Juli 2012
Financieel advies fiscale
juridische financiële advieszaken
Inhoudsopgave Loon- en inkomstenbelasting Per 1 juli 2012 eerder een hogere bijtelling voor de (bestel)auto van de zaak..........................................................................3 Bijtelling wegens privégebruik van de auto van de zaak ................................................................................................................................................... 3 Categorie 1: bijtelling 25%.................................................................................................................................................................................................................... 3 Categorie 2: bijtelling 35%.................................................................................................................................................................................................................... 3 Categorie 3: bijtelling 20%.................................................................................................................................................................................................................... 3 Categorie 4: bijtelling 14%.................................................................................................................................................................................................................... 4 Categorie 5: bijtelling 0% of op termijn 7%............................................................................................................................................................................ 4 Categorie 6: geen bijtelling.................................................................................................................................................................................................................. 4 Intrekking ‘Verklaring geen privégebruik’........................................................................................................................................................................................ 4 Bijzondere regelingen voor de bestelauto van de zaak........................................................................................................................................................ 5 Verklaring uitsluitend zakelijk gebruik bestelauto........................................................................................................................................................... 5 Geen privégebruik of verbod op privégebruik.................................................................................................................................................................... 5 De bestelauto voor (nagenoeg) uitsluitend goederenvervoer.............................................................................................................................. 5 Eindheffingsregeling bij doorlopend afwisselend privégebruik.......................................................................................................................... 6 Commentaar............................................................................................................................................................................................................................................................. 6 Lenteakkoord .................................................................................................................................................................................................................................................. 6
Zorg dat u klaar bent voor de komst van één uniform loonbegrip................................................................................................6 Ook werknemerspremies over de bijtelling auto van de zaak........................................................................................................................................ 6 Inkomensafhankelijke bijdrage Zvw wordt werkgeversheffing.................................................................................................................................... 7 Afschaffing werknemersdeel en franchise Awf............................................................................................................................................................................ 7 Inleg levensloopregeling ook aftrekbaar voor de werknemersverzekeringen................................................................................................. 7 Bereid u voor............................................................................................................................................................................................................................................................. 7 Commentaar............................................................................................................................................................................................................................................................. 7
Voorkom IB-gevolgen van het nieuwe vergoedingsrecht in het huwelijksvermogensrecht.......................................8 Het nieuwe vergoedingsrecht.................................................................................................................................................................................................................... 8 Ontstaan vergoedingsrecht................................................................................................................................................................................................................. 8 Het vergoedingsrecht bij winst uit onderneming en TBS-regeling............................................................................................................................ 9 Meefinanciering vóór 1 januari 2012........................................................................................................................................................................................... 9 Gevolgen bij echtscheiding................................................................................................................................................................................................................. 9 Meefinanciering na 1 januari 2012................................................................................................................................................................................................ 9 Gevolgen bij echtscheiding................................................................................................................................................................................................................. 9 Het vergoedingsrecht en de aanmerkelijk belangregeling............................................................................................................................................ 10 Meefinanciering voor 1 januari 2012........................................................................................................................................................................................ 10 Gevolgen bij echtscheiding.............................................................................................................................................................................................................. 10 Meefinanciering na 1 januari 2012............................................................................................................................................................................................. 10 Gevolgen bij echtscheiding.............................................................................................................................................................................................................. 10 Gevolgen voorkomen..................................................................................................................................................................................................................................... 11 Commentaar..........................................................................................................................................................................................................................................................11
Schenken en erven Het levenstestament: een uitkomst als u zelf niet (meer) kunt beslissen................................................................................ 11 Wat is een levenstestament? ................................................................................................................................................................................................................... 11 Wat kunt u regelen?.........................................................................................................................................................................................................................................12 Beheer van uw privévermogen...................................................................................................................................................................................................... 12 Voortzetting of opvolging van uw onderneming.......................................................................................................................................................... 12 Bij voorkeur een notariële akte............................................................................................................................................................................................................... 12 Commentaar..........................................................................................................................................................................................................................................................13
1
Omzetbelasting Regels rond BTW-heffing over de managementfee van de DGA.................................................................................................. 13 Managementfee voor de werkzaamheden van uw BV ..................................................................................................................................................... 13 Managementfee voor de werkzaamheden via uw Holding BV voor uw werk-BV....................................................................................... 14 Fiscale eenheid voor de BTW........................................................................................................................................................................................................... 14 Totstandkoming fiscale eenheid................................................................................................................................................................................................... 14 Let op hoofdelijke aansprakelijkheid........................................................................................................................................................................................ 15 Einde fiscale eenheid.............................................................................................................................................................................................................................. 15 Commentaar..........................................................................................................................................................................................................................................................15
Pensioen en lijfrente Kleine werkgevers mogen pensioenwaardeoverdracht tijdelijk weigeren............................................................................... 16 De bijbetalingsproblematiek.................................................................................................................................................................................................................... 16 Conclusie...........................................................................................................................................................................................................................................................16 Tijdelijke oplossing voor kleine werkgevers................................................................................................................................................................................ 17 Onder voorwaarden................................................................................................................................................................................................................................ 17 De procedure................................................................................................................................................................................................................................................17 Tijdelijke regeling...................................................................................................................................................................................................................................... 17 Commentaar..........................................................................................................................................................................................................................................................17
Sociale zekerheid en Arbeidsrecht Wees bedacht op fouten van het UWV bij te late aanvraag WIA-uitkering.............................................................................. 18 Het praktijkgeval................................................................................................................................................................................................................................................. 18 Tijdig bezwaar.............................................................................................................................................................................................................................................. 18 Actiepunten............................................................................................................................................................................................................................................................18
Passende arbeid wordt bedongen arbeid: begin nieuwe loondoorbetalingsplicht............................................................ 19 Bedongen arbeid en passende arbeid............................................................................................................................................................................................. 19 Passende arbeid wordt bedongen arbeid............................................................................................................................................................................ 19 Wanneer wordt de passende arbeid stilzwijgend de bedongen arbeid?........................................................................................................... 19 Duur van de passende arbeid......................................................................................................................................................................................................... 19 Inhoud en omvang van de passende arbeid...................................................................................................................................................................... 20 Aanwijzingen voor ontbrekende intentie tot wijziging bedongen arbeid............................................................................................... 20 Voorkomen is beter dan opnieuw loon doorbetalen.......................................................................................................................................................... 20 Commentaar..........................................................................................................................................................................................................................................................20
In deze brochure is de stand van zaken in wet- en regelgeving tot 5 juni 2012 verwerkt. Hoewel ten aanzien van de inhoud de uiterste zorg is nagestreefd, kan niet volledig worden ingestaan voor eventuele (druk)fouten en onvolledigheden. Deswege wordt geen aansprakelijkheid aanvaard.
2
Loon- en inkomstenbelasting Per 1 juli 2012 eerder een hogere bijtelling voor de (bestel)auto van de zaak Sinds 1 januari 2008 wordt er al naar gestreefd om meer milieuvriendelijke auto’s te gebruiken. Dat gebeurt onder meer via de forfaitaire bijtelling wegens het privégebruik van een terbeschikkinggestelde (bestel)auto van de zaak. U houdt over dit voordeel in beginsel loonheffing in en een (tot een jaarinkomen van € 50.064) inkomensafhankelijke bijdrage voor de Zorgverzekeringswet (Zvw). Sinds 1 januari 2012 moet u bovendien over het voordeel premies werknemersverzekeringen betalen. Op 1 juli 2012 wordt de volgende stap gezet om het gebruik van milieuvriendelijke auto’s te stimuleren; vanaf dat moment gelden er aangescherpte CO2uitstootgrenzen. Hierna zetten we eerst alle categorieën voor de bijtelling wegens het privégebruik van de (bestel)auto van de zaak op een rij. Daarin zijn de wijzigingen per 1 juli aanstaande verwerkt. Daarna noemen we de bijzondere regelingen die alleen gelden voor de bestelauto van de zaak. Ook gaan we tot slot nog kort in op de mogelijke gevolgen van een maatregel uit het Lenteakkoord, die in de Voorjaarsnota is bekendgemaakt.
Bijtelling wegens privégebruik van de auto van de zaak
maar de huidige verkoopwaarde (de waarde in het economisch verkeer) als grondslag om de waarde van het privégebruik te berekenen.
De hoogte van de forfaitaire bijtelling wegens privégebruik van een ter beschikking gestelde personenauto van de zaak kan inmiddels in zes categorieën worden onderverdeeld.
Categorie 3: bijtelling 20% De bijtelling voor het privégebruik van een zuinige auto bedraagt 20%. Tot 1 juli 2012 is een dieselauto zuinig als de CO2-uitstoot meer dan 96, maar niet meer dan 116 gram per kilometer bedraagt. Benzineauto’s zijn zuinig als de CO2-uitstoot meer dan 110, maar niet meer dan 140 gram per kilometer bedraagt.
Categorie 1: bijtelling 25% De grondslag voor de inhouding vormt de waarde van het privégebruik. Die waarde wordt uitgedrukt in een percentage van de catalogusprijs. Het bijtellingspercentage voor auto’s van de zaak die ook voor meer dan 500 km voor privédoeleinden worden gebruikt, bedraagt 25%. Hierop komt uiteraard de eventuele eigen bijdrage in mindering. Alleen als de werknemer aantoonbaar minder dan 500 kilometer privé met de auto van de zaak rijdt, kan de inhouding en afdracht over het privégebruik achterwege blijven (zie categorie 6 hierna). Dat geldt overigens ook voor de categorieën 2 tot en met 5 hierna. Aangezien de meeste werknemers meer dan 500 kilometer privé rijden met de auto van de zaak, zult u voor de vaststelling van de waarde van het privégebruik meestal deze bijtelling voor de inhouding van loonheffing (en eventueel de inkomensafhankelijke bijdrage Zvw) gebruiken.
Vanaf 1 juli 2012 worden de CO2-grenzen voor deze auto’s jaarlijks naar beneden bijgesteld. Schematisch ziet de jaarlijkse bijstelling tot en met 2015 er als volgt uit: CO2-uitstoot in gram per kilometer 2011 1 januari – 1 juli 2012
1 juli 2012 – 2013 1 januari 2013
2014
2015
>50 - <-95
>50 - <-88
>50 - <-82
>95 - <-124
>88 - <-117
>82 - <-110
Geen diesel Zeer zuinige auto’s: 14% bijtelling Zuinige auto’s: 20% bijtelling Overige auto’s: 25% bijtelling
< -110
> 50 - <-110 >50 - <-102
>110 - <-140 >110 - <-140 >102 - <-132 >140
> 140
>132
>124
>117
>110
Auto’s 35% bijtelling Diesel Zeer zuinige auto’s: 14% bijtelling
Categorie 2: bijtelling 35% Een bijtelling van 35% geldt voor het privégebruik van een auto van de zaak die ouder is dan 15 jaar en die voor meer dan 500 km voor privédoeleinden wordt gebruikt. U neemt dan echter niet de cataloguswaarde,
<-95
>50 - <-95
Zuinige auto’s: 20% bijtelling
>95 - <-116
>95 - <-116
Overige auto’s: 25% bijtelling
>116
Auto’s 35% bijtelling
3
>116
>50 - <-91
>50 - <-88
>50 - <-85
>50 - <-82
>91 - <-114 >88 - <-112
>85 - <-111
>82 - <-110
>114
>112
>111
>110
of de auto op grond van de dan geldende CO2-grenzen voor een verlaagde bijtelling in aanmerking komt.
De 20%-bijtelling geldt dus uiteindelijk alleen nog voor auto’s met een CO2-uitstoot van maximaal 110 gram per kilometer. Auto’s waarvan het kenteken al vóór 1 juli 2012 op naam is gesteld, houden de 20%-bijtelling totdat de auto van eigenaar verandert en deze een andere gebruiker krijgt. Daarna wordt gekeken of de auto op grond van de dan geldende CO2-grenzen in aanmerking komt voor een verlaagde bijtelling. Voor auto’s waarvan het kenteken op of na 1 juli 2012 op naam is gesteld en die aan de CO2-uitstootgrens voldoen, geldt de 20%-bijtelling voor een periode van 60 maanden. Daarna wordt gekeken of de auto op grond van de dan geldende CO2-grenzen nog voor een verlaagde bijtelling in aanmerking komt.
Categorie 5: bijtelling 0% of op termijn 7% De bijtelling voor het privégebruik van een auto van de zaak met een CO2-uitstoot beneden de 50 gram per kilometer bedraagt 0%. Voor auto’s waarvan het kenteken voor 1 januari 2012 op naam is gesteld, blijft dit bijtellingspercentage tot uiterlijk 1 januari 2017 gelden. Is het kenteken van deze auto tussen 1 januari 2012 en 31 december 2013 op naam gesteld, dan geldt het percentage gedurende een periode van 60 maanden. Is het kenteken van de auto tussen 1 januari 2014 en 31 december 2015 op naam gesteld, dan geldt voor de bijtelling gedurende 60 maanden een percentage van 7%. Daarna hangt het percentage af van de dan geldende CO2-uitstootgrenzen.
Categorie 4: bijtelling 14% De bijtelling voor het privégebruik van een zeer zuinige auto bedraagt 14%. Een dieselauto is tot 1 juli 2012 zeer zuinig als de CO2-uitstoot meer dan 50, maar niet meer dan 95 gram per kilometer bedraagt. Andere auto’s (benzine, LPG, elektrisch) komen tot 1 juli 2012 voor de lage bijtelling in aanmerking als de CO2uitstoot meer dan 50, maar niet meer dan 110 gram per kilometer bedraagt. De CO2-uitstoot van een auto wordt op het energielabel aangegeven. De uitstoot is ook terug te vinden op de website van de Rijksdienst voor het Wegverkeer (RDW) en in de door de RDW jaarlijks uitgegeven brandstofverbruikgids. De autodealer weet welke automerken aan deze criteria voldoen.
Categorie 6: geen bijtelling Als de werknemer kan aantonen dat hij (of zij) op jaarbasis minder dan 500 kilometer met de (bestel)auto van de zaak heeft gereden, dan blijft de bijtelling geheel achterwege. U hoeft dan geen loonheffing (en inkomensafhankelijke bijdrage Zvw) in te houden en af te dragen. De werknemer kan het privégebruik bijvoorbeeld met een sluitende kilometeradministratie aantonen. De werknemer die niet meer dan 500 kilometer privé met de auto van de zaak verwacht te rijden, kan ook bij de Belastingdienst een ‘Verklaring geen privégebruik’ aanvragen. Als de inspecteur positief op het verzoek heeft beslist en de werknemer u de verklaring overlegt, dan kunt u de bijtelling wegens privégebruik ook achterwege laten. De verklaring werkt voor u dus als een vrijwaring voor de afdracht van loonheffing (en eventueel de inkomensafhankelijke bijdrage Zvw) over de bijtelling wegens het privégebruik.
Vanaf 1 juli 2012 worden de CO2-grenzen voor deze auto’s jaarlijks naar beneden bijgesteld. Het huidige onderscheid tussen dieselauto’s en benzineauto’s wordt geleidelijk afgebouwd, doordat de CO2-grenzen de komende jaren naar elkaar toegroeien. In 2015 is het onderscheid geheel verdwenen. De grens voor de 14%-bijtelling blijft gelijk aan de vrijstellingsgrens voor de Belastingen op Personenauto’s en Motorrijwielen (BPM). In 2015 ligt de grens voor de vrijstelling BPM voor auto’s op een CO2-uitstoot van 83 gram per kilometer. Auto’s waarvan het kenteken al vóór 1 juli 2012 op naam is gesteld, houden de 14%-bijtelling totdat de auto van eigenaar verandert en deze een andere gebruiker krijgt. Daarna wordt gekeken of de auto op grond van de dan geldende CO2-grenzen voor een verlaagde bijtelling in aanmerking komt. Auto’s waarvan het kenteken op of na 1 juli 2012 op naam is gesteld en die aan de vrijstellingsgrens voor de BPM voldoen, krijgen de 14%-bijtelling voor een periode van 60 maanden. Hiermee wordt aangesloten bij de gebruikelijke leasetermijn. Daarna wordt gekeken
Intrekking ‘Verklaring geen privégebruik’ Een werknemer moet een verzoek tot intrekking van de ‘Verklaring geen privégebruik’ indienen, zodra hij (of zij) in het kalenderjaar meer dan 500 kilometer privé met de auto van de zaak heeft gereden. Zolang deze situatie zich dus niet voordoet, blijft de verklaring geldig. De verklaring kan ook op initiatief van de inspecteur worden ingetrokken. Dat gebeurt als de werknemer bij een controle niet in staat is om het tegenbewijs te leveren. De inspecteur brengt u daarvan dan op de hoogte. Als de ‘Verklaring geen privégebruik’ in de loop van het jaar wordt ingetrokken, dan moet de bijtelling met
4
van uw administratie. Wordt het zakelijk gebruik niet aangetoond, dan wordt ervan uitgegaan dat meer dan 500 km privé is gereden. De werknemer krijgt dan een naheffingsaanslag loonheffing/bijdrage Zvw en een boete. Maar u loopt als werkgever ook risico. Wist u van het privégebruik of heeft u niet voldaan aan uw meldingsplicht, dan krijgt u de naheffingsaanslag en een boete. Een werknemer moet voordat hij/zij met de bestelauto privé gaat rijden, de verklaring intrekken. Weet of vermoedt u dat uw werknemer privé heeft gereden, dan moet u aan de Belastingdienst melden dat de werknemer de verklaring ten onrechte niet heeft ingetrokken. Melden u of uw werknemer dit niet, dan wordt naast de boete op de naheffingsaanslag, een boete opgelegd van maximaal € 4.920.
terugwerkende kracht tot 1 januari van het jaar van de intrekking alsnog in de loonheffing (en eventueel de inkomensafhankelijke bijdrage Zvw) worden betrokken. De werknemer krijgt dan een naheffingsaanslag loonheffing en eventueel een inkomensafhankelijke bijdrage Zvw opgelegd (eventueel verhoogd met boete) over de verstreken maanden tot aan de intrekking. U houdt loonheffing in over de bijtelling vanaf het moment dat de Belastingdienst bij u heeft aangegeven dat de verklaring niet meer geldig is. De Belastingdienst zal alleen bij u naheffen als u wist dat het werkelijk privégebruik van de werknemer op jaarbasis meer bedroeg dan 500 kilometer.
Bijzondere regelingen voor de bestelauto van de zaak Voor bestelauto’s geldt weliswaar een vereenvoudigde rittenadministratie, maar het blijft toch een heel gedoe om die administratie bij te houden. Naast de Verklaring geen privégebruik zijn er ook andere mogelijkheden om aan de bijtelling te ontkomen. Daaraan zijn wel voorwaarden verbonden.
Verklaring uitsluitend zakelijk gebruik bestelauto Naast de ‘Verklaring geen privégebruik’ bestaat er sinds 1 januari 2012 voor werknemers en ondernemers ook een ‘Verklaring uitsluitend zakelijk gebruik’ voor bestelauto’s. De werknemer hoeft in dat geval geen rittenadministratie bij te houden om een bijtelling wegens privégebruik te voorkomen. De ‘Verklaring uitsluitend zakelijk gebruik bestelauto’ werkt als volgt. Vooraf geven de werknemer en werkgever gezamenlijk (of ondernemer) een verklaring af dat de bestelauto uitsluitend zakelijk wordt gebruikt. De Belastingdienst kan hier onder andere op toezien met behulp van camerabeelden. Deze mogelijkheid kan een oplossing bieden voor de groep bestelautorijders die de bestelauto van de zaak helemaal niet privé gebruikt en die nu achteraf een sluitende rittenregistratie moeten aanleveren of een beroep moeten doen op de bestaande bijzondere regelingen. Dit zijn bijvoorbeeld het verbod op privégebruik of het niet buiten werktijd gebruiken van de bestelauto (achter het hek, zie hierna).
Geen privégebruik of verbod op privégebruik De bestelauto die buiten werktijd niet kan worden gebruikt (de bestelauto die ‘achter het hek’ blijft) of waarvoor een verbod op privégebruik geldt, valt niet onder de bijtellingsregeling. In het laatste geval moet u het verbod schriftelijk vastleggen, bijvoorbeeld in de arbeidsovereenkomst met de werknemer. U moet deze vastlegging bij de loonadministratie bewaren. Verder moet u aantoonbaar passend toezicht houden op de naleving van het verbod en bij overtreding moet u een passende sanctie opleggen. Hierbij kunt u denken aan een geldboete die in verhouding staat tot de te betalen loonheffing in verband met de bijtelling. Voorbeelden van ‘passend toezicht’ zijn het noteren van kilometerstanden en deze vergelijken met het brandstofverbruik. Maar denk ook aan het controleren of verkeersovertredingen, schademeldingen of tankbeurten hebben plaatsgevonden buiten werktijd. Een brandstofpas kan hierbij een hulpmiddel zijn.
Let op Hebben uw werknemers een ‘Verklaring uitsluitend zakelijk gebruik bestelauto’ ingediend, dan hoeven zij geen rittenregistratie meer bij te houden. Maar van ritten buiten de gebruikelijke werktijden of naar bijzondere locaties moeten zij wél de zakelijkheid kunnen aantonen. Dat kan bijvoorbeeld aan de hand
De bestelauto voor (nagenoeg) uitsluitend goederenvervoer De bijtellingsregeling is ook niet van toepassing op bestelauto’s die nagenoeg (voor 90%) uitsluitend voor goederenvervoer worden gebruikt. Het privégebruik
5
bijtelling, maar die beperkt zich tot 25% van de bijtelling die normaliter (35%, 25%, 20% of 14%) geldt voor zijn/haar auto. Een ander gevolg van de maatregel is dat de ‘Verklaring geen privégebruik’ en de ‘Verklaring uitsluitend zakelijk gebruik’ in veel gevallen niet kunnen worden aangevraagd, aangezien de meeste rijders met een (bestel) auto van de zaak ook woon-werkkilometers rijden. Bovendien heeft de maatregel mogelijk gevolgen voor de toepassing van de bijzondere regelingen voor bestelauto’s.
van deze bestelauto’s wordt op de waarde van het werkelijk privégebruik gesteld. Daartoe wordt het aantal werkelijk verreden privékilometers vermenigvuldigd met een kilometerprijs. Of een bestelauto als zodanig kwalificeert, hangt af van allerlei uiterlijke kenmerken. In dat kader merken we op dat de bestelauto ook (nagenoeg) uitsluitend geschikt kan zijn voor goederenvervoer als er zich in de bestuurderscabine een bijrijderstoel bevindt.
Eindheffingsregeling bij doorlopend afwisselend privégebruik
Aangezien de maatregel de gehele parlementaire weg nog moet afleggen en er ook een stevige lobby vanuit de autobranche te verwachten is om deze maatregel van tafel te krijgen, laten we het hier voorlopig bij. We komen hier echter zeker op terug zodra er meer zekerheid bestaat over de uiteindelijke inhoud van de maatregel.
Voor bestelauto’s die in verband met de aard van de werkzaamheden doorlopend afwisselend worden gebruikt door twee of meer werknemers, is het moeilijk om vast te stellen of – en voor wie – er sprake is van privégebruik. Daarom wordt het privégebruik van deze bestelauto’s bij u geheven via een verplichte eindheffing van € 300 per bestelauto per jaar. Het bedrag van de eindheffing neemt u in de elektronische loonaangifte op onder de rubriek ‘Loon met een bestemmingskarakter’.
Zorg dat u klaar bent voor de komst van één uniform loonbegrip Op 1 januari 2013 wordt één uniform loonbegrip ingevoerd. Vanaf dat moment geldt er één loonbegrip voor de loonbelasting/premies volksverzekeringen, de premies werknemersverzekeringen en de inkomensafhankelijke bijdrage Zorgverzekeringswet (Zvw). Nu worden daarvoor nog verschillende definities en berekeningen gehanteerd. Eén loonbegrip moet voor u als werkgever tot administratieve lastenvermindering leiden en uw werknemer moet het loonstrookje vanaf volgend jaar eenvoudiger kunnen begrijpen. De wijzigingen kunnen gevolgen hebben voor de door u verschuldigde loonheffingen. U doet er dan ook verstandig aan om hierop tijdig te anticiperen door de wijzigingen in kaart te brengen en eventuele maatregelen te treffen. Hierna behandelen we de meest in het oog springende wijzigingen.
Commentaar De leasebranche heeft de afgelopen periode verschillende mogelijkheden aangeboden om ook na 1 juli 2012 te profiteren van de huidige regels voor de bijtelling privégebruik auto van de zaak. Staatssecretaris Weekers heeft inmiddels aangekondigd dat als na 1 juli blijkt dat de ontgaansmogelijkheden op grote schaal zijn benut, in het Belastingplan 2013 aanvullende maatregelen worden getroffen die dit tegengaan. De maatregelen hebben dan tot gevolg dat achteraf alsnog de bijtelling moet worden toegepast die hoort bij de CO2-uitstootgrenzen die gelden vanaf 1 juli 2012.
Lenteakkoord Tot slot staan we kort stil bij enkele gevolgen van een andere belangrijke maatregel die in de Voorjaarsnota is voorgesteld en die voortvloeit uit het Lenteakkoord. De maatregel houdt in dat vanaf 1 januari 2013 de woon-werkkilometers niet langer worden beschouwd als zakelijke kilometers. Dit betekent onder meer dat als dit voorstel doorgaat, vrijwel alle rijders in een auto van de zaak vanaf volgend jaar over de bijtelling loon- of inkomstenbelasting moeten betalen. Dus ook rijders die nu met een sluitende kilometeradministratie (of ander soort bewijs) kunnen aantonen dat zij minder dan 500 km privé rijden. Voor hen is wel een overgangsregeling getroffen als het leasecontract is aangegaan vóór 25 mei 2012 (publicatiedatum van het Lenteakkoord). De leaserijder krijgt vanaf 2013 dan wel een
Ook werknemerspremies over de bijtelling auto van de zaak De terbeschikkingstelling van een auto van de zaak vormt loon in natura. In tegenstelling tot andere vormen van loon in natura is de bijtelling wegens privégebruik van de auto van de zaak vrijgesteld voor de premies werknemersverzekeringen. De bijtelling vormt dus alleen belast loon voor de loonbelasting, premies volksverzekeringen (de loonheffing) en voor de inkomensafhankelijke bijdrage Zvw. Daarin komt vanaf 1 januari 2013 verandering. Dan worden over de bijtelling voor het privégebruik van de auto van de zaak premies werknemersverzekeringen berekend voor 6
De sectorpremies moet u wel over het volledige premieloon van maximaal € 50.064 betalen. Vanaf 2013 wordt het werknemersdeel in de Afw-premie afgeschaft, zodat vanaf dat moment de Afw-premie ook formeel een werkgeverspremie wordt. Een eventueel noodzakelijke premieverhoging voor de WW komt in de toekomst dus zonder meer voor uw rekening. Afwentelen op de werknemer is dan door de afschaffing van het werknemersdeel immers niet meer mogelijk. Daarnaast wordt de franchise voor de Awf-premie afgeschaft. Dit leidt voor u tot een premieverhoging, tenzij de Awf-premie zelf wordt verlaagd. Daarover is echter nog niets bekend.
werknemers met een loon lager dan het maximum premieloon van € 50.064. Voor deze werknemers betekent dit ook dat zij over dit loon in natura uitkeringsrechten opbouwen. Voor u betekent dit hogere kosten.
Inkomensafhankelijke bijdrage Zvw wordt werkgeversheffing Momenteel moet u uw werknemer een vergoeding betalen ter grootte van de inkomensafhankelijke bijdrage Zvw die hij/zij moet betalen. Deze vergoeding is voor de weknemer belast loon, waarover wel loonheffing moet worden betaald, maar geen premies werknemersverzekeringen en ook geen inkomensafhankelijke bijdrage Zvw. Volgend jaar vervalt de inkomensafhankelijke bijdrage Zvw van de werknemer en daarmee de verplichte vergoeding. Daarvoor in de plaats komt er een werkgeversheffing die u via de aangifte loonheffingen betaalt aan het Zorgverzekeringsfonds. Met ingang van dit jaar is het maximum bijdrage-inkomen al verhoogd tot het maximumpremieloon voor de werknemersverzekeringen van € 50.064.
Inleg levensloopregeling ook aftrekbaar voor de werknemersverzekeringen De inleg in de levensloopregeling van uw werknemer is nu vrijgesteld van loonheffing (loonbelasting en premies volksverzekeringen). Bij opname van het levenslooptegoed te zijner tijd zijn de uitkeringen wel belast met loonheffing. Dit is de omkeerregel. Deze regel geldt echter niet voor de werknemersverzekeringen. De inleg in de levensloopregeling wordt nu dus wel belast met premies werknemersverzekeringen, maar de uitkering te zijner tijd is premievrij. Vanaf 2013 geldt de omkeerregel ook voor de werknemersverzekeringen. Bij inleg worden de premies aftrekbaar en de uitkering wordt ook belast met premies werknemersverzekeringen. De werknemer blijft dan ook tijdens zijn levensloopverlof verzekerd voor de werknemersverzekeringen.
Als een werknemer gelijktijdig meerdere werkgevers heeft, kan het nu voorkomen dat in totaal meer dan het maximum voor de inkomensafhankelijke bijdrage Zvw en de premies werknemersverzekeringen wordt afgedragen. De Belastingdienst betaalt dan de te veel betaalde bedragen terug na afloop van het kalenderjaar. Vanaf 2009 is er nog slechts sprake van teruggaaf van premies werknemersverzekeringen aan de werkgever, omdat werknemers die premies sindsdien niet meer betalen. Met de inwerkingtreding van het uniforme loonbegrip is er in het geheel geen teruggaaf meer van de inkomensafhankelijke bijdrage Zvw en premies werknemersverzekeringen als iedere werkgever overeenkomstig de wettelijke regels heeft afgedragen, maar zij gezamenlijk meer hebben betaald dan wanneer de werknemer bij slechts één werkgever in dienst zou zijn geweest.
Bereid u voor De invoering van het uniform loonbegrip is vorig jaar met een jaar uitgesteld om alle partijen (Belastingdienst, UWV, SVB, softwareontwikkelaars en werkgevers) voldoende tijd te geven om zich voor te bereiden. Daarvoor heeft u op dit moment nog ongeveer een half jaar de tijd. U doet er verstandig aan om de wijzigingen in kaart te brengen. Samen met uw softwareleverancier kunt u er dan voor zorgen dat uw loonadministratie tijdig is aangepast.
Afschaffing werknemersdeel en franchise Awf De premies voor de Werkloosheidswet bestaan uit de premies voor het Algemeen werkloosheidsfonds (Awf ) en de sectorafhankelijke premies sectorfonds. Het Awf kent formeel nog een werknemersdeel in de premie, maar die staat sinds 2009 al op nul procent. Werknemers betalen dus feitelijk geen WW-premie. Deze premies zijn dus geheel voor uw rekening, net als de sectorpremies. De Awf-premie hoeft u echter over een deel van het premieloon niet te betalen. Deze franchise bedraagt in 2012 € 17.299 per jaar.
Commentaar Vanaf 1 januari 2013 verdwijnen de verschillende berekeningen die nu nog per heffing over verschillende lonen moeten plaatsvinden. Dan geldt er één uniform loonbegrip voor de loonheffing, premies werknemersverzekeringen en de inkomensafhankelijke bijdrage voor de Zorgverzekeringswet (dan in de vorm van een werkgeversheffing). Er is dan ook geen verschil meer 7
Ontstaan vergoedingsrecht
tussen de grondslagen voor de berekeningen van de werknemersverzekeringspremies en de inkomensafhankelijke bijdrage Zvw. De franchise voor de Awf-premie is afgeschaft en het maximumpremieloon tussen de werknemersverzekeringen en de inkomensafhankelijke bijdrage Zvw is gelijkgetrokken. Met invoering van het uniform loonbegrip zijn echter niet alle verschillen weggenomen. Zo zijn loon uit vroegere dienstbetrekking (zoals een pensioen uitkering) en eindheffingsloon ook na 1 januari 2013 van het premieloon uitgezonderd. Desondanks is het uniform loonbegrip wel een stap in de goede richting om uw loonadministratie eenvoudiger te maken. Hoe dan ook: u doet er verstandig aan om uw loonadministratie op tijd aan te passen, zodat de invoering van het nieuwe loonbegrip geen onnodige problemen oplevert.
Het vergoedingsrecht ontstaat als na 1 januari 2012 privévermogen van de een wordt gebruikt voor aankopen door de ander. Uw echtgenoot stelt uit zijn privévermogen een bedrag aan u ter beschikking waarmee u een vermogensbestanddeel koopt. Tot 1 januari 2012 had uw echtgenoot recht op terugbetaling van slechts het nominale bedrag dat hij aan u ter beschikking had gesteld. Na 1 januari 2012 heeft hij een vergoedingsrecht. Hij heeft dan recht op een deel van de waarde van het goed dat u van het ter beschikking gestelde bedrag heeft gekocht. Het vergoedingsrecht geldt echter niet voor geldverstrekkingen uit privévermogen van een van u beiden die na 1 januari 2012 zijn gedaan voor consumptieve bestedingen, waaronder de huishoudelijke uitgaven. Daarvoor geldt nog steeds de nominale vordering, mits de uitgaven kunnen worden bewezen. Als het vergoedingsrecht van toepassing is, dan krijgt uw geldverstrekkende echtgenoot vanaf de aankoop een economisch belang in het aangeschafte goed en hij deelt dan mee in de waardeveranderingen van dat goed. Hierbij is nog wel van belang of u het geld met of zonder toestemming van uw echtgenoot heeft besteed. Zonder toestemming geeft hem dit recht op ten minste het nominale bedrag plus eventuele waardestijgingen, maar hij deelt dan niet in eventuele waardedalingen. Heeft u zijn geld met toestemming besteed, dan wordt het vergoedingsrecht bepaald op basis van de waarde van het goed dat met het verstrekte geld is gekocht. Hij deelt dan dus wel in eventuele waardedalingen. Hoe dit feitelijk uitwerkt, zal vaak pas bij een echtscheiding blijken.
Voorkom IB-gevolgen van het nieuwe vergoedingsrecht in het huwelijksvermogensrecht Per 1 januari 2012 is het nieuwe huwelijksvermogensrecht in werking getreden. Het betreft eigenlijk civielrechtelijke wetgeving, maar met name het onderdeel over het nieuwe vergoedingsrecht heeft verstrekkende fiscale gevolgen. Hierna leggen we eerst uit wat het nieuwe vergoedingsrecht inhoudt. Daarna gaan we in op enkele verstrekkende gevolgen die dit recht heeft voor de inkomstenbelasting. Goed nieuws is dat u die consequenties kunt voorkomen.
Het nieuwe vergoedingsrecht Als u in gemeenschap van goederen bent getrouwd (of geregistreerd), dan vallen in beginsel alle bezittingen en schulden in de huwelijksgemeenschap. Toch kan het zo zijn dat een van u of u beiden privévermogen heeft (hebben). Dat vermogen hoort dan niet tot de huwelijksgoederengemeenschap. Dat geldt bijvoorbeeld voor pensioenrechten en verknochte goederen. Die laatstgenoemde goederen zijn goederen waarmee een van u een bijzondere band heeft. U moet hierbij denken aan bepaalde sieraden uit bijvoorbeeld een erfenis of een schenking. Het privévermogen kan ook zijn ontstaan uit een erfenis of schenking waarop de erflater of schenker een uitsluitingsclausule van toepassing heeft verklaard. Deze clausule voorkomt dat de erfenis of schenking ooit tot een huwelijksgemeenschap kan behoren. Als u gehuwd bent op basis van huwelijkse voorwaarden, dan hebben u en uw echtgenoot in beginsel ieder uw eigen vermogen. U kunt eventueel daarnaast een beperkte gemeenschap hebben, waartoe bijvoorbeeld alleen de echtelijke woning behoort.
Ter illustratie een voorbeeld U heeft een leuk vakantiehuisje op het oog. De koper wil er € 150.000 voor hebben. U heeft zelf in privé € 100.000 en komt dus € 50.000 tekort. Uw echtgenoot is uw reddende engel en leent u de resterende € 50.000 uit zijn privévermogen. U koopt het vakantiehuisje. U wordt eigenaar, maar uw echtgenoot krijgt voor 1/3 deel, namelijk 50.000/150.000, een economisch belang in het vakantiehuisje. Hij deelt dus in de (positieve én negatieve) waardeveranderingen van uw aankoop. Stel dat u en uw echtgenoot 10 jaar later uit elkaar gaan. Het vakantiehuisje heeft inmiddels een waarde van € 210.000. Uw echtgenoot heeft dan recht op 1/3 van € 210.000 = € 70.000. Is het huisje in waarde gedaald en bijvoorbeeld nog maar € 120.000 waard, dan heeft uw echtgenoot recht op slechts 1/3 van € 120.000 = € 40.000. Onder de oude regeling zou hij ongeacht de waardeveranderingen recht hebben op € 50.000. 8
Het vergoedingsrecht bij winst uit onderneming en TBS-regeling
partnerschap wordt hierbij aangesloten, mits de vertrekkende echtgenoot zich uitschrijft van het gezamenlijke adres in de gemeentelijke basisadministratie. Omdat u en uw echtgenoot door het einde van het fiscaal partnerschap geen verbonden personen meer zijn, vervalt in 2015 de TBS-regeling voor uw echtgenoot. Zijn nominale TBS-vordering wordt dan een nominale vordering in box 3 die hij moet aangeven op de peildatum 1 januari 2016. Omdat geen waardemutaties optreden, vindt bij deze overgang geen belastingheffing plaats. Eventuele waardeveranderingen van het bedrijfspand hebben hierop geen invloed. Het volledige bedrijfspand inclusief uitbreiding blijft in 2015 op uw ondernemingsbalans staan. Daarnaast staat op die balans de nominale schuld aan uw echtgenoot. In 2016 lost u die schuld aan hem af. Hij heeft dan geen vordering meer in box 3 en bij u verdwijnt de schuld van uw ondernemingsbalans.
Sinds 1 januari 2012 verkrijgt uw geldverstrekkende echtgenoot dus een economisch belang in het goed dat u daarvan heeft gekocht. Voordien verkreeg hij ter grootte van het terbeschikkinggestelde bedrag slechts een nominale vordering. Deze wijziging heeft in de inkomstenbelasting verstrekkende gevolgen bij winst uit onderneming en de TBS-regeling. Hierna brengen we die gevolgen aan de hand van een voorbeeld in beeld. U bent ondernemer en u bent getrouwd op huwelijkse voorwaarden. U drijft uw onderneming in een bedrijfspand dat eigenlijk te klein is geworden. Het pand staat op uw naam en is € 350.000 waard. Een aannemer heeft de kosten voor de gewenste uitbreiding op € 150.000 beraamd. De uitbreiding wordt voor € 100.000 onder zakelijke voorwaarden door uw echtgenoot uit zijn privévermogen gefinancierd. De overige € 50.000 betaalt u zelf. Na de uitbreiding is de waarde van het pand € 500.000.
Meefinanciering vóór 1 januari 2012 Als de meefinanciering door uw echtgenoot vóór 1 januari 2012 heeft plaatsgevonden, dan heeft uw echtgenoot een nominale vordering op u, die hij aangeeft als TBS-vordering in box 1. De TBS-regeling is van toepassing als tussen bepaalde verbonden personen, waaronder echtgenoten, vermogen ter beschikking wordt gesteld dat wordt gebruikt voor een onderneming of werkzaamheid. U bent en blijft ook na de verbouwing eigenaar van het pand. Het bedrijfspand inclusief uitbreiding staat volledig op uw ondernemingsbalans. Daarnaast staat op die balans de schuld aan uw echtgenoot. Ook ná 1 januari 2012 blijven op de geldverstrekking van uw echtgenoot de oude regels van toepassing vanwege een overgangsregeling. Dit wil dus zeggen dat uw echtgenoot ook na 1 januari 2012 een nominale vordering op u houdt.
Meefinanciering na 1 januari 2012 Heeft de meefinanciering door uw echtgenoot echter plaatsgehad na 1 januari 2012, dan is daarop het nieuwe vergoedingsrecht van toepassing. Uw echtgenoot verkrijgt dan voor 1/5 een economisch belang in uw bedrijfspand. We gaan daarbij uit van de waarde van het pand na de uitbreiding. Dat is het meest verdedigbare uitgangspunt. U blijft voor 4/5 deel eigenaar, maar draagt 1/5 deel (economisch) over aan uw echtgenoot tegen de werkelijke waarde van het pand. U bent dan inkomstenbelasting verschuldigd over de overgedragen meerwaarde op dit deel van het pand. U hoeft echter geen overdrachtsbelasting te betalen, omdat hiervoor een regeling is getroffen die dat voorkomt. Het overgedragen deel valt voor uw echtgenoot in de TBS-regeling van box 1. Uw echtgenoot moet de werkelijke waarde van het 1/5 deel van uw pand aangeven op zijn TBS-balans. Ook eventuele waardeveranderingen en kosten en lasten van het pand vallen voor 1/5 deel in de TBS-regeling van box 1.
Gevolgen bij echtscheiding Stel, in 2015 besluiten u en uw echtgenoot uit elkaar te gaan. Datzelfde jaar wordt het verzoek tot echtscheiding ingediend. In 2016 wordt de echtscheiding ingeschreven in het echtscheidingsregister bij uw gemeente. Vóór 1 januari 2012 was het huwelijk pas ontbonden na inschrijving van de echtscheiding in het gemeentelijk register. Sinds 1 januari 2012 is het huwelijk echter al ontbonden op het moment dat het echtscheidingsverzoek is ingediend. Voor het einde van het fiscaal
Gevolgen bij echtscheiding Stel, in 2015 besluiten u en uw echtgenoot uit elkaar te gaan. Datzelfde jaar wordt het verzoek tot echt9
Gevolgen bij echtscheiding
scheiding ingediend. In 2016 wordt de echtscheiding ingeschreven in het echtscheidingsregister bij uw gemeente. U betaalt hem dan zijn deel van de waarde in het pand uit.
Stel, in 2015 besluiten u en uw echtgenoot uit elkaar te gaan. Hij schrijft zich uit van het gezamenlijke adres in de gemeentelijke basisadministratie en trekt in bij zijn vriendin. Datzelfde jaar wordt het verzoek tot echtscheiding nog ingediend. In 2016 wordt de echtscheiding ingeschreven in het echtscheidingsregister bij uw gemeente. In 2015 eindigt het fiscaal partnerschap tussen u en uw echtgenoot. U bent dan geen verbonden personen meer van elkaar. Uw (ex-)echtgenoot houdt een nominale vordering in box 3. Als u de vordering in 2016 aflost, heeft uw (ex)echtgenoot geen vordering meer in box 3. Voor u verandert er in 2015 nog niets. U blijft 100% aandeelhouder en houdt een box 2-schuld aan uw (ex-)echtgenoot. Als u in 2016 de schuld aflost, vervalt uiteraard de box 2-schuld.
Omdat u en uw echtgenoot door het einde van het fiscaal partnerschap in 2015 geen verbonden personen meer zijn, vervalt in dat jaar de TBS-regeling voor uw echtgenoot. Uw echtgenoot moet nu wel afrekenen met de Belastingdienst over een eventuele waardeaangroei van zijn TBS-vermogen. Hij geeft op de peildatum 1 januari 2016 zijn vordering ter grootte van 1/5 van de werkelijke waarde van het bedrijfspand aan in box 3. U zet in 2015 het volledige bedrijfspand inclusief uitbreiding op uw ondernemingsbalans. Daarnaast staat op die balans de schuld aan uw echtgenoot ter grootte van 1/5 van de werkelijke waarde van het bedrijfspand. In 2016 betaalt u hem zijn vergoedingsrecht. Hij heeft dan geen vordering meer in box 3 en bij u verdwijnt de schuld van uw ondernemingsbalans.
Meefinanciering na 1 januari 2012
U bent enig aandeelhouder van een BV en op huwelijkse voorwaarden getrouwd. U leent van uw echtgenoot onder zakelijke voorwaarden € 100.000 uit zijn privévermogen, waarmee u een kapitaalstorting doet in uw BV tegen uitgifte van aandelen aan u. De BV heeft zo weer voldoende financiële armslag om te investeren in het bedrijfspand. Voor de kapitaalstorting en de aandelenuitgifte had de BV een waarde van € 400.000, erna bedraagt de waarde € 500.000.
Heeft de meefinanciering door uw echtgenoot echter plaatsgehad na 1 januari 2012, dan is daarop het nieuwe vergoedingsrecht van toepassing. Uitgaande van de waarde van de aandelen na de kapitaalstorting, verkrijgt uw echtgenoot dan voor 20% een economisch belang in uw BV! Hoewel de aandelen in uw BV voor 100% op uw naam staan, blijft u hierdoor toch slechts voor 80% (economisch) aandeelhouder. U draagt dus 20% over aan uw echtgenoot tegen de werkelijke waarde van de aandelen minus uw verkrijgingsprijs. Hierover bent u echter waarschijnlijk geen inkomstenbelasting verschuldigd. De reden daarvoor is dat daarop een bestaande regeling van toepassing is, die dit voorkomt bij overgang van aanmerkelijk belangaandelen krachtens huwelijksvermogensrecht. Maar de deskundigen zijn het hierover nog niet helemaal met elkaar eens. U bent na de overdracht beiden aanmerkelijk belanghouder: u voor 80% en uw echtgenoot voor 20%. U wordt beiden voor de inkomsten uit het aanmerkelijk belang belast in box 2.
Meefinanciering voor 1 januari 2012
Gevolgen bij echtscheiding
Als de meefinanciering door uw echtgenoot vóór 1 januari 2012 heeft plaatsgevonden, dan heeft uw echtgenoot een nominale vordering op u die hij aangeeft in box 3. U bent en blijft voor 100% aanmerkelijk belanghouder. U valt voor de inkomstenbelasting in box 2 en heeft een box 2-schuld aan uw echtgenoot. Ook na 1 januari 2012 blijven op de geldverstrekking van uw echtgenoot de oude regels van toepassing. Uw echtgenoot houdt dus ook na 1 januari 2012 een nominale vordering op u.
De echtscheiding heeft nu heel andere gevolgen. U neemt in 2015 zijn economisch belang van 20% in de aandelen van uw BV tegen de werkelijke waarde over. De aandelen zijn inmiddels € 800.000 waard. U neemt het economisch belang van uw echtgenoot voor € 160.000 (20% van € 800.000) over en u voldoet daarmee zijn vergoedingsrecht. Uw echtgenoot moet in 2015 met de Belastingdienst afrekenen over de waardeaangroei van zijn economisch belang bij de aandelen in uw BV. Er geldt (nog) geen regeling die dit voorkomt.
Het vergoedingsrecht en de aanmerkelijk belangregeling Het nieuwe vergoedingsrecht heeft in de inkomstenbelasting ook verstrekkende gevolgen voor de toepassing van de aanmerkelijk belangregeling van box 2. U heeft een aanmerkelijk belang als u 5% of meer van de aandelen bezit. Ook deze gevolgen laten we aan de hand van een voorbeeld zien.
10
bepalingen in het Burgerlijk Wetboek. Als u niets heeft vastgelegd, geldt het nieuwe vergoedingsrecht. Het is dan te laat als u die regeling pas met elkaar wilt treffen zodra de gevolgen zich voordoen (meestal dus bij een echtscheiding).
U bent weer volledig en enig aandeelhouder van de aandelen in uw BV. Als u de overname van het aandelenbelang van uw (ex-)echtgenoot heeft gefinancierd, dan heeft u een box 2-schuld van € 160.000. Als u de overname uit eigen middelen heeft voldaan, dan vermindert uw box-3-vermogen met € 160.000.
Commentaar Gevolgen voorkomen
U bent zich op het moment van de geldverstrekking niet altijd bewust van de fiscale gevolgen. Dat geldt waarschijnlijk ook voor de wetgever, die bij het samenstellen van dit nieuwe vergoedingsrecht in het huwelijksvermogensrecht het vizier vooral op de civielrechtelijke gevolgen had gericht. Daarom gloort er wellicht toch enige hoop aan de horizon. Voor de gevolgen van het nieuwe vergoedingsrecht is voor de overdrachtsbelasting inmiddels een regeling getroffen die belastingheffing in veel gevallen voorkomt. Het is niet ondenkbaar dat er een vergelijkbare regeling komt voor de inkomstenbelasting. Maar zolang dat nog niet het geval is, moet u rekening houden met de fiscale gevolgen zoals hiervoor beschreven. Laat uw adviseur daarom altijd eerst de fiscale gevolgen in kaart brengen als u van plan bent uw echtgenoot geld te lenen voor zijn/haar onderneming, werkzaamheid of BV. En als u beslist om een geldverstrekking aan elkaar te doen, zorg dan (indien gewenst) dat u in de overeenkomst een bepaling opneemt die de toepassing van het nieuwe vergoedingsrecht uitsluit.
Een geldverstrekking van de ene echtgenoot aan de andere echtgenoot heeft sinds 1 januari 2012 verstrekkender fiscale gevolgen dan voorheen. Die komen vaak pas aan het licht bij een echtscheiding. We hebben slechts enkele situaties uitgewerkt, maar er zijn nog meer situaties denkbaar waarin u met die fiscale gevolgen van het nieuwe vergoedingsrecht te maken kunt krijgen. De geldverstrekkende echtgenoot heeft niet meer een gelijkblijvende (nominale) vordering, maar een economisch belang verkregen dat in waarde kan toe- en afnemen. Over die waardeveranderingen moet fiscaal worden afgerekend en dat kan flink in de papieren lopen. Deze gevolgen kunt u relatief eenvoudig voorkomen. U heeft namelijk de mogelijkheid om van het nieuwe vergoedingsrecht af te wijken. U moet dat echter wel uitdrukkelijk in de overeenkomst met uw echtgenoot vastleggen bij het aangaan van de geldverstrekking. U legt dan bijvoorbeeld vast dat uw geldverstrekkende echtgenoot alleen recht heeft op terugbetaling van het nominale bedrag en dat u dus afwijkt van de
Schenken en erven Het levenstestament: een uitkomst als u zelf niet (meer) kunt beslissen Een testament laat u opmaken voor als u er niet meer bent. Maar wat heeft u geregeld als u tijdelijk bent uitgeschakeld door bijvoorbeeld een ongeval of door ziekte, waardoor u niet in staat bent om zelf beslissingen te nemen? Wie regelt dan uw zaken, uw financiën en het beheer over uw vermogen? Als u voor deze situaties niets heeft geregeld, dan moet de kantonrechter vaak eerst een bewindvoerder of curator benoemen om uw belangen te behartigen. Maar is die persoon dan wel degene die u daarvoor het meest vertrouwt en ook het meest geschikt acht? Zal deze persoon dan ook de beslissingen nemen waarmee u het eens bent? Als u deze onzekerheden wilt voorkomen, doet u er verstandig aan een levenstestament op te (laten) maken.
Wat is een levenstestament?
u permanent niet meer in staat bent om zelf beslissingen te nemen, bijvoorbeeld door dementie. In het levenstestament legt u vast wie in deze situaties namens u beslissingen moet nemen, wat uw wensen zijn en hoe er moet worden gehandeld. In tegenstelling tot het ‘gewone’ testament, is het levenstestament niet wettelijk geregeld. Daardoor bevat het over het
Een levenstestament is een document waarin u regelingen treft voor het geval u bij leven zelf geen beslissingen kunt nemen en uw wensen niet (meer) kenbaar kunt maken. Dat kan tijdelijk zijn, doordat u als gevolg van een ongeval in coma bent geraakt of door ziekte bent uitgeschakeld. Het kan ook zijn dat 11
algemeen geen afdwingbare verplichtingen. Bij beslissingen van bijvoorbeeld familie, zakenpartners of een rechter zal hiermee echter wel rekening worden gehouden.
opgenomen in een verpleeg- of verzorgingstehuis. Als uw partner of kind die volmacht niet heeft, dan moet eerst bij de kantonrechter een bewindvoerder worden aangesteld. Het is dan niet duidelijk wie die bewindvoerder moet zijn. Ook kunt u bepalen wat er met de inboedel van uw woning moet gebeuren bij opname in een verpleeg- of verzorgingshuis. Verder kunt u regelen hoe uw buitenlandse vermogen moet worden beheerd. Tot slot noemen we de schenkingen die wel of juist niet namens u moeten worden gedaan of voortgezet.
Wat kunt u regelen? Een levenstestament bestaat meestal uit drie onderdelen: · een of meerdere volmachten; · de medische wensen; en · bijlagen.
Voortzetting of opvolging van uw onderneming
De volmachten betreffen meestal de toestemming voor bepaalde rechtshandelingen en de personen die namens u mogen optreden. De medische wensen zien vaak op een behandelgebod of -verbod, een euthanasieverklaring of een donorcodicil. De bijlagen betreffen overzichten van bankrekeningen, verzekeringspolissen, een eventuele effectenportefeuille en/of kunstverzameling en de (digitale) codes en wachtwoorden of informatie waar u deze gegevens bewaart. Een levenstestament is niet altijd nodig. Zo kunt u voor uw bankzaken ook een volmacht bij uw bank regelen, zodat uw kind uw rekeningen betaalt of geld voor u opneemt. Ook kunt u bij uw huisarts een euthanasieverklaring afgeven. Toch heeft het levenstestament beslist nut in bepaalde situaties. Wij gaan hier nader in op het beheer van uw privévermogen of de voortzetting of opvolging van uw onderneming.
Als u plotseling uitvalt, is het prettig om te weten dat uw ondernemingsactiviteiten daardoor niet stil komen te liggen. In het levenstestament kunt u daarvoor een aantal regelingen treffen. Zo kunt u bepalen wie bevoegd is voor de dagelijkse gang van zaken en leiding op korte en lange termijn. Is die gevolmachtigde volledig bevoegd of zijn er bepaalde beperkingen? Verder kunt u regelen wie openstaande verplichtingen in behandeling mag nemen of verplichtingen die niet kunnen worden uitgesteld. Heeft u al een eventuele opvolger in gedachten, leg uw voorkeur dan vast. Verder is het verstandig om vast te leggen wat het ondernemingsbeleid op de korte en lange termijn is. Wat moet er gebeuren als u uw onderneming niet meer kunt voorzetten? Moet het ondernemingsvermogen dan worden verkocht, en zo ja, wie mag dat dan doen? Ook in dit geval is het van belang dat u een eventuele voorkeur voor een opvolger kenbaar maakt. Wilt u dat de opvolger een familielid is, of zijn er familieleden die beslist niet als opvolger mogen optreden, dan zijn dit zaken die u secuur moet vastleggen. Hetzelfde geldt voor de voorwaarden waaronder de opvolging moet plaatsvinden. Ook kunt u kenbaar maken of fiscale faciliteiten moeten worden benut en hoe rekening moet worden gehouden met de belangen van de familieleden die u niet als ondernemer opvolgen. Het is bovendien raadzaam om een controlemoment op te nemen, waarop wordt gecheckt of uw wensen door de bevoegde persoon ook naar behoren worden behartigd en welke gevolgen u aan de uitkomst van de controle verbindt.
Beheer van uw privévermogen In het levenstestament kunt u vastleggen hoe uw vermogen moet worden beheerd. Dat houdt het beheer van uw beleggingen in, maar bijvoorbeeld ook óf – en welke – vermogensbestanddelen wel of juist niet mogen worden verkocht. Hierbij kan ook worden vastgelegd welke procedures daarbij moet worden gevolgd. Zo kunt u een (notariële) volmacht laten opmaken waarin u uw partner of kind toestemming geeft om uw eigen woning te verkopen, bijvoorbeeld ingeval u dementerend wordt en u moet worden
Bij voorkeur een notariële akte U kunt een levenstestament in een onderhandse akte of notariële akte vastleggen. In het laatste geval wordt het levenstestament in een centraal register ingeschreven. Zo kan altijd via een notaris worden achterhaald of er een levenstestament is. De notaris die de akte heeft opgemaakt, bewaart het origineel. U kunt in de akte laten 12
vastleggen wie er een kopie van het levenstestament mag hebben, bijvoorbeeld de gevolmachtigde(n). Vastlegging in een notariële akte verdient de voorkeur, omdat zekerheid over uw geestelijke gezondheid ten tijde van het opmaken van het levenstestament van essentieel belang is voor de werking van de regelingen in uw levenstestament. In juridische termen moet u op dat moment wilsbekwaam zijn en u moet uw wensen en de gevolgen daarvan kunnen overzien. De notariële akte vormt het bewijs dat u dat was bij het tekenen van de akte. Een ander belangrijk argument voor vastlegging in een notariële akte is dat voor sommige handelingen een volmacht wordt afgegeven, waarvoor een notariële akte vereist is. Bovendien zal aan een levenstestament dat in samenspraak met een deskundige notaris is opgemaakt bij de beoordeling van de te nemen beslissingen meer waarde worden toegekend dan aan een onderhandse akte.
om te weten dat uw zaken, uw financiën en het beheer over uw vermogen en eventueel uw onderneming goed zijn geregeld. U kunt in het levenstestament overigens ook aangeven wie er beslist of het moment is aangebroken dat u zelf niet meer kunt beslissen. Ook kunt u bepalen dat voor de vaststelling van dat moment een medische verklaring van een arts nodig is. Hoewel het levenstestament in het algemeen geen afdwingbare verplichtingen bevat, geeft het wel duidelijke aanwijzingen hoe uw belangen moeten worden behartigd bij een al dan niet tijdelijke uitval. Dat is niet alleen voor uzelf van belang, maar zeker ook voor uw partner, naaste familie en zorgverleners. Maar dit geldt uiteraard ook voor de rechter die wordt verzocht om toestemming te verlenen om een machtiging te geven voor een bepaalde rechtshandeling voor of namens u. Als u uw levenstestament in een notariële akte heeft vastgelegd, zal de rechter uw wensen zeker meewegen in zijn beslissing. Een goed levenstestament geeft daarom rust en zekerheid.
Commentaar Als u tijdelijk of permanent bent uitgeschakeld door bijvoorbeeld een ongeval of door ziekte en u niet (meer) in staat bent om zelf beslissingen te nemen, is het prettig
Omzetbelasting Regels rond BTW-heffing over de managementfee van de DGA U bent directeur-grootaandeelhouder (DGA) van een BV, waarvoor u werkzaamheden verricht tegen vergoeding van een managementfee. Moet u dan over die vergoeding aan uw BV BTW in rekening brengen? Het is ook mogelijk dat u als DGA op de loonlijst van uw Holding BV staat. U verricht namens die Holding BV werkzaamheden voor een dochtervennootschap (een werk-BV), waarvan de Holding BV alle aandelen bezit. De Holding BV brengt daarvoor een managementfee in rekening aan de werk-BV. Moet de Holding BV dan over deze vergoeding BTW in rekening brengen aan de werk-BV? Hierna gaan we eerst in op de situatie waarin u als DGA werkzaamheden verricht voor uw eigen BV. Daarna wordt de situatie behandeld waarin u namens uw Holding BV werkzaamheden verricht voor een werk-BV.
Managementfee voor de werkzaamheden van uw BV
gesloten, waarbij u alle werkzaamheden verricht namens en voor rekening van de BV. Hierbij is met name van belang dat: · u voor uw arbeidsvoorwaarden afhankelijk bent van de BV en dat u alle werkzaamheden ter uitvoering van een arbeidsovereenkomst verricht; en · u niet in eigen naam maar voor rekening en onder verantwoordelijkheid van de BV handelt; en · u geen enkel economisch bedrijfsrisico draagt.
Of u als DGA BTW in rekening moet brengen over de vergoeding voor de werkzaamheden aan uw eigen BV, hangt af van het antwoord op de vraag of u BTW-ondernemer bent. U bent geen BTW-ondernemer als u enig aandeelhouder, bestuurder en enig personeelslid van uw BV bent én u met die BV een arbeidsovereenkomst heeft
13
satorisch en economisch opzicht zodanig met elkaar verweven bent, dat u en uw BV(’s) een eenheid vormen. Omdat u als DGA in loondienst bent bij uw Holding BV, kunt u geen BTW-ondernemer zijn. U voldoet dan dus zelf niet aan het eerste vereiste en u kunt als DGA dan geen deel uitmaken van een fiscale eenheid met uw BV’s.
U bent ook geen BTW-ondernemer voor die activiteiten als u uw werkzaamheden voor uw BV in de vorm van een managementovereenkomst verricht. Als u geen BTW-ondernemer bent, mag u geen BTW aan uw BV in rekening brengen, maar u heeft dan ook geen recht op aftrek van aan u in rekening gebrachte BTW. De BV kan aan u een salaris betalen voor de verrichte werkzaamheden.
De Holding BV en de werk-BV zijn wel BTWondernemers én in Nederland gevestigd. Als zij aan de eis van financiële, organisatorische en economische verwevenheid voldoen, dan vormen zij dus wel een fiscale eenheid.
Wanneer u naast uw arbeidswerkzaamheden voor de BV nog andere zelfstandige economische activiteiten verricht, kunt u daarvoor wel als BTW-ondernemer worden aangemerkt. U moet hierbij denken aan bijvoorbeeld de verhuur van een bedrijfspand waarvan u eigenaar bent. Als u een pand verhuurt aan uw BV, dan bent u in zoverre wel BTW-ondernemer. U kunt dan onder voorwaarden samen met uw BV kiezen voor belaste verhuur. Dit heeft onder meer tot gevolg dat u dan ook de aan u in rekening gebrachte BTW op de kosten en investeringen in het pand in aftrek kunt brengen.
Er is sprake van financiële verwevenheid als ten minste meer dan 50% van de aandelen inclusief zeggenschap direct of indirect in dezelfde handen is. Als de Holding BV een meerderheid van de aandelen bezit in de werkBV, is er sprake van financiële verwevenheid tussen de Holding BV en de werk-BV. Van organisatorische verwevenheid is sprake als de BV’s onder gezamenlijke leiding staan of als de leiding van de ene BV ondergeschikt is aan de leiding van de andere BV. Als u als DGA enig bestuurder bent van de Holding BV en daardoor van de werk-BV, is er sprake van organisatorische verwevenheid.
Managementfee voor de werkzaamheden via uw Holding BV voor uw werk-BV Als u bij uw eigen Holding BV op de loonlijst staat, kunt u namens die Holding BV managementwerkzaamheden verrichten voor een werk-BV, waarvan de Holding de (meerderheid van de) aandelen bezit. U verricht dan feitelijk werkzaamheden voor de BV waarvan u indirect (een meerderheid van) de aandelen bezit. Of de Holding BV over de vergoeding voor de managementwerkzaamheden BTW in rekening moet brengen aan de werk-BV, hangt af van de aanwezigheid van een fiscale eenheid. Als er tussen de Holding BV en de werk-BV een fiscale eenheid bestaat, blijft BTW-heffing over de vergoeding voor de onderlinge leveringen en diensten namelijk achterwege. Er hoeven tussen de BV’s dus geen facturen met BTW te worden uitgereikt. Met name als een van de BV’s vrijgestelde prestaties verricht, is de vorming van een fiscale eenheid een uitkomst. Zo kunt u immers niet aftrekbare – en dus kostprijsverhogende – BTW voorkomen. De ondernemingen in de fiscale eenheid kunnen bovendien één gezamenlijke BTW-aangifte doen. Maar dit is niet verplicht. Op verzoek aan de Belastingdienst kunnen de BV’s ook zelfstandig aangifte blijven doen.
Van economische verwevenheid is sprake als de activiteiten van de BV’s in hoofdzaak (voor meer dan 50%) zijn gericht op het verwezenlijken van eenzelfde economisch doel; bijvoorbeeld de bediening van een gemeenschappelijke klantenkring. Er is ook van economische verwevenheid sprake als de activiteiten van de ene BV in hoofdzaak voor de andere BV van de eenheid worden verricht. Dat geldt ook als u namens uw Holding BV hoofdzakelijk werkzaamheden verricht voor uw werk-BV.
Totstandkoming fiscale eenheid Zodra aan alle voorwaarden wordt voldaan, kan een fiscale eenheid voor de BTW worden gevormd. De eenheid kan op twee manieren tot stand komen: met en zonder beschikking. U kunt namens de BV’s een beschikking bij de Belastingdienst aanvragen. Eventueel met terugwerkende kracht tot het moment waarop de BV’s aan de voorwaarden voldeden. Het is ook mogelijk dat de Belastingdienst op eigen initiatief, bijvoorbeeld naar aanleiding van een boekenonderzoek, een beschikking afgeeft. Als u het hiermee niet eens bent, kunt u binnen zes weken na afgifte van de beschikking daartegen bezwaar maken.
Fiscale eenheid voor de BTW Een ‘fiscale eenheid’ voor de BTW is aanwezig als u als BTW-ondernemer en één of meerdere van uw in Nederland gevestigde BV’s in financieel, organi14
Let op hoofdelijke aansprakelijkheid
aftrek brengen. De BTW-heffing over de vergoeding voor de management-werkzaamheden die u in loondienst verricht voor uw Holding BV bij uw werk-BV, kan achterwege blijven als de Holding BV en de werk-BV een fiscale eenheid vormen. Met name als een van de BV’s vrijgestelde prestaties verricht en dus geen aftrekrecht heeft van de BTW, is de vorming van de fiscale eenheid een uitkomst. Zo voorkomt u immers dat de BTW kostprijsverhogend werkt. Een nadeel van de fiscale eenheid is dat alle BV’s van de eenheid hoofdelijk aansprakelijk zijn voor de BTW-schulden van de fiscale eenheid. Het is dan ook zaak om de verbreking van de fiscale eenheid zo spoedig mogelijk bij de Belastingdienst te melden.
Het aanvragen van een beschikking heeft tot gevolg dat de BV’s van de fiscale eenheid hoofdelijk aansprakelijk worden voor de BTW-schulden van de fiscale eenheid. Als u die hoofdelijke aansprakelijkheid niet wenst, dan vraagt u geen beschikking aan. Wilt u echter wel een fiscale eenheid, dan moeten de BV’s van de beoogde fiscale eenheid zonder beschikking wel handelen ‘als ware er’ een fiscale eenheid. Zij hebben dan geen eigen BTW-nummers en brengen over en weer voor de onderlinge leveringen en diensten geen BTW in rekening aan elkaar. In het geval van management-werkzaamheden wordt dus over de vergoeding geen BTW aan de werk-BV in rekening gebracht. Er wordt dan in beginsel ook één BTWaangifte gedaan voor de fiscale eenheid. Twijfelt u of er sprake is van een fiscale eenheid, dan is het verstandig om toch een fiscale eenheid bij de Belastingdienst aan te vragen. Als u geen beschikking heeft aangevraagd en achteraf blijkt dat er toch geen fiscale eenheid heeft bestaan, had dus wel BTW in rekening moeten worden gebracht en afgedragen. De Belastingdienst kan de verschuldigde BTW dan met boete en heffingsrente naheffen.
Einde fiscale eenheid De fiscale eenheid eindigt zodra niet meer aan de voorwaarden wordt voldaan. Dat is bijvoorbeeld aan de orde als de aandelen in de werk-BV worden verkocht. Zolang er aan de voorwaarden wordt voldaan, kunt u de Belastingdienst niet verzoeken om de fiscale eenheid te verbreken. Als niet meer aan de voorwaarden wordt voldaan en er is een beschikking afgegeven, dan moet u de verbreking van de fiscale eenheid zo spoedig mogelijk schriftelijk bij de Belastingdienst melden. Zo voorkomt u bijvoorbeeld het risico dat de Holding BV nog hoofdelijk aansprakelijk kan worden gesteld voor belastingschulden van de werk-BV die na het verbreken van de fiscale eenheid zijn ontstaan.
Commentaar Als u als DGA in loondienst bent bij uw BV, kunt u geen BTW-ondernemer zijn. U hoeft dan geen BTW in rekening te brengen voor de managementwerkzaamheden voor uw BV. Als u niet in loondienst bent bij uw eigen BV en u verricht naast werkzaamheden voor uw BV ook voor derden managementwerkzaamheden, dan bent u wél BTW-ondernemer. In dat geval moet u over de managementvergoeding BTW in rekening brengen. U kunt dan ook de aan u in rekening gebrachte BTW in 15
Pensioen en lijfrente Kleine werkgevers mogen pensioenwaardeoverdracht tijdelijk weigeren Een werknemer die bij een andere werkgever gaat werken, heeft recht op waardeoverdracht van zijn of haar pensioenaanspraak. De werknemer koopt dan als het ware aanspraken in de pensioenregeling van zijn nieuwe werkgever, met de waarde van het tot dan toe opgebouwde pensioen bij zijn oude werkgever. Het recht op waardeoverdracht van de werknemer kan voor u als werkgever een dure aangelegenheid zijn, maar uw medewerking hieraan weigeren is vrijwel niet mogelijk. Demissionair Minister Kamp van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft nu een voorstel gedaan om dit voor kleine werkgevers tijdelijk toch mogelijk te maken. Allereerst aandacht voor de bijbetalingsproblematiek, daarna wordt de tijdelijke oplossing voor de kleine werkgever behandeld.
De bijbetalingsproblematiek
bijbetalen dan in het andere jaar. Vindt de waardeoverdracht plaats in een jaar met een heel lage marktrente – en dus lage rekenrente – dan kan dat betekenen dat de feitelijke waarde van de over te dragen pensioenaanspraak lager is dan de berekende overdrachtswaarde. In dat geval moet niet de nieuwe, maar de oude werkgever bijbetalen.
Als een werknemer kiest voor waardeoverdracht, dan kan dat voor u als werkgever grote financiële gevolgen hebben. De overdracht kan namelijk leiden tot een bijbetalingsverplichting voor u als oude of nieuwe werkgever. Dat is niet het geval als de pensioenaanspraken bij een pensioenfonds zijn ondergebracht. Als een pensioenaanspraak van een werknemer dan overgaat op een ander pensioenfonds, neemt dit fonds de eventuele bijbetalingslasten voor zijn rekening. Als het pensioen echter bij een verzekeraar is ondergebracht of van een pensionfonds moet overgaan naar een verzekeraar, dan doet zich dit bijbetalingsprobleem wel voor. Dit hangt samen met de wijze waarop de overdrachtswaarde bij waardeoverdracht van pensioenaanspraken moet worden berekend. Deze overdrachtswaarde wordt niet meer op basis van een vaste rekenrente berekend, maar op basis van de jaarlijks wisselende marktrente. Deze rekenrente geldt zowel voor de oude pensioenuitvoerder om de overdrachtswaarde van de over te dragen pensioenaanspraak te berekenen, als voor de nieuwe pensioenuitvoerder om de nieuwe pensioenaanspraak te berekenen. Verzekeraars waarderen pensioenverplichtingen ook tegen een rekenrente. Deze rekenrente is 3%. Afhankelijk van het verschil tussen de rekenrente voor de waardeoverdracht en de rekenrente die de verzekeraar voor de waardering van de pensioenverplichtingen hanteert, kan een bijbetalingsverplichting ontstaan voor de nieuwe of de oude werkgever.
In 2012 bedraagt de rekenrente 2,802%. De lagere rentestand betekent dat de bijbetalingsverplichting voor de nieuwe werkgever daalt. De voor 2012 vastgestelde rekenrente van 2,802% ligt namelijk dicht bij de rekenrente van 3%, waarmee verzekeraars hun tarief bepalen. In 2012 moet de oude werkgever naar verwachting bij uitgaande waardeoverdracht vaker bijbetalen dan de nieuwe werkgever.
Conclusie De waardeoverdracht van een verzekerd pensioen kan de werkgever een forse extra kostenpost opleveren. Zeker als het gaat om werknemers met hoge salarissen en/of oudere werknemers met lange dienstverbanden. Desondanks moeten zowel de nieuwe als de oude werkgever de werknemer wijzen op de mogelijkheid van waardeoverdracht. Daarnaast leidt de nieuwe berekeningswijze met de jaarlijks wisselende rekenrente er toe dat een waardeoverdracht in het ene jaar minder duur is dan in het andere jaar. Hoewel door het lage rekenrentepercentage in 2012 het bijbetalingsprobleem minder urgent is dan in voorgaande jaren, is het probleem zeker geen verleden tijd. Daarom komt de minister toch met in ieder geval een tijdelijke oplossing voor kleine werkgevers, totdat een structurele oplossing voor deze problematiek is gevonden.
De jaarlijks wisselende hoogte van de markrente én de jaarlijks wisselende hoogte van de rekenrente voor de waardeoverdracht leiden er toe dat u als werkgever in het ene jaar voor de waardeoverdracht meer moet 16
Tijdelijke oplossing voor kleine werkgevers
uitvoerder dan wel de bewijsstukken aanleveren dat u aan de voorwaarden voldoet. Hoewel u geen verplichting heeft om mee te werken aan de waardeoverdracht, kunt u de bijbetalingslasten ook vrijwillig voldoen. De pensioenuitvoerder zal u hiernaar vragen. Als u dat niet wilt, dan wordt de waardeoverdracht niet uitgevoerd.
Kleine werkgevers hoeven onder voorwaarden niet mee te werken aan het verzoek om waardeoverdracht van een werknemer. U bent een kleine werkgever als het gemiddelde premieplichtig loon voor de sociale verzekeringen in 2010 gelijk of minder bedroeg dan € 755.000. U kunt dit vaststellen aan de hand van de premienota voor de sociale verzekeringen, die u van het Uitvoeringsinstituut werknemersverzekeringen (UWV) heeft ontvangen.
Tijdelijke regeling De maatregel is een tijdelijke oplossing voor de bijbetalingsproblematiek totdat er een ander stelsel van waardeoverdracht is. Dat stelsel moet er naar verwachting op 1 januari 2014 zijn. De tijdelijke maatregel is in overleg met de sociale partners en verzekeraars tot stand gekomen. De beoogde inwerkingtreding is 1 juli 2012. Ten tijde van het schrijven van deze bijdrage was het hiervoor benodigde Koninklijk Besluit nog niet gepubliceerd. Vraag uw adviseur daarom naar de stand van zaken.
Onder voorwaarden Als u een kleine werkgever bent, kunt u onder twee cumulatieve voorwaarden uw medewerking aan het verzoek tot waardeoverdracht van de werknemer weigeren. De eerste voorwaarde betreft de hoogte van de bijbetalingslasten. Die moeten per individueel verzoek ten minste meer dan € 15.000 bedragen. Uit onderzoek is gebleken dat 80% van de waardeoverdrachten pensioenaanspraken van 10 jaar of minder betreffen. De bijbetalingslasten voor deze pensioenaanspraken bedragen, rekeninghoudend met de hiervoor genoemde rekenrente van 2,802%, ongeveer € 4.000. Door de voorwaarde van ten minste € 15.000 blijft de verplichte medewerking aan de waardeoverdracht in 2012 daardoor naar verwachting voor ruim 90% van de pensioenaanspraken gelden. Door jaarlijkse wijziging van de rekenrente kan dit echter in een volgend jaar weer anders liggen.
Commentaar De verplichte medewerking aan een verzoek om waardeoverdracht kan voor u grote financiële gevolgen hebben. Het gaat hierbij steeds om verzekerde pensioenen. Pensioenen die bij een pensioenfonds zijn ondergebracht kennen dit probleem niet, omdat het pensioenfonds de eventuele bijbetalingslasten voor zijn rekening neemt. Dankzij de lage rekenrente in 2012 is de bijbetalingsproblematiek op dit moment wat minder urgent. Realiseert u zich echter goed dat dit van tijdelijke aard kan zijn door de jaarlijks wisselende rekenrente. De al bestaande mogelijkheden om de bijbetalingsverplichting te beperken zijn in de praktijk ontoereikend. Daarom moet er een structurele oplossing voor deze problematiek komen. Hieraan zal een fundamentele discussie over het recht op waardeoverdracht vooraf moeten gaan. Vorig jaar liet Minister Kamp al een proefballonnetje op over een mogelijke tussenoplossing, maar die moest nog nadere invulling krijgen. In overleg met sociale partners en verzekeraars is de minister dus tot deze tijdelijke oplossing voor kleine werkgevers gekomen.
Voldoet u aan de eerste voorwaarde, dan moet u ook aan de tweede voorwaarde voldoen om het verzoek tot waardeoverdracht te mogen weigeren. Die tweede voorwaarde houdt in dat de bijbetalingslasten bovendien meer dan 10% van de overdrachtswaarde moeten bedragen. Omdat de pensioenuitvoerders over deze gegevens beschikken, kunnen zij zelf bepalen of u ook aan deze voorwaarde voldoet. De overdrachtswaarde van 80% van de pensioenaanspraken van 10 jaar of minder bedraagt tegen de rekenrente van 2012 ruim € 43.000. Ook deze relatieve grens wordt dus in de meeste gevallen in 2012 niet gehaald, maar ook hier geldt dat dit door de jaarlijkse wijziging van de rekenrente in een ander jaar anders kan zijn.
De procedure Als u als kleine werkgever aan beide voorwaarden voldoet, dan hoeft de ontvangende pensioenuitvoerder geen uitvoering te geven aan het verzoek tot waardeoverdracht van de werknemer. U moet deze pensioen-
17
Sociale zekerheid en arbeidsrecht Wees bedacht op fouten van het UWV bij te late aanvraag WIA-uitkering Als een werknemer arbeidsongeschikt raakt, dan moet u als werkgever in beginsel maximaal twee jaar loon doorbetalen. Die termijn kan worden verlengd als u zich aantoonbaar te weinig heeft ingespannen voor de re-integratie van uw werknemer. De verlenging van de loondoorbetaling kan ook aan de orde zijn wanneer uw werknemer na twee jaar loondoorbetaling de WIA-uitkering te laat heeft aangevraagd. Dit betekent echter niet dat u dan zonder meer loon moet doorbetalen, totdat uw werknemer zijn/haar uitkering krijgt. Maar het UWV gaat daar kennelijk soms wel vanuit. Wanneer u dan niet tijdig bezwaar maakt, kan u dat veel geld kosten. Hoeveel, blijkt uit het volgende praktijkgeval.
Het praktijkgeval
Ten eerste kan er pas sprake zijn van langer loon doorbetalen als de werknemer een deugdelijke reden heeft voor het te laat indienen van de aanvraag voor een WIA-uitkering. Het is niet gebleken dat die reden er is. Verder heeft het UWV niet de bevoegdheid om de werkgever hiervoor een loondoorbetalingsverplichting op te leggen. Het UWV kan dat alleen vanwege onvoldoende re-integratie-inspanningen van de werkgever. Bovendien kan het UWV de aanwezigheid van een deugdelijke reden alleen aannemen als het UWV dat vooraf heeft onderzocht en vastgesteld. Dat is niet gebeurd. Als er al sprake kan zijn van loondoorbetaling, dan is de vastgestelde termijn drie maanden te lang. De duur van de vertraging van de uitkering eindigt namelijk zodra het UWV de aanvraag voor een uitkering heeft ontvangen. Dat was op 1 november 2011. Het UWV heeft de loondoorbetaling dus sowieso ten onrechte tot de uitkeringsdatum van 1 februari 2012 verlengd. Verder is het indienen van een aanvraag voor een WIA-uitkering een verantwoordelijkheid van de werknemer zelf.
Een werknemer raakt op 10 november 2008 volledig arbeidsongeschikt. De werkgever betaalt 2 jaar loon door bij ziekte. Op 9 november 2010 is de maximale termijn van 2 jaar voorbij en staakt de werkgever de loondoorbetaling. Op 27 juli 2010 had de werkgever alle benodigde bescheiden voor de aanvraag van de WIA-uitkering uitgereikt aan de werknemer en hij had de werknemer laten tekenen voor ontvangst daarvan. En toen werd het stil, totdat de werkgever bijna een jaar later een brief van het UWV ontving. Daarin stond dat de werkgever verplicht was om nog even van 9 november 2010 tot 1 februari 2012 loon aan de werknemer door te betalen! Het UWV stelde namelijk dat de werknemer zijn aanvraag voor toekenning van een WIA-uitkering te laat had ingediend. Hij had de uitkering uiterlijk drie maanden voor de ingangsdatum van de uitkering moeten aanvragen, maar had dat pas op 1 november 2011 gedaan. Als de uitkering op 9 november 2010 had moeten ingaan, dan had hij de aanvraag dus al op 8 augustus 2010 moeten indienen. De werknemer was dus maar liefst 450 dagen te laat met de aanvraag. Het UWV gaat ervan uit dat de werknemer daarvoor wel een deugdelijke reden zal hebben – zonder dit nader te onderzoeken – en legt de rekening op het bord van de werkgever. De beslissing van het UWV zou de werkgever dus maar liefst 15 maanden loondoorbetaling gaan kosten.
Actiepunten Door tijdig en adequaat te handelen kon in dit geval worden voorkomen dat de werkgever maar liefst 15 maanden langer loon moest doorbetalen. Een ander punt van aandacht is dat u – net als de werkgever in het praktijkgeval – de werknemer tijdig alle bescheiden verstrekt die nodig zijn voor de WIA-aanvraag. Én dat u de werknemer voor de ontvangst daarvan laat tekenen. U staat daarmee sterker als u de aanwezigheid van een deugdelijke reden voor de te late uitkeringsaanvraag moet weerleggen. Verder maken we u nog attent op het volgende. Als de werknemer een deugdelijke reden heeft voor de te late aanvraag van de WIA-uitkering, kan het UWV de
Tijdig bezwaar Gelukkig maakte de adviseur namens de werkgever tijdig (binnen 6 weken na de datum van de beslissing) bezwaar bij het UWV. In het bezwaarschrift haalde de adviseur de punten aan waaruit blijkt dat het UWV de werkgever ten onrechte heeft verplicht om 15 maanden langer loon door te betalen.
18
loondoorbetaling nooit verder verlengen dan tot de dag waarop de aanvraag door het UWV is ontvangen. En niet, zoals in het praktijkgeval, drie maanden langer: namelijk tot aan de dag waarop de werknemer de eerste WIA-uitkering krijgt. Dit praktijkvoorbeeld toont echter vooral aan dat u een beslissing van het UWV altijd kritisch moet (laten) controleren. U zult binnen zes weken in actie moeten komen als blijkt dat het UWV fouten heeft gemaakt.
geen afspraken met elkaar gemaakt, dan is het ook mogelijk dat de passende arbeid stilzwijgend de bedongen arbeid is geworden. Ook als u dat niet wenselijk vindt. Het gevolg daarvan komt meestal aan de orde als de werknemer dan weer ziek wordt. Er is dan een nieuwe loondoorbetalingsplicht van 2 jaar ontstaan en ook geldt het opzegverbod tijdens ziekte.
Passende arbeid wordt bedongen arbeid: begin nieuwe loondoorbetalingsplicht Uw werknemer raakt arbeidsongeschikt en samen gaat u een re-integratietraject in. De werknemer keert terug, maar hij kan de arbeid waarvoor u hem destijds heeft aangenomen (nog) niet hervatten. De werknemer verricht daarom passende arbeid. Na twee jaar loondoorbetaling verricht de werknemer nog steeds deze passende arbeid en dan wordt hij ziek. Weet u dat dit voor u een nieuwe termijn van 2 jaar loondoorbetaling kan betekenen? Hierna geven we aan wanneer dit aan de orde kan zijn en hoe u dit risico zoveel mogelijk kunt beperken.
Wanneer wordt de passende arbeid stilzwijgend de bedongen arbeid?
Bedongen arbeid en passende arbeid
Als u niet expliciet een wijziging van de bedongen arbeid met uw werknemer bent overeengekomen, kan uw werknemer toch het gerechtvaardigde vertrouwen hebben gekregen dat de passende arbeid inmiddels de bedongen arbeid is geworden. Daarvoor zijn de gedragingen en verklaringen van u en uw werknemer gedurende het re-integratietraject van belang. In de rechtspraak zijn enkele omstandigheden aangegeven, die van invloed zijn op de interpretatie die u en uw werknemer aan die gedragingen en verklaringen over en weer mogen geven. De omstandigheden tezamen bepalen of de passende arbeid inmiddels de bedongen arbeid is geworden.
Voor een goed begrip eerst het onderscheid tussen ‘bedongen arbeid’ en ‘passende arbeid’. De bedongen arbeid is de arbeid die u en de werknemer bij het sluiten van het arbeidscontract zijn overeengekomen. Dat is dus het werk waarvoor u de werknemer heeft aangenomen. Passende arbeid is de arbeid waartoe de arbeidsgehandicapte werknemer in staat is, rekening houdend met zijn beperkingen.
Passende arbeid wordt bedongen arbeid Afhankelijk van de omstandigheden kan passende arbeid de bedongen arbeid worden. Als uw arbeidsongeschikte werknemer gedurende de periode van loondoorbetalingsplicht passende arbeid verricht, blijft de arbeidsovereenkomst die u met hem/haar heeft gesloten onverkort van kracht. Er geldt immers een opzegverbod bij ziekte. Daarna kunt u de arbeidsovereenkomst beëindigen of wijzigen. Is uw werknemer blijvend arbeidsongeschikt voor zijn/haar eigen werkzaamheden (de bedongen arbeid), maar er is wel ander, passend werk in uw bedrijf, dan kunt u een nieuwe arbeidsovereenkomst met elkaar sluiten. U maakt dan expliciet afspraken over de nieuwe functie van de werknemer. U komt dan nieuwe bedongen arbeid overeen. Maar als uw werknemer na de loondoorbetalings-periode nog steeds passende arbeid verricht en u heeft
Duur van de passende arbeid De duur van de periode waarin uw werknemer passende arbeid heeft verricht, is van belang voor het antwoord op de vraag of de passende arbeid de bedongen arbeid is geworden. Het is echter niet zo dat een lange duur van passende arbeid er zonder meer toe leidt dat de passende arbeid de bedongen arbeid is geworden. In de rechtspraak is echter wel bepaald dat de passende arbeid gedurende ‘een niet te korte tijd’ moet zijn verricht. Ook hierbij zijn de omstandigheden van het concrete geval belangrijk. Een werknemer die na enkele maanden passende arbeid in een omscholingstraject komt voor een andere
19
Voorkomen is beter dan opnieuw loon doorbetalen
functie, heeft bijvoorbeeld volgens de rechter terecht hieraan het vertrouwen ontleend dat die nieuwe functie zijn bedongen arbeid is geworden. Het is ook niet zo dat als eenmaal vaststaat dat uw werknemer niet meer kan terugkeren naar de oorspronkelijke bedongen arbeid, de passende arbeid dan automatisch de bedongen arbeid wordt. Het belang van andere omstandigheden die tot stilzwijgende wijziging van de bedongen arbeid leiden – zo kan in het algemeen worden gesteld – kan afnemen naarmate de passende arbeid langer is verricht.
De rechters vinden het vooral uw verantwoordelijkheid om duidelijkheid te creëren over de status van de passende arbeid. Als u die duidelijkheid niet heeft gecreëerd, dan kiest de rechter vaak de kant van de werknemer. De financiële gevolgen daarvan komen voor uw rekening en die zijn niet mis. Als de passende arbeid immers de bedongen arbeid is geworden en uw werknemer wordt na twee jaar weer ziek, dan begint een nieuwe periode van twee jaar waarin u het loon van de werknemer moet doorbetalen. Daarom doet u er verstandig aan direct vanaf de aanvang van de passende arbeid met uw werknemer duidelijke afspraken te maken. Als u niet wilt dat de passende arbeid de bedongen arbeid wordt, dan moet u het accent leggen op het re-integratiekarakter van de passende arbeid. Dat doet u door niet te spreken van een ‘nieuwe functie’, maar van werkzaamheden in het kader van de werkhervatting of van ‘arbeidstherapeutische werkzaamheden’. Verder moeten uw gedragingen richting de werknemer ook aansluiten bij uw intentie. Als u de intentie heeft om tot werkhervatting te komen met uw werknemer, dan moet u het verloop van het re-integratietraject goed volgen en tijdig maatregelen treffen. Bijvoorbeeld door de inhoud of de omvang van de werkzaamheden aan te passen. Overleg daarbij met uw bedrijfsarts welke aanpassingen op welk moment nodig zijn. Communiceer dit ook goed met uw werknemer, zodat er ook bij de werk-nemer geen onduidelijkheid kan ontstaan over de status van de passende arbeid.
Inhoud en omvang van de passende arbeid Het belang van de duur van de passende arbeid voor het stilzwijgend wijzigen van de bedongen arbeid wordt bijvoorbeeld beïnvloed door de inhoud en omvang van die arbeid. De mogelijkheden van de arbeidsgehandicapte werknemer om arbeid te verrichten, kunnen gaandeweg wijzigen. Om hem of haar toch aan het werk te houden, past u zijn/haar passende werk telkens aan die mogelijkheden aan. Alleen als de aard en omvang van de passende arbeid niet telkens veranderen en er tussen u en uw werknemer geen onduidelijkheid bestaat over de inhoud van het passende werk, kan de passende arbeid de bedongen arbeid zijn geworden. Een werknemer die al jaren in passende arbeid bij u werkzaam is, heeft dus geen nieuwe bedongen arbeid verkregen als die passende arbeid telkens is aangepast.
Aanwijzingen voor ontbrekende intentie tot wijziging bedongen arbeid De laatste omstandigheid die kan leiden tot wijziging van de bedongen arbeid is of u expliciet of impliciet heeft laten blijken dat u de bedongen arbeid wel of juist niet wilt wijzigen. Er zijn rechters die vinden dat u op grond van goed werkgeverschap uw werknemer moet informeren over uw standpunt. Of dat u in ieder geval iets moet doen om duidelijkheid te creëren over de status van de passende arbeid. Maar zelfs als u de werknemer heeft medegedeeld dat de bedongen arbeid niet is gewijzigd of als u dat met uw werknemer bent overeengekomen, dan nog kunnen andere omstandigheden (zie hiervoor) impliciet tot de conclusie leiden dat de passende arbeid wel de bedongen arbeid is geworden. Uw uitdrukkelijke mening wordt wel meegewogen naast de andere omstandigheden van het concrete geval. Heeft u zich niet uitgelaten over een eventuele wijziging van de bedongen arbeid, dan hangt het van die andere omstandigheden af of de werknemer er terecht van uit mocht gaan dat de passende arbeid de bedongen arbeid is geworden. Overigens worden ook uitlatingen en gedragingen van de werknemer meegewogen bij de afweging of er sprake is van een eventuele wijziging van de bedongen arbeid.
Commentaar Een werknemer met een WIA-uitkering die na twee jaar ziekte bij zijn werkgever aan het werk is gegaan, valt bij hernieuwde uitval onder de werkingssfeer van de Ziektewet (no-riskpolis). Het probleem zit bij de categorie werknemers die minder dan 35% arbeidsongeschikt zijn. Deze werknemers hebben er belang bij om de passende arbeid te kunnen aanmerken als bedongen arbeid, om zodoende niet tussen wal en schip te vallen. Als de verrichte arbeid (de inhoud en de omvang) telkens ter discussie staat, het werk maar voor een korte periode is verricht, de functiebenaming niet uitdrukkelijk is gewijzigd (bijvoorbeeld op loonstroken of tijdens functioneringsgesprekken), dan zijn hierin aanwijzingen te vinden dat de aangepaste arbeid niet de bedongen arbeid is geworden. Bij nieuwe uitval bestaat dan geen verplichting tot loonbetaling. De werkgever die een nieuwe loondoorbetaling wil voorkomen, stuurt aan op de aanwezigheid van deze aanwijzingen. De werknemer doet er op zijn beurt verstandig aan om duidelijke afspraken te maken, bijvoorbeeld door de nieuwe functie te laten vastleggen. 20
Juli 2012
Financieel advies fiscale
juridische financiële advieszaken
