Jij. maakt WHIPLASH MAGAZINE. het verschil. Fijne pijn. Hebben whiplashzaken toekomst? Why whiplash needs to die HÉT WHIPLASH LIJFBLAD

WHIPLASH MAGAZINE

HÉT WHIPLASH LIJFBLAD 23e jaargang | nummer 2 | september 2011

Jij

maakt

het verschil

Hebben whiplashzaken toekomst?

Beeld en fotografie: Lies Zantman

Fijne pijn Why whiplash needs to die

advertentie

Whiplash en onbegrepen! de Juricon Adviesgroep gespecialiseerd in Sociaal Verzekeringsrecht (WAZ, WAO, WW), Sociale Voorzieningen (WVG en Pgb) en reïntegratie (REA). Bezwaar-, beroeps- en hoger beroepszaken en praktische reïntegratie. Landelijk werkend. Roel Beukema - ASSEN - tel. 0592 - 405336

Verklein de kans op een whiplash!

De SmartRest De veilige én comfortabele oplossing

Verkleint de afstand tussen hoofd en hoofdsteun… …en verkleint daarmee de kans op een whiplash* (* vastgesteld door erkend Nederlands instituut)

“Euro NCAP whiplash test: 80% van de geteste autostoelen voldoet niet” (Euro NCAP, 2008)

Wanneer het omlaag kijken u moeite kost, of wanneer u wilt voorkomen dat uw nek- en rugspieren onnodig worden belast, dan is de FlexiDesk een uitkomst. Het werkblad is eenvoudig onder iedere gewenste hellingshoek in te stellen. Lees- en schrijfwerk worden daardoor in een optimale positie gebracht ten opzichte van uw ogen. Eerst proberen?…. wij sturen u de FlexiDesk graag op zicht. U betaalt dan alleen de verzendkosten. Nieuw is de geheel van sandwichmateriaal vervaardigde lichtgewicht FlexiDesk A3, welke slechts 1,6 kg weegt en afmetingen heeft van: 49 x 38 x 1 cm. De prijs bedraagt 179 Euro excl btw. Op www.EasyProducts.nl ziet u ook onze andere uitvoeringen. www.easyproducts.nl

tel.: 035 - 543 1966

mob.: 06 - 5362 3737

WSN-aanbieding, nu slechts

€ 20,- *

Bestellen gaat eenvoudig via onze webshop op www.smartrest.nl. Vraag de kortingscode op bij de Whiplash Stichting Nederland via [email protected] * excl. verzendkosten

Voorwoord

Vrijwillige inzet onmisbaar Teruggekomen van een zonnige vakantie in het warme Spanje, werd ik geconfronteerd met een aantal zeer onredelijke bezuinigingen door het huidige gedoogkabinet. Nadat al eerder in het onderwijs klappen zijn gevallen, de persoonsgebonden budgetten met 90 % worden gekort, de geestelijke gezondheidszorg met honderden miljoenen wordt gekort, wordt nu de subsidiestroom voor de patiëntenbeweging aangepakt. Met onder meer als reden dat we als patiëntenorganisaties geen zorg leveren. Een financiering vanuit de basisverzekering wordt met een pennenstreek van de tafel geveegd. De afgelopen jaren zijn er echter talloze rapporten verschenen waarin staat dat juist de patiëntenorganisaties met al hun vrijwilligers veel toegevoegde waarde hebben voor de zorg en de samenleving. Juist omdat we veel werk uit handen nemen van de (para)medici door onze uitgebreide voorlichting en het lotgenotencontact. Als Whiplash Stichting Nederland (WSN) kregen we de laatste jaren € 120.000 van het ministerie van VWS als subsidie voor al onze activiteiten. Dit is iets meer dan de helft van onze inkomsten. De plannen van de regering voorzien erin dat we in 2012 € 96.000 overhouden, in 2013 nog maar de helft € 60.000 en in 2014 houden we slechts € 35.000 over van de huidige subsidie van € 120.000. We zullen additionele inkomsten moeten verwerven: meer leden werven, waarschijnlijk een hogere ledenbijdrage vragen, maar vooral ook additionele fondsen zoeken. Wie kan helpen, meld u s.v.p. Voor veel patiëntenorganisaties zal dat net zoals voor de WSN betekenen dat er fors bezuinigd moet gaan worden. Veel organisaties zullen weer terug moeten naar een volledige vrijwilligersorganisatie, die in 2014 nog minimaal ondersteund kan worden door betaalde krachten. We zullen moeten kijken of we onze huisvesting in Bunnik nog kunnen continueren. Kortom, er is veel werk aan de winkel om dit in goede banen te leiden. Gelukkig hebben we als WSN vorig jaar projectsubsidies gekregen voor een aantal projecten (zie ook pagina’s 14 en 28), waardoor we in staat zijn om de klap gedeeltelijk via dit soort projecten op te vangen. Dirk van der Graaf, onze penningmeester, heeft aangekondigd te willen stoppen. Na 13 jaar trouwe dienst en heel veel vrijwillige inzet, naast zijn volle baan. We zijn Dirk natuurlijk bijzonder dankbaar voor zijn grote inzet in moeilijke tijden. Daarom nogmaals een oproep aan alle leden van de WSN. Willen jullie samen met mij heel goed in jullie omgeving en netwerk kijken naar potentiële nieuwe bestuursleden. Ik zoek op korte termijn een penningmeester, een secretaris en een bestuurslid PR & Voorlichting. Mochten jullie ideeën of suggesties hebben, stuur ze dan naar [email protected]. Vrijwillige inzet maakt het verschil. Daar staan we in dit ‘jaar van het vrijwilligerswerk’ bij stil. Ieder die zich vrijwillig inzet, en speciaal onze eigen vrijwilligers, wil ik hier daarom graag in het zonnetje zetten. Want zij vormen het warme hart van ons land, van onze organisatie. Dank je wel. Louk de Both, voorzitter [email protected]

1

advertentie

Is veel draaien in bed gezond? Nee, veel draaien verstoort de diepe slaap, met als gevolg, veel minder energie voor de volgende dag. Dat mensen ‘s nachts veel draaien heeft als reden: •

Dat men niet lekker ligt. Hoe komt dat? Tijdens de diepe slaap verslappen de spieren en banden, die de wervels in stand houden. Daardoor zoeken de wervels een stabiele positie en komt de mens in een verkeerde houding te slapen zoals de buikligging en de ¾ houding. Door deze langdurige spanningen ontstaat druk op de zenuwen, met als gevolg; “veel draaien in bed”.

•

Dat men op de buik slaapt, hetgeen een verkeerde slaaphouding is. DE OPLOSSING (Leer slapen met de “Anti Nekpijn Pillow” en de “Sleepmate”. Een rolvormig kussen gevuld met gekaarde kapok, (ook wel goeling genoemd), die ervoor zorgt, dat het lichaam niet naar de buikligging kantelt.

Voor meer info zie www.nekpijn.nl www.topslapen.nl

M Line Athletic Pillow

®

hoofdkussen dat uw slaaphouding corrigeert is het eerste

Uitholling Schouderuitsparing Nekgleuf Ooruitsparing Universele slaapzijde

Onder [P] Langstraat Arnhem - Centrum Telefoon 026 - 44 22 777

Deze uitgave is mede mogelijk gemaakt door financiële steun van onder andere: nel garrelfs coach

Heeft u last van nek- of rugklachten of wilt u gewoon uw slaap-houding verbeteren en zo het maximale uit de nacht halen? Kies nu voor het revolutionaire M Line Athletic Pillow! Dit unieke kussen is getest onder een panel whiplashpatiënten en 80% van deze groep gaf aan dat het Athletic Pillow heeft geholpen bij het verbeteren van hun nachtrust.

2 www.mline.nl

Draagt u Whiplash Stichting Nederland ook een warm hart toe, dan kunt u ons natuurlijk ook financieel steunen. T 035 6565000

Inhoud BOEIENDE ERVARINGEN Kinderwens: kan ik kiezen voor een kindje?............................. 4 Goede keuring vraagt om patiënteninbreng .......................... 14 BSR geeft fijne pijn .................................................................. 20

INFORMATIEF Juristen aan het woord over toekomst whiplashzaken ........... 6 Body Stress Release ................................................................. 18 De visie van dr. de Rijk-Van Andel, neuroloog ....................... 21

10

COLUMNS Louk de Both Vrijwillige inzet onmisbaar ............................... 1 Kees Vos Why whiplash needs to die .................................... 17 Els Breman Vrijwilligers maken het verschil ......................... 10 Henk Brejaart Kabeljauw ovenvers ....................................... 31 Karin van der Maas Vrijwilligerswerk bij de WSN ................ 11

EN MEER... Lezersaanbieding ..................................................................... 12 Wat u nog niet wist over vrijwilligerswerk….......................... 12 Prikbord .................................................................................... 13 Meldpunt Privacyschending .................................................... 26 Meedoen: whiplash en werken................................................ 28 Bijeenkomsten en informatiemarkten . .................................. 29 Helpdesks ................................................................................. 30 Braintrainers ............................................................................... 9 Contact / colofon ..................................................................... 33

4

14

Kinderwens en zwangerschap

Nikki: ‘Kan ik kiezen voor een kindje?’ Het hield ons al vijf jaar bezig. Wel of geen kinderen.

het perfect. De hormonen gierden door mijn lijf en

Voor ons niet zo vanzelfsprekend na mijn whiplash-

ik voelde mij herboren. Ik voelde energie die ik sinds

ongeluk.

mijn ongeluk niet meer gevoeld had. Het was een

De vraag die ons vooral bezig hield was: wat gebeurt er

heerlijke tijd.

met mij tijdens en na mijn zwangerschap? In hoeverre

De laatste twee weken van de zwangerschap kreeg

word ik door mijn whiplashklachten belemmerd in de

ik problemen met mijn nek. Door verslapping van de

verzorging van een kind? Kan ik in deze situatie wel een

banden kon ik mijn hoofd niet meer dragen. Ik heb toen

goede ouder zijn voor mijn kind?

in overleg met mijn fysiotherapeut bij hoge uitzondering een halskraag gedragen.

Uiteindelijk hebben we een tussenstap gemaakt door een jaar lang een hulphond in huis te nemen. Natuurlijk

De inrichting van de babykamer had onze speciale

is er een groot verschil tussen een eigen baby en een

aandacht. Neem bijvoorbeeld de commode. Wij vonden

hulphond, maar de verzorging van een kleine hond

er een waar de baby in de lengterichting op ligt. Op

vraagt dezelfde energie als een kindje.

die manier werk je recht voor je uit en hoef je minder

Een hulphond vraagt ook veel aandacht, gaat overal

buigbewegingen naar links en rechts te maken.

mee naar toe en heeft zijn verzorging nodig.

Het ledikantje was een heel gepuzzel. Ik wilde een

Zo kon ik uitproberen of ik met mijn klachten de

bedje waarvan de zijkant neerklapbaar was. Helaas is

verzorging aan kon. Hoe ik me voelde na een dag en

die niet in de handel. Wij hebben een standaard bedje

hoe mijn partner mij aantrof als hij uit zijn werk kwam?

gekocht en een klusjesman heeft er een opklapbare hoge zijkant aangemaakt. Voordeel is dat je niet hoeft

Je weet dat een hulphond na een jaar weg gaat

te rekken en strekken om de kleine in bed te leggen.

om verder getraind te worden in een speciale trainingsschool. Met een kind is dat natuurlijk anders.

Naarmate de bevallingsdatum naderde kreeg de bevalling alle aandacht. Waar ik vooral voor moest

We zijn de uitdaging aangegaan en na een jaar wisten

zorgen was dat er geen druk op mijn nek mocht

we dat we de stap naar een eigen kind aan konden.

komen.

Hoe de zwangerschap zou verlopen was natuurlijk nog

We hadden een geweldig fijne verloskundige. Ze was

een vraag.

bekend met het whiplashsyndroom, stond open voor mijn problemen en dacht mee. Ik wilde graag thuis

Achteraf kan ik zeggen dat het goed verlopen is. De

bevallen en we wilden vooral goed uitzoeken wat de

eerste vier maanden was ik futloos, maar daarna ging

beste houding voor mij zou zijn om te bevallen.

4

De eerste tijd na de geboorte stond het bedje ‘gezellig’ naast ons eigen bed. Omdat ik borstvoeding gaf was dat erg praktisch. Ik hoefde ’s nachts als hij gevoed moest worden alleen de zijkant omlaag te doen en hem naar mij toe halen. Liggend voeden was voor mij het minst belastend. Hij ligt nu op zijn ‘eigen’ kamertje en krijgt zijn flesje overdag. Hij groeit behoorlijk en ik ben nog steeds blij met de opklapbare zijwand. Als kersverse moeder loop ik trots rond met mijn zoon in de wandelwagen. We hebben ook over de keuze van de wandelwagen goed nagedacht. Onze combiwagen kan zowel als wandelwagen gebruikt worden en als Door mijn hulphond weet ik dat ik de zorg voor

autostoeltje. Voordeel is dat je geen autostoeltje hoeft

een eigen kind aan kan.

te sjouwen en je het zitgedeelte van de kinderwagen in de auto kunt gebruiken als autozitje.

Op bed was geen optie voor mij. Ook op de baarkruk kon ik geen goede houding aannemen.

Als ik terug kijk op de hele periode vanaf de hulp-

Bij toeval vond ik bij Xenos een kubus.

hond tot de geboorte van ons kindje, voel ik mij daar

Dat was een schot in de roos. Ik hing over de kubus,

heel tevreden over. Natuurlijk is het niet altijd even

ondersteund door mijn ellebogen, en zat op mijn knieën

gemakkelijk geweest, maar over het algemeen ge-

op de grond zodat mijn rug en hoofd in één lijn bleven.

nomen heb ik leuke en leerzame kraamtijd gehad, met als beloning onze prachtige zoon.

En dan wordt onze zoon Camiel geboren. Een wolk van een baby, 3700 gram zwaar en 55 cm lang.

Nikki

Ons geluk was compleet.

(redactie José Kocx-Perquin).

Na de bevalling was mijn energie helemaal op en ik

Wilt u meer weten over het combineren van whiplash

was tot bijna niets in staat. Gelukkig had ik in die tijd

met een zwangerschap en een jonge baby?

veel hulp en steun van mijn man en de kraamhulp.

Download dan de brochure op onze website:

Mijn man heeft in die tijd heel veel van de kraamhulp

Whiplash en de komst van een baby.

geleerd. Toen de kraamhulp weg was, kon hij de ver-

U kunt ook een afspraak maken voor

zorging van de baby voor een groot deel overnemen tot

telefonisch advies via het secretariaat

ik weer op krachten was.

van de WSN: T. 030-6565000.

5

Gronings letselschadecongres

Whiplash: juristen aan het woord Hebben whiplashzaken toekomst? Jaarlijks organiseert de Rijksuniversiteit Groningen

haar draait. Toch is het de dagelijkse werkelijkheid dat

(vakgroep Privaatrecht en Notarieel recht) een letsel-

whiplashzaken de laatste tijd verdergaand zijn ver-

schadecongres. Het congres op 22 maart 2011 stond

juridiseerd.

geheel in het teken van whiplash. De WSN, die het

De voornaamste redenen daarvoor zijn de in november

congres in Groningen ook bezocht, verzocht onderge-

2007 verschenen ‘nieuwe’ richtlijnen van de Nederlandse

tekende daarvan in dit Whiplash Magazine verslag te

Vereniging voor Neurologie. Met ingrijpend gewijzigde

doen. Het congres was gewijd aan de zo kenmerken-

richtlijnen hebben de neurologen, van oudsher in letsel-

de juridische problematiek, die in nagenoeg iedere

schadezaken dé beoordelaars van whiplashletsel, een

letselschadezaak speelt als het gaat om whiplash-

terugtrekkende beweging gemaakt: besloten is dat de

klachten. Een onderwerp dat bij de meeste whiplash-

neuroloog ‘niets’ meer kan met klachten waaraan geen

patiënten de handen wellicht niet direct op elkaar

‘medisch objectieve’ (lees: zichtbare) afwijkingen of

krijgt. Het lijkt in ‘whiplashzaken’ immers veelal niet

beschadigingen ten grondslag liggen. Laat van whip-

(meer) zozeer om ‘het slachtoffer’ als mens te gaan,

lashklachten (de zogenoemde gevallen van WAD I/II)

maar veeleer om een abstract proces, waarvan het

nu juist bekend zijn dat medici tot op heden met beeld-

slachtoffer zich afvraagt of dat nog wel om hem of

vormend materiaal geen – althans niet op algemeen

1

6

geaccepteerde wijze – onderliggend ‘substraat’ kunnen

betekent niet zonder meer dat het whiplashslachtoffer

duiden. Zodoende luidt sinds november 2007 in whip-

niets mankeert. Beslissend in juridische zin is of de

lashzaken, ongeacht de aard en ernst van de ervaren

aangegeven klachten als ‘aanwezig, reëel, niet inge-

klachten, de conclusie van de neuroloog steeds dat het

beeld, niet voorgewend en niet overdreven’ kunnen

slachtoffer - net als vóór het ongeval - ‘alles’ nog kan. Er

worden beschouwd.4 Dit houdt kort gezegd in een

is op de foto door de neuroloog immers ‘niets’ te zien.

beoordeling van de ‘plausibiliteit’ van het klachtenbeeld.

Sinds de neurologen in letselschadezaken hun handen

Opvallend is evenwel dat enkel het Gerechtshof

van whiplash hebben afgetrokken, wordt in de letsel-

Amsterdam een andere koers lijkt te varen; een aantal

schadepraktijk met de nodige (extra) problemen gewor-

keren is geoordeeld dat indien de neuroloog ‘niets’ vindt,

steld. Niet alleen aan de kant van (belangenbehar-

daarmee automatisch de afwijzing van de vordering tot

tigers van) slachtoffers en aansprakelijkheidsverzeke-

schadevergoeding is gegeven. Naar mijn mening is een

raars, ook binnen de rechterlijke macht. Hebben whip-

dergelijke benadering – het één op één inpassen van

lashzaken tegenwoordig geen toekomst meer? Of moet

het medische (neurologische) oordeel in de juridische

bij de juridische beoordeling daarvan juist verder gekeken

context – te kort door de bocht, en doet zij geen recht

worden dan de ‘neurologische neus’ lang is? En zo ja, hoe

aan de (rechts)positie van whiplashslachtoffers. Gege-

dan? Deze vragen stonden centraal tijdens het congres.

ven de omvang van de huidige whiplashproblematiek

Door sprekers vanuit de wetenschap en praktijk, zowel

in letselschadezaken (incidentie, spelende belangen,

vanaf de ‘halende’ als ‘betalende’ kant alsmede vanuit de

verschillen van inzicht en langdurige, moeizame rege-

rechterlijke macht, werd de huidige whiplashproblematiek

lingsprocessen c.q. gerechtelijke geschillen), zou de

in volle omvang tegen het licht gehouden. Het doel

praktijk mijns inziens overigens het meest gebaat zijn bij

van het congres was (een aanzet te geven tot) de

een ‘dossieroverstijgende’ aanpak. Dat valt te verkiezen

doorbreking van de al (te) geruime tijd bestaande im-

boven het tot nu toe ‘aanmodderen’ met rechtspraak

passe inzake de juridische beoordeling en behandeling

per individueel geval, waardoor slechts stapsgewijs en

van whiplashzaken.3 Omdat in letsel-schadezaken medici

daardoor stapvoets antwoorden worden gevonden op

‘slechts’ ter voorlichting van de jurist/rechter dienen en

de in íedere whiplashzaak telkens terugkerende vragen.

2

laatstgenoemde uiteindelijk steeds de beslissende stem over de (juridische) claim heeft, werd ervoor gekozen

Mr. P.C. Knijp: de NVN-richtlijn als leidraad

tijdens dit congres enkel juristen aan het woord te laten.

De heer Knijp liet een ferm ‘verzekeraars-georiënteerd’ geluid horen. Knijp acht – als advocaat van verzekeraars

Mr. A. Kolder: dossieroverstijgende aanpak Ondergetekende mocht de spits afbijten. Aan de hand van een bespreking van de recent verschenen ‘whiplashrechtspraak’, werd de juridische stand van zaken gegeven sinds de in 2007 verschenen ‘nieuwe’ NVN-richtlijnen. Duidelijk werd dat rechters in de regel verder kijken dan de neuroloog; dat deze medicus met behulp van beeldvormend materiaal ‘niets’ vindt,

1 Organisatoren zijn prof. mr. Fokko Oldenhuis van de RuG, mr. Armin Vorsselman, advocaat bij PlasBossinade te Groningen en ondergetekende, advocaat bij Houkes c.s. Letselschade Advocaten te Emmen, tevens docent privaatrecht en promovendus aansprakelijkheidsrecht aan de RuG. 2 Vgl. recentelijk neuroloog Van den Doel, De whiplashrichtlijn van de NVN van 2007 dient nog niet te worden herzien, TVP 2011-2, p. 57-59. 3 Zie nader A. Kolder, De juridische beoordeling van het postwhiplashsyndroom; stand van zaken, TVP 2011-1, p. 1-27. 4 Naar het ‘standaardarrest’ HR 8 juni 2001, NJ 2001, 433 (Zwolsche Algemeene/De Greef).

7

Gronings letselschadecongres – de maatstaf ‘aanwezig, reëel, niet ingebeeld, niet

meer empathie, een ‘subjectieve’ bril niet zou misstaan:

voor-gewend en niet overdreven’ onwerkbaar. Of een

het moet meer draaien om het slachtoffer als mens,

(pijn)klacht zonder lichamelijk substraat reëel is, niet in-

een uniek persoon in zijn of haar eigen omgeving en

gebeeld, niet voorgewend en niet overdreven kan niet

met een eigen geschiedenis. Anderzijds, zo opperde

worden vastgesteld, zo betoogt Knijp, omdat een derge-

De Hek, zouden (belangenbehartigers van) slachtoffers

lijke klacht louter is gegrond op de subjectieve beleving

op bepaalde fronten met een meer ‘objectieve’ blik naar

van degene die de klacht uit. Wat Knijp betreft dienen in

hun eigen zaak moeten (durven) kijken: ook mogelijk

álle huidige whiplashzaken de ‘nieuwe’ NVN-richtlijnen

andere relevante factoren dan het ongeval moeten

leidraad te zijn. Worden door de neuroloog geen

onder ogen worden gezien, zoals de zogenaamde

‘objectieve’ afwijkingen gevonden, dan leidt dat volgens

schadebeperkingsplicht van het slachtoffer en eventuele

Knijp tot de conclusie dat geen sprake kan zijn van

gezondheidsproblemen die op enig moment ook zónder

beperkingen. Een eventueel nog te volgen psychiatrische

ongeval zouden zijn ontstaan.

expertise, aldus Knijp, zal moeten uitwijzen of de ervaren gezondheidsproblemen mogelijk nog kunnen

Mr. A.J. Van: samenwerking artsen en juristen

worden verklaard vanuit een psychiatrische aandoening.

Tot slot was het woord aan de heer Van. Hij was aan-

Mocht ook de psychiater niet tot ‘een verklaring’ van de

wezig in zijn hoedanigheid als medeoprichter van de

klachten komen, dan kan volgens Knijp van een recht op

Interdisciplinaire Werkgroep Medische Deskundigen

schadevergoeding geen sprake zijn.

(IWMD). Deze werkgroep is opgericht omKocx-Perquin de in letselDoor José

5

schadezaken onmisbare samenwerking tussen artsen Mr. H. de Hek: subjectief en objectief naar het

en juristen zo goed mogelijk te laten verlopen. Meest

slachtoffer kijken

bekend is de zogenoemde IWMD-vraagstelling aan

Na de polemiek was het referaat van de heer De Hek

medisch deskundigen, ontwikkeld om juristen in staat

van meer beschouwelijke aard. De Hek, raadsheer in het

te stellen – na voorlichting door de medicus – het

Gerechtshof Leeuwarden, sprak hierbij op persoonlijke

uiteindelijk door hen te vellen (juridische) oordeel zo

titel. Ook De Hek wees op de vaak moeizame gang

goed mogelijk te kunnen geven. Van wees erop dat

van zaken in whiplashdossiers: ‘Wanneer ik met een

deze IWMD-vraagstelling met name is ingegeven door

extreem dik dossier door de gang van het hof loop,

de problematiek van ‘moeilijk objectiveerbaar’ letsel

is de kans groot dat een van mijn collega’s zegt:

als whiplash. Duidelijk was de mening van Van, dat de

Zeker een whiplashzaak. Zo staan die zaken bekend:

huidige ‘strikt-medische’ NVN-richtlijnen zich niet goed

omvangrijk, en bovendien met een lange looptijd.’ De

verdragen met de grondgedachte achter de huidige

Hek benadrukte nog eens dat het de rechter is die in

IWMD-vraagstelling, waarbij de uiteindelijk beslissende

een gerechtelijke procedure uiteindelijk beslist, niet

juridische context wél in het oog is gehouden.

6

de neuroloog. Dat neurologen vanwege hun huidige richtlijnen ‘niets’ vinden, betekent niet automatisch dat er niets met een whiplashslachtoffer aan de hand kan zijn, zo klonk door in het betoog van De Hek. Hij meende dat (advocaten van) verzekeraars in whiplashzaken wat 8

5 Zie ook P.C. Knijp, De juridische beoordeling van het postwhiplashsyndroom: een reactie, TVP 2011-2, p. 55-56. 6 Vgl. ook H. de Hek, Whiplash - observaties van een rechter, TVP 2011-2, p. 37-43.

Braintraining Crypto

1

1

Welk woord wordt hier bedoeld?

DobbelSteen

2

1

Welke van de twee kubussen kan nooit gemaakt zijn van de uitgeklapte versie? Omcirkel het juiste antwoord.

RekenRonde

boer - boerin - huis B A 1

Ontdek de logica in opbouw. Welk getal komt op de plaats van het vraagteken te staan?

12

16

9

4

8

35

34 5

3

1

4

4

? 19

6

13

?=

Ga naar p agin de lezersa a 13 voor anbieding !

WoordLink

B

2

Vul bij elke opgave het ontbrekende woord in, zodat er drie nieuwe woorden ontstaan per rijtje.

5

rang ��������������������������������������

rijst ����������������������������������������

�������������������������� bewaarder

������������������������������������ pluim

wan ���������������������������������������

wie ����������������������������������������

=

…

:4

1

+8

+6

:2

–5

Blokken

1

Kijk goed naar de vorm. Uit hoeveel blokken is deze opgebouwd?

3

6

blokken

1. boerderij 2. B 3. 2 4. 31 (4 + 8 + 13 + 6 = 31) 5. orde / rook 6. 17 blokken Niveau’s: 1 , 2 en 3 .

WelkGetal?

1

Wat is de uitkomst van onderstaande rekensom?

Nog meer braintraining? Kijk op: www.neurocampus.com.

Afronding opent vervolg Voor de meeste mensen die dagelijks te maken hebben

te willen (blijven) werken aan een zo helder mogelijk

met de naweeën van een ongeval is het hiervoor

verloop van het juridische debat in whiplashzaken. Dat

uiteengezette juridische debat, op scherp gezet door

tijdig duidelijk is wat in dergelijke zaken het verloop, de

de in 2007 gewijzigde NVN-richtlijnen, mogelijk maar

vooruitzichten en (on)mogelijkheden zijn, is immers voor

moeilijk te begrijpen. Daar dienen wij – juristen – van-

zowel het slachtoffer als de verzekeraar van belang. De

zelfsprekend oog voor te hebben. Gelet op de uiteen-

komende tijd zal vanuit Groningen worden nagegaan of

lopende belangen vrees ik echter dat het juridische

‘boven dossierniveau’ algemene lijnen uitgezet kunnen

debat over whiplashclaims nog lang niet is verstomd. Dit

worden. Dat zou in ieder geval kunnen bijdragen aan

enkele congres heeft – uiteraard – niet kunnen leiden

een soepeler verloop van – de doorgaans als moeizaam

tot dé oplossing van de ‘whiplashproblematiek’, die

bestempelde – whiplashzaken vandaag de dag. In elk

(ook) de vele lezers van dit blad bezighoudt. Alleen al

geval misstaat een dergelijk initiatief niet in het licht van

omdat deze problematiek natuurlijk veel omvattender

de huidige grote aandacht voor verbetering van het

is dan enkel de juridische aspecten daarvan. Hoewel

letselschadetraject in meer algemene zin. Wordt hopelijk

de contouren van een meer eenduidige benadering

dus vervolgd.

in letselschadezaken langzamerhand zichtbaar lijken te worden, zijn we er nog niet. Prof. Oldenhuis gaf in

Door Arvin Kolder

zijn slotwoord namens de organisatie van dit congres dan ook aan, vanuit de Rijksuniversiteit Groningen 9

2011, jaar van de vrijwilliger

Vrijwilligers maken het verschil Dit is een titel met veel pretenties. Een titel ook

burgerschap, zoals burenhulp, wijkinitiatieven

die vragen oproept als: verschil voor wie of

en mantelzorg. De vrijwilligers besteden ge-

voor wat en waar? Omdat in het Europees Jaar

middeld een dagdeel per week aan hun vrij-

van het vrijwilligerswerk het waarderen van de

willigerswerk.

vrijwilligers centraal staat, begin ik maar met de betekenis die het doen van vrijwilligerswerk

Het is daarom een uitgemaakte zaak dat vrij-

heeft voor de vrijwilliger zelf.

willigerswerk maatschappelijk en economisch

Vaak

vrijwilligerswerk

van grote betekenis is. Maatschappelijk omdat

onbaatzuchtig is; dat degene die het doet er

wordt

gezegd

dat

vrijwilligerswerk de uitdrukking is van een

niets voor terug verwacht. Dat klopt echter niet,

samenleving waarin mensen elkaar in principe

Els Berman, Vereni-

want wie vraagt naar de beweegredenen van

met vertrouwen tegemoet treden en iets

ging Nederlandse

mensen die iets voor en met anderen doen,

voor elkaar over hebben. Dat draagt dan weer

Organisaties voor

die krijgt als antwoord: plezier, ervaring, sociaal

bij aan een veiliger samenleving.

Vrijwilligerswerk

contact en resultaat. Soms is de verwachting

Economisch is vrijwilligerswerk van grote be-

(NOV)

heel concreet, maar vaak ook veelomvattend:

tekenis omdat er in zo’n 1 miljard uur op jaar-

‘bijdragen aan een samenleving waarin het

basis taken worden verricht die anders (in

prettiger en veiliger toeven is.’

theorie) door betaalde arbeid zouden moeten worden gedaan. Maar dat laatste is niet altijd

Nederland

heeft

een

ongekend

sterke

waar, omdat betaald werk een financiële

samenleving. Dat blijkt in de eerste plaats uit

opbrengst veronderstelt en dat is bij vervangen

het bestaan van heel veel maatschappelijke

van vrijwilligerswerk door betaalde arbeid

organisaties en verenigingen. Elke volwassen

niet altijd zo. In dat geval wordt het werk

Nederlander is lid van gemiddeld drie landelijke

gewoon niet meer gedaan en dan betekent het

maatschappelijke organisaties zoals vakbond,

verschraling.

omroep, ANWB en kerkgenootschap. Nederland telt daarnaast veel lokale clubs en ver-

De economische waarde kan niet worden los-

enigingen: onder andere 30.000 op het gebied

gekoppeld van de eerder genoemde eigen

van amateurkunst, 27.000 op het gebied van

waarde. Zonder die eigen motivatie en eigen

sport.

keuze is er geen maatschappelijk en economisch nut. Een overheid of een organisatie, die

De ultieme uitdrukking van de grote betrok-

denkt dat vrijwilligerswerk een vast gegeven is

kenheid in Nederland blijkt uit de ruim vijf

voor een beleidskader of een werkrooster, die

miljoen vrijwilligers die er zijn. 42% van de

de inzet daarvan wil regelen en normeren, die

bevolking ouder dan 18 jaar is actief in hun

miskent de eigen waarde ervan. Vrijwilligers

club, op school, in de zorg of in de natuur.

maken dus groot verschil.

Verder is er naast die enorme georganiseerde betrokkenheid ook sprake van veel tijdelijke, plaatselijke en ongeorganiseerde vormen van

10

Vrijwilligerswerk bij de WSN

‘Samen sterk voor het werk’ Als

vrijwilligers-coördinator

probeer

ik

Soms gebeurt het wel eens dat ik voorbij ga

steeds een balans te vinden. Een balans

aan de belemmeringen die de vrijwilligers

tussen mogelijkheden en interesses van de

ervaren in het werk. De open sfeer in onze

vrijwilliger en de taken en doelen van de Whip-

organisatie is daarom zo belangrijk, waardoor

lash Stichting. Bovenaan staat voor mij wel

zaken bespreekbaar zijn en we samen tot

dat vrijwilligerswerk binnen de stichting niet

oplossingen kunnen komen.

vrijblijvend is. Vooraf is er met nieuwe vrijwilligers dan ook altijd een kennismaking om

‘Zinvol om je eigen beperkingen positief aan

te zien wat we voor elkaar kunnen betekenen.

te wenden’, Erica, vrijwilliger bij de WSN

‘Ik geniet ervan, hoor erbij en voel me thuis

Ik kan het iedereen aanraden, zelf doe ik

Karin van der Maas,

bij de WSN’ José, vrijwilliger bij de WSN

ook vrijwilligerswerk. Mijn vroegere hobby

vrijwilligerscoördinator

heb ik weer opgepakt, maar dan in een

WSN

Vrijwilligerswerk bij de Whiplash Stichting

andere hoedanigheid. Ik geef volleybaltraining

pakken we professioneel aan. Er is zorg en

aan jonge meiden. Dit geeft mij enorm veel

aandacht voor de vrijwilliger, en voor de kwali-

voldoening. Dat is volgens mij ook de kracht

teit van hun werkzaamheden. De vrijwilligers

van vrijwilligerswerk, waar dan ook.

bieden een enorme meerwaarde voor de stichting en maken het verschil. Ik kan me dan

Steeds op zoek naar nieuwe vrijwilligers,

ook aansluiten bij de column van Els Berman

ja dat klopt!! Om zoveel mogelijk voor whip-

op pagina 10 in dit magazine.

lashpatiënten te kunnen betekenen, ben ik altijd op zoek naar vrijwilligers. Voelt u zich ver-

Het is voor mij heel motiverend om te

bonden met het werk van de Whiplash Stichting

werken met onze vrijwilligers, die zich met

en wilt u daar graag zelf aan bijdragen?!

grote betrokkenheid inzetten voor de whip-

Dan stel ik het heel erg op prijs als u contact

lashpatiënt. De samenwerking is zeer op-

met mij opneemt. Bel of mail: 030-6565000

bouwend. Ik vind het mooi om te zien dat

of [email protected].

iedereen zijn eigen taak heeft en deze met veel

U vindt ook meer informatie over de vacatures

plezier uitvoert. Met elkaar kunnen we zo veel

op www.whiplashstichting.nl.

bereiken. Actuele vacatures bij de WSN ‘Het vrijwilligerswerk kost me veel energie, scherpt mijn geest en geeft me vooral een zinvol gevoel’, Fleur, vrijwilliger bij de WSN

Bestuursleden: penningmeester, secretaris en portefeuillehouder ‘voorlichting & PR’ Redactielid Whiplash Magazine Redactielid website Notulist bestuur

Zelf heb ik geen whiplash. Door alle contacten

Lid WSN-belteam acquisitie en promotie

met de vrijwilligers heb ik er veel over geleerd.

Organisatorische ondersteuning

11

Lezersaanbieding: Braintraining scheurkalender 2012

20% korting

Braintraining Scheurkalender 2012 nú met 20% korting! De Braintraining Scheurkalender 2012 staat bol van de breinbrekers. Maar liefst 366 in totaal, voor elke dag van het jaar één. Van taal tot rekenen, van inzicht en logica tot geheugen. Om de scheurkalender met 20% korting te bemachtigen, kunt u onderstaande kortingsbon uitknippen en inleveren bij de boekhandel



Kortingsbon Whiplash Magazine Titel: Neurocampus Braintraining Scheurkalender 2012

20%

Actiecode: 0000090188022 ISBN: 9789076106212

en a 9 voor e Kijk pagin n! e g in intrain aantal bra

Geldig van 15/10/2011 – 15/01/2012 Normale prijs: € 9,95

Actieprijs: € 7,95

www.neurocampus.com

Europees jaar van het vrijwilligerswerk

Lof voor de vrijwilligers. Hun werk is belangrijk!

Opvallende feiten:

Test: wat voor een vrijwilligers ben jij?

5.4 miljoen vrijwilligers in Nederland

Persoonlijkheidstest:

2011

Vrijwilligers leven langer 43 % van de mannen doet vrijwilligerswerk 41% van de vrouwen doet vrijwilligerswerk 35-44 jarigen aan kop in het vrijwilligerswerk Mannen kiezen voor sport, vrouwen kiezen voor school of zorg 20 miljoen uur vrijwilligerswerk per week

bron: http://vrijwilligerswerk.nl 12

korting

www.vrijwilligerswerknoordholland.nl/test/ Speciaal voor jongeren: www.ikbengeweldig.nl/test Test wat je wilt: www.vrijwilligersgevraagd.nl

Prikbord Help aanstaande dokters aan ervaring

Nieuw: ervaringsboek Tom Offermans

Voor veel dokters zijn whiplashpatiënten moeilijke

‘Na 18 jaar procederen, is elk einde dan een nieuw

patiënten. Klachten zijn moeilijk objectiveerbaar

begin’ is de titel van het recent verschenen boek

en soms daarom niet goed te begrijpen. Een

van Tom Offermans. In 1992 raakte Tom Offermans

onderwijsproject in het Universitair Medisch Centrum

betrokken bij een verkeersongeval. Een oude,

Groningen (UMCG) wil bijdragen aan meer begrip

halfzijdig verlamde man (met een borrel op) bediende

bij de ‘dokters van morgen’ voor de beperkingen en

het gaspedaal van zijn Volvo-automaat met zijn stok,

belemmeringen die whiplashpatiënten ervaren in

raakte de auto met daarin Tom Offermans en kwam

het dagelijks leven. Derdejaars studenten krijgen de

uiteindelijk in de Klaasstraat tegen een lantaarnpaal

opdracht een patiënt met moeilijk objectiveerbare

tot stilstand. Even later voelde Tom een steek in zijn

klachten te bezoeken en te interviewen. Ze doen dat

nek en verloor hij korte tijd het bewustzijn. Eenmaal

per tweetal.

bijgekomen werd hij door zijn collega, die bij hem in

Het UMCG zoekt whiplashpatiënten in Friesland,

de auto zat, naar het ziekenhuis gebracht. Zijn leven

Groningen en Drenthe die mee willen werken aan dit

zou nooit meer hetzelfde zijn. Hij schreef er, met hulp

onderwijsproject. Concreet betekent deelname dat u

van Wiel Basten, een boek over.

in de periode van december 2011 t/m april 2012 één of meerdere koppels studenten ontvangt. Zij stellen u vragen en u kunt hen vertellen wat u kwijt wilt. De interviews zullen worden geëvalueerd, zodat de studenten er van kunnen leren. Naar aanleiding van het interview wordt er van u verwacht een beoordeling in te vullen en zullen de studenten u een gespreksverslag toezenden. Heeft u vragen of wilt u zich aanmelden, dan kan dat via het secretariaat van de Whiplash Stichting Neder-

Het boek van Tom is te bestellen via de flyer in dit

land: 030-6565000 (werkdagen van 10.00-13.00 uur)

blad, maar ook bij elke boekhandel in Nederland

of via [email protected].

onder ISBN 9789062165049.

WWW-eetjes

Tom schenkt €5,- per verkocht boek aan

www.whiplashstichting.nl, met onder meer:

de Whiplash Stichting!

WSN-jaarverslag 2010 Heeft u recht op tegemoetkoming uit de Wtcg? ‘Wet werken naar vermogen’ vervangt ‘Wet werk en bijstand’ Bezuinigingen op patiëntenorganisaties en het persoonsgebonden budget (pgb) Bedrijfsarts onder druk

www.nah-stichting.nl, 5e NAH-dreamdayfestival in Wageningen voor iedereen die met niet-aangeboren hersenletsel (NAH) te maken heeft gekregen. www.neurocampus.nl 10 minuten per dag voor een fitter brein. 13

Interview De Whiplash Stichting Nederland is samen met de Steungroep ME en Arbeidsongeschiktheid en de Nierpatiëntenvereniging van start gegaan met het project Patiëntenperspectief op Mediprudentie (POM). Dit project richt zich op de inbreng van patiëntenervaringen bij het ontwikkelen van ‘verzekeringsgeneeskundige mediprudentie’. Waarom is dit project van start gegaan en hoe kunt ú er aan bijdragen? Een interview met projectleider Ynske Jansen over haar enthousiasme voor het project.

Voor een goede keuring is de inbreng van patiënten onmisbaar Door Anne Kleijn Hesselink Ynske, waarom vind jij het verbeteren van de keuring

andere manier mee te doen aan het maatschappelijk

zo hard nodig? Heb je hier zelf ervaringen mee?

leven. Maar het is lang niet altijd te begrijpen hoe

Ynske: ‘Ongeveer 20 jaar geleden werkte ik als op-

een verzekeringsarts tot zijn oordeel is gekomen.

leider en adviseur voor ondernemingsraden en kreeg

Het verschil is vaak groot tussen de beperkingen die

ik zelf ME/CVS . Hierdoor kon ik mijn werk niet meer

mensen met bijvoorbeeld whiplash ervaren en die waar

doen en toen heb ik mijn eerste ervaringen met

de verzekeringsarts rekening mee houdt.’

1

keuringen opgedaan. Ik mag daarbij niet klagen. De eerste verzekeringsarts deed het, achteraf gezien, zeer zorgvuldig. Al begreep ik toen niet waarom hij bepaalde vragen stelde, zoals wat voor iemand ik was voordat

Zo’n enorme willekeur, bij een beslissing waar zoveel van afhangt, vind ik volstrekt onacceptabel.

ik ziek werd en in mijn school- en studietijd. Ook was opvallend dat hij in zijn verslag niet de diagnose ME/

Patiënten kunnen dit verbeteren?

CVS noemde, die toen al door een specialist gesteld

Ynske: ‘Patiënten weten als geen ander welke gevolgen

was, maar dat hij alleen schreef over ‘ziekte’. Later

hun gezondheidsproblemen hebben voor hun dagelijks

ben ik ook nog eens bij een keuringsarts geweest die

functioneren en voor hun werk. Zij ervaren ook hoe

zei dat hij mij maar in de WAO zou laten, maar dat hij

moeilijk het vaak is om dit aan een verzekeringsarts

mij, omdat ik ME/CVS had, nooit arbeidsongeschikt

duidelijk te maken. Dat geldt zeker bij klachten als

verklaard zou hebben als hij mijn eerste keuring had

vermoeidheid en pijn. Deze klachten kunnen de

gedaan. Zo’n enorme willekeur, bij een beslissing waar

mogelijkheden om te werken fors belemmeren, maar

zoveel van afhangt, vind ik volstrekt onacceptabel.

verzekeringsartsen kunnen de gevolgen ervan vaak moeilijk inschatten. Deze klachten spelen ook bij

Er hangt heel veel van een keuring af, zoals je inkomen en je mogelijkheden om te werken of op een

14

whiplash, nierziekten en ME/CVS een grote rol.

De manier waarop de inbreng van patiënten bij de

geneeskundige mediprudentie zal gaan bestaan uit

medische beoordeling is betrokken, bepaalt voor een

geanonimiseerde rapportages van verzekeringsartsen

belangrijk deel de kwaliteit van die beoordeling: Was de

die zijn voorzien van commentaar van deskundigen.

patiënt wel goed voorbereid en begreep hij waar het bij een

Uitgangspunt hierbij is niet dat de rapportages per

keuring om gaat? Was de patiënt voldoende in staat zijn

definitie een juiste, goed beargumenteerde beoordeling

verhaal te doen? Heeft de verzekeringsarts de patiënt de

bevatten. Uit een commentaar kan ook blijken dat een

goede vragen gesteld, zodat alle belangrijke informatie

rapportage tekortschiet en hoe het beter zou moeten.

boven water is gekomen? Heeft hij onbevooroordeeld

Volgens de Gezondheidsraad moet deze mediprudentie

en goed naar de patiënt geluisterd? Heeft hij in zijn

gepubliceerd worden via internet en in vaktijdschriften.

verslag de feiten volledig en juist weergegeven? Is het

Verzekeringsartsen kunnen daar dan gebruik van maken

duidelijk waarop zijn conclusies zijn gebaseerd? Om

wanneer ze iemands mogelijkheden om te functioneren

daar achter te komen moet je niet alleen de rapporten

beoordelen.’

van verzekeringsartsen lezen, maar ook de situatie van de beoordeelde patiënten onderzoeken.

De manier waarop de inbreng van patiënten bij de medische beoordeling is betrokken, bepaalt voor een belangrijk deel de kwaliteit van een keuring.

Mediprudentie moet leiden tot een betere kwaliteit van de beoordelingen door verzekeringsartsen, minder willekeur en meer inzichtelijkheid.

Beoogde resultaten POM Het maken van mediprudentie vinden wij een goed idee

Een aantal uitgewerkte voorbeelden van ‘medipru-

om de kwaliteit van keuringen te verbeteren, omdat

dentie vanuit patiëntenperspectief’: gevalsbeschrij-

daarbij kwaliteitscriteria kunnen worden ontwikkeld. Maar

vingen met commentaren.

dat moet niet alleen een zaak van verzekeringsartsen

Een overzicht van kwaliteitscriteria en aandachts-

zijn. Het is ook belangrijk om de vraag te stellen wat een

punten die voor patiënten van belang zijn bij de

goede keuring is vanuit de positie van patiënten. Naar

medische beoordeling van hun mogelijkheden en

mijn mening kun je daarom geen goede mediprudentie

beperkingen.

ontwikkelen zonder het perspectief van patiënten

Een praktische handleiding voor patiëntenorganisa-

erbij te betrekken. Met het project POM willen we die

ties die een inbreng willen hebben bij het tot stand

betrokkenheid van patiënten bij de ontwikkeling van

komen van mediprudentie.

mediprudentie gaan vormgeven.’

Een blijvende rol voor patiëntenorganisaties in samenwerking met de NVVG en het UWV bij de

Mediprudentie, wat houdt dit in?

ontwikkeling van mediprudentie, zodat er geen

Ynske: ‘‘Mediprudentie’ is een nieuw woord, geïntro-

mediprudentie meer wordt ontwikkeld zonder dat

duceerd door de Gezondheidsraad. Verzekerings-

het patiëntenperspectief daarbij betrokken is.

15

Interview

Werken jullie samen met verzekeringsartsen?

Ook enthousiast geworden over het project POM

Ynske: ‘Het is belangrijk om in dit project ook bij de

en heeft u een interessante rapportage van een

beroepsgroep van de verzekeringsartsen een voedings-

UWV-arts voor ons?

bodem te vinden voor onze inbreng. Daarom hebben

Voor het project POM zijn we op zoek naar interessante

we al in een vroeg stadium contact gelegd met hun

keuringservaringen en rapportages van verzekerings-

organisatie, en afgesproken om onze activiteiten op dit

artsen, om die vanuit het patiëntenperspectief van com-

gebied zoveel mogelijk op elkaar af te stemmen. Ook

mentaar te voorzien (zowel positieve als negatieve

met UWV zijn we in gesprek.‘

ervaringen, keuringsdata vanaf 1 januari 2010). Denkt u dat u zo’n rapportage heeft en wilt u daarmee bijdragen

Tot slot Ynske, waarom zou ik zelf meedoen?

aan het project? Geef dit dan alstublieft door aan onze

Ynske: ‘Meewerken aan het project zou kunnen helpen

projectmedewerker Esther Derks via T. 030-6565000 of

om zelf meer inzicht te krijgen in je beoordeling. Als je

per e-mail via [email protected].

op termijn een herkeuring verwacht, kun je daar zeker

Wij gaan vertrouwelijk en zeer zorgvuldig met uw ge-

baat bij hebben. Maar het belangrijkste is dat je, door

gevens om en zullen uw gegevens altijd anonimiseren

je positieve of negatieve ervaringen te delen, meewerkt

voor zij aan derden worden voorgelegd.

aan een mogelijke kwaliteitsverbetering die in het belang is van je lotgenoten!’

16

1 ME (myalgic-encephalomyelitis), CVS (Chronisch Vermoeidheidssyndroom)

Internationaal whiplashcongres 5 Van 25 t/m 27 augustus vindt het 5e Inter-

cervicaal syndroom’ en ‘cervicocefaalsyn-

nationale Whiplash Trauma Congress (IWTC)

droom’. Internationaal wordt veelal de afkorting

plaats in Lund, Zweden. Dr. Leo Geeraedts en

WAD (Whiplash Associated Disorder) gebruikt

ik gaan daar namens de WSN naar toe. Een

oftewel een verzameling aan whiplash toe te

dergelijk groot evenement is altijd iets om

schrijven klachten.

naar uit te kijken. Nieuwe ideeën en inzichten

Al met al leidt dit niet tot een duidelijke, voor

krijgen daar een internationaal platform waarna

iedereen herkenbare en direct acceptabele

ideeën die aanslaan een weg kunnen vinden

naam van een diagnose en dit is niet louter een

naar een breder internationaal publiek.

taalkundige discussie. Het kan heel zinvol zin om een eenduidige

Eén van de twee voorzitters is Dr. Michael

diagnose voor je aandoening te hebben. Dan is

Kees Vos, voorzitter

Freeman. Hij heeft eerder een presentatie

er geen discussie mogelijk. Iedereen weet dan

Medische Advies Raad

in Amersfoort (2008) gehouden voor artsen

onmiddellijk waar je het over hebt. Het zoeken

en leden van de WSN. Hij is een enthousiast

naar een nieuwe begripsomschrijving speelt

spreker met vaak vernieuwende inzichten op

binnen de vrijwilligers van de WSN, maar dus

whiplashgebied.

ook internationaal. De hoop die wij hebben is dat Michael Freeman met een briljant idee voor

WHY WHIPLASH NEEDS TO DIE

een nieuwe naam komt, die vervolgens binnen het congres breed gedragen wordt.

In Zweden houdt Freeman een presentatie met als titel ‘why whiplash needs to die; the

Een andere presentatie waar we naar uitkijken is

need for a new lexicon’. Wij kijken erg uit naar

die van Britt Stalnacke ‘Neck trauma and mild

deze presentatie, omdat het aansluit bij wat

traumatic brain injury - what is the difference?’.

al langer leeft binnen de WSN. Het woord

In de US wordt whiplash toenemend geschaard

whiplash heeft helaas voor veel partijen binnen

onder de klachten en problemen die optreden

medisch Nederland, maar ook bij verzekeraars,

na allerlei hersenschade in de vorm van mild

letselschade advocaten, tussenpersonen en

traumatic brain injury (MTBI). Met name

het algemene publiek een wat negatieve bij-

door FMRI’s, SPECTscans1 en dergelijke vin-

klank gekregen.

den allerlei onderzoekers zoveel overeenkom-

Daarnaast is het woord whiplash slechts

sten dat ze onder één noemer worden ge-

een beschrijving van een mogelijk ongevals-

schaard. Of dat nu helemaal terecht is of niet,

mechanisme waarmee de acceleratie en de-

het levert wel een nieuwe en anders gerichte

celeratie bewegingen van de nek worden aan-

benadering op voor de whiplashpatiënt. Daar-

geduid. Een beschrijving van een ongevals-

om interessant vanuit het perspectief van de

mechanisme en geen vast omlijnde en her-

patiënt en ook de behandelaar.

kenbare diagnose. Om de klachten na een whiplash aan te duiden worden allerlei verschillende

Leo en ik zullen u op de hoogte houden van

woorden gebruikt die maar weinig echte na-

onze Zweedse wederwaardigheden en nieuwe

volging vinden, zoals ‘postwhiplash syndroom’,

verkregen inzichten. We zullen in ieder geval

‘acceleratie-deceleratieletsel’, ‘nekverstuiking’,

namens veel leden van de WSN Michael Free-

‘whiplashachtige klachten’, ‘whiplashtrauma’,

man de groeten doen.

‘cervicaal zweepslagsyndroom’, ‘traumatisch

1 beeldvormende technieken

17

Complementaire geneeswijzen

Body Stress Release

De Release

Body Stress Release (BSR) is een gezondheidstechniek die het lichaam stimuleert om teveel opgebouwde en vastgezette spierspanning (body stress) los te laten. Door BSR wordt het zelfgenezend vermogen geactiveerd, vertelt Edith Wiersma-Arts. Even voorstellen: Edith Wiersma-Arts, studeerde orthopedagogie en bedrijfskunde en is sinds 2003 body stress release practitioner (beoefenaar). Ze werkt in een

Men staat op een speciale bank, die langzaam in

BSR-praktijk in Eibergen. Edith: ‘Door mijn eigen gene-

ligstand gebracht wordt.

zingsproces na onder andere whiplash ben ik overtuigd van deze techniek. Men spreekt van techniek omdat niet de practitioner (beoefenaar) geneest, maar men activeert het lichaam met releases rond de wervelkolom. Het bracht me ertoe BSR te studeren in Zuid-Afrika, waar het werd ontwikkeld door Ewald en Gail Meggersee.’ Bodystress Edith vertelt dat: ‘door het leven heen het lichaam body stress opbouwt. Dit kan ontstaan tijdens de geboorte, de kindertijd, te zwaar werk of door ongelukken. Body

In buiklig ligt het hoofd recht in de uitsparing van de

stress zorgt voor allerlei klachten. Tijdens de intake wordt

middennaad van de bank.

besproken welke lichamelijke klachten je hebt ervaren en nu meemaakt. De practitioner stimuleert het lichaam om dit vastzettingsproces van spierspanning te keren. Het loslatingsproces verloopt voor iedereen anders en wordt bepaald door de eigen lichamelijke geschiedenis.’ Hoe ontstaat bodystress? Edith: ’Verhoogde spierspanning zorgt voor druk op de zenuwbanen, waardoor deze beperkter kunnen functioneren. Aanvankelijk dient dit als bescherming daar de pijn en stijfheid rust creëren om te kunnen genezen.

De voetenmonitor: De practitioner checkt aan de

Als de spierspanning blijft zitten, wordt het eventueel

voeten waar het lichaam vast is komen te zitten.

18

De totale release duurt ongeveer 30 minuten.

body stress. Dan worden zenuwen beïnvloed, waardoor klachten ontstaan zoals: rug-, nek- en schouderklachten en hoofdpijn.’ Wat is Body Stress Release? Edith: ’Als teveel spierspanning de werking van de zenuw verzwakt, kan hun boodschap de hersenen niet meer optimaal bereiken. Wat de releases doen, is de overmatige spierspanning helpen opheffen. Hierdoor kunnen de zenuwbanen weer actiever worden en de boodschap weer goed naar de hersenen geleiden. Zoals

Behandeling rug: Door zachte druk (de puls) op de

je met een voet op een tuinslang de watertoevoer kunt

spier wordt deze uitgenodigd de te hoge spanning los

beïnvloeden, zo doet de spierspanning hetzelfde met de

te laten.

informatie van een zenuwbaan. BSR helpt de voet van de tuinslang halen. De release kan tijdelijk pijnklachten veroorzaken als reactie. Meestal ontstaat er moeheid. Simpelweg omdat het lichaam de energie nodig heeft om te genezen. Hoe eerder er na het ontstaan van bodystress behandeld kan worden, hoe korter het proces van het afbouwen van bodystress duurt.’ BSR is een relatief nieuwe methode waar de WSN

Ruglig: Na het opheffen van te hoge spierspanning

nog niet veel specifieke whiplashervaringen over terug

gaat men op de rug liggen.

gehoord heeft. Zolang de wetenschappelijke inzichten rond niet-reguliere geneeswijzen nog onvoldoende duidelijkheid geven over de veiligheid, betrouwbaarheid en effectiviteit van behandeling, is het van belang om kritisch te blijven. Lees daarom de WSN ‘Keuzewijzer niet-reguliere geneeswijzen’. Deze kunt u vinden op de patientencommunity van onze website. Website: www.bodystressrelease.nl (ook voor praktijken) Vergoedingen: afhankelijk van de verzekeringspolis. Boekje (Ankertjesserie 303): Edith Wiersma-Arts: Body Stress Release, ondersteuning van het zelfhelend

Kortdurend worden nog wat ontspannende pulsen gedaan.

vermogen.

Lees ook Peggy’s ervaring op pagina 20. 19

Interview

Peggy: ‘Body Stress Release geeft fijne pijn’ Door Fleur van Leeuwen Body stress release (BSR) is een methode om

Je voelde het niet meer, maar de te hoge spanning zat

vastgezette spierspanning in het lichaam los te

nog wel in je spieren. Het moet juist loskomen om te

maken (zie ook pagina 18).

kunnen helen. Ik heb volgehouden en het klopte wat hij zei. In het begin had ik langdurig heftige hoofdpijnen,

Sinds een jaar vindt Peggy in Body Stress Release een

wat verminderde naarmate ik meer releases had

methode om zich volledig te kunnen ontspannen. Met

gedaan. Het werkt als het afpellen van een ui. Laagje

een val 17 jaar geleden verdampt Peggy’s carrière als

voor laagje wordt de te hoge spanning in de spieren

accountmanager. Ze ligt veel in bed en heeft jarenlang

afgebouwd. We werken nu aan het klachtengebied van

extreme pijnen. Inmiddels werkt ze als ambulant be-

de waveboardval. Dus na een jaar heb ik nu ongeveer

geleider voor kinderen met een verstandelijke beper-

15 jaar pijn doorgewerkt. Na de val was het lichaam niet

king, is getrouwd en heeft drie schatten van kinderen.

in staat dit te verwerken. Nu het in brokjes losgemaakt

Vorige zomer viel ze van een waveboard en kwamen

wordt, kan het lichaam het wel aan. Ik noem dit fijne

naast nieuwe ook oude klachten terug.

pijn, want ondanks de pijn die losgemaakt wordt, kan ik

1

actief blijven. BSR hielp me om mijn opleiding en werk Hoe verloopt een body stress release?

te kunnen blijven doen. Daarnaast krijg ik een betere

Peggy: ‘Kees, mijn practitioner (behandelaar), voelt aan

integratie met mijn lijf terug.’

de voeten precies waar in mijn rug een blokkade zit. Daarna drukt hij heel zacht op die plek bij de ruggengraat

Wat bedoel je met integratie?

en overlegt of hij iets steviger mag drukken. Aan het

Peggy: ‘Voor het eerst is de spanning uit mijn lichaam.

eind van de behandeling val ik altijd bijna in slaap, zo

Blijkbaar was ik aan het overleven tot nu toe. Ik voel

ontspannen ben ik. Het blijft een tijd lang goed voelen,

dat naast de spanning ook een stukje persoonlijkheid

waarna de klachten helaas terugkomen. Maar deze

was ingekapseld, wat nu loskomt. Mijn ‘oude ik’ voel ik

methode is het beste wat me sinds mijn whiplash is

terugkomen. Het geeft mij de ervaring in mijn lichaam

overkomen.’

dat ik bijna kan aanraken wie ik was voor mijn whiplash. Het gevoel van: Zo is het dus om ontspannen te leven!

Wat maakt BSR zo bijzonder voor jou?

Zo is het dus om de zon te kunnen verdragen! Zo is

Peggy: ‘In eerste instantie liet BSR me vergeten pijnen

het om goed te kunnen denken! Ik voel weer mijn

van jaren geleden weer voelen. Ik schrok daar enorm

vertrouwde vrolijkheid. Dat maakt me sterker en ik leef

van. Maar Kees zei: Dat is oude ingekapselde pijn.

meer in direct gevoelscontact met wie ik ben.’ 1 Een flexibel skateboard

20

De visie van dr. de Rijk-van Andel, neuroloog Er is ongelooflijk veel geschreven over whiplash en de mogelijke gevolgen hiervan op meerdere fronten. Helaas heeft dit tot op heden niet altijd geleid tot helderheid. Geprobeerd wordt met dit stukje een kort overzicht te geven van de huidige kennis over whiplash en de gevolgen, door de ogen van een klinisch werkend neuroloog.

Whiplash en de eventuele gevolgen: een probleem op meerdere fronten De definitie van PWS Een whiplash is de beweging die ontstaat tijdens een

lijst aan mogelijkheden wordt differentiaal diagnose

trauma, waarbij de nek als het ware verzwikt. Een PWS

genoemd. De differentiaal diagnose bij het aanhouden

(postwhiplash syndroom) betreft de klachten die daarna

van een groot klachtenpatroon na een whiplashongeval

ontstaan bij degene die de whiplash onderging. Er is een

is voor een deel (deze lijst is niet volledig) als volgt:

indeling naar ernst volgens de Quebec Task Force (1995) in een graad 1 tot 4, waarbij het in de praktijk meestal gaat om een graad 2 tot 3. Indien het om alleen een whiplash gaat, is er geen sprake van bewusteloosheid van betekenis. Bij het overgrote deel van de patiënten zijn de klachten

het postcommotionele syndroom, dat wil zeggen de klachten ontstaan na een geringe hersenschudding beelden die niet voorafgegaan worden door een trauma zoals: MCA (Mild Cognitive Impairment) wat een voor-

na 3 maanden verdwenen. Van hen die klachten hou-

stadium van een zich later ontwikkelende dementie

den, geneest wederom het grootste deel binnen 1,5

kan zijn)

tot 2 jaar tijd. Na 2 jaar tijd blijft er een relatief klein

het chronisch vermoeidheidssyndroom,

percentage klachten houden, welke veelal moeilijk te

het chronisch hyperventilatiesyndroom,

behandelen is. Voor deze patiënten zou men de term

een gemaskeerde depressie,

postwhiplash syndroom kunnen gebruiken, al moet men

slaapstoornissen met de gevolgen van chronisch

zich realiseren dat de term niet een heldere verklaring

slaaptekort,

voor het aanhouden van klachten inhoudt. Het is meer

een overlap met ADD (Attention Deficit Disorder),

de samenbundeling van een meestal groot scala aan

vitamine B12 deficiëntie,

klachten met vaak een niet specifiek minder goed

analgetica afhankelijke hoofdpijn.

functioneren vergeleken met voor het ongeval. Er zijn zo nog wel meer van dit soort beelden. Slechts Dit komt bij meerdere beelden voor en er is dan ook

een klein deel van de patiënten met een PWS heeft

een overlap met veel ziektebeelden, waardoor er een

een duidelijk te begrijpen neurologisch letsel, zoals

grote lijst aan mogelijkheden bestaat bij de dokter. Deze

een myelum contusie (letsel van het ruggenmerg), dan

21

De visie van dr. de Rijk-van Andel, neuroloog wel een contusie van de achterstrengen (letsel van de

Behandeling

gnostische gevoelsbanen achterin het ruggenmerg ge-

Het beste lijkt een multidisciplinaire (revalidatie, fysio-

legen die zorgen voor de positie- en vibratiezin).

therapie, ergotherapie en psychologische ondersteuning

Belangrijk is te bedenken dat een ongeval soms pre-

met zo nodig tevens een maatschappelijk werkende),

existente beelden kan luxeren (ontwrichten) en dat de

intensieve aanpak te werken met het aanleren van een

relatie tussen het ongeval en het ontstaan van de klach-

goede pijncoping (het op een effectieve manier omgaan

ten niet altijd in de tijd duidelijk is. Soms is er zelfs geen

met pijn, zodat de patiënt er de minste last van heeft).

relatie tussen klachten en een doorgemaakt ongeval.

Van de patiënten die zo worden opgevangen herstelt er een deel, en wordt er vooral geleerd goed met de

De oorzaak

klachten om te gaan. Het is de klinische ervaring dat

De oorzaak is niet goed bekend. Wel zijn er een aantal

het op deze wijze serieus nemen van patiënten en het

veronderstellingen waarom sommige mensen na een

adequaat behandelen van pijn in het begin stadium,

whiplashtrauma langdurig klachten overhouden:

teneinde chronische pijnvorming voor te zijn, tezamen

De omliggende structuren van de nek als de spieren

met ruimte van een werkgever om te kunnen herstellen,

en de ligamenten (bindweefselbandjes tussen de

het beste resultaat geeft.

wervels onderling) zijn door het ongeval uitgerekt en/of

Interventie door het pijnteam middels een injectie

gekneusd en daardoor pijnlijk en vaak zijn de spieren

botox, danwel Cortison injectie ter hoogte van de ge-

opgezwollen en stijf, waardoor de nek verminderd

wrichtjes in de nek kan verlichtend zijn, zodanig dat

beweeglijk is.

een revalidatieprogramma beter te volgen is (ref. Van

Meestal herstelt het lichaam bij een kneuzing van

Suijlekom et al). Verder wil, afhankelijk waar de nadruk

spieren en ligamenten spontaan, maar er wordt wel

van de klachten van de patiënt liggen, pijnstilling middels

gedacht dat als pijn lang aanwezig is dit een negatieve

speciale medicatie tegen neuropatische pijn of een

invloed heeft op de pijnbeleving in de hersenen

antidepressivum nog weleens ondersteunend werken.

(centrale sensitisatie genoemd), waardoor de pijn als

22

het ware blijft bestaan. Dit is dus een reactie van het

Letselschade

lichaam op pijn, waardoor pijn onderhouden wordt.

Aangenomen wordt dat een geringe bewusteloosheid

Gedacht wordt wel aan een niet voor de ogen van de

(<15 minuten) zonder andere risicofactoren (gebruik van

meeste scans toegankelijk letsel in de hersenen zoals

antistolling en/of een verder gevorderde leeftijd (65+))

op de bijgaande figuur zichtbaar. Dit wordt nog verder

geen verhoogd risico geeft op hersenschade en dat

onderzocht door het UMC Groningen (prof. Holstege

de eventuele hersenschade ontstaan door een achter-

en dr Gelmers (whiplash magazine april 2011).

opaanrijding, waarbij het bewustzijn niet of nauwelijks

Vooralsnog betreft het PWS een voor neurologen niet

verlaagd geweest is, van zo geringe aard is dat

goed neurologisch te begrijpen probleem en is er geen

hieraan geen waarde van functionele invaliditeit wordt

overtuigend bewijs gevonden voor hersenletsel, waar

toegekend. Dit dient in een individueel geval nauwkeurig

vanuit de klachten van patiënten begrepen kunnen

uitgevraagd en bekeken te worden, waarbij ook de

worden.

posttraumatische amnesie (periode dat men geen weet

Contre-coup injury to the brain

Coup injury to the brain

Contre-coup injury to the brain

ACHTERAANRIJDING

Contre-coup injury to the brain Whiplash kan coup en contrecoup letsels van de hersenen veroorzaken A. Contrecoup letsel bij whiplash (2x)

Door de achteraanrijding knikt het hoofd (schedel en hersenen) plotseling achterover. Daarbij beweegt de schedel iets sneller dan de weke en trage hersenen. Gevolg is dat de binnenzijde van de schedel aanbotst tegen de voorste (frontale) delen van de hersenen. Dit letsel wordt contrecoup letsel genoemd, want het bevindt zich op de tegenovergestelde zijde (frontale zijde van hersenen) van de impact (achteraanrijding).

B. Coup letsel bij whiplash

Als de van achter aangereden autorijder een driepuntsgordel draagt, kan zijn hoofd vanuit een achterovergebogen positie ineens terugveren naar een sterk voorovergebogen positie. Ook hierbij beweegt de schedel wat sneller dan de gelatineuze hersenen. Daardoor botst de binnenzijde van de schedel tegen de achterste delen (occipitale delen en kleine hersenen) van de hersenen. Dit letsel heet coup letsel want het bevindt zich op dezelfde zijde (achterste delen van hersenen) als de impact (achteraanrijding).

23

De visie van dr. de Rijk-van Andel, neuroloog heeft van wat er om zich speelt na het ongeval, als ook

Reactie op het artikel van

de retrograde amnesie (de periode van voor het ongeval)

Johanneke de Rijk van Andel

mee moet worden gewogen. Wel geeft de AMA-guide 6 de mogelijkheid om aan een chronisch nekpijnsyndroom

Het artikel van Mw Dr JF de Rijk van Andel weerspiegelt de

zonder duidelijk neurologisch functieverlies 3 procent

algemene visie van de Nederlandse neurologie ten aanzien

functionele invaliditeit op basis van pijn af te geven (ref.

van het chronische Post Whiplash Syndroom (PWS). Het laat bovendien goed zien hoe de praktiserende neuroloog

Wokke). Voor neurologen is dit lastig, omdat er dan geen

‘omgaat’, of beter gezegd ‘worstelt’, met het chronische PWS.

neurologisch objectieve stoornis aanwezig is. Wel is er

De diagnose is lastig. Er heeft een verzwikking van de nek

sprake van een functionele invaliditeit indien er sprake is

plaatsgevonden en twee jaar na de verzwikking klaagt de patiënt

van een duidelijk myelumletsel. Myelumletsels, zonder

nog steeds dat hij niet normaal kan functioneren. Dit past niet in

dat er sprake is van een cervicale fractuur, komen echter

de algemeen medische opvatting die stelt dat een verzwikking

zelden voor.

na circa 6 weken genezen moet zijn. Dus dient de arts zich af te vragen: waarom herstelt deze patiënt niet en waarom heeft hij

Conclusie

bovendien een ‘waslijst’ van onbegrepen klachten?

Al met al blijft het PWS voor de meerderheid van de

Deze vragen kun je op tweeërlei wijze benaderen. De eerste

patiënten een chronisch pijnsyndroom zonder neuro-

benadering is een wetenschappelijke. Probeer vast te stel-

logische functiestoornissen. Tot nog toe is onbegrepen

len welke afwijkingen in hersenen, ruggenmerg, en hals-nek

waarom een klein deel van de patiënten klachten houden

structuren het gevolg zijn van zo´n verzwikking. Tracht de

met neurologisch aandoende inhoud, zoals naast nekpijn,

klachten van de patiënt te verklaren op basis van die af-

hoofdpijn, cognitieve klachten, afgenomen geheugen en

wijkingen. Onderzoek waarom die afwijkingen in het hals-nek

belastbaarheid. De door velen veronderstelde geringe

gebied soms niet genezen, maar als chronische pijnbronnen

hersenschade is nooit met de huidige beeldvorming duidelijk geworden. Referenties Quebec Task Force (1995) Van Suijlekom et al. Whiplash-Associated Disorders. Pain Practice, Volume 10, Issue 2, 2010 131-136 Wokke (De Neuroloog), jaargang 16, nummer 3 juni 2009, pag 11.

24

Verklarende woordenlijst 1. Quebec Task Force (1995): vaak vermelde studie uit Canada waarin voor het eerst een onderscheid gemaakt wordt tussen goede en slechte weten-schappelijke literatuur over whiplash, en waarin voor het eerst een indeling naar de ernst van de whiplashklachten (Whiplash Associated Disorders (WAD) I-IV) wordt beschreven. 2. Mild Cognitief Impairment (MCI): aandoening die met name gekenmerkt wordt door geheugen stoornissen. Deze stoornissen zijn groter dan men op grond van leeftijd of opleiding mag verwachten. MCI is een aandoening op het grensgebied tussen normale veroudering en beginnende dementie. 3. Gemaskeerde depressie: dit is een depressie waarbij niet de psychische maar de lichamelijke symptomen (moeheid, chronische pijn e.a.) op de voorgrond staan. De patiënt denkt dat er sprake is van een lichamelijke ziekte, terwijl in feite zijn klachten veroorzaakt worden door een depressie. Als de huisarts deze depressie niet onderkent, is de kans groot dat de patiënt tal van overbodige medische onderzoeken ondergaat. 4. Attention Deficit Disorder (ADD): wordt ook Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) genoemd. Het is een psychiatrische stoornis bij vooral kinderen, maar ook bij adolescenten en volwassenen. De stoornis wordt gekenmerkt door aandachtsproblemen (concentratiestoornissen, snel afgeleid, chaotisch) en hyperactiviteit.

voortdurend signalen blijven afvuren naar het centrale

geheel andere aandoening zou zelfs door een ongeval

zenuwstelsel, hetgeen tot centrale sensitizatie voor pijn kan

kunnen ontstaan. Je kunt je dus voorstellen dat het voor

leiden. Kan er bij zo´n verzwikking ook sprake zijn van een

de neuroloog uiterst lastig of vrijwel onmogelijk is om de

minimaal of mild traumatisch hersenletsel? Allemaal vragen

diagnose PWS te stellen.

die momenteel intensief onderzocht worden. Antwoorden

Hoe komt de neuroloog hieruit? De neuroloog kan de

beginnen zich af te tekenen. Zo wordt steeds duidelijker

subjectieve klachten van de chronische PWS-patiënt

dat whiplash een paraplu-term is waaronder een hele

weliswaar niet accepteren (objectiveren), maar hij is wel

reeks whiplashletsels, ieder met bijbehorende klachten,

bereid voor één klacht een uitzondering te maken. De

gerangschikt kunnen worden. Finale antwoorden die in de

chronische whiplashpatiënt heeft onmiskenbaar pijn. Dat

klinische praktijk gebruikt kunnen worden, zijn slechts in

erkent de neuroloog, ook al weet hij niet precies wat de

beperkte mate voor handen.

oorzaak is van die chronische pijn. Centrale sensitizatie

De tweede benadering is die van de neuroloog. Deze

voor pijn speelt hierbij wellicht een rol. Zo zie je dat de

constateert dat de chronische PWS-patiënt een reeks

wetenschappelijke benadering toch geleidelijk aan begint

klachten presenteert waarvoor hij (de neuroloog) geen

door te dringen in de medische praktijk. De auteur van het

verklaring heeft. Eventuele whiplashletsels moeten im-

artikel laat duidelijk zien dat zij een goed oog heeft voor

mers al lang genezen zijn. Een directe relatie tussen de

zulke nieuwe ontwikkelingen inzake de ‘verklaring’ van het

oorspronkelijke letsels en de huidige klachten kan er dus

chronische PWS.

niet zijn. Daarnaast is bekend dat de PWS-klachten sterk lijken op de klachten die bij een aantal neurologische en

Dr Leo Geeraedts sr (bestuurslid WSN, lid Medische Advies Raad)

psychiatrische aandoeningen voorkomen. Dit betekent

Dr Kees Vos (voorzitter Medische Advies Raad WSN)

dat er wellicht helemaal geen sprake is van een chronisch PWS, maar van een geheel andere aandoening. Zo´n 5. Vitamine B12 deficiëntie: een tekort aan vitamine B12. Als door omstandigheden te weinig vitamine B12 uit de voeding geresorbeerd wordt in het laatste deel van de dunne darm, verschijnt er te weinig vitamine B12 in het bloed. Gevolg hiervan is de ziekte van Addison-Biermer die gekenmerkt wordt door een vermoeidheid, pijnlijk ontstoken tong, verhoogde prikkelbaarheid, stemmingsstoornissen, concentratie en geheugenproblemen, tintelingen of doof gevoel in voeten en handen, e.a. 6. Analgetica afhankelijke hoofdpijn: te frequent gebruik van pijnstillers (analgetica) kan leiden tot een toename van de frequentie van hoofdpijnklachten. 7. Interventie: medische actie of chirurgische ingreep die bedoeld is om een ziekmakend proces geheel of gedeeltelijk te stoppen. 8. Botox (botuline toxine); een zeer krachtig zenuwgif dat gemaakt wordt door de bacterie Clostridium botulinum. Het blokkeert zenuwvezels waardoor er geen impulsen naar de spier doorgegeven kunnen worden hetgeen tot spierverlamming leidt. Botox wordt dan ook cosmetisch toegepast om bepaalde aangezichtsspieren tijdelijk te verlammen en zo rimpelvorming te onderdrukken. Botox injecties in of nabij beschadigde facetgewrichten blokkeren het transport van pijnimpulsen via zenuwvezels, en veroorzaken daardoor verlichting van pijn.

9. Cortison: is een hormoon afkomstig uit de buitenste laag van de bijnier. Het wordt geïnjiceerd in beschadigde gewrichten, pezen of slijmbeursen om pijn en zwelling kortdurend te onderdrukken. Wordt ook gebruikt om pijnbronnen in of nabij facetgewrichten tijdelijk uit te schakelen. 10. Neuropathische pijn: deze pijn is het gevolg van beschadiging van zenuwvezels. De beschadiging kan zich bevinden in zenuwen, of ruggenmerg of hersenen. De pijn is schrijnend, branderig, stekend, of vlijmend; daarnaast kan neuropathische pijn zich voordoen als spontane pijn, aanrakingspijn,of versterkt pijngevoel, soms als prikkelingen en schokken. Neuropathische pijn is vaak gevoelig voor andere medicijnen dat nociceptieve pijn (= pijn door weefselbeschadiging). 11. AMA-guide 6: 6de editie (2008) van het mondiaal veel gebruikte boek ’Guides to the evaluation of permanent impairment’. Het is een uitgave van de ’American Medical Association’. Met behulp van dit boek kan een expertiserend arts het percentage blijvende invaliditeit vaststellen na ongeval, ziekte of aandoening. 12. Cervicale fractuur: een botbreuk (fractuur) in de halswervelkolom. Cervix betekent hals.

25

Meldpunt privacyschending

Worden gedragsregels voor persoonsonderzoek nageleefd? Meneer de Jong wordt gevolgd

December 2008 vraagt meneer de Jong de advocaat

Oktober 1999 wordt meneer de Jong tijdens zijn werk

van Aegon hierover om opheldering en verzoekt daarbij

als taxichauffeur van achter aangereden. Meneer de

tegelijk om inzage in het materiaal en de resultaten van

Jong heeft diezelfde dag al veel klachten. Omdat de

het naar hem ingestelde persoonsonderzoek. In een

bestuurder van de achteropkomende auto is verzekerd

brief van januari 2009 laat Aegon weten dat er inderdaad

bij Aegon, spreekt de heer de Jong hen kort na het

een bureau was ingeschakeld, maar dat het dossier

ongeval aan tot schadevergoeding. In december 1999

medio 2006 vernietigd is. Aegon noemt geen reden voor

bemerkt de heer de Jong dat de schadebehandelaar

het onderzoek en ook niet voor de vernietiging van het

van Aegon steeds door zijn ramen naar binnen staat te

dossier.

gluren en over het hek in de achtertuin van 2 meter hoog naar binnen kijkt. November 2001 wordt meneer de Jong

Meneer de Jong ervaart de handelswijze van Aegon als

gebeld door iemand die zich uitgeeft als medewerker

een inbreuk op zijn persoonlijke levenssfeer en is van

van de Sociale Verzekeringsbank om gegevens bij hem

mening dat Aegon onterecht een onderzoek naar hem

op te vragen. Tegelijkertijd wordt hij in zijn auto gevolgd

heeft ingesteld. Daarom laat hij in het najaar van 2010

en krijgt ook zijn ex-werkgever vragen over meneer de

een dagvaarding uitgaan wegens schending van de

Jong van een onbekende. Meneer de Jong, zijn vrouw

privacy.

en kinderen krijgen er een zeer onbehagelijk gevoel van: ze vermoeden dat ze gevolgd worden door een

Uitspraak van de rechter

detective.

Na beoordeling van de verkregen informatie stelt de rechter meneer de Jong grotendeels in het gelijk.

De belangenbehartiger van meneer de Jong neemt

De rechter stelt vast dat er inderdaad een (persoons)

daarom contact op met Aegon om te vragen of er een

onderzoek naar meneer de Jong is ingesteld door

persoonsonderzoek naar meneer de Jong is ingesteld. De

Aegon. Aegon heeft daarbij in strijd gehandeld met de

advocaat van Aegon ontkent dit. De belangenbehartiger

gedragscode voor persoonsonderzoek. En daarmee

van meneer de Jong legt dit gesprek vast in een brief, en

onrechtmatig jegens meneer de Jong door hem niet

hier horen ze niets meer over.

te informeren dat ze informatie bij derden over hem gingen inwinnen en door meneer de Jong vooraf niet om

Najaar 2008 ontvangt meneer de Jong een betalings-

schriftelijke toestemming hiervoor te vragen.

overzicht van Aegon. Uit dit betalingsoverzicht blijkt dat

Daarnaast heeft Aegon in strijd gehandeld met de

er door de verzekeraar betalingen zijn gedaan aan een

maatschappelijke zorgvuldigheid door bij de vraag

onderzoeksbureau en een detectivebureau. Er is over

van de heer de Jong of persoonsonderzoek heeft

het persoonsonderzoek gelogen.

plaatsgevonden, dit expliciet te ontkennen.

26

Deze handelswijze van Aegon heeft meneer de Jong in

De WSN ontvangt niet in grote getalen, maar toch met

zijn persoon aangetast.

enige regelmaat, signalen van mensen dat ze het idee

In het vonnis wordt niet ter discussie gesteld of er wel

hebben dat ze door iemand gevolgd worden. Graag

een aanleiding was voor een persoonsonderzoek en

willen wij meer inzicht krijgen in de omvang van de

wordt Aegon ook niet gevraagd om inzage te geven in

problematiek.

de aanleiding en resultaten van het persoonsonderzoek. Wordt of werd u gevolgd door een detective en heeft u Meldpunt privacyschending

het vermoeden dat de verzekeraar de gedragsregels

De rechter heeft in dit vonnis bepaald dat een ver-

voor een persoonsonderzoek hierbij niet naleeft?

zekeraar bij het instellen van een persoonsonderzoek het

Geeft u dit dan door aan ons meldpunt via

slachtoffer vooraf (en bij het vermoeden van een straf-

www.whiplashstichting.nl/actueel/doe_mee

baar feit achteraf) hiervan op de hoogte dient te stellen. Het doen van een persoonsonderzoek is ook aan

Het vonnis van meneer de Jong kan u mogelijk helpen.

gedragsregels gebonden. Onder meer:

Indien u vermoedt geschaduwd te worden, dan kan u

- Al het andere moet geprobeerd zijn

met behulp van het meldpunt navraag hierover doen bij

- Het mag geen al te grote inbreuk doen op de privacy

de verzekeraar. Onder verwijzing naar de voormelde

- En in geval van een strafbaar feit: er moet hier een

uitspraak kan de verzekeraar onder gelaste van een

serieuze aanwijzing voor zijn.

immateriële schadevergoeding niet zomaar liegen over het al dan niet inschakelen van een detectivebureau.

27

DIA-oproep Ziek zijn en werken: samen zoeken naar oplossingen Onder de titel ‘Ballast van een medisch verleden’

Hiervoor hebben we uw inbreng nodig!

kwam in de Volkskrant van juli een jonge vrouw

De instrumenten moeten geschikt zijn voor whiplash-

aan het woord. Op haar 24ste werd ze getroffen

patiënten, en passen bij de praktijkervaringen. Wij orga-

door een herseninfarct. In het artikel vertelt ze over

niseren twee bijeenkomsten om uw praktijkervaringen

de problemen die ze tegenkwam bij het behouden

goed in beeld te krijgen. Graag nodigen wij whiplash-

van haar werk en vervolgens over haar zoektocht

patiënten uit mee te doen aan twee gespreksbijeen-

naar ander werk. Een belangrijke conclusie uit dat

komsten, als u door uw ziekte (tijdelijk of langdurig) moei-

artikel is dat mensen zoals zij, die een keer ernstig

lijkheden ondervindt of ondervond om te (blijven) werken.

ziek zijn geweest, door een werkgever al snel als problematisch gezien worden

De bijeenkomsten vinden ’s ochtends plaats op 27 september en 11 oktober. Daar praten we met

Uit ervaring blijkt dat er in werk meer mogelijk is als

elkaar over ervaringen, belemmeringen en oplossingen

je samen knelpunten kunt benoemen en over oplos-

om met whiplash te werken.

singen kunt spreken. Liefst zo vroeg mogelijk. Om

Mocht een dergelijke bijeenkomst voor u te inspannend

die reden zijn wij begin dit jaar gestart met het project

zijn, dan willen we graag een gesprek bij u thuis plannen

DIA (dialooggestuurde re-integratie), samen met de

om zo ook uw ervaring te horen.

Steungroep ME en arbeidsongeschiktheid en de Prikkelbare Darm Syndroom Belangenvereniging. Dit project is

Als u wilt meedoen aan de bijeenkomsten of wilt mee-

bedoeld om het ‘problematische’, zoals de Volkskrant

werken aan een interview, belt of mail u dan met

het noemt, bespreekbaar te maken en een opbouwend

Karin van der Maas: [email protected]

gesprek te kunnen voeren over oplossingsrichtingen.

of Peter Ytsma: [email protected], beiden

Niet alleen met werkgevers, maar ook met bedrijfsartsen

telefonisch bereikbaar op 030-6565000 (10.00-13.00

en collega’s.

uur).

Om zo’n opbouwend gesprek te kunnen voeren, is het

Volg het project op:

zeer waardevol als de zieke werknemer inzicht heeft in de

http://twitter.com/Project_DIA.

eigen mogelijkheden en beperkingen, in consequenties van de eigen belastbaarheid voor het werk en in andere belemmerende factoren in de werksituatie. Daarmee is beter aan te geven welke stappen nodig zijn om aan het werk te kunnen (blijven). Het project ontwikkelt instrumenten die een werknemer met whiplash hierbij kunnen helpen.

28

Bijeenkomsten en informatiemarkten Heeft u klachten na een whiplashongeval? Of kent u iemand met een whiplash en u wilt er meer over weten? Mogelijk zoekt u hulp, maar weet niet waar u moet beginnen. Zal het beter worden?! Of bent u chronisch whiplashpatiënt: ook dan zijn er vragen over het leven met whiplash. Met alle vragen die u heeft, kunt u terecht op een van onderstaande

1

informatiebijeenkomsten van de Whiplash Stichting Nederland. Goede informatie en voorlichting is, naast lotgenotencontact, van essentieel belang.

MCL Leeuwarden, Bonkevaartkamer Henri Dunantweg 2, 8934 AD Leeuwarden

1

Zaterdag 17 september

2

Tijd: 14.00 -16.00 uur

Isala Klinieken, locatie Sophia (Zaal 1 D2.04) Dokter van Heesweg 2, 8025 AB Zwolle

2

Zaterdag 8 oktober

3

Tijd: 14.00 -16.00 uur

4

Meer informatie en aanmelding: secretariaat WSN 030-6565000 (werkdagen van 10.00-13.00 uur) of [email protected]. Zonder aanmelding bent u natuurlijk ook van harte welkom. We verzoeken u wel op tijd te komen of anders pas in de pauze de ruimte te betreden.

Informatiemarkten De WSN is aanwezig op diverse informatiemarkten. Ook hier kunt u uw vragen stellen en informatie vinden. Zeker zijn we te vinden op:

Publieksdag van Hersenstichting

Openingscongres ’Week van de chronisch zieken’

Donderdag 13 oktober

3

Beatrixgebouw Utrecht

Zaterdag 5 november

4

Hotel en congrescentrum Papendal, Arnhem

Thema: ‘Sociale hersenen’

Thema: ‘Jong en je wilt….’

www.hersenstichting.nl

www.chronischziek.nl

Via onze website houden we u op de hoogte van andere markten waar we te vinden zijn. 29

Helpdesks

Whiplashlijn

Letselschade helpdesk

Heeft u vragen over het omgaan met whiplash, diagno-

Elke donderdagmiddag van 15.00-17.00 uur.

stiek, behandeling, letselschade, arbeid, sport en ont-

Voor een deskundig en vrijblijvend advies over uw letsel-

spanning, zwangerschap, en meer? De ervaringsdes-

schadetraject kunt u als lid van de Whiplash Stichting

kundige contactpersonen van de Whiplash Stichting

bellen met de juridische helpdesk van de Whiplash Stichting

Nederland staan u graag bij. U kunt hen bereiken via

Nederland en ASP1. Advocaten van de ASP, die alleen voor

onze telefonische hulpdienst.

slachtoffers werken, zijn wekelijks 2 uur bereik-baar om met

De medewerkers op ons secretariaat

u mee te denken over de zaken waar u tegen-aan loopt in

(T. 030-6565000) kunnen u vertellen

het toch vaak complexe letselschadetraject.

op welke tijden (ochtend, middag

Via T. 030-6565000 (werkdagen van 10.00-13.00) kunt u

en/of avond) onze contactpersonen

onze medewerkers vragen om het telefoonnummer van de

bereikbaar zijn. Tevens zijn onze

ASP-advocaat die bereikbaar is op donderdagmiddag van

contactpersonen bereikbaar via

15.00-17.00 uur.

e-mail. U kunt dan mailen naar [email protected]

Advies- en meldpunt ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid Vragen Bij het advies- en meldpunt kunnen mensen met whiplash

Meldingen van beoordelingen door bedrijfs- of

en ME/CVS terecht met vragen over ziekteverzuim, arbeids-

verzekeringsarts

ongeschiktheidskeuringen en bezwaar- of beroepsproce-

Via het advies- en meldpunt worden daarnaast ervaringen

dures. Uit ervaring blijkt dat een goede voorbereiding op het

verzameld over hoe de keuringen in de praktijk bij whiplash-

gesprek met de bedrijfs- of keuringsarts helpt duidelijk te

en ME/CVS-patiënten verlopen. Deze informatie wordt

maken welke gevolgen de aandoening voor iemand heeft

gebruikt om knelpunten in kaart te brengen en voorstellen

en tot welke beperkingen dit leidt. Ook bij bezwaar- en

te ontwikkelen voor verbetering van de begeleiding en van

beroepsprocedures is goede voorbereiding essentieel.

de keuringspraktijk.

Het advies- en meldpunt is op werkdagen van 9.00-13.00 uur bereikbaar op telefoon 050 549 29 06. Melden van ervaringen kan ook via www.whiplashstichting.nl of schriftelijk. Een schriftelijk meldformulier kunt u aanvragen via ons WSN-secretariaat T. 030-6565000.

30

door de kruiden.

beste kookvriendin.

dit leveren.

de rozemarijn en de krulpeterselie fijn. Maak de uitjes

rest van het ei.

Bestrijk het pakketje met de olijfolie en tenslotte met de

traditionele knoflook. Verder pelt deze soort makkelijk. Sommige supermarkten of speciaalzaken kunnen

randen stevig aan.

één ‘teen’ die gelijk staat aan ongeveer 4-5 teentjes

moeite waard en zeer goed te doen.

Het liefst gebruik je voor dit gerecht verse kruiden. Hak

vouw de andere helft van het velletje er bovenop, druk de

uitermate smakelijke knoflooksoort. Eén bol knoflook is

wordt geserveerd. Niet echt een makkie, maar zéker de

Bestrijk de randen van je vispakketje met het geklutste ei,

Probeer voor de aardigheid eens Solo Garlic. Dat is een

dit maak je vlak.

de vis en daarop weer een schepje van je mengsel. Ook

van het plakje bladerdeeg en maak het vlak. Hierop komt

Hoe dan ook: schep een lepel van je mengsel op een helft

op graat.

spreekt, dan snij je ze in dunne plakjes en kijk je de vis na

je verse filets, wat natuurlijk het meest tot de verbeelding

te doen dan het te ontdooien en in stukjes te snijden. Heb

Heb je diepvries kabeljauwfilets, dan hoef je niets anders

te snijden.

dat ze te verwerken zijn. Je hoeft ze niet in kleinere parten

De velletjes bladerdeeg heb je inmiddels zover ontdooid

plakmiddel van je pakketjes.

In een ander schaaltje kluts je de eieren. Dit wordt het

plakjes en schep ze door het kruidenmengsel.

Dit meng je goed. Snij de champignons en de tomaatjes in

molen toe en een lepel sambal oelek.

Doe alles in een schaaltje, voeg wat zwarte peper uit de

bereiding vraagt matige inspanning

Kabeljauw ovenvers

beljauw. We maken kabeljauw die in bladerdeegpakketjes

Als je dit hebt gemaakt, zeg je in het vervolg u tegen ka-

schoon, plet en pel de knoflook en chop ze met de uitjes

Dit recept komt uit de hoge hoed van Jade, dat is mijn

Kabeljauw ovenvers

Koken met Whippies

Kabeljauw ovenvers

voorverwarmd tot 200ºC. De pakketjes gaan op het

De oven heb je op de boven-grillstand en hete lucht

Meng dan de mosterd door de saus en tenslotte los

Oppassen dat het niet gaat klonteren.

een garde langzaam een soeplepel witte bloem door.

Breng de wijn even tegen het kookpunt en roer er met

3 eetlepels grove mosterd

1 soeplepel witte bloem

Boodschappenlijstje

bereiding vraagt matige inspanning

Boodschappenlijstje:

pakje bladerdeeg (filodeeg is ook heel lekker)

per pakketje: ± ½ ons kabeljauwfilet

2 scharreleieren om dicht te plakken en te bestrijken

3 takjes rozemarijn

3 takjes peterselie

2 lente-uitjes

2 tenen knoflook of ½ Solo Garlic

handje grot- of kastanjechampignons

6 cherrytomaatjes

zwarte peper

dessertlepel sambal oelek of sambal trassi

scheutje olijfolie om te mengen en in te vetten

Voor de saus:

rooster in het midden van de oven. Af en toe keer je ze

1 eetlepel honing

½ eenpersoons flesje witte wijn

even om. Daar blijven ze ongeveer 30 minuten tot ze

je de honing erin op.

Dit hapje is een fantastische appetizer maar ook zeer

www.kokenmetwhippies.nl

© 2011 tekst en foto’s: Henk Brejaart,

(droog, neem huiswijn)

mooi bruin zijn.

eventueel een beetje zeezout

geschikt als onderdeel van je lunch.

de vis.

Tegen het kookpunt brengen en uitserveren naast Oventip: Leg op je rooster een stuk bakpapier, dat scheelt je schoonmaakwerk. Intussen maak je een sausje wat je bij de pakketjes opdient.

Contact

Colofon De Whiplash Stichting Nederland streeft naar contact, voorlichting en ondersteuning ten behoeve van mensen met whiplash­.

Algemene gegevens Whiplash Stichting Nederland, Postbus 105, 3980 CC Bunnik T: 030 6565000 (maandag tot en met vrijdag van 10.00 tot 13.00 uur) F: 030 6565252, E: [email protected] I: www.whiplashstichting.nl Betaalrekening WSN: ABN Amrobank te Bunnik, rek.nr: 43.71.31.815 BIC: ABNANL2A | IBAN: NL82ABNA0437131815 Bovengenoemd adres en telefoonnummer zijn bedoeld voor administratieve inlichtingen, adreswijzigingen, bestellingen enzovoorts. Voor een persoonlijk gesprek kunnen wij u doorverwijzen naar onze contactpersonen. De medewerkers op ons secretariaat kunnen u vertellen op welke tijden (ochtend, middag en avond) onze contactpersonen van de telefonische hulpdienst bereikbaar zijn. Zij kunnen u ook informeren over de e-mailhulpverlening ([email protected]) en het activiteitenprogramma.

Beschermheer Prof. mr. Pieter van Vollenhoven Bestuur dhr. L. de Both dhr. dr. L.M.G. Geeraedts dhr. D. van der Graaf mw. I. vd Dobbelsteen-Kegels dhr. J. Jacobze Medische Advies Raad De Medische Advies Raad bestaat uit een chiropractor, anaesthesioloog, orthopedisch chirurg, psycholoog, neuroloog, arts-anatoom, stress- en reïntegratiedeskundige, huisarts en revalidatiearts. Uitgifte en oplage Het Whiplash Magazine verschijnt drie maal per jaar, in april, september en december. De oplage van het Whiplash Magazine wordt aangepast per uitgave. ISSN nummer: 1878-898X Dit nummer werd gedrukt in een oplage van 3.500 exemplaren. Incidentele verzending vindt plaats aan personen, organisaties en instanties die op enig andere wijze betrokken zijn bij de Whiplash Stichting Nederland. Redactie mw. J. Kocx-Perquin dhr. P. Jagersma mw. F. van Leeuwen mw. L. Zantman (beeldredactie) met dank aan: P. Hendrickx Eindredactie mw. D. van Eden

Onze sterren: contactpersonen en vrijwilligers. Contactpersonen van de Whiplash Stichting Nederland bieden informatie, advies en een luisterend oor. Dit doen zij onder meer via de telefonische hulpdienst, e-mailhulpverlening, informatiebijeenkomsten, trainingen en lezingen. Een aantal vrijwilligers ondersteunt de WSN in onder meer administratie, organisatie, belangenbehartiging en websitebeheer. Mw. G. Hippmann, Mw. P. Hendrickx, Mw. J. van Erp, Dhr. P. Jagersma, Mw. A. Baard, Mw. R. Goor-Knegt, Mw. L. van Wees-Meijer, Dhr. C. Nolta, Mw. N. Garrelfs, Mw. J. Kocx-Perquin, Mw. L. Zantman, Dhr. W. Meijer, Mw. L. van Es, Mw. G. Heuts, Mw. H. van Tienderen, Dhr. H. Neele, Mw. G. van Benthem, Mw. M. Brouwers, Dhr. J. Jansen, Mw. E. Buser, Mw. J. van de Ven, Mw. H. van Gerven, Dhr. E. van Stelten, Mw. C. Balledunks, Mw. M. van Kesteren, Mw. J. Lambregts, Mw. R. Floris, Mw. O. Lainsamputty, Mw. l. v.d. Dobbelsteen-Kegels, Dhr. A. Verwey, Mw. J. Springer, Mw. J. Schaap, Mw. P. van Dijkhuizen, Dhr. G. Lambregts, Mw. C. van Keulen-Neele, Mw. S. Brok, Mw. R. Vonk, Dhr. K.Vonk.

Redactieadres Redactie Whiplash magazine Postbus 105, 3980 CC Bunnik, T: 030 6565000 E: [email protected] Ontwerp logo/huisstijl SPRANQ creatieve communicatie, Utrecht Opmaak WEES Kreatief, Streefkerk Technische realisatie PD Graffic Support, Groningen Inzenden kopij Bijdragen kunnen gezonden worden aan het redactieadres. De redactie behoudt zich het recht voor bijdragen te redi­geren, in te korten of niet te plaatsen. De verantwoordelijkheid voor de inhoud van de inzendingen ligt bij de inzenders. Het bestuur van de Whiplash Stichting Nederland draagt geen enkele verantwoordelijkheid voor op- of aanmerkingen en suggesties betreffende behande­lingen, medicijnen, enz. Bijdragen voor het volgende nummer moeten in bezit zijn van de redactie uiterlijk 28 oktober 2011. © Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of gekopieerd, zonder schriftelijke toestemming van de Whiplash Stichting Nederland. * De Whiplash Stichting Nederland is niet aansprakelijk voor eventuele gevolgen van de producten of diensten die in de advertenties worden aangeboden.

Advocaten voor Slachtoffers van Personenschade Op 6 februari 2006 is een convenant gesloten tussen de WSN en ASP. Doel van dit convenant is om de juridische dienstverlening aan whiplashpatiënten te optimaliseren. Door de ervaringsdeskundigheid van de WSN te combineren met de juridische expertise van de leden van de ASP kunnen beide organisaties elkaar op een hoger niveau brengen.

Wat doet de ASP advocaat?

Landelijke dekking

De ASP advocaat behartigt de belangen van het slachtoffer

Ruim veertig ASP advocaten verdeeld over heel Neder-

in diens letselschade dossier. Bij deze belangenbehartig-

land nemen deel aan het samenwerkingsconvenant.

ing staan een optimaal resultaat, betrokkenheid, voort-

Dankzij deze landelijke dekking zullen donateurs van

varendheid en goede communicatie hoog in het vaandel.

de WSN in voorkomende gevallen dus altijd een beroep kunnen doen op een ASP advocaat in de buurt.

De ASP advocaat is specialist op het gebied van letselschade en beschikt over ruime ervaring. De ASP advocaat treedt in letselschade zaken uitsluitend op voor slachtoffers en behartigt dus niet (tevens) de belangen van

Unieke samenwerking

aansprakelijkheidsverzekeraars.

Met het convenant tussen de WSN en ASP is een unieke samenwerking tot stand gekomen tussen ervaringsdeskundigheid en betrokken juridische dienstverlening waarvan de resultaten aan de donateurs van de WSN

ASP Advocaten voor Slachtoffers van Personenschade

ten goede zullen komen.

• ASP is de landelijke vereniging van gespecialiseerde letselschade advocaten die uitsluitend voor slachtoffers optreden • ASP ondersteunt de belangen van whiplashslachtoffers

Contact

• ASP bevordert de kwaliteit van haar leden

Wanneer u als donateur contact opneemt met de Whip-

• ASP is de juridische partner van de Whiplash Stichting

lash Stichting Nederland, tel. 030 - 656 50 00 wordt u

Nederland

doorverwezen naar een ASP advocaat bij u in de buurt.

Voor meer informatie:

www.asp-advocaten.nl Postbus 650, 8901 BL Leeuwarden [email protected]