Jaarverslag Leerplicht Lochem

Jaarverslag Leerplicht Lochem 2012 – 2013

LEERPLICHT: CRUCIALE TAAK VAN DE GEMEENTE Een diploma behalen is niet alleen van belang voor de toekomst van een kind, maar ook voor die van Nederland. De leerplicht is voor de gemeente een belangrijk instrument om het recht op onderwijs voor ieder kind te bewaken. Door kinderen en jongeren op school te houden en actief terug naar school te begeleiden, bevorderen we een actieve deelname van de jongeren aan onze samenleving. Zeker in de huidige economische tijd, waarin werkloosheid onder jongeren fors toeneemt, is het behalen van een diploma belangrijker dan ooit. In mei bracht de Kinderombudsman het rapport “van leerplicht naar leerrecht’ uit. Een advies aan de overheid over de aanpak van thuiszitters. Voor de gemeente Lochem een belangrijk thema, dat dit jaar dan ook de nodige aandacht heeft gekregen. Bij leerplicht zijn heel wat organisaties betrokken. De leerplichtambtenaar is als een spin in het web van al die organisaties die hun taak verrichten bij de aanpak van het schoolverzuim. Voor het bestrijden van schoolverzuim is de leerplichtambtenaar afhankelijk van een adequate verzuimregistratie en tijdige melding door de scholen. Bij het uitvoeren van de Leerplichtwet is er dan ook veelvuldig contact met scholen. Naast het behandelen van verzuimmeldingen, ontheffingen en verlofaanvragen hebben de leerplichtambtenaren zich gericht op de aanpak van vergroting van de efficiency en klantgerichtheid, justitiële handhaving, langdurige thuiszitters, de overgang van VMBO´ers naar het MBO en het gebruik van de verwijsindex. Daarnaast vergt het de nodige inspanningen om het vangnet van ketenpartners te onderhouden. Wat de leerplichtambtenaren van het team leerplicht het afgelopen jaar gedaan en bereikt hebben, vindt u in dit jaarverslag over het schooljaar 2012-2013. Uiteraard zijn cijfers daarbij van belang. Maar belangrijker nog is het verhaal áchter deze cijfers. Ook daarover leest u in dit jaarverslag. Wilma Heesen Wethouder Participatie gemeente Lochem

Leerplicht en kwalificatieplicht De Nederlandse overheid heeft in de Leerplichtwet 1969 vastgelegd dat ieder kind naar school moet. Het college van burgemeester en wethouders ziet erop toe dat deze wet wordt nageleefd en hebben daartoe 2 leerplichtambtenaren aangewezen die door de burgemeester zijn beëdigd. (Leerplichtwet, artikel 16, lid 1 en 2). De leerplicht handhaven betekent primair controleren op absoluut en relatief verzuim en verzoeken behandelen voor extra verlof en ontheffingen. De betrokkenheid van de leerplichtambtenaar is het grootst aan het begin van een (dreigend) verzuimtraject van een leerling. In de praktijk betekent dit dat hoe eerder we erbij zijn, des te groter de mogelijkheden van de leerplichtambtenaar zijn om de al geboden zorg te ondersteunen en/of aan te vullen. Het initiatief om de leerplichtambtenaar erbij te betrekken komt vanuit ouders en/of het onderwijs.

‘Wanneer ben je leerplichtig?’ In de leerplichtwet staat een aantal belangrijke bepalingen, waaronder de leerplicht en de kwalificatieplicht. Kinderen moeten verplicht naar school vanaf hun vijfde verjaardag tot en met het schooljaar waarin ze zestien jaar worden. In deze periode geldt de leerplicht. Vanaf het schooljaar waarin een jongere zestien

jaar wordt tot de achttiende verjaardag geldt de kwalificatieplicht. Dit houdt in dat jongeren in deze fase onderwijs moeten volgen met het doel een startkwalificatie te behalen. Zeer moeilijk lerende kinderen, meervoudig gehandicapte kinderen en jongeren in het bezit van een getuigschrift praktijkonderwijs zijn vrijgesteld van de verplichting een startkwalificatie te behalen. Een startkwalificatie is minimaal een Havo-, Vwo- of MBO- diploma op niveau 2. Met een startkwalificatie op zak hebben jongeren in de praktijk een betere kans op de arbeidsmarkt. Jongeren van 18 tot 23 jaar die geen starkwalificatie hebben behaald. Vallen in de categorie voortijdig schoolverlaters (VSVers). Zij vallen dan niet meer onder de Leerplichtwet, maar onder de wetgeving Regionale Meld- en Coördinatiefunctie (RMC).

Vrijstelling leerplicht De wet biedt wel enkele mogelijkheden tot vrijstelling van de verplichting om een leer- of kwalificatieplichtige in te schrijven op een school of onderwijsinstelling. Ouders/verzorgers van de leerof kwalificatieplichtige leerling kunnen hier een beroep op doen. Ouders hoeven hun kind niet in te laten schrijven op een school (of onderwijsinstelling) als blijkt dat:     

de lichamelijke of psychische gesteldheid van het kind of de jongere het niet toelaat om onderwijs te volgen de ouders/verzorgers bezwaar hebben tegen de richting van alle binnen redelijke afstand van de woning gelegen scholen het kind of de jongere een school in het buitenland bezoekt. Hiervoor is een verklaring nodig van het hoofd van die school, waaruit blijkt dat de leerling op een buitenlandse school is ingeschreven en deze school regelmatig bezoekt de kwalificatieplichtige jongere aantoonbaar op een andere wijze voldoende onderwijs geniet de ouders van een leerplichtige met hun kind een trekkend bestaan leiden.

Schoolverzuim in verschillende vormen De leerplichtambtenaar heeft een wettelijke taak ten aanzien van het opsporen en afhandelen van alle gevallen van ongeoorloofd schoolverzuim. Daarbij heeft de leerplichtambtenaar te maken met twee soorten verzuim, het relatief en absoluut schoolverzuim. Relatief verzuim Relatief verzuim is verzuim terwijl een leerling staat ingeschreven op een school of onderwijsinstelling. Het hoofd van de school of onderwijsinstelling is verplicht verzuim van 16 les-of praktijkuren in 4 weken te melden aan de leerplichtambtenaar. Relatief verzuim is onder te verdelen in twee categorieën:  Signaalverzuim Dit is beginnend structureel of incidenteel verzuim, variërend van meerder keren te laat komen tot regelmatig een dag(deel) spijbelen of regelmatig ziek gemeld worden (soms met een problematische achtergrond).  Luxe verzuim We spreken van luxe verzuim als zonder toestemming van het hoofd van de school (bij tien schooldagen of minder) dan wel zonder toestemming van de leerplichtambtenaar (bij elf dagen of meer) buiten vastgestelde schoolvakanties om van school wordt verzuimd. Dit is een vorm van verzuim waarbij ouders het eigen belang (vaak voor een vakantie) voor laten gaan op dat van het schoolbezoek. Absoluut verzuim Er is sprake van absoluut verzuim wanneer een leer- of kwalificatieplichtige leerling niet op een school of onderwijsinstelling staat ingeschreven.

Formatie Leerplicht De wijziging van de Leerplichtwet (toevoeging kwalificatieplicht per 01-08-2008) is van invloed op de e formatieomvang van de leerplichtfunctie. De kwalificatieplicht verplicht de jongeren t/m hun 17 jaar (voor wie haalbaar, uitzondering: niveau Praktijkonderwijs) te werken aan hun startkwalificatie. In Lochem wordt de handhaving van de Leerplichtwet 1969 voor het primair onderwijs (PO) en voortgezet (VO) uitgevoerd door 2 leerplichtambtenaren. Zij zijn ook verantwoordelijk voor de handhaving van de leer- en kwalificatieplicht van de jongeren die vanuit de gemeente Lochem naar het Middelbaar Beroepsonderwijs (MBO) gaan. In het schooljaar 2012-2013 bestond de afdeling leerplicht uit twee leerplichtambtenaren, samen 1,44 FTE. Beide leerplichtambtenaren zijn tevens Buitengewoon Opsporingsambtenaar (BOA). De afdeling werd administratief ondersteund door 1 medewerkster administratie en registratie en beleidsmatig door een beleidsmedewerker onderwijs.

Acties luxeverzuim Voorafgaand aan de voorjaarsvakantie en de zomervakantie hebben alle scholen een mail ontvangen met het verzoek verdacht ziekteverzuim en vermoedelijk ongeoorloofde afwezigheid bij de leerplichtambtenaar te melden. Er zijn dit schooljaar prikacties(2 maal) uitgevoerd op de volgende scholen: OBS Beatrixschool in Harfsen, OBS Julianaschool in Almen, OBS Villa 60 in Eefde, OBS J.A. de Vullerschool, OBS Meester G. Propschool en OBS de Toermalijn. Er zijn in totaal 15 schriftelijke waarschuwingen verstuurd en er is 2 keer proces-verbaal opgemaakt. De nadruk bij de controles ligt op het informeren en voorlichting geven aan de schooldirecteuren en ouders. De meeste directeuren en ouders reageren positief op dergelijke controles. Onze ervaring is dat deze controles bijdragen aan het opbouwen van een goede relatie met scholen omdat de schoolleiding zich gesteund voelt.

Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) Goede handhaving van schoolverzuim is alleen mogelijk wanneer scholen dat tijdig melden. De meldingen lopen via de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO), voorheen Informatie Beheer (IB) Groep. Verzuimmeldingen komen voor het Voortgezet Onderwijs en het BVE (Beroeps en Volwassen Educatie) binnen via het digitaal verzuimloket. Voor het speciaal- en primair onderwijs lopen deze meldingen nog via de leerplichtambtenaar. De gemeente is afhankelijk van melding door de scholen om het volledige verzuim in beeld te krijgen. Wanneer een school consequent haar verzuimmeldingen doorgeeft aan DUO, pakt de leerplichtambtenaar binnen vijf werkdagen de melding op. Zij verricht vooraf onderzoek, nodigt ouder(s) en leerling uit en gaat in gesprek. Scholen zijn in principe zelf verantwoordelijk voor het stoppen en voorkomen van verzuim. Hun administratie dient verzuim snel te signaleren. De procedures moeten op school bekend zijn, zodat gesignaleerd verzuim op schoolniveau kan worden aangepakt. Binnen de gemeenten in de Stedendriehoek ( Apeldoorn, Deventer, Zutphen, Olst/Wijhe, Voorst , Brummen, Epe, en Lochem) zijn, in aanvulling op het wettelijk kader, afspraken gemaakt met de onderwijsinstellingen in de vorm van een verzuimprotocol. In dit protocol staan afspraken die voortvloeien uit geldende wet- en regelgeving en de regionale afspraken om schoolverzuim te voorkomen. Bijvoorbeeld afspraken betreffende in- en uitschrijvingen van een leerling; wat er precies onder verzuim wordt verstaan; hoe verzuim gemeld wordt en wie verantwoordelijkheden draagt. De gemeenten Apeldoorn, Voorst, Brummen en Epe hebben dit verzuimprotocol geïmplementeerd. In de gemeente Lochem is het verzuimprotocol in het OOGO vastgesteld; er wordt nog een stappenplan bijgevoegd.

Het protocol is een ondersteunende en praktische handreiking om het verzuimbeleid uit te voeren. Het schept duidelijkheid naar onderwijsinstellingen, ouders/verzorgers en leerplichtambtenaren over regels, afspraken en taken. Het protocol bevordert de communicatie en informatieoverdracht over verzuimende leerlingen tussen ketenpartners zoals docenten, coördinatoren, mentoren, leerplichtambtenaren en hulpverleners. Registratie van verzuim vindt plaats in het leerlingvolgsysteem van de gemeente (Civision). De afdeling leerplicht ontvangt maandelijks de rapportages van DUO met daarin cijfers over het aantal verzuimmeldingen, cijfers over absoluut en relatief verzuim en uitschrijvingen zonder startkwalificatie. De leerplichtambtenaar controleert de rapportages en zet indien nodig acties uit.

Leerplichtambtenaren werken regionaal samen Schooluitval beperkt zich niet tot de gemeentegrenzen. Daarom werken de acht gemeenten in de regio Stedendriehoek (Apeldoorn, Olst, Brummen, Epe, Deventer, Voorst, Zutphen en Lochem) onder de naam Schoolverlatersoffensief (SOS) sinds enkele jaren nauw samen op het gebied van leerplicht, kwalificatieplicht en de regionale meld- en coördinatiefunctie (RMC). Het beleid voor de regio Stedendriehoek is inmiddels vastgelegd in de gezamenlijke beleidsagenda Leerplicht, Kwalificatieplicht en Voortijdig schoolverlaten. Een belangrijk uitgangspunt in de samenwerking is dat naast de wettelijke kaders de proactieve houding van leerplichtambtenaren, kwalificatiemedewerkers en RMC-functionarissen bepalend is om verzuim en voortijdig schoolverlaten te voorkomen en aan te pakken. Een actieve samenwerking tussen scholen, leerplichtambtenaren en de ketenpartners is daarbij een vereiste, om ervoor te zorgen dat jongeren uiteindelijk voor hun eigen toekomst een startkwalificatie binnen halen. De diverse ketenpartners leveren hieraan allemaal een bijdrage.

Thuiszitters De aanpak van thuiszitters is niet alleen de verantwoordelijkheid van de leerplichtambtenaren. Samen met deskundigen van de ketenpartners GGZ, GGD, Bureau Jeugdzorg en het Zorg Advies Team wordt gewerkt aan een oplossing. Uit onderzoek is gebleken dat deze definitie aanpassing behoeft. Zieke kinderen worden in eerste instantie beschouwd als geoorloofd verzuim, maar kunnen ook tot de thuiszitters behoren. Langdurig ziek zijn bemoeilijkt de terugkeer naar het reguliere schoolleven. Het is de taak van de leerplichtambtenaar om samen met de school en hulpverlening de terugleiding naar school te stimuleren en te bewaken. In het schooljaar 2012-2013 telde de gemeente Lochem in totaal 5 thuiszitters.

ZAT (Zorg Advies Team) Leerplichtambtenaren zijn in toenemende mate betrokken bij overlegvormen gericht op preventie. Zij vervullen een actieve rol in de zorg adviesteams (ZAT) op de scholen voor voortgezet onderwijs. Een goede zorgstructuur rond het onderwijs is opgebouwd uit verschillende elementen. Voor de begeleiding van jongeren met problemen die met school te maken hebben is er de schoolinterne zorg, bestaande uit zorgcoördinator en schoolmaatschappelijk werk. Voor jongeren met sociaal-emotionele problemen die de interne schoolzorg overstijgen is een Zorg Advies Team nodig. Sinds begin 2008 heeft elke school voor Voortgezet Onderwijs een ZAT. In een ZAT werken scholen samen met professionals om leerlingen met problemen snel en adequaat te helpen. De leerplichtambtenaren nemen deel

aan het ZAT overleg. Echter, sinds 3 jaar draaien op de VO-scholen in Zutphen de Onderwijs Zorg Steunpunten.(OZS) Met een OZS willen de scholen de interne zorgstructuur versterken en snel hulp kunnen bieden aan leerlingen met problemen. Zo kunnen leerlingen met extra zorg van het OZS op de eigen school blijven. Het OZS-team komt 1x per twee weken bij elkaar en zet een gezamenlijk traject uit voor de leerling. Indien er ook sprake is van verzuim wordt de leerplicht ingeschakeld. Deze Onderwijs Zorg Steunpunten zijn aanwezig op de volgende scholen voor Voortgezet Onderwijs: Isendoorn College Warnsveld, Baudartius College, Vrije School en het Stedelijk in Zutphen. Op het Staring College te Lochem, de Waerdenborch in Holten en het Beeckland in Vorden vindt er nog iedere 6 weken een ZAT overleg plaats. In dit overleg bespreken de partners samen hoe ze de jongere en de school verder kunnen helpen en ondersteunen.

Reboundvoorzieningen Een reboundvoorziening is een tijdelijke opvang voor leerlingen met gedragsproblemen voor wie de zorg van de school niet langer toereikend is. De leerlingen uit Lochem maken gebruik van het OZC Zutphen / VSO “Klein Borculo”. Beiden zijn onderdeel van de Stichting Speciaal Onderwijs Twente en Oost Gelderland. Het OZC (Onderwijs Zorg Centrum) is een reboundvoorziening voor leerlingen die in Zutphen naar school gaan en kenmerkt zich door een gezamenlijke aanpak (onderwijs en zorg) van de problematiek van de leerling, zowel thuis, op school als in de vrije tijd. Deze aanpak helpt de leerling perspectief voor zichzelf te creëren. De leerlingen volgen voor een periode van drie tot vier maanden onderwijs en zorg op het OZC. De leerplichtambtenaren zijn nauw betrokken bij de hulp aan zorgleerlingen. Voor plaatsing op of ondersteuning van het OZC zijn er de volgende mogelijkheden: Ambulante hulpverlening: leerlingen kunnen in de school geholpen worden via het Onderwijs Zorg Steunpunt (OZS). In het OZS worden leerlingen door school (zonder leerplicht) besproken die met extra zorg op de eigen school kunnen blijven. Schakelklas: Het OZC biedt plaats aan maximaal 16 leerlingen die buiten de reguliere (Zutphense) school worden geplaatst. De leerling blijft ingeschreven op de eigen school. Leerlingen krijgen hier de nodige extra begeleiding en er wordt onderzoek verricht naar eventuele gedrags- en/of leerproblemen. Zodra de problematiek in kaart is gebracht, wordt een plan gemaakt hoe de leerling terug kan naar de eigen school of geleid kan worden naar een school die beter bij de leerling past. Integrale dag hulp: deze hulp wordt geboden aan jongeren die op school en thuis al langere tijd problemen ervaren. De jongeren worden na schooltijd een aantal dagen per week begeleid. In het schooljaar 2012-2013 zijn in totaal 27 leerlingen uit de gemeente Lochem die in Zutphen naar school gaan bij het OZC geplaatst. Er zijn in totaal 7 leerlingen geplaatst bij VSO Klein Borculo.

Schooljaar 2010-2011 Schooljaar 2011-2012 Schooljaar 2012-2013

Ambulante hulpverlening 30 13 19

Schakelklassen 6 3 5

Integrale daghulp 2 0 3

Dag van de leerplicht Voor het schooljaar 2012-2013 was het thema van de Dag van de Leerplicht: ’School? Ik maak mijn verhaal af. Jij ook?. Op donderdag 21 maart is in het hele land aandacht besteed aan het belang van recht op onderwijs. De leerplichtambtenaren uit Lochem hebben een quiz over leerplicht en het recht op onderwijs samengesteld en de leerlingen uit groep 8 van de basisscholen uitgenodigd hier aan mee te doen. 3 basisscholen hebben hier aan meegewerkt. Op donderdag 21 maart 2013 bracht mevrouw M. Beuke (raadslid) samen met de leerplichtambtenaar een bezoek aan de leerlingen van

de Bargeweide in Eefde, de Barchschole in Barchem en de Vennegötte in Lochem waar zij samen in gesprek gingen met de leerlingen. Hieruit ontstond een vrolijke en interessante discussie.

ZOR (Zorg Overleg Risicojongeren) Door afspraken binnen het NOG Veiligerhuis (een samenwerkingsverband tussen 22 gemeenten, politie, justitie en zorg in Noord en Oost Gelderland) voert ook de gemeente Lochem regie op haar risicojongeren in de leeftijd van 12 tot 23 jaar, curatief en preventief. De Werkgroep Risicojongeren draait sinds voorjaar 2010 met een vergaderfrequentie van aanvankelijk 1 x per maand naar 1x per 6 weken. Organisaties die hierin een belangrijke rol vervullen bespreken op casusniveau probleemjongeren. Het doel van het overleg is om met de deelnemende partners vanuit school (Zorg Advies Team) gemeente, zorg, jongerenwerk en politie te komen tot een individuele aanpak van de probleemjongere(n) en/of de probleemgroep. Belangrijk is dat ouders betrokken worden in de problematiek van hun jongere(n) en dat zij de aanpak ondersteunen. Inmiddels is de naam van het overleg aangepast naar ZOR, omdat dit landelijk de benaming is voor deze overlegvorm.

Preventief Spreekuur Staring College

Locatie Staring College:

Lochem schooljaar 2011-2012 Lochem schooljaar 2012-2013

Aantal gesprekken

Aantal meldingen naar Leerplicht

Aantal waarschuwingen

Aantal procesverbalen

73

Aantal boven 10 keer te laat 8

6

4

2

64

13

3

2

2

Borculo schooljaar 2012-2013

29

5

5

2

2

Toelichting Preventief Spreekuur te laat komers: Locatie: Lochem schooljaar 2011- 2012: In schooljaar 2011-2012 is Leerplicht Lochem gestart met een preventief spreekuur te laat komen op het Staring College( pilot). Doelgroep > 6 x te laat of meer. Doel: Leerlingen bewust maken van te laat komen ( bij 6 keer te laat) en de gevolgen daarvan ( bij 10x te laat is het moment waarop de school verzuim officieel via DUO bij Leerplicht meldt en er een gesprek met leerling en ouders plaatsvindt) In totaal werden er 73 preventieve gesprekken gevoerd. 8 leerlingen kwamen uiteindelijk 10 te laat waarvan er 6 leerlingen via DUO zijn gemeld bij Leerplicht Lochem. Twee meldingen betroffen stelselmatig spijbelen en de andere 4 meldingen betroffen ongeoorloofde ziekmeldingen gedurende het schooljaar. Gevolgen voor deze leerlingen: 4 leerlingen ontvingen na een leerplichtgesprek met ouders een waarschuwing vanwege veelvuldig te laat komen. 2 leerlingen hebben hiervoor een waarschuwing gekregen en 2 leerlingen ontvingen een procesverbaal . 2 leerlingen met verzuim van > 10 x zijn niet door school bij LP gemeld. Eén van deze leerlingen is woonachtig in de gemeente Berkelland. Locatie: Lochem 2012-2013: In totaal werden er 64 gesprekken gevoerd, dit waren er 9 minder dan het voorgaande jaar. Van de 13 leerlingen die 10 keer of meer te laat kwamen, was er één RMC gemeld ( 18 jaar of ouder); 3 leerlingen wonen buiten de gemeente Lochem ( worden bij de betreffende woongemeente gemeld); 5 Lochemse leerlingen zijn niet via DUO bij Leerplicht gemeld. In dit schooljaar zijn er 4 DUO meldingen naar Leerplicht Lochem verzonden. 2 DUO-meldingen ( 10x te laat of meer) waren leerlingen die ook een preventief gesprek hadden gehad. Deze 2 leerlingen hebben een waarschuwing gekregen. Eén proces- verbaal is voor de leerling die in het schooljaar 2011-2012 ook veelvuldig te laat kwam en in dat schooljaar ook al een waarschuwing kreeg. Het 2e proces- verbaal is voor twee zussen. Eén van deze zussen is boven de 10 keer gemeld en vanwege herhaaldelijk schoolverzuim. De leerplichtambtenaar van Berkelland heeft een proces- verbaal opgemaakt.

Locatie: Herenlaan te Borculo 2012-2013: In dit schooljaar is voor het eerst het preventieve spreekuur gestart op de locatie op de Herenlaan te Borculo. Er kwamen 5 leerlingen > 10 keer te laat. Hiervan kwamen twee leerlingen uit de gemeente Berkelland. De 3 Lochemse leerlingen zijn via DUO gemeld bij de gemeente Lochem en hebben een waarschuwing ontvangen. Vanwege het te laat komen en spijbelen is er voor één van deze leerlingen een proces -verbaal opgemaakt.

PROCES-VERBAAL Beide leerplichtambtenaren zijn ook buitengewoon opsporingsambtenaar, de zogenaamde BOA. Een BOA is bevoegd tot de opsporing van bepaalde strafbare feiten en kan een proces-verbaal opmaken voor een overtreding van de Leerplichtwet. Spijbelen valt daar ook onder. In het schooljaar 2012-2013 is tegen zestien leerlingen proces-verbaal opgemaakt: Reden proces-verbaal Beginnend verzuim/spijbelen (lichte problematiek) HALTverwijzing Signaal verzuim (complexe problematiek) Rechtbank Luxe verzuim

2010-2011

2011-2012

2012-2013

7 11 1

1 11 2

2 10 4

Bij een HALT straf zet Bureau Halt binnen vier weken een traject uit. Wanneer een HALT straf niet goed door een leerling wordt uitgevoerd of er is sprake van hernieuwd schoolverzuim tijdens de afhandeling, dan maakt de leerplichtambtenaar opnieuw proces-verbaal op en stuurt dit naar het Openbaar Ministerie. Er kan éénmaal een HALT-straf voor schoolverzuim worden opgelegd. Signaal verzuim met complexe problematiek betrof in totaal tien leerlingen. Het is een landelijke ontwikkeling dat de problematiek rondom jongeren en schoolverzuim steeds zorgelijker wordt. Bij deze leerlingen is er vooral sprake van meerdere probleemgebieden in familie en/of sociale kring. Een proces-verbaal dwingt leerling en ouders mee te werken aan terugkeer naar school met behulp van hulpverlening.

HALT Bureau HALT (Het ALTernatief) Gelderland werkt onder andere samen met politie, gemeenten en jeugdhulpverlening. Het werkgebied beslaat heel Gelderland. Sinds enkele jaren is het mogelijk om voor overtredingen van de leerplichtwet een Halt-straf op te leggen. Dit betekent in de praktijk dat bij matig schoolverzuim/spijbelen de leerplichtambtenaar een verkort proces-verbaal opmaakt en verstuurt naar Bureau HALT Gelderland. Een Halt-straf bestaat uit een werk- en of leerstraf. Via een Halt-afdoening kunnen jongeren rechtzetten wat zij fout hebben gedaan, zonder dat zij in aanraking komen met het Openbaar Ministerie. Voor een succesvolle Halt-afdoening is het nodig dat:  de jongere en zijn ouders instemmen met deelname;  de jongere de gemaakte afspraken volledig nakomt;  er geen sprake is van ernstige, achterliggende problematiek.  ouders betrokken zijn.

De Overstap In de zomervakantie is er geen leerling die zonder geldige reden van school verzuimt. Toch zitten leerplichtambtenaren ook in deze periode niet stil. Elk kind, elke jongere heeft recht op onderwijs. Het is belangrijk om er samen met de scholen en ouders voor te zorgen dat iedereen na de zomervakantie daarvan ook gebruik maakt. Uit onderzoek blijkt dat 25% van alle Voortijdig Schoolverlaters (VSV’ers) in een schooljaar ontstaat omdat zij de overstap van het VO naar het MBO niet maken. Daar kunnen verschillende redenen voor zijn, zoals het maken van een verkeerde studiekeuze, persoonlijke problemen, niet gemotiveerd zijn of willen gaan werken. De VMBO-scholen en MBO’s hebben daarom samen met de gemeenten, in 2008 het systeem “de Overstap” ontwikkeld. In dat digitale systeem vullen decanen van het VMBO in waar hun leerlingen naartoe denken te gaan. De MBO’s geven aan welke leerlingen daadwerkelijk zijn aangemeld. Ook de leerplichtambtenaren krijgen aan het begin

van de zomervakantie toegang tot het digitaal systeem ‘de OverStap’. Door de gegevens met elkaar te vergelijken, krijgen scholen en gemeenten op tijd zicht op wie zich nog niet heeft aangemeld. Al deze jongeren worden door de leerplichtambtenaar actief benaderd. Doel is om de leerlingen vroegtijdig in beeld te krijgen en te voorkomen dat ze bij de overstap VMBOMBO tussen wal en schip vallen. Als deze leerlingen pas na de teldatum in oktober in beeld komen en geen opleiding volgen, is de kans groot dat er een half jaar of meer verloren gaat tot het eerst volgende instroommoment. En, wat minstens zo belangrijk is, kunnen ze uit het studieritme raken en daardoor slecht gemotiveerd zijn om de draad weer op te pakken. In Lochem zijn dit schooljaar 12 leerlingen benaderd en begeleid door de leerplichtambtenaar bij hun vervolgkeuze. Na contact met de leerplichtambtenaar hebben alle jongeren zich alsnog ingeschreven op een opleiding.

Verwijsindex risicojongeren De verwijsindex is een landelijk digitaal systeem dat signalen van hulpverleners over jongeren tot 23 jaar bij elkaar brengt. Er wordt alleen aangegeven óf een kind of jongere bekend is bij instanties, niet wát er aan de hand is. Door de meldingen in de verwijsindex weten hulpverleners sneller of een kind ook bekend is bij een collega. Dankzij de verwijsindex blijft iedere jongere in beeld en kunnen hulpverleners elkaar informeren en hun activiteiten op elkaar afstemmen. Binnen de Stedendriehoek is de afspraak gemaakt dat de leerplichtambtenaren bij een melding van vermoedelijk ongeoorloofd schoolverzuim door de school of instelling of bij absoluut verzuim, een signaal afgeven in de verwijsindex. Als na onderzoek door de leerplichtambtenaar blijkt dat het schoolverzuim geoorloofd is geweest of dat er achteraf toch geen sprake bleek van absoluut verzuim, wordt het signaal op non-actief gezet. De leerplichtambtenaren gaven gedurende het schooljaar 20122013 in totaal 66 keer een signaal af in de verwijsindex. Bij 26 daarvan was sprake van een ‘match’: de betreffende leerling was dan ook bekend bij andere instellingen.

RMC cijfers gemeente Lochem Na de kwalificatieplicht vallen jongeren zonder startkwalificatie van hun 18e tot 23e jaar onder de RMC-wetgeving. In aanvulling op de leerplichtwet regelt de RMC-wet het registreren van niet-leerplichtige deelnemers tot 23 jaar die nog geen startkwalificatie hebben behaald. Daarnaast creëert de wet een regionale aanpak ter bestrijding van voortijdig schoolverlaten. De Regionale Meld- en Coördinatiefuncties (RMC’s), hebben de taak het aantal jongeren dat uitvalt of dreigt uit te vallen in beeld te brengen en te houden. Bovendien hebben ze tot taak voortijdig schoolverlaten via trajectbegeleiding terug te leiden naar het onderwijs zodat alsnog een startkwalificatie kan worden behaald. Voor de gemeente Lochem wordt de RMC functie door de gemeente Zutphen uitgevoerd. De RMC-consulent staat in nauw contact met het Jongerenloket en de jongerencoach van Lochem. Daar waar de RMC-consulent outreachend moet werken omdat de jongere niet of nauwelijks op acties van het RMC reageert, wordt de jongerencoach ingezet. Zij neemt de jongere soms letterlijk aan de hand om door middel van gespreksvoering en acties weer een perspectief te ontdekken zodat de jongere weer in beweging komt om naar school te gaan of werk te zoeken.

Tabel 1

Aantal begeleide oude en nieuwe vsv’ers RMC: trajectbegeleiding RMC: in behandeling bij UWV RMC: overige begeleidingsactiviteiten Totaal

20102011 58 22 5 58

20112012 61 11 2 74

20122013 90 4 5 99

Tabel 2 Aantal herplaatste nieuwe vsv’ers (terug) naar opleiding (ook particuliere) (terug) naar werk in combinatie met opleiding Andere uitkomsten (zie tabel 3) Totaal aantal herplaatste nieuwe VSV’ers

2010-2011 5

2011-2012 13

2012-2013 27

38

16

0

86 129

49 78

65 92

Tabel 3 Andere uitkomsten begeleiding in verslagperiode nieuwe en oude vsv-ers Opvangvoorziening/zorg/hulpverleningstraject (nog zonder startkwalificatie) Werk (nog zonder startkwalificatie) Niet in behandeling, hoogst haalbare onderwijs al bereikt Wil geen bemiddeling Nog in begeleiding Verhuisd Onbekend

2010-2011

2011-2012

2012-2013

27 39 1 7 12 0 0

3 15 13 5 0 0 13

13 17 11 11 1 8 4

Tabel 4 Aantal leerlingen binnen de gemeente Lochem (teldatum 1 oktober) Leeftijd 2009-2010 2010-2011 2011-2012 5 t/m 15 jarigen 4504 4493 4458 16 en 17 jarigen 818 779 710 TOTAAL 5322 5272 5168

2012-2013 4518 746 5264

Tabel 5 Aantal verzuimmeldingen bij leerplicht Leeftijd 2009-2010 2010-2011 5 t/m 12 jaar 17 14 13 jaar en ouder 98 137 TOTAAL 115 151

2012-2013 13 139 152

2011-2012 16 126 142

Aanleiding om leerlingen te melden bij de leerplichtambtenaar In totaal zijn er 269 dossiers afgesloten in schooljaar 2012-2013. Onderstaande tabel geeft een overzicht van redenen om een leerling te melden bij leerplicht. Aanleidingsoort Aantal Advies/informatieverstrekking 23 Bemiddeling 10 Leerlingenvervoer 4 Relatief/signaal verzuim 118 Luxe verzuim 18 Preventief spreekuur te laat komers 70 Extra verlof – meer dan 10 dgn. 1 Schorsing 4 Vrijstelling 10 Zorg 26 Voortijdig schoolverlaten 5 Resultaten naar aanleiding van melding bij leerplicht Resultaat Waarschuwing relatief/signaal verzuim Waarschuwingen luxe verzuim Proces verbaal signaal verzuim Proces verbaal luxe verzuim Proces verbaal HALT Plaatsing OZC Overdracht RMC Plaatsing Speciaal onderwijs

Aantal 71 15 12 4 2 27 8 5

Een praktijkvoorbeeld (1) Josefien is een leerling in de examenklas (VMBO) van het AOC Oost in Twello, een ‘groenopleiding’. In januari ontvangt de leerplichtambtenaar een melding van veelvuldig ziekteverzuim. Ziekte verzuim is weliswaar geoorloofd maar bij frequente onverklaarbare ziekmeldingen van een leerling neemt de school vaak contact op met de leerplichtambtenaar. Er volgt een huisbezoek waarin gesproken wordt over het ziekteverzuim. Op school zijn inmiddels afspraken gemaakt over inhalen van de lesstof en aanwezigheid op school. Toch loopt dit alles niet naar wens. Het blijkt dat Josefien last heeft van verschoven nekwervels wat veel hoofdpijn gaf dat in eerste instantie is opgelost met medicijnen. Met Josefien worden duidelijke afspraken gemaakt om na de krokusvakantie weer volledig aan het lesprogramma deel te nemen. Samen met school wordt een plan opgesteld. Josefien wil graag naar haar eindexamen verder met een opleiding op BBL niveau in de bloemenbranche. Zij heeft positieve ervaring hiermee opgedaan bij haar stageadres waar ze terug kan komen. Ook wordt Josefien opgeroepen door de GGD-arts en gaan ouders met haar aan de slag bij een alternatief genezer. Voortgang van Josefien wordt bewaakt door school en leerplicht met als doel volledige terugkeer naar school. Josefien slaagt voor haar eindexamen en heeft een stageplek gekoppeld aan haar BBLopleiding waar ze inmiddels met veel plezier naar toe gaat. Een praktijkvoorbeeld (2) Theo is blijven zitten in 4 VWO op een VO school in Zutphen. Er komt een melding van school dat Theo veel te laat komt en zijn resultaten op school achteruit gaan. De schoolgang van Theo stagneert aangezien hij moeite heeft het inplannen van zijn dag/nacht ritme; hij gamet namelijk overmatig veel en de tijd die hij kiest om te gamen bevordert zijn nachtrust niet. Hij is door zijn moeder aangemeld bij Tactus (verslavingszorg). Theo heeft veel moeite met plannen. Voor hem is belangrijk dat hij een stok

achter de deur heeft .Hij is wel bereid mee te werken maar vanuit school moet er ook gekeken worden hoe zij hem het beste kunnen stimuleren. Daartoe wordt een Multi Disciplinair Overleg (MDO) georganiseerd waarbij de betrokken partijen een raamwerk maken waar Theo bij geholpen is. Theo heeft dit schooljaar veel hulp van zijn mentor die ook gezinscoach is. De ouders van Theo zijn gescheiden. De voortgang en afspraken die met Theo gemaakt zijn, worden regelmatig geëvalueerd en na een paar maanden is er duidelijk sprake van verbetering. Het gaat weer goed met Theo en het is hem gelukt om zijn gameverslaving te verminderen. Ook gaan zijn schoolresultaten vooruit. Echter, dan volgt er weer een verzuimmelding van school. Theo had besloten een dag in bed te blijven. De afdelingsleider heeft een pittig gesprek met hem gehad en contact gelegd met leerplicht. De verzuimmelding wordt afgedaan met een waarschuwing.