In dit nummer onder meer:

S’AMEN

Officieel orgaan van de Protestantse Gemeente Breda - 7e jaargang no. 6 - juni 2014

In dit nummer onder meer:

Vrijdag 27 – zondag 29 juni zijn de uitvoeringen van de musical.

4

Brief aan de gemeente

5

Over de betekenis van kerk, gemeente en ambt.

Financiële jaarverslagen 8 De Prot. Gem. Breda en de Ev. Luth. Gem. Breda presenteren hun jaarverslagen over 2013.

Aktie Kerkbalans 2014

11

Noorderlicht

11

Lutherse Kerk

12

Breda-Wismar-Arad

12

Afscheid Annahuis

14

Lustrum Lucaskerk

15

De totale opbrengst is afgenomen, maar u draagt per persoon meer bij.

Meedraaien met een radioprogramma van de IKON is spannend en leuk. De Lutherse Kerk krijgt een andere locatiemanager. Zij stelt zich voor. Diverse mensen doen verslag van hun ervaringen bij de Zomerontmoeting 2014 in Arad. Na 20 jaar heeft Mieke Frankfoorder afscheid genomen als vrijwilliger. Terugkijken op een fantastische week. Als u geen belangstelling heeft voor S’AMEN en het blad niet meer wilt ontvangen, kunt u dit doorgeven aan het Kerkelijk Bureau: [email protected] of Pottenbakkerstraat 51, 4813 LB Breda

S’AMEN in kleur zien? Dat kan: downloa-

den via Protestantsegemeentebreda.nl of Lucaskerk.nl

2

S’AMEN

Colofon

De Protestantse Gemeente Breda

S’AMEN is het maandblad van

de Protestantse Gemeente Breda. Uitgever Algemene Kerkenraad Protestantse Gemeente Breda scriba: Joke Gurke Koolmees 61, 4822 PP Breda [email protected]

Inleveren kopij De sluitingsdatum voor het volgende nummer is dinsdag 26 augustus. Verschijningsdatum is vrijdag 5 september. Aanleveren van kopij uitsluitend als “platte tekst”. U krijgt een ontvangstbevestiging. Als dit daags na de kopijdatum nog niet is gebeurd: informeren bij [email protected] Redactie adres Kopij sturen naar: [email protected] Redactie Marlies Brandwijk Ger van Dooren Leon Geschiere Adriënne Hoevers - den Hollander Gijs van Mourik Peter Jan Plooy Adreswijzigingen Kerkelijk bureau: Mieke Frankfoorder-Boevé Pottenbakkerstraat 51, 4813 LB Breda 076-5146523 [email protected] Druk: Drukkerij Roggeband, Breda Website www.protestantsegemeentebreda.nl

Collectebonnen A. Vellen van 20 bonnen met een waarde van € 0,75 per bon, totaal dus € 15.00 per vel. B. Vellen van 20 bonnen met een waarde van € 1,50 per bon, totaal dus € 30,00 per vel. Bonnen kunnen besteld worden door storting / overschrijving van € 15,00 of € 30,00 (of een veelvoud daarvan) op bankrekening NL91ABNA052.02.27.867 ten name van de Protestantse Gemeente te Breda (met vermelding van de gewenste soort vellen) Financiën: Postbank NL17 INGB 0001 0806 82 ABN AMRO NL91 ABNA 0520 2278 67

Diaconie Algemeen:

Postbank NL89 INGB 0001 0708 50 t.n.v. Diaconie Protestantse Gemeente Breda Diaconie ZWO: Postbank NL14 INGB 0001 5429 41 t.n.v. ZWO groep Protestantse Gemeente Breda/Ginneken

Protestantse wijkgemeente NoorderBeemden Website: www.noorderbeemden.nl Predikant ds. W. Bisschop, Elise van Calcarstraat 23 4822 VK Breda, tel. 076-541 96 03 E-mail: [email protected] Lucaskerk, Tweeschaar 125 4822 AS Breda, tel. 076-542 24 33 Protestantse wijkgemeente Midden/Zuid Johanneskerk, Dreef 5 4813 ED Breda (Princenhage), tel. 076-521 05 45 Predikant Ds. S. van Meggelen Voorstraat 14, 4268 AL Almkerk Tel. 0183-401265 of 06-22576592 E-mail: [email protected] Werkt op maandag, dinsdag en donderdag Markuskerk, Hooghout 96 4817 ED Breda tel. 076-514 00 80 Predikant ds. T. van Prooijen, 542 33 34 Arenberglaan 168, 4824 RD Breda E-mail: [email protected] Werkt op maandag, dinsdag en vrijdag. Evangelische Lutherse Gemeente, Veemarktstraat 11/ Stadserf 3 (achteringang), Breda, tel. 5145585 Wijkpredikant Ds. M.J.A. Schulz, Cherbourglaan 51, 5627 MK Eindhoven, tel. 040-2417664 Scriba Dhr. J.N. Dijkshoorn, Julianastraat 50, 5121 LR Rijen tel. 0161-293112 Pioniersplek “Noorderlicht” Lutherse kerk, Veemarktstraat 11/ Stadserf 3 (achteringang), Breda, tel. 5145585 Missionair werker Berthe van Soest - [email protected] Daniëlle van Drongelen Jeugdwerker Protestantse Gemeente Breda - ‘t Ginneken Tel. 06-54273705 E-mail: [email protected] Werkt op maandag, dinsdag en donderdag Niels den Toom Studentenpastor, life coach en trainer bij ZuiderZin Tel. 06-19663873 E-mail: [email protected] *

Vrijwillige bijdrage voor S’AMEN : Postbank NL17 INGB 0001 0806 82 t.n.v. Prot. Gemeente Breda o.v.v. “S’AMEN ” (Richtbedrag: € 25,- per jaar)

S’AMEN

meditatie

Boordje? Het is me al een paar keer gevraagd: waarom draag jij eigenlijk nog geen boordje? Wie vreemd opkijkt van deze vraag, heeft een nieuwe trend gemist onder PKN-dominees. Steeds vaker hoor ik dat collega’s een wit boordje aanschaffen. Iemand wees me alvast behulpzaam op de Internetcatalogus van bijpassende overhemden (in diverse kleuren verkrijgbaar!). Het begon allemaal met het boekje ‘100 tips & stops voor de missionaire gemeente’, uitgegeven door ons landelijk dienstencentrum. Een aantal dominees besloot na het lezen van dit boekje tip 92 op te volgen: ‘Doe eens gek, draag een boordje.’ Via de kerkelijke bladen en de sociale media houden ze ons op de hoogte van hun ervaringen als boordjesdrager. Sommigen willen en kunnen inmiddels niet meer zonder. Missionair boordjes dragen… De achterliggende gedachte spreekt me wel aan. Predikanten doen hun werk misschien wel te veel in het verborgene. Voor buitenstaanders zijn ze nauwelijks zichtbaar. Met een boordje om ben je op straat direct herkenbaar en aanspreekbaar. Je laat zien wat je bent en waar je voor staat. Overal en altijd. Mijn tip-92-collega’s blijken zeer consequent. Het boordje blijft ook om in het verkeer of bij de GAMMA. Juist daar. Zo kan het boordje tot onverwachte ontmoetingen leiden. Was dat niet altijd al de missionaire kracht van de kerk, de persoonlijke ontmoeting met mensen? Toch heb ik mijn boordje nog niet besteld. Ik ben eerlijk gezegd nog niet echt overtuigd van het missionaire effect van het boordje. Ik merk dat veel mensen een erg gedateerd en eenzijdig beeld hebben van de kerk. Dat zullen velen van ons herkennen. Als je mensen wilt bereiken, moet je vaak door een muur van wantrouwen en negatieve beeldvorming heen breken. Ik vrees dat het dragen van een boordje vanuit missionair oogpunt toch vooral averechts werkt. Je zult alleen nog maar extra je best moeten doen om duidelijk te maken dat je geen antiek instituut vertegenwoordigt, maar een levende, eigentijdse geloofsgemeenschap. Maar misschien heb ik het helemaal mis. Dat weet ik natuurlijk pas echt als ik het eerst eens uitprobeer… Er is nog iets dat me tegenhoudt. Als het belangrijkste motief is dat je met een boordje om missionair wilt zijn, dan vraag ik me af: waarom alleen de dominee? Herkenbaar en aanspreekbaar zijn op je geloof is toch niet alleen voorbehouden aan het ambt van predikant? In een brief aan de gemeentes (opgenomen in deze S’AMEN) onderstreept dr. Arjan Plaisier (scriba van de generale synode) het

In

3

houdsopgave

Pagina 3 : Meditatie 4 : Actueel 6 : Opinie 8 : Algemeen Kerkelijk Nieuws 11 : Noorderlicht 12 : Diaconie 17 : Nieuws uit de wijken 20 : Geknipt voor u 22 : Vieringen ‘ambt van alle gelovigen’: “U bent geen onmondige gelovigen die worden bediend door ambtsdragers. Door de Geest weet u van God en bent u medewerkers van God. Priesters en koningen noemde Petrus de gemeenteleden (1 Petrus 2:9). En Paulus had het over de gaven van de Geest die aan iedereen worden uitgedeeld. Met die gaven dienen we elkaar. We troosten elkaar, bouwen elkaar op en helpen elkaar om samen gemeente te zijn, naar binnen en naar buiten.” Moeten we dus allemaal ‘eens gek’ doen en een boordje gaan dragen (ja, ook in de trein en bij de GAMMA)? Het zou leuk zijn voor de omzet van het sympathieke internetbedrijfje dat Fair Trade boorden en overhemden verkoopt. In elk geval roept de boordjesdiscussie de vraag op hoe wij – allemaal! – herkenbaar en aanspreekbaar willen zijn als leden van ‘een gemeenschap van mensen die leerling van Jezus zijn’. De brief van Plaisier is een goede aanleiding om daar met elkaar over na te denken.

Ton van Prooijen

Clicktip 48 Wil je meer weten van de projecten van

Kerk in Actie

Click in het menu op de website www.protestantsegemeentebreda.nl eens op WWW Tips click op ‘Protestants’ en dan op ‘KerkinActie’ Daar zie je van alles staan over de projecten. Info: Rob Snijders

4

S’AMEN

Actueel

Zomerprogramma Augustinusparochie Op zaterdag 5 juli zal er een uitstapje worden georganiseerd. Het vertrek is om 9:00 uur vanaf de Michaelkerk. In Hilvarenbeek krijgen we een rondleiding bij de dorpsdokter. Koffie en gebak in de buurt. Rondleiding in kerk en viering. Na de lunch zal er een bezoek worden gebracht aan reptielenhuis De Aarde te Breda. Afsluiting met borrel en hapje. Kosten: €25,=

Ruth, de musical In het kader van de viering van het 20-jarig bestaan van de Lucaskerk, brengt de musicalgroep van deze kerk haar nieuwste project: Ruth, van Graf tot Wieg. Deze musical vertelt het aangrijpende verhaal van Noömi, die, vanwege de honger, van het vertrouwde Bethlehem verhuist naar een vreemd land. Daar slaat het noodlot toe. Haar man en haar beide zoons overlijden en zij blijft achter met haar twee schoondochters: Ruth en Opra. Zij besluiten om met zijn drieën weer naar Bethlehem te gaan. Uiteindelijk durft Opra de stap over de grens niet te nemen en blijft alleen achter. Noömi en Ruth trekken wel verder en moeten in Bethlehem een nieuw bestaan vinden. Een bestaan met een nieuwe man en een kind. Uiteindelijk vindt Ruth een man die haar het kind geeft dat haar toekomst en de toekomst van Noömi veilig stelt. De musical wordt uitgevoerd door acteurs en solisten, allemaal lid van de musicalgroep van de Lucaskerk, en door het musicalkoor van ruim 30 zangers en zangeressen. De uitvoeringen zijn in de Lucaskerk op: Vrijdagavond 27 juni 20:00 uur Zaterdagmiddag 28 juni 14:00 uur Zondagmiddag 29 juni 14:00 uur Kaarten zijn te bestellen via de website: www.musicalruthbreda.nl

Woensdagen in vakantieperiode van 14:30 - 16:30 uur - 9 juli zang en voordracht in de Michaelkerk - 16 juli bloemschikken in de Franciscuskerk - 23 juli verhalen vertellen door Rob van Uden in de Lucaskerk - 30 juli schilderen vanuit teksten in de Michaelkerk - 6 augustus bingo en soep in de Franciscuskerk - 13 augustus 13:30 uur eucharistie Maria Tenhemelopnemening te Meersel Dreef Kosten: vrijwillige bijdrage. Iedere dinsdag en donderdag van 14:00 tot 16:00 uur Bezichting H. Willibrorduskerk te Teteringen

Bent u een maatje of zoekt u een maatje?

In de wijk Brabantpark en Heusdenhout voelen mensen, jong – oud, samen – alleen, autochtoon- allochtoon zich thuis; het is er prettig wonen. Velen wonen er ook al lang. Toch gebeurt het wel eens dat iemand door ziekte, verlies of andere omstandigheden, bijvoorbeeld familie die ver weg woont, behoefte heeft aan contact. Om daarin te voorzien is er een “maatjesproject” voor buurtbewoners gestart. Het behelst het bezoeken van buurtbewoners die dat wensen; gezellig een praatje maken, de krant voorlezen, een boodschap doen, samen wandelen, een spel doen. Heeft u behoefte aan een maatje geef dat door aan de coördinator Hanneke Oomen, [email protected], 06 48 194 254 We zoeken ook extra vrijwilligers. Wilt u, wil jij, eens in de twee weken je tijd delen met een ander? Voor meer informatie: www.barmhartigheidbreda.nl

5

S’AMEN Samen je geloof vieren

Op de tonen van Taizé

Taizévieringen in de Augustinusparochie: elke vierde zaterdag om 19:00 uur in de Michaelkerk en elke vierde dinsdag om 19:00 uur in Teteringen. Samen met anderen je geloof vieren is in een Taizé-viering een weg van hoop en vertrouwen gaan. Zo schep je ruimte voor jezelf, voor je eigen zoektocht en ruimte om je te openen voor God. De sfeer van de viering wordt bepaald door muziek, zang, gebed en stilte. Er zijn gemakkelijk mee te zingen liederen. Stilte om het evangelie tot je door te laten dringen. Je kunt een kaarsje ontsteken voor een eigen intentie. Van harte welkom deze maand op - op zaterdag 28 juni, 19:00 uur is er weer een Taizéviering in de Michaelkerk, Hooghout 67, Breda. - op dinsdag 26 augustus, 19:00 uur is er weer een Taizéviering in de H. Willibrorduskerk in Teteringen

Maandag 7 juli, 19:30 uur Annakapel

Beweging van Barmhartigheid Elke eerste maandag van de maand (behalve in augustus) komen we bij elkaar om te bidden en met elkaar te spreken. We beginnen om 19:30 uur meteen met de vespers. We bidden rond het evangelie van die dag. Dat geeft stof om ons geloof met elkaar te delen, en met elkaar te spreken hoe wij het waar maken in het leven van alledag. Deel wat van je tijd met een ander, is een mooie kreet. Maar ook moeilijk om waar te maken. Het is goed om dit met elkaar te bespreken, en een uitweg te zoeken. Ieder die mee wil doen is http://www.barmhartigheidbreda.nl

van

harte

welkom.

Opinie Brief over het ambt aan de gemeente Beste gemeenteleden,

DE TUIN Gouden regen, torenhoog Weigelia ernaast, de Wingerd belooft een druiventros de Rhodondendron oogt vol trots zijn bloemenpracht en hemelwaarts verheft zich de Sering, Buddleia heeft nog volop werk en maakt zich sterk voor groei en bloei. de Acer toont verrassend zijn donkerrode blad de Vlier, de Den, de Apenboom, Magnolia en nog veel meer: Een paradijs van groen Niet ieder oogt zo hoog, beneden, dicht aan de grond bescheiden, doch heel deftig, beschermd door puntig blad bloeit het lelietje van dalen. een bloemetje voor liefde met witte klokjes prachtig in een bruidsboeket. Schepping in het klein die “groots” kan zijn.

Regina de Ruiter

Ze zijn er al eeuwenlang in onze kerk: predikanten, ouderlingen en diakenen. Ambtsdragers, noemen we ze. Afgelopen jaar maakte ik een rondje langs een aantal kerkenraden om te vragen hoe het gaat met hen als ambtsdragers en met hun ambt. Dat leverde veel mooie en ontroerende verhalen op. Maar ook verhalen van moeite en verdriet. Die moeite en dat verdriet zijn in de synode besproken. We hadden het over ‘knelpunten en uitdagingen’ rond het ambt. Dat zegt genoeg. “We hebben een nieuwe ambtstheologie nodig”, werd toen zelfs gezegd. Dat zou best kunnen, maar we kunnen het paard ook achter de wagen spannen. Volgens mij hebben veel vragen over ‘het ambt’ vooral te maken met de vraag wat eigenlijk een kerk, een gemeente is. Je kunt je wel druk maken over het ambt, maar wat helpt dat, wanneer we het zicht kwijt zijn op wat een gemeente is? Om het maar eerlijk te zeggen: ik heb het idee dat dat het eigenlijke probleem is: we weten vaak niet meer wat een gemeente is. En daarom schrijf ik u deze brief. Ik beschouw deze brief zelfs als de basis van alles wat er verder over het ambt te zeggen is.

De kerk Er bestaat nog steeds een hardnekkig beeld van de kerk als organisatie, gebouw, regelingen, financiën, enzovoort. Natuurlijk is een kerk ook een organisatie, maar daarmee heb je de kern niet te pakken. De kerk is in de eerste plaats een geloofsgemeenschap, een samenleving van zusters en broeder in Christus’ naam. Midden in de wereld bevindt zich een gemeenschap van mensen die leerling van Jezus zijn. De kerk is niet begonnen als organisatie maar als een levende gemeenschap. Lees maar wat er over de eerste gemeente in de Bijbel staat: “De leerlingen van Jezus … bleven trouw aan het onderricht van de apostelen, vormden een gemeenschap, braken het brood en wijdden zich aan het gebed.” (Handelingen 2:42)

6

S’AMEN De inhoud Deze tekst helpt om de kerk onder het stof van de gewoonte tevoorschijn te laten komen. Het staat er met zoveel woorden, dat die eerste kerk een geloofsgemeenschap is. Hoe die gemeenschap er precies uitzag, staat er niet bij. Wel worden drie dingen over die gemeenschap opgemerkt die wezenlijk zijn, waar de kerk mee staat of valt. Daarom leg ik die graag aan u voor. Er staat dat de leerlingen van Jezus trouw bleven aan het onderricht van de apostelen. Wat moet je je daar bij voorstellen? Bijvoorbeeld dit: één van de apostelen, Petrus, had net een preek gehouden over Jezus. Hij verkondigde dat Jezus aan een kruis was geslagen maar door God tot leven is gewekt. “Hij is door God als Heer en Messias aangesteld”. Dat raakte de toehoorders diep. Velen bekeerden zich en gingen in deze Jezus geloven. Zo is het nog steeds. Wat is de kerk? Het is een dak boven het evangelie. Onder dat dak komen we samen om te horen wat nergens anders te horen is. Over Jezus, die bereid was aan het kruis te gaan, die is opgestaan en die ons raakt door de Heilige Geest. We horen er de woorden van apostelen en profeten die ons hart laten branden en die ons de schellen van de ogen doen vallen. De kerk, de gemeente, is eenvoudigweg de plaats om die woorden te horen en de betekenis ervan steeds dieper op je te laten inwerken.

Het brood Dan wordt er gesproken over het breken van het brood. Wat een prachtige uitdrukking. De kerk is een plaats van ontmoeting en dat doe je bijvoorbeeld door samen ‘het brood te breken’, samen te eten dus. Met een heuse kookdominee in onze kerk komen we er steeds meer achter hoe belangrijk dat is. Je kunt bij die uitdrukking ook denken aan het heilig avondmaal. We delen brood en wijn en worden zo verbonden met het lichaam en het bloed van Christus. De Heer heeft ons deze unieke tekenen geschonken en hij heeft ons aangemoedigd dit brood en deze wijn met elkaar te blijven delen tot de dag dat hij terugkeert. Voor het gevoel van veel mensen zijn we in onze protestantse kerken erg ‘praterig’. Rond de tafel van de Heer worden we stil. Daar geven we onszelf aan de Heer en daar ontdekken we elkaar opnieuw als broeders en zusters.

Het gebed Ten slotte wordt het gebed genoemd. Ook dat is wezenlijk voor de kerk. De gemeente is de plaats om je te concentreren op waar het ten diepste om gaat en je hart te openen voor God. In een hectische wereld waarin overal van alles op ons afkomt, ook thuis, komen we bij elkaar om stil te worden voor God. Om God te aanbidden als de Eeuwige en Hem te danken voor al zijn goede gaven. Om te vragen om vergeving en vernieuwing. Om voor elkaar te bidden, soms heel persoonlijk, maar ook voor de mensen om ons heen, dichtbij en veraf.

Vele vormen Dit is kerk. Een geloofsgemeenschap die leeft door het evangelie, door de tekenen van Christus en door het gebed. Daar heb je nu de kerk voor nodig. Misschien moeten we die kerk opnieuw ontdekken. Vaak zien we door de bomen het bos niet meer. Dat veel mensen afknappen op de kerk komt wellicht omdat er veel organisatie is en weinig hart, veel instituut en weinig ziel. De kerk opnieuw ontdekken, dat is de kern van een kerkdienst op zondagmorgen onder leiding van een dominee. Maar het is ook een gespreksgroep van jongeren die spreken over geloof en leven. Het is een groep gemeen-

teleden die in een koor zingen. Het is een huisgemeente waar de Bijbel wordt gelezen. Het is een groep gemeenteleden die helpen bij de voedselbank. Dat alles kan overal: in kerken, in huizen, in zaaltjes, in een kroeg. De kerk heeft een hart en een ziel. De ziel kan overal ademen en het hart kan overal kloppen. Het gaat erom die hartklop te horen.

Ambt van alle gelovigen Aan het slot van deze brief wil ik graag nog iets kwijt. Ik gaf eerder aan dat we het in onze kerk over de ambten hebben, over de predikant, de ouderling en de diaken. Het eerste echter dat je over het ambt moet zeggen, is dat elke gedoopte christen een ambt heeft en ambtsdrager is. Dat noemen we in onze kerk het ambt van alle gelovigen. U bent geen onmondige gelovigen die worden bediend door ambtsdragers. Door de Geest weet u van God en bent u medewerkers van God. Priesters en koningen noemde Petrus de gemeenteleden (1 Petrus 2:9). En Paulus had het over de gaven van de Geest die aan iedereen worden uitgedeeld. Met die gaven dienen we elkaar. We troosten elkaar, bouwen elkaar op en helpen elkaar om samen gemeente te zijn, naar binnen en naar buiten. Er is dus een ambt van alle gelovigen. Vervolgens zijn er ook bijzondere ambten. Over de ‘knelpunten en uitdagingen’ daarvan schrijf ik in de brief aan de kerkenraad en de ambtsdragers. Ik hoop dat u met elkaar de kerk als geloofsgemeenschap steeds opnieuw mag ontdekken. En dat u opnieuw het voorrecht ervaart om van die gemeenschap een levend lid te mogen zijn. Ik wens u daarbij veel Geest, kracht en inspiratie toe. Met vriendelijke groet,

Dr. Arjan Plaisier, scriba van de generale synode van de Protestantse Kerk in Nederland

Lees meer en download de brieven over het ambt op www.pkn.nl/actueel, bericht d.d. 5 juni 2014

Allejezus

Wanneer heb ik hem eigenlijk voor het eerst ontmoet? Ik weet het niet meer, maar het is al jaren geleden. Het was in een café waar ik zo nu en dan kom. Hij is een vreemde vent van wie ik in een bepaalde periode gedurende heel wat middagen vast gezelschap ben geweest, en wel omstreeks borreltijd. Ja, zijn taaltje kan mij soms behoorlijk tegenstaan, zowel in kwaliteit als in kwantiteit, en in zo’n situatie heb ik weinig zin om iets met hem te drinken. Voor hem is dat heel vervelend want ik moet dat drankje altijd voor hem betalen, en dat vindt hij heel gewoon. Wie dat voor hem doet als ik er niet ben? Geen idee! In zijn ogen ben ik weinig anders dan een rijkaard die heel goed drankjes voor anderen kan betalen. Dat is mijn belangrijkste levensdoel, vindt hij. Tja, sommige mensen houden er duidelijke maar vreemde ideeën op na. Zoals je dat soms kunt hebben als je een tijdje met iemand omgaat en eigenlijk best redelijk met hem kunt opschieten, zijn er toch wel eens wrijvingspunten. Het zijn eigenlijk maar kleine dingen die mij ergeren. Zoals ik al zei, is het ergste zijn taalgebruik. Dat staat mij werkelijk ontzettend tegen. Kijk, je kunt naar mijn idee ook gewoon léuk Brabants spreken, maar dat taaltje van hem? Vre-se-lijk! Daarbij komt dat de woorden die hij verreweg het meest gebruikt, ‘Allejezus’ en ‘GodChristus-nog-toe’ zijn. Nou ja, ‘gebruiken’ kun je dat ook ei-

7

S’AMEN genlijk niet noemen en ‘misbruiken’ is eigenlijk wat overdreven. Hij weet gewoon helemaal niet wat hij zegt en ik heb een hekel aan lieden die niet weten wat ze zeggen, en ook niet weten waarom ze dat wat-ze-niet-weten zeggen. Bovendien getuigt dat voortdurend ondeugdelijk aanhalen van God en Jezus van groot onfatsoen! Vandaar de ergernis die binnen de kortste keren bij mij oplaait als ik met hem aan de praat ben. Ik heb hem één keer uitgebreid voorgehouden, dat hij dat soort taal niet moet uitslaan en ook waarom niet. Mij is nog nooit een blik van zoveel onbegrip ten deel gevallen! Op zeker ogenblik heb ik hem daarover na twee drankjes nog eens aangesproken en hem uitgelegd wat de woorden die hij voortdurend uitkraamt, eigenlijk voorstellen en betekenen. “Allejezus, Christus nog toe”, zei hij, “als jij daar zo’n hekel aan hebt, dan doe ik dat toch niet meer.” Het klonk blijmoedig toegeeflijk, maar het was allemaal boter aan de galg gesmeerd, wat ik gezegd had; dat begreep ik heel goed. Het is nu al een behoorlijke tijd geleden dat ik hem gezien heb, en ik ben lange tijd niet meer in het café geweest. Toen ik daar pasgeleden toevallig weer eens langskwam, zag ik hem ineens zitten, zonder iets te drinken en somber voor zich uit kijkend. Ik schoot naar binnen en nam bij de tapkast twee borrels mee. “Allejezus, ben jij het?”, zei hij na een flinke slok. Uit het verhaal dat ik hem met enige moeite ontlokte, , maakte ik op dat hij hier ook een aantal maanden niet geweest was, doordat hij voor diefstal in de bak had gezeten. Volgens hem was dat allemaal de schuld van anderen. Er verliepen daarna maanden waarin ik hem niet zag, maar de nieuwsgierigheid won. Het kostte grote moeite te ontdekken waar hij woonde, maar uiteindelijk kwam ik erachter. Hij zat met een aantal anderen in een huis waar hij beschermd woonde. Toen ik bij hem aanbelde, deed hij toevallig zelf open en keek verbijsterd naar mij. “Allejezus ... o nee, dat moet ik niet zeggen”, zei hij en zwaaide de deur open. “Ach, zeg maar gewoon Piet”, zei ik over de drempel stappend.

Piet Winsemius

Reactie op meditatie van ds. Saskia van Meggelen, S’AMEN mei “… En wanneer je weer eens een Happinez of Zin ter hand neemt, bedenk dan ook, dat er nog ‘kerk’ is: plek die voor iedereen open staat, die we allemaal op een of andere manier nodig hebben, om ons bezielde bestaan te onderhouden.” … Dat is gek… (Wacht even, even de Happinez en S’AMEN opzij leggen, want hier wil ik toch wel even op reageren) Al ruim 2,5 jaar kom ik niet in de kerk. En nog nooit ben ik zó bezig geweest mijn ziel te onderhouden. Zó bezield geweest, zó in contact met mijzelf en daardoor met Het Grotere… De ingrediënten? Nou, deze jaren dus niet de kerk, hoezeer ik de (Lucas)kerk ook een warm hart toe draag. Maar, als allerbelangrijkste ingrediënt, de stilte (en dat is niet makkelijk, want in Nederland is het bijna nergens meer stil). En verder de bomen en de natuur, mijn haptotherapeut en natuurarts, kleur & creëren, licht, de Happinez J, klassieke muziek. En mijn ziel vroeg duidelijk niet om woorden, denken, samenkomsten van mensen. Wat fijn hè, dat er anno 2014 zoveel vrijheid is voor een ieder om de juiste opening te vinden om zijn/haar ziel te voeden? De Happinez, social media, een kerk, clubjes, een dominee, yoga, tarotkaarten, een pionierskerk, de bijbel, de natuur.

En ja, natuurlijk kan die vrijheid keuzestress opleveren. Net zoals dé weg van dé kerk ook zo’n wrijving kan geven. Maar het zijn allemaal elementen, verschillende openingen voor verschillende mensen, om dat goddelijke, dat universele, dat grotere-dan-ik te beleven / te volgen. Of zelfs – in vertrouwen – je aan over durven geven… Want dat is, naar mijn bescheiden mening, wat we allemaal nodig hebben. Geraakt worden, áángeraakt worden - het kan altijd en overal (God’s wegen zijn ondoorgrondelijk!). Het meest kwetsbare wat een mens bezit is zijn ziel. Hoe kan een ander iets zeggen over hoe deze gevoed zou moeten worden? Ik wens iedereen – want daar ben ik het geheel mee eens – een bezield leven toe!

Lieve groet, Rianne van Geest

In Dordrecht staat een huis

Na mijn bevestigingsdienst heb ik heel wat handen mogen schudden. Van vrienden, bekenden en onbekenden. De onbekenden waren de gemeenteleden van de kerk waar mijn werk zou gaan beginnen. Inmiddels zijn er al heel wat van deze onbekende mensen wat bekender voor mij geworden. Tijdens het handen schudden en begroeten viel één meneer mij op. Niet zozeer zijn uiterlijk, maar zijn opmerking: “Bent u van plan om in Dordrecht te gaan wonen?” Mijn antwoord was ontkennend. De twintig uur per week die ik in Dordrecht werkzaam ben, vind ik niet voldoende om te verhuizen. In Breda woon ik prima naar mijn zin en de afstand naar Dordrecht is goed te bereizen. Ook de tijd waarop ik moet reizen is meestal rustig. Ik vertrek meestal na 9 uur in de ochtend en veelal rijd ik ’s avonds terug. Buiten de files om dus. Maar nieuwsgierig als ik ben, stelde ik aan meneer de volgende vraag: “Is er een reden dat u mij deze vraag stelt?” En ja, die was er. Zijn antwoord was: “Ik heb een prachtig huis te koop staan!”. “U mag het voor een vriendenprijs hebben.” fluisterde hij er achteraan. Jammer voor hem, maar ik ging niet in op zijn aanbod. Een aantal weken later ontmoette ik hem weer tijdens een uitje naar de Alblasserwaard. “En nog steeds niet van plan te verhuizen?”, was zijn vraag. “Nee, geen interesse”, was mijn antwoord. U weet misschien nog van mijn vorige stukje, dat ik af en toe aanschuif bij iemand aan tafel. Zo ook bij hem. In zijn mooie, nieuwe appartement. Tijdens mijn bezoek kwamen niet alleen de boterhammen op tafel, maar ook de foto’s van het huis en de brochure van de makelaar. Het is een prachtig huis, maar ja, als je wilt blijven wonen, waar je het naar je zin hebt. Iedere keer als wij elkaar weer zien of spreken, wordt er met een kwinkslag over ‘het huis’ een opmerking gemaakt. Vorige week dacht hij mij bijna ‘om’ te hebben. Op dinsdag stond er voor het eerst in mijn Dordtse loopbaan een file op de A16. Niet een van 2 kilometer, nee hij was wel 14 kilometer lang. Tot mijn schrik reed ik er bij Breda-Noord plotseling in. Mijn eerste bezoek die ochtend was bij de zus van de ‘huizenman’. Op de een of andere manier had ik geen telefoonnummer van haar paraat. Het zijne wel, omdat ik hem met mijn mobiele telefoon had gebeld om af te spreken. De enige manier om zijn zus te laten weten dat ik verlaat zou zijn, was: hem bellen. Zo bedacht, zo gedaan. Hij vond het geen probleem om zijn zus even in te lichten, dus dat was geregeld. Maar ik had het kunnen verwachten. Zijn reactie kon niet uitblijven natuurlijk: “File? Er staat nog een prachtige pastorie op je te wachten in Dordrecht!” Tja, wat kon ik daar nu nog tegen in brengen?

Lianne van de Wel

8

S’AMEN

lgemeen Kerkelijk nieuws Van de voorzitter

Afgelopen weken werd ik door twee artikelen in Trouw geraakt en geïnspireerd. Het eerste artikeltje betrof de column van Suurmond. Hij verhaalt daarin over de monnik abba Mozes, die zo wijs was dat hij in de woestijn ging wonen. Toen een belangrijke man hem daar ging zoeken en aan de eerste de beste persoon die hij tegen kwam vroeg waar hij die beroemde, wijze man kon vinden antwoordde die: “Ga hem niet zoeken, het is niet waar wat ze over hem zeggen. Abba Mozes is een leeghoofd, een ketter!” De belangrijke man gaf het op en ging inderdaad terug, aan een ieder vertellend dat die abba Mozes niet deugde. Tot iemand aan hem vroeg wie hem dat eigenlijk verteld had en bleek dat het abba Mozes zelf geweest was die de belangrijke man gesproken had. Het tweede artikel handelde over een andere - in mijn ogen wijze man, te weten Anselm Grün, de Duitse Benedictijner monnik, die vele bestsellers geschreven heeft. Grün was in Nederland op uitnodiging van een groepje protestantse predikanten die zich bezinnen op het thema ‘verandering’. En dat triggerde mij. Zijn wij immers in Breda ook niet volop bezig met verandering? De boodschap die Anselm Grün de aanwezigen voorhield is voor de hand liggend, maar tegelijkertijd ook heel vernieuwend. Hij zegt namelijk: “Kerkelijke structuren (organisaties) zijn secundair! Het gaat om de boodschap: hoe kunnen we mensen naar God leiden?” Op een vraag van een van de aanwezigen hoe we dat dan wel moesten doen, antwoordde de Benedictijn: ‘Schoonheid is de weg naar God!” Kijk, over zo’n antwoord en de implicaties daarvan voor ons kan ik dagen blijven denken. Het dagelijkse reilen en zeilen van onze gemeente vraagt echter ook tijd en aandacht. Op 2 juni heeft de AK vergaderd. De laatste vergadering voor het zomerreces zal plaatsvinden op 23 juni. In de vergadering van 2 juni is de jaarrekening van de PGB aan de orde geweest, en hebben we wederom stil gestaan bij het feit dat een structureel tekort van zo’n 150.000 euro toch echt ingrijpende maatregelen vereist. U kunt een samenvatting van de jaarrekening 2013 met een toelichting van de voorzitter van het CvK in deze S’AMEN vinden. Op dit moment wordt het rapport van de ‘Toekomstgroep’ besproken in de verschillende gremia binnen onze gemeente. Wij hopen de adviezen voor 23 juni binnen te hebben zodat de zomerperiode ook inderdaad gebruikt kan gaan worden om een eindnotitie op te stellen die in het najaar 2014 gemeente-breed besproken zal gaan worden. Anselm Grün gaf in zijn gesprek met de predikanten aan dat hij liever niet spreekt van ‘verandering’ en ‘veranderingsprocessen’, omdat die altijd geld kosten en meestal alles bij hetzelfde blijft. Ook zo’n uitspraak zet aan tot nadenken, zeker als je net voor een groot veranderingsproces staat. Hoe moeten we het dan aanpakken? We kunnen toch dit begrotingstekort niet laten voortbestaan? En voor je het weet wordt nadenken piekeren. De wijze abba Mozes woonde in de woestijn omdat hij wist dat in die leegte God verschijnen kan. En als God verschijnt worden we (weer) geïnspireerd! De vakantie periode staat voor de deur. Ik verwacht niet dat we de zomermaanden met z’n allen zullen afreizen naar de

woestijn, maar een paar maanden van rust en afstand nemen van alle beslommeringen (op vakantie, of gewoon thuis) kan ook leegte creëren. Leegte in je hoofd. Leegte die ruimte biedt aan nieuwe inspiratie, waardoor we straks in september met hernieuwde kracht onze taken op ons kunnen nemen. Ik wens u allen dan ook de komende zomermaanden veel ‘leegte’ toe: de leegte van een monumentale kathedraal waar je zo fijn een kaarsje kunt opsteken; de leegte van een adembenemend berglandschap, of de leegte van een lege agenda. Ik hoop dat u in die leegte Gods nabijheid ervaart en zich erdoor laat inspireren.

Olda Bode-Nuis

Financieel jaarverslag 2013 PGB en ELG In de vergadering van de Algemene Kerkenraad van 2 juni zijn de balansen en de exploitatierekeningen 2013 van de Protestantse Gemeente Breda (PGB) en Evangelisch Lutherse Gemeente (ELG) in principe goedgekeurd. Definitieve goedkeuring volgt als de kascontrolecommissie geen bezwaren heeft en u als gemeenteleden de gelegenheid hebt gehad om vragen te stellen of commentaar te geven. Jaarrekening PGB (niet geconsolideerd) Activa PGB

Onroerende zaken

31-12-2013

31-12-2012

169.766

322.879

35.016

35.016

397.500

120.000

1.437.096

1.484.414

Kortlopende vorderingen /overlopende activa

405.349

74.396

Geldmiddelen

283.598

137.046

Totaal

€ 2.728.325

€ 2.173.751

Passiva PGB

31-12-2013

31-12-2012

Reserves

2.471.563

1.895.868

Fondsen

143.715

153.892

33.251

49.992

-

-

79.796

73.999

€ 2.728.325

€ 2.173.751

Installaties en Inventarissen Financiele vaste active Beleggingen

Voorziening Hypotheken en leningen Kortlopende schulden/ overlopende passiva Totaal

Toelichting balans De reserves zijn door de afboeking van het exploitatieresultaat met € 100.513 verminderd en toegenomen door ongerealiseerde koersverschillen op effecten van € 19.444 en resul-

9

S’AMEN taat op verkoop onroerende zaken van € 656.764. Aan het fonds Pius Usus is € 10.000 onttrokken t.g.v. het project Noorderlicht; de fondsen Markuskerk, Regenboogfonds en fonds Protestants Jeugdwerk zijn nagenoeg gelijk gebleven. Exploitatierekening 2013 PGB Lasten PGB

Lasten kerkelijke gebouwen

Rekening 2013

Begroting 2013

Rekening 2012

94.437

58.854

51.720

-

-

-

232.400

231.309

202.948

Lasten kerkdiensten

28.708

26.520

31.508

Verplichte bijdragen

26.174

27.270

24.720

Salarissen en vergoedingen

55.438

41.123

45.544

Kosten beheer en administratie

80.969

76.018

82.136

Rentelasten/ bankkosten

13.227

12.488

12.562

531.353

473.582

451.138

Rekening 2013

Begroting 2013

Rekening 2012

Afschrijvingen Pastoraat

Totaal lasten

Baten PGB

Door aanzienlijke boekwinsten in 2013 zijn de reserves, ondanks het tekort van 2013, gegroeid naar € 2.472.000. Echter gezien de te verwachten tekorten volgens de meerjarenprognose, is het absoluut noodzakelijk verantwoord om te gaan met het opgebouwde vermogen. Nader onderzoek is dus nodig naar onze financiële mogelijkheden op langere termijn. Een uitgebreide versie met toelichting staat op de website. Als u vragen of commentaar heeft, neem dan gerust contact met mij op ([email protected] of 5420555).

Piet Huizing penningmeester van het College van Kerkrentmeesters Jaarrekening ELG (niet geconsolideerd) Activa ELG

24.125

14.000

12.938

Rentebaten en dividenden

59.887

61.166

59.086

Overige opbrengsten

15.010

15.500

21.356

293.216

312.180

304.016

11.684

-

-

Totaal baten

403.922

402.846

397.396

Dotaties/ Onttrekkingen

26.918

-

5.000

€ -100.513

€ -70.736

€ -48.742

Buitengewone bate

Saldo exploitatierekening

31-12-2013

31-12-2012

204.383

47.878

Installaties en Inventarissen

3

3

Financiele vaste active

-

-

92.314

170.270

Kortlopende vorderingen / overlopende activa

189.835

3.189

Geldmiddelen

111.929

206.552

€ 598.464

€ 427.892

Onroerende zaken

Toelichting exploitatierekening De belangrijkste verklaringen voor het verschil tussen een begroot tekort van € 70.736 en een werkelijk tekort van € 100.513 zijn:

Baten

- De lasten voor kerkelijke gebouwen kwamen ruim € 35.000 boven de begroting uit (€ 94.437 vs. € 58.854). Hiervan werd € 32.000 ten laste van de voorziening ‘Groot onderhoud’ gebracht. Een bedrag van € 15.000 werd toegevoegd aan de voorziening ‘Groot onderhoud’. De verwachting is dat ook in de komende jaren substantiële bedragen zullen moeten worden toegevoegd om deze voorziening op een acceptabel peil te brengen c.q. te houden. - Salarissen en vergoedingen ruim € 14.000 boven begroting, onder andere veroorzaakt door indiensttreding van locatiemanager en koster Lutherse Kerk.

Algemeen

Baten onroerende zaken

Bijdragen levend geld

Lasten

- De vrijwillige bijdragen waren met ca. € 268.000 lager dan de begrote € 285.000. Ondanks dat het resultaat van de Aktie Kerkbalans slechts een kleine daling aangaf, verliezen wij door vertrek en overlijden toch substantiële bedragen. - De huurinkomsten uit kerkgebouwen waren € 10.000 hoger dan begroot, doordat enkele huurders van de Lutherse Kerk over zijn gegaan naar de Markuskerk en de Bethlehem parochie meer ruimte huurde in de Lucaskerk. - Buitengewone bate van € 11.684. Dit betreft een betaling van Thebe over voorgaande jaren als gevolg van het verbreken van de overeenkomst tussen Thebe en de PGB voor de werkzaamheden van ds. Bisschop voor Thebe.

Beleggingen

Totaal Passiva ELG

31-12-2013

31-12-2012

Reserves

76.274

172.133

Fondsen

-

153.504

66.840

60.523

Rekening courant restauratie

349.480

-

Kortlopende schulden/ overlopende passiva

105.870

41.732

€ 598.464

€ 427.892

Voorziening koersverschillen

Totaal

10

S’AMEN Toelichting balans De onroerende zaken zijn in 2013 fors gestegen. Dat komt doordat de kosten van de restauratie/verbouwing na aftrek van de ontvangen en nog te ontvangen subsidies zijn geactiveerd. De ELG belegde in eigen beheer. De PGB heeft als beleid dat het praktische beleggingsbeleid wordt gedelegeerd aan een professionele vermogensbeheerder (ABN-AMRO). De beleggingen van de ELG werden dus waar mogelijk verkocht. Met de beleggingen in onroerend goed maatschappijen was dat (helaas) niet mogelijk. De kortlopende vorderingen en overlopende activa zijn erg hoog doordat er aan het eind van het jaar nog veel bijdragen aan de restauratie/verbouwing ontvangen moesten worden. Inmiddels staat alleen een deel van de BRIM-subsidie (de vroegere monumentenbijdrage, dus het rijk) nog open. De reserves zijn door de afboeking van het exploitatieresultaat fors gedaald. Een verdere daling werd veroorzaakt doordat de voorziening ‘Koersverschillen’ moest worden verhoogd. De beleggingen in (commercieel) onroerend goed beheerd door Hanzevast werden namelijk nog minder waard en staan nu effectief voor € 1 per fonds in de boeken. De ‘rekening courant restauratie’ is de rekening courant verhouding met de PGB. Voor de financiering van de restauratie had de ELG onvoldoende middelen, maar de PGB beschikte wel over de nodige fondsen en dus ‘leende’ de ELG van de PGB. De kortlopende schulden en overlopende passiva zijn zo hoog in 2013 omdat eind 2013 nog bedragen betaald moest worden i.v.m. de restauratie/verbouwing. Exploitatierekening 2013 Lasten ELG

Rekening Rekening 2013 2012

eenkomst, en waren er uitgaven voor geluidsapparatuur en de heropening van de Lutherse kerk. Allemaal eenmalige lasten, die onder geen andere rubriek verantwoord konden worden. Baten ELG

Rekening Rekening 2013 2012

Baten onroerende zaken Rentebaten en dividenden

744

14.662

2.819

7.311

797

61

2.842

6.059

-

-

7.202

28.093

-

-

Overige opbrengsten Bijdragen levend geld Buitengewone bate Totaal baten Dotaties/Onttrekkingen Saldo exploitatierekening

€-82.940 €-33.419

Baten - De baten uit onroerende zaken vielen vrijwel geheel weg in 2013 door de restauratie. Zo moest de huur van het appartement in het achterhuis worden opgezegd, en ook de huurder van de kerkzaal moest een andere plek vinden (in de Markuskerk). - Onroerend goed maatschappijen moesten extra aflossen op de financiering van hun onroerend goed. Daardoor kon weinig tot niets uitgekeerd worden aan de participanten, met als gevolg veel minder rente en dividenden voor de ELG. Ook de bijdragen levend geld vielen in 2013 terug t.o.v. voorgaande jaren.

Algemeen Lasten kerkelijke gebouwen

21.024

7.406

-

-

37.795

39.786

Lasten kerkdiensten

1.635

1.781

Verplichte bijdragen

268

1.411

2.652

6.260

26.688

4.728

80

140

Afschrijvingen Pastoraat

Salarissen en vergoedingen Kosten beheer en administratie Rentelasten/bankkosten Totaal lasten

€ 90.142 € 61.512

Toelichting exploitatierekening

Lasten

- De lasten voor kerkelijke gebouwen kwamen met € 21.024 veel hoger uit dan de € 7.406 in 2012. De belangrijkste oorzaak waren de uitgaven voor onderhoud. Omdat de restauratie/verbouwing toch in volle gang was, was het goedkoper om onderhoud eerder uit te laten voeren. - De salarissen en vergoedingen daalden doordat de koster op 1 september 2013 in dienst trad van de PGB, waardoor die lasten niet langer door de ELG gedragen werden, maar ‘verschoven’ naar de PGB. - De kosten voor beheer en administratie stegen extreem door bijzondere lasten. Zo moest een vergoeding aan de huurder worden betaald voor het verbreken van de huurover-

Het jaar 2013 was voor de ELG allesbehalve een normaal jaar. Hoge kosten samenhangend met de restauratie. Gemiste huurinkomsten doordat het achterhuis voortaan wordt gebruikt voor kerkelijke activiteiten. Nog meer gemiste huurinkomsten omdat een huurder uitweek naar de Markuskerk (dus was dat voor de PGB en ELG samen weer neutraal). Was het wel een normaal jaar geweest dan was het exploitatieverlies wellicht in de buurt van de € 50.000 uitgekomen. Dat is echter structureel nog steeds te hoog. Dus zal ook hier, ook al is er nog een behoorlijk vermogen, onderzocht moeten worden hoe dit kan worden teruggebracht tot een verantwoord bedrag. Als u vragen of commentaar heeft, neem dan gerust contact met mij op ([email protected] of 5208061).

Pieter Flach voorzitter van het College van Kerkrentmeesters

Gebaar Jouw kind maar geen bezit,

Een gebaar van de Schepper,

volkomen afhankelijk, volkomen vrij,

geluk je zomaar

niet gemaakt maar geschapen.

in de schoot gevallen.

11

S’AMEN

Als werkgroep binnen het College van Kerkrentmeesters willen wij u hartelijk bedanken voor uw toezeggingen die nu op een totaal bedrag van € 238.000.- staan. Wij danken u ook voor de opmerkingen die u aan het papier heeft toevertrouwd en die door ons ter harte zijn genomen. Vergeleken met het vorig jaar is het bedrag € 18.000 lager, hier zijn natuurlijk een aantal verklaringen voor, zoals overlijden met als gevolg het afnemen van een groot bedrag. Een algemene trend is dat het aantal bijdragende Pastorale Eenheden/ adressen is afgenomen, maar de betrokkenheid neemt toe waardoor de bijdrage per PE weer is toegenomen. Per kerkgemeenschap betekend dit: Markuskerk € 69.000, minus € 2.000.Lukaskerk € 101.000, minus € 3000.Johanneskerk € 69.000, minus € 11.000.Lutherse kerk € 950.De werkgroep heeft een aantal workshops van de PKN / OPG bijgewoond en hoopt daarmee lessen te kunnen trekken voor de voorbereiding voor Kerkbalans 2015 en andere vormen van een financiële bijdrage. Met het introduceren van het nieuwe Europese betalingsverkeer SEPA in januari zijn er technische problemen ontstaan bij het uitvoeren van de automatische incasso’s (AI) van de maanden januari t/m april. Twee weken geleden zijn deze technische problemen opgelost, en inmiddels is een 1e automatische incasso uitgevoerd. Dit betrof de maand februari. De overige maanden zullen als volgt geïncasseerd worden: · maart wordt geïncasseerd 1e week van juni · april wordt geïncasseerd laatste week juni · mei wordt geïncasseerd 3e week juli · juni wordt geïncasseerd 1e week van augustus · juli wordt geïncasseerd laatste week van augustus · augustus wordt geïncasseerd 3e week van september · september wordt geïncasseerd 1e week van oktober · oktober wordt geïncasseerd laatste week van oktober Over januari is nog overleg gaande in verband met een technisch probleem. U hoort hier zo spoedig mogelijk over. Een aantal van u heeft al ‘handmatig betaald’. Helaas is het technisch op dit moment niet mogelijk om de handmatige betaling te koppelen aan de automatische incasso. Dit betekent voor diegenen die al betaald hebben dat de automatische incasso van de afgelopen maanden alsnog uitgevoerd gaat worden. Om dit op te lossen kunt u: - als u digitaal bankiert de automatische incasso zelf tegenhouden. Vijf dagen voor de incassodatum kunt u deze al zien in uw systeem en kunt u deze weigeren uit te laten voeren. - als u digitaal bankiert na uitvoering de automatische incasso zelf weer terug laten boeken. - doorgeven op [email protected] dat er te veel is geïncasseerd en dan boeken wij het bedrag terug. Het is erg vervelend dat e.e.a. zo loopt, maar we gaan ervan uit dat er vanaf oktober geen problemen meer zullen zijn. Heeft u verder nog vragen dan kunt u zich wenden tot Jan Willem van der Wel, telefoon na 19:00 uur 5657975 of per mail: [email protected]

Jan Noordermeer voorzitter Werkgroep Aktie Kerkbalans

Voor meer informatie over Noorderlicht kunt u terecht op de website www.noorderlichtbreda.nl Volg hen op Facebook: Noorderlicht Breda Radiovieringen met Annemiek Schrijver

Het Vermoeden

Radio heeft iets mysterieus. Je hoort de mensen spreken, maar je ziet ze niet. Ik vraag me vaak af hoe een studio er uit ziet en hoe de mensen daar zitten, als er een vraaggesprek aan de gang is, Zo’n studio heb ik nu een keer gezien. Ik doe mee aan de radio-uitzendingen van ‘Het Vermoeden’ van de IKON in de maand juni, samen met drie andere voorgangers. Vier zondagen op radio 5, van 9:00 tot 9:45 uur. Tot eind vorig jaar zond de IKON een kerkdienst om 9:00 uur uit, die in een kerk werd opgenomen. Nu is het een viering vanuit een studio: met liederen, gebeden en een zegen. Tussendoor zijn gesprekjes. Zo komt het dichtbij, als je luistert. Annemiek Schrijver leidt en presenteert het. De redactie houdt voorgesprekken met de gastvoorgangers die meewerken, en probeert mensen te kiezen die enigszins bij elkaar passen. Zo doet nu Hinne Wagenaar mee van de bezinningsplek Nijkleaster in Friesland, net als het Noorderlicht een pioniersplek.

Het was spannend. De uitzendingen zijn semi-live. De gesprekjes kunnen niet overgedaan worden, dan is het niet meer spontaan. Je moet zeggen wat daar en dan in je opkomt met een grote microfoon voor je, en er is een klok die de seconden stelt. Maar het is ook leuk om te doen, om samen met Annemiek Schrijver en de andere gasten mooie vieringen te maken. Met plezier heb ik aan mijn overweging gewerkt, die direct en heel persoonlijk moest zijn. Die gaat over de tamboerijnen waar de vrouwen van het volk Israël op speelden na de doortocht door de Schelfzee. Ieder mocht een collectedoel kiezen. Dat van mij is Brood & Rozen: een leergang voor bijstandsvrouwen in Breda die ver van de arbeidsmarkt afstaan. Het doel is om die afstand kleiner te maken. Ik ben er gaan kijken. De vrouwen die er komen, leren grenzen stellen en verantwoordelijkheid te nemen

12

S’AMEN voor hun leven. Ze ontdekken waar ze goed in zijn, wat hun innerlijk kompas is, en ze gaan bezig met de vraag waarvoor ze op aarde zijn. Het doet de vrouwen goed. Ze komen al om half negen binnen, terwijl de lessen pas om half tien beginnen. Ze melden hun buurvrouwen en achterbuurvrouwen in de bijstand ook aan, omdat ze er zelf zoveel aan hebben. Een prachtig project. Ik hoop dat ik vanuit de studio over kan brengen wat Brood & Rozen doet. Met hakkelen of zonder hakkelen, als het maar overkomt.

bestand aan het opbouwen. Tevens zal ik een beroep doen op de het bestand dat wordt gebruikt voor het verzenden van het Lucasbericht en de Kerkgroet. Graag zou ik ook gebruik maken van de emailadressen die in het “Blauwe Boekje” staan (Jaarboekje van de PG te Breda). Mocht u nu denken: “dat wil ik helemaal niet!”, laat het mij weten en ik haal u uit het bestand. Mijn emailadres is: [email protected] en mijn telefoonnummer is 06-11782011.

Berthe van Soest [email protected] 06-47159741

Lutherse Kerk

Zaterdag 7 juni was een groot deel van de gastvrouwen en gastheren van de Open Kerk bijeen. We hebben geëvalueerd en nieuwe ideeën en plannen gedeeld. Op woensdagavond 11 juni hebben we dat nog een keer gedaan met een ander groot deel van de gastvrouwen en gastheren. Op diezelfde 7e juni waren er aan het eind van de middag de laatste kleine concerten voor de zomervakantie. Wat hebben we genoten van The Crying Carlala’s in de Crypte en de dansgroep De Cirkel in de kerkzaal. Na afloop werd met warme woorden afscheid genomen van Myriam Verwiel. Als opvolgend locatiemanager ben ik heel blij met het vele werk dat zij heeft verzet: Myriam heeft veel op poten gezet en veel voor elkaar gekregen. Keihard gewerkt en belangrijke contacten gelegd. De afgelopen weken heeft zij haar werk aan mij overgedragen.

Joke Pelle

Diaconie BREDA-WISMAR-ARAD De Zomerontmoeting 2014

De dagen dat wij in Arad waren speelden zich naar mijn mening af tussen psalm 104, die gelezen werd nadat wij aangekomen waren en welke handelt over de Heerlijkheid van God in de schepping (de bergen stonden centraal in deze ontmoeting) en het Laudate Omnes Gentes, wat het laatste lied was dat wij zongen alvorens afscheid te nemen. Hoe drie reisgenoten een en ander ervaren hebben leest u hieronder.

Een verslag The Crying Carlala’s in de crypte Voor wie mij niet kent: ik ben Joke Pelle. Van huis uit jurist en sinds 2008 actief voor de Protestantse Gemeente te Breda. Eerst als voorzitter van de wijkgemeente NoorderBeemden, daarna als scriba voor de Algemene Kerkenraad. Ik heb aan de wieg gestaan van dromen om present te zijn de stad en ik was intensief betrokken bij de verbouwing en renovatie van de Lutherse Kerk. In september 2013 werd ik tweede in de sollicitatieprocedure en nu, na een tweede sollicitatiegesprek in mei 2014, mag ik aan de slag als de locatiemanager van de Lutherse Kerk. En geweldig dat ik het vind! Zoveel activiteiten, klanten, vrijwilligers, plannen en ideeën! De gastvrouwen en gastheren hebben aangegeven meer inhoud aan hun taak te willen geven. De zomermaanden worden gebruikt om daar inhoud aan te geven. Dit in samenwerking met Jan van Tilburg. Hij gaat de coördinerende taken op zich nemen. In het najaar zal het programma van de kleine concerten op de tweede zaterdag van de maand en de klassieke concerten op de tweede zondag van de maand verder worden ingevuld en voortgezet. Om voldoende bekendheid te geven aan alle activiteiten die plaatsvinden in de Lutherse Kerk ben ik een accuraat email

De deelnemende groep uit Breda met in totaal tien leden arriveerde op vrijdagavond 13 juni te Arad. Helaas was er dit jaar geen deelnemende groep uit Wismar door verhindering van een aantal sleutelpersonen uit Wismar. Jochen Wittenburg (recente hartoperatie), Ds. Christian Schwarz (kankerbehandeling) en Michael Mach (werk) konden niet meekomen, waardoor de groep te zeer uitdunde en de Wismaraner met pijn in het hart dit jaar verstek moesten laten gaan. De ontvangst in het Gemeindehaus te Arad door een groot aantal gemeenteleden was zeer hartelijk en gezamenlijk werd de maaltijd gebruikt. Bij het gebed voorafgaand aan de maaltijd werd tevens de overleden penningmeester Harry Mulder van de Bredase groep herdacht. Na de maaltijd werden de gasten ondergebracht bij gastgezinnen. Zaterdag 14 juni werd grotendeels doorgebracht in bergen buiten de stad, waar het thema van deze ontmoeting ‘Bergen’ besproken werd. Lichte bergen, waar we al overheen waren, en donkere bergen waar we tegenop keken. Het thema werd geïllustreerd met een tweetal schilderijen gemaakt door diaken Miny Smaling van de Markusgemeente. Na de gesprekken maakten we van draden kettingen onder het thema ‘draden die ons verbinden’. De gemaakte kettingen werden door de makers geschonken aan een van de anderen als teken van verbondenheid.

13

S’AMEN Zondag 15 juni begon met een kerkdienst in het Gemeindehaus met als voorgangers Ds. Bram Heringa en Ds. Marlies Schulz. Een dienst met avondmaal vanwege de voor de Arader zeer luxe aanwezigheid van twee predikanten. Sinds de eigen predikant Béla Tothpal in de gevangenis zit is de gemeente aangewezen op predikanten van buiten. Aanvankelijk was er regelmatige steun van een predikant van de Roemeense Reformierte Kirche, maar door invloed van hogere kerkpolitieke regionen is dit tot stilstand gekomen. Incidenteel vindt nu pastorale zorg plaats door predikanten van de Hongaarse Reformierte Kirche, maar deze komen slechts sporadisch naar Arad. De dienst werd door de voorgangers gehouden in het Duits, Hongaars en Nederlands. In de middag was er een lezing door een gemeentelid van Arad over ‘bergen in de Bijbel’. Daarbij werden Bijbelteksten in het Hongaars en Nederlands gelezen. De dag werd bij het invallen van het duister afgesloten met het oplaten van een aantal lampionnen bij de rivier de Maros. Na de gesprekken op zaterdag en de kerkelijke kant van het bezoek op zondag, volgde op maandag 16 juni de zakelijke kant. De Bredase groep werd daartoe in drie delen gesplitst. Ds. Marlies Schulz en Rob Frankfoorder werden naar Timisioara gebracht voor een bezoek aan ds. Béla Tothpal in de gevangenis. Een groep van vier ging naar het Altersheim, een verpleeghuis voor bejaarden dat vanuit Breda ondersteund wordt. De resterende vier gingen naar het Kinderhuis, een verpleeghuis voor lichamelijk gehandicapte kinderen dat ook vanuit Breda ondersteund wordt. Ondergetekende maakte deel uit van de laatste groep. De groep werd ontvangen door directrice Anna Christea. Naar waarneming van ondergetekende is zij een behoorlijke wonderdoenster gezien de geringe financiële en personele middelen waarover zij beschikt. Maar het huis ziet er netjes en schoon uit en de kinderen worden naar vermogen verzorgd. Zij heeft kans gezien hulp te verwerven uit onder andere Verenigde Staten, Ierland en Nederland. De personeelssituatie is moeilijk, er is per dienst 1 verplegende per 11 á 12 kinderen beschikbaar. Naar Nederlandse maatstaven en gezien het niveau van de handicaps is dit zeer weinig. Gezien het geringe salaris dat geboden wordt is het werven van meer personeel haast onmogelijk. Schokkend was het om te zien dat kinderen van 13-14 jaar oud de aanblik hadden van kinderen van 5 jaar. Een ontwikkelingsachterstand die nooit meer goed te maken is. Deze kinderen zullen dus hun hele verdere leven zware zorg nodig hebben. De maandag werd afgesloten met een lezing door Zsolt Torok, een gemeentelid en alpinist die diverse bergen in de Himalaya beklommen heeft. Hij sprak daarbij heel open over hoe hij op grote hoogte God ervaren had. Dinsdagmorgen 17 juni in de vroegte werd de Bredase groep wederom zeer hartelijk uitgezwaaid en ving de terugreis naar Breda aan. Volgend jaar in 2015 hopen wij groepen uit Arad en Wismar in Breda te ontvangen.

Pieter Harder

Op bezoek bij Béla in de gevangenis

Het is precies 10:00 uur als Rob Frankfoorder en ik voor de deur van de bezoekruimte van de gevangenis in Timisoara aankomen. Het is er al een drukte van jewelste: familieleden, kinderen die huilen, moeders die bezorgd kijken, iedereen wacht op het begin van het bezoekuur. Rob en ik vallen op

en er wordt ons dan ook gevraagd voor wie wij komen: Béla Tothpal. Even moeten wij nog wachten maar dan mogen wij door de detectiepoort binnen en daarna door naar een kleine nauwe ruimte met lange banken en tafels die aan de onderkant door een metalen plaat gescheiden zijn. Wij worden geacht aan de ene kant plaats te nemen en de gedetineerde aan de andere. Dan is het wachten. De toegangsdeur wordt afgesloten en dan is het zo ver: samen met anderen komt ook Béla binnen en neemt tegenover ons plaats. Het is Béla, zoals wij hem kennen: met een glimlach op zijn lippen en een glinstering in zijn ogen. Hij is blij dat wij er zijn en ook wij zijn blij en opgelucht dat deze ontmoeting door kon gaan. Alleen: het blijft vreemd, dat dit zo moet. Ik zie een kwetsbare man tegenover me, die zich ondanks alles - staande houdt en probeert opgewekt te blijven. Wij vertellen hem over de prachtige dagen die wij hier met elkaar beleefd hebben, de ontroerende dienst een dag eerder met Béla junior op het orgel. Béla mag trots zijn op Renata, die voor onze ontmoeting alles geregeld heeft, en op zijn kinderen. Ik geloof dat hij dat ook is, ook al is hij te bescheiden om dat toe te geven. Hij vertelt hoe hij zich gedragen voelt door iedereen in zijn gemeente, maar ook door ons. De vele kaarten doen hem heel goed en helpen hem de ongemakken – en soms ook treiterijen – in de gevangenis te verlichten. Hij vertelt ons over zijn hoop misschien al begin oktober vrij te komen. Daarvoor zet hij zich in en verzamelt hij ‘punten’ voor elke dag of nacht die hij werkt. Maar toch: uiteindelijk is hij helemaal afhankelijk van de commissie die over een paar maanden een beslissing neemt of ze hem deze ‘punten’ zullen aanrekenen. Het blijft op een vervelende manier heel erg spannend en dat is aan Béla ook te merken. De toekomst van de gemeente houdt hem bezig: ze zoeken aansluiting bij een groter geheel, een andere kerkgemeenschap, misschien in Duitsland waar een zelfstandige vrijgemaakte Lutherse kerk bestaat. Maar dat is zorg voor later, als Béla zich er weer actief mee kan bemoeien. Hij heeft een heel concrete vraag voor Rob over een chip om een bijenkoningin te markeren, want als Béla vrijkomt zal hij zijn onderhoud anders dan als predikant moeten verdienen. Renata werkt nu ook al een dag van de week bij de bijenkwekerij (die op haar naam staat) en in de buurt van haar ouders in Hongarije staat. Maar weg uit Arad, weg van zijn gemeente, dat wil Béla niet, hij wil blijven en kijken wat er in de toekomst mogelijk is. Daarin is hij vastberaden! Béla vraagt hoe het bij ons in Breda is, en wij vertellen over het tekort dat ons allemaal zorgen baart, en het feit dat wij allemaal nog niet weten op welke manier wij eruit zullen komen. Ook Wismar en de ziekte van dominee Christiaan Schwarz en de operatie van Jochen Wittenburg komen ter sprake. En dan ineens gaat alweer de bel en een cipier roept dat het bezoekuur is afgelopen. Een laatste omhelzing en met de wens en de belofte ‘Volgend jaar in Breda!’ nemen wij afscheid. Om iets voor twaalf uur staan wij weer op straat en worden wij door Nandi, een van de gemeenteleden, teruggebracht naar Arad. Een ochtend om niet snel weer te vergeten ligt achter ons.

Marlies Schulz

14

S’AMEN

Dat dit afscheid niet geheel geruisloos kon gebeuren ligt voor de hand omdat Mieke al die jaren haar hele ziel en zaligheid aan het Annahuis heeft gewijd. Naast de vele vaste gasten was de pers vertegenwoordigd en hield teamleidster Dorothe IJsseldijk, een toespraak waarin ze Mieke uitvoerig bedankte voor haar inzet en natuurlijk ging dit gepaard met een passend cadeau. Enkele van de vaste gasten hadden bloemen meegenomen die ze met een korte toespraak kreeg overhandigd. Als vaste vertegenwoordiger van de diaconie zowel in de inloop als in de Straatraad van het Annahuis mocht ik Mieke bedanken voor haar vele jaren inzet die zij als vertegenwoordigster van de diaconie verrichtte. Een boeket bloemen was de tastbare dank.

Bergen in Arad

Vrijdagavond werden we hartelijk welkom geheten in Arad. Na de eerste kennismaking en de verdeling in de gastgezinnen kregen we uitleg over het programma voor de komende dagen. Het thema van de ontmoeting was ‘Bergen’. Dit werd vorm gegeven door o.a. een presentatie door een professionele bergbeklimmer, en een presentatie over verschillende bergen uit de bijbel en het lezen van Bijbelteksten hierbij. Veel persoonlijke gesprekken ontstonden in de bergen nabij Arad, waar we een gespreksgroep hadden over het verzetten en overwinnen van bergen in ieders leven. Er was ook tijd vrijgemaakt voor een bezoek aan het bejaarden- en kindertehuis. Ik vond het bijzonder om te mogen zien hoe het leven in het bejaardenhuis is, en hoe verschillend dit is van hoe wij in Nederland dit gewend zijn. Tijdens een stadswandeling hoorden wij meer over de geschiedenis van de stad, en de vele bijzondere gebouwen die de stad rijk is. Het was een mooie ontmoeting, en ik ben blij dat ik hier een onderdeel van mocht zijn.

Erik Bondzio

Aanleveren goederen

Daar wij in de maanden juni en juli vanwege vakantie geen mogelijkheid hebben om te sorteren, willen wij u vragen eventuele goederen te bewaren tot augustus.

Mieke Frankfoorder (vz) 076-5146523 [email protected]

Afscheid van het Annahuis Eenmaal diaken, altijd diaken. Dit geldt zeker voor Mieke Frankfoorder die na 20 jaar vrijwilligster te zijn geweest donderdag 5 juni afscheid nam van het Annahuis, het diaconaal oecumenisch centrum aan de Haagweg 3 te Breda.

Henk Zwaan

Diaconaal jaar

Tien maanden heel praktisch bezig zijn met je geloof: een geweldige ervaring voor jongeren die van mensen houden! Je hebt te maken met mensen die moeilijkheden kennen door verlieservaringen (overlijden, relatieproblemen, burn -out, handicap, zorgen in gezin) of om andere reden een poosje afstand moeten nemen. Een diaconaal jaar start begin september. Ben je geslaagd en heb je nog geen nieuwe opleiding gevonden? Ben je afgestudeerd en heb je nog geen werk? Dan vind je bij Pastoraal Diaconaal Centrum de Herberg een unieke invulling. De Herberg is op zoek naar 4 enthousiaste jongeren met een flexibele instelling. Geen week is hetzelfde in de Herberg. Je wordt ingezet op verschillende terreinen in de Herberg zoals op de receptie, in de keuken, in de huishouding, in het Koetshuis. Je trekt op met de gasten. De afwisseling in werkzaamheden, de contacten met gasten en medewerkers zijn boeiend en dragen bij aan je werk- en levenservaring. Een diaconaal jaar op je C.V. wordt bij een sollicitatie positief gewaardeerd. Je werkt samen met vrijwilligers en andere diaconaal medewerkers. Informatie over huisvestiging, zakgeld, reiskostenvergoeding en ziektekostenverzekering vind je op www.pdcdeherberg.nl/ vrijwilligerswerk.

15

S’AMEN

Nieuws uit de wijken

Rondom de Lucaskerk Vieringen

Het zomernummer van S’AMEN bestrijkt zo’n lange periode, dat het ‘nieuws’ wel tot een minimum beperkt moet worden. Op zondag 27 juni begroeten we ds. Dick Couvée van de Pauluskerk uit Rotterdam. Op zondag 6 juli staan we stil bij de overstap van kinderen van de kindernevendienst naar de jongerennevendienst. Deze dienst wordt geleid door Thijske Fraanje. Op zondag 13 juli vieren we de doop van drie jonge kinderen Daarna gaat de Lucaskerk voor vier weken dicht terwille van de zomerdiensten in de Grote Kerk; elders in dit nummer zal daar wel meer over geschreven zijn. Op 17 augustus pakken we draad van de vieringen in de Lucaskerk weer op met collega Ton van Prooijen als voorganger en op 24 augustus zou er wel weer een doopdienst kunnen plaatsvinden. Op 31 augustus ronden we zomerperiode af met een ander collega uit Breda als voorgangers: ds. Niels den Toom.

Gelukwensen Natuurlijk zijn er in deze zomertijd ook diverse jubilea en kroonjaren te vieren: Op 24 juli vieren dhr. en mevr. Willeboer (Moerwijk 54/C) dat ze 55 jaar een echtpaar zijn.

Dhr. en mevr. De Leeuw (De Heze 51) zijn op 30 augustus 40 jaar getrouwd. D h r . en m ev r . V a n H e n g e l (Heksenkring 6) zijn 16 augustus 25 jaar getrouwd en op 25 augustus vieren dhr. en mevr. Van Wijck (Overkroetenlaan 37) hun zilveren huwelijksjubileum. Daarnaast noemen we als bijzondere verjaardagen: mevr. Smolders (Ukkelstraat 37 4826PN) op 20 juli, Aad van der Ham (Groene Hil 6, 4822RS) op 28 juli en mevr. Seen (Moeskroenstraat 36 4826 AD) op 14 augustus. We wensen alle jubilarissen een heel fijn feest, samen met allen die hen lief zijn.

ds. Wim Bisschop

De Lucaskerk 20 jaar! Van 14 tot en met 18 mei vierden we het lustrumfeest van de Lucaskerk. Al die ochtenden was de kerk open en stond de koffie klaar voor iedereen die de expositie ‘de canon van de Lucaskerk’ wilde bewonderen. Gelukkig hangen die foto’s nog even in de kerk, dus we kunnen er nog van genieten. Op woensdag 14 mei verzorgde de diaconale werkgroep een maaltijd voor genodigden. Niet alleen voor de gasten een speciaal moment, maar zeker ook voor de leden van de werkgroep zelf. Zo beloofde de start van het lustrumfeest al veel goeds. Op vrijdagmiddag genoten de senioren

van een mooi en gezellig concert van het Vrijetijdskoor Oosterhout. Dat er niet alleen van de muziek werd genoten kunt u op de foto’s zien die in het fotoalbum staan op www.Lucaskerk.nl. Vrijdagavond speelden Kees Posthumus en Juul Beerda de gelegenheidsmusical: ‘Oecumene, de musical’. Kees vertelde het meeslepende verhaal over de onmogelijke liefde tussen de protestantse Lucas en de katholieke Mirjam, in de Lucaskerk. Een feest van herkenning en naderhand werd er enthousiast over nagepraat bij een hapje en een drankje. Op zaterdagochtend waren gasten vanuit andere gemeenten in onze classis uitgenodigd voor een mini-conferentie in de Lucaskerk. Samen met Bredase ambtsdragers en vrijwilligers werd nagedacht over vormen kerk-zijn en samenwerken binnen de kerkelijke organisatie. Het thema was: Laat je verrassen in vertrouwen’ en gastspreker was Karin van den Broeke, voorzitter van de Generale Synode. Deze conferentie werd afgesloten met een maaltijd, waarna ieder weer huiswaarts ging met voldoende stof tot nadenken als bagage. De zaterdagmiddag was een vrolijke versie van ‘Wedden dat’ aan de beurt. Een activiteit voor jong en oud. Het was schitterend weer, dus deze activiteit kon buiten, op de trappen van de kerk plaats vinden. Op zondagochtend werd gestart met een gezamenlijk ontbijt, waar meer dan honderd mensen uit parochie en wijkgemeente aanschoven. Het hoogtepunt van het lustrumfeest was toch wel de feestelijke kerkdienst op die zondag 18 mei. Alle gebruikers van de Lucaskerk verleenden hieraan hun medewerking. Dat leverde vooral veel muziek op en bijzondere contacten. Dankbaar en

16

S’AMEN vrolijk sloten we zo de feestelijkheden af. Gelukkig hebben we de foto’s op www.Lucaskerk.nl om nog eens terug te kijken hoe bijzonder en geslaagd het hele feest was. De projectgroep mensen en alles (misschien soms tuurlijk alleen als

opgelucht, veel blije verliep zoals gepland beter!) Dat kan naveel mensen enthou-

siast hun steentje bijdragen. Voor alle hulp, in welke vorm dan ook, is de projectgroep dan ook zeer dankbaar. Maar het is nog niet afgelopen want op 27, 28 en 29 juni wordt de Musical Ruth drie maal opgevoerd in de Lucaskerk.

Of er - zo op het laatste moment - nog kaarten beschikbaar zijn voor de voorstellingen is bij het ter perse gaan van S’AMEN niet bekend, maar het valt allicht te proberen… Alle spelers en zangers: toi, toi, toi!

Namens de lustrumcommissie Lucaskerk, Tika Rozendaal-Krijthe

17

S’AMEN

Nieuws vanuit de Wijkkerkenraad

De wijkkerkenraad heeft in de vergadering van 10 juni uitvoerig gesproken over het rapport van de Toekomstgroep die door de AK was ingesteld om voorstellen te doen voor de toekomstige inrichting van de PGB, organisatorisch zowel als financieel. Zoals bekend zijn de financiële vooruitzichten zorgelijk en zullen er waarschijnlijk ingrijpende maatregelen moeten worden genomen. Op de gemeentevergadering van de PGB in februari hebt u allen daarover achtergrondinformatie gehad en ook is er meerdere keren in S’amen over geschreven. De toekomstgroep heeft drie modellen voorgesteld als discussiestuk. De wijkkerkenraad heeft daaruit een aantal meningen gedestilleerd die als advies naar de AK zijn gestuurd. De AK gaat in de komende periode de ontvangen adviezen toetsen en verwerken. Daarna volgt een nieuwe ronde

van discussie en advies. De gemeente zal daarin ook weer worden betrokken. Wijkgemeenteleden die dat wensen kunnen het rapport van de Toekomstgroep en het advies van onze Wijkkerkenraad ontvangen door een bericht te sturen naar ondergetekende ([email protected]) tot uiterlijk 3 juli, en daarna naar de scriba, Karien van Mourik ([email protected]). Opmerkingen of goede ideeën naar aanleiding van rapport en advies kunnen ook naar deze adressen worden gestuurd. De wijkkerkenraad hoopt dat er, ook wanneer niet alles meer gaat zoals het tot nu toe ging, het enthousiasme, de gemeenschap en de bereidheid om met en voor elkaar gemeente te zijn in stand blijft. Wij wensen een ieder een goede zomer, thuis of op vakantie, in de Grote Kerk of in de wijkkerk of waar dan ook.

Stuur de kerk een kerk De zomervakantie staat voor de deur. Velen van ons gaan op pad, dichtbij huis, of ver weg. We nodigen iedereen uit om deze zomer ook een kaartje te sturen naar de kerk. Op die kaart moet dan wel een kerk staan afgebeeld. In de Markuskerk en in de Johanneskerk gaan we de kaarten die binnenkomen ophangen. Met startzondag voegen we alle kaarten samen, als een kleurige collage van kerken wereldwijd. Zo wordt iets zichtbaar van de wereldkerk. U kunt uw kaarten sturen naar de Markuskerk (p.a. Ton van Prooijen, Arenberglaan 168, 4824 RD) en naar de Johanneskerk (Dreef 5, 4813 ED).

G.P. Verburg, voorzitter [email protected]

Dankjewel avond in de Markuskerk

voor gemeenteleden van de Markuskerk en de Johanneskerk

ds. Saskia van Meggelen ds. Ton van Prooijen

18

S’AMEN

Rondom de Markuskerk In de brief aan de gemeente van dr. Arjan Plaisier (zie deze S’Amen) heb ik één stukje met een dikke viltstift onderstreept: ‘Er bestaat nog steeds een hardnekkig beeld van de kerk als organisatie, gebouw, regelingen, financiën, enzovoort. Natuurlijk is een kerk ook een organisatie, maar daarmee heb je de kern niet te pakken. De kerk is in de eerste plaats een geloofsgemeenschap, een samenleving van zusters en broeder in Christus’ naam. Midden in de wereld bevindt zich een gemeenschap van mensen die leerling van Jezus zijn. De kerk is niet begonnen als organisatie maar als een levende gemeenschap.’ De komende tijd zal er veel gesproken worden over de organisatie en de gebouwen, over regelingen en financiën. Gezien de financiële situatie van de PG

Breda is dat onontkoombaar. Ik hoop dat we die gesprekken open en constructief kunnen voeren en dat velen van ons zich daarbij betrokken voelen. Juist daarom is het belangrijk om voor ogen te houden dat onze kerk tegelijk veel en veel meer is dan dat. Op onze ‘dankjewel-avond’ in mei blikte Gerrit Verburg terug op het afgelopen seizoen. Hij deed dat aan de hand van de vele foto’s van Gijs van Mourik, die onze levende gemeenschap kleurrijk illustreren: pastoraal, diaconaal, gastvrij, muzikaal – van de ‘Onze Vaders’ van Regien de Ruiter tot de Jesus Christ Superstar viering met Palmpasen, van de succesvolle ZWO-acties voor de Noordhoek Foundation tot de vele vrijwilligers van de ‘open kerk’ in de Lutherse kerk. Vlak voor de zomervakantie, op zondag 6 juli, is er een ‘dienst voor klein en groot’. In deze dienst zal Dyai Kijkuit gedoopt worden, de zoon van Wendy van Liere en Martijn Kijkuit en het broertje van Jair en Ravi. We kijken met hen uit naar deze zondag.

ds. Ton van Prooijen

Rondom de Johanneskerk Geen bijzonderheden We hebben de afgelopen maanden heel wat viermomenten gehad, doop, belijdenis, kerkelijke feesten, een zangdienst. En nu is het even: geen bijzonderheden. Het gewone leven is goed genoeg, ons persoonlijke leven, het kerkelijk leven. Even rust voor we weer een nieuw seizoen ingaan. Dat betekent niet dat er niets gaande is. Er wordt nagedacht over de toekomst van de Protestantse Gemeente Breda, zodat we het nog seizoenen met elkaar kunnen volhouden… Wanneer u meer wilt weten over de processen die gaande zijn, bij de scriba van de wijkkerkenraad, mw. Karien van Mourik, kunt u terecht voor informatie, zie ook Kerkgroet.

19

S’AMEN

Startzondag

Op 7 september vieren we als Gemeente Midden-Zuid samen met de Lutherse wijkgemeente onze startzondag voor het kerkelijk seizoen 2014/15. Met een groep gemeenteleden uit de drie kerken zijn we druk bezig met de voorbereidingen. Er zijn allerlei ideeën. Bijzonder is dat we de startzondag willen laten voorafgaan door een bakwedstrijd op zaterdag 6 september. Bakken is helemaal in tegenwoordig, ook Midden-Zuid moet eraan geloven. ‘Heel Midden-Zuid bakt’. Zie de uitnodiging elders in dit nummer van S’amen. Laat uw baktalenten zien en verblijd ons met uw baksels – op zondag 7 september willen we ze met elkaar in onze Startzondagviering nuttigen. Wie weet, houdt u er nog een prijs aan over!

In memoriam

Op 2 juni overleed Hermina Ardon-van Brink in de leeftijd van 90 jaar. Mien van Brink werd geboren in Rotterdam, als oudste dochter in een gezin met 7 kinderen. Het gezin verhuisde voor het werk van vader naar Breda, naar ’t Ginneken, waar het gezin ook naar de kerk ging. Mien was in het gezin nodig en daarmee werd de koers van haar leven bepaald: zorgen voor anderen. Dat heeft ze heel lang gedaan, voor het gezin waarin ze opgroeide, voor haar eigen gezin, voor moeder en schoonouders en voor haar man toen hij ziek werd. Ze leerde Kees Ardon kennen op het koor in de Johanneskerk, met haar huwelijk werd ze lid van de Johanneskerk. Daar heeft ze vele stappen liggen, als kerkganger, als voorzitster van het koor, ze handwerkte voor de totstandkoming van het Glazen Huis. Met haar man kreeg ze 3 zoons, hun huwelijk mocht 60 jaar duren. Na een val en revalidatie in Elisabeth kon ze niet meer terug naar huis, ze laatste 3 jaar van haar leven woonde ze in de Breedonk. Spontaan en toegewijd, zo leerde ik haar kennen, iemand die het je graag naar de zin wilde maken. Een beroerte luidde het einde van haar leven in. In die laatste weken werd ze omgeven door haar gezin en familie. Dankbaar was ze voor alles wat ze in haar leven had ontvangen en vertrouwend op waar ze naar toeging. Mij een zorg, met deze woorden hebben we haar herdacht. Zij stond altijd voor iedereen klaar, maar wie zorgde er voor haar? Ze vertrouwde dat God dat deed. Ze vond troost in de gedachte dat, als zij niet meer kon, haar hemelse Vader haar zou dragen. In de dienst van Woord en Gebed op 6 juni

werd het gedicht van de voetstappen in het zand gelezen en zongen we het lied dat ze in die laatste weken nog zong: Vaste Rots van mijn behoud. Dankbaar werd afscheid genomen van een ‘mater familias’. Dat de herinnering aan haar haar gezin en familie ten goede mag blijven komen.

Zomer

We gaan de zomer in, tijd voor vakantie en recreatie. Vakantie – heeft te maken met het Latijnse woord ‘vacare’, dat wijst op ‘vrij zijn, vrij van verplichtingen’. Elk mens heeft het nodig om van tijd tot tijd vrij te zijn, de aandacht niet te hoeven hebben bij werk en zorg. Voeg daarbij ‘recreatie’, een woord dat ook uit het Latijn afkomstig is, dan ontdekken we waar die vrije tijd mee gevuld kan worden. Met herschepping, met herstel, met nieuwe kracht vinden. Dat we een goede vakantie- en recreatietijd tegemoet mogen gaan. Natuurlijk zijn er velen, ouderen, mensen met ziekte of beperking, mensen zonder werk, die niet op vakantie kunnen. Dat is jammer. Toch hoop ik dat de zomer ook hen goed mag doen. Dat er iets van levenslust aanwezig kan zijn als het weer zich van zijn zonnige kant laat zien. Allen een goede zomer gewenst,

Saskia van Meggelen

Rondom de Lutherse Kerk Schalmgemeente ‘herleeft’ met Pinksteren! Ongeveer 15 jaar lang heeft de Schalmgemeente Breda – bestaande uit de Remonstrantse Broederschap, de Doopsgezinde Gemeente, de Lutherse wijkgemeente en de Waalse gemeente - geen gezamenlijke vieringen meer gehad, maar op 8 juni - eerste Pinksterdag – is dat veranderd. In een prachtige dienst met het thema ‘In vuur en vlam‘ is er voor het eerst in lange tijd in de Waalse kerk weer een gezamenlijke dienst gevierd! Hoogtepunt van deze dienst was de ‘dans van het vuur’- uitgevoerd door Adrian Wanliss op de bekende filmuziek ‘chariots of fire’. Je zag de vlammen van het

Pinkstervuur er letterlijk van af spatten in de bewegingen van Adrian. Nadat wij twee korte inleidingen over de vraag ‘wat zet jij in vuur en vlam?’ gehoord hadden, was er in de dienst onder het genot van een krentenbol gelegenheid om met z’n tweeën in gesprekken dezelfde vraag na te gaan! Er ontstonden boeiende en inspirerende ontmoetingen. Na afloop heeft de Waalse gemeente ons op een hapje en een drankje getrakteerd en tijdens de nagesprekken over deze dienst werd al snel duidelijk dat de meeste aanwezigen een voortzetting van deze reeks vieringen door het jaar heen heel erg op prijs zouden stellen! Dus wie weet hoort u binnenkort hoe het verder gaat met de Schalmgemeente! Namens de predikanten Louise Pondman, Christiane Berckvens, I Leng Tan, Roger Dewandeler

Marlies Schulz

Getrouwd

De lutherse wijkgemeente feliciteert van harte: Anneke Petronella Cornelis Voermans en Jochem Justin Visser. Zij gaven het elkaar het Ja-woord op 23 mei 2014 tijdens hun trouwdienst in de Lutherse Kerk. Janina Schneider en Bastiaan Leyn Jansen. Zij zijn op 7 juni 2014 getrouwd in de Laurentiuskerk te Ginneken. Moge de zegen van God hen begeleiden op hun verdere levensweg!

Marlies Schulz

20

S’AMEN

Geknipt voor U R. v. Klaveren-Koelewijn

Krenten in het Koninkrijk

Het is een atypische verschijning, de dakloze bij het winkelcentrum in onze vinexwijk. Daar waar twee tot drie keer modaal zijn boodschappen doet, valt hij uit de toon: zoiets past op Utrecht Centraal of in een vuil steegje in de binnenstad. Niet in zo'n keurig aangeharkte naar ons beeld en gelijkenis geschapen wijk. Alle ongerechtigheden hebben we weggewerkt tot achter de voordeur. Deze arme drommel wil zijn Straatkrant verkopen als ik met een kar vol weekendboodschappen langs hem heen rijd. Vaak knik ik vriendelijk naar hem. Ik wens hem stil een zegen toe en spoed me naar huis om iets belangrijks in het Koninkrijk van God te doen. In mijn geval grappen maken. Vandaag gebeurt er iets anders. Als ik de zwerver passeer, begint er christelijke barmhartigheid in mij te groeien, ik wil hem iets geven. Ooit heb ik op een lezing geleerd dat geld geen goed idee is. Daar kopen zwervers slechte dingen voor: kauwgomballen, speelgoed en snoep. Nooit eens een appel, en als ze al brood kopen, is het wit brood. Niet doen dus. Ik loop door de winkel en koop voor deze goede zwerversman een zak krentenbollen. Dat zal hem goed doen. Bij de kassa verheug ik me al op het moment dat de zwerver de zak krentenbollen zal aannemen. Om in de stemming te komen, neurie ik "En wat je ooit gedaan hebt ..." van Elly en Rikkert. Ik moet me inhouden om niet tegen de caissière te zeggen dat ik de zak niet voor mezelf heb gekocht, nee, ik geheel anders: ik koop de zak krentenbollen voor de zwerver. Ik houd me in, want anders heb ik mijn loon al. Mijn linkerhand zal niet weten wat mijn rechterhand doet. Dat zei onze organist altijd. Ik loop op de dakloze af. Met een soort genereus gebaar geef ik hem de zak krentenbollen. Ik verwacht dat hij in tranen uitbarst, op zijn knieën zijgt, al zijn zonden opbiecht en vraagt waar hij gedoopt kan worden. Velen zullen volgen. De opwekking is begonnen.....'Wie ben ik.....', denk ik nog. Hij lust geen krentenbollen. De zwerver slaat ze met een vriendelijk gebaar af, hij wil ze niet. Vol gêne stop ik de bollen weg en maak me uit de voeten. De zwerver staart me na. De zak.

Tim van Wijngaarden, (liedjes)cabaretier in Visie

Mediatheek G. van Dooren Christendom buiten de kerk houdt geen stand Onderzoek in Duitsland toont aan: Christendom buiten de kerk beklijft niet. Voor de vijfde keer sinds 1972 publiceert de EKD (Evangelische Kirche in Deutschland) een breed onderzoek naar kerklidmaatschap in Duitsland, dit keer onder de titel ‘Engagement en onverschilligheid’. In de jaren ‘70 en ‘80 waren theologen en sociologen positief over een ‘kerk buiten de kerk’: christenen die zich niet langer aan het instituut kerk gebonden achten, maar hun christelijk geloof in hun maatschappelijk engagement praktiseerden. Nu concluderen de onderzoekers dat van een ‘kerk buiten de kerk’ geen sprake is. Kerk en christelijk geloof hebben elkaar nodig. Mensen buiten de kerk raken gewoon aan een leven zonder godsdienst. Overigens is het besluit om met de kerk te breken zelden gebaseerd op negatieve ervaringen of uitgesproken kritiek. Men raakt geleidelijk aan vervreemd van de kerk. Zo. 17 augustus, collecte Kerk in Actie

Zomerzending - Ken je buren! Op zondag 17 augustus collecteert Kerk in Actie voor het zendingswerk. Centraal staat hierbij de christelijke partnerorganisatie JCJCR (Jerusalem Center for Jewish-Christian Relations), die via een uitwisselingsprogramma Joodse en christelijke Palestijnse kinderen met elkaar in contact brengt. De kinderen, in de leeftijd van 10-15 jaar, krijgen op hun eigen school lessen over elkaars cultuur en godsdienst. Vervolgens

gaan de schoolklassen bij elkaar op bezoek. Ze ontmoeten elkaar dan vaak voor het eerst en ontdekken dat de anderen net zo zijn als zijzelf. Ook zijn er trainingen en ontmoetingen voor de docenten. De ontmoetingen helpen om de vooroordelen weg te nemen. Als Joodse en Palestijnse kinderen elkaar al jong leren begrijpen, geeft dat hoop voor de toekomst. De opbrengst van deze zendingscollecte is bestemd voor dit vredeswerk in Israël en andere zendingsprojecten van Kerk in Actie wereldwijd. Helpt u mee?

App Bible-Fit

Brug tussen bijbel en dagelijks leven Elke dag op je mobiel bijbelteksten lezen die passen bij je gevoel - zo'n app geeft ARK Mission cadeau bij haar 100-jarig jubileum. De app Bible-Fit wil een brug slaan tussen de bijbel en het gewone dagelijkse leven: in de bijbel staan veel teksten en verhalen die troost en inspiratie geven voor het leven van alledag. Ben je net ontslagen en zoek je een bijbeltekst die houvast biedt? Of wil je een vriendin in het ziekenhuis een bemoedigende bijbeltekst sturen? Kies op je mobiel een thema: gevoel of gebeurtenis, en de Bible-Fit biedt een passend bijbeltekst. De Bible-Fit is ook aan te passen, je kunt zelf een thema aanmaken (‘Help ik ben jaloers’) en daarbij je favoriete bijbeltekst of -verhaal noteren. Ark Mission heeft nu ook de Nederlandse versie van Bible-Fit op de markt gebracht, gratis te downloaden voor Android en iOS in de app-stores. Doordat het Nederlands Bijbelgenootschap de Groot Nieuws Bijbel gratis beschikbaar heeft gesteld voor de app, zijn nu ook alle bijbelteksten off-line lezen. Begin 2015 zal een leesrooster worden toegevoegd dat als handige tool kan dienen bij het lezen van de verzen en verhalen.

21

S’AMEN

De Boekenplank God is ons meer nabij dan wij zelf weten. Toch kan het lijken alsof Hij ver bij ons vandaan is. Wie worstelt nooit met de vraag: waar is God tegenwoordig? Waar kunnen wij Hem ontmoeten en Zijn nabijheid ervaren? Ds. P.J. den Admirant uit Kootwijkerbroek onderzoekt in ‘Hij is niet ver’, het nieuwste deel in de Artiosreeks van de Gereformeerde Bond, hoe in de Bijbel over Gods aanwezigheid wordt gesproken. Soms zijn er bijzondere tijden waarin God Zijn aanwezigheid krachtig laat merken. Mogen wij ook vandaag zulke tijden verwachten? In onze tijd waarin velen van Gods aanwezigheid niets lijken op te merken, hebben we er drin-

gend behoefte aan dat God Zijn aanwezigheid krachtig openbaart. In deze uitgave worden handvatten aangereikt om Gods aanwezigheid te zoeken. Gods Woord roept ons daar zelf toe op: Zoek Mijn aangezicht. Gespreksvragen maken deze uitgave ook geschikt voor gebruik op kringen.

Uitg. Groen, Heerenveen, € 12,50

‘Hemelvaart - Op zoek naar een verloren vriendin’ is een waargebeurd verhaal over vriendschap, schuld en de pijn van het volwassen worden. Het is de eerste biografische roman van Judith Koelemeijer, gebaseerd op een dramatisch verhaal uit haar jeugd. In de zomer van 1985 viert zij met vijf vriendinnen vakantie op de Griekse eilanden. Ze hebben net eindexamen gedaan en het leven lijkt één grote belofte. Tot er de laatste nacht een ongeluk gebeurt waarbij een van de vriendinnen, Annette, om het leven komt.

Atlas Contact, 2013, €19,9S

Gospeldienst in de Grote Kerk; Hemelvaartsdag 29 mei

22

S’AMEN

In de hemel is een dans

Als er in de hemel een dans is mag je dan ook dansen en swingen in de kerk? Ook op andere dan de bekende liederen? En wat gebeurt er als je een overbekende Bijbeltekst als een gedicht hoort, begeleidt door drums? Hier in deze kerk willen wij tijdens de diensten letterlijk in beweging komen, samen nieuwe vormen van vieren uitproberen en beleven. Om te beginnen gaat bij aanvang alles anders: u wordt ontvangen in de hal van de kerk en pas als het orgelspel verstomd is trekken wij onder het zingen van een lied gezamenlijk de kerk binnen. Het is nog geen dans maar wel een beweging die ogen en oren opent om de Eeuwige tegemoet te treden. De kerk (met koffie) is open om 10:00 uur. De diensten beginnen om 10:30 uur.

20 juli Woord en Gebed

ds. M.J.A. Schulz, PG te Breda, Evangelisch-Lutherse wijkgemeente en ds. R.L. Dewandeler, Eglise Wallonne Aart Bergwerff, organist en Dick Le Mair, componist en percussionist

Et Dieu vit que cela était bon!

De adem van een mens weerspiegelt het ritme van de schepping. In deze dienst is er ruimte om op adem te komen en het ritme van de schepping en de rustdag te herontdekken. Componist en percussionist Dick Le Mair begeleidt op het slagwerk de zoektocht naar ritme en balans van het leven! Ekklesia Breda Waalse kerk Catharinastraat 83b Aanvang 10:30 uur mmv Ekklesiakoor Breda o.l.v. Jerry Korsmit pianist Daan Boertien Zondag 29 juni viering met doop toespraak Huub Oosterhuis Zondag 6 juli thema: Barmhartigheid toespraak: Franck Ploum Zondag 13 juli Grote Kerk viering, verzorgd door Ekklesia Breda

Remonstrantse Gemeente Cimburgalaan 98 zondag 27 juli Oecumenische dienst in de Grote Kerk, ds. Berkvens zondag 31 augustus Hagepreek en Buchmesse Aanvang 10:30 uur Ds. Berkvens

27 juli Woord en Gebed

ds. C.M.G. Berkvens-Stevelinck, Remonstranten Breda en ds. W. Bisschop, PG te Breda, wijkgemeente NoorderBeemden. Aart Bergwerff, organist en Arja van Dongen-Kapaan, dans.

Dansen is bidden met je voeten

Ik danste die morgen toen de schepping begon, zo begint de Nederlandse vertaling van het bekende The Lord of the Dance. Het staat in het Nieuwe Liedboek en dat is niet voor niets. In vele religies is dansen heel belangrijk. Liturgie is eigenlijk een gestileerde dans. Je kunt verhalen en gedachten, woorden en gevoelens in een dans tot een ongewone uiting brengen. In deze dienst laat Arja van Dongen ons daaraan proeven.

3 augustus Woord en Gebed

mevr. Lianne van der Wel-van Reeuwijk Aart Bergwerff, organist en Kathinka Minzinga, zang

Hemel en aarde bewegen

God zet mensen in beweging. Hij gaat hen voor in de vorm van een wolk. Mensen vinden zo hun bestemming. Als mensen op aarde in beweging komen, ontstaat een stukje hemel op aarde.

10 augustus Schrift en Tafel

ds. E.A. Postma, Protestantse Gemeente Ginneken mevr. L.A. Pondman-de Wilde, Doopsgezinde Gemeente Breda. Aart Bergwerff, organist en Kim van den Heuvel, dwarsfluit

Op de aarde is deining

De grote feestzaal is open. De Maaltijd staat gereed. Maar komt het aardse feest ook echt op gang? Een stoet van getuigen is op weg, uit alle windrichtingen. Behalve uit Ninevé. Waarom weten de inwoners van deze stad niet van het feest? En waar blijven de vrienden van de bruidegom toch? Hij is nu helemaal alleen, terwijl zij slechts het meer hoeven over te steken. Er zal toch nog wel gedanst worden? We hebben muziek nodig. Feestelijke muziek. Doopsgezinde Gemeente Cimburgalaan 98 Aanvang 10:30 uur 06 juli ds. L. van Oudheusden

Prot. Gem. Ginneken Aanvang 10:00 uur Behalve de eerste zondag alle zondagen dienst van Schrift en Tafel 29 juni: dr. K. Blei, Haarlem 06 juli : ds. E. Postma 13 juli : ds. E. Postma 20 juli : ds. F. Rookmaker 27 juli-10 aug. Grote Kerk 17 aug. : ds. E. Postma 24 aug. : ds.E. Postma 31 aug. : ds. J. Loosman 07 sept. : ds E. Postma

23

S’AMEN

Vieringen in de periode 29 juni t/m 7 september Zomerdiensten Grote Kerk Breda aanvang 10.30 uur 13 juli : dhr. F. Ploum 20 juli : ds. M. Schulz en ds. R. Dewandeler 27 juli : Ds. W. Bisschop en ds. C. Berkvens-Stevelinck 03 aug. : mevr. L. van der Wel 10 aug. : ds. E Postma en mevr. Louise Pondman 17 aug. : dhr. H. Vermeulen 24 aug. : dhr. R. van Uden

Protestantse wijkgemeente NoorderBeemden

27 03 10 17 24 31 07

juli aug. aug. aug. aug. aug. sept.

: : : : : : :

ds. M.G. Wagenvoorde zomerdienst Grote kerk ds. M. Wagenvoorde ds. S. van Meggelen nog niet bekend ds. S. van Meggelen Startzondag Markuskerk - Johanneskerk gesloten

Amphia Ziekenhuis, locatie Molengracht, Molengracht 21, Altijd dienst van Schrift en Tafel op zondagmorgen aanvang 10:30 uur. 29 juni : pastor J. Looijse 06 juli : pastor P. Galama 13 juli : ds. K. van Huisstede 20 juli : ds. A. Visser 27 juli : pastor J. Schippers 03 aug. : pastor J. Looijse 10 aug. : ds. K. van Huisstede 17 aug. : pastor P. Galama 24 aug. : ds. A. Visser 31 aug. : pastor J. Schippers

Verpleeghuis Aeneas Altijd dienst op zaterdagavond aanvang 18:15 uur Lucaskerk Tweeschaar 125, aanvang 10:45 uur 28 juni : nog niet bekend Tijdens alle morgendiensten is er kinderopvang en kinderne05 juli : ds. H. ten Thije vendienst. Maandelijks jongerennevendienst, info: Lucaskerk.nl 12 juli : pater M. van Kooten 29 juni : ds. D.J. Couvée Rotterdam 19 juli : pater M. van Kooten 06 juli : Thijske Fraanje 26 juli : pastor W. Franken 13 juli : ds. W. Bisschop 02 aug. : pater M. van Kooten 20 juli : zomerdienst Grote Kerk 09 aug. : ds. H. ten Thije 27 juli : zomerdienst Grote Kerk 16 aug. : ds. h. ten Thije 03 aug. : zomerdienst Grote Kerk 23 aug. : pater M. van Kooten 10 aug. : zomerdienst Grote Kerk 30 aug. : pastor W. Franken 17 aug. : ds. T. van Prooijen 06 sept. : ds. H. ten Thije 24 aug. : ds. W. Bisschop 31 aug. : ds. N. den Toom Woonzorgcentrum De Breedonk, locatie Mastbos 07 sept. : ds. W. Bisschop Altijd dienst op vrijdagmiddag aanvang 15:00 uur 27 juni : ds. M.G. Wagenvoorde Protestantse Wijkgemeente Breda Midden/Zuid 04 juli : pastoor P. van Gorp 11 juli : ds. S. van Meggelen Markuskerk Hooghout 98, aanvang 10:00 uur 18 juli : ds. S. van Nieuwenhuizen Tijdens alle morgendiensten is er kinderopvang en 25 juli : pastor L. van der Wel Kindernevendienst 01 sept. : pastoor P. van Gorp 29 juni : drs. W.H.J.M. Berflo 06 juli : ds. T. van Prooijen Huize ‘de Werve’ 13 juli : ds. N. den Toom vrijdagmiddag aanvang 15:30 uur 20 juli : zomerdienst Grote Kerk 04 juli : eucharistieviering in de tuinzaal 27 juli : zomerdienst Grote Kerk 03 aug : zomerdienst Grote Kerk Evangelisch Lutherse Gemeente 10 aug. : zomerdienst Grote Kerk Lutherse Kerk, Veemarktstraat 11, aanvang 10:30 uur 17 aug. : ds. M. Bondzio Juli en augustus: Grote Kerk 24 aug. : ds. T. van Prooijen dienst van Schrift en Tafel 31 aug. : ds. Abr. Heringa 07 sept. : ds. S. van Meggelen, ds. T. van Prooijen en ds. M. Oecumenisch Middaggebed Grote Kerk Schulz; startzondag Op dinsdagmiddag 12:30 uur luidt de angelusklok bij de viering Johanneskerk Dreef 5, aanvang 10:00 uur. in de Grote Kerk. U bent van harte welkom voor dit meditatie29 juni : ds. M.G. Wagenvoorde ve moment, dat duurt tot 12:50 uur. Er zijn wisselende voor06 juli : ds. S. van Meggelen gangers uit de kerken die lid zijn van de Raad van Kerken. 13 juli : ds. S. van Meggelen Organist is Kick Schaart. 20 juli : zomerdienst Grote kerk 10.30 uur

S’AMEN

Bij onbestelbaarheid: Retour Pottenbakkerstraat 51, 4813 LB Breda

Alles voor óp uw vloer en vóór uw raam vindt u bij

Woonboulevard Breda, Kruisvoort 62, langs de Ettense Baan. Voor meer informatie: www.roobol.com.

Roobol vindt u ook in Almere-Buiten, Almere-Stad, Amersfoort, Barendrecht, Bergen op Zoom, Delft, Den Haag (F.H. Laan), Den Haag (Leyweg), Den Haag (Megastores), Dordrecht (Woonboulevard), Dordrecht (Sterrenburg), Hellevoetsluis, Hilversum, Hoogvliet, Huizen, Maassluis, Naaldwijk, Oosterhout, Oud-Beijerland, Ridderkerk, Rijswijk, Roosendaal, Rotterdam, Sliedrecht, Soesterberg, Spijkenisse, Utrecht, Vlaardingen, Zeist en Zwijndrecht.

24