Jaarverslag ROP–Zuid 2012
p/a Stichting Behoud Monumenten Brabant / Monumentenhuis Brabant Markt 9, 4931 BR Geertruidenberg
Jaarverslag ROP–Zuid 2012 INHOUDSOPGAVE
1.
Inleiding
2.
Opzet ROP
3.
Organisatie ROP–Zuid
4.
Activiteiten ROP–Zuid in 2012
5.
Resultaten ROP–Zuid in 2012
Bijlage A Bijlage B Bijlage C Bijlage D
Restauratieleerlingen niveau 3 in 2012 Restauratieleerlingen niveau 3 (in 2012 geslaagd) Leerlingen metselen en timmeren niveau 2 en 3: oriëntatie Restauratieleerlingen niveau 4
2
1.
Inleiding
Het afgelopen jaar kwam volop tot uitdrukking dat we in een bijzonder tijdsgewricht leven. Was 2011 nog een topjaar met heel veel geslaagde leerlingen en nog veel instroom en doorstroom van leerlingen, in 2012 heeft de monumentenbranche het erg moeilijk gekregen. De bouwproductie in de restauratiesector is fors afgenomen, waardoor bedrijven personeel hebben moeten ontslaan. De vooruitzichten voor de komende tijd zijn nog ongunstiger. Monumenteigenaren wachten af, en als ze al plannen hebben zijn de banken heel terughoudend om kredieten te verstrekken. Overheden, met name de gemeenten, hebben uit bezuinigingsoverwegingen flink gesneden in het subsidiebudget voor restauratieprojecten. In diverse gemeenten is het zelfs op 0,00 gesteld. De opdrachtenportefeuille van restauratiebedrijven is daardoor heel fors geslonken. De problemen in de restauratiesector zetten zich door in de instroom van restauratieleerlingen. Deze is in 2012 zorgwekkend achteruit gegaan. Met name voor de oriëntatiefase melden zich nog amper leerlingen aan. Dit zal natuurlijk ook zijn uitwerking gaan krijgen in het aantal restauratieleerlingen niveau 3. Daarnaast is er het probleem van de hoge kosten van een niveau 3-leerling. Een andere belangrijke ontwikkeling is de prominente rol die binnen het monumentenbeleid wordt toegekend aan herbestemming. Zowel bij het Rijk als de provincies Noord-Brabant en Limburg is herbestemming een van de speerpunten van het nieuwe monumentenbeleid. Dat heeft tot gevolg dat er meer “gemengde” projecten zullen komen, waarbij restauratie, renovatie en nieuwbouw hand in hand gaan. De restauratieleerlingen zullen hier zeker mee van doen krijgen. Dat vraagt om leerlingen met een brede allround opleiding, die zowel kennis hebben ontwikkeld van het “klassieke” restauratievakgebied alsook van bijvoorbeeld de jongere bouwkunst na 1850 en de specifieke kenmerken van die periode. Kortom, de toekomstige timmerman en metselaar binnen de restauratiesector moet van vele markten thuis zijn. Een belangrijk moment voor ROP-Zuid was de uitreiking op 27 september 2012 van de waarderingsprijs door de provincie Limburg aan ROP-Limburg. Volgens de vakjury tonen de “best practices” aan dat Limburg terecht trots kan zijn op de inspanningen die op het gebied van de restauratie en herbestemming van cultureel erfgoed worden geleverd. Dit stemt hoopvol voor de toekomst. Ook hoopvol zijn de initiatieven die in Noord-Brabant worden genomen rond de herbestemming van grootschalige erfgoedcomplexen. Eén ervan is het zogenoemde JOB-house in het complex van de voormalige Koninklijke Verenigde Lederfabrieken in Oisterwijk. De bedoeling is dat het een uitdagende plek voor jongeren wordt om er te leren, te experimenteren en te innoveren op het gebied van restauratie en ambachtelijk werk. ROP-Zuid zal de ontwikkelingen vanzelfsprekend nauwgezet volgen en waar mogelijk samenwerking zoeken.
Drs. Harrie Maas, coördinator ROP-Zuid
2.
Doelstellingen en opzet ROP 3
Een probleem van de restauratiesector is dat zowel de instroom als de doorstroming van restauratievaklieden stokt. Dit klemt des te meer, omdat er voor de instandhouding van monumenten vakmensen nodig zijn die met kennis van zaken de noodzakelijke werkzaamheden kunnen uitvoeren. Zonder vakbekwame mensen lopen monumenten echt gevaar. Door een onoordeelkundige uitvoering van werkzaamheden is al veel verprutst, ja zelfs verloren gegaan. Daarom is indertijd vanuit de bouwsector, het ministerie van OCW en de provinciale overheden het zogenoemde Restauratie Opleidingsproject (ROP) opgericht. Over de financiering van het ROP zijn door voornoemde partijen afspraken gemaakt. In 2012 zijn deze verlengd. De doelstellingen van het ROP zijn onveranderd: het bevorderen van een constant aanbod van restauratieprojecten als voorwaarde voor de beroepspraktijkvorming van de leerlingen. Op deze wijze wordt de instroom gestimuleerd; het opleiden van leerlingen in de restauratie door vakgericht onderwijs op het ROC gedurende 1 dag in de week en 4 dagen in de week beroepspraktijk-vorming op restauratieprojecten; het ontwikkelen van activiteiten die bijdragen aan het daadwerkelijk bezetten van deze praktijkplaatsen door gemotiveerde leerlingen. Het ROP biedt timmerlieden en metselaars die aan hun primaire opleiding bezig zijn (niveau 2) een oriëntatieperiode aan op een restauratieproject. Door deze oriëntatieperiode, meestal twee tot drie maanden, kan een leerling een overwogen keuze maken of het restauratievakgebied iets voor hem/haar is. Vervolgens kan een leerling deelnemen aan de opleiding Timmeren of Metselen met de Uitstroom Restauratie op niveau 3. Dat zijn in de regel tweejarige opleidingen, waarvan minimaal 1 jaar wordt gewerkt op restauratieprojecten. Om zich te kwalificeren voor het diploma worden er op het werk verschillende praktijktoetsen gemaakt en op het ROC theorietoetsen. Alle opleidingen vinden plaats via de beroepsbegeleidende leerweg (BBL). Leerlingen hebben een arbeidscontract en verdienen conform de cao. Ze werken vier dagen en de vijfde dag gaan ze naar een ROC. In alle gevallen betreft het officiële opleidingen waarvoor het kenniscentrum Fundeon samen met de bedrijfstak de criteria heeft vastgesteld en diplomaeisen heeft geformuleerd. De ROP-structuur per regio wordt gecontinueerd. Noord-Brabant en Limburg vormen hierbij ROP-Zuid. Als centrale projectcoördinator van ROP-Zuid treedt Stichting Behoud Monumenten Brabant op. Deze stichting is als zodanig de eerst verantwoordelijke voor het welslagen van het ROP in de regio Zuid. Als centrale projectcoördinator draagt de stichting niet alleen zorg voor de inhoudelijke kant van het ROP, maar ook subsidieaanvragen en de financiële verantwoordingsplicht lopen via Stichting Behoud Monumenten Brabant. De regionale ROP‟s zijn in 2012 ondersteund door de landelijke ROP-coördinator in de persoon van Wim Bos. Om het ROP op landelijk niveau een eigen gezicht te kunnen geven en zich meer te kunnen profileren is in december 2009 de Vereniging ROP-Nederland opgericht. Deze zorgt ook voor landelijke afstemmingsbijeenkomsten voor de ROP-coördinatoren en voor onderlinge kennisuitwisseling. Vanuit ROP-Zuid maakt Harrie Maas, directeur van Stichting Behoud Monumenten Brabant en algeheel projectcoördinator van ROP-Zuid, deel uit van het bestuur van de Vereniging ROP-Nederland in de functie van secretaris. 4
Ten behoeve van ROP-Zuid is in 2012 subsidie ontvangen van het ministerie van OCW, het O&O-fonds Bouwnijverheid, de provincie Noord-Brabant en de provincie Limburg. De ontvangen subsidies blijken niet toereikend te zijn. Stichting Behoud Monumenten Brabant heeft uit eigen middelen het tekort aangevuld.
De Moriaan, ’s-Hertogenbosch.
5
3.
Organisatie ROP–Zuid
ROP-coördinatoren Stichting Behoud Monumenten Brabant heeft voor de uitvoering en realisering van het ROP coördinatoren voor beide provincies aangesteld. Voor Limburg is Christ van Bree de verantwoordelijke, voor Noord-Brabant is dat Sandra van Trijffel. Algeheel coördinator voor ROP-Zuid is Harrie Maas. Naast algemene werkzaamheden voor het ROP (o.a. subsidies, contacten met provincies, jaarverslag en financiële verantwoording) wordt door hem in Brabant acquisitie gepleegd. De ROP-coördinatoren hebben allen een dienstverband bij Stichting Behoud Monumenten Brabant. Stuurgroep ROP-Zuid Het welslagen van het ROP is mede afhankelijk van de wijze waarop alle betrokken partijen (provincies, gemeenten, ondernemers, beroepsonderwijs) participeren. Daarom is de Stuurgroep ROP-Zuid in het leven geroepen, waarin de verschillende belanghebbende organisaties zijn vertegenwoordigd. De stuurgroep adviseert, stelt kaders, doet aanbevelingen, begeleidt, promoot, opent deuren, biedt ingangen… en zorgt voor een groot draagvlak voor het ROP. Daarnaast fungeert de stuurgroep als klankbord voor de ROP-coördinatoren. Ben Leenen is voorzitter van de Stuurgroep ROP-Zuid. In 2012 waren de volgende instellingen, organisaties en personen in de stuurgroep van ROPZuid vertegenwoordigd: - namens Fundeon Regio Zuid: Corre van Oers; - namens Bouwend Nederland: Karin Oomen; - namens provincie Noord-Brabant: Har Kuijpers; - namens provincie Limburg: Nicky Schmeits; - namens afdeling Noord-Brabant van de VNG: Ben Leenen; - namens afdeling Limburg van de VNG: vacature; - namens Stichting Behoud Mon. Brabant / algeheel coördinator ROP-Zuid: Harrie Maas; - ROP-coördinatoren Noord-Brabant: Sandra van Trijffel; - ROP-coördinator Limburg: Christ van Bree; - de landelijke ROP-coördinator: Wim Bos. In de vergadering van 7 december 2012 is afscheid genomen van Ben Leenen, die per 1 januari 2013 een nieuwe werkkring buiten het gemeentebestuur heeft gevonden. Ook Wim Bos treedt terug als landelijke ROP-coördinator. In zijn opvolging is inmiddels voorzien. De stuurgroep van ROP-Zuid is in 2012 viermaal bijeen geweest. Behalve via vergaderingen wordt door middel van mailverkeer onderling gecommuniceerd. Scholingscommissie Zowel in Limburg als in Noord-Brabant is een scholingscommissie actief. Daarin zijn vertegenwoordigd ROC‟s, samenwerkingsverbanden van bouwwerkgevers, Fundeon en ROPcoördinatoren. Naast algemene onderwerpen zoals lopende ROP-restauratieprojecten, de acquisitie van nieuwe restauratieprojecten, de voortgang van leerlingen, de inzet gastdocenten, het organiseren van excursies en het geven van voorlichting aan leerlingen in de oriëntatiefase, wordt ook veel gesproken over instroom en doorstroming van leerlingen naar niveau 3. 6
Landelijk coördinatorenoverleg De coördinatoren van ROP-Zuid hebben deelgenomen aan het landelijke coördinatorenoverleg, dat in 2012 vijfmaal heeft plaatsgevonden. Doel van dit overleg is onder meer het uitwisselen van kennis en ervaringen, het bespreken van mogelijke knelpunten, het zoeken naar oplossingen daarvoor e.d. Relatie met Fundeon Sinds Fundeon, het kenniscentrum in de bouwsector, besloten heeft zich te beperken tot de kerntaken worden door Fundeon geen activiteiten meer ondernomen om leerlingbouwplaatsen (waaronder restauratieopleidingsprojecten) te stimuleren. Dat is overgelaten aan partijen in de bouwnijverheid. Ook is de rol van Fundeon gedurende de uitvoering van een restauratieopleidingsproject teruggebracht. Fundeon legt de nadruk op de coaching van de leermeesters die de leerlingen begeleiden. Verder beslist Fundeon over de toelating van een project als ROP en stelt vast wanneer deze is beëindigd. In de tussenliggende periode treedt Fundeon alleen op als er zich problemen voordoen. In ROP-Zuid is een prima samenwerking met de adviseurs van Fundeon.
Martinuskerk, Maastricht.
7
4.
Activiteiten ROP–Zuid in 2012
Werving leerlingen Het werven van leerlingen die zich willen bekwamen in het restauratievakgebied is een van de belangrijkste activiteiten van het ROP. Daar draait het feitelijk om. Dit heeft dan ook voortdurend de aandacht van de ROP-medewerkers gehad. In eerste instantie gaat het om leerlingen die een tweejarige basisopleiding volgen. Om deze leerlingen voor de restauratie te interesseren wordt hun een oriëntatieperiode op restauratieprojecten aangeboden. Op deze wijze wordt getracht voldoende instroom in de beroepsopleiding allround timmeren en/of metselen met uitstroom restauratie te bevorderen. Aldus ontstaat een kweekvijver, waaruit hopelijk een aantal doorstroomt naar de tweejarige beroepsopleiding. Om het ROP onder de aandacht van leerlingen te brengen heeft ROP-Zuid acte de présence gegeven op open dagen van ROC‟s. Door middel van een “ROP-wand” en divers publicatiemateriaal is de restauratieopleiding gepromoot. Ook is voorlichting gegeven aan de “oriëntatieklas”. De basisopleiding „Primaire timmerkracht‟ en „Primaire metselaar‟ (niveau 2) duurt twee jaar. Om de deelnemers bekend te maken met het restauratiewerk worden zij gedurende tenminste drie maanden op een restauratiewerk geplaatst als praktijkcomponent van de opleiding. De vakopleiding voor „Restauratie timmerkracht‟ (niveau 3) duurt eveneens twee jaar. Hiervan wordt minimaal een jaar op een restauratiewerk doorgebracht. Onderdeel van het programma zijn extra cursussen, gastcolleges en speciale praktijkscholingsdagen inclusief “material tracking”. Door Fundeon is erop toegezien dat de verschillende leerdoelen ook daadwerkelijk zijn behaald. Begeleiding en stimulering leerlingen Hier is samen opgetrokken met de ROC‟s, de samenwerkingsverbanden, Fundeon en/of het bedrijf waar de leerling in dienst is. Het doel is te vernemen hoe het gaat, of er bepaalde problemen zijn, wat de vorderingen zijn e.d. Met name de scholingscommissies van ROPLimburg en ROP-Brabant blijken in dit verband een belangrijke rol te vervullen. Verder zijn de ROP-leerlingen bezocht terwijl ze op de steigers aan het werk waren. De insteek is om via een actieve betrokkenheid te bewerkstelligen dat zo veel mogelijk ROPleerlingen doorstromen en hun diploma behalen. Het bezoek aan de leerlingen gebeurde door verschillende personen (ROC, samenwerkingsverband, adviseur Fundeon, of de leerlingbegeleider van het bouwbedrijf), waarbij er wel steeds afstemming met de ROP-coördinator is geweest. De laatste jaren is er voor gekozen om al in het voortraject actief een beeld te vormen van de motivatie van een leerling. Soms was een prikkel nodig om jonge mensen te bewegen zich verder te ontwikkelen tot een gediplomeerd vakman. Eenmaal bezig met de vervolgopleiding (niveau 3), is het nog geen garantie dat de opleiding ook wordt afgemaakt. Een aantal malen is het nodig gebleken om leerlingen, die dreigden af te haken, hierin actief te begeleiden. Met succes, zo kan hier worden gemeld. Acquisitie van ROP-restauratiebedrijven en ROP-restauratieprojecten Ook het afgelopen jaar is door de opleidingscoördinatoren weer veel tijd gestoken in het werven van opleidingsplaatsen. Door tijdig in contact te treden met opdrachtgevers, architecten en bouwbedrijven zijn verschillende positieve resultaten behaald. 8
De insteek is om zo veel mogelijk bij de subsidieverlening en in het restauratiebestek te regelen dat een werk ook een ROP wordt. Bouwbedrijven zien het belang van opleiding zonder meer in, maar ten gevolge van de crisis in de bouw- en restauratiesector wordt het voor hen steeds problematischer om leerlingen te plaatsen. Zij hebben het veelal al moeilijk genoeg om het eigen personeel aan het werk te houden. Om te bevorderen dat er voldoende ROP-restauratiebedrijven en ROP-restauratieprojecten blijven is in Limburg in 2012 gestart met een leerlingbouwplaatscommissie (zie hieronder). Onderhouden en ontwikkelen netwerk Voor het welslagen van het ROP is het nodig dat alle actoren die een rol spelen in het behoud van restauratievakmanschap (o.a. de regionale samenwerkingsverbanden van de bouwbedrijven, de ROC‟s, Fundeon, overheden) samen optrekken en als een bouwteam opereren. De kunst is om alle partijen doelgericht en samen vanuit een gezamenlijk belang te laten optrekken. Duidelijk is echter dat niet altijd dezelfde belangen spelen. Promotionele activiteiten Om het ROP te promoten en het draagvlak te verbreden zijn de ROP-restauratieprojecten voorzien van publicatieborden met daarop de vermelding ROP. Verder zijn er op diverse plaatsen folders en ROP-verslagen verspreid. Waar mogelijk is ook binnen en buiten het netwerk informatie verstrekt over het ROP. Daarnaast zijn er voorlichtingsdagen op ROC‟s bezocht. Ook de Nieuwsbrief wordt ingezet om het ROP te promoten. Nieuwsbrief In 2012 is de nieuwsbrief van ROP-Zuid driemaal verschenen. Doelgroep zijn alle betrokkenen bij het ROP. In de nieuwsbrief staan onder meer achtergrondartikelen over ontwikkelingen binnen de restauratiesector, interviews met leerlingen en leermeesters, activiteiten binnen ROP-Zuid e.d. Scholingscommissie Zowel in Limburg als in Brabant is een ROP-scholingscommissie actief. Naast algemene onderwerpen zoals beschikbare en lopende restauratieprojecten en de voortgang van leerlingen, inzet gastdocenten, het organiseren van excursies, is ook veel gesproken over de instroom van nieuwe leerlingen voor de restauratieopleiding. Ook in 2012 is de scholingscommissie erg nuttig gebleken. Scholingscommissie ROP-Limburg Deze is viermaal bij elkaar geweest: 26 januari 2012, 10 mei 2012, 13 september 2012, 18 december 2012. De deelnemers aan dit overleg zijn: ROC Leeuwenborgh Opleidingen: Jan Pinkaarts Samenwerkingsverband SPB Weert: Rita Hommelberg Bouwopleidingen Zuid in Nuth: Raymond Lemmens Fundeon: Ap Woudstra BOC Horst: Pieter Bijvoets ROP Limburg: Christ van Bree Scholingscommissie ROP-Brabant: Deze is viermaal bij elkaar geweest: 9 januari 2012, 2 april 2012, 18 juni 2012, 17 september 2012. De deelnemers aan dit overleg zijn:
9
Koning Willem I-College Koning Willem I-College Fundeon ROP-Zuid ROP-Zuid
Frans Thijssen Stefan Kant Jet Kuijpers Christ van Bree Sandra van Trijffel
Gastcolleges Teneinde de leerlingen bekend te maken met specifieke technieken en materialen die in het restauratievakgebied worden gebruikt, zijn in 2012 – in afstemming met de ROC‟s – meerdere gastcolleges georganiseerd, zowel in Noord-Brabant als in Limburg. Voorts is er voorafgaand aan de gezamenlijk excursie van ROP-Limburg en ROP-Brabant (29 november 2012) een gastles geweest. Gastlessen ROP-Limburg 2012 - 9 maart 2012 - 11 mei 2012 - 29 november 2012 - 14 december 2012
gastles houtaantasting gastles historische houtconstructies gastles inspectie monumenten gastles herkennen bouwstijlen
Gastlessen ROP-Brabant 2012 - 13 maart 2012 - 15 november - 29 november 2012
gastles houtaantasting gastles houtconstructies gastles inspectie monumenten
Excursie Ook een excursie is onderdeel van het leerprogramma. Sinds enkele jaren wordt deze gezamenlijk gehouden voor de leerlingen van ROP-Limburg en ROP-Brabant. Afwisselend vindt deze in een van beide provincies plaats. In 2012 in Limburg. De gezamenlijke excursie werd op 29 november 2012 gehouden voor leerlingen uit NoordBrabant en Limburg die de BBL-opleiding metselen of timmeren volgen. Zowel niveau-2 als niveau-3 leerlingen hebben aan deze excursie deelgenomen. De doelstelling van een dergelijke excursie is om de restauratieleerlingen in contact te brengen met verschillende voorbeelden uit de restauratiepraktijk. Daarnaast is het de bedoeling geïnteresseerde leerlingen te enthousiasmeren om de uitstroom “restauratie” te kiezen. Onder de deelnemers aan de excursie waren 21 leerlingen, 2 docenten en 2 begeleiders. De excursie vond plaats bij de Monumentenwacht Limburg in Thorn, waar een medewerker van de Monumentwacht een toelichting gaf op de werkzaamheden die zij verrichten. Hierna vertelde een inspecteur van de Monumentenwacht, die gespecialiseerd is in historische interieurs, over de inhoud van zijn werkzaamheden. Na de lunch vertrok het gezelschap naar kasteel Limbricht in Sittard. Helaas kon het kasteel niet van binnen worden bezocht, omdat het als kantoor wordt gebruikt. Wel kon het naastgelegen kerkje bezichtigd worden. Deze kerk is een van de Limburgse topmonumenten. In dit kerkje werd een presentatie gegeven over het restauratieschilderwerk dat men daar heeft uitgevoerd. Ook werd een film vertoond, waarin te zien was hoe een restauratieschilder te werk gaat. Na deze presentatie hebben de leerlingen uitleg gekregen over de werkzaamheden die aan het exterieur van de kerk en het kasteel zijn verricht.
10
ROP-Limburg De insteek om tijdig in contact te treden met opdrachtgevers, architecten en bouwbedrijven, opdat in de besteksvoorwaarden een bepaling wordt opgenomen dat het project als leerlingbouwplaats wordt voorgedragen, heeft de resultaten van ROP-Limburg in positieve zin beïnvloed. Dat geldt zeker ook voor de opstelling van de provincie Limburg om in subsidiebeschikkingen ten behoeve van monumenten de inzet voor restauratieleerlingen voor te schrijven. Ondanks de moeilijke economische situatie en de bouw- en restauratiesector heeft dat ertoe geleid dat het aantal opleidingsweken in redelijke mate “op niveau” is gebleven. Verder is door de opleidingscoördinator meegewerkt aan de verdere uitwerking van het Convenant "WERKEN AAN VAKMANSCHAP", samen met de provincie en de 6 centrumgemeenten. Het belangrijkste doel van dit convenant is het zoveel mogelijk realiseren van leerwerkplekken/leerling-bouwplaatsen om zodoende de instroom en het vakmanschap te bevorderen en te behouden. Gemeenten kunnen in hun rol als opdrachtgever hier een belangrijke bijdrage in leveren. Het verbreden van het ROP naar andere beroepsgroepen is het afgelopen gepraktiseerd door enkele leerlingen “dakdekken” te plaatsen. Op donderdag 27 september tijdens het symposium "Een toekomst voor Monumenten in Limburg" heeft onze coördinator Christ van Bree een waarderingsprijs van € 2.500,- mogen ontvangen uit handen van gedeputeerde Noël Lebens. Deze prijs werd toegekend vanwege het geheel van activiteiten van het ROP ter behoud van het restauratievakmanschap. Samen met de leerlingbouwplaatscommissie zal hier in 2013 een bestemming voor worden gezocht die bijdraagt aan de continuïteit van het restauratieambacht. De voornoemde leerlingbouwplaatscommissie is een nieuwe activiteit van ROP-Limburg. In 2012 is deze viermaal bijeen geweest: op 29 maart, 4 juli, 17 september en 27 november. Deze commissie screent nieuwe restauratieprojecten op haalbaarheid voor inzet van leerwerkplaats/leerlingbouwplaats en geeft advies aan de opdrachtgevers over de mogelijkheden. Daarnaast verzorgt ze de feitelijke monitoring van de leerlingbouwplaatsen. De deelnemers aan dit overleg zijn: Bouwend Nederland: Gaston Honings Samenwerkingsverband SPB Weert: Rita Hommelberg Bouwopleidingen Zuid in Nuth: Raymond Lemmens Fundeon: Ap Woudstra ROP Limburg: Christ van Bree De instelling van een leerlingbouwplaatscommissie houdt verband met de aanhoudende recessie in de bouw. Daardoor blijft de nieuwe instroom van niveau-3 bij de opleidingsbedrijven achter. Deze zijn heel terughoudend in het aannemen van niveau-3 leerlingen, omdat deze leerlingen relatief duur zijn en daardoor moeilijk te plaatsen zijn. In 2012 zijn alle nieuwe niveau 2-leerlingen ingeschreven in de zogenaamde BOL/BBLvariant. Wat inhoudt dat de leerlingen in het eerste jaar in de BOL-opleiding worden geplaatst en in tweede jaar in de BBL. ROP-Brabant In West-Brabant is het ROP-netwerk flink uitgebouwd. Met bouwbedrijven in die regio, de ROC‟s Radius (Breda) en Markiezaat (Bergen op Zoom), de samenwerkingsverbanden SSPB 11
(Breda) en SPB Brabant West en Tholen en enkele West-Brabantse gemeenten zijn goede contacten. Met succes. Zoals in het overzicht van restauratieprojecten is te lezen neemt WestBrabant inmiddels een belangrijke plaats in. De verbreding van het ROP is in het algemeen een belangrijk aandachtspunt van de ROPcoördinator. Een actieve benadering is, zeker ook gezien de crisis in de bouwsector, hard nodig. Nota bene, het afgelopen jaar is een ROP-restauratiebedrijf failliet gegaan en enkele andere ROP-restauratiebedrijven hebben personeel moeten afstoten. Via verbreding wordt getracht de achteruitgang van het ROP op te vangen Omdat nogal wat niveau-3 leerlingen tussentijds stoppen, is daar extra aandacht aan besteed. Via persoonlijke benadering is getracht mensen binnenboord te houden, of als ze al uit de boot waren gevallen weer binnenboord te krijgen. Met succes, zo kan worden gemeld. Het aantal geslaagde niveau 3-leerlingen is het afgelopen jaar zelfs gestegen, van zeven naar acht. In een schrijven met als titel “Investeren in monumenten loont” heeft ROP-Brabant zich tot het provinciebestuur van Noord-Brabant gericht met het verzoek om verdere stimuleringsmaatregelen te nemen. Niet alleen om de economie in het algemeen en de bouwsector in het bijzonder een impuls te geven, maar ook is het van groot belang voor de in- en doorstromingsmogelijkheden van leerlingen in de restauratiesector en daarmee voor behoud van kennis in het restauratievakgebied. De bereidheid i.c. de mogelijkheden van bouwbedrijven om restauratieleerlingen te plaatsen is namelijk zeer onder druk gekomen. In voornoemd schrijven wordt verder verwezen naar een onderzoek van het Centraal Planbureau waaruit blijkt dat elke geïnvesteerde euro een groot multipliereffect voor de economie heeft, hetgeen in deze tijd van economische recessie zeer welkom is. Bovendien dient ook naar de toekomst te worden gekeken. De bouwsector is niet alleen nu in crisis, maar loopt ook straks – als de bouwproductie weer normale proporties aanneemt – ernstig gevaar. Er zijn dan simpelweg te weinig bekwame vaklieden. Het probleem knelt des te meer, omdat de leeftijdsopbouw van de bouwvakkers in verhouding met andere sectoren erg hoog is. Als de “grijze golf” ook nog eens weg is, is te voorzien dat er een schreeuwend tekort aan bouwvakkers zal zijn. In het kader van de Agenda van Brabant investeert het Brabants provinciebestuur in grootschalige erfgoedcomplexen. Met de projectorganisatie hiervan heeft overleg plaatsgevonden om deze aan te merken als leerlingbouwplaats In een van die grootschalige erfgoedcomplexen, i.c. de Koninklijke Verenigde Lederfabrieken (K.V.L.) in Oisterwijk, bestaat het voornemen om daarin het JOB-house te realiseren. Samenwerking tussen ROP-Brabant en JOB-house wordt nagestreefd. ROP-Brabant heeft het afgelopen jaar een eerste oriëntatie gedaan om het ROP uit te breiden naar andere beroepsgroepen (natuursteenbewerkers) en andere opleidingen (Lucas-college in Boxtel en Pieter Breugelhuis in Veghel). Ook verbreding naar “social return”-werkplekken heeft aandacht gekregen. De restauratie van kapel Sint Catharina in Bergen op Zoom was zowel een ROP-project als een stimuleringsplek voor re-integratie. Landelijke activiteiten ROP-Zuid neemt deel aan het landelijke coördinatorenoverleg en de Vereniging ROPNederland. Verder heeft ROP-Zuid een actieve bijdrage geleverd aan de totstandkoming van een landelijke info- en uitwisselingsdag voor restauratiedocenten.
12
5.
Resultaten ROP–Zuid in 2012
ROP-restauratiebedrijven in Limburg In 2012 waren er in Limburg tien ROP-restauratiebedrijven. Een stijging van twee ten opzichte van 2011. De deelnemende restauratiebedrijven zijn: - Laudy Bouw & Ontwikkeling in Sittard; - Schakel & Schrale in Roermond; - Bouwbedrijf Louis Scheepers in Roermond; - Laugs Bouw in Reijmerstok; - Bouwbedrijf Kessels in Horn; - Bouwbedrijf Roelofs b.v. in Siebengewald; - Maasveste Berbenbouw in Odiliënberg; - Bouwbedrijf in 't Zandt b.v. in Lomm; - JKL Bouw in Valkenburg; - Bouwbedrijf Coppes in Valkenburg. Hierbij moet de kanttekening worden gemaakt dat de projecten van Bouwbedrijf Kessels en Bouwbedrijf Coppes niet officieel als ROP zijn aangemerkt. Beide bedrijven zijn evenwel al jaren in het restauratievakgebied werkzaam. Daarnaast zijn twee projecten van restauratiebedrijf Schakel en Schrale niet als ROP erkend, terwijl dat met een ander project van hetzelfde bedrijf wel het geval is. Administratieve redenen liggen hier aan ten grondslag. Dit geldt ook voor het project van Bouwbedrijf Kessels. De reden dat de restauratie van Abdijcomplex Rolduc in Kerkrade, uitgevoerd door restauratiebedrijf Coppes, geen officieel erkenningsnummer heeft gekregen is gelegen in het feit dat hier een leerling dakdekken is geplaatst. Het afgelopen jaar waren er niet minder dan vier nieuwe ROP-restauratiebedrijven: Bouwbedrijf Roelofs, Maasveste Berbenbouw, Bouwbedrijf in ‟t Zandt en JKL Bouw. Deze toename moet zeker ook gezien worden tegen het licht van de moeilijke omstandigheden in de bouwsector. Bedrijven gaan op zoek naar andere werk, nu de woning- en utiliteitsbouw een flinke achteruitgang laat zien. Het aantal afvallers bedroeg twee. Relatief gezien een hoog cijfer. Al met al kan gezegd worden dat de sector zeer in beweging is. ROP-restauratiebedrijven in Noord-Brabant In Noord-Brabant is het aantal ROP-restauratiebedrijven het afgelopen jaar gedaald naar acht. Hier niet minder dan drie afvallers. Daarvan is één bedrijf failliet gegaan (OSDO); een ander heeft uit bedrijfseconomische omstandigheden ervoor gekozen om vooral te werken met ZZP‟ers waardoor er geen tijd meer was voor leerlingen; een derde bedrijf had de orderportefeuille in die mate zien slinken dat nadrukkelijk voor het eigen personeel is gekozen. De deelnemende restauratiebedrijven in 2010 zijn: - Aannemingsbedrijf Nico de Bont in Vught; - Bouwbedrijf L. van de Ven in Veghel; - Bouwonderneming De Bonth van Hulten in Nieuwkuijk; - Van Dinther Bouwbedrijf in Schaijk; - Aannemersbedrijf Cauwenborgh in Bergen op Zoom; - Heijmans Bouw in Rosmalen; - Koninklijke Woudenberg in Ameide; - J.J. Braspenning Aannemers- en Timmerbedrijf in Wernhout; In 2012 was er één nieuw ROP-restauratiebedrijf: J.J. Braspenning Aannemers- en Timmerbedrijf.. 13
ROP-restauratieprojecten De erkenning van restauratieprojecten als ROP geschiedt door Fundeon. Daarnaast zijn er restauratieprojecten waar eveneens leerlingen (timmeren en metselen) van erkende restauratie-/leerbedrijven zijn geplaatst, maar die niet als ROP-restauratieproject zijn aangemerkt. Het al dan niet toekennen van een erkenningsnummer houdt verband met de inschatting van het aantal opleidingsweken dat kan worden gerealiseerd. Bij een ROP-restauratieproject dienen in beginsel tenminste twaalf opleidingsweken te worden gerealiseerd. Is dit niet mogelijk, dan kan nog worden gekeken of clustering van een aantal kleinere projecten mogelijk is. Zonder erkenningsnummer blijven ook de restauratieprojecten waar andere beroepsgroepen worden opgeleid. Dit staat feitelijks haaks op het streven om het ROP uit te breiden naar andere beroepsgroepen. Onderstaand een totaaloverzicht van de resultaten van ROP-Limburg, zowel van de ROPrestauratieprojecten, de projecten van erkende restauratie-/leerbedrijven maar zonder ROP erkenningsnummer, alsook de projecten met leerlingen dakdekken. Het ROP-restauratieproject ECI Complex in Roermond had in 2012 weliswaar slechts drie opleidingsweken, maar omdat het een doorlopend project uit 2011 is staat het hier vermeld.
Overzicht ROP-restauratieprojecten Limburg 2012 Aannemer
Project
Laudy Bouw
Kloosterkwartier Oude Markt, Sittard Lambertuskerk, Maastricht ECI Complex, Roermond
Laudy Bouw L. Scheepers/ Bonth v. Hulten Laudy Bouw Bouwbedrijf in ‟t Zandt Laudy Bouw Schakel & Schrale Laugs Bouw Bouwbedrijf Roelofs Maasveste Berben JKL Bouw Aantal ROPbedrijven: 8
ErkenningsNummer Z3041
Leerlingen: Niveau 2 en 3 4
Opleidingsweken 59
Z3338 Z3226
4 5
97 3
Pater Karel kapel, Munstergeleen Kranenbreukhuis, Tegelen
Z3381 Z3383
3 1
48 30
Chateau Neuborg, Gulpen Fort Sint Pieter,Maastricht
Z3250 Z3385
2 2
23 24
Volmolen, Vaals Kasteelruïne Bleijenbeek, Afferden Landgoed Rozendaal, Montfort (Carré boerderij) Sint Gerlachuskerk, Houtum Aantal ROPrestauratieprojecten: 11
Z3316 Z3435
2 1
45 8
Z3441
2
15
Z3385
1 26
8 360
Het aantal ROP-restauratiebedrijven is het afgelopen jaar gestegen van 6 (in 2011) naar 8. Het aantal ROP-restauratieprojecten laat een toename 1 zien. Het aantal leerlingen is 26. Dit is weliswaar 5 minder dan in 2011, maar hier dienen de leerlingen van de projecten zonder erkenningsnummer bij opgeteld worden. Dan komt men uit op 35.
14
Overige opleidingsprojecten ROP-Limburg, uitgevoerd met leerlingen van erkende restauratiebedrijven Aannemer
Project
Leerlingen
Opleidingsweken
Schakel & Schrale Bouwbedrijf Kessels BAM
Kasteel Jeruzalem, Maastricht
1+ 2 lln. dakdekken 1
18
90
Coppes Bouw
Abdijcomplex Rolduc, Kerkrade
3 + 1 leerling niveau 4 1 lln. dakdekken 9
153
Kasteel Dalenbroek, Herkenbosch Nedinsco, Venlo
Totaal: 4 projecten
40
5
Het aantal ROP-restauratieprojecten van ROP-Brabant is het afgelopen jaar nagenoeg gelijk gebleven: 34 in 2012 tegen 37 in 2011. Daarvan waren er negen buiten Brabant gelegen. De uitvoering van deze projecten was echter in handen van Brabantse bedrijven met inzet van Brabantse leerlingen.
Overzicht ROP-restauratieprojecten Brabant 2012 Aannemer
Project Sint Bavokerk, Raamsdonk
ErkenningsNummer Z3259
Leerlingen niveau 2 en 3 2
OpleidingsWeken 26
Nico de Bont Nico de Bont
Geofort, Herwijnen
Z3325
2
66
Nico de Bont
Museumboerderij, Heinenoord
Z3326
2
45
Nico de Bont
Steenoven, Randwijk
Z3348
2
24
Nico de Bont
Eusebiustoren, Arnhem
Z3327
2
42
Nico de Bont
Kasteel Gemert, Gemert
Z3369
1
33
Nico de Bont
De Moriaan, Den Bosch
Z3353
3
26
Nico de Bont
Jachthuis St. Hubertus, Hoenderloo Kerk Joh. De Doper, Kaatsheuvel
Z3418
2
74
Z3237
2
19
Lambertuskerk, Etten-Leur
Z3165
2
13
OLV kerk, Roosendaal
Z3242
2
10
Kamp Vught, Barak 1B, Vught
Z3333
2
5
Fort Asperen, Acquoy
Z3365
1
40
Steenoven aan de Rijn, Wageningen Watertoren, Bergen op Zoom
Z3428
2
52
Z3301
2
50
De Bonth van Hulten De Bonth van Hulten De Bonth van Hulten De Bonth van Hulten De Bonth van Hulten De Bonth van Hulten Cauwenborgh
15
Cauwenborgh
De Zeeland, Bergen op Zoom
Z3310
2
14
Cauwenborgh
Markiezenhof, Bergen op Zoom
Z3301
2
50
Cauwenborgh
Z3296
1
25
Cauwenborgh
Gemeentelijke instellingen, Bergen op Zoom Catharinakapel, Bergen op Zoom
Z3392
1
26
Cauwenborgh
Hoogstraat 23, Bergen op Zoom
Z3387
1
4
Cauwenborgh
Quirinuskerk fase 1, Halsteren
Z3393
1
40
Cauwenborgh
Sint Antoniusmolen, Halsteren
Z3335
1
15
Cauwenborgh
Vm. kantoorgebouw, Bergen op Zoom Toren, Poortvliet
Z3325
1
26
Z3394
2
10
Z3373
2
20
Z3422
1
70
Koninklijke Woudenberg Van de Ven
Steenbergsestraat 35, Bergen op Zoom Restauratie Helenahoeve, Tiengemeten Restauratie toren, Sint-Michielsgestel Sint Laurenskerk, Dongen
Z3351
2
30
Z3337
2
28
Van de Ven
Kerk H. Nicolaas, Valkenswaard
Z3324
2
5
Van de Ven
Oude kerktoren, Sambeek
Z3073
2
20
Van Dinther
Restauratie boerderij, Gemert
Z3432
2
30
Van Dinther
Remigiuskerk, Lithoijen
Z3431
2
14
Van Dinther
Kerk H. Anthonius Abt, Schaijk
Z3303
2
73
Van Dinther
Kerk Sint Petrus, Oirschot
Z3061
2
80
Aantal ROPbedrijven: 7
Aantal ROP-projecten: 34
60
1105
Cauwenborgh Cauwenborgh Braspenning
Verder is er nog een opleidingsproject zonder officieel erkenningsnummer:
Overige opleidingsprojecten ROP-Brabant, uitgevoerd met leerlingen van erkende restauratiebedrijven Aannemer
Project
Leerlingen
Opleidingsweken
Heijmans
Koppelsluis, Zeist
1
6
1
6
Totaal: 1 project
ROP-opleidingsweken De opleidingsweken hebben betrekking op zowel niveau 2- als niveau 3 leerlingen. Het aantal opleidingsweken van ROP-restauratieprojecten in Limburg bedroeg het afgelopen jaar 360. 16
Als de weken van niet officieel erkende projecten hierbij worden opgeteld, dit zijn er 153, kom je uit op 513. In 2011 was het aantal opleidingsweken 558. Het aantal opleidingsweken binnen ROP-Brabant gerealiseerd was het afgelopen jaar 1111. Ten opzichte van 2011, met 1477 weken, een flinke daling. Maar dat was dan ook een absoluut topjaar. Van die 1111 weken zijn er 429 op projecten buiten Brabant gerealiseerd. De verwachting is dat het aantal ROP-restauratieprojecten en het aantal opleidingsweken de komende jaren verder zal afnemen. Aantal (geslaagde) ROP-leerlingen Door de problemen in de bouwsector is het lastiger om leerlingen geplaatst te krijgen. Men heeft het immers al moeilijk genoeg om het eigen personeel aan het werk te houden. Ook bij de samenwerkingsverbanden van werkgevers in de bouw is dit goed merkbaar. Een aantal ROP-restauratiebedrijven had in 2012 nog enkele grote projecten in portefeuille. Daarom is het totale beeld in 2012 nog redelijk gunstig. In de tweede helft van 2012 is het klimaat in de restauratiesector echter aanzienlijk verslechterd. De aantrekkingskracht van de bouwsector voor jonge mensen is veel minder geworden. Dit zal zijn effect gaan krijgen op de instroom van restauratie-leerlingen. Het aantal leerlingen in de oriëntatie was in 2012 nog gelijk aan 2011, te weten 46, maar in de komende jaren zal dat flink minder worden. Noord-Brabant laat een kleine daling van 2 leerlingen zien naar 24, terwijl Limburg met hetzelfde aantal stijgt naar 22. Het aantal geslaagde leerlingen niveau 3 is in Brabant gelijk gebleven (8); in Limburg is het aantal geslaagden gedaald van 5 naar 2. Op 31 december 2012 bedroeg het aantal restauratieleerlingen niveau 3 binnen ROP-Zuid 16, waarvan 13 in Brabant en 3 in Limburg. 1 leerling in Brabant volgt een opleiding op niveau 4. Opleidingsweken 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
ROP-Limburg 333 414 311 319 416 558 360 + 153 overige
ROP-Brabant 256 incl. 12 buiten Brabant 401 incl. 127 buiten Brabant 704 incl. 241 buiten Brabant 936 incl. 178 buiten Brabant 1057 incl. 133 buiten Brabant 1477 incl. 187 buiten Brabant 1105 + 6 overige; daarvan 423 buiten Brabant
Totaal 589 815 1015 1255 1473 2035 1624
Leerlingen ROP-Zuid 2012 Aantal leerlingen in de oriëntatie: niveau 2 – 3
ROP-Zuid 46
ROP-Limburg 22
ROP-Brabant 24
Aantal leerlingen in de restauratieopleiding niveau 3
29
5
24
Aantal geslaagden restauratieleerlingen niveau 3
10
2
8
Aantal restauratieleerlingen niveau 3 per 31-12-2012
16
3
14
Aantal leerlingen niveau 4
1
0
1
17
