April fiscale juridische financiële advieszaken

April 2012

ˆ˜>˜VˆiiÊ >`ۈià fiscale

juridische financiële advieszaken

˜…œÕ`Ü«}>Ûi Loon- en inkomstenbelasting De fiscale regels voor de personeelslening ........................................................................................................................................................3 Laagrentende of renteloze lening onder de oude regeling .................................................................................................................3 De normrente bepaalt het te belasten rentevoordeel ....................................................................................................................3 Laagrentende of renteloze lening onder de werkkostenregeling ....................................................................................................4 De marktrente bepaalt het te belasten rentevoordeel....................................................................................................................4 Commentaar ..........................................................................................................................................................................................................4

De aantrekkelijke faciliteiten voor de IB-ondernemer ...............................................................................................................................5 Zelfstandigenaftrek .............................................................................................................................................................................................5 Verlies ................................................................................................................................................................................................................5 Urencriterium..................................................................................................................................................................................................5 Startersaftrek .........................................................................................................................................................................................................5 Startersaftrek bij arbeidsongeschiktheid .............................................................................................................................................5 Aftrek Speur- en Ontwikkelingswerk ............................................................................................................................................................6 Meewerkaftrek ......................................................................................................................................................................................................6 Stakingsaftrek ........................................................................................................................................................................................................6 MKB-winstvrijstelling ..........................................................................................................................................................................................6 Vorming herinvesteringsreserve ....................................................................................................................................................................6 Kleinschaligheidsinvesteringsaftrek (KIA) ...................................................................................................................................................6 MIA, Vamil en EIA ..................................................................................................................................................................................................7 Research- en Developmentaftrek ..................................................................................................................................................................7 Toevoegen aan de oudedagsreserve ............................................................................................................................................................7 Omzetting in lijfrente ...................................................................................................................................................................................7 Omzetting stakingswinst in lijfrente .............................................................................................................................................................7 Commentaar ..........................................................................................................................................................................................................8

Verkoopwinst onbelast in box 3 of toch belast in box 1? ........................................................................................................................8 Een pand in box 3.................................................................................................................................................................................................8 Een pand in box 1.................................................................................................................................................................................................8 Aard en omvang arbeid ..............................................................................................................................................................................9 Voorzienbaarheid van het behaalde voordeel ...................................................................................................................................9 Bijzondere voorkennis .................................................................................................................................................................................9 Commentaar ..........................................................................................................................................................................................................9

Schenken en erven Deelt de partner van uw kind mee in uw erfenis of schenking?..........................................................................................................9 De aanspraak van de partner ...........................................................................................................................................................................9 Voorkomen door uitsluitingsclausule........................................................................................................................................................ 10 Voorkomen door aangaan huwelijkse voorwaarden........................................................................................................................... 10 Commentaar ....................................................................................................................................................................................................... 10

1

Omzetbelasting Nieuwe ontwikkelingen in de BTW-heffing en het gelegenheid geven tot sportbeoefening...................................... 11 Vaker verlaagd tarief voor sporten in de openbare ruimte ............................................................................................................... 11 De openbare ruimte als sportaccommodatie.................................................................................................................................. 11 Het gelegenheid geven tot sportbeoefening in het nieuwe Sportbesluit .................................................................................. 12 Buitensporten in de openbare ruimte ................................................................................................................................................ 12 Terbeschikkingstelling van sportaccommodatie ........................................................................................................................... 12 Beleidswijzigingen in het nieuwe Sportbesluit............................................................................................................................... 12 Commentaar ....................................................................................................................................................................................................... 13

Pensioen en lijfrente Wat te doen met pensioen of lijfrente in uw BV of in privé bij liquiditeitsproblemen? .................................................... 13 De mogelijkheden in de opbouwfase voor uw pensioenverplichting in uw BV ...................................................................... 13 Aanpassing van de bestaande pensioenregeling .......................................................................................................................... 13 Ander pensioensysteem .......................................................................................................................................................................... 14 Andere pensioenovereenkomst ........................................................................................................................................................... 14 De mogelijkheden in de opbouwfase voor de lijfrenteverplichting in uw BV ........................................................................... 14 De mogelijkheden in de uitkeringsfase .................................................................................................................................................... 14 Lijfrente- en kapitaalverzekeringen in privé ........................................................................................................................................... 14 Stopzetten premiebetaling van lijfrenteverzekering .................................................................................................................... 14 Stopzetten kapitaalverzekering eigen woning ............................................................................................................................... 15 Conclusie .............................................................................................................................................................................................................. 15

Actuele persoonsgegevens van groot belang voor de pensioenregeling ................................................................................. 15 Indiensttreding .................................................................................................................................................................................................. 15 Aanvang relatie .................................................................................................................................................................................................. 16 Gevolg ............................................................................................................................................................................................................ 16 Beëindiging relatie............................................................................................................................................................................................ 16 Geboorte van een kind ................................................................................................................................................................................... 16 Arbeidsongeschiktheid ................................................................................................................................................................................... 16 Parttime werken ................................................................................................................................................................................................ 16 Commentaar ....................................................................................................................................................................................................... 16

Sociale zekerheid en Arbeidsrecht Actie bij inkomenskorting doorwerkende gedeeltelijk arbeidsongeschikte zelfstandige of DGA........................... 17 Het Schattingbesluit ........................................................................................................................................................................................ 17 Conclusie .............................................................................................................................................................................................................. 17 Inkomenskorting van bijtelling privégebruik auto van de zaak van de DGA ............................................................................. 18 Actiepunt.............................................................................................................................................................................................................. 18

Tijd voor beleid voor het gebruik van social media?................................................................................................................................ 18 Risico’s ................................................................................................................................................................................................................... 18 Beleid voor social mediagebruik ................................................................................................................................................................. 19 Controle versus privacy................................................................................................................................................................................... 19 Commentaar ....................................................................................................................................................................................................... 19

Recente ontwikkelingen in het concurrentiebeding

............................................................................................................................... 20 Concurrentiebeding en stilzwijgende verlenging van de arbeidsovereenkomst ..................................................................... 20 Concurrentiebeding en functiewijziging ................................................................................................................................................. 20 Commentaar ....................................................................................................................................................................................................... 20 In deze brochure is de stand van zaken in wet- en regelgeving tot 16 maart 2012 verwerkt. Hoewel ten aanzien van de inhoud de uiterste zorg is nagestreefd, kan niet volledig worden ingestaan voor eventuele (druk)fouten en onvolledigheden. Deswege wordt geen aansprakelijkheid aanvaard.

2

œœ˜‡Êi˜Êˆ˜Žœ“ÃÌi˜Li>Ã̈˜} iÊvˆÃV>iÊÀi}iÃÊۜœÀÊ`iÊ«iÀܘiiÃi˜ˆ˜} Als uw werknemers tegen een lage rente of renteloos van u lenen, dan moet u die personeelslening in uw loonadministratie verwerken. Hoe hangt af van de keuze die u maakt tussen voortzetting van de oude regeling van vergoedingen en verstrekkingen en de nieuwe werkkostenregeling. De oude regeling kent hiervoor andere regels dan de nieuwe werkkostenregeling. Hierna zetten we deze voor u uiteen.

Laagrentende of renteloze lening onder de oude regeling

van een computer en dergelijke apparatuur met bijbehorende apparatuur of de inrichting van een telewerkplek, moet ook aan de overige voorwaarden voor de vrije vergoeding of verstrekking van deze zaken zijn voldaan. Vraag uw adviseur hiernaar.

Als uw werknemer van u leent tegen een lager percentage dan de marktrente, dan heeft hij een rentevoordeel. Dit rentevoordeel vormt onder de oude regeling van vrije vergoedingen en verstrekkingen in beginsel belast loon van uw werknemer. Hierop wordt echter een uitzondering gemaakt. Als uw werknemer de lening namelijk gebruikt voor de aankoop, onderhoud of verbetering van een eigen woning, dan wordt het rentevoordeel op nihil gewaardeerd en blijft het dus onbelast. Deze uitzondering dient vooral een praktisch doel, omdat het wel in aanmerking nemen van het rentevoordeel in de loonheffing weer zou leiden tot renteaftrek in de inkomstenbelasting. Het belasten in de loonheffing heeft dan weinig nut. Aan de uitzondering zijn wel de volgende voorwaarden verbonden: %  De werknemer geeft aan u een schriftelijke verklaring af, waarin hij/zij aangeeft waarvoor de lening wordt gebruikt en voegt daarbij kopieën van aankoopnota, rekeningen en andere bewijsstukken. Bovendien verklaart de werknemer welk deel van de lening voor de inkomstenbelasting als een eigenwoninglening wordt beschouwd; en %  u bewaart de verklaring van uw werknemer bij de loonadministratie; en %  u geeft in de aangifte loonheffingen aan dat u het rentevoordeel niet heeft belast.

De normrente bepaalt het te belasten rentevoordeel Als de personeelslening geen eigenwoningschuld is en ook niet voor een vrijstelling in aanmerking komt, dan is het rentevoordeel belast. De werknemer gebruikt de lening dan bijvoorbeeld voor de aankoop van consumptiegoederen. Het te belasten rentevoordeel is echter niet het verschil tussen de overeengekomen rente en de marktrente, maar het verschil tussen de overeengekomen rente en een normrente. Het percentage van de normrente wordt jaarlijks vastgesteld. Voor 2012 bedraagt de normrente 2,85%. Ingeval van een renteloze lening, is het te belasten rentevoordeel dus 2,85%. Dit percentage geldt zowel voor al eerder afgesloten personeelsleningen als voor nieuwe leningen in 2012. Door de jaarlijkse aanpassingen van de normrente kan dus ook jaarlijks het te belasten rentevoordeel wijzigen. Ingeval van een laagrentende personeelslening wordt het verschil tussen de overeengekomen en betaalde rente en de normrente belast. Heeft de werknemer de overeengekomen rente betaald en is die rente gelijk aan de normrente, dan wordt dus niets belast. Dat geldt ook ingeval de overeengekomen rente hoger is dan de normrente. Het negatieve saldo leidt ook niet tot aftrek als negatief loon.

Een laagrentende of renteloze personeelslening die geen eigenwoningschuld is, kan ook vrijgesteld zijn. Uw werknemer moet de lening dan gebruiken voor: %  zaken waarvoor geheel of bijna helemaal een vrije vergoeding of verstrekking mogelijk is; %  de aanschaf van een computer en dergelijke apparatuur met bijbehorende apparatuur die voor 90% of meer voor de dienstbetrekking wordt gebruikt; % de inrichting van een telewerkplek bij de werknemer thuis die tevens voor de dienstbetrekking wordt gebruikt. Bij de vrijstelling voor een laagrentende of renteloze personeelslening voor de financiering van de aanschaf

Ter verduidelijking een cijfervoorbeeld Een werknemer heeft in 2010 van zijn werkgever € 20.000 geleend voor de aankoop van een privéauto. De overeengekomen rente bedraagt 2% en de marktrente bedroeg toen stel 8%. De overeengekomen rente is dus lager dan de marktrente in 2010. Aangezien er geen sprake is van een eigenwoninglening en ook een vrijstelling niet van toepassing is, moet dit rentevoordeel bij de werk-

3

De marktrente bepaalt het te belasten rentevoordeel

nemer als belast loon in aanmerking worden genomen. In respectievelijk 2010, 2011 en 2012 is de normrente op 2,5%, 2,5% en 2,85%. De werknemer heeft de overeengekomen rente steeds betaald. Het in aanmerking te nemen belaste rentevoordeel bedroeg in 2010 en 2011 dus 2,5% minus 2% is 0,5%. Maar voor dezelfde lening is in 2012 een rentevoordeel van 2,85% minus 2% is 0,85% belast. Stel dat de normrente in 2013 op 1,5% wordt vastgesteld, dan hoeft bij de werknemer voor dezelfde lening helemaal niets te worden belast.

Als de personeelslening geen eigenwoningschuld is en ook niet is gebruikt voor de aankoop van een fiets, elektrische fiets of elektrische scooter, dan is het rentevoordeel in beginsel als loon belast bij uw werknemer. Een belangrijk verschil met de oude regeling van vrije vergoedingen en verstrekkingen is dat dit rentevoordeel niet wordt bepaald door het verschil tussen de overeengekomen door uw werknemer betaalde rente met de normrente, maar door het verschil tussen de overeengekomen en betaalde rente met de marktrente. De markrente wordt maandelijks vastgesteld. Ingeval van een renteloze lening, is het te belasten rentevoordeel dus de marktrente. Deze rente geldt net als onder de oude regeling van vrije vergoedingen en verstrekkingen zowel voor al eerder afgesloten personeelsleningen als voor nieuwe leningen in 2012. Door de aanpassingen van de marktrente kan dus ook het te belasten rentevoordeel wijzigen. Ingeval van een laagrentende personeelslening wordt het verschil tussen de overeengekomen en betaalde rente en de marktrente belast. Heeft de werknemer de overeengekomen rente betaald en is die rente gelijk aan de marktrente, dan wordt dus niets belast. Dat geldt ook ingeval de overeengekomen rente hoger is dan de marktrente. Het negatieve saldo leidt ook niet tot aftrek als negatief loon.

Let op: Een rentevoordeel van een personeelslening voor de aankoop van een (elektrische) fiets is gedeeltelijk belast. U hoeft namelijk alleen rente te berekenen over het deel van de lening vanaf € 749. Het te belasten rentevoordeel hoeft u niet per loontijdvak aan te geven, maar kunt u bij het einde van het kalenderjaar of bij eerdere uitdiensttreding van de werknemer, tot het loon rekenen.

Laagrentende of renteloze lening onder de werkkostenregeling Ook onder de werkkostenregeling is het rentevoordeel op een laagrentende of renteloze lening van de werkgever in beginsel belast loon van de werknemer. Het rentevoordeel wordt belast tegen de waarde in het economisch verkeer. Hierop brengt u de eventueel door de werknemer betaalde rente in mindering. Net als onder de regeling van vrije vergoedingen en verstrekkingen kunt u ook onder de werkkostenregeling de lening die een werknemer gebruikt voor het aankopen, verbouwen of verbeteren van een eigen woning, op nihil waarderen, waardoor het rentevoordeel onbelast blijft. De voorwaarden zijn hetzelfde als onder de oude regeling. De vrijstellingen voor financieringen van zaken waarvoor geheel of bijna helemaal een vrije vergoeding of verstrekking mogelijk is, voor de aanschaf van een computer en dergelijke apparatuur met bijbehorende apparatuur en voor de telewerkplek zijn onder de werkkostenregeling vervallen. Het rentevoordeel op deze personeelsleningen valt onder de werkkostenregeling onder de hoofdregel van belast loon van uw werknemer. Er is in de werkkostenregeling wel een nieuwe uitzondering geïntroduceerd. Als uw werknemer de personeelslening namelijk gebruikt voor de aankoop van een fiets, elektrische fiets of elektrische scooter, dan blijft het rentevoordeel onbelast.

Ter verduidelijking een cijfervoorbeeld Een werknemer heeft in 2010 van zijn werkgever € 20.000 geleend voor de aankoop van een privéauto. De overeengekomen rente bedraagt 2%. De marktrente bedraagt in 2012 stel 8%. Het te belasten rentevoordeel voor dezelfde lening is vanaf 2012 onder de werkkostenregeling dan voor 8% minus 2% = 6% belast. U bent in tegenstelling tot de oude regeling van vrije vergoedingen en verstrekkingen niet meer vrij om het te belasten rentevoordeel in één keer bij het einde van het kalenderjaar aan te geven. Of u het rentevoordeel per loontijdvak of in één keer in de laatste loonaangifte van het jaar mag aangegeven, hangt af van de leenovereenkomst met uw werknemer. U kunt het rentevoordeel ook als eindheffingsbestanddeel aanwijzen, waardoor het voordeel in de onbelaste forfaitaire ruimte van 1,4% (vanaf 2013: 1,6%) valt.

Commentaar U heeft tot 2014 nog de mogelijkheid om jaarlijks te kiezen voor de oude regeling van vrije vergoedingen en verstrekkingen of voor de nieuwe werkkosten-

4

aftrek in 2012 is vastgesteld. De hoogte van de winst heeft hierop dus geen invloed meer. De komst van de vaste aftrek betekent dan ook vooral voor kleine ondernemingen een achteruitgang.

regeling. In beide gevallen is het van groot belang dat u, ingeval uw werknemer met u een lening is aangegaan die kwalificeert als eigenwoningschuld, controleert of u de schriftelijke verklaring en de bijbehorende bewijsstukken in uw loonadministratie heeft. Dat geldt overigens ook ingeval u als directeurgrootaandeelhouder in de hoedanigheid van werknemer een eigenwoningschuld heeft bij uw eigen BV. Onder de werkkostenregeling zijn verder de vrijstellingen van de oude regeling vervallen. Daarvoor in de plaats is wel een extra uitzondering geïntroduceerd voor de personeelslening die voor de aankoop van een fiets, elektrische fiets of elektrische scooter wordt gebruikt. De regeling dient mogelijk als pleister op de wonde van het afschaffen van de fietsregeling. De vergoeding, verstrekking voor of de terbeschikkingstelling van een fiets blijft onder de werkkostenregeling alleen nog onbelast als u in de forfaitaire ruimte van 1,4% (vanaf 2013: 1,6%) voldoende ruimte heeft. Dat zal echter niet zo snel het geval zijn. Tenslotte kunt u voor de berekening van het te belasten rentevoordeel tot 2014 nog kiezen tussen normrente en marktrente. Daarna resteert alleen nog de marktrente als berekeningsgrondslag.

Verlies De zelfstandigenaftrek vermindert de winst. Als u echter een verlies lijdt, dan verhoogt de zelfstandigenaftrek het verlies. De zelfstandigenaftrek kan echter sinds 1 januari 2010 alleen nog met winstinkomen worden verrekend. Als u in een jaar te weinig winst heeft om mee te verrekenen, dan kunt u de zelfstandigenaftrek nog verrekenen met winst uit de 9 daarop volgende jaren.

Urencriterium Om de zelfstandigenaftrek te kunnen benutten, moet u aan het zogenoemde ‘urencriterium’ voldoen. Dit betekent dat u per jaar ten minste 1.225 uur aan uw onderneming moet hebben besteed. Als u niet zeker bent of u aan het urencriterium zult voldoen, houd dan gedurende het jaar een urenadministratie bij van de daadwerkelijk aan uw onderneming bestede uren en werkzaamheden. Daarmee voorkomt u veel problemen achteraf als u deze uren aannemelijk moet maken. Een achteraf opgemaakte urenstaat heeft bovendien vaak minder bewijskracht. Het is de bedoeling dat op termijn het urencriterium wordt afgeschaft. Bovendien onderzoekt het kabinet momenteel of invoering van een aparte winstbox met slechts één of twee tarieven in de inkomstenbelasting tot de mogelijkheden behoort. Het voldoen aan het urencriterium is, zoals u hierna zult zien, ook voor veel andere faciliteiten van groot belang.

De aantrekkelijke faciliteiten voor de IB-ondernemer Als u een eenmanszaak heeft of samen met een ander een maatschap of firma drijft, dan bent u ondernemer voor de inkomstenbelasting (IB-ondernemer). Het IB-ondernemerschap geeft u toegang tot een scala aan fiscale faciliteiten die de belastingheffing over de winst beperken. Daarin is de afgelopen jaren het een en ander gewijzigd. Hierna gaan we eerst in op de faciliteiten die onder de ondernemersaftrek vallen. Daarna volgen nog enkele andere interessante faciliteiten.

Startersaftrek Als u een startende ondernemer bent, dan wordt de zelfstandigenaftrek verhoogd met de startersaftrek van € 2.123. U bent een startende ondernemer als u in een of meer van de vijf voorafgaande kalenderjaren geen ondernemer was en u in die periode niet meer dan twee keer de zelfstandigenaftrek heeft toegepast. In tegenstelling tot niet-starters kunt u de zelfstandigenaftrek en de startersaftrek wel verrekenen met ander box 1-inkomen, zoals loon of een VUT-uitkering.

Zelfstandigenaftrek De belangrijkste faciliteit voor de IB-ondernemers is de zelfstandigenaftrek. Sinds 1 januari 2012 is dit een vaste, niet-geïndexeerde aftrek geworden. De aftrek bedraagt € 7.280 voor IB-ondernemers die op 1 januari 2012 jonger waren dan 65 jaar. Voor ondernemers die op 1 januari al 65 jaar waren, bedraagt de aftrek de helft van dit bedrag. Tot 1 januari 2012 was de hoogte van de zelfstandigenaftrek afhankelijk van de behaalde winst. Bij een winst tot € 14.045 bedroeg in 2011 de aftrek € 9.484. Vervolgens liep de aftrek geleidelijk af tot € 4.602 bij een winst van € 59.810 of meer. Bij een winst tot € 53.070 bedroeg de zelfstandigenaftrek in 2011 € 7.266. Dat is ongeveer het niveau waarop de vaste

Startersaftrek bij arbeidsongeschiktheid U kunt van een speciale startersaftrek gebruikmaken als u vanuit een arbeidsongeschiktheidsuitkering een onderneming start. Als u niet aan het urencriterium voldoet, maar wel minimaal 800 uur voor uw onderneming werkzaam bent geweest, dan kunt in het eerste

5

jaar € 12.000 in aftrek brengen op uw winst. In het tweede jaar bedraagt de aftrek € 8.000 en in het derde jaar € 4.000. De aftrek kan echter niet hoger zijn dan de genoten winst.

waarin u uw onderneming staakt, dan heeft u recht op een aftrek van € 3.630. De aftrek kunt u slechts één keer in uw leven benutten. Tot zover de faciliteiten die onder de ondernemersaftrek vallen. Hierna laten we nog enkele andere aantrekkelijke faciliteiten de revue passeren.

Aftrek Speur- en Ontwikkelingswerk Als u aan het urencriterium voldoet en in het kalenderjaar ten minste 500 uren aan speur- en ontwikkelingswerk heeft besteed, dan komt u in aanmerking voor de aftrek speur- en ontwikkelingswerk (de S&O-aftrek). Deze aftrek bedraagt € 12.310. U moet daarvoor wel een S&O-verklaring hebben van het Agentschap NL. Uit de verklaring blijkt dat de werkzaamheden worden aangemerkt als speur- en ontwikkelingswerk. Als u in twee van de vijf voorafgaande jaren geen ondernemer was en u in die periode niet meer dan twee keer de S&O-aftrek heeft toegepast, dan heeft u ook nog recht op de aanvullende S&O-aftrek van € 6.157. Verderop leest u over de nieuwe research- en development aftrek (RDA-aftrek) die sinds 1 januari 2012 is ingevoerd.

MKB-winstvrijstelling Sinds 1 januari 2010 bedraagt de MKB-winstvrijstelling 12%. Lange tijd zag het ernaar uit dat dit percentage verder zou worden verhoogd naar 14%, maar het daartoe strekkende voorstel is inmiddels ingetrokken. De vrijstelling houdt in dat 12% van de winst in een eenmanszaak, firma of maatschap is vrijgesteld van inkomstenbelasting. De vrijstelling geldt ook als u een verlies heeft. U heeft dan in dat jaar een lager (verrekenbaar) verlies uit uw onderneming. De vrijstelling is alleen bedoeld voor echte ondernemers en geldt bijvoorbeeld niet voor de commanditaire vennoot die alleen geld investeert en verder geen werkzaamheden verricht. U hoeft voor het benutten van de MKBwinstvrijstelling sinds 1 januari 2010 niet meer aan het urencriterium te voldoen.

Meewerkaftrek Voldoet u aan het urencriterium en heeft u een partner die zonder vergoeding in uw onderneming meewerkt, dan heeft u recht op de meewerkaftrek. Onder ‘zonder vergoeding’ wordt ook verstaan een vergoeding van minder dan € 5.000. Deze vergoeding is namelijk niet aftrekbaar van de winst en niet belast bij uw partner. Uw partner moet wel minimaal 525 uren meewerken. De hoogte van de aftrek is bovendien afhankelijk van de winst: hoe meer winst, des te lager het percentage van de aftrek. Aantal maar minder meewerkaftrek meewerkuren dan ten minste 525 875 1,25% van de winst 875 1.225 2% van de winst 1.225 1.750 3% van de winst 1.750 4% van de winst

U mag de MKB-winstvrijstelling overigens onder voorwaarden ook toepassen in het jaar waarin u uw onderneming staakt. Dat kan alleen als u recht heeft op de hiervoor genoemde stakingsaftrek. Of u de stakingsaftrek ook daadwerkelijk heeft genoten, is niet van belang.

Vorming herinvesteringsreserve Als u een bedrijfsmiddel verkoopt, dan kunt u de belastingheffing over de boekwinst uitstellen door de winst in een herinvesteringsreserve onder te brengen. U moet dan wel uiterlijk binnen 3 jaar na het jaar waarin u de reserve vormde, een vervangende investering hebben gedaan. Als u dat niet tijdig doet, dan valt de reserve alsnog in de belastbare winst.

Kleinschaligheidsinvesteringsaftrek (KIA)

Als u in uw onderneming een verlies heeft behaald, dan is de meewerkaftrek nihil. Als uw partner in meerdere van uw ondernemingen zonder vergoeding heeft meegewerkt, dan moet u alle meerwerkuren bij elkaar optellen om het percentage van meewerkaftrek te bepalen. De aftrek past u dan toe op de gezamenlijke winst uit al uw ondernemingen.

Als u tussen € 2.300 en € 55.248 in bedrijfsmiddelen investeert, kunt u 28% van het investeringsbedrag als kleinschaligheidsinvesteringsaftrek (KIA) ten laste van uw winst brengen. Voor een investering tussen € 55.248 en € 102.311 bedraagt de aftrek een vast bedrag van € 15.470. Voor investeringen tussen € 102.311 en € 306.931 neemt dit vaste bedrag geleidelijk af. Boven een investeringsbedrag van € 306.931 krijgt u geen KIA meer. Voor het bepalen van de hoogte van de KIA bij investeringen van een

Stakingsaftrek Tot slot valt onder de ondernemersaftrek ook de stakingsaftrek. Behaalt u winst in het kalenderjaar

6

uw winst aan een oudedagsreserve toevoegen met een maximum van € 9.542. In 2011 bedroeg dit maximum nog € 11.882. Op de toevoeging komt in mindering de ten laste van de winst gekomen pensioenpremie. Bovendien kunt u toevoegen voor zover uw ondernemingsvermogen aan het einde van het kalenderjaar meer bedraagt dan de oudedagsreserve aan het begin van het jaar. In 2014 wordt ook het dotatiepercentage in de oudedagsreserve verlaagd en wel van 12 % naar 11,2%. Voor ieder jaar dat hierna de pensioenleeftijd met 1 jaar wordt verhoogd, wordt het percentage met 0,4% verlaagd.

samenwerkingsverband (maatschap of firma) worden de investeringen samengeteld. De aftrek wordt vervolgens aan de maten of firmanten toegerekend. De aftrek kan overigens ook worden toegepast op investeringen in zeer zuinige auto’s.

MIA, Vamil en EIA Daarnaast kunt u voor investeringen in milieuvriendelijke bedrijfsmiddelen van de milieu-investeringsaftrek (MIA) en de vervroegde afschrijving milieu-investeringen (Vamil) gebruikmaken. De MIA varieert in 2012 en 2013 tussen 36% en 13,5%, afhankelijk van de categorie waartoe de investering behoort. De investeringen die hiervoor kwalificeren, staan op de Milieulijst. Op deze investeringen kunt u op grond van Vamilregeling bovendien versneld afschrijven. Tot en met 2013 kunt u 75% van de investeringskosten in één keer ten laste van de winst afschrijven. Op de overige 25% moet u het reguliere afschrijvingssysteem toepassen. Vanaf 2014 wordt het percentage weer op 100% gesteld. Tot slot is er voor investeringen in duurzame bedrijfsmiddelen de energie-investeringsaftrek (EIA). In 2012 en 2013 bedraagt de EIA 41,5%. De investeringen die hiervoor in aanmerking komen staan op de Energielijst. MIA-investeringen en de EIA-investeringen komen ook voor de KIA in aanmerking. Een samenloop tussen de MIA en de EIA is echter niet mogelijk.

Omzetting in lijfrente Met de vorming van de oudedagsreserve kunt u de winst jaarlijks afromen, zonder dat u werkelijk een uitgave doet. Het is eigenlijk niet meer dan een papieren reserve in de vorm van een aftrekpost. U bouwt dus niet werkelijk een oudedagsvoorziening op, maar als u uw onderneming staakt dan wordt de oudedagsreserve wel bij uw winst geteld en moet u er alsnog belasting over betalen. Als u de financiële mogelijkheden daartoe heeft, doet u er daarom verstandig aan om ter grootte van de jaarlijkse dotatie aan de reserve ook werkelijk liquide middelen opzij te zetten. U kunt dan gebruikmaken van de mogelijkheid om de oudedagsreserve om te zetten in een lijfrente bij een verzekeraar of een bank. Met de opzijgezette liquide middelen betaalt u dan de lijfrentepremie waarmee de oudedagsreserve afneemt. Belastingheffing komt dan pas in beeld als de lijfrente tot uitkering komt. Het is toegestaan om in het jaar van staking nog te doteren aan de oudedagsreserve, mits u dit bedrag mede gebruikt voor een lijfrente. Ook aan de overige voorwaarden voor toevoeging aan de oudedagsreserve moet u hebben voldaan. De aftrekbare premie in 2011 moet u uiterlijk vóór 1 juli 2012 hebben betaald.

Research- en Developmentaftrek Op 1 januari 2012 is de nieuwe Research en Development aftrek (RDA-aftrek) ingevoerd. De RDAaftrek is bedoeld voor directe exploitatie- en investeringskosten in research en development, niet zijnde de loonkosten. Net als bij de hiervoor genoemde S&O-aftrek kunt u de RDA-aftrek benutten als u een beschikking heeft van het Agentschap NL, waaruit blijkt dat de kosten kwalificeren voor de aftrek. U kunt de aanvraag voor de RDA-beschikking 2012 vanaf 1 mei 2012 indienen. Vanaf dat moment loopt de procedure voor de aanvraag gelijk met de aanvraag van een S&O-verklaring voor speur- en ontwikkelingsprojecten die starten vanaf 1 juli 2012. Voor S&Oprojecten die tussen 1 januari en 1 juli 2012 zijn gestart en waarvoor al een S&O-verklaring is afgegeven, bestaat een separate aanvraagprocedure. Zo komen ook deze projecten op verzoek met terugwerkende kracht in aanmerking voor een RDA-beschikking.

Omzetting stakingswinst in lijfrente Tot slot noemen we nog een faciliteit die u kunt benutten als u uw onderneming geheel of gedeeltelijk staakt. Naast de hiervoor genoemde stakingsaftrek kunt u namelijk gebruikmaken van de stakingslijfrenteaftrek. De stakingswinst kunt u dan omzetten in een lijfrente die dient ter compensatie van een pensioentekort. U mag de stakingslijfrenteaftrek in mindering brengen op de (belaste) winst in het stakingsjaar. De stakingslijfrenteaftrek is gemaximeerd. De hoogte van de maximaal aftrekbare lijfrentepremie is onder meer afhankelijk van de leeftijd van de ondernemer

Toevoegen aan de oudedagsreserve Als u aan het urencriterium voldoet en op 1 januari 2012 nog geen 65 jaar oud was, dan kunt u 12% van

7

gifte inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen over 2011 geeft u dus de WOZ-waarde aan op 1 januari 2010. Die WOZ-beschikking heeft u begin vorig jaar van uw gemeente ontvangen. De inkomstenbelasting in box 3 wordt geheven over een fictief rendement van 4% over het saldo van bezittingen en schulden op de peildatum 1 januari van het kalenderjaar, tenzij dat saldo minder bedraagt dan € 21.139 (in 2012). Dit is het heffingsvrij vermogen waarover u geen box-3 belasting bent verschuldigd. Voor fiscale partners bedraagt dit heffingsvrije vermogen € 42.278. Over fictief rendement van het meerdere wordt in beginsel 30% inkomstenbelasting geheven. Als u een pand in box 3 verkoopt, dan blijft de verkoopwinst onbelast, maar een eventueel verlies is niet aftrekbaar. Een pand dat u alleen heeft als beleggingsobject en waarvoor u geen werkzaamheden verricht die normaal actief vermogensbeheer te buiten gaan, valt in box 3.

op het moment van staken, de mate van eventuele arbeidsongeschiktheid en het antwoord op de vraag of de staking al dan niet wordt veroorzaakt door het overlijden van de ondernemer. Verder kan ook de ingangsdatum van de lijfrente-uitkeringen relevant zijn voor de hoogte van de aftrek. Voor de betaling van een lijfrentepremie voor in 2011 gerealiseerde stakingswinst heeft u nog tot 1 juli 2012 de tijd. Let op: Enkele al opgebouwde voorzieningen moeten op het getalsmatig maximum in mindering ..... worden gebracht, voordat u de beschikbare .... lijfrenteaftrek ruimte bepaalt. Hieronder vallen onder meer de waarde van oude pensioenaanspraken in de winstsfeer, de stand van de oudedagsreserve op 1 januari van het jaar van staken en, op enkele uitzonderingen na, de in het verleden afgetrokken lijfrentepremies.

Commentaar Al met al heeft u als IB-ondernemer een heel scala aan faciliteiten tot uw beschikking die de belastingheffing over de winst beperken. Als u nu uw onderneming in een BV drijft, is het in economisch mindere tijden wellicht een overweging waard om eens te laten beoordelen of terugkeer naar het IB-ondernemerschap voor u een aantrekkelijke optie is.

Verkoopwinst onbelast in box 3 of toch belast in box 1? Een pand in box 1

Als een pand behoort tot de vermogensrendementsgrondslag van box 3, dan is de winst bij verkoop onbelast. Maar behoort het pand tot een werkzaamheid, dan is de verkoopwinst progressief belast in box 1. Of een pand tot box 3 of toch tot box 1 behoort, is niet altijd even eenvoudig te bepalen, maar er zijn in de rechtspraak inmiddels wel drie uitgangspunten ontwikkeld, waardoor in veel situaties een antwoord op deze vraag kan worden gegeven.

Als u echter meer werkzaamheden verricht dan wat als ‘normaal actief vermogensbeheer’ wordt beschouwd, dan is het voordeel dat u met het uitponden van het pand behaalt, toch progressief (maximaal 52%) belast als resultaat uit overige werkzaamheden in box 1. De opbrengsten zijn dan belast, maar de kosten zijn dan ook aftrekbaar. Als u het pand verkoopt is de eventuele verkoopwinst in dat geval ook progressief belast in box 1. Maar een eventueel verlies is dan aftrekbaar. Door het grote verschil in belastingheffing tussen box 3 en box 1 ontstaat met name bij de verkoop van het pand vaak discussie met de Belastingdienst over het antwoord op de vraag of de verkoopwinst een onbelaste vermogenswinst is in box 3 of een progressief belast resultaat in box 1. Die discussies hebben inmiddels al tot enkele gerechtelijke uitspraken geleid. Daaruit zijn drie uitgangspunten op te maken die worden gehanteerd bij het antwoord op de vraag of de verkoopwinst onbelast is in box 3 of belast in box 1. Als aan de uitgangspunten wordt voldaan, dan is sprake van een belast resultaat in box 1.

Een pand in box 3 Als u een pand als beleggingsobject heeft, waaruit u huuropbrengsten genereert, dan valt het pand in beginsel in box 3. U bent dan geen inkomstenbelasting verschuldigd over de huuropbrengsten en de kosten (inclusief eventuele hypotheekrente) zijn niet aftrekbaar. De WOZ-waarde van het pand behoort tot de rendementsgrondslag van box 3 op de peildatum 1 januari van het kalenderjaar, eventueel verminderd met de hypothecaire schuld. De WOZwaarde betreft overigens de waarde op de peildatum 1 januari van het voorafgaande kalenderjaar. In uw aan-

8

Aard en omvang arbeid

Bij het bepalen van de waarde spelen naast de jaarhuur ook andere factoren een rol, zoals de duur van de huurcontracten, de locatie, de aard van de verhuurde onroerende zaak, de staat van onderhoud en de rentevoet. Verder was van belang dat niet vaststond dat de man van plan was om de panden direct weer door te verkopen.

Het eerste uitgangspunt betreft de aard en de omvang van de arbeid die u verricht. Die arbeid moet de gebruikelijke arbeid zodanig te boven gaan, dat geen sprake meer is van normaal actief vermogensbeheer. Wat ‘gebruikelijk’ is, is natuurlijk niet altijd even eenvoudig vast te stellen, maar het gaat hierbij vooral om wat u doet en hoeveel u doet. U voldoet bijvoorbeeld aan dit uitgangspunt als u zelf omvangrijke onderhoudsof schoonmaakwerkzaamheden aan het pand verricht.

Bijzondere voorkennis In deze laatste zaak was ook van belang of de man over bijzondere voorkennis beschikte. Dit laatste is het derde uitgangspunt dat wordt gehanteerd bij de beoordeling of de verkoopwinst een onbelaste vermogenswinst in box 3 of een belast resultaat is in box 1. Die bijzondere voorkennis moet dan in belangrijke mate hebben bijgedragen aan het behaalde voordeel. Ingeval van een pand, vormt die kennis met name bijzondere kennis van onroerende zaken. Dat kan kennis zijn die bij u zelf aanwezig is, omdat u bijvoorbeeld beroepsmatig over die kennis beschikt. U bent bijvoorbeeld makelaar, notaris of een projectontwikkelaar. Maar het kan ook bijzondere kennis zijn die u heeft ingewonnen bij een deskundige en die aan u wordt toegerekend. In het berechte geval had de man in het verleden enkele woningen en vakantiehuisjes met een geringe winst verkocht, maar dat was voor de aanwezigheid van bijzondere kennis niet voldoende.

Voorzienbaarheid van het behaalde voordeel Het tweede uitgangspunt betreft de voorzienbaarheid van het behaalde voordeel. De werkzaamheden moeten zijn gericht op het behalen van voorzienbare voordelen die het bij normaal vermogensbeheer te behalen rendement te boven gaan. Als u bijvoorbeeld een pand koopt met de bedoeling dit te verbouwen en weer met winst te verkopen, dan is de verkoopwinst belast als resultaat van een werkzaamheid in box 1. Ook als u een pand in verhuurde staat koopt en u actief een huurbeëindigingsbeleid voert door de zittende huurders uit te kopen of hen alternatieve ruimte aan te bieden of een verhuisvergoeding te betalen om het pand in vrij opleverbare staat snel weer te kunnen doorverkopen, is de verkoopwinst vrijwel zeker belast in box 1. Een doorverkoop van een pand hoeft niet per definitie aan dit criterium te voldoen. Zo heeft de belastingrechter beslist dat een man die enkele panden had gekocht en binnen een maand weer had doorverkocht, een onbelaste vermogenswinst in box 3 had behaald. De inspecteur had niet aannemelijk gemaakt dat de man met de aan- en verkoop van de panden redelijkerwijs voordeel kon verwachten. Daarbij was van belang dat de aankoopprijs van de panden niet onwaarschijnlijk laag was en dat de inspecteur de waarde in het economisch verkeer te grof had becijferd door de jaarhuur te vermenigvuldigen met een factor 10.

Commentaar Een pand in box 3 is meestal het ideale scenario, maar dat hoeft niet zo te zijn, want kosten zijn dan ook niet aftrekbaar en de verkoopwinst is weliswaar onbelast, maar een eventueel verlies is niet aftrekbaar. Wellicht in deze economisch mindere tijden, waarin de waarde van onroerende zaken niet meer zo vanzelfsprekend stijgen, wel een factor om rekening mee te houden. Welk scenario voor u ook het gunstigst is, aan de hand van de inmiddels in de rechtspraak ontwikkelde uitgangspunten kunt u mogelijk beter uw standpunt onderbouwen.

-V…i˜Ži˜Êi˜ÊiÀÛi˜ iiÌÊ`iÊ«>À̘iÀÊÛ>˜ÊÕÜʎˆ˜`ʓiiʈ˜ÊÕÜÊiÀvi˜ˆÃʜvÊÃV…i˜Žˆ˜}¶ Het vermogen van ouders gaat meestal over op hun kinderen. Dat gebeurt bij overlijden of bij leven via schenkingen. U vindt het vaak een fijn idee dat uw kinderen van u erven of een schenking ontvangen. Maar het kan een minder fijn idee zijn dat uw erfenis of schenking ook bij de partner van uw kind kan terechtkomen en zeker bij een scheiding. Hierna geven we aan wanneer de partner aanspraak kan maken op een erfenis of schenking aan uw kind als u verder niets heeft geregeld en als u dat niet wilt, hoe u of uw kind dat kunt voorkomen.

De aanspraak van de partner

af van de juridische status van de relatie van uw kind. Als uw kind samenwoont zonder met de partner te zijn getrouwd of geregistreerd, dan blijven de vermogens

Of de partner van uw kind aanspraak kan maken op uw erfenis of schenking aan uw kind, hangt met name 9

lijke schenking te doen. Dat doet u door de schenking voorwaardelijk te maken of door aan de schenking een ontbindende voorwaarde te verbinden. Maar aangezien uw kind steeds het risico loopt dat de schenking wordt herroepen, is deze oplossing minder populair. Overleg in ieder geval met uw notaris of dit voor u een geschikte oplossing is en welke voorwaarde u aan de herroeping moet verbinden.

gescheiden. Ieder heeft en houdt zijn eigen vermogen. Als uw kind van u heeft geërfd of een schenking van u heeft ontvangen, dan hoeft deze niet met de partner te worden gedeeld, ook niet als zij uit elkaar gaan. De partner heeft geen enkele aanspraak op de erfenis of schenking. Als uw kind wel getrouwd of geregistreerd is, dan hangt het ervan af onder wel regime van het huwelijksvermogensrecht hij/zij getrouwd of geregistreerd is. Als er niets is geregeld, dan is uw kind in algemene gemeenschap van goederen getrouwd (geregistreerd). De erfenis of schenking aan uw kind valt dan in de huwelijksgemeenschap, waarop zowel uw kind als de partner ieder voor de helft aanspraak kunnen maken. Dat geldt ook ingeval van echtscheiding. Als uw kind op huwelijkse voorwaarden is getrouwd, dan hangt het van de inhoud van de voorwaarden af, of de partner al dan niet aanspraak kan maken op uw erfenis of de schenking aan uw kind. Als uw kind en zijn/haar partner hebben bepaald dat de vermogens gescheiden blijven, dan maakt de partner geen aanspraak op uw erfenis of schenking aan uw kind. In vrijwel alle akten van huwelijkse voorwaarden is echter ingeval van echtscheiding een verrekenbeding opgenomen. In dat geval heeft de partner in beginsel wel recht op een deel van uw erfenis of schenking aan uw kind, tenzij dat expliciet in de huwelijkse voorwaarden is uitgesloten.

Voorkomen door aangaan huwelijkse voorwaarden Uw kind kan ook zelf voorkomen dat zijn/haar partner aanspraak kan maken op uw erfenis of schenking. Als uw kind gaat trouwen of een geregistreerd partnerschap aangaat, dan kan hij/zij voorafgaand aan het huwelijk (partnerschap) huwelijkse voorwaarden laten opmaken door een notaris. Daarbij kan worden vastgelegd dat zijn/haar privévermogen buiten iedere gemeenschap valt. Daarnaast heeft uw kind de mogelijkheid om tijdens het huwelijk van huwelijksgoederenregime te veranderen. Als uw kind al in algemene gemeenschap van goederen is getrouwd (geregistreerd), dan kan dat huwelijksgoederenregime worden omgezet in huwelijkse voorwaarden. Als uw kind overgaat van een algemene gemeenschap van goederen op huwelijkse voorwaarden, dan wordt op dat moment de boedel over uw kind en zijn/haar partner verdeeld. Ieder krijgt dan in beginsel de helft toegedeeld. Een eventueel eerder ontvangen schenking en/of erfenis, waarop geen uitsluitingsclausule van toepassing was, is al in de gemeenschap gevallen en kan met het aangaan van de huwelijkse voorwaarden niet meer alsnog uit de gemeenschap worden teruggehaald. Toekomstige schenkingen en erfenissen vallen daarentegen wel buiten de gemeenschap. Het is overigens ook mogelijk dat uw kind de bestaande huwelijkse voorwaarden door een notaris laat wijzigen.

Voorkomen door uitsluitingsclausule Als u niet wilt dat uw erfenis of schenking aan uw kind in handen komt van een eventuele partner van uw kind, dan kunt u dat regelen in uw testament of in de schenkingsakte door opname van een uitsluitingsclausule. U bepaalt met deze clausule dat uw erfenis of schenking buiten elke gemeenschap van goederen valt die uw kind met iemand heeft of zal hebben. Schenkingen hoeft u overigens niet bij notariële akte te doen, maar kunt u ook doen bij onderhandse akte. Vorig jaar heeft de belastingrechter beslist dat de uitsluitingsclausule ook uitkomst kan bieden voor de toekomstige schenkingen aan hetzelfde kind. Het is ook mogelijk om de clausule alsnog op te nemen in lopende schenkingstrajecten, voor de schenkingen die nog niet zijn vervallen. U kunt echter niet met een uitsluitingsclausule gedane schenkingen achteraf alsnog veiligstellen.

Let op: Sinds 1 januari 2012 hoeft uw kind voor het aangaan of wijzigen van huwelijkse voorwaarden tijdens het huwelijk, geen goedkeuring meer te hebben van de rechtbank. Een bezoek aan de notaris volstaat. Hierdoor is het eenvoudiger en minder kostbaar geworden om het huwelijksgoederenregime aan te laten passen.

Commentaar In de praktijk komt vaak pas bij een echtscheiding van uw kind aan het licht hoe vervelend het kan zijn dat er niets is geregeld omtrent de verdeling van een

Een andere manier waarop u ingeval van schenking kunt voorkomen dat de schenking bij de partner van uw kind terechtkomt, is door uw kind een herroepe-

10

erfenis of schenking aan uw kind. Als uw kind in algehele gemeenschap van goederen is getrouwd (geregistreerd) en u heeft geen uitsluitingsclausule in uw testament of schenkingsakte opgenomen, dan maakt de ex-partner van uw kind bij echtscheiding aanspraak op de helft van uw erfenis of schenking. Als u dit niet wenst, dan zijn er twee wegen te gaan. De eerste heeft u zelf in de hand. U neemt een uitsluitingsclausule op in uw testament of in de schenkingsakte. In het laatste geval kan de clausule ook werking hebben op toekomstige schenkingen. Dat geldt ook bij een al lopend schenkingstraject met

uw kind. Al gedane schenkingen kunt er echter niet alsnog mee veiligstellen. Een andere oplossing die u zelf in de hand heeft, is het herroepelijk schenken. De tweede weg heeft u niet zelf in de hand. Daarover beslist uw kind, maar in goed overleg kunt u hierover wellicht wel afspraken met elkaar maken. Hij/zij kan door het aangaan van huwelijkse voorwaarden voorkomen dat zijn/haar privévermogen in een gemeenschap van goederen valt. Bij een eventuele echtscheiding valt dit privévermogen, waartoe inmiddels een eventuele erfenis of schenking is gaan behoren, dan buiten de verdeling.

"“âiÌLi>Ã̈˜} ˆiÕÜiʜ˜Ì܈ŽŽiˆ˜}i˜Êˆ˜Ê`iÊ /7‡…ivvˆ˜}Êi˜Ê…iÌÊ}ii}i˜…iˆ`Ê }iÛi˜Ê̜ÌÊëœÀÌLiœivi˜ˆ˜} Er hebben zich voor veel sportverenigingen onlangs twee belangrijke ontwikkelingen voorgedaan. De eerste betreft een uitspraak van de Hoge Raad, onze hoogste belastingrechter over de toepassing van het verlaagd tarief op sportbeoefening in de openbare ruimte. Hierdoor kunnen meer sportclubs hiervoor in aanmerking komen. De tweede ontwikkeling betreft de publicatie van het nieuwe Sportbesluit, waarin ook belangrijke zaken over het gelegenheid geven tot sportbeoefening zijn vermeld. Hierna staan we eerst stil bij de opmerkelijke uitspraak van de Hoge Raad en daarna bij het nieuwe Sportbesluit.

Vaker verlaagd tarief voor sporten in de openbare ruimte

De openbare ruimte als sportaccommodatie Het antwoord op die vraag is sinds kort door de Hoge Raad gewijzigd. Buitensporten in de openbare ruimte, zoals hardlopen, fiets-, wandel- en skeelertochten, paardrijden, surf- en zeilsporten, konden alleen kwalificeren als gelegenheid geven tot sportbeoefening door de mens, als de openbare ruimte gedurende de duur van de sportbeoefening daarvoor exclusief was gereserveerd. Deze laatste eis heeft de Hoge Raad onlangs laten vallen. Voor toepassing van het verlaagd tarief is het voldoende dat de sportbeoefening begint en eindigt in een sportaccommodatie, waar van faciliteiten gebruik kan worden gemaakt. Een hardlooptraining die start en eindigt bij een sportcomplex, de paardrijrit door het bos van en naar de manege van de paardrijclub, de wandeltocht die begint en eindigt in het clubhuis van een wandelvereniging, de zeillessen op de openbare wateren vanuit de jachthaven waar de zeilschool is gevestigd en hetzelfde geldt voor de vele toertochten die afgelopen winter werden georganiseerd vanuit het clubhuis van de plaatselijke schaatsverenigingen. Het zijn allemaal voorbeelden van gelegenheid geven tot sportbeoefening in de openbare ruimte die sinds de uitspraak van de Hoge Raad kwalificeren voor toepassing van het verlaagd BTW-tarief. Het nieuwe criterium van de Hoge Raad geeft

De Nederlandse BTW-regels moeten voldoen aan de Europese BTW-regels. In de Nederlandse BTWwetgeving wordt de toepassing van het verlaagd tarief gekoppeld aan ‘het gelegenheid geven tot sport beoefening door de mens’. De Europese BTW-regels kennen deze omschrijving niet. Volgens die regels is het verlaagd tarief van toepassing op ‘het recht gebruik te maken van een sportaccommodatie’. Dit verschil in terminologie heeft ertoe geleid dat de Hoge Raad enkele jaren geleden al een belangrijke uitspraak heeft gedaan over de toepassing van het verlaagd tarief op de buitensportbeoefening in de openbare ruimte. De Hoge Raad besliste toen dat het gelegenheid geven tot sportbeoefening alleen met 6% BTW is belast, als de sportbeoefening in een sportaccommodatie plaatsvindt. Daarmee wordt dus de strikte Europese BTW-regel gevolgd. De aanwezigheid van een ‘sportaccommodatie’ is dus van doorslaggevende betekenis of het geven van gelegenheid tot sportbeoefening belast kan zijn tegen het 6%-tarief. De vraag is, kan een sportaccommodatie, naast een gebouw of een sportveld, bijvoorbeeld ook een openbare ruimte zijn, zoals wegen, bossen, water en de lucht als de sport daar wordt beoefend?

11

gerealiseerd. In hoofdlijnen komen deze constructies erop neer dat niet de spotvereniging zelf, maar een speciaal opgerichte stichting of een gemeente de investeringen in het nieuwe clubhuis, kleed/doucheruimte of kunstgrasveld doet en deze tezamen met aanvullende diensten tegen een vergoeding ter beschikking stelt aan de sportvereniging. De aanvullende diensten bestaan uit toezicht, beheer en onderhoud en de terbeschikkingstelling van sporten spelmaterialen. Door deze aanvullende diensten kwalificeert de terbeschikkingstelling niet als vrijgestelde verhuur van een onroerende zaak, maar als gelegenheid geven tot sportbeoefening. De stichting of de gemeente brengt over de vergoeding aan de sportvereniging 6% BTW in rekening, maar heeft daardoor ook aftrekrecht gekregen van de BTW ter zake van de bouw en ook van de BTW op de exploitatie- en onderhoudskosten als het nieuwe clubhuis, kleedruimte etc. eenmaal in gebruik is genomen. Voor de sportvereniging blijft de 6% BTW kostprijsverhogend, maar die kosten zijn nu veel minder hoog en bovendien kan de vergoeding door de gekozen opzet mogelijk beperkt blijven.

duidelijkheid in situaties waarin de sportbeoefening aantoonbaar begint en eindigt in een sportaccommodatie, maar roept mogelijk weer een nieuwe discussie op als dat niet zo duidelijk is.

Het gelegenheid geven tot sportbeoefening in het nieuwe Sportbesluit Ook in het eind vorig jaar gepubliceerde nieuwe Sportbesluit zijn belangrijke beleidswijzigingen opgenomen ten aanzien van het gelegenheid geven tot sportbeoefening. Deze beleidswijzigingen zijn voor veel sportverenigingen van belang.

Buitensporten in de openbare ruimte In het nieuwe Sportbesluit is nog geen rekening gehouden met de recente uitspraak van de Hoge Raad over buitensporten in de openbare ruimte. De voorwaarde dat de openbare ruimte gedurende de sportbeoefening moet zijn gereserveerd, staat er dan ook nog steeds in maar is inmiddels achterhaald door de rechtspraak. Dat geldt ook voor de goedkeuring in het Sportbesluit voor de sportbeoefening die incidenteel buiten de sportaccommodatie plaatsvindt, zoals een paardrijles onder begeleiding van een instructeur buiten de manege. Deze goedkeuring gaat minder ver dan de Hoge Raad inmiddels heeft beslist.

Beleidswijzigingen in het nieuwe Sportbesluit Voordat het nieuwe Sportbesluit er was, moest de stichting of gemeente die een sportaccommodatie, zoals een sportzaal of sportveld ter beschikking stelt, naast toezicht, beheer en onderhoud ook andere voorzieningen, zoals sport- en spelmaterialen en kleed- en doucheruimten en andere sanitaire voorzieningen, ter beschikking stellen om te kwalificeren voor de toepassing van het 6%-tarief. Deze eis is in het nieuwe Sportbesluit vervallen. Het ter beschikking stellen van een sportzaal, clubhuis, kleed- en doucheruimtes en kunstgrasvelden tezamen met toezicht, beheer en onderhoudsdiensten is nu voldoende om te kunnen spreken van gelegenheid geven tot sportbeoefening, waarop het 6%-tarief van toepassing is. De Staatssecretaris vindt dat de constructies die alleen maar gericht zijn op het behalen van belastingvoordeel door het creëren van BTW-aftrek, moeten worden bestreden. Het verlaagd tarief is volgens hem alleen van toepassing als geen sprake is van misbruik van recht. Daarvoor moeten in ieder geval over en weer prestaties worden uitgewisseld tegen een reële vergoeding. Verhuurconstructies om een belastingvoordeel te behalen door BTW-aftrek te creëren, vallen onder misbruik van recht. De Staatssecretaris vindt dat wat een reële en een symbolische vergoeding is, niet in algemene zin kan worden bepaald, maar afhankelijk is van wat in de lokale situatie normaal is. Daarvoor zijn

Terbeschikkingstelling van sportaccommodatie Een sportvereniging die haar leden tegen betaling van contributie de mogelijkheid biedt om te sporten, is vrijgesteld van BTW, mits zij geen winst beoogt. Een nadeel hiervan is dat de sportvereniging dan ook geen recht heeft op aftrek van aan haar in rekening gebrachte BTW. Deze BTW is voor de sportvereniging daardoor kostprijsverhogend. Dit nadeel is extra groot als de sportvereniging een nieuw clubhuis of kleed/ doucheruimte laat bouwen. Hetzelfde geldt voor de aanleg van een nieuw kunstgrasveld. In de praktijk zijn er inmiddels enkele constructies bedacht waardoor toch BTW-aftrek kan worden

12

mede bepalend of en in welke mate subsidies worden verstrekt en of een naar lokale begrippen kostendekkende vergoeding voor de terbeschikkingstelling wordt gevraagd. Zo kan het zijn dat eenzelfde vergoeding in het ene geval een symbolische vergoeding is en de constructie valt onder misbruik van recht, maar in een andere situatie wel door de beugel kan.

Dit ligt geheel in lijn met wat de Staatssecretaris in het Sportbesluit bij dit begrip voor ogen stond.

Commentaar De toepassing van het verlaagd BTW-tarief op het gelegenheid geven tot sportbeoefening is verruimd. Ten eerste doordat de Hoge Raad heeft beslist dat ook buitensporten in de openbare ruimte, waarbij de sportbeoefening begint en eindigt in een sportaccommodatie, onder het 6%-tarief valt. Ten tweede door de versoepeling in het Sportbesluit van de eis voor aanvullende diensten bij de terbeschikkingstelling van een sportaccommodatie. Anderzijds wordt sinds de komst van het nieuwe Sportbesluit ook kritischer gekeken naar de BTWconstructies tussen sportverenigingen en stichtingen of gemeentes. Als sprake is van een symbolische vergoeding wordt de constructie bestreden en de BTWaftrek geweigerd.

De Staatssecretaris heeft bij de invulling van het begrip ‘misbruik van recht’ recent de wind in de zeilen gekregen door een uitspraak van de Hoge Raad, die zich voor het eerst uitliet over dit begrip in een BTW-geschil. De Hoge Raad besliste dat de ondernemer vrij is om de voor hem voordeligste weg te kiezen, maar die vrijheid gaat niet zo ver dat een kunstmatige handelwijze kan worden gekozen zonder reëel belang, anders dan belastingontwijking. De inspecteur mag ingeval van misbruik van recht de BTW-aftrek weigeren. Daarbij is niet van belang wie van de betrokkenen het misbruik heeft gepleegd of wie er het meest voordeel bij had.

*i˜Ãˆœi˜Êi˜ÊˆvÀi˜Ìi 7>ÌÊÌiÊ`œi˜Ê“iÌÊ«i˜Ãˆœi˜ÊœvʏˆvÀi˜Ìiʈ˜ÊÕÜÊ 6ʜvʈ˜Ê«ÀˆÛjÊLˆÊ ˆµÕˆ`ˆÌiˆÌëÀœLi“i˜¶ Bent u directeur-grootaandeelhouder (DGA) van een BV, dan heeft u mogelijk een pensioen in eigen beheer of een lijfrenteverplichting op de balans van uw BV. Die laatste is waarschijnlijk ontstaan bij inbreng van uw voormalige IB-onderneming. Het is ook mogelijk dat u in privé via lijfrente- of kapitaalverzekeringen een oudedagsvoorziening heeft getroffen. Nu we in een economisch mindere tijd leven die nog niet zomaar weer voorbij zal zijn, verkeert uw BV of u in privé wellicht in liquiditeitsproblemen. Daardoor zijn de lasten van de pensioen- of lijfrenteverplichting in uw BV of de premies in privé te zwaar of dreigen dat te worden. Hierna geven we aan wat u daaraan zou kunnen doen. We gaan eerst in op de mogelijkheden voor de pensioen- en lijfrenteverplichting in uw BV in de opbouwfase en in de uitkeringsfase. Daarna staan we stil bij de mogelijke oplossingen voor uw lijfrente- en kapitaalverzekering eigen woning in privé.

De mogelijkheden in de opbouwfase voor uw pensioenverplichting in uw BV

pensioenaanspraken worden gerespecteerd. Het stopzetten van de toekomstige pensioenopbouw is wel aan strikte formele regels gebonden. Het stopzetten moet namelijk via een besluit van de algemene vergadering van aandeelhouders plaatsvinden en u als DGA en uw BV moeten in een schriftelijke overeenkomst vastleggen vanaf welke datum geen nieuwe aanspraken meer worden opgebouwd. De tweede mogelijkheid om lastenverlichting voor uw BV te bereiken, is het opbouwpercentage van uw pensioen voor de toekomst te verlagen, bijvoorbeeld 1% in plaats van 2% over het pensioengevend loon. Als derde mogelijkheid kunt u ook uw pensioengevend loon zelf verlagen.

Het opbrengen van de pensioenlasten in de opbouwfase wordt vaak pas op oudere leeftijd (55+) voor de BV een probleem. Iedere dotatie vormt dan feitelijk een (extra) verliespost. Er zijn verschillende mogelijkheden waarop u tijdens de opbouwfase lastenverlichting voor uw BV kunt bereiken.

Aanpassing van de bestaande pensioenregeling Ten eerste noemen we het stopzetten van de toekomstige pensioenopbouw. U bouwt dan vanaf een bepaalde datum geen nieuwe pensioenaanspraken meer op in uw BV, maar de al voor die datum opgebouwde

13

De mogelijkheden in de opbouwfase voor de lijfrenteverplichting in uw BV

Voor alle drie mogelijkheden geldt dat deze leiden tot beperking van de pensioendotatie. Maar de maatregelen kunnen nooit zo ver gaan dat u in het geheel geen dotatie hoeft te doen. Op de pensioeningangsdatum krijgt u in alle drie de situaties wel pensioen, maar minder dan als u de pensioenopbouw onveranderd zou hebben voortgezet.

De lijfrenteverplichting in uw BV is waarschijnlijk ontstaan bij de inbreng van uw IB-onderneming. U kon daarmee immers belastinguitstel bereiken. De lijfrenteverplichting wordt jaarlijks opgerent. Als uw BV liquiditeitsproblemen heeft, kunt u echter die oprenting niet zomaar achterwege laten. U loopt daarmee het risico dat u een fiscaal verboden handeling verricht. U wordt dan geacht van de lijfrente te hebben afgezien of te hebben prijsgegeven. De lijfrente wordt dan in een keer in de inkomstenbelasting als negatieve uitgaven voor inkomensvoorzieningen belast en bovendien wordt hierover 20% revisierente in rekening gebracht. Slechts in bijzondere situaties kunt u hiertoe zonder fiscale sanctie overgaan. De lijfrente moet dan niet meer voor verwezenlijking vatbaar zijn. Dat kan aan de orde zijn bij faillissement, surséance van betaling, schuldsanering en liquidatie. Er zijn dan echt geen bezittingen om nog uitkeringen te kunnen doen.

Ander pensioensysteem Een heel andere manier waarop u de pensioenlasten in uw BV kunt terugdringen, is door over te stappen op een ander pensioensysteem. Veel DGA’s bouwen in eigen beheer een pensioen op volgens het eindloonsysteem. Dat wil zeggen dat de hoogte van de pensioenuitkering wordt bepaald door het laatstgenoten salaris. Dit is een heel duur pensioensysteem, omdat latere salarisverhogingen voor de pensioenopbouw ook meetellen voor de gehele achterliggende diensttijd. Daardoor ontstaan extra pensioenlasten, ook wel backservicelasten genoemd. U kunt die extra lasten voorkomen door over te stappen op een ander pensioensysteem, bijvoorbeeld een middelloonsysteem. Daarbij is het gemiddelde loon over de diensttijd bepalend voor de hoogte van de pensioenuitkering en vindt geen backservice plaats.

De mogelijkheden in de uitkeringsfase Een praktische manier om in de uitkeringsfase financieel onheil te voorkomen is de pensioen- en/of lijfrenteverplichting zoveel mogelijk af te storten bij een verzekeraar. Hiertoe kunt u overigens ook al eerder uit voorzorg overgaan. Als u in de uitkeringsfase wil afstorten, loopt u wel tegen een probleem aan als u al ouder bent dan 70 jaar. Verzekeraars willen namelijk vanwege het hogere risico geen DGA’s verzekeren van 70+. Deze oplossing is dus vooral een optie voor de uitkeringsfase daarvoor.

Andere pensioenovereenkomst Tot slot noemen we nog een mogelijkheid die samenhangt met de soort pensioenovereenkomst die u heeft. In veel pensioenregelingen is de hoogte van de uiteindelijke pensioenuitkeringen vastgesteld. Dit zijn de uitkeringsovereenkomsten. Eindloon en middelloon zijn daarvan voorbeelden. De pensioenuitkeringen bepalen hoe groot de pensioenpot moet zijn om die uitkeringen te kunnen doen. In economisch mindere tijden kunnen echter de rendementen achterblijven, waardoor een hogere pensioendotatie nodig is om op pensioendatum de uitkeringen te kunnen doen. Als u overstapt op een kapitaalovereenkomst voorkomt u dit probleem. In deze overeenkomst wordt wel het kapitaal dat beschikbaar is voor pensioen vastgesteld, maar daarvoor moeten op pensioendatum dan nog pensioenuitkeringen worden ingekocht. U kunt er ook voor kiezen om de uitkeringsovereenkomst om te zetten in een premieovereenkomst, bijvoorbeeld een beschikbare premieregeling. Bij een premieovereenkomst staat de pensioenpremie vast, maar die moet uiterlijk op pensioendatum nog in uitkeringen worden omgezet. Deze laatste optie heeft als nadeel dat nog niet helemaal duidelijk is hoe die omzetting naar een beschikbare premieregeling moet worden uitgevoerd.

Lijfrente- en kapitaalverzekeringen in privé U kunt ook in privé via een lijfrenteverzekering en/of een kapitaalverzekering een (aanvullende) oudedagsvoorziening hebben getroffen. In economisch mindere tijden wilt u mogelijk ook deze uitgaven beperken of stopzetten. Voordat u daartoe overgaat, doet u er verstandig aan om eerst goed in kaart te hebben wat daarvan de gevolgen zijn. Hierna gaan we in op de gevolgen van het stopzetten van de premiebetaling bij een lijfrenteverzekering en bij een kapitaalverzekering eigen woning.

Stopzetten premiebetaling van lijfrenteverzekering Een lijfrenteverzekering is een levensverzekering. Dat wil zeggen dat de verzekeraar zich verplicht om een uitkering te doen die afhankelijk is van het leven van de verzekerde. U bent als verzekeringnemer meestal ook de verzekerde. U betaalt premie om op de beoogde pensioendatum de uitkeringen te ontvangen.

14

Actuele persoonsgegevens van groot belang voor de pensioenregeling

Als u de premiebetaling stopzet, dan wordt de verzekering uiteindelijk premievrij gemaakt. Het gevolg hiervan is dat u op de beoogde pensioendatum wel uitkeringen krijgt, maar die zullen lager zijn dan bij ongewijzigde voortzetting van de premiebetaling. Dat geldt ook voor eventuele rechten op winstdeling of garanties. Als een overlijdensrisico is meeverzekerd, dan komt die te vervallen.

Onjuiste persoonlijke gegevens kunnen grote gevolgen hebben voor de pensioenaanspraken van uw werknemers en de te betalen pensioenpremie. Die gevolgen komen niet alleen voor rekening van de werknemer, maar mogelijk ook van u. Sinds de inwerkingtreding van de Pensioenwet (1 januari 2007) is er een duidelijke taakafbakening en verdeling van de verantwoordelijkheden tussen werkgever, werknemer en pensioenuitvoerders. U sluit als werkgever een uitvoeringsovereenkomst met de pensioenuitvoerder. Daarin is onder meer bepaald dat u verantwoordelijk bent voor het aanleveren van de juiste gegevens van de deelnemers aan de pensioenregeling. Daarnaast sluit u bij indiensttreding van een werknemer vaak met hem/haar een pensioenovereenkomst. Daarin zijn de rechten en plichten van de pensioenregeling opgenomen. Een van de verplichtingen is dat de werknemer de relevante gegevens over zijn/haar persoonlijke situatie aan u doorgeeft. Dat is niet alleen bij aanvang van de dienstbetrekking van belang, maar ook tijdens en bij beëindiging van het dienstverband. Hierna behandelen we enkele wijzigingen in de persoonlijke situatie van uw werknemer die van belang zijn voor de pensioenregeling.

Stopzetten kapitaalverzekering eigen woning In een kapitaalverzekering eigen woning bouwt u via premiebetalingen een kapitaal op om te zijner tijd uw hypotheekschuld mee af te lossen. Zo zorgt u door vermindering van de woonlasten via de kostenkant voor een oudedagsvoorziening. De stopzetting van een kapitaalverzekering eigen woning kan in tegenstelling tot een lijfrenteverzekering wel fiscale gevolgen hebben. Aan een kapitaalverzekering eigen woning zijn namelijk voorwaarden verbonden, waaraan u zich gedurende looptijd moet houden. U moet gedurende ten minste 15 jaar premie betalen, waarbij de verhouding tussen de hoogte en de laagste premie maximaal 1:10 is. Als u de hoogste premie dus bijvoorbeeld € 20.000 per jaar bedraagt, dan moet de laagste premie minimaal € 2.000 bedragen. Als u binnen de termijn van 15 jaar de premiebetaling stopzet, dan voldoet u niet meer aan deze voorwaarden. Het gevolg is dat het tot dan toe opgebouwde kapitaal geacht wordt aan u te zijn uitbetaald. Dit komt er op neer dat u over het rentebestanddeel (het verschil tussen het kaptaal en de tot dan toe ingelegde premies) inkomstenbelasting moet betalen.

Indiensttreding Als een werknemer bij u in dienst treedt, begint uw verantwoordelijkheid ten aanzien van de communicatie over de pensioenregeling. Als de werknemer niet onder een verplichte bedrijfstakpensioenregeling valt, biedt u hem een pensioenovereenkomst aan. De werknemer moet dan beslissen of hij/zij aan de pensioenregeling wil deelnemen. Om dat te kunnen beoordelen, moet u aan hem/haar binnen drie maanden na de indiensttreding de zogenoemde ‘startbrief’ van de pensioenuitvoerder uitreiken. Daarin wordt een korte en duidelijke uitleg gegeven van de inhoud van uw pensioenregeling. Als de werknemer wil deelnemen, moet u naast de gegevens die al bij u bekend zijn, zoals naam, adres en geboortedata, ook andere persoonlijke gegevens van de werknemer aan de pensioenuitvoerder verstrekken. Die gegevens moet de werknemer bij u aanleveren. In de pensioenregeling is daartoe vaak een verplichting opgenomen. Die verplichting geldt ook voor het tijdig doorgeven van eventuele tussentijdse veranderingen in de persoonlijke situatie. Bij indiensttreding en ook bij uitdiensttreding van de werknemer bent u bovendien verplicht hem/haar te wijzen op de mogelijkheid van waardeoverdracht.

Als u een kapitaalverzekering eigen woning heeft en u kunt de bestaande premiebetaling niet meer opbrengen, dan is een beter alternatief om eerst te kijken of de premie binnen de bandbreedte van 1:10 kan worden verlaagd. Wellicht levert dit al voldoende verlichting op voor uw liquiditeitsproblemen.

Conclusie Nu we in een economisch mindere tijd leven, heeft uw BV of u in privé wellicht moeite om het hoofd boven water te houden. De lasten van de pensioen- of lijfrenteverplichting in uw BV of in privé zijn te zwaar of dreigen dat te worden. We hebben daarvoor enkele mogelijke oplossingen aangedragen voor uw BV in de opbouwfase en in de uitkeringsfase en voor u in privé. Als u tijdig aanpassingen doorvoert, kunt u misschien zorgen dat uw BV of u in privé weer in een betaalbare situatie terechtkomt en voorkomt u op termijn in ieder geval erger.

15

Aanvang relatie

dit officieel bij u heeft gemeld, u dan toch verplicht bent om dit aan de pensioenuitvoerder door te geven. Als u dit niet doet, dan kan de werknemer u mogelijk verantwoordelijk houden voor het doorbetalen van de premie voor partnerpensioen.

Als uw werknemer een relatie krijgt, dan kan de nieuwe partner mogelijk in aanmerking komen voor partnerpensioen. In de pensioenregeling staat wie partner kunnen zijn en onder welke voorwaarden de partner in aanmerking komt voor partnerpensioen. Zo zijn er pensioenovereenkomsten waarbij wordt aangesloten bij een minimale periode van samenwoning of de aanwezigheid van een (notarieel) samenlevingscontract. De werknemer is verantwoordelijk voor het melden van de aanwezigheid van een partner bij de werkgever, die dit op zijn beurt weer aan de pensioenuitvoerder kan doorgeven. Als de werknemer trouwt of een geregistreerd partnerschap aangaat, moet dit ook gemeld worden als de partner nog niet voor het partnerpensioen was aangemeld. Als de werknemer geen melding heeft gedaan en hij komt te overlijden, dan komt de partner in beginsel niet in aanmerking voor het partnerpensioen. Als de partner niet is gemeld, wijst de pensioenuitvoerder het verzoek om partnerpensioen weliswaar af, maar de partner kan de werkgever daarvoor verantwoordelijk houden. De partner zou kunnen stellen dat u te weinig informatie heeft verstrekt aan de werknemer over de mogelijkheid van partnerpensioen en de verplichte melding bij de pensioenuitvoerder. De praktijk wijst uit dat dit niet per definitie een kansloze actie is. Als een werknemer bijvoorbeeld in het huwelijk treedt en u was op de het huwelijksfeest aanwezig, dan kunt u moeilijk volhouden de melding niet heeft plaatsgevonden omdat u dit niet wist of u de melding niet heeft gedaan omdat dat de werknemer dit niet volgens de regels van de pensioenovereenkomst bij u heeft gemeld.

Geboorte van een kind Het melden van de geboorte van een kind is van belang voor het recht op wezenpensioen bij overlijden van de werknemer. Het is weer de verantwoordelijkheid van de werknemer om de geboorte bij zijn werkgever te melden. Ook in dit geval kan van een geldige melding al gauw sprake zijn, ook als dat niet via de voorgeschreven weg gebeurt. Als uw werknemer ter gelegenheid van de geboorte van zijn/haar kind u een kaartje stuurt, dan is dat voor u aanleiding om de geboorte door te geven aan de pensioenuitvoerder. Als u dat niet doet en de werknemer komt te overlijden, dan loopt u het risico om het wezenpensioen achteraf te moeten repareren. U bent dan duurder uit, dan wanneer de werknemer gedurende de opbouwjaren daaraan zelf heeft meebetaald.

Arbeidsongeschiktheid Als een werknemer arbeidsongeschikt raakt, dan moet u dat ook bij de pensioenuitvoerder melden. In veel pensioenregelingen is het in die situatie namelijk gebruikelijk dat de pensioenopbouw dan voor rekening van de pensioenuitvoerder wordt voortgezet. U betaalt daarvoor overigens wel een premie. De mate van premievrijstelling hangt onder meer af van de mate van arbeidsongeschiktheid van de werknemer. Het belang van het melden van arbeidsongeschiktheid is met name gelegen in het feit dat de hoogte van de pensioenpremie wordt verlaagd.

Gevolg Parttime werken

U moet het mislopen van de pensioenaanspraken dan repareren en dat kost u veel geld. Hoewel de verantwoordelijkheid voor het melden van de partner bij de werknemer ligt, doet u er daarom toch verstandig aan om zelf bij uw werknemers regelmatig te informeren naar mogelijke wijzigingen in hun persoonlijke situatie.

Als uw werknemer parttime gaat werken, heeft dat uiteraard gevolgen voor zijn pensioenopbouw en -aanspraak. De op te bouwen aanspraken worden naar rato van het parttimepercentage verlaagd. Bovendien wordt de te betalen pensioenpremie voor de toekomst een stuk lager. Dat u dit moet melden bij de pensioenuitvoerder ligt dan ook voor de hand. Toch wordt dit regelmatig vergeten.

Beëindiging relatie Als een relatie eindigt al dan niet door echtscheiding en de partner was als pensioengerechtigde aangemeld, dan moet de werknemer dit bij u melden. Als dit niet is gedaan, loopt het partnerpensioen na de scheiding onnodig door. Als de werknemer de premie voor het partnerpensioen apart betaalt, blijft hij/zij daarvoor ook na de scheiding premie betalen. Het is wel zo dat, als u weet van de scheiding zonder dat uw werknemer

Commentaar Bij aanvang van de dienstbetrekking wordt voor de aanmelding van de deelname aan de pensioenregeling aandacht besteed aan de persoonlijke situatie van de werknemer. Als echter in de loop van de tijd wijzigingen in die situatie optreden, dan geeft de werknemer die niet altijd

16

aan u door met alle gevolgen van dien voor de pensioenaanspraken. Die gevolgen komen niet zonder meer voor rekening van de werknemer, omdat hij/zij zich simpelweg niet aan de inlichtingenverplichting uit de pensioenovereenkomst heeft gehouden.

zich een verandering in het persoonlijke leven van de werknemer heeft voorgedaan, maar dat dit alleen niet via de formele weg bij u is gemeld. Als u voor de nietmelding verantwoordelijk bent, dan kan de reparatie van het misgelopen pensioen u veel geld kosten. U doet er dan ook verstandig aan om regelmatig bij uw werknemers navraag te doen of er in de persoonlijke sfeer veranderingen zijn opgetreden die van belang zijn voor de pensioenregeling. Doe dat bij voorkeur schriftelijk, zodat u kunt aantonen dat u van bepaalde informatie niet op de hoogte kon zijn.

De praktijk wijst uit dat de werknemer, diens partner of kind met succes de werkgever verantwoordelijk kan houden voor het mislopen van de pensioenaanspraken door het niet melden van een wijziging aan de pensioenuitvoerder. Zeker ingeval u wel kon weten dat er

-œVˆ>iÊâiŽiÀ…iˆ`Êi˜Ê
ÀLiˆ`ÃÀiV…Ì
V̈iÊLˆÊˆ˜Žœ“i˜ÃŽœÀ̈˜}Ê`œœÀÜiÀŽi˜`iÊ}i`iiÌiˆŽÊ >ÀLiˆ`ܘ}iÃV…ˆŽÌiÊâivÃÌ>˜`ˆ}iʜvÊ 
De overheid stimuleert arbeidsongeschikten die nog kunnen werken om met passende arbeid zelf inkomen te verwerven. Inkomsten uit arbeid leiden immers tot minder of lagere uitkeringen. Het inkomen dat een werkende arbeidsongeschikte met een WAO-, WIA-, WAZ- of Wajong-uitkering verwerft, wordt in beginsel op de arbeidsongeschiktheidsuitkering gekort. Daarbij maken de verschillende arbeidsongeschiktheidswetten geen onderscheid tussen een werknemer met inkomsten uit arbeid in de vorm van loon en een zelfstandige die winst geniet. Dat onderscheid wordt echter sinds 1 juli 2008 wel in lagere regelgeving gemaakt. Hierna volgt eerst wat het onderscheid precies inhoudt en wat de gevolgen hiervan zijn voor de inkomenskorting bij de zelfstandige. Daarna staan we stil bij een gunstige uitspraak over de inkomenskorting op grond van deze regelgeving bij de directeur-grootaandeelhouder.

Het Schattingbesluit

werknemers en zelfstandigen en voor de inkomsten uit arbeid geen verschil tussen loon en winst, wordt in het Schattingsbesluit bij beoordelingen van inkomenskortingen sinds 1 juli 2008 dit verschil wel aangebracht. Er lopen inmiddels verschillende rechtszaken, waarbij onder meer de vraag centraal staat of sprake is van discriminatie van gedeeltelijk doorwerkende arbeidsongeschikte zelfstandigen en zo ja, of deze discriminatie gerechtvaardigd is. Daarnaast speelt de vraag of het onderscheid dat in het Schattingsbesluit wordt gemaakt al dan niet in strijd is met de arbeidsongeschiktheidswetten, die dat onderscheid niet maken. Ten tijde van het schrijven van deze bijdrage was de uitkomst van deze rechtszaken nog niet bekend, maar het is niet ondenkbaar dat de betrokken zelfstandigen in het gelijk worden gesteld. Heeft u als zelfstandige met dezelfde problematiek te maken, wacht dan niet op de uitkomst van de lopende procedures, want dan bent u mogelijk te laat om u nog te kunnen verzetten. Laat tijdig bezwaar maken tegen de inkomenskorting van het UWV. Dat wil zeggen binnen zes weken vanaf de datum van de beschikking van het UWV. U stelt dan in ieder geval uw rechten veilig.

De lagere regelgeving voor arbeidsongeschiktheidsuitkeringen is onder meer in het Schattingsbesluit vastgelegd. Sinds 1 juli 2008 is hierin over de inkomenskorting bepaald dat voor werknemers niet van het fiscale loon maar van het loon voor de sociale verzekeringen (het SV-loon) moet worden uitgegaan. Daartoe behoren bepaalde fiscale loonbestanddelen niet, zoals de bijtelling wegens privégebruik van de auto van de zaak. Het winstbegrip bij zelfstandigen bleef echter ongewijzigd. Dit heeft tot gevolg dat de bijtelling wegens privégebruik van de auto van de zaak voor werknemers niet als ‘inkomsten uit arbeid’ in de zin van de arbeidsongeschiktheidswetten wordt beschouwd en bij zelfstandigen wel, omdat de bijtelling fiscaal als ‘winst uit onderneming’ wordt aangegeven. Zo wordt hetzelfde voordeel uit arbeid bij werknemers niet en bij zelfstandigen wel op de WAO-, WIA-, WAZ- of Wajonguitkering gekort.

Conclusie Hoewel de arbeidsongeschiktheidswetten voor de inkomenskortingen geen onderscheid maken tussen

17

Inkomenskorting van bijtelling privégebruik auto van de zaak van de DGA

profielen van potentiële kandidaten. Werknemers profileren zich via Linkedin, maar zijn ook actief op Facebook, Hyves en Twitter. U kunt daar profijt van hebben, maar er zijn ook risico’s. Hierna staan we stil bij enkele arbeidsrechtelijke aspecten van het social mediagebruik van werknemers. Is het tijd om hiervoor beleid te formuleren en hoe ver mag u hierin gaan?

Een directeur-grootaandeelhouder (DGA) is werknemer van zijn/haar BV. Sinds 1 juli 2008 wordt de bijtelling privégebruik auto van werknemers niet gekort vanaf de datum waarop het UWV het arbeidsdeskundig onderzoek heeft uitgevoerd. Conform deze regel had het UWV de inkomenskorting van een DGA berekend. De DGA was het hier niet mee eens. De zaak kwam uiteindelijk bij de hoogste rechter in de sociale zekerheid, de Centrale Raad van Beroep. Die stelt vast dat op 28 mei 2009 een arbeidsdeskundig onderzoek is uitgevoerd en dat daarbij is gebleken dat de DGA, naast zijn vaste loon uit de BV, vanaf 2006 een bedrijfsauto privé heeft gebruikt. Het UWV berekende vervolgens de inkomenskorting over de periode 2006 tot 28 mei 2009 op ongeveer € 60.000 en liet voor de inkomenskorting de bijtelling privégebruik auto vanaf 28 mei 2009 buiten beschouwing.

Risico’s Het gebruik van social media door uw werknemers kan risico’s met zich brengen. Zo kunt u imagoschade lijden, omdat uw werknemer zich negatief uitlaat over uw bedrijf, collega’s of over uw klanten of leveranciers. Voordat het digitale tijdperk zijn intrede deed, nam slechts een beperkte kring aanwezigen hiervan kennis, maar via het digitale kanaal bereikt die kritiek een veel groter publiek. De impact voor uw bedrijf kan daardoor veel groter zijn. Een heel ander risico is de mogelijke invloed op de arbeidsproductiviteit van werknemers die tijdens werktijd voor met name privédoeleinden buitensporig veel deelnemen aan het social mediaverkeer. Ook kunnen uw werknemers vertrouwelijke informatie naar buiten brengen of onvoldoende rekening houden met auteurs- en intellectuele eigendomrechten van anderen. Tot slot noemen we de overtreding van het in het kader van de arbeidsverhouding overeengekomen relatiebeding, doordat uw ex-werknemer via Linkedin een van uw relaties benadert. Illustratief hiervoor is het volgende praktijkgeval.

De Centrale Raad van Beroep besliste dat de door het UWV gestelde inkomenskorting niet in stand kon blijven. Het UWV werd in de gelegenheid gesteld om een voorstel te doen. Het UWV stelde voor om, in afwijking van het Schattingsbesluit, de bijtelling privégebruik auto voor de inkomenskorting vanaf 1 juli 2008 buiten beschouwing te laten en verminderde de inkomenskorting met ongeveer € 20.000.

Actiepunt Bent u een doorwerkende arbeidsongeschikte DGA en bent u vrijwillig verzekerd voor de WAO/WIA of was u verplicht verzekerd voor de WAZ, dan kunt u mogelijk uw voordeel doen met deze uitspraak. Als het UWV de bijtelling privégebruik auto voor de inkomenskorting op een later moment dan 1 juli 2008 buiten beschouwing heeft gelaten, dan kunt zich daartegen met succes verzetten. U moet dit dan wel tijdig (laten) doen. ‘Tijdig’ wil zeggen binnen 6 weken na de datum van de beslissing van het UWV. Naast deze uitspraak is er bovendien op dit punt niet gepubliceerd gunstig beleid van het UWV. De kans op succes is daardoor alleen maar groter.

Een werknemer is bij een werkgever via een vaststellingsovereenkomst uit dienst getreden. In deze vaststellingsovereenkomst is een relatiebeding opgenomen, dat contact, maar ook zeer expliciet het ‘zijdelings contact’ met een aantal leveranciers verbiedt. Volgens de werkgever overtreedt de werknemer dit beding doordat hij via Linkedin is verbonden aan een medewerker van een van de genoemde leveranciers. De rechter beslist dat de werknemer in dit geval het beding heeft overtreden. De link is weliswaar ontstaan voordat het oude dienstverband is geëindigd, maar er is wel een contact geweest tussen een medewerker van de leverancier en de werknemer na het sluiten van de vaststellingsovereenkomst. De rechter vindt dit feit voldoende om aan te nemen dat er toch zijdeling contact is onderhouden en daarmee het relatiebeding is overtreden! De in de overeenkomst vastgestelde boete wordt gematigd tot € 10.000.

Tijd voor beleid voor het gebruik van social media? Het gebruik van social media heeft de laatste jaren een enorme vlucht genomen, zowel bij werkgevers als bij werknemers. Werkgevers gebruiken sociale netwerksites voor profilering, klant- en personeelswerving. Denk aan het gebruik van Linkedin met

18

Beleid voor social mediagebruik

Controle versus privacy

Het is niet eenvoudig om beleid te ontwikkelen voor het gebruik van sociale mediasites door uw werknemers. Dat komt met name doordat een strikte scheiding tussen zakelijk en privé niet is aan te brengen. Er is een groot grijs gebied waarin beide belangen elkaar overlappen. Toch kunt u wel spelregels opstellen voor het gebruik tijdens werktijd en daarbuiten. Zo kunt u om imagoschade te beperken, bepalen dat werknemers geen vertrouwelijke informatie mogen publiceren en dat u (of een leidinggevende) uw werknemer eerst toestemming moet hebben verleend, voordat hij/zij andere waardevolle kennis over uw bedrijf naar buiten mag brengen. Eenzelfde bepaling kunt u opnemen over het naar buiten brengen van vertrouwelijke of mogelijke schadelijke informatie over uw klanten, handelspartners en leveranciers of over hun bedrijf of producten. Een andere maatregel ter voorkoming van imagoschade kan zijn dat werknemers wel via social media over onderwerpen die uw bedrijf aangaan mogen publiceren, maar dat zij dan duidelijk kenbaar moeten maken of zij dit al dan niet op persoonlijke titel doen. Als zij als vertegenwoordiger van uw bedrijf optreden, dan moeten zij in de publicatie uw bedrijf en hun functie vermelden.

Voor de naleving van uw social mediabeleid moet u ook controlemaatregelen treffen. De personeelsvertegenwoordiging of de ondernemingsraad (indien aanwezig) moet met het beleid en de bijbehorende controlemaatregelen instemmen. Een redelijke gedragsregel met bijbehorende controlemaatregelen waarbij u ook rekening houdt met de belangen van uw werknemers, kan echter niet worden afgewezen. De werknemers moeten wel van de regels kunnen kennisnemen. U voldoet aan deze voorwaarde door de regels in het personeelsreglement op te nemen. Met name de controlemaatregelen maken al gauw inbreuk op de privacy van de werknemer. U zult dan ook de noodzaak van de controlemaatregel moeten aantonen. U kunt niet onaangekondigd al het social mediagebruik van een individuele werknemer controleren. Er moet wel enige aanleiding toe zijn. Dat kan bijvoorbeeld de uitkomst van een steekproef zijn of een gegronde verdenking van misbruik. Als u besluit om een onderzoek te starten, dan mag u alleen de daarvoor relevante gegevens controleren. Als blijkt dat sprake is van overtreding van het beleid, kunt u daaraan de vastgelegde en kenbaar gemaakte redelijke consequenties verbinden.

Commentaar Het gebruik van social media is niet meer weg te denken uit het bedrijfsleven. Grote doelgroepen kunnen heel gericht tegen lage kosten worden bereikt. De invloed ervan op uw bedrijfsvoering wordt de komende tijd alleen maar groter. Ook uw werknemers maken steeds meer gebruik van social media, zowel tijdens werktijd als daarbuiten. Dat heeft voor u zonder meer voordelen, maar er kunnen ook risico’s zijn. U doet er mogelijk verstandig aan om in uw arbeidsvoorwaarden ook beleid te formuleren over het gebruik van social media in uw bedrijf, waarbij u ook aangeeft welke controlemaatregelen u treft en welke gevolgen u aan overtreding van dat beleid verbindt. U moet daarbij wel rekening houden met het feit dat uw werknemer ook op de werkplek recht op privacy heeft, maar die is niet onbeperkt. Neem bij het opstellen van beleid steeds de redelijkheid als uitgangspunt. Het kan van belang zijn u uw personeel daarbij te betrekken. Zo creëert u draagvlak voor de maatregelen, waardoor u meer garantie heeft op naleving.

Beleid voor social mediagebruik hoeft wellicht niet voor iedere werknemer te gelden. U kunt het beleid mogelijk ook beperken tot bepaalde posities in het bedrijf, bijvoorbeeld tot managers en leidinggevenden. Een ander heikel punt is beleid over de mate waarin werknemers onder werktijd voor privédoeleinden mogen deelnemen aan het social mediaverkeer. In het kader van het recht op privacy op de werkplek moet u wel enig privégebruik toestaan. Als u buitensporig veel of ongewenst privégebruik tijdens werktijd wilt tegengaan, doet u er verstandig aan in een gebruiksreglement aan te geven hoeveel privégebruik u toestaat en welk privégebruik u niet toestaat. Welk beleid u ook opstelt, geef daarbij ook aan welke gevolgen u verbindt aan overtreding van dat beleid. Die gevolgen hangen sterk af van de overtreding en kunnen daardoor variëren van een waarschuwing tot ontslag.

19

Recente ontwikkelingen in het concurrentiebeding

Actiepunt Hoewel rechters (onder meer bij gerechtshoven Amsterdam en Leeuwarden) inmiddels wat vaker een soepele leer volgen, waarbij het concurrentiebeding in een dergelijke situatie wel van kracht blijft, doet u er toch verstandig aan geen risico’s te nemen. Als het concurrentiebeding voor u van belang is, doet er verstandig aan de arbeidovereenkomst niet stilzwijgend te verlengen, maar expliciet opnieuw met uw werknemer aan te gaan met daarin een concurrentiebeding. Een alternatief: Verwijs in een voor akkoord te ondertekenen brief dat u en uw werknemer de arbeidsovereenkomst voortzetten met instandhouding van alle contractuele afspraken.

Vorig jaar is er veel rechtspraak verschenen over het toepassingsbereik van het concurrentiebeding in arbeidsovereenkomsten. Het ging met name over de (on)mogelijkheden om dat concurrentiebeding al dan niet stilzwijgend te verlengen. Hierna gaan we eerst in op de situatie waarin een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd stilzwijgend wordt verlengd. Daarna staan we stil bij de gevolgen van een functiewijziging voor de werking van het concurrentiebeding.

Concurrentiebeding en stilzwijgende verlenging van de arbeidsovereenkomst Stel u heeft met een werknemer een arbeidsovereenkomst gesloten voor bepaalde tijd. Daarin is ook een concurrentiebeding opgenomen. Wat gebeurt er dan met het concurrentiebeding als u de arbeidsovereenkomst stilzwijgend voor de dezelfde periode verlengt zonder dat u verder daarover met uw werknemer afspraken heeft gemaakt. Een theorie die veel wordt gevolgd, is dat in dat geval de bestaande afspraken blijven bestaan. Dus het concurrentiebeding blijft dan ook bestaan. De kantonrechter in Helmond heeft echter een heel andere uitleg gegeven. Bij een stilzwijgende voortzetting van een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd die door het tijdsverloop is geëindigd, komt een concurrentiebeding in de oorspronkelijke arbeidsovereenkomst te vervallen. Bij een verlenging na afloop van een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd wordt een nieuwe arbeidsovereenkomst aangegaan. Gebeurt dat stilzwijgend, dan wordt er per definitie niets schriftelijk vastgelegd. Een rechtsgeldig concurrentiebeding komt echter pas tot stand mits deze schriftelijk is vastgelegd (de schriftelijkheidsvereiste). Daaraan wordt dan per definitie niet voldaan. Werkgever en werknemer hadden bij stilzwijgende verlenging van de arbeidsovereenkomst het concurrentiebeding opnieuw schriftelijk moeten overeenkomen om te voorkomen dat het zijn gelding zou verliezen.

Concurrentiebeding en functiewijziging Een andere situatie waarin u het risico loopt dat het concurrentiebeding zijn werking verliest, is bij een functiewijziging van uw werknemer. Zo besliste de kantonrechter in Eindhoven dat als gevolg van een aantal functiewijzigingen, het beding ‘zwaarder was gaan drukken’ op de werknemer, waardoor de werknemer zwaarder wordt belast met het vinden van een nieuwe baan dan toen hij het beding tekende bij zijn indiensttreding. Met de functiewijzigingen zijn de verantwoordelijkheden groter geworden, is het netwerk uitgebreid en het niveau van de mensen in dat netwerk hoger geworden, waardoor het beding zwaarder op de werknemer is gaan drukken. De werknemer was daardoor niet gehouden aan het concurrentiebeding. Actiepunt Zorg ingeval van een functiewijziging dat u het concurrentiebeding opnieuw overeenkomt in een aanvullende overeenkomst.

Commentaar Een concurrentiebeding moet altijd schriftelijk zijn vastgelegd. Hoewel het erop lijkt dat de soepele leer, waarbij het beding ook bij stilzwijgende verlenging van een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd van kracht blijft, in de rechtspraak aan de winnende hand is, beperkt u in dat geval uw risico door opnieuw het beding met uw werknemer overeen te komen. Hetzelfde geldt ingeval een werknemer enkele functiewijzigingen ondergaat. Wilt u voorkomen dat het concurrentiebeding zijn werking verliest, spreek ook dan een nieuw concurrentiebeding met uw werknemer af.

Let op: De Hoge Raad, onze hoogste rechter, heeft al in 2008 beslist dat u ook aan de schriftelijkheidsvereiste voldoet, als u in een begeleidende brief verwijst naar de bijgevoegde arbeidsvoorwaarden en deze brief door uw werknemer laat ondertekenen. Niet vereist is dan dat de werknemer de arbeidsvoorwaarden zelf ondertekent. U voldoet daarentegen niet aan de schriftelijkheidsvereiste als u verwijst naar een niet bijgevoegd document met daarin een concurrentiebeding.

20