Juli Financieel advies. fiscale juridische financiële advieszaken

Juli 2009

Financieel advies fiscale juridische financiële advieszaken

Inhoudsopgave Loon- en inkomstenbelasting Verbetering op komst voor de positie van de directeur-grootaandeelhouder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Knelpunten en maatregelen in de loonheffingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Wijziging in de gebruikelijkloonregeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Geen afschaffing op komst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Gebruikelijkloonregeling in verliessituaties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Het DGA-begrip voor de werknemersverzekeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 Commentaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 Knelpunten en maatregelen in de inkomstenbelasting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 Belastingvrij schenken van aanmerkelijk belang aandelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 Voorwaarde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Wijziging in de (uitstel van) betalingsregeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Knelpunten en maatregelen in de terbeschikkingstellingsregeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Eenmalig overbrengen van pand naar de BV . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Invloed van huwelijksvermogensrecht op de tbs-regeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Faciliteiten ook voor de terbeschikkingsteller . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Verruiming betalingsregeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Commentaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

Belast of onbelast parkeren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Parkeerverstrekking of -vergoeding voor de eigen auto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Parkeerverstrekking of -vergoeding voor de auto van de zaak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 Samenvatting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

Schenken en erven Verandering op komst in de successie- en schenkingsbelasting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 Nieuw partnerbegrip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 Voorgestelde wijziging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Advies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Tarieven en tariefgroepen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Minder tarieven en tariefgroepen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 De vrijstellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Minder vrijstellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Enkele gevolgen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Advies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 WOZ-waarde voor woningen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Commentaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

Wijzigingen in de regeling voor algemeen nut beogende instellingen en de nieuwe SBBI . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Wijzigingen in de ANBI-regeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 1. Dienen van een algemeen belang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 2. Aanvullende eis voor bestuurders en andere personen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Gevolgen wijzigingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 De nieuwe SBBI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Voorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Commentaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

1

Omzetbelasting Nieuwe BTW-regels voor de plaats van dienst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Van 1 hoofdregel naar 2 hoofdregels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Nieuwe hoofdregel voor grensoverschrijdende diensten aan ondernemers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Hoofdregel voor grensoverschrijdende diensten aan niet-ondernemers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 Een beperkt aantal uitzonderingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 Commentaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

Pensioen en lijfrente Overdracht deel pensioenaanspraak maakt hele pensioenaanspraak belast . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 De overdracht van een deel van een pensioenaanspraak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Uitspraak Hoge Raad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 De verstrekkende gevolgen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

Shoppen met nabestaandenpensioen wordt (weer) mogelijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Wie krijgen nabestaandenpensioen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 Voor welke pensioenregelingen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 Wanneer is shoppen mogelijk? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 Hoe werkt het shoppen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 Commentaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

Geen premieaftrek voor lijfrente die geen tegenprestatie is voor overdracht onderneming . . . . . . . . . . . . . 18 Van maatschap naar holdingstructuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 Wat ging er mis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 Commentaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

Sociale zekerheid Deeltijd WW ter behoud van werknemers tijdens de economische crisis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 Aanvraag onder voorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 Voorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 Tijdelijke regeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 Positie werknemers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Detachering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Scholing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Ziekte tijdens deeltijd WW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Commentaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

Arbeidsrecht Geen beperkte opbouw van vakantiedagen tijdens langdurige ziekte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Vakantiedagen en ziekteverlof . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Opbouw tijdens ziekte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Uitbetaling bij beëindiging dienstverband . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 Aanpassing van de Nederlandse regelgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 Geen voorwaarden aan de opbouw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 Wel voorwaarden aan de opname . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 Commentaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

In deze brochure is de stand van zaken in wet- en regelgeving tot 8 juni 2009 verwerkt. Hoewel ten aanzien van de inhoud de uiterste zorg is nagestreefd, kan niet volledig worden ingestaan voor eventuele (druk)fouten en onvolledigheden. Deswege wordt geen aansprakelijkheid aanvaard.

2

Loon- en inkomstenbelasting Verbetering op komst voor de positie van de directeur-grootaandeelhouder De fiscale positie van de directeur-grootaandeelhouder (DGA) is niet eenvoudig. Dat komt met name doordat er veel verschillende regelingen voor de DGA zijn, die lang niet altijd op elkaar zijn afgestemd. Onlangs heeft de Staatssecretaris van Financiën de belangrijkste knelpunten in kaart gebracht en maatregelen aangekondigd die de positie van de DGA moeten verbeteren. Hoewel de maatregelen nog in een pril stadium verkeren, willen we u vanwege het grote belang voor de praktijk toch alvast van de hoofdlijnen op de hoogte brengen. We gaan eerst in op de belangrijkste knelpunten en maatregelen op het op het terrein van de loonheffingen. Daarna behandelen we de belangrijkste knelpunten en oplossingen in de inkomstenbelasting.

Knelpunten en maatregelen in de loonheffingen

Geen afschaffing op komst Afschaffen van de gebruikelijkloonregeling is niet aan de orde. De Staatssecretaris is van mening dat als een DGA de mogelijkheid zou krijgen om af te zien van (gebruikelijk) loon, hij (zij) dan ook geen premie volksverzekeringen en inkomensafhankelijke bijdrage Zorgverzekeringswet meer zou betalen, terwijl de DGA dan wel gebruik zou kunnen maken van allerlei inkomensafhankelijke regelingen, waarvoor geen vermogenstoets geldt. U bent als DGA in de gelegenheid om van het loon af te zien, omdat de extra winst in de BV blijft en u die winst op ieder moment voor uitdeling beschikbaar heeft. Dit leidt volgens de Staatssecretaris tot ongewenste situaties.

De knelpunten en maatregelen in de loonheffingen concentreren zich vooral op de gebruikelijkloonregeling en het criterium voor het begrip DGA voor de werknemersverzekeringen.

Wijziging in de gebruikelijkloonregeling U wordt als DGA voor de loonheffing geacht in dienstbetrekking te zijn bij uw BV. U moet in beginsel per jaar tenminste € 40.000 loon in aanmerking nemen, tenzij u aannemelijk kunt maken dat een lager loon gebruikelijk is bij vergelijkbare werknemers die geen DGA zijn. Een van gesignaleerde knelpunten van deze gebruikelijkloonregeling betreft de onevenredig zware administratieve belasting als het gebruikelijk loon laag is. U moet immers een loonadministratie voeren en iedere maand aangifte loonheffingen doen. Als u daartegenover nauwelijks werkzaamheden voor de BV verricht (bijvoorbeeld ingeval van een beleggings-BV), dan staat dat in geen verhouding tot de administratieve verplichtingen die u heeft. De Staatssecretaris wil dit knelpunt oplossen door de gebruikelijkloonregeling niet van toepassing te laten zijn als het gebruikelijk loon lager is dan € 5.000 per jaar. Voor concernstructuren (de DGA met aandelen in een holding BV die aandelen houdt in één of meer dochtervennootschappen) geldt de grens voor alle werkzaamheden die u als DGA voor het concern verricht. Door toepassing van de zogenoemde doorbetaaldloonregeling is het in de praktijk al zo dat de holding-bv een loon verantwoordt dat gebruikelijk is voor alle werkzaamheden binnen het concern. Dit zal echter duidelijker in de wetgeving worden vastgelegd.

Gebruikelijkloonregeling in verliessituaties U vraagt zich als DGA wellicht af of u in deze tijd van economische recessie uw loon kunt verlagen. De Staatssecretaris zegt hierover dat de kern van de gebruikelijkloonregeling is dat de DGA op zakelijke basis met zijn (haar) BV moet handelen. Het enkele feit dat verlies wordt geleden, is geen reden om het loon te verlagen of ervan af te zien. Werknemers doen dat ook niet. Een eenmalig verliesjaar of een aanloopverlies is dus geen reden om het gebruikelijk loon te verlagen. Als in een verliesjaar een loon van nihil mogelijk zou zijn, zou dat ook kunnen leiden tot een oneigenlijk beroep op inkomensafhankelijke regelingen. De gebruikelijkloonregeling kent wel al de mogelijkheid om het loon te verlagen bij een structurele verliessituatie, zeker als de continuïteit van uw BV in gevaar komt.

3

regeling voor gebruikelijk lonen tot € 5.000 moet nog worden afgewacht. Tegenover de administratieve lastenvermindering staat wellicht een toename van het aantal geschillen met de Belastingdienst over de toepassing van dit nieuwe grensbedrag. Het nieuwe DGA-begrip voor de werknemersverzekeringen leidt wel tot meer duidelijkheid en eenvoud, maar nog niet tot een uniform DGA-begrip.

Het DGA-begrip voor de werknemersverzekeringen U bent als DGA in beginsel uitgezonderd van de verzekeringsplicht voor de werknemersverzekeringen. Dat is het geval als u statutair bestuurder bent en al dan niet tezamen met uw echtgeno(o)t(e) houder bent van een dusdanig aantal aandelen dat u niet door de algemene vergadering van aandeelhouders kunt worden ontslagen. Ook is dit het geval als bestuurders in de aandeelhoudersvergadering een gelijk of nagenoeg gelijk aantal stemmen kunnen uitbrengen. Het begrip DGA voor de werknemersverzekeringen wijkt echter af van het begrip DGA voor de loonbelasting en premie volksverzekeringen en inkomensafhankelijke bijdrage Zorgverzekeringswet. Voor de DGA in de zin van de werknemersverzekeringen (de DGA moet dan statutair bestuurder zijn) geldt overigens de lage inkomensafhankelijke bijdrage van 4,8%.

Knelpunten en maatregelen in de inkomstenbelasting Naast de knelpunten in de loonheffingen zijn ook de knelpunten in de inkomstenbelasting geïnventariseerd. De voorgestelde oplossingen voor deze knelpunten hebben verstrekkende gevolgen voor de praktijk. Voor de meeste DGA’s betekenen de maatregelen een verbetering van hun positie, maar voor de DGA met een beleggings-BV wordt die positie minder rooskleurig. Hierna noemen we de belangrijkste knelpunten en maatregelen.

De Staatssecretaris overweegt nu om voor de werknemersverzekeringen uit te gaan van een toets aan een percentage van het geplaatste aandelenkapitaal en niet meer aan de zeggenschap. Hij stelt voor om aan te sluiten bij het percentage dat geldt voor de Pensioenwet, namelijk tenminste 10% van het geplaatste aandelenkapitaal. U bent als aandeelhouder dan niet meer verplicht verzekerd. De vraag of een aandeelhouder tegen zijn wil kan worden ontslagen, is dan niet meer relevant. Ook vervalt dan de voorwaarde dat de aandeelhouder statutair bestuurder moet zijn. Als dit uitgangspunt wordt ingevoerd, zal een aantal DGA’s niet langer meer verzekerd zijn voor de werknemersverzekeringen. Er zullen ook DGA’s zijn die juist wel verplicht verzekerd worden, bijvoorbeeld een DGA die minder dan 10% van de aandelen bezit, maar toch een gelijk aantal stemmen kan uitbrengen als de andere aandeelhouder(s). In de voorgestelde regeling is dit laatste niet meer relevant. Omdat het vangnet van de werknemersverzekeringen in de huidige economische situatie wel eens nodig zou kunnen zijn, overweegt de Staatssecretaris de wijziging van het begrip DGA voor de werknemersverzekeringen bijvoorbeeld pas in 2011 in te voeren.

Belastingvrij schenken van aanmerkelijk belang aandelen Als u een aandeel in een BV heeft van 5% of meer, dan bent u al aanmerkelijk belanghouder. De voordelen die u uit de BV geniet, worden dan belast in box 2 van de inkomstenbelasting tegen een tarief van 25%. Dat geldt zowel voor het dividend dat u uitkeert, maar ook voor het voordeel dat u behaalt, als u uw aandelen in de BV verkoopt. Komt u te overlijden, dan gaan de aandelen in uw BV ook over op uw opvolger. In dat geval bestaat er echter een regeling die er voor zorgt dat deze overdracht zonder heffing van inkomstenbelasting kan plaatsvinden. Bovendien zorgt de bedrijfsopvolgingsregeling in de Successiewet er voor dat terzake van de overdracht van de aandelen ook vrijwel geen successiebelasting (vanaf 2010 is zelfs 90% van de waarde van uw aandelen vrijgesteld) hoeft te worden betaald. De bedrijfsopvolgingsregeling in de Successiewet kunt u onder voorwaarden ook toepassen als u bij leven aandelen in uw BV schenkt aan uw opvolger. Merkwaardig genoeg bent u dan echter wel inkomstenbelasting in box 2 verschuldigd over de waarde van de geschonken aandelen. Tot nu toe bestaat er namelijk voor deze situatie geen regeling die heffing van inkomstenbelasting voorkomt. Ondanks de vrijstelling voor de schenkingsbelasting, vormt de belastingclaim in de inkomstenbelasting zo toch een obstakel bij de bedrijfsopvolging. Als het aan

Commentaar Het gebruikelijk loon wordt dus niet afgeschaft. De Staatssecretaris ziet in de huidige economische crisis ook geen aanleiding om de huidige grens van € 40.000 te verlagen. Het praktische voordeel van het buiten toepassing verklaren van de gebruikelijkloon4

Knelpunten en maatregelen in de terbeschikkingstellingsregeling

de Staatssecretaris ligt, komt hierin vanaf 1 januari 2010 verandering. Dan kunt u ook voor de inkomstenbelasting tijdens uw leven zonder belastingheffing aandelen in uw BV aan uw opvolger schenken.

De terbeschikkingstelling van vermogensbestanddelen aan een BV, waarin u of een naast familielid een aanmerkelijk belang heeft, is belast in box 1 als resultaat uit overige werkzaamheden. Deze zogenoemde terbeschikkingstellingsregeling (hierna: tbs-regeling) is bij de Wet inkomstenbelasting 2001 ingevoerd. De regeling is al aan de nodige kritiek onderhevig geweest. Voor de volgende knelpunten is een oplossing bedacht.

Voorwaarde De Staatssecretaris verbindt wel een belangrijke voorwaarde aan de toepassing van de nieuwe faciliteit. U kunt de faciliteit namelijk alleen gebruiken als uw BV een materiële onderneming drijft. Dat wil zeggen dat uw BV een echte onderneming moet drijven en bijvoorbeeld geen beleggings-BV mag zijn. Dit roept de vraag op hoe u met dit vereiste moet omgaan als u DGA bent van een holding-BV, die op haar beurt weer aandelen heeft in een dochtervennootschap. In de holding drijft u dan vaak geen onderneming, maar in de dochtervennootschap wel. Vooralsnog gaan we er vanuit dat u ook bij een dergelijke holdingstructuur aan de materiële ondernemingseis voldoet.

Eenmalig overbrengen van pand naar de BV Een punt van kritiek betreft de situatie waarin op 1 januari 2001 een pand al ter beschikking werd gesteld (verhuurd) aan de ‘eigen’ BV en waarop vanaf dat moment de tbs-regeling automatisch van toepassing werd. Er bestond toen geen mogelijkheid om het pand zonder belastingheffing (overdrachtsbelasting) over te brengen naar het ondernemingsvermogen van de ‘eigen’ BV. Die mogelijkheid wordt nu eenmalig alsnog gecreëerd. Dat geldt overigens voor alle tbs-panden en niet alleen voor die al op 1 januari 2001 werden verhuurd aan de ‘eigen’ BV. De overdracht van het tbs-pand aan de BV zou nu echter zonder nadere regels niet alleen tot heffing van overdrachtsbelasting leiden, maar ook tot een inkomstenbelastingclaim over de waardestijging van het tbs-pand tussen het moment dat het pand een tbs-pand werd (op zijn vroegst dus 1 januari 2001) en het moment dat het tbs-pand in de BV wordt ingebracht. Om dit te voorkomen biedt de Staatssecretaris de mogelijkheid om voor de periode van een jaar het tbs-pand tegen de boekwaarde, dus ook zonder heffing van inkomstenbelasting en zonder heffing van overdrachtsbelasting (vrijstelling), in de ‘eigen’ BV in te brengen. Ook voor deze maatregel is vereist dat de ‘eigen’ BV een materiële onderneming drijft. Aan de mogelijkheid zijn ook andere voorwaarden verbonden. Zo moet de inbrenger 90% of meer van de aandelen in de BV hebben en houden. Twee aandeelhouders die bijvoorbeeld allebei 50% van de aandelen in de BV hebben, kunnen dus geen beroep doen op deze tegemoetkoming. Een andere voorwaarde is dat de tegenprestatie voor de inbreng van het tbs-pand tegen uitreiking van aandelen moet plaatsvinden. Dit betekent dat bijvoorbeeld een inbreng van het tbs-pand tegen schuldigerkenning evenmin voor de tegemoetkoming kwalificeert.

De materiële ondernemingseis zal ook gelden voor de al bestaande faciliteit in de inkomstenbelasting bij overlijden. De toepassing van die faciliteit wordt daardoor beperkt. Onder de huidige regeling is dit namelijk niet vereist en kan ook een beleggings-BV bijvoorbeeld met toepassing van de faciliteit op de opvolger overgaan. Er komt overigens nog wel een overgangsregeling voor bestaande gevallen, waarvan de inhoud nog niet is bekendgemaakt. Zodra hierover meer bekend is, zullen wij u hierover uiteraard berichten.

Wijziging in de (uitstel van) betalingsregeling Er bestaat onder de huidige regelgeving een speciale (uitstel van) betalingsregeling voor de schenking van aanmerkelijk belang aandelen aan een beperkte groep familieleden. Omdat met de komst van de faciliteit geen inkomstenbelasting bij schenking van aandelen meer verschuldigd is, kan deze faciliteit vervallen. De (uitstel van) betalingsregeling is nog wel van belang in de situatie waarin u de aanmerkelijk belang aandelen in uw BV vervreemdt onder schuldigerkenning van de overdrachtsprijs. In dat geval blijft de regeling bestaan, maar de vereiste van de beperkte familiekring vervalt. U kunt dan dus ook van de (uitstel van) betalingsregeling gebruikmaken als u bijvoorbeeld de aandelen in uw BV verkoopt onder schuldigerkening van de verkoopprijs aan bijvoorbeeld een ervaren werknemer.

5

Invloed van huwelijksvermogensrecht op de tbs-regeling

vergelijkbaar met de MKB-winstvrijstelling voor de IBondernemer. Volgens die regeling is 10,5% procent van de winst in een eenmanszaak, firma of maatschap vrijgesteld van inkomstenbelasting. De IB-ondernemer moet dan wel tenminste 1.225 uren per kalenderjaar aan werkzaamheden voor zijn onderneming hebben besteed. Hoe de nieuwe regeling voor de terbeschikkingsteller er uit zal zien, is nu nog niet bekend, maar het ligt niet voor de hand dat daaraan dan ook de voorwaarde van een urencriterium zal worden verbonden.

Sinds de invoering van de tbs-regeling bestaat er al discussie met de Belastingdienst over de invloed van het huwelijksvermogensrecht op deze regeling. Het gaat daarbij om de situatie waarin een vermogensbestanddeel tot de huwelijksgoederengemeenschap van beide echtgenoten behoort en ter beschikking wordt gesteld aan de BV waarin zij een aanmerkelijk belang houden. De Staatssecretaris is van mening dat voor de toepassing van de tbs-regeling dan moet worden aangesloten bij ieders gerechtigdheid in de huwelijksgoederengemeenschap en niet bij de bestuursbevoegdheid. In de lagere rechtspraak en de vakliteratuur neemt men het standpunt in dat de bestuursmacht wel van doorslaggevende betekenis is voor de toepassing van de tbs-regeling. Zo ligt er momenteel een zaak bij onze hoogste belastingrechter, de Hoge Raad, over de vraag of het voor het genieten van inkomen uit een terbeschikkinggestelde vordering die tot een huwelijksgoederengemeenschap behoort, relevant is op wiens naam de vordering is gesteld. De Advocaat-Generaal (AG) bij de Hoge Raad heeft inmiddels geconcludeerd dat de bestuursbevoegdheid daarvoor doorslaggevend is. De tbs-regeling is volgens hem dus alleen van toepassing bij de echtgenoot op wiens naam de vordering staat. De Staatssecretaris vindt echter dat door aansluiting bij de bestuursbevoegdheid de tbs-regeling te manipulatiegevoelig wordt. De tenaamstelling is immers eenvoudig te wijzigen. Hij heeft daarom nu al aangekondigd dat als de Hoge Raad de conclusie van de AG volgt, hij de wet op dit punt zal aanpassen en uitdrukkelijk in de wet zal opnemen dat voor de toepassing van de tbs-regeling bij terbeschikkingstelling van een vermogensbestanddeel dat tot de huwelijksgoederengemeenschap van beide echtgenoten behoort, ieders gerechtigdheid tot die huwelijksgoederengemeenschap doorslaggevend is.

Verder vindt de Staatssecretaris dat het ook mogelijk moet worden dat de terbeschikkingsteller van de herinvesteringsreserve (HIR) en de kostenegalisatiereserve (KER) moet kunnen gebruikmaken. De vorming van een HIR biedt de mogelijkheid om de heffing van inkomstenbelasting over de boekwinst bij de verkoop van een bedrijfsmiddel uit stellen, door deze in een reserve onder te brengen. U moet de reserve dan wel binnen 3 jaar na afloop van het jaar waarin de reserve is gevormd, voor een vervangend bedrijfsmiddel aanwenden. De KER kunt u gebruiken ter gelijkmatige verdeling van kosten en lasten. U kunt deze reserve vormen voor redelijkerwijs te verwachten en relatief belangrijke kosten die hun oorzaak vinden in de bedrijfsuitoefening gedurende een aantal jaren, maar pas in een later jaar tot een piekuitgave leiden, die dan in een keer ten laste van de winst kan worden gebracht. U moet hierbij denken aan bijvoorbeeld groot onderhoud aan een pand. Door jaarlijks een bedrag ten laste van de winst aan de reserve toe te voegen, spreidt u de kosten en lasten over de jaren. In het jaar van de piekuitgave komt de piekuitgave ten laste van de reserve. Als u meer heeft uitgegeven dan gereserveerd, kunt u het meerdere ten laste van de winst brengen.

Verruiming betalingsregeling Er bestaat een betalingsregeling voor de verschuldigde inkomstenbelasting bij beëindiging van de terbeschikkingstelling. De terbeschikkingsteller is bij beëindiging van de terbeschikkingstelling namelijk inkomstenbelasting verschuldigd over de waardeaangroei van het vermogensbestanddeel. Als bij die beëindiging echter het terbeschikkinggestelde vermogensbestanddeel niet wordt vervreemdt, dan ontbreken de middelen om die belasting te betalen. In dat geval kan van een betalingsregeling gebruik worden gemaakt. De terbeschikkingsteller krijgt dan voor ten hoogste 10 jaar uitstel van betaling. De betalingsregeling wordt toegankelijker gemaakt

Faciliteiten ook voor de terbeschikkingsteller Het resultaat van het ter beschikking stellen van vermogensbestanddelen moet worden bepaald volgens de regels van het winstregime dat geldt voor de ondernemer die winst uit onderneming geniet (hierna: de IB-ondernemer). Daarentegen gelden de ondernemings- en ondernemersfaciliteiten wel voor de ondernemer, maar niet voor de terbeschikkingsteller. Daarin komt verandering. De Staatssecretaris vindt het namelijk niet bezwaarlijk dat bepaalde faciliteiten ook door de terbeschikkingsteller kunnen worden benut. Hij doelt hierbij onder meer op een regeling 6

door het vereiste dat de terbeschikkingsteller onvoldoende middelen heeft om de belastingschuld te betalen (de vermogenstoets) te laten vervallen.

Commentaar De maatregelen in de inkomstenbelasting leiden voor veel DGA’s inderdaad tot een verbetering van hun positie. Voor de DGA’s met een beleggings-BV is de invoering van de materiële ondernemingseis, ondanks de toegezegde overgangsregeling, een verslechtering van hun positie. De maatregelen ter verbetering van de positie van de DGA zullen hun beslag krijgen in het Belastingplan 2010. Het ligt dan ook in de bedoeling dat de maatregelen, tenzij uitdrukkelijk anders vermeld, op 1 januari 2010 in werking treden. Wij komen hierop in de loop van het jaar zeker nog terug.

dan meerekenen in de totale vergoeding van € 0,19 per kilometer die u uw werknemer voor het zakelijk gebruik van de eigen auto onbelast mag vergoeden. Onder het begrip ‘zakelijk gebruik’ worden naast de zuiver zakelijke kilometers ook de woon-werkkilometers gerekend. Een werknemer die vanuit huis met de eigen auto naar een OV-opstapplaats rijdt en van daaruit met het openbaar vervoer naar zijn arbeidsplaats reist, kunt u bijvoorbeeld een parkeerkaart bij de opstapplaats verstrekken of een vergoeding voor de parkeerkosten betalen. Die verstrekking of vergoeding moet u dan dus meerekenen in de totale vrije vergoeding van € 0,19. Als u meer dan deze onbelaste kilometervergoeding vergoedt, dan is de parkeervergoeding of de waarde van de verstrekking van de parkeerkaart in zoverre belast. U moet hierover eindheffing berekenen naar het enkelvoudige tarief. Overigens is ook van een vergoeding van parkeerkosten sprake als u uw werknemers een creditcard of chipknip geeft, waarop precies voldoende saldo staat.

Belast of onbelast parkeren De parkeerkosten van uw personeel zijn niet de uitgaven waarvan u als werkgever echt wakker hoeft te liggen, maar het zijn wel kosten waarmee u te maken heeft en die, als u ze niet op de juiste wijze verwerkt, toch aardig in de papieren kunnen lopen. Zeker in tijden dat ook de kleintjes ertoe doen, goed om even naar de fiscale spelregels te kijken. In deze bijdrage besteden we aandacht aan de (on)mogelijkheden voor het onbelast verstrekken van parkeergelegenheid of vergoeden van parkeerkosten voor de eigen auto en de auto van de zaak bij de plaats van de werkzaamheden of bij de werknemer thuis.

Parkeerverstrekking of -vergoeding voor de eigen auto U kunt een werknemer de gelegenheid geven om de eigen auto bij de plaats van de werkzaamheden te parkeren. De verstrekking van parkeergelegenheid houdt in dat geval niet alleen in het parkeren bij de vaste arbeidsplaats bij uw bedrijf, maar bijvoorbeeld ook parkeren bij een klant waar de werknemer tijdelijk werkzaam is. U koopt dan de parkeerkaart en geeft deze aan de werknemer. Het verstrekken van parkeergelegenheid is vrijgesteld van de loonheffingen (loonbelasting, premie volksverzekeringen en de werknemersverzekeringen).

Het is ook mogelijk om parkeergelegenheid in of bij de woning van de werknemer te verstrekken of de kosten daarvan te vergoeden. Hierbij moet u denken aan de oprit of de garage bij de woning of een parkeerplaats of garagebox in de omgeving van de woning. Zowel de verstrekking als de vergoeding van parkeergelegenheid bij de woning is altijd belast als loon. U telt de waarde van de verstrekking of de uitbetaalde vergoeding dan ook niet mee in de onbelaste kilometervergoeding en de eindheffing tegen enkelvoudig tarief is niet van toepassing. De verstrekking of vergoeding is loon dus de normale tabeltarieven zijn hierop van toepassing.

U kunt een werknemer ook een vergoeding geven voor de parkeerkosten bij de plaats van de werkzaamheden. In dat geval koopt de werknemer zelf de parkeerkaart die u vervolgens vergoedt. Deze vergoeding moet u 7

Parkeerverstrekking of -vergoeding voor de auto van de zaak

Samenvatting Veel van uw werknemers hebben een eigen auto die zij tevens voor hun werk gebruiken. Al was het alleen maar voor het woon-werkverkeer. U kunt hen dan onbelast parkeergelegenheid verstrekken bij de plek waar de werkzaamheden worden verricht. Als het om een vergoeding van de parkeerkosten gaat, moet u die meerekenen in de kilometervergoeding van maximaal € 0,19. Voor zover de vergoeding meer bedraagt, is deze belast. Dat geldt ook voor een verstrekking van parkeergelegenheid of een vergoeding van parkeerkosten op het woon-werktraject. Aan de werknemers met een auto van de zaak kunt u alle zakelijke parkeerkosten onbeperkt verstrekken of vergoeden. U kunt zowel aan de werknemers met een eigen auto als aan de werknemers met een auto van de zaak, de parkeergelegenheid in of bij de woning niet onbelast vergoeden of verstrekken.

De verstrekking van parkeergelegenheid of de vergoeding van de parkeerkosten van de werknemer met een auto van de zaak, is eenvoudiger geregeld. U kunt namelijk alle werkelijke parkeerkosten bij de plaats van de werkzaamheden onbelast vergoeden of verstrekken. Er is geen maximum gesteld. Dat geldt zowel voor het parkeren bij de vaste arbeidsplaats bij uw bedrijf, als voor de parkeergelegenheid op het woon-werktraject, als voor de parkeergelegenheid op de arbeidsplaats waar uw werknemer tijdelijk zijn werkzaamheden verricht. De verstrekking van parkeergelegenheid of het vergoeden van de parkeerkosten bij de woning is ook voor de werknemer met een auto van de zaak belast loon, waarop de normale tabeltarieven van toepassing zijn.

Schenken en erven Verandering op komst in de successie- en schenkingsbelasting In april 2008 kondigde staatssecretaris De Jager van Financiën aan de huidige Successiewet te willen wijzigen. Het daartoe strekkende wetsvoorstel ‘Schenk- en erfbelasting’ heeft hij onlangs bij de Tweede Kamer ingediend. De wijzigingen betreffen niet alleen de tarieven en vrijstellingen, maar bijvoorbeeld ook het partnerbegrip, de bedrijfsopvolgingsregeling, allerlei belastingbesparende constructies en testamentvormen en de regeling voor de algemeen nut beogende instellingen. Hoewel het wetsvoorstel nog zijn parlementaire weg moet afleggen, willen we u toch alvast informeren over de belangrijkste veranderingen. In deze bijdrage beperken we ons tot de wijzigingen die vrijwel iedereen raken, namelijk het nieuwe partnerbegrip, de nieuwe tarieven, tariefgroepen en vrijstellingen en het nieuwe uitgangspunt bij de waardering van woningen.

Nieuw partnerbegrip

opgenomen, dan komt u ook voor de volledige partnervrijstelling en de gunstige tariefgroepindeling in aanmerking. U en uw partner moeten dan wel tenminste 18 jaar oud zijn en voorafgaand aan het overlijden tenminste 6 maanden een gezamenlijke huishouding hebben gevoerd.

De partner heeft recht op de partnervrijstelling voor de successiebelasting (€ 532.570, vanaf 2010 zelfs € 600.000) en op indeling in tariefgroep 1. Dit is de tariefgroep met de laagste tarieven (tussen 5 en 27%). De huidige Successiewet erkent, naast gehuwden en geregistreerde partners, ook samenwoners als partner. Daaraan worden wel enkele aanvullende voorwaarden gesteld.

Als een notarieel samenlevingscontract ontbreekt, dan zijn uw leeftijd en de duur van de samenlevingsperiode van belang. Bent u 22 jaar of ouder, dan komt u voor de partnervrijstelling in aanmerking als u ten tijde van het overlijden met uw partner tenminste vijf jaar

Hebben u en uw partner een notarieel samenlevingscontract waarin een wederzijdse zorgverplichting is 8

De eerste voorwaarde leidt ertoe dat de samenwoning tussen een ouder en een meerderjarig kind niet meer kwalificeert voor het partnerschap. Daarmee vervalt de partnervrijstelling voor deze groep. Samenwonende broers en zusters voldoen wel aan deze voorwaarde. Zij zijn immers verwanten in de zijlinie. Zij moeten dan wel ook aan alle overige voorwaarden voldoen om voor het partnerschap te kwalificeren. Wordt met meer dan één broer of zuster samengewoond, dan wordt niet aan de vijfde voorwaarde voldaan.

achtereen een gezamenlijke huishouding heeft gevoerd. Daarvan is sprake als u allebei op hetzelfde woonadres bij de gemeentelijke basisadministratie bent ingeschreven. Als de gezamenlijke huishouding 4, 3 of 2 jaar heeft geduurd, neemt het bedrag van de vrijstelling stapsgewijs af tot € 106.510.

Voorgestelde wijziging In het wetsvoorstel wordt voorgesteld om de gelijkstelling van deze laatste groep samenwoners zonder notarieel samenlevingscontract, te laten vervallen. Alleen gehuwden, geregistreerde partners en samenwoners mèt notarieel samenlevingscontract zijn vanaf 1 januari 2010 elkaars partner. Daarbij speelt de wederzijdse zorgplicht een doorslaggevende rol. Alle gehuwden en geregistreerde partners hebben een wettelijke wederzijdse zorgplicht. Aan hen worden verder geen eisen voor het partnerschap gesteld. Duurzaam gescheiden levende gehuwden of geregistreerde partners kwalificeren dus ook als partners op grond van de wettelijke zorgplicht die aan de huwelijkse (geregistreerde) staat is verbonden. Zolang die bestaat, bestaat de wettelijke zorgplicht en dus wordt aan de vereisten van partnerschap voldaan. Het voeren van een gezamenlijke huishouding wordt niet geëist. Een gedwongen verbreking van de samenwoning, heeft dan ook geen gevolgen voor de kwalificatie als partner, zolang het huwelijk/ de registratie maar in stand blijft. Bij een gedwongen verbreking van de samenwoning moet u denken aan opname in een verzorgingstehuis of verpleeginstelling. Overigens heeft dit wel tot gevolg dat, zolang u gehuwd/geregistreerd bent, uw eventuele nieuwe partner met wie u samenwoont, niet kan kwalificeren als uw partner.

De vijfde voorwaarde heeft vervelende gevolgen voor de meerpersoonsrelaties. Als de samenwoning meer dan twee personen betreft, dan kan onder de huidige Successiewet van de meerrelatievrijstelling gebruik worden gemaakt. Die vrijstelling vervalt per 1 januari 2010. Dit heeft dus ook verstrekkende gevolgen voor broers en/of zusters die samenwonen in bijvoorbeeld de ouderlijke woning en elkaars erfgenamen zijn. Als die samenwoning uit meer dan 2 personen bestaat, dan geldt bij overlijden van één van hen voor de overblijvende broers en/of zusters alleen de algemene vrijstelling van € 2.000. Bovendien vallen zij dan in de hoogste tariefgroep (zie verderop). De vierde voorwaarde heeft voor kwalificerende samenwoners gevolgen ingeval van verbreking van de samenwoning. De samenwoners voldoen dan immers niet meer aan deze voorwaarde, waardoor de kwalificatie als partner vervalt. Ingeval van een gedwongen verbreking van de gezamenlijke huishouding zou dat voor hen een extra vervelend gevolg zijn. Daarom is voor hen een verzachtende maatregel voorgesteld. De verzachting houdt in dat de gezamenlijke huishouding tot aan het overlijden of de schenking moet hebben geduurd, tenzij de samenwoning is verbroken uitsluitend als gevolg van buiten de wil van de partners gelegen redenen. Daaronder valt in ieder geval de opname in een verzorgings- of verpleegtehuis.

Bij samenwoners moet die wederzijdse zorgplicht zijn opgenomen in het notarieel samenlevingscontract. Verder gelden voor deze samenwoners wel enkele aanvullende voorwaarden: 1. zij mogen geen verwanten in de rechte lijn van elkaar zijn; 2. zij moeten tenminste 18 jaar oud zijn; 3. de gemeenschappelijke huishouding moet blijken uit de inschrijving in de gemeentelijke basisadministratie op hetzelfde adres; 4. de gezamenlijke huishouding moet voorafgaand aan het overlijden tenminste 6 maanden hebben geduurd. Ingeval van schenking is die termijn 2 jaar; 5. men mag slechts met één persoon aan deze voorwaarden voldoen.

Let op: U heeft niets aan de vrijstellingen als u niet elkaars erfgenaam bent. Als u niet met elkaar bent gehuwd (geregistreerd), bent u ook niet automatisch erfgenaam van elkaar. Daarvoor moet u een testament laten opmaken, waarin u elkaar tot erfgenaam benoemt. Als u geen erfgenaam van elkaar bent, dan erft de langstlevende partner niets en heeft hij (zij) dus ook niets aan de ruime partnervrijstelling en de lage tarieven.

9

Advies

De vrijstellingen

Woont u samen zonder notarieel samenlevingcontract, dan doet u er verstandig aan dat alsnog voor het einde van dit jaar te regelen. U kunt er in de toekomst veel successiebelasting mee besparen.

Er bestaat momenteel een heel scala aan vrijstellingen. Voor de successiebelasting gelden andere vrijstellingen dan voor de schenkingsbelasting. De vrijstellingen zijn voetvrijstellingen en/of drempelvrijstellingen. Bij een voetvrijstelling betaalt de erfgenaam of begunstigde pas belasting, zodra de erfenis of schenking een bepaald bedrag overschrijdt. Alleen over het meerdere zijn zij dan successie- of schenkingsbelasting verschuldigd. Bij een drempelvrijstelling wordt de erfenis of de schenking geheel belast, zodra een bepaald drempelbedrag wordt overschreden. Tot aan het drempelbedrag is de erfenis of schenking geheel onbelast.

Tarieven en tariefgroepen De huidige tarieven voor de successie- en schenkingsbelasting variëren van 5 tot maar liefst 68%, verdeeld over drie tariefgroepen met ieder zeven tariefschijven. Welk tarief verschuldigd is, hangt af van de tariefgroepindeling en de hoogte van de erfenis of schenking. De tariefgroepindeling wordt bepaald door de verwantschap tot de erflater of de schenker. De meest naaste verwanten zijn de partner en de kinderen. Zij vallen in tariefgroep 1 met de lage tarieven tussen 5 en 27% afhankelijk van de hoogte van de erfenis of schenking. Tot deze groep behoren ook de kleinkinderen, hoewel zij bovenop de lage tarieven een toeslag van 60% moeten betalen. Voor hen variëren de tarieven daardoor feitelijk tussen 8 en 43,2%.

De belangrijkste voetvrijstelling voor de successiebelasting is de al genoemde partnervrijstelling (€ 532.570), waaronder ook die voor samenwoners zonder notarieel samenlevingcontract (€ 532.570 aflopend naar € 106.510 afhankelijk van de duur van de samenwoning). De vrijstellingen voor kinderen bestaan zowel uit voet- als drempelvrijstellingen. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen kinderen jonger en ouder dan 23 jaar. De kinderen jonger dan 23 jaar hebben een oplopende vrijstelling naarmate zij jonger zijn dan 23 jaar met een minimum van € 10.323. De (niet gehandicapte) kinderen ouder dan 23 jaar hebben geen recht op een vrijstelling. Verder zijn er hogere vrijstellingen voor gehandicapte kinderen. Ouders hebben een voetvrijstelling van € 45.513 en kleinkinderen een drempelvrijstelling van € 10.323. De overige verkrijgers hebben weer een voetvrijstelling van € 1.976.

In tariefgroep 2 worden de broers, zusters en ouders van de erflater of schenker ingedeeld. Zij betalen, afhankelijk van de hoogte van hun erfenis of schenking tussen 26 en 53% successie- of schenkingsbelasting. Het minst te benijden zijn alle overige verwanten en niet-verwanten. Zij worden ingedeeld in tariefgroep 3 en betalen, afhankelijk van de hoogte van hun erfenis of schenking, een tarief tussen 41 en 68% successie- of schenkingsbelasting.

Minder tarieven en tariefgroepen In het wetsvoorstel Schenk- en erfbelasting worden minder tarieven en tarievengroepen voorgesteld. De tarieven variëren nog maar tussen 10 tot 40%, de tariefgroepen en het aantal tariefschijven per groep worden teruggebracht naar twee. Tariefgroep 1 blijft vrijwel hetzelfde. De tarieven voor de partner en de kinderen worden echter minimaal 10 en maximaal 20%. Het 10%-tarief geldt voor een belaste erfenis of schenking tot € 125.000. Daarboven geldt het tarief van 20%. De toeslag voor de kleinkinderen wordt verhoogd van 60 naar 80%. Dit tarief geldt voortaan overigens ook voor de achterkleinkinderen. Voor (achter)kleinkinderen variëren de tarieven dan feitelijk dus tussen 18 en 36%. Alle andere verwanten en niet-verwanten worden in tariefgroep 2 ingedeeld. Zij betalen tot een belaste erfenis of schenking van € 125.000 30% erf- of schenkbelasting en daarboven 40%.

De vrijstellingen voor de schenkingsbelasting betreffen een jaarlijkse voetvrijstelling van € 4.556 voor kinderen en daarnaast een eenmalige voetvrijstelling van € 22.760 voor schenkingen aan kinderen tussen 18 en 35 jaar. Daarnaast bestaat er momenteel een drempelvrijstelling van € 2.734 voor de overige begunstigden. De genoemde bedragen gelden allemaal voor 2009.

Minder vrijstellingen In het wetsvoorstel Schenk- en erfbelasting wordt voorgesteld om vanaf 2010 de drempelvrijstellingen door voetvrijstellingen te vervangen. Daarnaast wordt het aantal vrijstellingen sterk verminderd. Voor de erfbelasting zijn er vanaf 2010 nog maar drie. Ten eerste de partnervrijstelling die tot € 600.000 wordt verhoogd. Ten tweede de kinderen, waarbij geen 10

op, dat oploopt naarmate het kind jonger is. Onder de huidige SW wordt dan immers de vrijstelling hoger. Onder de nieuwe erfbelasting is de vrijstelling voor alle kinderen gelijk. Ditzelfde effect treedt ook op bij gehandicapte kinderen.

onderscheid meer wordt gemaakt naar leeftijd of handicap en de kleinkinderen. Zij krijgen allemaal een voetvrijstelling van € 19.000. Deze vrijstelling geldt in tegenstelling tot de tariefgroepindeling, echter niet voor achterkleinkinderen. Zij hebben net als de overige verkrijgers slechts recht op een vrijstelling van € 2.000.

(3) Stel het kind krijgt van zijn ouder een schenking van € 40.000. De eenmalige schenkingsvrijstelling is in het verleden al benut.

Voor de schenkbelasting blijft het aantal vrijstellingen gelijk. Wel wordt de vrijstelling voor kinderen vanaf 2010 verhoogd naar € 5.000 en de eenmalige vrijstelling naar € 24.000. De vrijstelling voor de overige begunstigden wordt een voetvrijstelling van € 2.000.

Onder de huidige SW heeft het kind recht op een voetvrijstelling van € 4.556. Over het meerdere van € 35.444 is over de eerste € 22.763 5% en over de resterende € 12.681 8% schenkingsbelasting, oftewel totaal € 2.152 verschuldigd. Onder de nieuwe schenkbelasting heeft het kind recht op een vrijstelling van € 5.000, maar is dan 10% over € 35.000 oftewel € 3.500 schenkbelasting verschuldigd. Conclusie: een belastingnadeel van maar liefst € 1.348!

Enkele gevolgen De wijzigingen in de tarieven, de tariefgroepen en vrijstellingen leveren niet voor iedereen zonder meer een belastingbesparing op. Dat hangt met name af van de hoogte van de erfenis of schenking, van de tarieven en van de verwantschap tot de erflater of schenker. Er zijn vele berekeningen ter vergelijking te maken, maar we beperken ons hierna tot de situatie van ouder en kind.

Advies De gelijktrekking van vrijstellingen voor kinderen en de verhoging van de laagste tariefschijven (van 5 en 8% naar 10%) heeft vooral voor relatief kleine erfenissen en schenkingen aan kinderen vaak nadelige gevolgen. In tegenstelling tot erfenissen, zijn schenkingen echter altijd voorzienbaar en kunt u ze dus altijd plannen. Veel schenkingen van ouders aan kinderen worden vanaf volgend jaar zwaarder belast, dus u doet er verstandig aan om nog dit jaar te schenken.

(1) Stel de ouder overlijdt en laat ieder kind een erfenis na van € 40.000. Het kind is ouder dan 23 jaar en niet gehandicapt. Onder de huidige SW heeft het kind geen vrijstelling en betaalt het over de eerste € 22.763 5% en over het meerdere 8% successiebelasting. Totaal verschuldigde successiebelasting bedraagt € 2.517. Het kind heeft onder de nieuwe erfbelasting recht op een voetvrijstelling van € 19.000. Over het meerdere is het echter 10% erfbelasting verschuldigd, oftewel € 2.100. Conclusie: de wijzigingen leveren een belastingbesparing op. Dit voordeel wordt veroorzaakt door de invoering van een vrijstelling voor alle kinderen.

WOZ-waarde voor woningen De waardering van woningen voor de successiebelasting heeft al tot veel discussie geleid. Daarvoor wordt namelijk aangesloten bij de waarde in het economisch verkeer. De Wet waardering onroerende zaken (Wet WOZ) is bij waardering van onroerende zaken in het kader van de SW niet van toepassing. Daarin gaat vanaf 1 januari 2010 verandering komen. De WOZ-waarde gaat ook voor de schenk- en erfbelasting gelden voor onroerende zaken die als woning in gebruik zijn. Voor woningen die echter in verhuurde staat worden geschonken of geërfd, bestaat wel de mogelijkheid om een lagere waarde in aanmerking te nemen, mits dat aannemelijk wordt gemaakt. Deze mogelijkheid geldt weer niet als de woning door de huurder wordt verkregen. Die wordt dan immers eigenaar en daarvoor geldt de zelfbewoning niet als waardedrukkende factor. De WOZ-waarde geldt ook voor woningen die in erfpacht zijn verkregen. De gekapitaliseerde waarde

(2) Stel dezelfde erfenis, maar het kind is bijvoorbeeld 22 jaar. Onder de huidige SW heeft het kind recht op een voetvrijstelling van tenminste € 10.323. Over het meerdere van € 29.677 betaalt het 5% over de eerste € 22.763 en over de resterende € 6.914 8% successiebelasting. Totaal verschuldigde successiebelasting bedraagt dan € 1.691. Onder de nieuwe erfbelasting betaalt het kind € 2.100 erfbelasting. Conclusie: de wijzigingen leveren een belastingnadeel 11

Wijzigingen in de regeling voor algemeen nut beogende instellingen en de nieuwe SBBI

van het erfpachtcanon mag dan hierop in mindering worden gebracht. Let op: De waardepeildatum voor de WOZ ligt één jaar voor het begin van het kalenderjaar waarvoor de waarde wordt vastgesteld. Dat betekent dus dat bij een schenking of overlijden in 2010, de WOZ-waarde van 1 januari 2009 in aanmerking moet worden genomen.

De voorgestelde wijzigingen in de schenk- en erfbelasting uit de vorige bijdrage hebben voor veel mensen gevolgen. De nieuwe schenk- en erfbelasting zal echter ook veranderingen met zich brengen voor bedrijven en instellingen. In deze bijdrage gaan we in op de voorgestelde wijzigingen voor de algemeen nut beogende instelling (ANBI) en de nieuwe regeling voor sociaal belang beogende instelling (de SBBI).

Commentaar Het ligt in de bedoeling om de nieuwe schenk- en erfbelasting op 1 januari 2010 in werking te laten treden. De schenk- en erfbelasting zal niet voor iedereen even gunstig uitpakken. Zo zullen de samenwoners zonder notarieel samenlevingscontract alsnog naar de notaris moeten om hun aanspraak op indeling in tariefgroep 1 en de partnervrijstelling te behouden en vallen samenwonende meerrelaties voortaan sowieso buiten de boot voor deze vrijstelling. Dat geldt ook voor de samenwoning tussen een ouder en een meerderjarig kind. Verder blijkt uit de cijfervoorbeelden dat niet alle kinderen en kleinkinderen gebaat zijn bij de nieuwe tarieven en vrijstellingen. Voor zover voor u van belang kunt u daarop nog anticiperen door via schenkingen in 2009 met gebruikmaking van de vrijstellingen en tegen gunstiger tarieven nog vermogen naar uw kinderen over te hevelen. Ouders raken hun voetvrijstelling van ruim € 45.000 in de erfbelasting kwijt, waarvoor zij de lage voetvrijstelling van € 2.000 terugkrijgen en in veel gevallen geen of slechts een gering tariefvoordeel. Dat is zeker zo als het een relatief kleine erfenis betreft. Dat geldt ook voor de broers en zusters. Als de samenwoning uit niet meer dan 2 personen bestaat, dan kunnen zij wel voor de partnervrijstelling in aanmerking komen, mits zij aan alle voorwaarden voldoen. Dat doen zij niet in het geval van een samenwoning met meer dan één broer of zus. Bovendien kunnen zij dan ook geen gebruik meer maken van de meerrelatievrijstelling.

Wijzigingen in de ANBI-regeling Een algemeen nut beogende instelling kan schenkingen en legaten ontvangen zonder dat zij daarover schenkings- of successiebelasting is verschuldigd. Verder zijn de schenkingen die zij zelf doet vrij van schenkingsbelasting. Sinds 1 januari 2008 gelden deze vrijstellingen alleen nog als de ANBI in het bezit is van een beschikking van de Belastingdienst, waarin zij als zodanig wordt aangemerkt. De beschikking wordt afgegeven als de instelling aan een groot aantal voorwaarden voldoet. Die voorwaarden worden op twee punten aangescherpt.

1. Dienen van een algemeen belang De instelling moet vanaf 1 januari 2010 voor tenminste 90% een algemeen (dus niet particulier) belang dienen. Tot nu toe wordt een instelling ook als ANBI aangemerkt als zij naast werkzaamheden voor het algemeen belang, voor niet meer dan 50% van de totale werkzaamheden activiteiten voor het particulier belang verricht. Of een instelling voldoet aan de 90%-eis moet niet alleen blijken uit de statuten, maar ook uit de feitelijke werkzaamheden. Het verdient aanbeveling om te controleren of statuten en feitelijke werkzaamheden nog met elkaar in overeenstemming zijn en in verband met de wijziging moeten worden aangepast.

2. Aanvullende eis voor bestuurders en andere personen

Voor anderen zijn de wijzigingen in de schenk- en erfbelasting zonder meer goed nieuws. Zo zullen vooral degenen die nu in tariefgroep 3 (tarief tussen 41 en 68%) worden ingedeeld, goed garen spinnen bij de wijzigingen in de schenk- en erfbelasting. Zij worden immers vanaf 2010 in tariefgroep 2 ingedeeld met een veel lager tarief van 30 tot maximaal 40%. Voor hen is de nieuwe schenk- en erfbelasting dus zonder meer een flinke stap vooruit.

Een aanvullende eis wordt gesteld ten aanzien van de integriteit van bestuurders of andere personen die voor de instelling werkzaam zijn. Zij mogen zich niet schuldig hebben gemaakt aan een zodanig misdrijf dat twijfels zijn ontstaan over hun integriteit, respect voor andermans persoon of goed of voor de Nederlandse rechtsorde. Als de instelling de banden met een dergelijke persoon niet verbreekt, kan dat leiden tot 12

landelijke sportorganisatie. De aangewezen landelijke sportorganisatie die in een lidstaat van de Europese Unie, de Nederlandse Antillen of Aruba is gevestigd, komt ook zelf voor de vrijstelling in aanmerking. Verder geldt er een vrijstelling voor de verkrijgingen en schenkingen van (niet-commerciële) dorpshuizen. De nieuwe vrijstellingen moeten het eenvoudiger maken om voldoende gelden te werven voor grote investeringen, zoals een nieuw clubhuis of de aanleg van een nieuw sportveld. Daarnaast lag er bij de regering nog een verzoek uit de Tweede Kamer om met een vrijstelling te komen voor een zogenaamde ‘Specifiek Nut Beogende Instelling’. De regering komt in het wetsvoorstel Schenk- en erfbelasting aan dit verzoek tegemoet met een geheel nieuwe algemene vrijstelling voor alle instellingen die een particulier belang behartigen, maar tegelijkertijd ook een sociaal belang dienen. Dit zijn de sociaal belang beogende instellingen (de SBBI’s). Deze instellingen kwalificeren, vanwege het particulier belang, niet voor de ANBI-status, maar dienen wel tevens het sociaal belang. Bij dit laatste moet u volgens het kabinet denken aan ‘activiteiten voor en met mensen waaraan grote maatschappelijke waarde kan worden toegekend, omdat deze instellingen een bijdrage leveren aan een gezonde en veerkrachtige samenleving en de samenhang in de samenleving bevorderen’. De amateursportverenigingen en dorpshuizen vallen ook onder deze vrijstelling, zodat de speciale vrijstellingen al weer kunnen vervallen. Ook muziek- en amateurtoneelgezelschappen kwalificeren voor de SBBI. Zij kunnen op grond van de nieuwe eisen geen ANBI (meer) zijn. Er komt in tegenstelling tot de ANBI echter geen rangschikking en dus ook geen lijst, waarop alle kwalificerende SBBI’s staan vermeld.

intrekking van de ANBI-beschikking. Dat geldt ook als de instelling zelf onherroepelijk is veroordeeld voor bepaalde misdrijven, waaronder haat zaaien en aanzetten tot geweld. De betreffende misdrijven worden nog in een speciale regeling genoemd.

Gevolgen wijzigingen Het gevolg van de aanscherpingen is dat alle huidige beschikkingen per 1 januari 2010 automatisch komen te vervallen. Alle gerangschikte ANBI’s (43.000) moeten opnieuw een aanvraag voor een beschikking indienen. Instellingen die onder de huidige regels wel kwalificeren, maar onder de nieuwe regels niet omdat zij te zeer ook het particulier belang van de leden behartigen, kunnen mogelijk nog wel als algemeen belang beogende instelling (SBBI) kwalificeren (zie hierna). Zij behouden daarmee wel de vrijstelling voor de schenk- en erfbelasting, maar de donaties aan deze instellingen kwalificeren vanwege het particulier belang niet meer voor de giftenaftrek in de inkomstenbelasting en vennootschapsbelasting. Het behoud van de ANBI-status heeft dus voor de instelling ook een indirect belang. Een bestaande ANBI-instelling die niet meer kwalificeert of geen nieuwe beschikking heeft aangevraagd, verliest immers niet alleen de vrijstellingen voor de schenken erfbelasting (tenzij het een SBBI wordt), maar loopt bovendien het risico donateurs te verliezen, omdat door het statusverlies voor hen tevens de giftenaftrek verloren gaat. Dit kan worden voorkomen door de statuten en/of de feitelijke activiteiten nog voor 1 januari 2010 aan de nieuwe ANBI-eisen aan te passen en tijdig een nieuw verzoek in te dienen. Zodra de Tweede Kamer het wetsvoorstel heeft aangenomen, zal de Belastingdienst daartoe de instellingen die nu als ANBI zijn geregistreerd, een vragenlijst toezenden. Aan de hand van de antwoorden wordt beoordeeld of de instelling ook op grond van de nieuwe eisen kwalificeert als ANBI. Als dat het geval is, dan wordt zij in januari 2010 op een nieuwe lijst met kwalificerende ANBI’s geplaatst. Instellingen die zich pas in de loop van 2010 aanmelden, maar waarvan duidelijk is dat zij op 1 januari 2010 al aan de nieuwe eisen voldeden, krijgen de ANBI-status met terugwerkende kracht tot 1 januari 2010.

Voorwaarden Net als bij de kwalificatie als ANBI moet ook voor de kwalificatie als SBBI aan een aantal voorwaarden worden voldaan. Die voorwaarden zijn: – Aan de verkrijging of schenking mag geen verplichting zijn verbonden, die daaraan het karakter ontneemt van te zijn geschied in het sociaal belang; – Net als bij de ANBI moet de doelstelling van de SBBI vastliggen in een reglement of statuten en moeten de feitelijke werkzaamheden met die doelstelling overeenstemmen; – De SBBI heeft geen winstoogmerk; – De beleidsbepalers van de SBBI krijgen voor hun werkzaamheden geen beloning. Dat mag wel voorzover zij tevens andersoortige uitvoerende

De nieuwe SBBI Sinds 1 januari 2009 zijn in de Successiewet enkele nieuwe vrijstellingen opgenomen. Zo geldt sindsdien een vrijstelling voor verkrijgingen krachtens erfrecht of schenkingen door amateursportverenigingen of –stichtingen die zijn aangesloten bij een aangewezen 13

werkzaamheden verrichten. Verder mogen zij als bestuurder wel een redelijke onkostenvergoeding ontvangen. Dat wil zeggen een vergoeding van de kosten die zij redelijkerwijs moeten maken om hun functie als bestuurder te kunnen vervullen. Ook vacatiegelden voor bijvoorbeeld het voorbereiden en bijwonen van vergaderingen, zijn toegestaan, mits die niet bovenmatig zijn; – Sociaal belang behartigende instellingen die niet in een lidstaat van de Europese Unie, de Nederlandse Antillen of Aruba zijn gevestigd, komen alleen voor de SBBI-vrijstelling in aanmerking als zij daarvoor (net als bij de ANBI-regeling) zijn aangewezen.

instelling (de SBBI). In de vorige bijdrage hebben we aandacht besteed aan de wijzigingen in het partnerbegrip, de tarieven en vrijstellingen en de waardering van woningen. Het wetsvoorstel Schenken erfbelasting heeft echter nog veel meer om het lijf. Veel te veel om alle wijzigingen in deze editie onder uw aandacht te brengen. Zo zal de bedrijfsopvolgingsregeling worden vereenvoudigd en allerlei belastingbesparende constructies en testamentvormen (ik-opa-testament en turbotestament) worden bestreden, al dan niet naar aanleiding van de rechtspraak in de afgelopen jaren. Bovendien komt er een speciale regeling voor particuliere vermogens (waaronder buitenlandse trusts). In de komende edities van het Financieel Advies zullen we ook aan deze wijzigingen aandacht besteden. Tevens houden wij u uiteraard op de hoogte van eventuele wijzigingen die het wetsvoorstel mogelijk nog zal ondergaan bij het afleggen van de parlementaire weg.

Commentaar In deze bijdrage hebben we stilgestaan bij de voorgestelde wijzigingen in de schenk- en erfbelasting voor de algemeen nut beogende instelling (ANBI) en de nieuwe regeling voor sociaal belang beogende

Omzetbelasting Nieuwe BTW-regels voor de plaats van dienst Naast leveringen van goederen worden ook diensten in de heffing van BTW betrokken. Of er Nederlandse BTW in rekening moet worden gebracht, hangt af van de plaats waar de levering of de dienst wordt verricht. Daarbij gelden voor leveringen en diensten verschillende regels. De lidstaten van de Europese Unie hebben vorig jaar overeenstemming bereikt over een heel pakket BTW-maatregelen. De maatregelen betreffen onder meer een ingrijpende wijziging in de regels voor de plaatsbepaling van een dienst. De lidstaten van de Europese Unie moeten hun nationale regels aan de nieuwe Europese regels aanpassen. In Nederland is daartoe inmiddels een wetsvoorstel bij de Tweede Kamer ingediend. In deze bijdrage behandelen we de voorgestelde BTW-regels voor de plaats van dienst. De nieuwe regels moeten op 1 januari 2010 in werking treden.

Van 1 hoofdregel naar 2 hoofdregels

uitgangspunt te nemen. Daarbij staat dus de afnemer centraal. Vanaf 1 januari 2010 zijn er twee verschillende hoofdregels voor de plaats van dienst: één voor diensten aan ondernemers en één voor diensten aan niet-ondernemers.

De huidige hoofdregel is dat grensoverschrijdende diensten in beginsel worden belast in de lidstaat waar de dienstverlener is gevestigd. Op deze hoofdregel zijn veel uitzonderingen van toepassing, waardoor de dienst belast is in de lidstaat waar de afnemer is gevestigd of in de lidstaat waar de diensten feitelijk plaatsvinden. De vele discussies over de vraag of een uitzondering al dan niet van toepassing is, worden in de nieuwe regeling voor de plaats van dienst voorkomen door het aantal uitzonderingen te beperken en door de plaats van het verbruik als

Nieuwe hoofdregel voor grensoverschrijdende diensten aan ondernemers Is de afnemer van de dienst een BTW-ondernemer, dan is de dienst belast in de lidstaat van deze afnemer. Door deze wijziging zal de BTW-heffing bij grensoverschrijdende diensten aan ondernemers vaker 14

worden verlegd naar de afnemer van de prestatie. Dit heeft tot gevolg dat ondernemers die diensten verlenen aan ondernemers in andere lidstaten, in veel gevallen geen BTW-aangifte in die andere lidstaat meer hoeven te doen. De afnemende BTW-ondernemer moet zelf de verschuldigde BTW afdragen. Dit heeft naar verwachting ook tot gevolg dat u als BTW-ondernemer minder vaak in een andere lidstaat een verzoek om teruggaaf hoeft te doen. Voor bijvoorbeeld grensoverschrijdende managementdiensten aan ondernemers geldt na 1 januari 2010 dat deze diensten belast zijn in het land van de afnemer en dat de verleggingsregeling van toepassing is. Onder de huidige regels moeten Nederlandse ondernemers 19% Nederlandse BTW berekenen ter zake van dergelijke managementdiensten.

afgelegde afstand belast in de lidstaat waarin het transport feitelijk plaatsvindt. Verder geldt voor adviesdiensten, financiële diensten, reclamediensten en het ter beschikking stellen van personeel aan niet BTW-ondernemers, dat de plaats van dienst toch de plaats van de afnemer is, indien de afnemer buiten de EU is gevestigd. Ook geldt een uitzondering voor diensten of werkzaamheden (zoals onderhouds- en reparatiewerkzaamheden) aan roerende zaken verricht aan niet BTW-ondernemers. Deze diensten zijn belast in de lidstaat waar de diensten/werkzaamheden feitelijk worden verricht. Bent u een particulier die bijvoorbeeld tijdens uw vakantie in het buitenland uw auto nog even moet laten repareren, dan zal de plaatselijke dienstverlener u BTW in rekening brengen.

De verleggingsregeling wordt overigens onder de huidige regelgeving al toegepast voor bepaalde diensten, zoals e-commerce, telecommunicatiediensten, radio- en televisieomroepdiensten, reclamediensten en diensten door raadgevende personen, ingenieurs, advocaten en accountants. Voor deze grensoverschrijdende diensten aan ondernemers verandert er dus niets.

Commentaar De bedoeling van de nieuwe regels voor de plaats van dienst is om de BTW-heffing bij grensoverschrijdende diensten te vereenvoudigen door het aantal uitzonderingen te beperken en zoveel mogelijk te laten plaatsvinden in de lidstaat van verbruik. Vanaf 1 januari 2010 zal de BTW-heffing daardoor vaker worden verlegd naar de lidstaat van verbruik. Daarmee wordt tevens de beoogde administratieve lastenverlichting voor het bedrijfsleven bereikt. Door vermindering van het aantal uitzonderingen en de verplichte verlegging naar de lidstaat van het verbruik, zal het aantal teruggaafverzoeken voor buitenlandse BTW naar verwachting dalen. In de nieuwe procedure voor teruggaafverzoeken van buitenlandse BTW kunt u het verzoek overigens vanaf 1 januari 2010 indienen via een portaalsite bij de Belastingdienst in de eigen lidstaat. De Belastingdienst stuurt dan het verzoek door naar de desbetreffende lidstaat, waarna deze over het verzoek beslist.

De algemene verleggingsregeling voor grensoverschrijdende diensten tussen bedrijven heeft voor BTW-ondernemers wel een nieuwe verplichting tot gevolg. U moet namelijk periodiek (maandelijks of per kwartaal) een overzicht bij de Belastingdienst indienen van de diensten die u heeft verricht aan buitenlandse ondernemers. De lijst stelt de belastingdiensten van de lidstaten in staat om te controleren of de BTW-verplichtingen goed worden nageleefd.

Hoofdregel voor grensoverschrijdende diensten aan niet-ondernemers De hoofdregel voor de grensoverschrijdende diensten aan afnemers die geen BTW-ondernemer zijn (bijvoorbeeld particulieren), verandert niet. Deze diensten blijven in beginsel belast in de lidstaat waar de dienstverlener is gevestigd.

Een beperkt aantal uitzonderingen Hoewel het aantal in de nieuwe regeling is beperkt, gelden voor bepaalde diensten toch uitzonderingen op de twee hoofdregels. Zo zullen diensten aan onroerende zaken worden belast in de lidstaat waar de onroerende zaak is gelegen. Verder wordt het passagiersvervoer naar evenredigheid van de 15

Pensioen en lijfrente Overdracht deel pensioenaanspraak maakt hele pensioenaanspraak belast Een werknemer kan een ontslagvergoeding gebruiken voor een recht op een periodieke uitkering (stamrecht) in een eigen BV. De ontslagvergoeding blijft dan met toepassing van de stamrechtvrijstelling onbelast, mits de vergoeding is toegekend ter vervanging van gederfd of te derven loon. Vorig jaar september deed onze hoogste belastingrechter, de Hoge Raad, een belangrijke uitspraak over de toepassing van de stamrechtvrijstelling op een ontslagvergoeding, die niet helemaal aan deze voorwaarde voldeed. De Hoge Raad oordeelde dat de vergoeding dan kon worden gesplitst in een belast en een onbelast deel. Onlangs heeft de Hoge Raad ook zijn oordeel gegeven over een dergelijke splitsing bij een overdracht van een deel van een pensioenaanspraak. Die zaak had een andere uitkomst met verstrekkende gevolgen. Hierna zetten we deze zaak en de gevolgen kort uiteen.

De overdracht van een deel van een pensioenaanspraak

De verstrekkende gevolgen De overdracht van een deel van de pensioenaanspraak naar een niet toegelaten verzekeraar (in dit geval de eigen BV van de echtgenoot) heeft tot gevolg dat de waarde van de gehele pensioenaanspraak (€ 120.076) is belast. Daarbovenop is de echtgenote ook 20% revisierente verschuldigd, terwijl zij feitelijk niets heeft ontvangen. Onduidelijk is vervolgens of zij de pensioenaanspraak alsnog feitelijk kan afkopen, zodat in ieder geval de liquide middelen ter beschikking komen om de belastingaanslag en de revisierente te betalen. De praktijk zal zijn dat een verzekeraar met een beroep op de civielrechtelijke aspecten van de afkoopbepalingen in de polisvoorwaarden, daaraan niet zal meewerken.

Belanghebbende was bij de BV van haar echtgenoot in dienstbetrekking geweest. Zij had geen aandelen in deze BV. In 1989 was haar een pensioen toegezegd dat tot 1 december 2002 bij een verzekeraar was ondergebracht. Op die datum bedroeg de waarde van de totale pensioenaanspraak € 120.076, waarvan zij € 36.020 aan de BV van haar echtgenoot liet overdragen. Het lag in de bedoeling dat dit deel in eigen beheer zou worden gehouden. Het restant bleef achter bij de verzekeraar. De BV van de echtgenoot was echter geen toegelaten verzekeraar. Pensioenopbouw in eigen beheer is namelijk alleen toegestaan voor de grootaandeelhouder van de eigen BV. Voor de meewerkende echtgeno(o)t(e) die zelf geen aandelen in de BV heeft, kan in eigen beheer geen pensioen worden opgebouwd, zelfs niet als de echtgenoten in algemene gemeenschap van goederen zijn gehuwd. De inspecteur neemt het standpunt in dat door de gedeeltelijke overdracht sprake is van een belaste (fictieve) afkoop van de gehele pensioenaanspraak. Volgens belanghebbende moet slechts het aan de BV overgedragen gedeelte (€ 36.020) worden belast.

Shoppen met nabestaandenpensioen wordt (weer) mogelijk Nabestaanden hadden onder de oude Pensioenen spaarfondsenwet de mogelijkheid om hun nabestaandenpensioen onder te brengen bij een andere pensioenuitvoerder dan de eigen pensioenuitvoerder van de overleden (gewezen) deelnemer. Sinds de inwerkingtreding van de Pensioenwet (1 januari 2007) kon dat niet meer. Minister Donner heeft aangegeven dat dit niet de bedoeling was en heeft daarom voorgesteld om het shoppen met nabestaandenpensioen weer mogelijk te maken. De Tweede Kamer heeft inmiddels het daartoe ingediende wetsvoorstel aangenomen.

Uitspraak Hoge Raad De Hoge Raad oordeelt dat splitsing van de pensioenaanspraak in deze situatie niet mogelijk is. De splitsingsmogelijkheid voor pensioenaanspraken in een zuiver en een onzuiver deel die de Wet LB wel biedt, is niet bedoeld voor deze situatie.

16

De shopmogelijkheid voor nabestaanden geldt alleen voor de kapitaal- en premieovereenkomsten. Bij deze overeenkomsten wordt, zij het op verschillende manieren, in de opbouwfase van het pensioen een kapitaal opgebouwd, waarmee op de pensioendatum uitkeringen kunnen worden ingekocht. De nabestaande is sinds de invoering van de Pensioenwet verplicht om het opgebouwde kapitaal bij de eigen pensioenuitvoerder van de (gewezen) deelnemer in uitkeringen te laten omzetten. Na de inwerkingtreding van de wetswijziging hoeft dat niet meer. De nabestaande mag dan met het opgebouwde kapitaal pensioenuitkeringen inkopen bij de pensioenuitvoerder die hem/haar voor het kapitaal de hoogste uitkeringen biedt.

Wanneer is shoppen mogelijk? Als ook de Eerste Kamer instemt met het wetsvoorstel, dan is het shoppen met terugwerkende kracht mogelijk vanaf 21 april 2009 (de dag waarop de Tweede Kamer het voorstel heeft aangenomen). Dat geldt echter niet zonder meer voor iedere nabestaande. Daarvoor is ten eerste van belang of het pensioen van de (gewezen) deelnemer op het moment van overlijden al dan niet was ingegaan. Als het ouderdomspensioen al is ingegaan, heeft de (gewezen) deelnemer op zijn/haar pensioendatum al een bestemming aan het opgebouwde pensioenkapitaal gegeven. Daarbij heeft hij(zij) meestal tevens bepaald dat bij zijn(haar) overlijden aan de nabestaande een partnerpensioen moet worden uitgekeerd. Omdat het kapitaal al een bestemming heeft gekregen, kan de nabestaande in dat geval niet meer gaan shoppen.

Hierna geven we aan voor wie en welke pensioenregelingen dit shoppen weer mogelijk wordt en hoe u van de mogelijkheid gebruik kunt maken.

Wie krijgen nabestaandenpensioen? Nabestaandenpensioen wordt uiteraard uitgekeerd aan de nabestaanden van de overleden (gewezen) deelnemer aan de pensioenregeling. De nabestaanden zijn de partner en de kinderen tot 30 jaar. Als een (gewezen) deelnemer overlijdt, dan krijgt zijn/haar partner het nabestaandenpensioen in de vorm van een partnerpensioen. De kinderen (tot 30 jaar) komen in aanmerking voor het nabestaandenpensioen in de vorm van een wezenpensioen.

Als de (gewezen) deelnemer echter vóór zijn/haar pensioendatum overlijdt, heeft het tot dan toe opgebouwde pensioenkapitaal nog geen bestemming gekregen en kan shoppen dus wel tot de mogelijkheden behoren. Daarvoor is vervolgens het moment van overlijden van de (gewezen) deelnemer van belang. Dit moment is de pensioendatum voor de nabestaande. Als die datum na 21 april 2009 is gelegen, dan is shoppen met het pensioenkapitaal mogelijk, tenzij de (gewezen) deelnemer al tijdens zijn/haar leven en vóór zijn(haar) pensioendatum het opgebouwde kapitaal heeft aangewend (bijvoorbeeld door uitruil van nabestaandenpensioen in ouderdomspensioen). Shoppen is ook mogelijk als de overlijdensdatum van de (gewezen) deelnemer weliswaar vóór 21 april 2009 is gelegen, maar het

Voor welke pensioenregelingen? De werkgever sluit een pensioenovereenkomst met zijn werknemers. Het pensioenfonds of de verzekeraar moet deze pensioenovereenkomst van een kwalificatie voorzien. Er bestaan drie categorieën: de uitkeringsovereenkomst, de kapitaalovereenkomst en de premieovereenkomst. Bij de uitkeringsovereenkomst is de hoogte van de uiteindelijke pensioenuitkeringen vastgesteld. Bij de kapitaalovereenkomst is wel het kapitaal dat beschikbaar is voor een pensioen vastgesteld, maar dat kapitaal moet te zijner tijd (op de pensioendatum) nog in uitkeringen worden omgezet. Bij een premieovereenkomst staat de premie vast die uiterlijk op pensioendatum nog in uitkeringen moet worden omgezet. 17

Geen premieaftrek voor lijfrente die geen tegenprestatie is voor overdracht onderneming

pensioenkapitaal dan nog niet was aangewend voor een levenslang ouderdomspensioen.

Hoe werkt het shoppen? Als u met het pensioenkapitaal wilt shoppen, kunt u daartoe een verzoek indienen bij de bestaande pensioenuitvoerder. Die heeft door de wetswijziging de bevoegdheid gekregen om daaraan mee te werken. Verzekeraars zijn daartoe zelfs verplicht. De bestaande pensioenuitvoerder draagt het pensioenkapitaal binnen 8 weken na het verzoek tot overdracht over aan de nieuwe pensioenuitvoerder. Die doet de uitkeringen aan de nabestaande. De uitkeringen gaan in beginsel direct in. Alleen als de overleden (gewezen) deelnemer in zijn (haar) pensioenregeling heeft bepaald dat de nabestaande de uitkeringen kan uitstellen, dan is uitstel van de ingangsdatum van de uitkeringen toegestaan. Zo kan bijvoorbeeld zijn bepaald dat de uitkeringen kunnen ingaan, zodra de eventuele uitkeringen uit de Algemene nabestaandenwet (Anw) eindigen.

U kunt als ondernemer uw eenmanszaak, firmaof maatschapaandeel in een eigen BV voortzetten. Daartoe kunt u als tegenprestatie voor de overdracht van uw onderneming bij de eigen BV een lijfrente bedingen. De lijfrentepremie is dan aftrekbaar voor de inkomstenbelasting. Daaraan zijn echter wel voorwaarden verbonden. Dat die voorwaarden nauwgezet moeten worden opgevolgd om die lijfrentepremieaftrek veilig te stellen, blijkt uit de volgende zaak.

Van maatschap naar holdingstructuur Een notaris en zijn echtgenote exploiteren hun notarispraktijk in de vorm van een maatschap. Zij willen echter de juridische organisatie van hun onderneming omzetten in een holdingstructuur. Daartoe dragen zij ieder hun maatschapaandeel over aan een nieuw opgerichte eigen BV (personal holding). Zij bedingen ter zake van de stakingswinst ieder bij hun eigen BV een lijfrente. De BV’s richten vervolgens samen een dochtervennootschap op waaraan de maatschapaandelen worden overgedragen. De BV’s krijgen voor deze dooroverdracht gewone aandelen uitgereikt van de dochtervennootschap van nominaal € 100 tot een bedrag van € 290.000 en een creditering per BV van respectievelijk € 39.426 en € 14.865. De notaris en zijn echtgenoten trekken de lijfrentepremie terzake van de bedongen lijfrenten in hun aangifte inkomstenbelasting af. ‘Zo is op een fiscaalvriendelijk wijze de gewenste structuur bereikt’, denken zij: de lijfrenten in de personal holdings zijn afgescheiden van het ondernemersrisico van de notarispraktijk die door de dooroverdracht in de dochtervennootschap is ondergebracht. Daarnaast kan de notarispraktijk in de toekomst eenvoudig worden verkocht door verkoop van de aandelen van de dochtervennootschap. Bovendien is dit door de lijfrentepremieaftrek gerealiseerd zonder veel extra belastingbetaling. Toch kwam er een kink in de kabel, want de inspecteur weigerde de lijfrentepremieaftrek, omdat niet alle voorwaarden was voldaan.

Commentaar Als ook de Eerste Kamer met het voorstel instemt, is de shopmogelijkheid dus terug van weggeweest. Onbedoeld weggeweest, want het shoppen had bij invoering van de Pensioenwet gewoon moeten blijven bestaan. De shopmogelijkheid nu nog met terugwerkende tot 1 januari 2007 herstellen, is echter uitvoeringstechnisch niet meer mogelijk voor de pensioenkapitalen die na 1 januari 2007 al zijn aangewend voor een ouderdoms- of nabestaandenpensioen bij de eigen pensioenuitvoerder van de (gewezen) overleden deelnemer. Het herstel komt voor deze nabestaanden dus te laat. Nabestaanden voor wie het herstel nog wel op tijd komt, kunnen alleen van de shopmogelijkheid gebruikmaken als het pensioenkapitaal op 21 april 2009 nog niet was aangewend. Dat geldt ook voor toekomstige nabestaanden. Dat kan dus in ieder geval niet aan de orde zijn, als de (gewezen) deelnemer overlijdt na zijn(haar) pensioendatum. In dat geval heeft hij(zij) immers op de pensioendatum zelf al een bestemming gegeven aan zijn/haar pensioenkapitaal, waardoor shoppen niet meer mogelijk is. De ouderdomspensioenuitkeringen zijn dan immers al ingegaan. De overblijvende partner krijgt dan van de bestaande pensioenuitvoerder in beginsel 70% van het ouderdomspensioen van de (gewezen) deelnemer, tenzij laatstgenoemde geen nabestaandenpensioen heeft geregeld.

Wat ging er mis De belastingrechter gaf de inspecteur gelijk. De ondernemer kan de lijfrentepremie in aftrek brengen, mits de lijfrente is bedongen als tegenprestatie voor de overdracht van een onderneming. 18

De BV’s hebben weliswaar de maatschapaandelen aan de dochtervennootschap overgedragen tegen uitreiking van uitsluitende gewone aandelen, maar voldoen niet aan de voorwaarde van de maximaal toegestane creditering. Die bedroeg immers meer dan de nominale waarde van een aandeel. De lijfrentepremieaftrek is dus ook op grond van het Besluit niet mogelijk.

De onderneming (in dit geval: de maatschapaandelen) is echter onmiddellijk overgedragen aan de dochtervennootschap van de BV’s. De Hoge Raad heeft in 2003 beslist dat een lijfrente niet als een tegenprestatie voor de overdracht van een onderneming kan worden aangemerkt, als de overdracht onmiddellijk is gevolgd door een van tevoren overeengekomen (door)overdracht aan een derde. De dochtervennootschap moet in dit geval als een derde worden beschouwd.

Commentaar Er is echter een besluit van de Staatssecretaris, dat in deze situatie onder voorwaarden uitkomst kan bieden. Eén van de voorwaarden in dat besluit luidt dat de (door)overdracht aan de dochtervennootschap tegen uitreiking van uitsluitend gewone aandelen plaatsvindt, waarbij creditering slechts ter afronding is toegestaan. Dit afrondingscriterium mag maximaal de nominale waarde van een aandeel bedragen.

Deze kleine misser had dus voor betrokkenen grote gevolgen, waardoor het toch een kostbare aangelegenheid werd. U doet er dan ook verstandig aan om u bij een overdracht van uw onderneming aan een eigen BV en het vervolgens creëren van een holdingstructuur, altijd te laten begeleiden door een deskundige.

Sociale zekerheid Deeltijd WW ter behoud van werknemers tijdens de economische crisis Het staat inmiddels vast dat de economische crisis nog wel even aanhoudt. Voorlopig is er nog geen zicht op verbetering. Veel werkgevers staan nu als gevolg van een tijdelijk tekort aan orders en omzet op het punt vakmensen te moeten ontslaan, die zij weer hard nodig zullen hebben als de economie weer aantrekt. Het kabinet wil dit met de invoering van de tijdelijke deeltijd WW voorkomen. Deze maatregel staat vanaf 1 april 2009 open voor bedrijven die voldoende gezond zijn om door de crisis heen te komen. Hierna staan we stil bij enkele praktische punten over de aanvraag en werking van de tijdelijke deeltijd WW.

Aanvraag onder voorwaarden

uitkering uit tezamen met het salaris voor de wel gewerkte uren.

Formeel moet de werknemer de WW-uitkering bij het UWV aanvragen, maar voor de deeltijd WW wordt een uitzondering gemaakt. U kunt als werkgever maximaal vier weken voor de ingangsdatum, deeltijd WW aanvragen voor maximaal 50% van de werktijd van uw werknemers. U kunt de aanvraag slechts eenmaal doen voor alle werknemers in uw bedrijf voor wie u dat nodig acht. U kunt dus niet eerst voor een bepaalde groep werknemers een aanvraag indienen en later nog een aanvraag voor een andere groep werknemers. Wel kunt u in de eenmalige aanvraag voor verschillende werknemers verschillende deeltijdWW-percentages toepassen. De werknemers kunnen u in het aanvraagformulier machtigen om de tijdelijke WW-uitkering te innen. U betaalt hen dan op het gebruikelijke tijdstip de

Voorwaarden U kunt onder de volgende voorwaarden een beroep doen op de regeling deeltijd WW. – Als de aanvraag 20 of meer werknemers betreft, is de schriftelijke instemming met de vermindering van werktijd van de betrokken vakbond(en) vereist*. Als er geen belanghebbende vakbonden zijn, is de schriftelijk instemming van een andere vertegenwoordiging van werknemers vereist, zoals de ondernemingsraad of de personeelsvertegenwoordiging. Betreft de aanvraag minder dan 20 werknemers dan moet u de instemming hebben van de ondernemingsraad of de personeelsvertegenwoordiging of bij gebreke 19

uren niet wilden aanvullen tot 100% van het loon. Inmiddels is binnen de Stichting van de Arbeid (het centraal overlegorgaan voor werknemersen werkgeversvertegenwoordigers) hierover een compromis bereikt. Vakbonden mogen de medewerking aan deeltijd WW niet weigeren alleen om het feit dat geen loonaanvulling wordt betaald en werkgevers mogen een verzoek op loonaanvulling niet op voorhand afwijzen. Als werkgevers en werknemers er desondanks op bedrijfsniveau niet uitkomen, moet dat schriftelijk worden gemeld bij het meldpunt bij het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Beide partijen hebben daar één vertegenwoordiger. Als die vertegenwoordigers niet binnen 2 weken na de melding met een oplossing komen, dan is het mogelijk dat werknemers en werkgevers samen tot overeenstemming komen.

een andere vertegenwoordiging van werknemers. De individuele werknemer hoeft dus geen toestemming te verlenen, maar moet wel zijn handtekening op het aanvraagformulier zetten; – U moet een afspraakovereenkomst bijvoegen voorzien van de handtekening van de werknemersvertegenwoordiging, waarin naast de instemming ook afspraken zijn opgenomen over loondoorbetaling van werknemers voor wie deeltijd WW is aangevraagd maar die geen recht (meer) hebben op WW; – In de afspraakovereenkomst moeten ook de afspraken zijn opgenomen over de invulling van scholing en/of detachering ter behoud of verbetering van de inzetbaarheid van werknemers. Voor het detacheren van uw werknemers bij een ander bedrijf, kunt u gebruikmaken van de diensten van het UWV en de mobiliteitscentra; – De werktijdvermindering moet vóór 1 januari 2010 beginnen; – Er mag geen samenloop zijn van deeltijd WW met de tijdelijke regeling voor werktijdverkorting die tot 21 maart 2009 gold; – U moet zich schriftelijk verplichten om in bepaalde situaties aan het UWV een vergoeding te betalen ter grootte van (in beginsel) de helft van de aan de werknemer uitbetaalde WW-uitkering. Die situaties zijn: • de werknemer voor wie u deeltijd WW heeft aangevraagd, werkt in een aaneengesloten periode van 4 weken minder dan 50% van de oorspronkelijke werktijd en heeft daardoor een groter recht op WW; • u ontslaat de werknemer aansluitend op de periode van deeltijd WW; • u ontslaat de werknemer binnen 13 weken na de periode van deeltijd WW; • u ontslaat de werknemer binnen een periode overeenkomend met een derde van totale duur van de deeltijd WW, nadat u gebruik heeft gemaakt van de verlenging van de deeltijd WW-periode van 13 weken (zie hierna) en de werktijdvermindering langer dan 39 weken heeft geduurd. Als de arbeidsovereenkomst op initiatief van de werknemer wordt beëindigd of u had een dringende reden om de werknemer te ontslaan, dan hoeft u de vergoeding aan het UWV niet te betalen.

Tijdelijke regeling De deeltijd WW is een tijdelijke regeling. U kunt de aanvraag tot en met 31 december 2009 indienen. Als u aan de voorwaarden voldoet, dan kent het UWV de deeltijd WW toe voor 13 weken, waarna u maximaal twee keer een verlenging van 26 weken kunt aanvragen. De verlenging geldt voor dezelfde werknemers en voor hetzelfde aantal uren werktijdvermindering. De maximale duur bedraagt dus 65 weken. De deeltijd WW eindigt uiterlijk 1 april 2011. De looptijd van de regeling hangt in eerste instantie af van de aanvraag en of u van de verlenging(en) gebruikmaakt, mits het UWV hiermee instemt. Mocht het echter tussentijds beter gaan met uw bedrijf en u besluit om de werknemers die van de deeltijd WW gebruikmaken, weer meer te laten werken, dan meldt u dat bij het UWV die de uitkering dan aanpast. De werknemers blijven dan tot het einde van de periode wel in de deeltijd WW-regeling. Zo heeft u de mogelijkheid om werknemers tussentijds eventueel ook weer minder te laten werken als er minder werk beschikbaar is, zonder dat u daarvoor een nieuwe aanvraag hoeft te doen. Het aantal gewerkte uren wordt namelijk gebaseerd op de gemiddelde omvang over een periode van 4 weken. De gemiddelde werktijdvermindering in deze 4 weken mag niet meer zijn dan waarvoor de aanvraag is ingediend. Heeft u bijvoorbeeld voor uw werknemers deeltijd WW aangevraagd voor 30% werktijdvermindering, dan mag de werktijd in de periode van 4 weken gemiddeld niet met meer dan 30% zijn verminderd. Deze middeling maakt wisselende aantallen arbeidsuren mogelijk, zoals bij ploegendiensten het geval is.

*) Er bestond enige tijd onduidelijkheid over de vraag of vakbonden de instemming met de deeltijd WW konden weigeren enkel en alleen om het feit dat werkgevers de WW-uitkering voor de niet-gewerkte 20

ontslaat, dan heeft dat voor u tot gevolg dat u de hiervoor genoemde vergoeding aan het UWV moet betalen. Verder gelden voor het ontslag de gebruikelijke ontslagregels.

Als de periode eindigt en u heeft geen verlenging aangevraagd, dan stopt de deeltijd WW. Tot twee weken voordat de eerste periode van 13 weken afloopt, kunt u aan het UWV mededelen dat u een verlenging wenst. Het UWV toetst dan opnieuw of u (nog) aan de voorwaarden voldoet. Bovendien moet u bij verlenging een schriftelijk verslag indienen over de uitvoering van de gemaakte afspraken met betrekking tot scholing. Als het UWV met uw verzoek instemt, dan loopt de regeling nog 26 weken door, eventueel verlengd met nog eens 26 weken. Ook in deze periodes kunt u onder dezelfde voorwaarden als gelden voor de eerste 13 weken, uw werknemers meer en minder laten werken.

Detachering U kunt een werknemer tijdens de periode van deeltijd WW ook bij een andere werkgever detacheren. Een werknemer kan dit in beginsel niet weigeren. Als u een werknemer heeft gedetacheerd, dan meldt u dat bij het UWV. Het UWV stopt dan de WW-uitkering. De werknemer ontvangt dan immers salaris van u en de andere werkgever. De werknemer blijft dan wel tot het einde van de aangevraagde periode onder de regeling deeltijd WW vallen.

Binnen 3 maanden na de inwerkingtredingsdatum wordt de regeling geëvalueerd. Bij die evaluatie worden ook de eventuele klachten meegenomen die bij het meldpunt van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid zijn binnengekomen over meningsverschillen met de werknemersvertegenwoordigers. Als dan blijkt dat de deeltijd WW-regeling niet in overeenstemming met het doel (behoud van vakkrachten) wordt gebruikt, dan wordt de regeling stopgezet. Van verlenging zal dan dus geen sprake meer kunnen zijn. Tot slot zal de regeling worden ingetrokken als het beschikbare budget van € 375 miljoen dreigt te worden overschreden. De lopende gevallen zullen dan worden gerespecteerd, maar nog niet toegekende verlengingen zullen eventueel niet worden gehonoreerd.

Scholing De werknemer is op grond van goed werknemerschap gehouden tot het volgen van door u opgedragen scholing tot behoud of verbetering van zijn (haar) inzetbaarheid, voor zover dat redelijkerwijs van hem/haar mag worden verwacht. Voor u als werkgever is in dit kader van belang dat de overheid uw scholingsinspanningen via faciliteiten ondersteunt. Zo bestaat er een subsidie van 50% van de omscholingskosten tot maximaal € 2.500 per werknemer. De andere helft van de scholingskosten moet u zelf betalen. Voorwaarde voor toekenning van de subsidie is dat de werknemer na de scholing een diploma of certificaat behaalt. Eenzelfde subsidie wordt verstrekt voor zogenoemde EVC-trajecten voor met ontslag bedreigde werknemers zonder startkwalificatie. Sinds 1 januari 2007 bestaat het begrip Erkenning elders Verworven Competenties (EVC). Werknemers worden daarbij in de gelegenheid gesteld om de buiten school opgedane kennis en vaardigheden (bijvoorbeeld door werkervaring) in een diploma om te zetten. Via een zogenoemde EVCprocedure wordt gekeken welke vaardigheden de werknemer al heeft en welke opleiding hij/zij nog zou kunnen volgen.

Positie werknemers De werknemers blijven gedurende de deeltijd WW bij u in dienstbetrekking. Zij hebben geen sollicitatieplicht en geen reïntegratieverplichtingen, maar leveren wel opgebouwde WW-rechten in voor de uren dat zij van de regeling gebruikmaken. Anderzijds bouwen zij tijdens de gewerkte uren wel nieuwe WW-rechten op. Voor de toepassing van de deeltijd WW gelden de normale regels voor de WW. Het kan daardoor voorkomen dat een werknemer niet voldoende WWrechten heeft opgebouwd om voor een WW-uitkering in aanmerking te komen of voor een kortere periode dan waarvoor u deeltijd WW heeft aangevraagd. In dat geval bent u verplicht (zie voorwaarde 2) tijdens de periode van deeltijd WW het loon van deze werknemer ook voor de niet gewerkte uren door te betalen. Na de periode van deeltijd WW is het de bedoeling dat de werknemer weer volledig bij u gaat werken volgens de oorspronkelijke werktijd. Als u de werknemer

Ziekte tijdens deeltijd WW Als een werknemer tijdens de periode van deeltijd WW ziek wordt, dan meldt u dit bij het UWV. De WW-uitkering loopt tijdens de eerste 13 weken van de deeltijd WW gewoon door. Als de werknemer daarna nog ziek is, eindigt de WW-uitkering en moet u weer loon betalen volgens de gebruikelijke regels die gelden voor loondoorbetaling bij ziekte.

21

Commentaar

van de deeltijd WW gebruik te maken. Als u immers uw werknemers tijdens de deeltijd WW of in genoemde periodes na de deeltijd WW toch moet ontslaan, dan hangt daar een fors prijskaartje aan van het UWV, waarop u dan al helemaal niet zit te wachten. Maak daarom eerst een reële inschatting over de situatie in uw bedrijf, voordat u besluit om deeltijd WW voor uw werknemers aan te vragen.

De regeling deeltijd WW biedt u een mogelijkheid om uw vakmensen tijdens de economische crisis te behouden. Let wel, de regeling is bedoeld voor bedrijven die voldoende gezond zijn om de crisis te overleven en dus verwachten na de crisis deze vakmensen weer hard nodig te zullen hebben. Als u niet verwacht dat de dip in uw omzet en orders van tijdelijke aard, is het wellicht niet verstandig om

Arbeidsrecht Geen beperkte opbouw van vakantiedagen tijdens langdurige ziekte De wetgever heeft bepaald dat een werknemer vakantie nodig heeft om van het werken te herstellen. Daarom is in het Burgerlijk Wetboek het recht opgenomen op een minimumaantal vakantiedagen per jaar van vier maal het contractueel afgesproken aantal werkdagen (of uren) per week. De meeste fulltime dienstverbanden bestaan uit een werkweek van 5 dagen, waardoor het minimumaantal vakantiedagen voor de meeste werknemers 20 dagen bedraagt. Als een werknemer parttime bij u werkzaam is, neemt het minimumaantal vakantiedagen tijdsevenredig af. Naast het minimumaantal vakantiedagen bestaan er de bovenwettelijke vakantiedagen. Dat zijn de extra vakantiedagen die u niet hoeft toe te kennen, tenzij u onder een CAO valt, die het verstrekken van bovenwettelijke vakantiedagen voorschrijft. Hierna staan we stil bij het opbouwen en opnemen van vakantiedagen tijdens een periode van langdurige ziekte van een werknemer. Bouwt hij(zij) tijdens de ziekteperiode vakantiedagen op of kunt u dat beperken en zo ja, hoe? En wat gebeurt er met de vóór zijn/haar ziekte opgebouwde, maar nog niet opgenomen vakantiedagen? De Europese rechter heeft onlangs een belangwekkende uitspraak hierover gedaan, die waarschijnlijk voor u als werkgever verstrekkende gevolgen zal hebben.

Vakantiedagen en ziekteverlof

dienstverband neemt het aantal toe te kennen vakantiedagen tijdsevenredig af. Daaraan mogen geen voorwaarden worden verbonden. De Arbeidstijdenrichtlijn maakt voor wat betreft het toekennen van vakantiedagen geen onderscheid tussen werknemers die wel werken en werknemers die niet werken wegens ziekteverlof. De toekenning van vakantiedagen mag dus in dat geval niet afhangen van het feit of wel of niet daadwerkelijk is gewerkt.

Een werknemer bouwt ook tijdens ziekte vakantiedagen op. Een bepaling in het Burgerlijk Wetboek beperkt deze opbouw echter tot zes maanden. Die bepaling is ter discussie komen te staan door twee recente uitspraken van de Europese rechter over de strijdigheid van nationale bepalingen bij samenloop van vakantie en ziekteverlof met een bepaling uit de Europese Arbeidstijdenrichtlijn.

Opbouw tijdens ziekte

Als aan het einde van het vakantiejaar de vakantiedagen van het lopende jaar nog niet zijn opgenomen, dan mag een lidstaat in haar nationale wetgeving een periode aangeven waarbinnen die dagen alsnog kunnen worden opgenomen (de overdrachtsperiode). Binnen dit kader mag een lidstaat ook bepalen dat

De Europese rechter stelt vast dat de Arbeidstijdenrichtlijn de lidstaten voorschrijft maatregelen te treffen, zodat aan iedere werknemer jaarlijks tenminste 20 vakantiedagen (bij een volledig dienstverband) met behoud van loon worden toegekend. Bij een parttime 22

doordat hij in de hiervoor genoemde situaties met ziekteverlof is geweest, heeft zonder meer recht op een vergoeding voor de niet opgenomen vakantiedagen. Een lidstaat kan dit recht dan niet beperken. Dat kan wel in het geval de werknemer wel de mogelijkheid heeft gehad om de vakantiedagen op te nemen voorafgaand aan het einde van zijn dienstverband, maar van die mogelijkheid geen gebruik heeft gemaakt.

Aanpassing van de Nederlandse regelgeving De uitspraken van de Europese rechter hebben betrekking op enerzijds de toekenning/opbouw van vakantiedagen en anderzijds op de opname van vakantiedagen. De toekenning van de wettelijke vakantiedagen kunnen niet aan voorwaarden of beperkingen worden onderworpen. De opname van vakantiedagen wel.

vakantiedagen aan het einde van het lopende vakantiejaar of aan het einde van de overdrachtsperiode vervallen. Dat kan echter alleen als de werknemer daadwerkelijk de mogelijkheid heeft gehad om de vakantiedagen op te nemen. In de volgende situaties heeft de werknemer die mogelijkheid niet gehad: – als de werknemer gedurende het gehele lopende vakantiejaar en/of de overdrachtsperiode met ziekteverlof is geweest; – als de werknemer gedurende het gehele lopende vakantiejaar ziek is geweest en dat nog is als de arbeidsrelatie met de werkgever wordt beëindigd; – als de werknemer vóór de vakantietoekenning ziek is geworden en ziek blijft tot het einde van het lopende vakantiejaar en/of overdrachtsperiode.

Geen voorwaarden aan de opbouw Uit de bepaling in de Arbeidstijdenrichtlijn kan worden geconcludeerd dat voor de toekenning van vakantiedagen geen onderscheid wordt gemaakt tussen het aantal daadwerkelijk gewerkte dagen en het aantal niet gewerkte dagen door ziekte. Ook tijdens een ziekteperiode bouwt een werknemer dus vakantiedagen op. Een lidstaat mag dit recht niet in haar nationale wetgeving beperken of daaraan voorwaarden verbinden. De bepaling in het BW beperkt echter de opbouw van vakantiedagen tijdens ziekte tot zes maanden. Dit betekent dat u als werkgever onder de huidige regelgeving dan aan het einde van het dienstverband aan uw werknemer maximaal de vakantiedagen over zes maanden hoeft te vergoeden. Deze beperking is dus zeer waarschijnlijk op grond van de bovenstaande uitspraken in strijd met de Arbeidstijdenrichtlijn. Als dat zo is, dan moet de wetgeving hierop worden aangepast en zult u dus voortaan een vergoeding moeten betalen voor alle vakantiedagen die noodgedwongen onbenut zijn gebleven gedurende het ziekteverlof.

De bepaling die vakantiedagen doet vervallen aan het einde van het vakantiejaar en/of de overdrachtsperiode zou in deze situaties het recht op toekenning van een minimumaantal vakantiedagen ondermijnen. Dat is in strijd met de Arbeidstijdenrichtlijn, die immers bepaalt dat aan het toekennen van vakantiedagen geen voorwaarden mogen worden verbonden.

Uitbetaling bij beëindiging dienstverband Wanneer het dienstverband eindigt, is het niet meer mogelijk om de wegens ziekte niet opgenomen vakantiedagen alsnog op te nemen. Om te voorkomen dat de werknemer daardoor van zijn vakantierecht, zelfs in de vorm van een financiële vergoeding, verstoken blijft, is in de Arbeidstijdenrichtlijn bepaald dat de werknemer dan recht heeft op een vergoeding voor de niet opgenomen vakantiedagen. Deze vergoeding moet worden gebaseerd op het loon dat gedurende de vakantieperiode aan de werknemer had moeten worden doorbetaald. Een werknemer die buiten zijn wil om geen gebruik heeft kunnen maken van zijn recht op vakantiedagen

Let op: Dit geldt alleen voor de wettelijke vakantiedagen. De opbouw van eventueel toegekende bovenwettelijke vakantiedagen kunt u wel beperken. Deze vakantiedagen kunnen dus wel na 6 maanden vervallen. Dat neemt niet weg dat het voor u een behoorlijke lastenverzwaring oplevert, wanneer u een werknemer na twee jaar ziekte wilt ontslaan.

23

Wel voorwaarden aan de opname

Commentaar

In de nationale wetgeving kunnen wel bepalingen worden opgenomen die voorwaarden verbinden en/of beperkingen opleggen ten aanzien van de opname van de vakantiedagen. Zo is de Nederlandse bepaling die in beginsel verbiedt om vakantiedagen op te nemen tijdens ziekteverlof, wel toegestaan. Als u niets regelt in uw arbeidsreglement of arbeidsovereenkomst met uw werknemers, dan geldt deze hoofdregel. De dagen dat een werknemer gedurende de vakantie ziek is, gelden dan als ziektedagen. U kunt deze dagen dan dus niet van de vakantiedagen afboeken. Daarnaast biedt de Nederlandse wetgeving de mogelijkheid om van deze hoofdregel af te wijken voor zover het de bovenwettelijke vakantiedagen betreft die de werknemer in dat kalenderjaar heeft opgebouwd (maar dus weer niet voor de overgehouden vakantiedagen uit voorgaande jaren). Zo kunt u bepalen dat een werknemer bij ziekte tijdens vakantie, toch vakantiedagen moet opnemen. Deze afwijkende bepaling moet u wel toetsen aan de CAO die eventueel op uw branche van toepassing is. In de praktijk komt het regelmatig voor dat in een arbeidsreglement of arbeidsovereenkomst wordt opgenomen dat niet opgenomen vakantiedagen vervallen, bijvoorbeeld aan het einde van het lopende vakantiejaar en/of aan het einde van een overdrachtsperiode, mits de werknemer de mogelijkheid heeft gehad om de vakantiedagen daadwerkelijk op te nemen. In het geval van langdurig ziekteverlof heeft de werknemer die mogelijkheid niet gehad. Ongeacht of langdurig ziekteverlof aan de orde is of niet, is het sowieso de vraag of een dergelijke beperking in de opname van vakantiedagen wel mogelijk is. In de Nederlandse wetgeving is namelijk opgenomen dat toegekende vakantiedagen pas na 5 jaar verjaren. Het is dus niet onwaarschijnlijk dat een bepaling in een arbeidsreglement of de arbeidsovereenkomst die vakantiedagen doet vervallen op een eerder tijdstip, daarmee in strijd is. Anderzijds zou op grond van de Arbeidstijdenrichtlijn een dergelijke beperking mogelijk wel zijn toegestaan, maar dan zal onze nationale wetgeving nog moeten worden aangepast. Arbeidsrechtdeskundigen zijn het hierover nog niet met elkaar eens, zodat enige voorzichtigheid bij het toepassen van een dergelijke bepaling wel is geboden.

De uitspraken van de Europese rechter kunnen voor u verstrekkende gevolgen hebben, met name bij ontslag van een werknemer na twee jaar ziekte. U zult dan in beginsel, naast de door ziekte niet opgenomen vakantiedagen die al waren opgebouwd voordat de werknemer ziek werd, ook alle opgebouwde wettelijke vakantiedagen tijdens zijn ziekteverlof, moeten vergoeden. De huidige Nederlandse wetgeving (alleen vakantiedagen berekenen over de laatste 6 maanden van ziekte) zal hierop moeten worden aangepast. Overigens is het voor u ook nog van belang wat er over ziekte en vakantiedagen is opgenomen in de voor uw branche geldende CAO. Mochten deze bepalingen nu strijdig blijken te zijn met de Arbeidstijdenrichtlijn, dan moeten die eveneens nog worden aangepast. Voorlopig doet u er verstandig aan te handelen op grond van de huidige wetgeving. U moet echter niet verbaasd opkijken, als een werknemersadvocaat of de vakbond op grond van de uitspraken van de Europese rechter met een ruimere claim dreigt. Ongetwijfeld volgt op dit terrein nadere berichtgeving, al dan niet aan de hand van verschenen rechtspraak.

24