Beeld en fotografie: Lies Zantman
WHIPLASH MAGAZINE
HÉT WHIPLASH LIJFBLAD 23e jaargang | nummer 1 | april 2011
Balanceren in relaties In dit nummer onder meer: • Onderzoek naar onbegrip bij whiplash • Nieuwe projecten! • Nationale pijnmeting: de resultaten
advertentie
Whiplash en onbegrepen! de Juricon Adviesgroep gespecialiseerd in Sociaal Verzekeringsrecht (WAZ, WAO, WW), Sociale Voorzieningen (WVG en Pgb) en reïntegratie (REA). Bezwaar-, beroeps- en hoger beroepszaken en praktische reïntegratie. Landelijk werkend. Roel Beukema - ASSEN - tel. 0592 - 405336
Deze uitgave is mede mogelijk gemaakt door financiële steun van onder andere:
Expertisecentrum voor Arbeid en Gezondheid
nel garrelfs coach
whiplashexpertise multidisciplinaire reïntegratieprogramma’s cursus ergonomie en huishoudelijk werk voor whiplashcliënten reïntegratiecoaching INC Centrum Arbeid & Gezondheid Contactpersoon: Kees Lanser MSR Bezoekadres: Schapedrift 85, 3371 JJ Hardinxveld-Giessendam T: (0184) 63 01 60, E:
[email protected], I: www.inc-centrum.nl
Draagt u Whiplash Stichting Nederland ook een warm hart toe, dan kunt u ons natuurlijk ook financieel steunen. T 035 6565000
Voorwoord
Bondgenoten Toen ik afgelopen week in Florence (Italië) was en we met de taxi vervoerd werden, viel het mij op dat de chauffeur tijdens onze rit gewoon zat te sms’en. Dat zijn nu de situaties waar ik tegenwoordig dus veel alerter op ben, nu ik voorzitter van de Whiplash Stichting Nederland (WSN) ben geworden. Het heerlijke van zo’n uitstapje is dat je weer eens rustig kunt nadenken wat we allemaal kunnen doen om de WSN beter en actiever op de kaart te zetten. Vanaf begin dit jaar ben ik mij met name extern aan het oriënteren. • ASP-advocaten zijn kwalitatief goed Uit de gesprekken met onze ASP-advocaten, die alleen maar optreden namens de slachtoffers en niet namens verzekeraars en werkgevers, is mij gebleken dat zij duidelijk sterk betrokken zijn bij het lot van de whiplashpatiënten. Helaas worden zij vaak pas na een paar jaar ingeschakeld (bijvoorbeeld voor een second opinion), terwijl juist in de beginfase van een letselschadetraject zij veel beter en meer kwaliteit kunnen leveren dan een doorsnee rechtsbijstandverzekeraar, omdat zij op dit soort dossiers veel meer kennis en ervaring hebben. • Rapport Stichting Ombudsman inzake afhandeling letselschade Gesprek gehad met het Verbond van Verzekeraars om na te gaan wat zij voor de WSN kunnen betekenen. Want het recent verschenen rapport van de Stichting De Ombudsman geeft aan dat in deze letselschadewereld nog veel te verbeteren valt. Volgens het onderzoek worden slachtoffers vermalen in medische discussies over hun letsel en getouwtrek tussen advocaat en verzekeraar over de hoogte van de schadevergoeding (meer hierover op pagina 16. Zie ook www.whiplashstichting.nl). De Ombudsman noemt de cijfers ‘schokkend’, vooral omdat in 2006 de Gedragscode Behandeling Letselschade (GBL) is gepresenteerd om die wantoestanden tegen te gaan. Uit het onderzoek blijkt dat die code niet wordt nageleefd. Om dat te verbeteren zou volgens Stichting De Ombudsman onder meer in de wet een verwijzing moeten komen naar de GBL. Overigens wordt in het onderzoeksrapport geconstateerd dat juist voor whiplashpatiënten er vaak een lange strijd nodig is en dat in vier van de vijf gevallen de zaak langer duurt dan drie jaar. Maar dat zal u niet verbazen. Ik ben dan ook voornemens om met dit rapport onder de arm gesprekken te gaan voeren met verzekeraars en letselschaderegelaars. In dat kader kan onze aanwezigheid op het congres van 22 maart ‘Whiplash; juristen aan het woord’ wellicht al de eerste goede contacten opleveren om deze gesprekken aan te gaan. Bondgenoten Gesprekken met Slachtofferhulp Nederland en andere partijen in deze markt kunnen goede bondgenoten opleveren voor het verbeteren van de situatie voor whiplashpatiënten. Want dat is hard nodig. Mocht u suggesties of ideeën hebben die ons daarbij ons kunnen helpen, laat het ons weten. Louk de Both, voorzitter
[email protected]
1
Vacature Word vrijwilliger bij de Whiplash Stichting Nederland Werken bij de Whiplash Stichting Nederland (WSN) is
Notulist bestuur
werken bij een enthousiaste en gemotiveerde organisatie!
Het bestuur komt graag in contact met een notulist voor de
Bestuursleden: secretaris en portefeuillehouder ‘voorlichting & PR’
bestuursvergaderingen. Ervaring met notuleren en goede beheersing van de Nederlandse taal is gewenst. De notulist is bereid om ongeveer 8-10 keer per jaar van de
Vanwege de ambities van de WSN is het bestuur op zoek
bestuursvergadering verslag te leggen. Bij voorkeur is hij of
naar nieuwe bestuursleden. We komen graag in contact met
zij woonachtig binnen een straal van 20 kilometer rond Bunnik.
kandidaten die – direct of indirect – ervaring hebben met whiplash, affiniteit met de patiëntenbeweging, en die in staat
Lid WSN-belteam
zijn om actief bij te dragen aan het beleid van de stichting.
De WSN zoekt vrijwilligers die samen een belteam willen
Een bestuurslid heeft daartoe kennis en/of ervaring op de
vormen voor sales en promotie. Het belteam is inzetbaar
volgende aandachtsgebieden: voorlichting, PR & marketing
voor verschillende type belactiviteiten, variërend van het
(portefeuillehouder voorlichting en PR) of administratieve
telefonisch verkopen van advertentieruimte tot informatieve
organisatie en personeelszaken (secretaris).
telefoongesprekken met leden. Het bellen kan vanuit huis
We verwachten dat een bestuurslid beschikt over een
als ook op locatie in Bunnik gebeuren.
positief-kritische houding en een teamspirit. Bestuurlijke ervaring is een pré.
Redactielid Whiplash Magazine
Voor meer informatie over vacatures bij de WSN, zie http://www.whiplashstichting.nl/nl/wsn/vacatures.
De redactie komt graag in contact met creatieve
Belangstelling?!
schrijvers. Heeft u schrijfervaring, affiniteit met whiplash
Schrijf dan een brief naar de Whiplash Stichting Nederland,
en tijd? Mogelijk zit u vol verfrissende ideeën voor ons
t.a.v. Karin van der Maas, vrijwilligerscoördinator, postbus
ledenmagazine? Dan bent u zeer welkom!
105, 3980 CC Bunnik. Of e-mail naar: k.vandermaas@ whiplashstichting.nl. Wilt u eerst meer informatie, dan kunt u Karin bellen op telefoonnummer: 030-6565000.
2
Inhoud BOEIENDE ERVARINGEN Zonder scenario’s leven............................................................. 10 Bram .......................................................................................... 11 Verbintenissen ........................................................................... 11 Ik kook! ...................................................................................... 12 Open staan ................................................................................ 13 Oma ........................................................................................... 14
INFORMATIEF
18
Onderzoek naar onbegrip bij whiplash ..................................... 4 Mensen om u heen: over whiplash en relaties . ...................... 8 De visie van Holstege en Gelmers........................................... 22 Nieuwe projecten door WSN ................................................... 26
26
COLUMNS Louk de Both Bondgenoten ..................................................... 1 Henk Brejaart Pasta met Pareltjes ........................................ 31 Kees Vos De nationale pijnmeting ......................................... 20
EN MEER... Vacature vrijwilligers . ................................................................ 2 Prikbord .................................................................................... 15 Lezersaanbieding: er tussenuit in Venlo.................................. 18 Bijeenkomsten ......................................................................... 27 Nieuw in het bestuur................................................................ 28 Helpdesks ................................................................................. 29 Braintrainers ............................................................................. 30 Contact / colofon ..................................................................... 33
31
Wist u dat 2011 het Europees jaar van het vrijwilligerswerk is?! Voor meer informatie, leuke acties en bijeenkomsten kunt u kijken op http://vrijwilligerswerk.nl. In dit kader zijn wij zeer benieuwd naar uw ervaringen met vrijwilligerswerk. U kunt deze mailen naar:
[email protected]
Onderzoek
Onbegrip voor whiplash in kaart gebracht: een onderzoek door de Universiteit Utrecht Door Evelien Koetsier, Marianne Kool en Rinie Geenen, Universiteit Utrecht
Het ervaren onbegrip bij whiplashpatiënten is nog niet eerder goed in kaart gebracht. Patiënten wezen erop dat dit wel zou moeten gebeuren. Onderzoekers van de Universiteit Utrecht hebben daarom in overleg met patiënten onderzoek gedaan naar onbegrip bij mensen met het whiplashsyndroom. Problemen als pijn, concentratieproblemen, stemming en gespannenheid zijn ook in beeld gebracht. Dat is belangrijk, want deze kennis kan ertoe leiden dat goede hulp geboden wordt. Zo is het ook belangrijk om in beeld te brengen of onbegrip inderdaad vaak voorkomt en wat de belangrijkste bronnen van onbegrip zijn. Die informatie kan vervolgens worden gebruikt om mensen met het whiplashsyndroom hulp te bieden bij het omgaan met onbegrip. Bovendien kan de informatie gebruikt worden om doelgericht de omgeving zo te veranderen dat er meer begrip ontstaat voor het whiplashsyndroom. Mensen met het whiplashsyndroom voelen zich niet
als er geen duidelijk meetbare medische oorzaak is.
altijd begrepen. Vaak wordt whiplash veroorzaakt
Artsen kunnen moeite hebben met blijvende whiplash-
door de schuld van een ander, maar op den duur zit
symptomen, omdat ze niet goed weten hoe ze deze
het slachtoffer met de nadelige gevolgen. Kort na
kunnen behandelen. Gebrek aan erkenning voor het
het ongeluk is er meestal nog wel begrip vanuit de
whiplashsyndroom of het ontvangen van onbruikbare
omgeving. Dat begrip kan echter afnemen als op de
adviezen, kan vervolgens bij mensen met het
lange duur whiplashsymptomen blijven bestaan, maar
whiplashsyndroom leiden tot onbegrip.
de schade uiterlijk niet meer zichtbaar is. Er kan dan onbegrip ervaren worden bij verzekeringsinstanties en
Ook bij maatschappelijke instanties kunnen mensen met
overheidsinstanties, maar ook thuis, in de familie of op
het whiplashsyndroom met onbegrip te maken krijgen.
het werk. Sommige mensen in de omgeving nemen de
Bijvoorbeeld als het functioneren en de ernst van symp-
whiplashsymptomen niet serieus. Anderen erkennen de
tomen aangetoond moet worden in een keuring voor
symptomen wel, maar bieden toch geen steun of begrip.
werk. Schommelingen in symptomen kunnen leiden tot
Onbegrip en gebrek aan begrip zorgen voor een extra
reacties van ongeloof: ‘Jij zegt dat je niet kunt werken,
last bovenop de symptomen van de aandoening zelf.
maar gisteren was je nog in de tuin aan het werk.’ Het is extra pijnlijk om ook nog eens te maken te krijgen
‘Tussen de oren’
met onbegrip, bovenop de whiplashbeperkingen in het
Een van de reacties die mensen met het whiplash-
dagelijks leven. Dit kan als erg onrechtvaardig ervaren
syndroom krijgen, is dat het tussen de oren zit.
worden als je zelf niet schuldig bent aan het ongeluk
Sommige mensen betwijfelen dat er symptomen zijn
dat de whiplash heeft veroorzaakt.
4
Figuur 1: Percentage deelnemers dat soms (blauw) of vaak (rood) onbegrip ervaart van de partner, familie, medische wereld, werkomgeving en maatschappelijke instanties.
Bronnen van onbegrip
mensen is de partner juist een grote steun. Dit is een
Onbegrip wordt dus bij verschillende omgevingen
positieve bevinding omdat blijkt dat sociale steun
ervaren. In het huidige onderzoek is onderscheid ge-
ervoor kan zorgen dat de nadelige gevolgen van een
maakt tussen onbegrip bij de partner, familie, medische
ziekte als minder ernstig worden ervaren. Eén op de vijf
wereld, werkomgeving en maatschappelijke instanties
mensen ervaart wel onbegrip bij hun partner. Dit kan
(zie figuur 1).
extra moeilijk zijn, omdat een partner dichtbij de patiënt staat en er elke dag is.
Over het algemeen blijkt dat mensen met het whiplashsyndroom het meest onbegrip ervaren op het
Het onderzoek brengt dus vrij duidelijk in beeld waar
werk en bij maatschappelijke instanties zoals UWV, de
mensen met het whiplashsyndroom het meest te maken
bedrijfsarts, gemeenten en verzekeringsmaatschap-
krijgen met onbegrip. Onbegrip in de werkomgeving
pijen. Ongeveer drie op de vijf mensen met een
en bij maatschappelijke instanties komt vaak voor.
baan ervaart soms of vaak onbegrip op het werk.
Daarnaast wordt iets minder vaak, maar toch nog
Daarnaast hebben bijna drie van de vier mensen met
wel te vaak, onbegrip ervaren van de medische
het whiplashsyndroom te maken met onbegrip bij
wereld en familie. Het minste onbegrip wordt bij de
maatschappelijke instanties. Ongeveer de helft ervaart
partner ervaren. De resultaten geven een algemeen
soms of vaak onbegrip bij familie en de medische
beeld van het ervaren onbegrip. Mensen met het
wereld.
whiplashsyndroom kunnen onderling verschillen wat betreft de hoeveelheid ervaren onbegrip per omgeving.
Onbegrip bij de partner komt minder voor. Het over-
Zo zijn er ook whiplashpatiënten die helemaal geen
grote deel (80%) ervaart nooit onbegrip. Voor veel
onbegrip ervaren.
5
Onderzoek Ernst van de whiplash Hoe slechter mensen met het whiplashsyndroom lichamelijk functioneren, hoe meer onbegrip zij ervaren,
Deelname aan het onderzoek
zo blijkt uit het onderzoek. Mensen met meer pijn en
Mensen die deelnamen aan het onderzoek konden
beperkingen en minder vitaliteit ervaren meer onbegrip
op internet een vragenlijst invullen over onbegrip
dan mensen met minder symptomen. Verder blijkt
bij de omgeving. Er stond een doorklikbare link
dat onbegrip ook verband houdt met somberheid en
van het onderzoek op de websites van Whiplash
gespannenheid. Vooral onbegrip bij de familie, de werk-
Stichting Nederland, stichting Whiplash de Baas,
omgeving
hangt
Whiplashinformatie.nl en diverse behandelcentra.
samen met meer lichamelijke problemen en minder
De vragenlijst bestond uit vragen over onbegrip
welbevinden. De verbanden kunnen op minimaal twee
en over symptomen, lichamelijk functioneren en
manieren worden verklaard. Allereerst is het mogelijk
emotioneel welbevinden. Tevens werden vragen ge-
dat onbegrip zorgt voor een toename van symptomen
steld over de opvattingen die mensen hebben over
en somberheid. Ten tweede krijgt iemand die veel pijn of
hun ziekte. Uiteindelijk hebben 250 mensen met het
andere symptomen heeft misschien eerder met onbegrip
whiplashsyndroom de vragenlijst ingevuld.
en
maatschappelijke
instanties
te maken. De resultaten laten duidelijk zien dat onbegrip een probleem is dat in verband staat met de ernst van de symptomen van mensen met het whiplashsyndroom.
Ook is het voor sommigen erg moeilijk om het whiplashsyndroom te accepteren. Konden zij voorheen
Kwetsbare mensen
nog hard werken, volop sporten en sociale contacten
Onbegrip wordt niet alleen bepaald door de omgeving.
onderhouden, nu zitten zij vaker thuis met de last van
Sommige mensen met het whiplashsyndroom zijn
de aandoening en zijn ze een stuk beperkter in hun
gevoeliger voor onbegrip dan anderen. Er waren aan-
dagelijkse functioneren. Mensen die de whiplash
wijzingen in het onderzoek dat mensen met gevoelens
minder een plekje in hun leven hebben kunnen geven,
van hulpeloosheid en mensen die de whiplash niet
blijken meer onbegrip te ervaren. Het lijkt erop dat
hebben leren accepteren het meest kwetsbaar zijn
gebrek aan acceptatie eerder tot onbegrip leidt, maar
voor onbegrip.
andersom geldt ook dat onbegrip tot verminderde acceptatie van de ziekte kan leiden. Het is moeilijker
Symptomen zoals pijn en concentratieproblemen zijn
om het whiplashsyndroom te accepteren wanneer de
vaak moeilijk onder controle te krijgen. Symptomen
omgeving het syndroom niet serieus neemt of zelfs
kunnen onverwacht toenemen waardoor mensen de
vindt dat er sprake is van aanstellerij.
grip op hun leven dreigen te verliezen. Dit kan leiden tot een gevoel van hulpeloosheid. Uit het onderzoek
Toekomstperspectief
bleek dat mensen die meer hulpeloosheid ervaren, ook
Het ervaren van onbegrip is onprettig voor mensen
meer onbegrip ervaren, voornamelijk van familieleden
met het whiplashsyndroom. Het onderzoek liet zien dat
en collega’s.
onbegrip bij verschillende omgevingen wordt ervaren.
6
Informatie over de auteurs: Van links naar rechts: Evelien Koetsier, Drs. Marianne Kool en Prof.dr. Rinie Geenen zijn werkzaam bij de afdeling Klinische en Gezondheidspsychologie van de Universiteit Utrecht. Het onderzoek binnen het deelgebied Gezondheids-psychologie richt zich op de wisselwerking tussen biologische, emotionele en sociale aspecten van ziekte en gezondheid. Dit resultaat is gevonden bij 250 mensen met het whiplash syndroom wat een redelijk grote groep is. Het
Voorbeeldvragen onbegrip
is onduidelijk of de resultaten een precies beeld geven
Hoe vaak heeft gedurende het afgelopen jaar
van de onbegripervaringen van de gehele populatie
een persoon of groep mensen op de beschreven
van mensen met het whiplashsyndroom in Nederland
manier op u gereageerd.
en België. Desondanks laat het onderzoek duidelijk
Antwoordopties: nooit, zelden, soms, vaak en
zien dat onbegrip een probleem is bij verschillende
heel vaak.
mensen met het whiplashsyndroom. Het is daarom belangrijk dat dit onbegrip wordt aangepakt. Het is
Mensen in mijn werkomgeving...
echter nog onduidelijk hoe dat precies gedaan kan
.... vinden het raar dat ik de ene dag veel meer
worden. Een eerste mogelijkheid is om voorlichting
kan dan de andere dag.
te geven aan de omgeving zodat kennis over het
.... vinden dat ik mij flinker moet opstellen.
whiplashsyndroom toeneemt en daardoor mogelijk
.... nemen mij serieus.
ook begrip. Een tweede mogelijkheid is om mensen
.... geven mij onbruikbare adviezen.
met het whiplashsyndroom zelf weerbaarder te maken
.... begrijpen wat voor gevolgen mijn aandoening
tegen onbegrip. Zo zou hulp geboden kunnen worden
heeft.
aan mensen die extra kwetsbaar zijn voor het ervaren
.... geven mij het idee dat ik een aansteller ben.
van onbegrip, bijvoorbeeld door hen beter te leren
.... vinden dat ik meer kan werken dan ik doe.
praten over de gevolgen van de aandoening. Door
.... geven mij de kans mijn verhaal te doen.
zelf wat tegen onbegrip te doen, kan een eventueel gevoel van hulpeloosheid afnemen. Anderzijds kan ondersteuning worden geboden bij het accepteren van het whiplashsyndroom, bij het omgaan met de gevolgen van de aandoening en bij het leren leiden van een waardevol leven ondanks de aandoening.
7
Relaties
Mensen om u heen
Door José Kocx-Perquin
Een aandoening doet wat met u, en met de mensen om u heen. Het onderhouden van een sociale kring kan bijvoorbeeld een stuk moeilijker zijn voor iemand die kampt met vermoeidheid. Of voor iemand die zich onbegrepen voelt. En de zorg voor een partner kan betekenen dat een mantelzorger minder aan zichzelf en zijn vrienden toekomt. Ik spreek met Arie Ouwerkerk over het effect van een aandoening op relaties. Arie is directeur van ‘Coalitie Erbij’, de Nationale Coalitie tegen Eenzaamheid. Voorheen was Arie dertien jaar lang directeur van Mezzo, de organisatie van mantelzorgers. Een verhaal vanuit jarenlange ervaring, met praktische tips. Wat is de invloed van een aandoening op
zijn voor de ander om zijn of haar eigen leven te leiden.
een relatie?
Wederkerigheid en gelijkwaardigheid zijn heel belangrijk
Ik denk dat in zijn algemeenheid een relatie niet hoeft te
in een relatie. Een al te beschermende houding van de
lijden onder een aandoening. Het ligt natuurlijk ook aan
partner tegenover de zieke kan negatief uitwerken. Die
de aard van een aandoening en aan de aard en kwaliteit
wordt dan te veel in de patiëntenrol geduwd.
van de relatie.
Aan de andere kant: te weinig aandacht voor de impact
Soms zie je dat de partner overbezorgd is, en wil helpen
van een aandoening is natuurlijk ook niet bevorderlijk.
en zorgen. Op zich is dat goed, maar er moet ruimte
Het is dus zoeken naar een balans.
8
Kunnen relaties op de proef gesteld worden?
is niet alleen een naar gevoel dat constant aanwezig
Elke relatie die met een ernstige ziekte of aandoening
is, het brengt ook een verhoogd risico op (nog meer)
te maken heeft, wordt op de proef gesteld. Daar is geen
gezondheidsproblemen met zich mee.
ontkomen aan. Zeker niet als (de komst van) de ziekte
Er rust nog steeds een taboe op eenzaamheid. Iedereen
gepaard gaat met onzekerheid, angst, pijn, stress of
kan zich in zijn leven, al dan niet tijdelijk, eenzaam
depressie. Niet alleen het praktische samenleven en
voelen. Daar hoef je je niet voor te schamen.
het sociale contact veranderen, maar vaak gaat de verandering nog verder, zoals in het intieme contact.
Is eenzaamheid oplosbaar? Eenzaamheid komt in soorten en maten voor. Soms is
Wat helpt om met problemen in relaties
het oplosbaar, soms niet. In zijn algemeenheid is sociale
om te gaan?
eenzaamheid, dan spreek ik over een gebrek aan
In de eerste plaats is het belangrijk dat er erkenning
voldoende contacten, beter oplosbaar dan emotionele
voor de aandoening of ziekte is, en er ook begrip voor
eenzaamheid (gebrek aan betekenisvolle contacten).
is. Dat begrip moet er zijn voor beide kanten: het is niet alleen moeilijk voor de zieke, maar net zo goed voor de
Heb je tot slot nog wat tips?
partner/mantelzorger.
Zorg dat je je contacten blijft onderhouden. Maak een
Belangrijk daarbij is de communicatie onderling. Open-
lijstje van oude contacten die verwaterd zijn. Misschien
heid een eerlijkheid zijn daarbij sleutelbegrippen.
kun je iemand ‘van vroeger’ bellen of mailen en probeer
Zorg daarnaast dat je een netwerk hebt en dat vasthoudt.
die oude contacten weer aan te halen.
Je kunt niet alles alleen doen of met je partner, je moet
Heel belangrijk is dat je hulp durft te vragen. Mensen
contacten hebben en houden met andere personen in je
doen graag iets voor een ander.
omgeving. Zorg dat de ziekte niet constant centraal staat.
Bied jouw hulp aan zonder je op te dringen en ga niet de rol van hulpverlener spelen. Niemand wordt graag
Kunnen relaties zich verdiepen als een van beiden
zielig gevonden. Vaak is er een patiëntenorganisatie van
een aandoening heeft?
jouw aandoening, neem eens contact met hen op. Je
Relaties kunnen zich zeker verdiepen, sterker nog, ze
zult merken dat ze aan een half woord genoeg hebben
kunnen zelfs beter worden dan voorheen. Samen iets
om jouw probleem te begrijpen.
wezenlijks overwinnen maakt vaak de band sterker dan het geval is als alles voor de wind gaat.
En Coalitie Erbij: wat doet zij? Coalitie Erbij is een samenwerkingsverband van veertien
Een gevoel van verlies, zoals verlies van gezondheid,
organisaties. De Coalitie wil eenzaamheid voorkomen
kan ook leiden tot eenzaamheid: kun je daar iets
en beperken door onder meer de Nederlanders bewus-
over vertellen?
ter te maken van de problematiek, en de risico’s die
Eenzaamheid komt heel veel voor, niet alleen bij
mensen zelf lopen om in een situatie van eenzaamheid
mensen met een aandoening. Ongeveer een miljoen
terecht te komen. Bezoek voor meer informatie http://
Nederlanders voelt zich sterk eenzaam. Eenzaamheid
coalitieerbij.nl en www.eenzaam.nl.
9
Relaties
Zonder scenario’s leven Door the lonesome cowboy Fleur van Leeuwen Kunt u het zich voorstellen? Ik verzoen me met het idee
Tot nu toe was het te belastend en ook ben ik bang in
verder alleen door het leven te gaan. Daarmee bedoel
mijn atelier te vereenzamen. Al is de start moeizaam,
ik: zonder een vaste relatie. Want al mijn relaties blijken
het lukt! Ik ontdek opnieuw dat als ik in de materie kan
na de zoete jaren van verliefdheid te sneuvelen. Mijn
uitdrukken wat er in mij leeft, ik me intens verbonden
dagelijks leven met zijn beperkingen en onvoorspelbare
voel met mezelf. Dan bestaat eenzaamheid niet. Ik
wendingen is dan ineens niet zo leuk meer voor de
besluit liefdesrelaties te laten varen en me te focussen
mannen. Het beïnvloedt het gezamenlijke leven meer
op het schilderen om niet continu te hoeven schipperen
dan mijn partners lief is.
met mijn energie.
Wellicht vraagt u zich af: ‘Informeer jij de betreffende
Dan verrast de liefde me, door in andere vormen naar
geliefden wel voldoende?’ Echt, ik kan u verzekeren dat
me toe te komen. Eerst door een ontwapenend jongetje
ik vanaf dag één open ben over hoe ik leef en dat een
uit mijn buurt dat regelmatig bij me komt aanwaaien
wonderbaarlijke genezing niet in zicht is. Het is praten
en mijn dag kleurt. De laatste maanden ook door een
tegen de keien. Jan, Piet, Joris en Corneel zetten de
man die ik leer kennen. We ervaren vriendschap en
schouders eronder om met mij uit varen te gaan op de
een fijne intimiteit als minnaars, zonder verliefd te zijn.
oneindige liefdeszee. Geen golven lijken te hoog en
Het maakt me blij dat we ons bij elkaar op ons gemak
alle hens aan dek. Natuurlijk vaar ik graag mee want
voelen en tevens alle aantrekkingskracht uitgedrukt
ik ben ook verliefd. De scheepjes zinken na verloop
mag worden. Dat geeft naast ruimte soms ook angst
van tijd in de Bermuda driehoek. Misschien willen ze
hoe die tederheid begrepen moet worden. Totdat ik me
onbewust toch ‘held zijn’ en me redden. En blijkt dat er
realiseer dat ik me weer in toekomstvoorstellingen laat
niet in te zitten.
vangen in plaats van te voelen wat er is. We praten regelmatig over wat er aan gevoel, gedachten en
Deze realiteit wil ik onder ogen zien zonder de liefde
verwachtingen bestaat omdat we voor deze situatie
uit het oog te verliezen. Ik ontdek dat mijn gehechtheid
geen scenario hebben. Als ik kan laten zijn wat goed
aan het beeld om met iemand oud te worden dieper zit
voelt, kan ik genieten.
dan ik van mezelf verwacht. Het is dus afkicken van dit verlangen en kijken hoe ik me structureel op iets
Kunt u zich voorstellen dat ik, ondanks de winter, de
anders zinvols kan richten. Dus besluit ik het schilderen
lente door mijn bloed voel stromen?
weer op te pakken.
10
Bram
Verbintenissen
Vol vuur vertel je over vuilniswagens
Door Rolf Oudendorp
als magisch moment. we lachen, praten, drinken thee
Er zijn verschillende manieren om uit de eenzaamheid te
zingen liedjes voor elkaar.
komen, voor ieder op zijn eigen manier en niveau. Voor
‘Waarom ben jij niet mijn moeder’, vraag je.
de één is dat koffie rondbrengen in een buurthuis, voor de ander met een wandelmaatje de hond uit laten.
Waar blijft afval als het verbrand?
Ook ik heb een oplossing gevonden om uit het isole-
We volgen een vlammetje langs een lucifer
ment te komen nadat ik door een whiplash mijn baan
waarna je het verbaasd verpulvert
ben kwijt geraakt. Door de beperkingen van mijn lijf had
tot nauwelijks iets overblijft.
ik geen keuze meer. Ik kon niet meer doen wat ik wilde.
‘Kun je niet gewoon mijn moeder zijn’, vraag je.
Daardoor voelde ik mij vaak eenzaam, omdat ik het sociale leven miste.
Je geeft mij een bakje met stukgebeten tomaat, vermengd
Sinds een half jaar ben ik bij de Odd Fellows aangesloten.
met suiker en nog iets, want
Dit is en wereldwijde Orde met ruim honderdduizend
in de vriezer zal het lijm worden.
leden in Europa. Elke donderdagavond komen wij,
‘Waarom kun je gewoon niet mijn moeder zijn’, vraag je.
mannen, bij elkaar en bespreken dan maatschappelijke en persoonlijke onderwerpen. Op deze manier ontstaat
Je bent zeven en oefen je bij mij
er een broederschap.
in kaarsen aansteken.
Voor vrouwen is er ook een groep, de Rebecca’s.
Mij leer je liefhebben en loslaten in één gebaar. Verder ben ik vrijwilliger geworden van twee patiëntenorganisaties. Ten eerste de Whiplash Stichting. Met mijn persoonlijke ervaring kan ik door middel van het vrijwilligerswerk iets betekenen voor een ander. De tweede organisatie waar ik vrijwilliger ben is Sail Wise. Daar beoefen ik watersport met mensen met een beperking. Ondanks mijn eigen beperkingen doe ik ook persoonlijk weer heel bijzondere ervaringen op. Het verrijkt mijn leven. Je doet weer mee in de maatschappij. Je voelt dat je weer gewaardeerd wordt en dat geeft energie en een voldaan gevoel.
Wil je ook vrijwilliger worden bij de Whiplash Stichting Nederland? Bel 030-6565000 en vraag naar Karin van der Maas. 11
Relaties
Ik kook!
met werken. Vanavond ga ik met mijn dochters samen de kamer een beetje fris maken, misschien vrolijkt dat iets op.
Door Reinier Feith
Als partner voel ik me ook slachtoffer, al snapt de omgeving dat niet altijd. Ik heb niets en kan gewoon door
Wij, Yvonne, de kinderen en ik, hebben een heerlijk
met leven. Maar ik voel wel de emotionele pijn, de
actief leven. Tot 19 april 2009 een bal hard tegen
onmacht, het onbegrip en de woede.
Yvonne´s achterhoofd knalt en onze wereld voorgoed
10 mei: Moederdag, de meiden hebben knutselwerk-
verandert. In een dagboek schijf ik alles van me af.
jes gemaakt en passen zich aan door beneden op mama te wachten in plaats van haar wakker te maken.
Uit mijn dagboek:
Zo jong en zoveel begrip, de lieve schatten.
22 april: Tussen de middag smeer ik een halve boter-
Ik kies voor mijn partner en ervaar dat BEGRIP het
ham voor Yvonne. Eindelijk eet ze hem op. Emotioneel
belangrijkste ingrediënt is. Ik probeer te aanvaarden
nog steeds slecht. Nergens belangstelling voor, iets wat
wat er is en merk dan de sterke verbinding tussen
ik van haar niet ken. Ook de kinderen moeten stil zijn
Yvonne en mij. Soms kook ik van binnen. Bij Yvonne
van mij, dit is lastig. Afspraken (zakelijk) heb ik afgezegd.
mag ik mijn woede en frustratie laten zien en dat wordt
Mijn codewoord is begrip! De eerste weken zijn vol
ook door haar opgevangen. Ook sta ik vaker lekker te
emoties. Ik probeer Yvonne en onze nieuwe situatie te
koken voor ons gezin. Zo blijven we elkaar aanvullen al
begrijpen en wil knokken om er samen uit te komen.
is het anders dan voor het ongeval.
We belanden in een zoektocht naar wat er is gebeurd en vooral hoe we ons oude leventje terug kunnen krijgen. Problemen met de bedrijfsarts, die vol onbegrip de situatie benadert, maken mij woest. 29 april: De vervangende huisarts zegt als ik wat woorden aanvul, omdat Yvonne er niet uit komt, dat ik haar niet mag helpen. Ik moet vaak mijn best doen overeind te blijven en mag van mezelf niet bij de pakken neer zitten. Als ik het niet zie zitten, hoe kan ik dan van Yvonne verwachten dat ze blijft knokken? Ik sta het mezelf niet toe om mijn gevoel de vrije loop te laten. Als de revalidatiepsycholoog mij vraagt
Jaarwisseling 2010: we feliciteren elkaar dat we
wat ik zo speciaal vind aan Yvonne, knapt er iets. Ik word
elkaar zijn blijven steunen, blij dat 2009 voorbij is. Een
heel emotioneel en kan alleen nog zeggen dat ik haar zo
jaar vol ellende.
lief vind en niet kwijt wil. Komt dit ooit nog goed?
Jaarwisseling 2011: we zijn trots op onszelf en op de
3 mei: Thuis wordt Yvonne verdrietig van het niet aan
kinderen, we beloven elkaar dat we de stijgende lijn
kant zijn van het huis. Het lukt mij dit niet te combineren
erin houden, al gaat het langzaam.
12
Open staan Door Gijs Steeghs Ik leerde Pieter kennen op een ‘persoonlijk groei week-
van konden genieten. Ik heb nog nooit zoveel cultuur en
end’, georganiseerd voor homomannen. De eerste dag
natuur gesnoven als in die periode.
heb ik hem meteen verteld dat ik een whiplash heb. Persoonlijk heb ik een tamelijke vrijgevochten manier Voor Pieter was het niet makkelijk om zich in mijn situatie
om dingen te doen die voor mij goed voelen, en die voor
te verplaatsen. Het feit dat je aan mij aan de buitenkant
anderen wellicht afwijkend of vreemd zijn. Als ik een lange
niets ziet, maakte het voor hem moeilijk om te gaan
treinrit maak, kan ik mij nogal eens even terugtrekken, als
met mijn beperkingen, mijn wisselend energieniveau
daar de mogelijkheid voor is. Een ontspanningsoefening
en mijn moeite met structuur. De onvoorspelbaarheid
doen of in lotushouding mediteren. Op deze manier kan
van mijn beperkingen en klachten, maakte Pieter soms
ik energie opdoen en genieten van hetgeen ik erna ga
moedeloos. Hij heeft juist behoefte aan overzicht en aan
doen. Pieter had daar moeite mee: ‘Dat doe je toch niet
duidelijke structuur.
in de trein, wat belachelijk. Ik snap je niet’, was dan zijn commentaar.
Pieter moest bijvoorbeeld wennen aan mijn overgevoeligheden voor geluid en geur. Hij hield ervan ’s mor-
Welke onuitgesproken behoefte hieronder lag, kon ik
gens bij het ontbijt de radio aan te hebben met een
toen nog niet zien, uitspreken of checken. Pieter oor-
geurige kop koffie erbij. Ik had behoefte aan rust en
deelde over mij en ik veroordeelde zijn oordelen. Omdat
de geur van koffie kon ik niet verdragen. In het begin
ik mij niet begrepen voelde, ervoer ik pijn en hierdoor
kon ik dat verdoezelen door vooraf iets te eten, zodat ik
kon ik niet openstaan voor zijn behoeften.
niet misselijk werd van de koffiegeur. Later hebben we een structuur gevonden die voor ons beiden werkte: hij
Uiteindelijk ben ik degene geweest die na anderhalf jaar de
at lekker op zijn eigen manier zijn ontbijt en ik genoot
relatie beëindigd heeft. Ik kan niet zeggen dat mijn whiplash
van een uurtje meer slaap. Ook op zijn douchegel met
de oorzaak van onze breuk is geweest. We verschilden
kokosolie reageerde ik sterk. Ik kan veel geuren niet
teveel van elkaar. En om trouw aan mijzelf te blijven, kon
verdragen. Het kostte Pieter veel moeite om er bewust
ik voor mijn gevoel geen andere keuze maken.
op te letten om minder of geen aftershave op te doen.
Ik ben blij dat ik Pieter heb leren kennen, ik heb een mooie tijd met hem gehad. We zijn allebei gegroeid als mens in
Pieter en ik zijn behoorlijk verschillend, niet alleen op het
onze relatie. We zien elkaar nog steeds en ondernemen
gebied van omgaan met een whiplash, maar ook hoe wij
regelmatig leuke activiteiten samen. Dat lukt omdat de druk
naar het leven kijken. Ondanks deze verschillen hadden
van een relatie is weggevallen en we ons zelf beter hebben
wij ook veel gezamenlijke interesses waar wij samen
leren kennen en anders kunnen communiceren.
13
Relaties
Oma Sophie Burger Ik stond nog in het volle leven toen ik ten gevolge van een ongeluk een whiplash opliep. Niet dat ik nu niet meer in het volle leven sta. Onzin natuurlijk, ik sta er nog midden in. Het zag er zeventien jaar geleden allemaal anders uit. Twee zonen op de middelbare school, zelf een leuke baan in het onderwijs, mijn man een drukke
Voor de kleintjes valt het niet altijd mee als ik soms
baan en we genoten van vakantie en sport.
moet zeggen dat een bepaald spelletje niet gaat,
Er is veel veranderd sindsdien. Zonen werden ouder,
of dat oma nu echt even op de bank moet liggen
kwamen met een meisje thuis en trouwden. Vol-
omdat ze pijn in haar nek heeft.
wassen kinderen begrijpen wel wat het inhoudt om met de gevolgen van een whiplash te moeten leven,
Afgelopen zondag zat ik weer op de grond met Mijke
tenminste, ze zeggen het te begrijpen en steunen.
van zes en Lieke van drie. We speelden met de knuffels een fantasiespel. We genoten.
Dan wordt er op een dag een klein hummeltje in je
Plotseling kijkt Lieke mij ernstig aan en zegt: ‘Oma,
armen gelegd. Nog geen zeven pond, een wolk van
heb je geen pijn in je nek meer?’
een kleindochter. Het mollige mensje groeit uit tot een wolk van een peuter en als ze eenmaal over de vloer kruipt, lijkt ze lood in haar luier te hebben. Je
Het
M Line Athletic Pillow® is eerste hoofdkussen dat uw
slaaphouding corrigeert
wilt haar optillen maar dan voel je je beperkingen. Tillen is taboe. Het blijft niet bij één kleinkind, het worden er vier. Omdat ik in mijn arbeidzame leven met kinderen
Uitholling Schouderuitsparing Nekgleuf Ooruitsparing Universele slaapzijde
werkte, vind ik mezelf een gediplomeerde oma, en dat wil ik ook uitdragen. Voorlezen kun je altijd, gezellig met z’n tweetjes op de bank, of met z’n drieën of vieren. Maar meestal zit ik met ze op de grond, op ooghoogte. Ik ben niet alleen oma, ik ben ook een vriendin die leuke spelletjes verzint. Toen een van mijn kleindochters tegen een vriendinnetje zei, dat oma Sophie kwam, zei ze: ‘Oh, je speeloma?’
14
Heeft u last van nek- of rugklachten of wilt u gewoon uw slaaphouding verbeteren en zo het maximale uit de nacht halen? Kies nu voor het revolutionaire M Line Athletic Pillow! Dit unieke kussen is getest onder een panel whiplashpatiënten en 80% van deze groep gaf aan dat het Athletic Pillow heeft geholpen bij het verbeteren van hun nachtrust.
Prikbord Sluiting kantoor WSN
Redactiespreekuur
Het kantoor van WSN is wegens de feestdagen
Vanaf 1 april is de redactie telefonisch voor u
dit voorjaar gesloten op tweede paasdag 25 april,
bereikbaar. Heeft u vragen aan de redactie, of wilt
Bevrijdingsdag 5 mei, Hemelvaartsdag 2 en 3 juni, en
u een idee voor een artikel voorleggen? Wilt u uw
tweede pinksterdag 13 juni.
verhaal vertellen, maar u weet niet hoe u dit aan
In de zomermaand juli is vanwege de vakanties het
kunt pakken en of we dat eventueel samen kunnen
kantoor van de WSN op vrijdag gesloten.
doen? Wensen, vragen, opmerkingen: ze zijn ons zeer welkom. Want wij schrijven voor u, en horen
Brochure verzekeringsgeneeskundig
graag hoe we dat nog beter kunnen doen. Wilt u
protocol WAD I&II
een gesprek met de redactie, dan kunt u bellen met
Heeft u te maken met whiplashklachten, dan is het
het kantoor van de WSN of mailen naar redactie@
goed om u voor de arbeidsongeschiktheidskeuring
whiplashstichting.nl.
te informeren over het verzekeringsgeneeskundig protocol WAD I & II. Dan heeft u meer kans dat de
Expert Meeting met bedrijfsartsen en
verzekeringsarts voldoende rekening houdt met uw
verzekeringsartsen
beperkingen en mogelijkheden.
Op 18 november vond de expert meeting plaats
Per 1 april 2009 is het ‘Verzekeringsgeneeskundig
‘Bedrijfsarts, verzekeringsarts, zieke werknemer;
Protocol WAD I en II’ van kracht geworden. WAD
drie perspectieven, één doel!?’. De Whiplash
staat voor Whiplash Associated Disorders. I en II
Stichting Nederland (WSN) en de Steungroep ME &
staan voor de gradaties van de nekklachten, waarbij
Arbeidsongeschiktheid organiseerden de meeting.
het in deze klassen gaat om de nekklachten pijn,
Tijdens de meeting spraken bedrijfsartsen,
gevoeligheid of stijfheid, en symptomen van spieren
verzekeringsartsen en (vertegenwoordigers van) zieke
en gewrichten, met onder meer bewegingsbeperking
werknemers met elkaar over initiatieven tot betere
en lokale drukpijn.
begeleiding en beoordeling van zieke werknemers.
De Whiplash Stichting heeft een brochure samenge-
Vanuit een geanimeerde en informatieve dialoog werd
steld met praktische informatie over het protocol. De
de vinger gelegd op diverse punten waar winst te
brochure is verkrijgbaar via het secretariaat van de
behalen is in de samenwerking.
Whiplash Stichting. Leden kunnen de brochure gratis
Als voorproefje op het verslag, hebben wij de
downloaden op de website via de patiëntencommunity.
belangrijkste ideeën voor u op een rijtje gezet: Verbeteren van de samenwerking en afstemming
Afscheid bestuurslid George Offers George Offers is per 16 maart 2011 afgetreden als
van bedrijfsarts en verzekeringsarts door: warm contact te bevorderen tussen bedrijfsarts en
secretaris van het WSN-bestuur. George is lange tijd
verzekeringsarts. De samenwerking in het Noorden
als vrijwilliger actief geweest voor de WSN, waarvan
van het land kan mogelijk tot voorbeeld zijn.
de laatste jaren als bestuurslid. Wij willen George van
deskundigenoordeel tijdig in te zetten
harte danken voor zijn inzet.
het ontwikkelen van een patiëntgerichte
15
Prikbord | vervolg (FMLgerelateerde) vragenlijst die zowel patiënt,
kunnen zien om vergoeding van hun letselschade.
bedrijfsarts als verzekeringsarts handvat biedt
‘Zij worden vermalen in medische discussies over hun
de verzekeringsarts te betrekken bij de eerstejaarsevaluatie van complexe begeleidingszaken een vervolg dialoog aan te gaan over de manier
letsel en getouwtrek tussen advocaat en verzekeraar over de hoogte van de schadevergoeding.’ Stichting De Ombudsman baseert zich op de
waarop opgedane praktijkervaringen in de eerste
uitkomsten van een uitgebreid onderzoek onder 739
twee ziektejaren beter benut kunnen worden bij de
letselschadeslachtoffers. De door De Ombudsman
beoordeling
onderzochte zaken betreffen voornamelijk verkeers-
Versterking inbreng van de zieke werknemer Zorg dragen voor goede dossieropbouw en evaluatiemomenten benutten
en bedrijfsongevallen. Bijna een kwart van de gemelde letsels betreft whiplash. In 2003 luidde De Ombudsman al de alarmbel en
Beperkingen onderbouwen
bracht een onderzoeksrapport uit, waaruit bleek dat het
Bij twijfel een deskundigenoordeel aanvragen
slachtoffer zich al te vaak verloren weet in zijn eigen letselschadezaak. Naar aanleiding van dat eerste
bij UWV Meer over de achtergronden van deze ideeën leest u
rapport heeft de letselschadebranche de Gedragscode
in het verslag van de Expert Meeting! Het verslag is te
Behandeling Letselschade ontwikkeld. De Gedrags-
downloaden op www.whiplashstichting.nl.
code Behandeling Letselschade reikt spelregels aan die de snelheid en oplossingsgerichtheid in het overleg
Expertmeeting
tussen betrokken partijen moeten bevorderen. De
18 november 2010
spelregels in de gedragscode zijn van toepassing op de relaties tussen slachtoffers, verzekeraars en belangenbehartigers. Bij de lancering van de Gedragscode in 2006 meldde de WSN dat de arts, Bedrijfsarts, verzekerings zieke werknemer: !? doel één drie perspectieven, in het kader van het project
chiktheid Steungroep ME en Arbeidsonges VWS. Stichting Nederland en door het ministerie van Georganiseerd door Whiplash ijk’. Dit project wordt gesubsidieerd naar een betere keuringsprakt ‘Kennis en kracht: samen
Gedragscode duidelijk mogelijkheden voor verbetering biedt, maar dat de code met name in whiplashzaken geen oplossingen zal bieden. Zeker in het medisch traject liggen nog veel problemen. Daarbij biedt de gedragscode aan slachtoffers geen garanties; de basis
Gedragscode leidt nauwelijks tot verbetering in
is vertrouwen, zonder sancties voor slecht gedrag.
afhandeling letselschade
Op de terugkomdag over de Gedragscode in 2009
‘80% van de slachtoffers met blijvend letsel is meer
zijn de ervaringen met de code tot die tijd besproken.
dan 3 jaar bezig om zijn schade vergoed te krijgen.’
Daar heeft de WSN laten weten dat het winst is
Dit blijkt uit het rapport dat Stichting De Ombudsman
dat professionals zich op actieve wijze inzetten om
uitbracht op 7 maart 2011: ‘De Gedragscode
verbeteringen in het letselschadetraject te realiseren
Behandeling Letselschade; een goed bewaard
en er steeds meer nieuwe initiatieven bijkomen. Denk
geheim?’. De Ombudsman meldt dat slachtoffers van
bijvoorbeeld ook aan het Keurmerk Letselschade.
een ongeval een lange en slopende strijd tegemoet
Treurig is het echter dat onze achterban weinig effect
16
van al deze inspanningen bemerkt. Sterker nog, zelfs
De praktijk wijst nu uit dat de Gedragscode te
met een verharding te maken heeft.1
vrijblijvend is. De Ombudsman pleit er daarom voor de gedragscode een wettelijke basis te geven. Daarnaast
De uitkomsten van het rapport van de Ombudsman
vindt De Ombudsman dat letselschadezaken na 2½
zijn dan ook niet onverwacht, maar wel schokkend.
jaar aan een onafhankelijke bemiddelaar moeten
‘De onderzochte dossiers geven een negatiever
worden voorgelegd. Van essentieel belang hierbij
beeld van whiplashzaken, in vergelijking met andere
is dat deze onafhankelijke partij voor zowel het
zaken. Over het algemeen blijkt de discussie over
slachtoffer, de verzekeraar als de belangenbehartiger
de ongevalgevolgen in whiplashzaken moeizamer te
aanvaardbaar is.
verlopen. Daarnaast lijkt het medisch traject meer tijd in beslag te nemen. Dit vertaalt zich echter niet in een
Deze, en meer aanbevelingen en conclusies, treft u
negatievere beleving van het slachtoffer.’
in het rapport ‘De gedragscode behandeling letsel-
Voor de gehele groep valt te zeggen dat slechts 25%
schade: een goed bewaard geheim?’. Het rapport is
van de slachtoffers bekend is met de gedragscode
te downloaden via www.whiplashstichting.nl
en speelt de gedragscode geen waarneembare rol in de schadebehandeling. In de waardering van het
De WSN is blij dat De Ombudsman met dit rapport
slachtoffer heeft de code nauwelijks verbetering
weer aandacht vraagt voor de knelpunten in het
gebracht.
letselschadetraject. Wij ervaren dat het medisch
Slechts 20% van de slachtoffers is van mening dat
traject een groot pijnpunt blijft. Investeren in herstel en
hij centraal staat in zijn letselschadezaak. Uit de
voorkomen van chroniciteit is ook daarom van groot
tevredenheidsmeting blijkt dat de tevredenheid over
belang. Ook meer transparantie en nivellering in de
de verzekeraars sinds 2003 is toegenomen van
verschillen in positie van slachtoffer en verzekeraar
2% naar 4%. De tevredenheid over de advocatuur
kunnen een positieve bijdrage leveren. Beloningen
is nagenoeg dezelfde gebleven: 40% in 2003
voor goed gedrag en sancties voor slecht, maken de
tegen 38% in 2010. De advocatuur scoort het
gedragscode minder vrijblijvend.
best. Over het letselschadekantoor is ruim 32% tevreden. De rechtsbijstandverzekeraars scoren als
WWW-eetjes
belangenbehartiger het laagst (slechts 27% tevreden).
- Meld uw ervaringen met beoordelingen
De discussie over de aansprakelijkheid duurt in veel
door bedrijfsarts en verzekeringsarts: www.
gevallen te lang. In 45 % van de zaken is meer dan
whiplashstichting.nl/actueel/doemee
een jaar gediscussieerd over de aansprakelijkheid. En meer dan 30% van de slachtoffers geeft aan dat discussies over de buitengerechtelijke kosten een negatieve rol hebben gespeeld.
- www.mijnpijn.nl over de Europese actie voor beter pijnmanagement - www.neurocampus.nl 10 minuten per dag voor een fitter brein - Argumentenwijzer over de voor- en nadelen van het Elektronisch Patiënten Dossier: www.
1 Overigens lijkt de introductie van de deelgeschillenregeling in 2010 wel verschil te kunnen gaan maken.
consumentendezorg.nl 17
Lezersaanbieding: er even lekker tussenuit... Als er veel van je gevraagd wordt, is het prettig een moment te vinden om even lekker te ontspannen en energie bij te tanken. Een weekendje weg is hiervoor de ideale oplossing. Doordat je hersenen totaal andere prikkels krijgen dan wanneer je thuis bent, is het makkelijker om te ontspannen. Wij vonden voor u een aantal leuke adresjes voor een gezellig weekendje weg in Venlo. Tegen inlevering van de bonnen (geldig tot september 2011) kunt u profiteren van de diverse aanbiedingen in Venlo!
Verrassend Venlo Midden in Limburg, aan de oever van de Maas, vindt u Venlo. Een stad met een prachtig historisch centrum, vele winkels op de Maasboulevard en tal van wandelmogelijkheden in het omliggende Limburgse landschap. Vanuit Venlo is het mogelijk een stuk van het beroemde Pieterpad te lopen.
Gratis kop koffie
Bed en Breakfast ‘Inn d’n acht’
Sandra en Paul Bremmers de
is een stijlvolle uitvalsbasis om
deuren van BikMik. Een moderne
Venlo te ontdekken. De eigenaren
horecazaak gelegen op de Markt,
Trekt u de wandelschoenen aan
van dit fraai gerenoveerde heren-
tegenover het statige Venlose
en verkent u het Pieterpad in de
huis uit 1916 bieden u € 5,-
stadhuis. Opvallend aspect is dat
omgeving Venlo, kunt u even op
korting op uw overnachting in een
BikMik geen broodjes verkoopt,
adem komen in Café-restaurant
tweepersoonskamer, inclusief
maar kiest voor een stevige snee
Oelespot. U ontvangt hier 25%
ontbijt. Reserveren is noodzakelijk.
Bikmik, een op zuurdesem basis
korting op uw hapjes en drankjes.
www.inndenacht.nl
gemaakt brood. Een gezond en
Dit voor maximaal 2 personen.
natuurlijk product. www.bikmik.nl
www.ulingsheide.nl
Bikmik biedt u een gratis kopje
Nu 25% korting op uw hapjes en drankjes
koffie aan. Eind 2010 openden
€ 5,- korting op uw overnachting
18
...in Venlo
Nu 50% korting op voetmassage
Ledenvoordelen! Hulp en support via telefonische en e-mailhulpdienst
Bij Consulash kunt u terecht voor
Toegang tot de besloten patiëntencommunity op de website
een ontspannende voetmassage.
Toegang tot het advies- en meldpunt ziekteverzuim
Door letterlijk even ver van het
en arbeidsongeschiktheid
hoofd, uw voeten te laten masseren wordt alle stress als het ware naar beneden getrokken. Dus ook goed
Gratis advies van advocaten via de WSN-letselschade helpdesk Voordeel bij juridische bijstand van ASP-advocaten; lees
voor een ontspannen geest. De masseuse van Consulash is zelf
meer over het convenant WSN-ASP
bekend met whiplash. Reserveren is noodzakelijk. www.consulash.nl
Gratis digitaal informatie-materiaal en korting op brochures en publicaties Korting op activiteiten van de WSN 3 keer per jaar het Whiplash Magazine Korting op producten, zoals bij Leesgemak (20%) en Smartrest (20%) ANBI-instelling: een gift aan de WSN is aftrekbaar van het belastbaar inkomen. Vele leden maken onze stem krachtig richting politici en professionals!
Nu 20% korting heerlijk Italiaanse maaltijd, dan
Wilt u de dag afsluiten met een
Maak kans op een SmartRest! Vanwege de speciale betrokkenheid van ‘Smartrest’ bij
kunt u terecht bij AllaCasa. Dit
whiplashpatiënten geven zij twee SmartRest’s voor in uw auto weg.
gezellige Italiaanse restaurantje is
Voor de bestuurder en de bijrijder! De SmartRest is een kussentje
gelegen in het centrum van Venlo,
dat u eenvoudig aan uw hoofdsteun kunt bevestigen. Doel van de
om de hoek van B&B Inn d’n acht.
SmartRest is om de afstand te verkleinen tussen uw hoofd
AllaCasa biedt u 20% korting per persoon. www.allacasa.punt.nl
en de hoofdsteun. Voor een goede, veilige afstelling van de hoofdsteun van uw auto is het namelijk van belang dat de afstand tussen uw hoofd en de hoofdsteun niet meer is dan 4 centimeter. In veel auto’s is dit niet het geval. U maakt kans op deze SmartRest’s door voor 30 april een e-mail te sturen naar
[email protected]. De hoofdsteunkussens worden onder de inzenders verloot. De winnaar ontvangt hiervan bericht in de eerste week van mei.
19
Pijn
Resultaten van de Pain Proposal en de Nationale Pijnmeeting. Hoe nu verder? Door dr. Kees Vos, voorzitter Medische Adviesraad WSN
stert er naar ronische pijn?
De voorzitster van de Europese patiëntenvereniging
U kunt het nalezen via de Nederlandse site op www.
voor neurologische ziekten Mary Baker heeft in 2009
mijnpijn.nl.
een beweging op gang gebracht om de route van de patiënt met pijn in het zorgsysteem in al zijn facetten
Omdat de gezondheidszorg binnen de
EU zo sterk
in kaart te brengen. Er waren namelijk signalen dat
van elkaar verschilt, is ook het pijnmanagement in
er eigenlijk in bijna alle landen van de EU het nodige
elk land apart geïnventariseerd. In Nederland is het
schortte aan de zorg voor de chronische pijnpatiënt.
verzamelen van patiëntenervaringen uitgevoerd middels
Dat zal u als trouwe lezer van het Whiplash Magazine
de ‘Nationale Pijnmeeting’ in het najaar van 2010. In
ongetwijfeld bekend in de oren klinken.
korte tijd zijn daarbij bijna 10.000 patiëntenenquêtes
Met hulp van een financieel sterke partij zijn er artsen,
ingevuld waarvan 91 door whiplashpatiënten. In de open
vertegenwoordigers van patiëntenverenigingen, econo-
vraag 54 schreven whiplashpatiënten vaak uitgebreide
men, politici en beleidsmakers benaderd om de zorg
schrijnende verhalen op.
rond de patiënt met chronische pijn te onderzoeken. Dit project kreeg de naam: ‘can you feel my pain?’ Bij
De opvallendste resultaten van de pijnmeting in
ruim 2000 patiënten is onderzoek gedaan. Hen werd
Nederland zijn:
gevraagd om zo uitgebreid mogelijk hun ervaringen
- De patiënt voelt zich vaak niet serieus genomen.
als patiënt met het zorgsysteem te beschrijven. De
- 80% geeft aan dat pijn grote invloed heeft op de
‘can you feel my pain?’ campagne was vooral opgezet
slaap en op meerdere aspecten van het dagelijkse
om een stem te geven aan de mensen die leven met
functioneren.
chronische pijn.
- Een op de vier is volledig arbeidsongeschikt geraakt door zijn chronische pijn.
Vanuit 15 verschillende landen van de EU is een
- Pijn leidt tot een hoge frequentie van bezoeken aan
gezamenlijk rapport geschreven en gepresenteerd aan
behandelaars. Slechts 2% is onder behandeling van
de vertegenwoordigers van de Europese commissie
een pijncentrum.
onder de naam ‘Pain Proposal’. Het pain proposal
- Als er wel pijnmedicatie wordt gebruikt, dan rapporteert
brengt de situatie van pijnmanagement in Europa en ook
64% dat deze vaak niet adequaat werkt. De
in Nederland in kaart. In het stuk geeft men knelpunten
belangrijkste redenen om te stoppen met medicatie,
aan en aanbevelingen voor beter pijnmanagement.
zijn het gebrek aan effect en bijwerkingen.
20
Voor whiplashpatiënten valt op dat:
Hoe nu verder? Een aantal aanbevelingen:
- Ze gemiddeld een 6,96 scoren in ervaren pijn op een
Zie Pijn als prioriteit!
schaal van 1-10 (10 is zeer veel pijn);
Er moet meer aandacht komen en een bredere
- Voor 74% van de mensen duurde het een half jaar of
bekendheid van pijn bij de politiek, beleidmakers, het
langer voor de pijn goed behandeld werd, sinds het
grote publiek en zorgverzekeraars om veranderingen
moment dat ze hulp zochten (waarvan 41% langer
te kunnen doorvoeren. Diverse patiëntenorganisaties
dan 2 jaar);
vechten al jaren voor pijn als prioriteit bij de NPCF en
- De twee meest voorkomende behandelingsmethoden
CG-raad.
voor pijn zijn: medicijnen (57%), en fysiotherapie, massage of osteopathie (45%);
Educatie pijn
- Hulp voor pijnbestrijding is vooral gezocht bij de
Een goede (na)scholing is essentieel, vooral in de eerste
huisarts (67%), de fysiotherapeut (59%) en de
lijn1. Maar ook tweede lijn2 om daar vooral de interesse
medisch specialist (35%). 72% van de mensen is
voor een goede pijnbehandeling te verbeteren. Pijn
nooit op een pijnpoli of pijnkliniek geweest;
dient niet langer te worden gezien als een bijzaak in
- 27% van de mensen is niet in staat te werken als gevolg van de pijn; - Op een schaal van 1-10 scoren mensen met whiplash een 7,49 voor de mate waarin pijn hun dagelijkse
de behandeling. Nieuwe paramedische beroepen zoals praktijkondersteuners van de huisartsen en pijnverpleegkundigen zouden hierin een belangrijke rol kunnen spelen.
bezigheden beïnvloedt. Waarbij 10 staat voor: ‘pijn veroorzaakte dat ik mijn dagelijkse werkzaamheden
Richtlijn pijn
helemaal niet kon uitvoeren’;
Tenslotte is er een duidelijk zorgpad en richtlijn nodig
- 77% geeft aan dat mensen vaak niet geloven dat ze chronisch pijn hebben; - 72% heeft minder sociale contacten door de pijn;
voor chronische pijn. Een multidisciplinaire richtlijn is daarvoor het minste. Met daarbij een ruime inbreng van patiëntenorganisaties.
- 83% slaapt slecht door pijnklachten; - 68% voelt zich somber door pijnklachten;
Het vervolg op deze aanbevelingen is opgepakt door
- 57% voelt zich niet goed geïnformeerd over de
een commissie van de Gezondheidsraad. Zij gaan
oorzaak van de pijnklachten.
de knelpunten inventariseren, praten met alle partijen in de zorg en een verbeteradvies uitbrengen aan de
Uit onze nationale pijnmeting is de conclusie te trekken
minister van Volksgezondheid. Een aanpassing van
dat het zorgsysteem inefficiënt en sterk versnipperd
het onderwijs over pijn heeft al plaatsgevonden: in het
is. En dat het ontbreekt aan goede opleidings-, diag-
vierde jaar van de basisopleiding voor artsen komt
nostische- en behandelmogelijkheden.
een hele week alleen over het thema pijnoorzaken en -behandeling. Hopelijk volgt er nog meer.
Zie ook: bijeenkomsten over pijn en pijnbestrijding op pagina 27!
1 Eerste lijn: zorg in de woonomgeving, zoals de huisarts. 2 Tweede lijn: zoals ziekenhuizen
21
De visie van Prof Holstege en dr Gelmers Het is algemeen bekend dat ten gevolge van een plotselinge overrekking van de weke delen van de nek, er pijn in nek, hoofd en schouders ontstaat. Soms uitstralend naar een arm, al of niet met tintelingen tot in de vingers. Die overrekking is vaak het gevolg van een craniocervicaal* acceleratie trauma. Een aanrijding achterop een stilstaande auto is hiervan het typische voorbeeld. Bij de meeste patiënten verdwijnen deze klachten
en hoofdpijn, meestal frontaal. Bij optometrisch onder-
geleidelijk in enkele weken tot maanden. Bij ongeveer
zoek echter kunnen stand- en bewegingsafwijkingen van
30-40% van hen blijven de klachten bestaan of breiden
de ogen worden aangetoond4,5. Die standafwijking betreft
ze zich zelfs uit. Er ontstaan problemen in het mentaal
een zogeheten fixatiedisparatie, waarbij de beide ogen
functioneren, in de vorm van cognitieve stoornissen
niet naar hetzelfde punt kijken, en nog net geen aanlei-
(vergeetachtigheid en concentratieverlies) en stoornissen
ding geeft tot dubbel zien. Bij de oogbewegingsstoornis
in het fysiek functioneren in de vorm van verminderde
gaat het om afwijkingen in de accommodatieve con-
belastbaarheid en verhoogde vermoeibaarheid. Veel
vergentie oftewel de ogen werken niet goed samen bij
patiënten klagen bovendien over problemen met het zien
het nabij en in de verte zien.
en hebben daarom moeite met lezen. Ook zijn er klachten over duizeligheid en onzeker lopen. Deze toestand staat
Klachten over evenwicht en houding worden neurologisch
bekend als het postwhiplash syndroom.
onderzocht met de proef van Romberg. Bij deze proef
1,2,3
De oorzaak
daarvan is onbekend.
staat de patiënt rechtop met de voeten tegen elkaar. Wanneer de patiënt na het sluiten van de ogen het
Bij algemeen neurologisch onderzoek worden geen
evenwicht niet kan bewaren is dat afwijkend. Een neiging
afwijkingen van betekenis gevonden. Hoewel er vaak
tot vallen, ‘wiebelen’ of een versterkt tenenspel, zoals
sprake is van lichte standafwijkingen van het hoofd, enige
bij het post-whiplashsyndroom, wordt door neurologen
bewegingsbeperking van de halswervelkolom en dikwijls
echter niet als afwijkend beschouwd. Bij posturografie6
een hypertonie van de nekspieren, worden die geduid
staat de patiënt op een voetplaat, die is voorzien van
als aspecifieke tendomyogene afwijkingen. Andere
druksensoren. Bij whiplashpatiënten met klachten van
afwijkingen zijn tot dusverre niet duidelijk vastgesteld,
duizeligheid en een licht gevoel in het hoofd blijken dan
wat bij de afwikkeling van de letselschade aanleiding
balansverstoringen (verplaatsing en vergroting van een
kan zijn tot heftige discussies.
zwaartepunt) voor te komen.
Hoewel algemeen neurologische onderzoek geen
Met verfijnd neurologisch onderzoek blijken dus wel
afwijkingen oplevert, zijn die met verfijnder onderzoek
afwijkingen te kunnen worden vastgesteld. Die afwij-
wel aan te tonen. Oogheelkundig onderzoek levert
kingen geven de indruk dat er sprake is van een letsel
geen afwijkingen op, maar toch klagen veel post-
in het centrale zenuwstelsel. Een verder argument hier-
whiplashpatiënten over branderige en vermoeide ogen,
voor is dat in de hersenvloeistof van patiënten met
moeite met lang achtereen lezen, pijn in of om de ogen,
het postwhiplash syndroom afbraakproducten van
22
* Aan het einde van dit artikel (pagina 23 en 24) is een verklarende woorden- lijst opgenomen. De verklaarde woorden staan vetgedrukt in de tekst.
neurofilamenten zijn aangetoond7. Eerder in deze rubriek is geopperd dat een tijdens het ongeval optredende, kortdurende intracraniële drukverhoging aanleiding zou kunnen zijn voor een diffuse hersenbeschadiging8. Met een gemodificeerde MRI techniek zijn beschadigingen van zenuwbanen vastgesteld9, het laatste vooralsnog alleen bij schedelhersenletsels en nog niet bij het postwhiplash syndroom. Een functiestoornis van de hersenen lijkt ons zeer aannemelijk. Niet diffuus, maar meer gelokaliseerd en met name in de middenhersenen (mesencefalon). Immers de gestoorde oogstand en oogbewegingen, maar ook de balansverstoringen vinden daar hun oorsprong. De oorzaak van die functiestoornis is onbekend. Een veronderstelling is dat bij het craniocervicale acceleratie trauma de beschadigde proprioceptoren van de nek zodanig beschadigd zijn geraakt dat er beschadigde, dus foutieve informatie naar de middenhersenen wordt doorgeven. Deze beschadiging van de proprioceptoren wordt met name veroorzaakt door het feit dat de aanrijding
altijd
volstrekt
onverwacht
plaatsvond.
De whiplashpatiënt hield zijn of haar spieren geheel ontspannen op het moment van impact. Verder is van belang dat er relatief heel veel directe verbindingen vanuit het bovenste deel van het ruggenmerg (C1-C3) naar het mesencephalon gaan10. Waarschijnlijk betreft het informatie over de positie van het hoofd op de romp. Informatie die zeer belangrijk is in de context van de positie van het blikveld of visuele veld. Een andere veronderstelling is dat de functiestoornis in de hersenstam zelf gelegen is vanwege minuscule beschadigingen opgelopen bij het ongeval (bijvoorbeeld in de vorm van puntbloedinkjes). Bij onderzoek11 zijn inderdaad aanwijzingen gevonden dat er sprake zou 1 t/m 11 De literatuurlijst correspondeert met de nummers in de tekst. Deze is te verkrijgen bij het secretariaat van de WSN.
23
De visie van Prof Holstege en dr Gelmers kunnen zijn van functiestoornissen in de hersenen, maar
Reactie op het artikel van
de resultaten lieten onvoldoende conclusies toe.
prof dr G.Holstege en dr.H.J.Gelmers
Nader onderzoek naar de functiestoornissen, met name
Het is een verademing te constateren dat deze auteurs onderzoek
van de hersenstam, is in het Academisch Ziekenhuis in
doen naar somatische aspecten van het Post Whiplash
Groningen opgestart als het BRIWAD onderzoek: Brain
Syndroom (PWS). Hun BRIWAD-onderzoek (Brain Research In
Research in Whiplash Associated Disorder. BRIWAD
Whiplash Associated Disorders) had, wat ons betreft, dan ook
kent meerdere deelstudies, waaronder het BRIWAD/
best wat uitvoeriger beschreven mogen worden. Een verademing
PET onderzoek. Daarbij wordt de functie van de hersen-
omdat in de laatste jaren in Nederland nogal wat studies zijn
en (en de middenhersenen) nagegaan door radioactief
verschenen waarin op statistische gronden geprobeerd wordt
(H215O) gemerkt water toe te dienen en vervolgens
aan te tonen dat het PWS vooral het gevolg is van angst,
de verdeling daarvan te meten met behulp van een zo-
depressie, chronische pijn van onbekende herkomst, of van een
genaamde PET scanner. Er wordt onderzocht in een
Post Traumatisch Stress Syndroom. Het zijn vaak studies die de
toestand van rust en tijdens verschillende niet-pijnlijke
bekende vooroordelen over het PWS bevestigen. In die studies
stimulaties van de nek. De bevindingen worden ver-
wordt echter zelden melding gemaakt van geobjectiveerde
geleken met die van gezonde vrijwilligers. In het
somatische, whiplashgerelateerde afwijkingen bij PWS-patiënten.
BRIWAD/MRI onderzoek wordt met een gemodificeerde
Het is dan ook bijzonder prettig te vernemen dat een klinisch-
MRI techniek onderzocht of er aanwijzingen zijn voor
experimenteel onderzoek naar somatische aspecten van het
beschadigingen van de hersenen, met name van de
PWS van start gegaan is.
middenhersenen. De eerste resultaten van het BRIWAD onderzoek zullen naar verwachting in 2012 bekend
De beide auteurs constateren dat bij algemeen neurologisch
worden.
onderzoek géén, maar met verfijnder onderzoek wél afwijkingen
Patiënten worden van harte uitgenodigd om aan de BRIWAD onderzoekingen deel te nemen. U ontvangt dan uitgebreide aanvullende informatie. Prof dr.G.Holstege en dr.H.J.Gelmers Centrum voor Uroneurologie, UMC Groningen Postbus 30001, 9700 RB Groningen T. 050-3638213
24
Verklarende woordenlijst • accommodatieve convergentie: het naar elkaar toe draaien van de ogen (convergentie) om een naderend voorwerp scherp te kunnen blijven zien; gaat gepaard met het boller worden van de lens (accommodatie) • atrofische: vettig gedegenereerde • blikveld of visuele veld: gezichtsveld; dat deel van de visuele omgeving dat door één oog bekeken kan worden zonder hoofd of ogen te bewegen; normaliter zal het gezichtsveld van het rechter oog dat van het linker oog grotendeels overlappen. • centrale sensitizatie: overgevoeligheid van het centrale zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg) voor binnenkomende gevoelsimpulsen. Dit betreft meestal pijnimpulsen. Patiënten met een centrale sensitizatie voor pijn zullen pijnlijke prikkels eerder en heftiger ervaren dan gezonde personen • craniocervicaal acceleratie trauma: whiplashletsel (cranium = schedel; cervix = hals-nek; acceleratie = versnelling ; trauma = letsel) • defectueuze proprioceptieve informatie: overrekking van hals-nek spieren door een whiplashmechanisme zou kunnen leiden tot een abnormale (defectueuze) informatiestroom uit proprioceptoren naar het centrale zenuwstelsel. Het gevolg hiervan kan zijn: gevoel van instabiliteit in het halsnek gebied, evenwichtstoornissen en abnormale oogvolgbewegingen • facetgewrichtsafwijkingen: twee aangrenzende wervels zijn met elkaar verbonden door middel van een tussenwervelschijf, diverse ligamenten en een tweetal gewichtdragende, kleine, vlakke (facet) gewrichtjes.
bij PWS-patiënten zijn aan te tonen. Ze geven twee
te kunnen destilleren. Zijzelf spreken niet over hun visie
voorbeelden. Optometrisch onderzoek bij PWS-patiënten
op het PWS, terwijl wij daar toch zeer benieuwd naar zijn.
kan stand- en bewegingstoornissen van de ogen aantonen.
Als het PWS een primair neurologisch probleem is, hoe
Posturografie (neurologische balanstest) wordt gebruikt
verklaar je dan PWS-klachten die het aantoonbare gevolg
om klachten over evenwicht en houding te objectiveren.
zijn van ligamentletsels hoog in de halswervelkolom, van
Afwijkingen bij optometrisch onderzoek en posturografie
pijnlijke triggerpoints, of van facetgewrichtsafwijkingen?
zouden volgens de auteurs kunnen wijzen op een letsel in
Daarnaast kan men zich afvragen wat het effect is van een
het centrale zenuwstelsel, of (iets verderop in hun tekst)
centrale sensitizatie voor pijn op het functioneren van
op een functiestoornis van de hersenen. Aangezien een
het centrale zenuwstelsel? Zijn afwijkingen van oogstand,
bepaald deel van de hersenen (namelijk de middenher-
oogbewegingen en balans bij PWS-patiënten wellicht het
senen) sterk betrokken is bij functies zoals oogstand,
gevolg van een gestoord functioneren van het centrale
oogbewegingen en balans, zou het letsel of de functiestoornis,
zenuwstelsel ten gevolge van een centrale sensitizatie
aldus de auteurs, daar in de middenhersenen gelokaliseerd
voor pijn? Of worden deze afwijkingen bij PWS-patiënten
kunnen zijn. Hun BRIWAD-onderzoek richt zich op dit gebied.
veroorzaakt door defectueuze proprioceptieve informatie
Daarnaast stellen de auteurs dat het ook mogelijk is dat het
uit atrofische diepe nekspieren naar de hersenstam? Wij
letsel of de functiestoornis lager in de hersenen (namelijk in
wensen de beide auteurs veel succes met hun BRIWAD-
de eindhersenen) gezocht moet worden. Ook dat wordt in
onderzoek, en hopen spoedig van hen te horen.
het BRIWAD-onderzoek nader bekeken. Helaas wordt over de precieze ins and outs van het BRIWAD-onderzoek wat
Dr Leo Geeraedts sr (bestuurslid WSN, lid Medische Advies Raad)
weinig informatie verstrekt.
Dr Kees Vos (voorzitter Medische Advies Raad WSN)
Vermoedelijk zien de auteurs het PWS als een primair neurologisch probleem. Deze visie menen wij uit hun artikel
•
• •
•
• •
Ieder facetgewrichtje bestaat uit twee laagjes kraakbeen waar tussen zich gewrichtssmeer bevindt. Om een facetgewricht bevindt zich een gewrichtskapsel. Afwijkingen van de facetgewrichten kunnen bestaan uit breuken in het kraakbeen, verscheuring van gewrichtskapsel, bloedingen in gewrichtholten, beschadiging van kapselzenuwtakjes, littekenweefsel e.a. fixatie disparatie: lichte vorm van scheelheid zonder dubbel zien; kan ge-paard gaan met hoofdpijn, vermoeidheid, moeite met lezen, en concentratie problemen hypertonie: verhoogde spierspanning intracraniële drukverhoging: toegenomen druk in schedelholte door hersenbloeding, hersentumor, infecties, belemmerde afvoer van hersenvloeistof, en andere ruimte innemende processen in de schedelholte ligamentletsel: gehele of gedeeltelijke verscheuring van een gewrichtsband. In de halswervelkolom (HWK) bevinden zich talrijke gewrichtsbanden. Verscheuring van één of meerdere gewrichtsbanden kan leiden tot instabiliteit van de HWK neurofilamenten: draadvormige eiwitketens in zenuwcellen mesencephalon: Latijns woord voor middenhersenen; aan de hersenen onderscheidt men 5 delen: eindhersenen met twee grote hemisferen bekleed met hersenschors, tussenhersenen, middenhersenen, achterhersenen met kleine hersenen, en verlengde merg dat aansluit op het ruggenmerg
• MRI: afkorting staat voor Magnetic Resonance Imaging; medische beeldvormende techniek met behulp van kernspinresonantie; maakt géén gebruik van schadelijke röntgenstralen, en laat weke delen gedetailleerd zien • optometrisch onderzoek: omvat onderzoek naar oogsterkte of brilsterkte, onderzoek naar samenwerking tussen ogen en oogspieren, meting van de oogboldruk, en spleetlamp onderzoek naar hoornvlies, iris, voorste oogkamer en lens; onderzoek wordt uitgevoerd o.a. door optometrist • posturografie: onderzoek naar het evenwichtsstelsel (evenwichtsorganen, ogen, drukreceptoren in de voeten); een posturograaf is een apparaat dat houdings- en balans-verstoringen meet door middel van een voetplaat met gevoelige druksensoren • proprioceptoren: gevoelslichaampjes in spieren, pezen en gewrichtskapsel; ze zijn in grote mate aanwezig in het hals-nek gebied • somatisch: lichamelijk • triggerpoint: voelbaar pijnknobbeltje, meestal in het midden van een smalle, strak aangespannen strengetje van een spier. Triggerpoint veroorzaakt spontaan pijn, of pijn bij aanspanning van de spier, of pijn bij betasting • tendomyogene afwijking: aandoening van pezen en spieren (tendo = pees; myo = spier)
WSN werk
Nieuwe projecten over werk en keuringen Per 1 maart 2011 gaan twee nieuwe projecten van
Patientenperspectief op Mediprudentie
de Whiplash Stichting (WSN) van start: ‘Dialoog-
Daarnaast zijn de Steungroep ME en Arbeidsonge-
gestuurde re-integratie’ en ‘Patientenperspectief op
schiktheid, de Nierpatiënten Vereniging Nederland en
Mediprudentie’. Projecten waarin u volop kan gaan
de WSN het project ‘Patiëntenperspectief op Medi-
meedoen en van kan profiteren!
prudentie’ gestart. Mediprudentie moet leiden tot een betere kwaliteit van verzekeringsgeneeskundige be-
Dialooggestuurde re-integratie
oordelingen van arbeidsongeschiktheid en tot meer
De WSN start samen met de Steungroep ME & Arbeids-
transparantie, rechtsgelijkheid en rechtszekerheid. Een
ongeschiktheid en de Prikkelbare Darm Syndroom
commissie van de NVVG, de beroepsvereniging voor
Belangenvereniging het project ‘dialooggestuurde re-
verzekeringsartsen, en UWV is begonnen met de ont-
integratie’. Voor een aanzienlijk deel van de werknemers
wikkeling van mediprudentie door anonieme rappor-
met whiplash, ME/CVS en PDS heeft de aandoening
tages van verzekeringsartsen te voorzien van commen-
tijdelijk of permanent invloed op de mogelijkheden om te
taar. De Gezondheidsraad heeft hiervoor toetsings-
werken. Het is van groot belang dat de zieke werknemer
criteria opgesteld. Het gezamenlijk project van de
goed en regelmatig contact heeft met zijn bedrijfsarts
patiëntenorganisaties heeft tot doel om de specifieke
en andere betrokkenen. In deze contacten kan de zieke
inbreng vanuit het patiëntenperspectief bij de ontwikkeling
werknemer de mogelijkheden en onmogelijkheden in zijn
van mediprudentie vorm en inhoud te geven. Daartoe
werksituatie bespreken. Zo is hij in staat zelf actief mee
zullen we samen zelf rapportages analyseren en eigen
te doen in het re-integratietraject. Dit project ontwikkelt
(aanvullende) toetsingscriteria ontwikkelen. Ook willen
producten om zieke werknemers hierbij te ondersteunen
we bereiken dat patiëntenvertegenwoordigers in de
en hun positie te versterken. Daarnaast levert het project
toekomst structureel bij de ontwikkeling van medi-
een advies aan bedrijfsartsen en werkgevers voor
prudentie betrokken zullen worden.
constructieve communicatie met de zieke werknemer. Heeft u een interessante rapportage van een UWVU kunt meedoen aan dit project. Op korte termijn gaat
arts voor ons? Of wilt u vanuit uw praktijkervaring
het vooronderzoek van start waarin we nagaan wat u
meedenken?
helpt of juist niet helpt om aan het werk te blijven of
Voor dit project zijn we op zoek naar interessante rap-
te gaan. We organiseren bijeenkomsten en interviews
portages om vanuit het patiëntenperspectief te toetsen
om hier met u over van gedachten te wisselen. Later
(zowel goede als mindere goede ervaringen, keurings-
in het project komt een werkwijzer beschikbaar, kunnen
data vanaf 1 januari 2010). Denkt u dat u er zo een
trainingen gevolgd worden en zoeken we mensen die uit
heeft? Of wilt u met ons meedenken of heeft u vragen?
praktijkervaring mee willen denken. Wilt u van het project
Neem dan contact op met Anne Kleijn Hesselink, project-
op de hoogte blijven en de nieuwsbrief ontvangen of wilt
medewerker bij de WSN.
u meedoen? Laat het weten aan onze projectleider Peter Ytsma via
[email protected]. 26
Voor beide projecten is een subsidie van het ministerie van VWS verkregen.
Bijeenkomsten voor informatie, contact en steun Heeft u klachten na een whiplashongeval? Of kent u iemand met een whiplash en u wilt er meer over weten? Mogelijk zoekt u hulp, maar weet niet waar u moet beginnen. Zal het beter worden?! Of bent u chronisch whiplashpatiënt: ook dan zijn er vragen over het leven met whiplash. Met alle vragen die u heeft, kunt u terecht op een van onder-
3
staande informatiebijeenkomsten van de Whiplash Stichting Nederland. Goede informatie en voorlichting is, naast lotgenotencontact, van essentieel belang. THEMA’S > Op de bijeenkomsten in Weert en Arnhem verzorgt een anesthesioloog een lezing over pijn en pijnbestrijding. > In Bunnik is er een speciale informatiemiddag over de WIA, WAJONG- en WAO-keuring door UWV.
Rhijnhaeghe II (zaal 3 en 4), Bunnik JF Kennedylaan 101, Bunnik
1
Donderdag 23 juni
2
Tijd: 13.30 -16.00 uur; zaal open vanaf 13.00 uur
1
Over WIA, WAJONG, WAO-keuring door UWV. Met informatie
4
over de voorbereiding op de keuring, het plausibel maken van beperkingen en tips voor de keuring. Extra: toelichting van een verzekeringsarts. Meer info op www.whiplashstichting.nl. Aanmelden noodzakelijk (via de WSN). Meld u tijdig aan: vol is vol.
Spaarneziekenhuis, locatie Hoofddorp Spaarnepoort 1, Hoofddorp
2
5
Zaterdag 14 mei Tijd: 14.00 – 16.00 uur
Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) Hanzeplein 1, Groningen
3
Vogelbleek 5, Weert
Zaterdag 28 mei Tijd: 14.00 – 16.00 uur
Ziekenhuis Rijnstate, in de collegezaal
4
Sint Jans Gasthuis
5
Met medewerking van dr. Peek, anesthesioloog pijnpoli Sint Jans Gasthuis
Wagnerlaan 55, 6815 AD Arnhem
Zaterdag 21 mei
Met medewerking van Dr. T. Coumans,
Tijd: 14.00 – 16.30 uur
anesthesioloog-fellow pijnbestrijding
Aanmelden en meer informatie: www.sjgweert.nl
Zaterdag 21 mei
en/of via afdeling patiëntenvoorlichting
Tijd: 14.00 – 16.00 uur
T 0492-572205 27
Louk de Both
Ilona van den Dobbelsteen
Nieuw in het bestuur
Naam: Louk de Both (63)
Naam: Ilona van den Dobbelsteen (35)
Functie in het bestuur: voorzitter, sinds november 2010
Functie in het bestuur: algemeen bestuurslid met porte-
Relatie met whiplash: gelukkig geen ervaringsdes-
feuille vrijwilligers en lotgenotencontact sinds oktober 2010
kundige. Sinds mijn voorzitterschap merk ik wel dat er
Relatie met whiplash: zelf ben ik ervaringsdeskundig.
heel veel vrienden en bekenden zijn die whiplash in het
Drie ongevallen gehad: een scooterongeluk, motorongeluk
verleden hebben gehad.
en auto-ongeluk.
Ik ben trots op: mijn kinderen. En dat ik mijn kennis en
Ik ben trots op: mijn manier van gestructureerd en ge-
ervaring goed kan gebruiken in patiëntenland. Dan kan
ordend kunnen werken en denken. En de geboorte van
het helpen als je een goed netwerk hebt.
mijn zoon Ralph (2005).
Mensen vragen mij vaak om: advies of goede raad of
Mensen vragen mij vaak om: advies. Wat helpt er om
dat ik ze kan helpen.
van de whiplashklachten af te komen? Die vraag is niet
Wie ik graag eens wil ontmoeten: Pieter van Vollen-
makkelijk te beantwoorden, omdat er niet een manier
hoven als beschermheer van de Whiplash Stichting
is die voor iedereen werkt. Wat bij veel personen
(WSN) om zijn medewerking te vragen in het beter
heel positief is geweest, is een behandeling in een
bekend maken van de WSN en de activiteiten die de
revalidatiecentrum met een multi-disciplinaire aanpak.
WSN doet voor whiplashpatiënten.
Tevens raad ik aan om eens contact op te nemen met
Een goed gevoel krijg ik van: het omgaan met mensen
onze contactpersonen (telefonisch of per e-mail).
die ambitie en passie hebben om dingen te bereiken
Wie ik graag eens wil ontmoeten: minister president
(charisma hebben).
Mark Rutte. Ik zou hem vragen wat hij weet over een
Wat ik nog graag eens wil doen: lekker wandelen in
whiplash en of hij bekend is met iemand met een
de zon op het strand in Mexico. I love the sun.
whiplash in zijn nabije omgeving. Tevens zou ik hem
Ambitie bij de Whiplash Stichting: naar een nog actie-
vertellen over de WSN en hem uitnodigen om eens een
vere patiëntenorganisatie met volop enthousiaste leden/
kijkje te komen nemen in Bunnik.
donateurs. Een club waar het vrijwilligerswerk vooral
Een goed gevoel krijg ik van: het heerlijke klimaat in
ook leuk is en een duidelijke toegevoegde waarde heeft.
Spanje. Vooral als ik in het najaar of de winter heerlijk in
Maar ook een patiëntenorganisatie die gezag uitstraalt
de zon in Spanje zit, als het hier koud en regenachtig
en in de maatschappelijke omgeving een onafhanke-
weer is, voel ik mij heel erg goed.
28
Helpdesks
Whiplashlijn
Letselschade helpdesk
Heeft u vragen over het omgaan met whiplash, diagno-
Elke donderdagmiddag van 15.00-17.00 uur.
stiek, behandeling, letselschade, arbeid, sport en ont-
Voor een deskundig en vrijblijvend advies over uw letsel-
spanning, zwangerschap, en meer? De ervaringsdes-
schadetraject kunt u als lid van de Whiplash Stichting
kundige contactpersonen van de Whiplash Stichting
bellen met de juridische helpdesk van de Whiplash Stichting
Nederland staan u graag bij. U kunt hen bereiken via
Nederland en ASP1. Advocaten van de ASP, die alleen voor
onze telefonische hulpdienst.
slachtoffers werken, zijn wekelijks 2 uur bereik-baar om met
De medewerkers op ons secretariaat
u mee te denken over de zaken waar u tegen-aan loopt in
(T. 030-6565000) kunnen u vertellen
het toch vaak complexe letselschadetraject.
op welke tijden (ochtend, middag
Via T. 030-6565000 (werkdagen van 10.00-13.00) kunt u
en/of avond) onze contactpersonen
onze medewerkers vragen om het telefoonnummer van de
bereikbaar zijn. Tevens zijn onze
ASP-advocaat die bereikbaar is op donderdagmiddag van
contactpersonen bereikbaar via
15.00-17.00 uur.
e-mail. U kunt dan mailen naar
1 Op 6 februari 2006 is een convenant gesloten tussen de Whiplash Stichting
[email protected]
Nederland en de vereniging ASP (Advocaten voor Slachtoffers van Personenschade). Doel van dit convenant is om de juridische dienstverlening aan mensen met whiplash te optimaliseren.
Advies- en meldpunt ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid Vragen over ziekteverzuim, arbeidsongeschiktheidskeu-
op T. 050-5492906. Of geef uw ervaringen door!
ringen en bezwaar- of beroepsprocedures? Hiervoor kunt
U bent ook welkom op onze bijeenkomst over de WIA,
u terecht bij het advies- en meldpunt ziekteverzuim en
WAJONG en WAO-keuring door UWV op 23 juni in Bunnik
arbeidsongeschiktheid. Op werkdagen van 9.00-13.00 uur
(zie pagina 27).
(vervolg Louk de Both)
(vervolg Ilona van den Dobbelsteen)
lijke positie blijft innemen en bij veel partijen respect
Ambitie bij de Whiplash Stichting: samen met de
ontmoet.
andere bestuursleden en vrijwilligers de WSN naar een
Wens: goede gezondheid en vooral veel plezier in het
betere positie brengen.
leven en voor iedere whiplashpatiënt zou ik zeggen:
Wens: hopelijk lukt het een ieder om toch weer de draad
leer goed je eigen grenzen kennen.
op te pakken en te leren omgaan met de beperkingen.
Contact:
[email protected] en ik hoop
Daarbij nog een mooie spreuk: waar je tegen vecht blijft
veel nuttige ideeën of suggesties te mogen ontvangen
en wat je accepteert kan losgelaten worden.
voor de verdere uitbouw van de WSN.
Contact:
[email protected]. Bij vragen over de stichting of over een whiplash kunt u mij altijd mailen. 29
Braintraining #OMBI4EL 1
Welke drie getallen vormen bij elkaar opgeteld het eerste getal? Welk getal hoort er dus niet bij? Omcirkel het getal dat er niet bij hoort.
27
11
1
Maak de onderstaande getallenreeksen af. Dit kan door optellen, aftrekken, vermenigvuldigen of delen.
2
19 - 20 - 22 - 25 - 29 - …
6
10
Vorm onderling twee bestaande woorden door één of meerdere stenen te draaien.
E A
C T
H E
3
L T
25 - 22 - 18 - 15 - 11 - …
4
Welke figuur is niet nodig om een VIERKANT te maken? Omcirkel het juiste antwoord.
B
3WITCH 1
N K
28 - 30 - 33 - 35 - 38 - …
9
6ORM&IGUUR 1
A
'ETALLEN2EEKS 1
D
"EMINNEN 1
Vul in beide sommen de ontbrekende getallen in.
-2
49
C
-4
… -3
67
-8
… -6
…
- 16
35 - 12
…
5
… - 24
46
…
,ETTER#ODE 2
Als DPYLIPGHI code is voor het woord FRANKRIJK. Wat betekenen de volgende codes dan?
6
G R Y J G C ……………… Q N Y L H C ………………
Z C J E G C ………………
NACHT KETEL # )TALIp 3PANJE "ELGIp .IVEAU´S 1 2 EN 3
.OG MEER BRAINTRAINING +IJK OP WWWNEUROCAMPUSCOM
advertentie
Is veel draaien in bed gezond? Nee, veel draaien verstoort de diepe slaap, met als gevolg, veel minder energie voor de volgende dag. Dat mensen ‘s nachts veel draaien heeft als reden:
'DWPHQQLHWOHNNHUOLJW Hoe komt dat? Tijdens de diepe slaap verslappen de spieren en banden, die de wervels in stand houden. Daardoor zoeken de wervels een stabiele positie en komt de mens in een verkeerde houding te slapen zoals de buikligging en de ¾ houding. Door deze langdurige spanningen ontstaat druk op de zenuwen, met als gevolg; “veel draaien in bed”.
'DWPHQRSGHEXLNVODDSWKHWJHHQHHQYHUNHHUGHVODDSKRXGLQJLV DE OPLOSSING (Leer slapen met de “Anti Nekpijn Pillow” en de “Sleepmate”. Een rolvormig kussen gevuld met gekaarde kapok, (ook wel goeling genoemd), die ervoor zorgt, dat het lichaam niet naar de buikligging kantelt.
9RRUPHHULQIR]LH ZZZQHNSLMQQO ZZZWRSVODSHQQO
Onder [P] Langstraat Arnhem - Centrum Telefoon 026 - 44 22 777
den! Nog een keer goed gekeken. Blijken ze zich verstopt te hebben in de schelpjes. Ze waren ‘Pareltjes in Pasta’ aan het spelen. Stomverbaasd.
het resultaat is echt groots.
Naast de verrukkelijke smaaksensatie is ook het aanzien
meer dan leuk. Er deed zich namelijk onverwacht en
beslist onbedoeld een bijzondere verrassing voor.
Maar het nodigde uit tot nieuwe experimenten: als erwtjes zich zo gedragen, dan doet maïs dat ook zo. En ook de Mexico Melange, voor een extra smaakje en extra feeste-
aangemaakte schelpjespasta (conchigliette rigate) wordt
gemengd met simpele doperwtjes uit een blikje.
Tijdens het omscheppen raakten de erwtjes zoek.
In het boodschappenlijstje zie je dat de afgekoelde en
Nog een keer omgeschept. Geen hang-dopperen te vin-
Dit recept is eigenlijk te simpel om aan te beginnen, maar
Pasta met pareltjes
Koken met Whippies
Hier gaat het zout en – belangrijk – de peper bij.
peratuur is. Roer er de olijfolie door.
Begin met de crème fraîche. Zorg dat deze op kamertem-
schud je de inhoud van het vergiet zo nu en dan even om.
ken. Omdat het schelpjes zijn blijft daar water in staan dus
Koken, afspoelen onder koud water en goed uit laten lek-
klein scheutje olijfolie in het water.
een bouillonblokje (rund of tuinkruiden, of allebei) met een
het pak. Dat is het lekkerst. Doe voor een extra ‘tasty bite’
De pasta kook je ‘al dente’ volgens de aanwijzingen op
over je bord. En dat wil je (achteraf) in dit geval niet.
of meer erwtjes, dan is het effect weg en rollen de erwtjes
gebruikt, dat is een perfecte match. Neem je minder pasta
ik een klein potje (200 gram) op een half pak schelpjes
Belangrijk is de verhouding erwtjes:pasta. In dit geval heb
Jaha. Het kan verkeren.
nou.’ Nouvelle Cuisine! Kunst op je Bord!
om die erwtjes in die schelpjes te krijgen.’ ‘Poe, Poe, nou
En bijzonder creatief. En: ‘dat zal een werk geweest zijn
er nog kunstzinnig uit ook.
feestelijk om te zien, maarre (onder ons gezegd) het zag
Wat die erwtjes op tafel deden was niet alleen al heel
te maken. Of... bedenk het maar!
lijk aanzien, of een handje kappertjes om het lekker pittig
bereiding vraagt lichte tot matige inspanning
Pasta met pareltjes
Laat je erwtjes goed uitlekken en meng ze door de pasta
Boodschappenlijstje
Nu moet je even mikken, want de groene kruiden moeten
tot ze allemaal zijn verdwenen. Helemaal Magic!
erdoor, maar de hoeveelheid is een beetje afhankelijk van je smaak. Wat ik opgeef is maar een richtlijn. Goed, maar rustig, omscheppen en een half uurtje laten staan zodat
Pasta met pareltjes
bereiding vraagt lichte tot matige inspanning
Boodschappenlijstje:
½ pak (250 gr.) De Cecco pasta, nummer 51 -
conchigliette rigate
1 kruiden- en/of runderbouillonblokje
klein blikje doperwten (Bonduelle, 200 gram)
zwarte peper uit de molen
wat (zee)zout
dessertlepel (gedroogde) Provençe kruiden
dessertlepel (gedroogde) basilicum
2 eetlepels + een scheutje olijfolie
(Bertolli, extra vergine)
125 ml crème fraîche voor koude gerechten
1½ ons bacon
wat roomboter om te bakken Garnering:
party-augurkjes, cherry-tomaatjes, zongedroogde
tomaten, olijven
Voor de saus:
beetje roomboter op een laag vuur (dan spettert het niet
Bak intussen de bacon om en om knapperig in een klein
& Vinegar- en wellicht een klein beetje sambal oelek).
nemen (bijvoorbeeld Italiaans zeezout uit de molen -Oil
Wil je geen vlees? Gewoon weglaten en iets meer zout
veert en mooi garneren.
www.kokenmetwhippies.nl
© 2011 tekst en foto’s: Henk Brejaart,
de smaken in de crème kunnen trekken.
pittige (geraspte) Italiaanse kaas
zo). Dit duurt maar even, want het is zó gaar. Even af
Serveer met een pittige Italiaanse kaas, afgebakken
Voorzichtig overscheppen in de schaal waarin je uitser-
laten koelen en in stukjes breken. Dan door het mengsel
ciabatta, kruidenboter en een droge witte wijn.
kruidenboter(s)
af te bakken ciabatta
scheppen. Met enig beleid spatel je vervolgens schep
(bijvoorbeeld Parmezaanse)
voor schep de pasta erdoor tot alle saus is opgenomen.
Contact
Colofon De Whiplash Stichting Nederland streeft naar contact, voorlichting en ondersteuning ten behoeve van mensen met whiplash.
Algemene gegevens Whiplash Stichting Nederland, Postbus 105, 3980 CC Bunnik T: 030 6565000 (maandag tot en met vrijdag van 10.00 tot 13.00 uur) F: 030 6565252, E:
[email protected] I: www.whiplashstichting.nl Betaalrekening WSN: ABN Amrobank te Bunnik, rek.nr: 43.71.31.815 BIC: ABNANL2A | IBAN: NL82ABNA0437131815 Bovengenoemd adres en telefoonnummer zijn bedoeld voor administratieve inlichtingen, adreswijzigingen, bestellingen enzovoorts. Voor een persoonlijk gesprek kunnen wij u doorverwijzen naar onze contactpersonen. De medewerkers op ons secretariaat kunnen u vertellen op welke tijden (ochtend, middag en avond) onze contactpersonen van de telefonische hulpdienst bereikbaar zijn. Zij kunnen u ook informeren over de e-mailhulpverlening (
[email protected]) en het activiteitenprogramma.
Beschermheer Prof. mr. Pieter van Vollenhoven Bestuur dhr. L. de Both dhr. dr. L.M.G. Geeraedts dhr. D. van der Graaf mw. I. vd Dobbelsteen-Kegels dhr. J. Jacobze Medische Advies Raad De Medische Advies Raad bestaat uit een chiropractor, anaesthesioloog, orthopedisch chirurg, psycholoog, neuroloog, arts-anatoom, stress- en reïntegratiedeskundige, huisarts en revalidatiearts. Uitgifte en oplage Het Whiplash Magazine verschijnt drie maal per jaar, in april, september en december. De oplage van het Whiplash Magazine wordt aangepast per uitgave. ISSN nummer: 1878-898X Dit nummer werd gedrukt in een oplage van 3.500 exemplaren. Incidentele verzending vindt plaats aan personen, organisaties en instanties die op enig andere wijze betrokken zijn bij de Whiplash Stichting Nederland. Redactie mw. J. Kocx-Perquin dhr. P. Jagersma mw. F. van Leeuwen mw. L. Zantman (beeldredactie) met dank aan: P. Hendrickx Eindredactie mw. D. van Eden
Contactpersonen en vrijwilligers Contactpersonen van de Whiplash Stichting Nederland bieden informatie, advies en een luisterend oor. Dit doen zij onder meer via de telefonische hulpdienst, e-mailhulpverlening, informatiebijeenkomsten, trainingen en lezingen. Een aantal vrijwilligers ondersteunt de WSN in onder meer administratie, organisatie, belangenbehartiging en websitebeheer. Mw. G. Hippmann, Mw. P. Hendrickx, Mw. J. van Erp, Dhr. P. Jagersma, Mw. A. Baard, Mw. R. Goor-Knegt, Mw. L. van Wees-Meijer, Dhr. C. Nolta, Mw. N. Garrelfs, Mw. J. Kocx-Perquin, Mw. L. Zantman, Dhr. W. Meijer, Mw. L. van Es, Mw. G. Heuts, Mw. H. van Tienderen, Dhr. H. Neele, Mw. G. van Benthem, Mw. M. Brouwers, Dhr. J. Jansen, Mw. E. Buser, Mw. J. van de Ven, Dhr. E. van Stelten, Mw. C. Balledunks, Mw. M. van Kesteren, Mw. J. Lambregts, Mw. R. Floris, Mw. O. Lainsamputty, Mw. l. v.d. Dobbelsteen-Kegels, Dhr. A. Verwey, Mw. J. Springer, Mw. J. Schaap, Mw. P. van Dijkhuizen, Dhr. G. Lambregts, Mw. C. van Keulen-Neele, Mw. S. Brok, Mw. R. Vonk, Dhr. K.Vonk.
Redactieadres Redactie Whiplash magazine Postbus 105, 3980 CC Bunnik, T: 030 6565000 E:
[email protected] Ontwerp logo/huisstijl SPRANQ creatieve communicatie, Utrecht Opmaak WEES Kreatief, Streefkerk Technische realisatie PD Graffic Support, Groningen Inzenden kopij Bijdragen kunnen gezonden worden aan het redactieadres. De redactie behoudt zich het recht voor bijdragen te redigeren, in te korten of niet te plaatsen. De verantwoordelijkheid voor de inhoud van de inzendingen ligt bij de inzenders. Het bestuur van de Whiplash Stichting Nederland draagt geen enkele verantwoordelijkheid voor op- of aanmerkingen en suggesties betreffende behandelingen, medicijnen, enz. Bijdragen voor het volgende nummer moeten in bezit zijn van de redactie uiterlijk 24 juni 2011. © Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of gekopieerd, zonder schriftelijke toestemming van de Whiplash Stichting Nederland. * De Whiplash Stichting Nederland is niet aansprakelijk voor eventuele gevolgen van de producten of diensten die in de advertenties worden aangeboden.
Advocaten voor Slachtoffers van Personenschade Op 6 februari 2006 is een convenant gesloten tussen de WSN en ASP. Doel van dit convenant is om de juridische dienstverlening aan whiplashpatiënten te optimaliseren. Door de ervaringsdeskundigheid van de WSN te combineren met de juridische expertise van de leden van de ASP kunnen beide organisaties elkaar op een hoger niveau brengen.
Wat doet de ASP advocaat?
Landelijke dekking
De ASP advocaat behartigt de belangen van het slachtoffer
Ruim veertig ASP advocaten verdeeld over heel Neder-
in diens letselschade dossier. Bij deze belangenbehartig-
land nemen deel aan het samenwerkingsconvenant.
ing staan een optimaal resultaat, betrokkenheid, voort-
Dankzij deze landelijke dekking zullen donateurs van de
varendheid en goede communicatie hoog in het vaandel.
WSN in voorkomende gevallen dus altijd een beroep kunnen doen op een ASP advocaat in de buurt.
De ASP advocaat is specialist op het gebied van letselschade en beschikt over ruime ervaring. De ASP advocaat treedt in letselschade zaken uitsluitend op voor slachtoffers en behartigt dus niet (tevens) de belangen van aans-
Unieke samenwerking
prakelijkheidsverzekeraars.
Met het convenant tussen de WSN en ASP is een unieke samenwerking tot stand gekomen tussen ervaringsdeskundigheid en betrokken juridische dienstverlening waarvan de resultaten aan de donateurs van de WSN ten
ASP Advocaten voor Slachtoffers van Personenschade
goede zullen komen.
• ASP is de landelijke vereniging van gespecialiseerde letselschade advocaten die uitsluitend voor slachtoffers optreden • ASP ondersteunt de belangen van whiplashslachtoffers
Contact
• ASP bevordert de kwaliteit van haar leden
Wanneer u als donateur contact opneemt met de Whip-
• ASP is de juridische partner van de Whiplash Stichting
lash Stichting Nederland, tel. 030 - 656 50 00 wordt u
Nederland
doorverwezen naar een ASP advocaat bij u in de buurt.
Voor meer informatie:
www.asp-advocaten.nl Postbus 650, 8901 BL Leeuwarden
[email protected]
