wijk en Zuidwolde onderzoeken werkgroepen/initiatiefgroepen welke mogelijkheden er zijn om het beheer en exploitatie van de Boerhoorn en de Havezate uiterlijk 1 januari 2017 over te nemen van Stichting Welzijn De Wolden. De beide trajecten zijn uniek met ieder zijn eigen dynamiek en tijdspanne. De verwachting is dat het eindadvies van beide werkgroepen voor de zomervakantie 2016 wordt opgeleverd aan het college. Mogelijkerwijs vloeien hieruit de nodige incidentele en structurele kosten die ten tijde van de opmaak van de Kadernota 2017 nog niet bekend zijn. Bij de behandeling van de Begroting 2017 wordt aan uw raad, indien noodzakelijk, een nadere (financiële) uitwerking voorgelegd.


2017

2018

2019

2020

Lasten 420- Inzet cultuur, sport en bredeschoolcoördinatie

43

43

43

-

480 - Laaggeletterdheid

15

15

15

15

480 - Leerplicht

10

10

10

10

510 - Openbare bibliotheek

-

-

-

-

530 - Sportaccommodaties/salarissen

4

4

4

4

530 - Sportaccommodaties/indexering

2

2

2

2

200

200

200

200

-200

-200

-200

-200

7,5

7,5

7,5

-

-

-

-

-

81,5

81,5

81,5

31

-

-

-

-

81,5

81,5

81,5

31

610 - Inkomensvoorziening - uitzetting BUIG 661 - Wmo voorzieningen - aframing Wmo 714 - Volksgezondheid - JOGG-gemeente 714- Volksgezondheid - Veilig thuis Drenthe

Totaal lasten Baten Totaal baten

Saldo

Toelichting lasten 480 Gemeenschappelijke baten en lasten van het onderwijs (2) De gemeente De Wolden vormt samen met de gemeenten Hoogeveen en Westerveld het Regionaal Bureau Leerplicht (ROL). De kosten worden op basis van het aantal leerlingen aan de gemeenten toegerekend. Als gevolg van kostenstijging zal de bijdrage van de gemeente De Wolden met € 10.000 worden verhoogd. 530 - Sportaccommodaties (2) Als gevolg van de CAO aanpassingen worden de salarislasten met € 4.000 verhoogd. 530 - Indexering onderhoudsbudgetten buitensportvelden (2) Ingaande 1 januari 2016 zijn de taken en verantwoordelijkheden op het gebied van beheer en exploitatie van de velden naar de hoofdgebruiker/exploitant overgegaan. De verenigingen zijn Gemeente De Wolden

47

Kadernota 2017


verantwoordelijk voor de uitvoering van het klein (dagelijks) onderhoud van de sportvelden. Hiervoor ontvangen de verenigingen het gemeentelijk onderhoudsbudget. Contractueel is met de betreffende verenigingen afgesproken de onderhoudsbijdrage ingaande 2017 jaarlijks zal worden geïndexeerd conform de Consumentenprijsindex (CPI). Het totale beschikbare onderhoudsbudget voor het klein onderhoud is in 2016 € 101.000. Op basis van een CPI van 1,5 - 2% wordt de verhoging € 2.000. 610 - Inkomensvoorziening (2) In meerjarenperspectief is de verwachting dat de lasten voor de BUIG (gebundelde uitkering: onder andere bijstandsregelingen, IOAW en IOAZ) stijgen door onder andere een toename van het aantal statushouders. Met inachtneming van een mogelijke aanvullende rijksbijdrage worden de extra lasten geraamd op per saldo € 200.000. Deze extra lasten zijn binnen het programma op te vangen door een te verwachten overschot op de Wmo, onderdeel maatwerkvoorziening in natura materieel (zie hierna’. 661 - Maatwerkvoorziening in natura materieel (2) Gelet op de ervaringscijfers van het voorgaand jaar is het reëel om het budget voor de voorzieningen zoals woningaanpassing en trapliften en rolstoelen met € 200.000 te verlagen.


48

Gemeente De Wolden

Kadernota 2017

Programma 04 - Dienstverlening

Programma 04 - Dienstverlening Het programma Dienstverlening omvat in hoofdzaak de dienstverlening aan de inwoners, bedrijven en instellingen en de participatie met de samenleving. Dienstverlening en participatie blijven niet beperkt tot één programma. In de realisatie van alle programma’s is sprake van dienstverlening en participatie. De dienstverlening betreft het bieden van de mogelijkheid om in contact te komen met de overheid en namens de overheid in contact te treden met inwoners, bedrijven en instellingen. In de dienstverlening wil De Wolden herkenbaar zijn. Door participatie geven we ruimte aan eigen initiatief en samenredzaamheid van de samenleving en stimuleren we de ontwikkel kracht van lokale netwerken.

Programmahouder Roger de Groot Beleidsdocumenten Het beleid voor dit programma is vastgelegd in de (beleids)nota’s: • Toekomstvisie 2005-2020, 22 december 2005; • Politieke Termijnagenda 2014-2018 van de raad, 27 maart 2014; • Collegeprogramma 2014-2018, 29 april 2014; • ‘De blik naar buiten!’, juni 2012; • ‘De tering naar de nering zetten’, maart 2010; • Visie dienstverlening 2016-2020, 25 februari 2016; • De uitkomsten van de Benchmark ‘Waar staat je gemeente’ 2016; • Nota burgerparticipatie ‘Investeren in betrokkenheid’, 8 maart 2012; • Van ‘de Ontmoeting naar de Verdieping’, 29 januari 2015; • Vernieuwing werkwijze gemeenteraad De Wolden, april 2016.

Algemeen Wat speelt er in De Wolden? De Wolden investeert in optimale dienstverlening aan inwoners, in goede toegankelijkheid langs diverse kanalen en in transparantie van besluitvorming en bestuur. De Wolden investeert in ondersteuning van (netwerken van) ondernemers, dorpsbelangenorganisaties, dorpshuizen/ ontmoetingscentra en initiatieven vanuit de samenleving. Medewerkers denken mee, gaan uit van mogelijkheden, zien kansen en kunnen deze vertalen richting inwoners, bedrijven en organisaties. Inwoners en ondernemers maken gezamenlijk onze gemeenschap. De gemeente stimuleert dat partijen in de gemeenschap meer initiatief en eigen verantwoordelijkheid gaan nemen. Indien nodig treedt de gemeente daarbij op als regisseur. Kaders worden vastgelegd waarbinnen partijen hun rol kunnen nemen. Soms is echter ondersteuning van de gemeente nodig om het initiatief mogelijk te maken, bijvoorbeeld een subsidie, begeleiding bij de opzet van een netwerk of denkkracht. Wij streven het volgende op de langere termijn na: • Een lokale samenleving met een sterke sociale cohesie; • Er is sprake van betrokken en actieve inwoners; • De gemeente in herkenbaar en goed bereikbaar; • Er is een hoge mate van klanttevredenheid; • Er is vertrouwen in het lokale bestuur.

Gemeente De Wolden

49

Kadernota 2017


Het programma in beeld

Trends en ontwikkelingen In 2016 is de visie Dienstverlening vastgesteld. Deze visie is de basis voor de doelstellingen en realisatie in 2017. De dienstverlening aan onze burgers en ondernemers staat hierin centraal.

De gemeentelijke dienstverlening zo ontwikkelen dat zij aansluit op de behoefte van onze inwoners en ondernemers, ook in de toekomst. Centraal hierin staat: - Antwoord op maat; - Persoonlijk contact; - Digitalisering; - Samenwerking met andere partijen. Onze gemeente realiseert dit met de drie kernwaarden: maatwerk, vertrouwen en eenvoud. Er is sprake van een veranderende rol van de overheid in de samenleving. De burger participeert, de overheid faciliteert. Deze beweging brengt de vraag met zich mee, wat dit betekent voor de rol en functioneren van de gemeente als kadersteller en volksvertegenwoordiger.

Beleidsdoelen Gelet op de beoogde maatschappelijke effecten uit het programma ‘Dienstverlening’, stelt het college zich de volgende doelen: Kernwaarden geven aan waarin wij geloven. Ze vormen de waarden en normen van de organisatie, ons ethisch kompas. Wij willen herkenbaar en bereikbaar zijn voor haar inwoners, verenigingen, bedrijven en instellingen. Maatwerk Onze professionele dienstverleners denken mee met onze klanten en bieden maatwerk. Zij hebben als vertrekpunt: 'ja, tenzij ….'. Vertrouwen Wij vertrouwen onze klanten, wij gaan er van uit dat zij terecht een beroep op ons doen. Eenvoud Eenvoudige diensten verkrijgen onze klanten moeiteloos, deze diensten worden automatisch of snel verleend, meestal digitaal. Participatie • Onze inwoners (burgers, bedrijven, instellingen) zien ons als partner om hun vragen, initiatieven en ontwikkelingen te helpen beantwoorden c.q. realiseren; • Uitvoeren en doorontwikkeling van de dorpsvisies, met de nadruk op het sociaal domein;

50

Gemeente De Wolden

Kadernota 2017


Speerpunten Om de doelen in deze raadsperiode te halen wordt in 2017 met de volgende concrete punten gestart. 001 - Bestuursorganen Activiteit

Eerste evaluatie vernieuwde werkwijze gemeenteraad De Wolden.


De vernieuwde werkwijze betekent o.a. meer ruimte voor inwoners en groepen om zelf met initiatieven te komen.

Middelen

2017 € 7.500 -

2018 -

2019 -

2020 -


Toelichting: Prioriteit 3 In 2016 heeft de raad onderzocht en besloten om zijn werkwijze aan te passen. Drie vragen stonden centraal: wat betekent de beweging van overheidsparticipatie voor de rollen van de gemeenteraad als kadersteller & volksvertegenwoordiger en hoe vul je de controlerende taak in? Hoe verminder je de werkdruk van raadsleden? En hoe kunnen steunfractieleden een actieve rol vervullen? Afgesproken is om tijdens het politieke seizoen 2016/2017 proef te draaien en in het najaar van 2017 te evalueren, zodat er ook een duidelijk advies kan liggen voor de werkwijze van de nieuwe gemeenteraad (2018-2022). Voor het uitvoeren van de evaluatie waarbij verschillende partijen, waar onder inwoners, worden gevraagd hun mening te geven, is het bedrag bedoeld, met andere woorden incidenteel onderzoeksgeld.

001 - Bestuursorganen Activiteit

Instellen jongerenraad De Wolden.


Meer inspraak, bewustwording en betrokkenheid van jongeren bij het gemeentelijk beleid en de gemeentelijke politiek. Dit draagt bij aan de kwaliteit en draagvlak van het beleid en de voorzieningen.

Middelen

2017 € 7.500

2018 € 7.500

2019 € 7.500

2020 -


Toelichting: Prioriteit 3 De raad van De Wolden vindt het van belang de meningen van jongeren te horen wanneer het gaat over onderwerpen die jongeren aangaan. Daarom is tijdens de behandeling van kadernota 2016 motie 3.M.19a unaniem aangenomen. Als gevolg van deze unaniem aangenomen motie is op 10 maart 2016 een bijeenkomst met jongeren gehouden, georganiseerd door een raadsprojectgroep. Vanwege het succes van deze eerste bijeenkomst, stellen we voor dit initiatief verder te ontwikkelen. Om het initiatief te laten slagen, is het noodzakelijk aan een aantal voorwaarden te voldoen en daarom stellen we voor structureel middelen beschikbaar te stellen. Het zal hierbij gaan om het bieden van een vergoeding, beleggen en faciliteren van een aantal bijeenkomsten en het beschikbaar stellen van een digitaal platform.

Gemeente De Wolden

51

Kadernota 2017


001 - Bestuursorganen Activiteit

Voorbereiden van de gemeenteraadsverkiezingen 2018.


Toegankelijke informatie over de rol en werkzaamheden van de gemeenteraad, zodat de drempel om te gaan stemmen wordt verlaagd.

Middelen

2017 € 5.000 -

2018 -

2019 -

2020 -


Toelichting: Prioriteit 3 Het bevorderen van de opkomst bij de gemeenteraadsverkiezingen is een belangrijke gemeentelijke taak, die bijdraagt aan het functioneren van een vitale gemeenteraad. Een breed gedragen bestuursorgaan is essentieel voor het functioneren van de (lokale) democratie. Het bedrag is bedoeld voor het bouwen van de verkiezingswebsite en de inzet van andere communicatiemiddelen zoals filmpjes en publicaties.

002 – Burger- en kernparticipatie Activiteit

'De verdieping'.


a. het faciliteren van de zelfredzaamheid van de dorpen; b. doorontwikkeling van de netwerken en de dorpsvisies; c. een organisatie die vorm kan geven aan participatie van zowel inwoners als overheid.

Middelen

Middelen zijn d.m.v. een afzonderlijk krediet beschikbaar gesteld.

Toelichting: Prioriteit 1 Met het vaststellen van het document 'van Ontmoeting naar Verdieping' heeft de raad op 29 januari 2015 ruimte gegeven voor de verdere ontwikkeling van burger- en overheidsparticipatie. Drie thema's zijn hierin leidend: a. het faciliteren van de zelfredzaamheid van de dorpen; b. doorontwikkeling van de netwerken en de dorpsvisies; c. een organisatie die vorm kan geven aan participatie van zowel inwoners als overheid. Halverwege 2016 zal er een evaluatie plaatsvinden van 'De Verdieping'. Opbrengsten uit de evaluatie nemen we mee in de verdere uitvoering van 'De Verdieping' in 2017.

003 - Dienstverlening Activiteit

Maatwerk.


Klanten, zowel burgers als bedrijven, willen antwoord op maat van de overheid. Ze willen contact met een medewerker die meedenkt en die zowel in de eigen gemeente als daarbuiten de mogelijkheden kent. Een echte dienstverlener! Opgaves als “Ja, tenzij..” en het professionaliseren van de dienstverlener staan in 2017 centraal.

Middelen

Uitvoering past binnen de bestaande middelen.

Toelichting Prioriteit 3 Het bieden van Maatwerk is één van drie kernwaarden uit de Visie Dienstverlening. Maatwerk vraagt continu om ontwikkeling en aandacht. Dit zit in medewerkers, maar ook in de ruimte die mogelijk is en die ze nemen. Dit is een ontwikkeling voor de hele organisatie. De rol van de regisseur kan verder uitgebouwd worden. Ook het ontwikkelen van een integraal klantbeeld draagt bij aan het leveren van maatwerk aan de klant. Immers hoe beter wij de klant kennen hoe beter we in kunnen spelen op de behoefte. Dit levert ook voordelen op voor de klant, doordat het geleverde maatwerk van zelf sprekend is.

52

Gemeente De Wolden

Kadernota 2017



Vertrouwen.


Repeterende aanvragen (vergunningen, vergoedingen) voor meerdere jaren toekennen. Bij de keuze van deze aanvragen kijken we naar het eventuele risico dat de gemeente of andere betrokkenen kunnen lopen.

Middelen


Toelichting Prioriteit 3 Het geven van Vertrouwen is één van drie kernwaarden uit de Visie Dienstverlening. Wij vertrouwen onze klanten, wij gaan er van uit dat zij terecht een beroep op ons doen.


Eenvoud.


Het proactief en automatisch leveren van producten kan de dienstverlening vereenvoudigen. In 2017 onderzoeken we de mogelijkheid van het digitaal verstrekken van bijvoorbeeld vergunningen.

Middelen


Toelichting: Prioriteit 3 Eenvoud is één van drie kernwaarden uit de Visie Dienstverlening. Klanten moeten zoveel mogelijk producten eenvoudig kunnen verkrijgen. Dit betekent dat de dienstverlening continu moet inspelen op de ontwikkelingen in de maatschappij en de behoefte van de klant. In 2016 wordt het zaaksysteem geïmplementeerd en sluiten we aan bij MijnOverheid. Deze twee voorzieningen maken het mogelijk dat de klant bepaalde informatie, digitaal, op het moment dat hij dat wil, kan inzien. Op deze manier kan de klant tijdig en beter geïnformeerd.


Fundament.


In 2017 staan de nodige activiteiten in de planning die betrekking hebben op het fundament. De diverse kanalen, waarop een klant zijn dienstverlening kan afnemen bij de gemeente moeten blijvend ontwikkelen. Dit om continu in te kunnen spelen op veranderingen in de maatschappij en de behoefte van de klant. Bijvoorbeeld ontwikkelingen in digitale dienstverlening, mogelijkheid chatten en een integraal klantbeeld.

Middelen


Toelichting: Prioriteit 3 De speerpunten Maatwerk, Vertrouwen en Eenvoud komen overeen met de kernwaarden uit de Visie Dienstverlening. Zoals bij de visie is aangeven werken we nog steeds hard aan het fundament. Immers een goede fundering zorgt voor een stabiele woning.


Samen.


Klanten worden betrokken bij verschillende onderzoeken cq ontwikkelingen in 2017. Over de contacttijden gaan we in overleg met klanten om te kijken wat aansluit bij hun behoefte.

Middelen


Gemeente De Wolden

53

Kadernota 2017


Toelichting: Prioriteit 3 Voor het realiseren van de ambities uit de Visie Dienstverlening vinden wij het gewenst om dat samen te doen. Aan de ene kant, samen met klanten, belangenverenigingen, adviesorganen. En aan de andere kant tussen Hoogeveen en De Wolden. In 2017 pakken we een aantal resultaten van het onderzoek 'Waarstaatjegemeente' en het ondernemers onderzoek op om verder te ontwikkelen. Eind 2016 vindt het klanttevredenheidsonderzoek binnen het sociale domein plaats. De uitkomsten en aanbevelingen hieruit worden ook in 2017 opgepakt. In 2016 starten we met een behoefteonderzoek naar contacttijden, wat kan leiden tot een aantal tray-out activiteiten, zodat de ervaringen daadwerkelijk zichtbaar worden. Ook het mogelijk maken van een bezoek op afspraak staat op de planning.




2017

2018

2019

2020

Lasten 001 - Evaluatie rol/werkwijze raad

7,5

001 - Jongerenraad

7,5

001 - Verkiezingen 2018 voorbereiden

7,5

7,5

5

001 - Gemeenteraad - gevolgen werkkosten

46

46

46

46

001- Bestuur, trendmatige aanp. vergoeding

15

15

15

15

003 - CAO Huwelijksvoltrekkingen

1

1

1

1

006 - CAO Griffie

4

4

4

4

86

73,5

73,5

66

Totaal lasten Baten 004 - secretarieleges burgerzaken Totaal baten

Saldo

-10 -

-

-

-10

86

73,5

73,5

56

Toelichting lasten: 001 - CAO Gemeenteraad, burgemeester en wethouders (2) 003 - CAO huwelijksvoltrekkingen (2) 006 - CAO Griffie (2) Deze drie mutaties betreffen de indexaties van de raadsvergoedingen en van de salariskosten conform de CAO.

54

Gemeente De Wolden

Kadernota 2017


Toelichting baten: 004 - Secretarieleges burgerzaken Deze baten betreffen de meerjarige afspraken van een indexering van de leges met 3% per jaar. In de jaren 2017 t/m 2019 zijn deze al verwerkt.

Investeringen De investeringsplanning is geactualiseerd, in die zin dat het tempo en de omvang van de geplande investeringen is aangepast aan de laatste inzichten (o.a. opschuiving i.v.m. capaciteitsprobleem, wettelijke belemmeringen, subsidietoezeggingen, etc.).

Gemeente De Wolden

55

Kadernota 2017

Programma 05 - Financiën en bedrijfsvoering

Programma 05 - Financiën en bedrijfsvoering Het programma Financiën en Bedrijfsvoering richt zich vooral op een gezonde financiële huishouding van de gemeente, om daarmee op korte en langere termijn de dienstverlening aan de inwoners, ondernemers en organisaties te kunnen waarborgen en de ambities van het bestuur te kunnen realiseren. We willen dit bereiken in samenwerking met de raad en in voortdurend contact met de Woldense samenleving. De bedrijfsvoering die nodig is voor het realiseren van de doelstellingen, is primair de verantwoordelijkheid van de Samenwerkingsorganisatie De Wolden Hoogeveen en valt grotendeels buiten de reikwijdte van dit programma.

Programmahouder Jan van ’t Zand Beleidsdocumenten • • • • • • • • • • • • •

Toekomstvisie 2005-2020, vastgesteld d.d. 22 december 2005; Politieke Termijnagenda 2014-2018 van de raad, vastgesteld d.d. 27 maart 2014; Collegeprogramma 2014-2018, d.d. 29 april 2014; 'De tering naar de nering zetten’, eind maart 2010 aangeboden aan de raad; Wet financiering decentrale overheden (Wet Fido); Nota reserves en voorzieningen; Wet waardering onroerende zaken; Financiële verhoudingswet en Treasurystatuut; Gemeentewet en beleidskader financieel toezicht op gemeenten van de provincie; Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten; Woningfinancieringsregeling ambtenaren 1998; Gemeentelijke verordening onroerende-zaakbelastingen 2016, forensenbelasting 2016 en toeristenbelasting 2016; Leidraad invordering gemeentelijke belastingen.

Algemeen Wat speelt er in De Wolden? De gemeente De Wolden streeft naar het realiseren van een structureel sluitende begroting in meerjarenperspectief op basis van heldere kaders voor de gemeentelijke uitgaven en inkomsten. Wij streven het volgende op de langere termijn na:

• •

We willen een financieel gezonde gemeente zijn, die haar beschikbare middelen verantwoord inzet; We willen met de ambtelijke organisatie onze inwoners, ondernemers, verenigingen en instellingen naar tevredenheid van diensten voorzien.


56

Gemeente De Wolden

Kadernota 2017


Trends en ontwikkelingen •

Er spelen diverse zaken die van invloed (kunnen) zijn op de toeristische heffingen. Het betreft een discussiestuk welke de raad in 2016 krijgt aangeboden met betrekking tot onder andere de permanente bewoning van recreatiewoningen. Ook zijn er andere ontwikkelingen op dit terrein die mogelijk van invloed zijn op de hoogte van de opbrengst van de toeristenbelasting.

•

Het kabinet komt voor de zomer van 2016 met een voorstel voor een verschuiving van de inkomstenbelasting naar het gemeentelijk belastinggebied. Het betreft een bedrag van € 4 miljard (vanaf 2019). Uitgangspunten zijn dat de aanpassingen koopkracht neutraal verlopen, de inkomensverdeling zoveel mogelijk intact blijft en leidt minimaal tot 15.000 tot 20.000 extra banen. Daarbij gelden de volgende randvoorwaarden: • dat gemeenten geen inkomenspolitiek gaan bedrijven; • dat voorkomen wordt dat lasten eenzijdig afgewenteld worden op specifieke groepen; • dat het stelsel goed uitvoerbaar is; • dat de totale lastendruk (Rijk plus lokale overheden) gelijk blijft. Onderdeel van het ontwerp kan zijn dat een aantal kleine gemeentelijke belastingen wordt afgeschaft.

•

We rekenen kosten toe aan de investeringen en grondexploitatiecomplexen. Voor de investeringen geldt, dat in het totaal beschikbaar gestelde budget voor de investering een bedrag zit voor de ambtelijke ondersteuning. De kosten van de ambtelijke inzet voor de grondexploitatiecomplexen wordt toegerekend aan het betreffende complex, waarbij de insteek is dat deze kosten weer goed gemaakt worden door te realiseren grondverkopen. Al enige jaren zien we dat de toerekening van deze kosten achterlopen bij het totaal in de begroting geraamde aandeel van deze kosten. Of hier sprake is van een verschuiving van werkzaamheden is op dit moment niet inzichtelijk. Het kan ook komen door het in totaliteit teruglopen van investeringen en/of werkzaamheden voor de eigen grondexploitatiecomplexen. We willen hier duidelijkheid in krijgen en in de mogelijke financiële consequenties hiervan. Om deze duidelijkheid te krijgen, pakken we dit als 'onderzoeksthema' in 2017 op. Een bijkomend aspect vormt mogelijk de onlangs doorgevoerde wijziging van het Besluit Begroting en Verantwoording betreffende het doorbelasten van de eigen interne uren.

•

Met ingang van 2024 gaat er een verbod in op alle asbesthoudende daken. De overheid kan eisen dat beschadigde/verwaarloosde daken per direct worden verwijderd. Het verbod geldt voor asbesthoudende daken die in direct contact staan met de buitenlucht (bijvoorbeeld bedekking met golfplaten en dakleien). Het verbod geldt niet voor asbesthoudend materiaal dat zich aan de binnenkant van gebouwen bevindt. We weten op dit moment nog niet wat de volledige omvang is van eventuele sanerings-verplichtingen. Op (korte) termijn zal onderzocht moeten worden welke gemeentelijke gebouwen nog beschikken over asbesthoudende bedekking en wat de saneringskosten hiervoor zijn.

Beleidsdoelen Gelet op de beoogde maatschappelijke effecten uit het programma 'Financiën en Bedrijfsvoering’, stelt het college zich de volgende doelen: • Meer inhoudelijke samenhang binnen programma’s met integrale afweging en sturen op maatschappelijke effecten. Hiertoe hebben we bij de aanvang van deze raadsperiode programmasturing en vijf nieuwe programma’s ingevoerd. We willen dit in 2017 gaan evalueren; • Een meerjarig sluitende begroting met mogelijk financiële ruimte voor nieuw beleid; • Verbetering van de kwaliteit van de dienstverlening, een betere kostenbeheersing en een verminderde kwetsbaarheid; • Een helder, gedragen en eenduidig zicht op de omvang van onze investeringsportefeuille.

Gemeente De Wolden

57

Kadernota 2017


Ten aanzien van belastingen en heffingen hanteren we de volgende uitgangspunten: We zijn terughoudend in verhoging van belastingen, leges en heffingen: • Wij gaan terughoudend om met verhoging van de onroerende-zaakbelastingen; • De heffingspercentages OZB en de leges, en de graf- en begraafrechten passen we jaarlijks aan met de inflatiecorrectie We werken transparant: Wij motiveren tarieven en verhogingen daarvan De gevolgen van tariefverhogingen voor de woonlasten van de burger brengen wij jaarlijks in beeld.

• •

Wij werken kostendekkend: • Wij streven er naar rechten zoveel mogelijk kostendekkend te houden.

Speerpunten Om de doelen in deze raadsperiode te halen wordt in 2017 met de volgende concrete punten gestart. 922 – Algemene lasten en baten Activiteit

Burgerparticipatie binnen de financiële kolom.


Betrokkenheid burgers bij de plaatselijke politiek vergroten door de inwoners te betrekken bij (delen van) het begrotingsproces.

Middelen

2017 € 25.000 -

2018 -

2019 -

2020 -


Toelichting: Prioriteit 3 We willen inwoners betrekken bij het begrotingsproces. We denken dan zowel aan buurtbudgetten, maar ook sectorbudgetten (bv. sport). We sluiten hierbij aan bij het concept van overheidsparticipatie en ook kijken we naar ervaringen uit andere gemeenten. De kosten bestaan uit het organiseren van meerdere avonden met externe ondersteuning en begeleiding. Op basis van de kosten van een pilot in een andere gemeente ramen we hiervoor € 25.000.

930 - Uitvoering Wet WOZ Activiteit

Burgers betrekken bij WOZ-taxaties.


Vroegtijdig inzicht in en overeenstemming over de WOZ-taxatie van eigen bezittingen.

Middelen

2017 € 15.000 -

2018 -

2019 -

2020 -


Toelichting: Prioriteit 3 In het collegeprogramma is aangegeven dat we willen gaan onderzoeken op welke wijze de woningeigenaren betrokken kunnen worden bij het tot stand komen van de WOZ-waarde. Voor het belastingjaar 2017 gaan we door een pilot een deel van de woningeigenaren interactief betrekken de totstandkoming van de WOZ-waarde. Deze pilot is gericht op een toename van de invloed van woningeigenaren op de geregistreerde objectkenmerken en de onderbouwende gegevens. Bij objectkenmerken moet u denken aan bijvoorbeeld het hebben van een dakkapel, een aanbouw of de staat van onderhoud van een gebouw. Zij kunnen daarmee bijdragen aan de juistheid van de gegevens die de waarde (mede) bepalen, maar niet (direct) op de WOZ-waarde zelf. Deze vorm van interactie met de woningeigenaar draagt bij aan het verbeteren van de WOZ-gegevens en een

58

Gemeente De Wolden

Kadernota 2017


transparantere overheid. De transparantie neemt toe, omdat woningeigenaren ruim voor de verzending van de WOZ-beschikkingen inzicht krijgen in de opbouw van de voorlopige nieuwe WOZ-waarde door een voormelding. Hierdoor kan een deel van de WOZ-geschillen laagdrempelig worden opgelost, zonder dat dit leidt tot een bezwaarschrift. Een efficiencywinst is niet te verwachten, omdat er een verschuiving van de werkzaamheden optreedt. Gezien de personele bezetting van de Informatiemanagement basisregistraties moeten de werkzaamheden voor deze pilot volledig worden uitbesteed.

Taakstelling en lopende projecten Taakstelling Taakstelling algemene besparing op inkoop: In de laatste aan de raad hierover verzonden memo staat dat onderzocht wordt hoe de laatste € 25.000 taakstelling op dit onderdeel in te vullen. Er is besloten te inventariseren waar de budgetten zitten betreffende het inkooppotentieel. Bij de 1e bestuursrapportage 2016 zullen tot het aangegeven bedrag enkele budgetten worden aangewezen om deze besparing te realiseren.

Lopende projecten Gevolgen wijziging Besluit Begroting en Verantwoording (BBV): Het BBV (Besluit Begroting en Verantwoording voor provincies en gemeenten) bevat de regels voor de begroting en jaarrekening van provincies, gemeenten en gemeenschappelijke regelingen. In 2014 heeft een adviescommissie onder leiding van de Eindhovense PvdA-wethouder Staf Depla in opdracht van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) onderzocht op welke wijze het BBV kon worden vernieuwd ofwel verbeterd. Minister Plasterk van Binnenlandse Zaken (BZK) heeft de adviezen uitgewerkt in wijzigingen van het BBV. In maart van dit jaar is de definitieve wetswijziging gepubliceerd. Rode draad in de wijzigingen van de BBV is, behalve het verhogen van het inzicht en begrijpelijkheid van de begroting en jaarrekening, vooral het verbeteren van de vergelijkbaarheid tussen gemeenten. De voorgenomen wijzigingen in het BBV hebben consequenties voor de gemeenten. Met name op het gebied van grondexploitaties zijn er wijzigingen doorgevoerd die de huidige interpretatieruimte en verschillen in de manier van boekhouden tussen de gemeenten aan banden legt. Het toerekenen van rente, winst en verlies moet overal op eenzelfde manier worden gecalculeerd. De definities en beleidsindicatoren van de diverse taakvelden zijn ook op één lijn gebracht. En dat niet alleen op het vlak van grondexploitatie, maar bijvoorbeeld ook op het gebied van onderwijs, sociaal domein en infrastructuur. Ook voor de investeringen in de openbare ruimte met een maatschappelijk nut, zoals wegen, wordt in het nieuwe BBV de systematiek van activering en afschrijving voor alle investeringen gelijk getrokken. Door al deze aanpassingen is een onderling vergelijk tussen de diverse gemeenten beter mogelijk. Bovenstaande heeft mogelijk gevolgen voor de beschikbare begrotingsruimte en voor de in de begroting geraamde lasten voor groot en regulier onderhoud. Deze gevolgen moeten nog worden uitgewerkt. Wij zullen u daarover nog nader informeren. Actualisatie meerjarenonderhoudsplanning gebouwen Eens in de vier jaar vindt een herziening en actualisatie plaats. De afdeling Ingenieursbureau en Sport laat het vastgoed herinspecteren. In 2012 is de laatste onderhoudsinspectie uitgevoerd. De uitkomsten van de nieuwe inspectie worden medio september dit jaar verwacht. Uit deze onderhoudsinspecties komt jaarlijks een benodigd budget naar voren om het vastgoed op een goede manier in een gemiddelde conditiescore 3 vastgelegd in het conform NEN 2767 te houden. Volgens de gemeentelijke systematiek wordt een nieuwe onderhoudsinspectie financieel vertaald naar een 10-jaarlijks gemiddeld onderhoudsbedrag en in de begroting opgenomen. De jaarlijkse schommelingen in de werkelijke uitgaven voor het onderhoud worden opgevangen binnen de 'Voorziening onderhoud gemeentelijke gebouwen'. De verwachting is dat de totale kosten voor het onderhoud per gebouw hoger komen te liggen, gelet op de leeftijd van de gebouwen en de kosteninflatie. De financiële gevolgen zullen worden meegenomen in de Kadernota 2018. Indien noodzakelijk zal er incidenteel in 2017 extra budget worden gevraagd om eventuele knelpunten op korte termijn op te lossen. Gemeente De Wolden

59

Kadernota 2017



2017

2018

2019

2020

Lasten 914 - Ontwikkeling kapitaallasten

21

922 - Burgerparticipatie financiele kolom

25

930 - Burgers betrekken bij WOZ-taxaties

15

21

21

-51

Bedrijfsvoering - hogere bijdrage SWO

108

108

108

108

Totaal lasten

169

129

129

57

913 - Vervallen rentevergoeding NV Enexis

16

16

16

16

914 - Bespaarde rente eigen vermogen

42

107

107

107

-63

-62

-61

-61

Baten

921 - Algemene uitkering gemeentefonds 931 - Onroerende-zaakbelastingen 936 - Lagere toeristenbelasting

-107 31

31

980 - Mutatie reserve wegenonderhoud

Totaal baten

Saldo

-1

26

92

62

-46

195

221

191

11

Toelichting lasten: 914 - Ontwikkeling kapitaallasten (2) Op basis van de staat van investeringen behorende bij de begroting 2016 en de nadien beschikbaar gestelde investeringskredieten (t/m wijziging nr. 3/2016), vindt er een mutatie plaats in de kapitaallasten. Deze mutatie blijft vooralsnog beperkt tot de verwerking van de verwachte vrijval van 2019 naar 2020, behalve een verhoging van € 20.640 i.v.m. een update van de raadszaal te Zuidwolde. Om administratief technische redenen is deze investering ineens verrekend met de gemeente in plaats van een jaarlijkse ophoging van de gemeentelijke bijdrage aan de SWO. Deze mutatie wordt pas definitief nadat de nieuwe staat van investeringen 2017-2020 gereed is. Bedrijfsvoering (1) Op basis van de Kaderbrief 2017 van de Samenwerkingsorganisatie De Wolden Hoogeveen wordt een hogere bijdrage van de gemeente verwacht. Grotendeels is hier de CAO-aanpassing debet aan en anderzijds zijn er mutaties als gevolg van de extra loonkosten i.v.m. de inzet op re-integratie. We gaan er van uit dat de loonstijging wordt gecompenseerd via de koppeling met het gemeentefonds. In verband met wat hiervoor is vermeld m.b.t. de kapitaallasten heeft nog een positieve correctie plaatsgevonden. Voor meer informatie wordt verwezen naar de hiervoor genoemde kaderbrief.

60

Gemeente De Wolden

Kadernota 2017


Toelichting baten: 913 - Vervallen rentevergoeding NV Enexis (1) Door de aflossing van een in het verleden aan Enexis (voorheen EGD en later EDON) verstrekte achtergestelde geldlening van € 181.512, mist de gemeente de rentevergoeding van ruim € 16.000. 914 - Bespaarde rente eigen vermogen (2) Aan de hand van het concept 'Nota reserves & voorzieningen 2017-2020' is een herberekening gemaakt van de bespaarde rente over de eigen financieringsmiddelen. Overigens zal als gevolg van de herziening van het Besluit Begroting en Verantwoording, de wijze waarop gemeenten omgaan met hun interne rente mogelijk veranderen. Wat hiervan precies de budgettaire gevolgen zijn, zal nader worden onderzocht. 921 - Algemene uitkering gemeentefonds (1) De cijfers vanuit de meerjarenbegroting 2016-2019 zijn gebaseerd op septembercirculaire 2015. De gevolgen van de decembercirculaire 2015 laten een beperkt negatief effect zien door o.a. een aanpassing van de maatstaven en een verlaging van het budget combinatiefunctionarissen. De bijstelling op grond van de decembercirculaire 2015 is thans als financiële mutatie meegenomen. In de aanloop naar het verschijnen van de meicirculaire 2016, zijn voorts wel alvast enkele andere mutaties (herstructurering WSW, beschermd wonen, asielinstroom, etc.) aangekondigd, doch de accresraming blijft zoals gewoonlijk in de decembercirculaire ongewijzigd. Omdat deze effecten nog verwerkt moeten worden in de komende meicirculaire en daarin ook andere zaken een plaats krijgen, is in deze kadernota vooralsnog op die onderdelen geen verdere aanpassing van de algemene uitkering meegenomen. Wel is in verband met de verschuiving van het basisjaar 2016 naar 2017 een correctie op de uitkeringsfactor toegepast. Een meer gedetailleerde toelichting op het gemeentefonds is opgenomen onder het hoofdstuk 'Uiteenzetting financiële positie'. 931 - Onroerende zaakbelastingen en forensenbelasting (2) Op basis van een herijking van de cijfers is het gewenst de ramingen op dit onderdeel aan te passen, inclusief de trendmatige uitzetting met 2,5% voor de jaarschijf 2020 t.o.v. 2019. 936 - Toeristenbelasting (3) Onder programma Economie & Werk is benoemd dat de voorgestelde maatregel om kinderen tot en met 12 jaar vrij te stellen van toeristenbelasting gedurende de jaren 2017 en 2018 vooralsnog een lagere opbrengst tot gevolg heeft van € 31.000. Op begrotingsbasis wordt er van uit gegaan dat tot hetzelfde bedrag een besparing mogelijk zal zijn op de uitgaven van het participatiebudget. Zie ook hetgeen is vermeld onder programma ‘Economie en werk’ betreffende dit speerpunt. 980 - Mutatie reserves (2) Het betreft hier de reguliere mutatie uit de onttrekkingen aan de reserves wegenonderhoud. Tegenover mutaties in de diverse dekkingsreserves c.a. staan ook lagere kapitaallasten. Omdat e.e.a. budgettair neutraal doorwerkt zijn deze wijzigingen hier buiten beschouwing gelaten.


Gemeente De Wolden

61

Kadernota 2017

Overige financieel-technische aspecten

Overige financieel-technische aspecten Inleiding In dit hoofdstuk beschrijft het college de uitgangspunten voor het opstellen van de ramingen voor de begrotingsperiode 2017 – 2020. Ook gaat het college op hoofdlijnen in op de rentevisie en het te hanteren inflatiecijfer evenals de verwachte ontwikkelingen met betrekking tot de heffingen en tarieven en dergelijke. Tenslotte zijn ook hier nog eens de criteria benoemd die de raad hanteert bij de afweging voor het doen van nieuwe uitgaven. Aangezien de algemene uitkering uit het Gemeentefonds een belangrijke rol speelt bij de toekomstige begrotingsuitkomsten, is daar elders in de kadernota afzonderlijk aandacht aan besteed.

Uitgangspunten opstellen raming (programma) begroting 2017 Jaarlijks hanteert het college voor het opstellen van de ramingen voor de nieuwe begroting een aantal kaders. De volgende kaders vormen de uitgangspunten voor het opstellen van de (meerjaren) begroting 2017 – 2020:

•

De huidige CAO voor gemeenten loopt af per 1 mei 2017. In meerjarenperspectief wordt na 2017 geen rekening gehouden met een loonkostenstijging omdat ook de algemene uitkering uit het gemeentefonds in constante prijzen wordt geraamd. Na het bekend worden van de meicirculaire 2016 zal bezien worden welke aanpassing er zal plaatsvinden in de bijdrage aan de Samenwerkingsorganisatie De Wolden Hoogeveen.

•

Voor wat betreft de algemene uitkering wordt in de eerste jaarschijf rekening gehouden met de meerjarige prijsontwikkeling BBP (gemiddelde van loonen prijsstijging). Deze wordt in principe gebaseerd op de laatst bekende circulaire over de algemene uitkering. Het betreft dan uitgaven m.b.t. de kostensoorten 431… t/m en 434… (energie, overige aankopen, goederen en diensten, etc.). Voor 2017 zal mogelijk bij de meicirculaire 2016 meer bekend worden en zal, ook afhankelijk van de financiële situatie, worden beoordeeld of en zo ja, tot welk percentage de loonen prijscompensatie moet plaatsvinden.

•

Vooralsnog wordt bij de opstelling van de meerjarenbegroting 2017-2020 de groei van de algemene uitkering gelijkgesteld met de loonen prijsstijging en de areaalontwikkeling.

•

Om de pieken en dalen in het verbruik van energie (gas, water, elektra, benzine, olie, e.d.) te elimineren, wordt gewerkt met een 3-jaars verbruiksgemiddelde.

•

In de kadernota wordt ook ingegaan op de (meerjarige) ontwikkeling van de post onvoorziene uitgaven. De totale post voor onvoorziene uitgaven in de primitieve begroting omvat een budget van afgerond € 30.000. Een deel van deze post ter grootte van € 10.000 is afgezonderd voor incidentele startsubsidies. Voor een beroep op dit budget gaat het in principe om het doen van incidentele uitgaven van maximaal € 5.000 per situatie en er dient altijd achteraf verantwoording te worden afgelegd. Het restant van de post is bedoeld ter invulling door het college. Ondanks dat de post onvoorziene uitgaven structureel in de begroting is opgenomen, heeft deze raming een incidenteel karakter. Dit betekent dat structurele uitgaven geen invloed hebben op de raming van deze post in een volgend begrotingsjaar, maar doorwerken in het begrotingssaldo van de opvolgende jaarschijven. Voor 2016 is deze post als volgt opgebouwd:

a.

4.000.030

b.

4.000.040

Onvoorziene lasten incidentele startsubsidies

€

10.000

Onvoorziene uitgaven college van B&W

“

20.000

Totaal

€

30.000

• Ramingen worden gebaseerd op het door de gemeenteraad vastgesteld bestaand beleid. Nieuwe beleidsvoornemens moeten afzonderlijk via het college en raad worden ingebracht. Om te komen tot een integrale afweging worden deze nieuwe voornemens jaarlijks in de kadernota vermeld.

62

Gemeente De Wolden

Kadernota 2017


• De algemene uitkering uit het gemeentefonds en andere rijksvergoedingen worden gebaseerd op de laatst bekende circulaire van het Rijk.

• De aantallen inwoners en woonruimten per 1-1-2016 bedroegen: - aantal inwoners 23.722; - aantal woonruimten 10.776 (woningfunctie/logiesfunctie/personen zorginstelling). Vooralsnog is uitgegaan van een beperkte groei van 5 woonruimten per jaar. Op basis van de bestaande begrippen hanteren we de volgende voorlopige aantallen per: 1 januari

2016

2017

2018

2019

2020

Inwoners

23.722

23.712

23.702

23.692

23.682

Woonruimten

10.776

10.781

10.786

10.791

10.796

Bij de ontwikkeling van het aantal inwoners is rekening gehouden met de bevolkingsprognose van maart 2012 van de provincie Drenthe (website provincie Drenthe.nl), waarbij de bevolking van De Wolden krimpt met 10 inwoners per jaar. Deze trend wordt ook bevestigd door de voor onze gemeente opgestelde notitie ‘Vitaal platteland’ van februari 2013. Daarin staat hoe de demografische veranderingen voor De Wolden eruit zien en wat daarvan de gevolgen (kunnen) zijn. Geen rekening is gehouden met de mogelijke vestiging van een opvanglocatie voor asielzoekers in de gemeente.

•

De beheersplannen moeten zoveel mogelijk voor de aanlevering van de begrotingscijfers worden doorgerekend zodat de financiële gevolgen hiervan in de begroting worden vertaald. Dit betekent dat rekening wordt gehouden met bijgestelde informatie, zoals loonen prijsstijgingen e.d. Zowel in de planning betreffende de kadernota als de begroting wordt hiervoor aandacht gevraagd.

•

De subsidies en bijdragen derden moeten in de begroting worden opgenomen op basis van bestaande regelingen en overeenkomsten (vast bedrag of rekening houdende met indexatiemogelijkheden). Ook houden we rekening met de besluitvorming over de vastgestelde bezuinigingsmaatregelen. Voor de verbonden partijen wordt een werkwijze gehanteerd met als doel de beheersbaarheid van vooral de gemeenschappelijke regelingen te verbeteren.

Rentevisie en te hanteren inflatiecijfer Bij de samenstelling van de begroting 2016 is rekening gehouden met een rentepercentage van 5% voor de berekening van de kapitaallasten en de bespaarde rente over de reserves en voorzieningen en 0,5% voor ‘kort geld/financieringstekort’. Ondanks dat de lange rente momenteel een neerwaartse lijn laat zien, wordt voorgesteld dit percentage, gezien de onzekere economische tijden, ook voorlopig voor 2017 te handhaven. Overigens is het gemiddelde rentepercentage van de huidige lening portefeuille van de gemeente ook afgerond 5%. De percentages van de nog niet afgeloste langlopende leningen kunnen niet (meer) worden aangepast. Bij een eventuele verlaging van het toe te passen rentepercentage, moet ook worden meegewogen het feit dat onze gemeente haar investeringen voor een groot deel heeft gefinancierd met eigen reserves en voorzieningen. Hierover wordt intern eveneens 5% rente vergoed en als bate ingeboekt. Bij een lager rentepercentage zal ook de bespaarde rente (inkomst) op programma 5 aanmerkelijk minder zijn. Overigens is het als gevolg van de herziening van het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) aannemelijk dat ook de toerekening van de interne (bespaarde) rente aan de (grond)exploitatie en aan de reserves en voorzieningen een wijziging ondergaat. Of, en zo ja tot welke bedrag dit budgettaire gevolgen heeft, moet nader worden uitgewerkt.

Gemeente De Wolden

63

Kadernota 2017


Ontwikkelingen met betrekking tot heffingen en tarieven In het collegeprogramma 2014-2018 zijn de volgende uitgangspunten vastgelegd met betrekking tot de ontwikkeling van de heffingen en tarieven van de gemeentelijke rechten en belastingen: Wij zijn terughoudend in verhoging van belastingen, leges en heffingen. • Wij gaan terughoudend om met verhoging van de onroerende zaakbelastingen. • De heffingspercentages OZB en de leges, en de graf- en begraafrechten passen we jaarlijks aan met de inflatiecorrectie. Wij werken transparant. • Wij motiveren tarieven en verhogingen daarvan. • De gevolgen van tariefverhogingen voor de woonlasten van de burger brengen wij jaarlijks in beeld. Wij werken kostendekkend. • Wij streven er naar rechten zoveel mogelijk kostendekkend te houden. Gezien de voorlopige uitkomsten van de kadernota 2017 streeft het college er ook naar de totale woonlastenstijging zoveel mogelijk op nul te houden.

Op basis van het vorenstaande worden de volgende uitgangspunten gehanteerd:

•

Met betrekking tot de voorlopige hantering van de tarieven voor de gemeentelijke belastingen, wordt voor de aanlevering van de ramingen rekening gehouden met de tarieven 2016. Wel dient de mutatie van het inwonersaantal en het aantal woningen in de raming te worden betrokken. De raad heeft in het verleden aangegeven voor de OZB uit te gaan van een jaarlijkse verhoging (naast autonome uitzetting) met een percentage dat gelijk is aan de inflatiecorrectie. Voor de toeristen- en forensenbelasting gelden vooralsnog de volgende tarieven: - toeristenbelasting, per persoon per nacht € 1,10; - forensenbelasting, per object met een waarde van: * minder dan € 50.000 € 190,00; * € 50.000 < € 100.000 € 550,00; * € 100.000 < € 150.000 € 650,00; * € 150.000 < € 200.000 € 700,00; * € 200.000 > € 750,00.

•

Naast de algemene uitkering heeft de gemeente andere inkomsten zoals leges, retributies, heffingen, huren en pachten e.d. In het kader van het afleggen van rekening en verantwoording is het noodzakelijk dat de budgethouders/beheerders zorgen voor een goede onderbouwing van de te ontvangen bedragen, met waar mogelijk berekeningen en specificaties van achterliggende informatie. Ten aanzien van de begraafrechten heeft de raad besloten dat toekomstige tariefsverhogingen zoveel mogelijk beperkt blijven tot een jaarlijkse indexering op basis van het 'consumentenprijsindexcijfer (CPI) voor alle huishoudens' (huidige basisjaar 2006 = 100). Dit prijsindexcijfer wordt ook toegepast bij de aanpassing van de huren.

•

Met betrekking tot de leges burgerzaken, etc. is in de meerjarenraming rekening gehouden met een trendmatige stijging van 3% per jaar.

•

De kostendekkendheid van onder andere de leges bouwvergunningen, rioolheffing en de afvalstoffenheffing blijft een aandachtspunt. Bij zowel de afvalstoffenheffing als de rioolheffing kent onze gemeente een 100% kostendekkend tarief.

64

Gemeente De Wolden

Kadernota 2017


Beoordelingscriteria 'nieuw' geld, inclusief incidenteel Evenals voorgaande jaren hebben wij ook in deze kadernota per programma alle nieuwe ontwikkelingen opgenomen. Daarbij hebben wij aangegeven of hiermee financiële consequenties dan wel investeringen gemoeid zijn. Afhankelijk van de besluitvorming in de raad zullen de financiële gevolgen hiervan verwerkt worden in de cijfers van de begroting voor het komende jaar. Naast een inhoudelijke afweging die van de raad wordt verwacht, lijkt het daarbij onontkoombaar ook een financiële afweging te maken, gelet op de beperkte financiële ruimte in meerjarenperspectief. De raad wordt gevraagd daarbij met de volgende vier (enigszins aangepaste afwegingscriteria) rekening te houden: 1. Onontkoombaar (uitvloeisel van weten/of regelgeving, of de gemeente loopt, wanneer de activiteit niet wordt uitgevoerd een aanzienlijk juridisch, financieel en/of bedrijfsrisico of er is sprake van vastgesteld beleid, waar voor de uitvoering geen c.q. onvoldoende financiën beschikbaar zijn); 2. Aanpassing op basis van de realisatiecijfers; 3. Nieuw beleid (er is sprake van gewenst beleid, waartoe de gemeente niet verplicht is); 4. Niet realiseerbare bezuiniging. Uit de volgorde kan de raad afleiden wat naar het oordeel van het college prioriteit heeft.

65

Gemeente De Wolden

Kadernota 2017

66


Gemeente De Wolden

Kadernota 2017

Bijlagen

Bijlagen 1. Samenvattend overzicht financiële gevolgen aangeleverde speerpunten en mutaties e.d.; 2. Overzicht 'Reserve investeringsprojecten'.

Gemeente De Wolden

67

Kadernota 2017

68

Bijlagen

Gemeente De Wolden

Kadernota 2017

Overzicht financiële gevolgen speerpunten en overige uitzettingen kadernota 2017


Gemeente De Wolden

69

Kadernota 2017

Gemeente De Wolden


71

Kadernota 2017

Overzicht van de 'reserve investeringsprojecten'


Gemeente De Wolden

73

Kadernota 2017

74


Gemeente De Wolden

Kadernota actief en betrokken. dewolden.nl

Recommend Documents