Jaarverslag Leerplicht Schooljaar

Jaarverslag Leerplicht Schooljaar 2014 - 2015

Februari 2016

Colofon: Gemeente Ede Team Leerlingzaken Bezoekadres: Stadskantoor de Doelen, Raadhuisplein 2, Ede (alleen op afspraak) Postadres: Postbus 9022, 6710 HK, Ede (0318) 538 940 [email protected] (sinds 1 augustus 2015)


Inhoud Voorwoord

5

Samenvatting

7

1.

3

Hoe werkt Leerplicht? 1.1. De Leerplichtwet, leerplicht en kwalificatieplicht 1.2. Wie doen het werk? 1.3. Taakgebieden Leerplicht

9 9 10 10

2. Wat doet het Team Leerlingzaken? 2.1. Jongeren en onderwijs in Ede 2.2. Schoolcontactpersonen 2.3. Preventieve gesprekken op scholen voor voortgezet onderwijs 2.4. Aanpak van absoluut verzuim 2.5. Aanpak van Relatief verzuim 2.5.1. Signaalverzuim 2.5.2. (Luxe)verzuimcontroles rondom de schoolvakanties 2.6. Vrijstellingen 2.7. Bemiddelingen 2.8. Haltverwijzingen en processen-verbaal 2.9. Last onder dwangsom

13 13 13 13 14 15 15 16 16 18 18 19

3. Met wie werkt Leerplicht samen? 3.1. Samenwerking met scholen 3.2. Scholen over de samenwerking met Leerplicht 3.2.1. Contact met de afdeling Leerplicht 3.2.2. Werkwijze van en samenwerking met de leerplichtambtenaar 3.2.3. Invloed van Passend Onderwijs en de decentralisatie van de jeugdzorg 3.3. Samenwerking met zorgpartners 3.4. Samenwerking vanuit veiligheid 3.5. Samenwerking naar aanleiding van sancties 3.5.1. Bureau Halt 3.5.2. Openbaar Ministerie 3.6. Samenwerking met leerplichtambtenaren in de regio 3.7. Overdracht / Samenwerking met Kwalificatieplicht en RMC

21 21 21 22

4. Schooljaar 2014-2015 in getallen 4.1. Tellingen 4.2. Typen verzuim 4.2.1. Absoluut verzuim: 36 keer 4.2.2. Luxe verzuim: 57 meldingen 4.2.3. Signaalverzuim: 562 meldingen 4.2.4. Bemiddelingen/adviesvragen: 418 keer 4.3. Vrijstellingen: 30 aanvragen 4.4. Processen-verbaal: 26 keer 4.5. Last onder Dwangsom 4.6. Meldingen in ViVallei

31 31 32 32 33 33 33 34 34 35 36

5. Terugblik en vooruitzien 5.1. Terugblik 5.2. Vooruitzien

37 37 38

23 24 25 26 27 27 27 29 29

4


Voorwoord De uitvoering van de Leerplicht is een wettelijke taak van de gemeente. Burgemeester en wethouders van een gemeente hebben toezicht op naleving van de Leerplichtwet en wijzen één of meer leerplichtambtenaren aan voor de uitvoering daarvan. De gemeente Ede pakt deze taak serieus op. In de gemeente Ede wonen bijna 19.000 kinderen en jongeren tot 18 jaar. De meesten van hen gaan ‘gewoon’ naar school. Bij het Team Leerlingzaken is het afgelopen schooljaar over zo’n 1100 kinderen/ jongeren contact geweest met school, ouders/verzorgers, jongeren zelf en relevante organisaties. Dit kan bijvoorbeeld zijn omdat ouders/verzorgers buiten de schoolvakanties om op vakantie willen of omdat een jongere veel problemen heeft waardoor hij of zij niet naar school kan gaan. Ook treedt de leerplichtambtenaar soms op als bemiddelaar bij een conflict tussen ouder en school om kinderen op school te houden. In het “Jaarverslag Leerplicht 2014-2015” van de gemeente Ede kunt u lezen wat het team Leerlingzaken het afgelopen schooljaar heeft gedaan en wat de resultaten daarvan waren. Het Team Leerlingzaken is wettelijk verplicht zich te verantwoorden aan de gemeenteraad over de uitvoering van de Leerplichtwet. De Kwalificatieplicht en de Regionale Meld- en Coördinatiefunctie voortijdig schoolverlaten (RMC) worden regionaal uitgevoerd. Hiervan verschijnt in het najaar (oktober) een apart regionaal jaarverslag. Per januari 2015 is de jeugdzorg gedecentraliseerd. Voor het team Leerlingzaken betekent dit dat de contacten met belangrijke (en soms nieuwe) partners, als Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG), Jeugdbescherming Gelderland en Sociale teams werden opgepakt of geïntensiveerd. We merken dat we elkaar over en weer goed weten te vinden op casusniveau. In het afgelopen schooljaar hebben de leerplichtambtenaren

5

deelgenomen aan diverse multidisciplinaire overleggen rondom jongeren met schoolverzuim en/of dreigend schoolverzuim. Scholen geven vanaf augustus 2014 vorm aan Passend Onderwijs. Scholen pakken die taak serieus op. De manager van het Team Leerlingzaken neemt deel aan de “Actietafel Thuiszitters” die vanuit het Samenwerkingsverband Voortgezet Onderwijs (VO) is opgericht. Doel is dat geen enkele leerling thuis komt te zitten, maar een passende plek vindt binnen ons onderwijssysteem.

Het werkveld van de leerplichtambtenaar is voortdurend in beweging. Een van de belangrijkste doelen voor het team Leerlingzaken blijft het stimuleren en toeleiden van jongeren naar het behalen van een startkwalificatie. Jongeren die een startkwalificatie behalen hebben een betere positie om in onze samenleving te participeren. Met onze inzet leveren we ook een bijdrage aan het terugdringen van jeugdwerkloosheid onder de Edese jongeren. We werken vanuit het principe: ‘handhaven wanneer het moet en adviseren en verwijzen of laten ondersteunen als het kan.’ Preventief te werk gaan heeft onze prioriteit. Door op tijd te signaleren en in te grijpen, voorkomen we dat het schoolverzuim ergere vormen gaat aannemen. In het afgelopen schooljaar hebben we verder gewerkt aan het terugdringen van verzuim en voortijdig schoolverlaten. Het percentage voortijdig schoolverlaters is in Ede verder gedaald naar 1,4%. In de gemeenteraad is eerder de vraag gesteld over de mogelijkheid voor een gelijktijdige agendering van het jaarverslag Leerplicht en de jaarverslagen Kwalificatieplicht en RMC. Het jaarverslag Leerplicht is een lokaal verslag over de activiteiten van het Team Leerlingzaken in de gemeente Ede. Dit verslag dient elke gemeente voor 1 oktober vast te laten stellen in de gemeenteraad, waarnaar we ook streven. De uitvoering en verslaglegging van de Kwalificatieplicht en het RMC zijn regionaal belegd. Het jaarverslag wordt aan het eind van het jaar in het RMC bestuurlijk overleg vastgesteld. Deze stukken worden daarna ter informatie aangeboden aan de gemeenteraden. Toch zullen we, nu de regionale administratie een feit is, samen met de gemeenten in de regio onderzoeken wat (op termijn) haalbaar is in de verslaglegging en de publicering van de verslagen. J. Weijland, Wethouder Onderwijs Gemeente Ede

6


Samenvatting Op 1 januari 2015 waren er 18.825 leerplichtige kinderen en jongeren in Ede (leeftijd 5 t/m 17 jaar)1. Met een deel van deze groep is contact geweest met ouders/ verzorgers, school en jongeren zelf over verzuim en problematiek die wellicht tot verzuim kan leiden. Het Team Leerlingzaken kreeg het afgelopen schooljaar 1.103 meldingen. Dit is een percentage van bijna 6%, vergelijkbaar met vorig jaar. Van de meldingen is een onderverdeling te maken: Er zijn het afgelopen jaar 36 absoluut verzuimers in behandeling genomen. De leerplichtambtenaren hebben 562 meldingen van signaalverzuim en 57 meldingen van luxe verzuim opgepakt. Er is daarnaast 418 keer bemiddeld en er zijn 30 aanvragen voor vrijstelling gedaan. Het Team Leerlingzaken heeft een belangrijke rol in de aanpak van verzuim. Scholen, instellingen, hulpverleners en ouders/verzorgers weten de leerplichtambtenaren te vinden. De leerplichtambtenaar heeft niet alleen een handhavende maar ook een adviserende en bemiddelende rol. Het Team Leerlingzaken heeft in schooljaar 2014-2015 te maken gehad met personele wisselingen. Toch hebben we geprobeerd zoveel mogelijk de normale werkwijze aan te houden. De leerplichtambtenaren waren zichtbaar aanwezig op de scholen, hielden preventieve spreekuren, namen deel aan de overleggen van het zorgadviesteam (ZAT) en gaven advies en informatie aan ouders, jongeren, scholen en ketenpartners. Deze samenwerking heeft er toe geleid dat het verzuim en/of dreigend schoolverzuim in een vroegtijdig stadium integraal aangepakt werd met onder meer als resultaat een sterk verminderd aantal processen verbaal ten opzichte van voorgaande jaren. Scholen zijn over het algemeen tevreden over de werkwijze en samenwerking met Leerplicht, maar hebben ook adviezen (zie hoofdstuk 3).

7

De leerplichtambtenaar bemiddelt ook regelmatig bij problematiek waarbij (nog) niet direct sprake is van schoolverzuim. Bijvoorbeeld als er een conflict is tussen school en leerling of ouders of wanneer er bijvoorbeeld hulp nodig is bij het vinden van een andere school of opleiding. 1

Bron: www.cbs.nl

Het aantal bemiddelingen en adviesaanvragen is het afgelopen jaar licht toegenomen en het aantal meldingen van signaalverzuim licht afgenomen. Signaalverzuim kan te maken hebben met bijvoorbeeld een verkeerde schoolkeuze (schooltype of niveau), problemen in de thuissituatie, een verkeerde vriendenkring of psychische problemen.

8


1. Hoe werkt Leerplicht? 1.1. De Leerplichtwet, leerplicht en kwalificatieplicht De gemeente Ede voert een actief beleid in het voorkomen en bestrijden van schoolverzuim en het terugdringen van voortijdig schoolverlaten. Het team Leerlingzaken is door het college van Burgemeester & Wethouders/verzorgers gemandateerd om toezicht te houden op de naleving van de Leerplichtwet. Leerplicht hangt nauw samen met leerrecht, ofwel het recht op onderwijs. Dit is wereldwijd opgenomen in de rechten van het kind. Nederland heeft dit recht verankerd in de Leerplichtwet. Deze wet is een rechtsmiddel waarmee gewaarborgd wordt dat alle jongeren in Nederland aan het onderwijs kunnen en zullen deelnemen. Eén van de doelen van de Leerplichtwet is dat jongeren zo goed mogelijk worden toegerust met kennis en vaardigheden, die zij nodig hebben om een zelfstandige plek in de samenleving te verwerven. Een afgeronde schoolopleiding is daarvoor een eerste vereiste. In de Leerplichtwet staat o.a. omschreven wat de taken van de leerplichtambtenaar zijn, maar ook de verantwoordelijkheden van ouders/verzorgers/verzorgers en/of leerlingen, van schooldirecteuren en van het Openbaar Ministerie. Voor meer informatie zie: www. wetten.overheid.nl/BWBR0002628 De volledige leerplicht begint op de eerste schooldag van de maand volgend op de maand waarin het kind vijf jaar is geworden. De volledige leerplicht eindigt aan het einde van het schooljaar waarin de jongere 16 jaar is geworden of wanneer 12 volledige schooljaren zijn doorlopen2. Direct na de volledige leerplicht begint de kwalificatieplicht. Hier zit geen dag tussen. De dag nadat de jongere de volledige leerplicht

9

heeft afgerond is de jongere kwalificatieplichtig. De kwalificatieplicht eindigt als een jongere een startkwalificatie heeft behaald of 18 jaar is geworden. Een startkwalificatie is een havo-, vwo- of minimaal een mbo niveau 2 diploma.

2

Een schooljaar loopt van 1 augustus tot en met 31 juli.

Een jongere kan tijdens de kwalificatieplicht volledig onderwijs volgen, maar een combinatie van leren en werken mag ook. Leren en werken moet dan wel in totaal vijf dagen per week zijn en gericht zijn op het behalen van een diploma. Wie vóór zijn 18e verjaardag een startkwalificatie gehaald heeft, hoeft niet meer (verplicht) naar school. Doorleren mag natuurlijk wel en stimuleren we juist ook!

1.2. Wie doen het werk? Er werken vier leerplichtambtenaren voor de gemeente Ede (3,7 fte). Zij pakken het verzuim in het (speciaal) basisonderwijs en voortgezet (speciaal) onderwijs op. Het afgelopen jaar hebben schommelingen in de personele bezetting plaatsgevonden. Eén leerplichtambtenaar heeft binnen de afdeling Veiligheid tijdelijk een andere functie aanvaard en één leerplichtambtenaar is overgestapt naar het team van Kwalificatieplicht. Daarvoor in de plaats zijn twee nieuwe leerplichtambtenaren -in opleiding-aangesteld. Het Team Leerlingzaken wordt ondersteund door een administratief team (0,8 fte). Door de regionalisering van de leerplicht- en RMC administratie voert de gemeente Veenendaal vanaf 1 augustus 2015 deze werkzaamheden uit. Het team van Kwalificatieplicht bestaat uit twee leerplichtambtenaren MBO (1,8 fte) die zich bezig houden met de aanpak van verzuim in het MBO van jongeren van 16 en 17 jaar. De bekostiging van de leerplichtambtenaren MBO komt vanuit de RMC rijksbijdrage, welke door de gemeente Amersfoort wordt beheerd. Daarnaast werken er vanuit de RMC rijksbijdrage 3 RMC consulenten (2,2 fte) voor de regio voor de doelgroep 18 tot 23 jaar (verzuim en voortijdig schoolverlaten). Het jaarverslag voor Kwalificatieplicht en RMC verschijnt in het najaar van 2015.

1.3. Taakgebieden Leerplicht

10

De belangrijkste taken van de leerplichtambtenaar zijn: •

Remediërende en ondersteunende taak in het verhelpen van verzuim;

•

Bemiddeling en advisering, ook bij andere problematiek dan verzuim, bijvoorbeeld plaatsingsproblematiek op scholen;

•

Controles op luxe-verzuim rondom de vakanties;

•

Signalerende taak;


•

Handhaven van de Leerplichtwet op het gebied van absoluut verzuim (het ontbreken van een schoolinschrijving);

•

Handhaven van de Leerplichtwet op het gebied van relatief verzuim (o.a. spijbelgedrag en luxe-verzuim);

•

Deelname aan zorgadviesteams (ZAT’s) op scholen;

•

Deelname aan overleggen met ketenpartners, o.a. Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG), Jeugdbescherming Gelderland (voorheen Bureau Jeugdzorg), Sociale Teams, Sociaal Interventieteam, Veiligheidshuis Ede, overleggen met collega’s binnen de gemeente etc.; •

In enkele (uitzonderlijke) gevallen vrijstelling van leerplicht verlenen;

•

Bijdrage leveren aan het leerplichtbeleid en het verbeteren van de werkprocessen.

De leerplichtambtenaren worden voor het uitoefenen van hun functie beëdigd door de burgemeester. Een leerplichtambtenaar die de bevoegdheid tot Buitengewoon Opsporingsambtenaar (BOA) heeft behaald, wordt daarnaast ook door de korpschef van politie beëdigd. In Ede hebben twee van de vier leerplichtambtenaren hun BOAbevoegdheid. De andere twee volgen in 2015 een BOA opleiding. De BOA’s volgen periodiek een her- en bijscholingstraject.

11

12


2. Wat doet het Team Leerlingzaken? 2.1. Jongeren en onderwijs in Ede Op 1 januari 2014 waren er 18.825 leerplichtige kinderen en jongeren in Ede (leeftijd 5 t/m 17 jaar)3. In Ede zijn er 57 basisscholen en 4 scholen voor voortgezet onderwijs. Ook zijn er scholen voor (voortgezet) speciaal onderwijs en is er een school voor middelbaar beroepsonderwijs (ROC). De leerplichtambtenaren van de gemeente Ede hebben te maken met alle leerplichtige jongeren die in Ede ingeschreven staan. Dat betekent dat er ook bemoeienis met deze jongeren kan zijn wanneer zij niet in Ede op school zitten, maar in bijvoorbeeld Arnhem of Apeldoorn.

2.2. Schoolcontactpersonen Voor scholen is het prettig om een bekende ingang bij de gemeente te hebben. Daarom werken we binnen het Team Leerlingzaken met een vaste contactpersoon per school. Deze contactpersonen zijn voor de scholen het eerste aanspreekpunt als het gaat om bijvoorbeeld verzuimzaken, consultatie, bemiddeling of (dreigend) voortijdig schoolverlaten. De vaste contactpersonen nemen ook deel aan de zorgadviesteams op de scholen. Door het werken met schoolcontactpersonen en door regelmatig en frequent contact met scholen is het de bedoeling dat het meldgedrag van scholen verbetert. Ook de basisscholen hebben hierbij de aandacht. Zij hebben over het algemeen een nauwer contact met ouders/verzorgers, waardoor het voor hen lastiger kan zijn om verzuim te melden.

13

2.3. Preventieve gesprekken op scholen voor voortgezet onderwijs Op de scholen voor voortgezet onderwijs in Ede worden door de leerplichtambtenaren preventieve verzuimgesprekken gevoerd. Deze gesprekken vinden op school plaats wanneer er nog sprake is

3

Bron: www.cbs.nl

van beginnend verzuim. Het doel van de gesprekken is dat jongeren (en soms ook hun ouders/verzorgers/verzorgers) vroegtijdig worden gewaarschuwd voor de gevolgen van aanhoudend verzuim. Regelmatig komt er tijdens een preventief gesprek naar voren dat een jongere verzuimt door bijvoorbeeld problemen in de thuissituatie of door problemen op school (bijv. baldadig gedrag, problemen met andere leerlingen). Op die momenten wordt samen met de jongere gekeken of er behoefte is aan hulp. Daarbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan hulp vanuit school (bijvoorbeeld gesprekken met de zorgcoördinator, vertrouwenspersoon of het schoolmaatschappelijk werk) of van buiten school van bijvoorbeeld het CJG. Blijft een jongere na dit preventieve gesprek alsnog verzuimen, dan volgt een uitnodiging op het gemeentehuis. Dat gesprek is samen met zijn/haar ouder(s)/verzorger(s). Is het verzuimgedrag de jongere te verwijten dan kan bijvoorbeeld doorverwezen worden naar Bureau Halt, waarbij er naast gesprekken ook een leer- en/of werkopdracht wordt gegeven. Is er meer aan de hand, dan wordt verder gekeken naar passende hulpverlening. Wanneer de zorgen te groot zijn of jongere/ouders/verzorgers accepteren geen vrijwillige hulp kan een proces-verbaal worden opgemaakt met als doel meer (verplichte) inzet van hulpverlening. Met de leerplichtambtenaren in de regio zijn afspraken gemaakt over het voor elkaar voeren van preventieve gesprekken. Als er op een school in Ede bijvoorbeeld een leerling uit Barneveld of Wageningen wordt aangemeld voor preventieve gesprekken dan voert de leerplichtambtenaar uit Ede dat gesprek. Vooraf wordt navraag gedaan bij de betreffende gemeente of de jongere bekend is. Naderhand wordt teruggekoppeld hoe het gesprek gegaan is. Andersom gebeurt dit ook voor leerlingen uit de gemeente Ede die in een andere gemeente naar school gaan. Deze afspraken schelen de leerplichtambtenaren veel (reis)tijd.

14

2.4. Aanpak van absoluut verzuim Wanneer een leerplichtige leerling zonder geldige reden niet ingeschreven staat op school is er sprake van absoluut verzuim. Een leerplichtige jongere zonder schoolinschrijving overtreedt de Leerplichtwet. Ouders/verzorgers zijn verantwoordelijk voor


de inschrijving van kinderen en jongeren op school. Als het Team Leerlingzaken niet op tijd een schoolinschrijving krijgt, start de leerplichtambtenaar een onderzoek naar vermoedelijk absoluut schoolverzuim. Soms blijkt de jongere toch op een school te zitten. Is dit niet het geval, dan begeleidt de leerplichtambtenaar de jongere zo snel mogelijk naar een passende opleiding of zoekt eventueel naar een andere (tijdelijke) daginvulling. Is er geen contact met ouders/verzorgers te krijgen of werken zij niet mee aan een oplossing voor het verzuim dan kan de leerplichtambtenaar ondersteuning vragen vanuit het Sociaal Interventieteam, een proces-verbaal opmaken, een last onder dwangsom opleggen en/of een zorgmelding doen bij Veilig Thuis4 of bij Jeugdbescherming Gelderland.

2.5. Aanpak van Relatief verzuim Staat een leerling wel ingeschreven op een school, maar is deze zonder geldige reden afwezig (ongeoorloofd verzuim), dan wordt de Leerplichtwet overtreden. Dit heet relatief verzuim. Tot de leeftijd van 12 jaar zijn de ouders/verzorgers/verzorgers verantwoordelijk voor de schoolgang, vanaf 12 jaar ook de leerling zelf. Scholen zijn wettelijk verplicht verzuim bij Leerplicht te melden, als het gaat om meer dan 16 uur verzuim in een periode van vier weken. Bij relatief verzuim wordt onderscheid gemaakt tussen signaalverzuim en luxe-verzuim.

2.5.1. Signaalverzuim Signaalverzuim is verzuim, vaak voortvloeiend uit achterliggende problematiek van een leerling. Signaalverzuim kan te maken hebben met bijvoorbeeld een verkeerde schoolkeuze (schooltype of niveau), problemen in de thuissituatie, een verkeerde vriendenkring, psychische problemen, gebrek aan motivatie of een verstoord contact tussen ouders/verzorgers en school of tussen leerlingen onderling. De leerplichtambtenaar onderzoekt de redenen van dit verzuim en bedenkt samen met de jongere, de ouders/verzorgers

15

en de zorgstructuur op school een oplossing. Dit kan bijvoorbeeld zijn: verwijzing van een onderwijsprogramma op maat of naar een zorgarrangement op school (in kader van Passend Onderwijs). Ook is mogelijk: doorverwijzing naar hulpverlenende instanties, een

4

Voorheen Steunpunt Huiselijk Geweld en Advies- en Meldpunt Kindermishandeling

andere opleiding of het uitvoeren van een uitgebreid onderzoek door bijvoorbeeld het Diagnostiek en Observatie of Daghulp (onderdelen) van het Onderwijszorgcentrum (voorheen Pactum). Wanneer het verzuim niet stopt of als er onvoldoende resultaat geboekt wordt met de ingezette hulpverlening, kan een procesverbaal opgemaakt. Hiermee kan hulp in een verplicht kader ingezet worden. Vaak zijn dit echter langlopende cases omdat ingezette hulpverlening eerst een kans moet krijgen.

2.5.2. (Luxe)verzuimcontroles rondom de schoolvakanties De leerplichtambtenaar heeft de mogelijkheid om te controleren op luxe-verzuim rondom de vakanties; Bij deze controles wordt de verzuimadministratie gecontroleerd en wordt er gekeken of alle leerlingen aanwezig zijn. In de verzuimadministratie wordt bijvoorbeeld nagekeken of verlofaanvragen op de juiste gronden zijn verleend of op de juiste wijze is aangevraagd en/of de aanvragen ook administratief volgens de regels zijn afgehandeld. De schooldirecteuren ervaren deze controles over het algemeen als een steun in de rug om naar ouders/verzorgers kenbaar te maken dat zij zich ook echt aan de regels moeten houden. Scholen moeten actief melden als er sprake is van luxe-verzuim, maar doen dit niet altijd. Sinds 1 januari 2012 heeft de Inspectie van het Onderwijs de mogelijkheid om scholen een bestuurlijke boete op te leggen wanneer het hoofd van de school of instelling de leerplichtwet overtreedt. Wanneer de leerplichtambtenaar constateert dat een directeur zich niet structureel houdt aan de Leerplichtwet, kan dit gemeld worden bij de Inspectie van het Onderwijs. Een dergelijke melding is in Ede nog niet nodig gebleken.

2.6. Vrijstellingen Leerplichtige leerlingen moeten elke schooldag aanwezig zijn op school. Er is echter binnen de Leerplichtwet een aantal vormen van vrijstelling mogelijk: vrijstelling van geregeld schoolbezoek, vrijstelling

16

van inschrijving, vrijstelling wegens het volgen van ander onderwijs en vervangende leerplicht. De leerplichtambtenaar beoordeelt of er redenen zijn om vrijstelling te verlenen en of de aanvraag compleet en/of gegrond is.

Vrijstelling van geregeld schoolbezoek Als een leerling vanwege bijzondere omstandigheden de school niet regelmatig kan bezoeken, moeten de ouders/verzorgers hier toestemming voor vragen. Verlofaanvragen van 10 dagen of minder


worden door de school in behandeling genomen. Uiteraard dient de directeur zich te houden aan de Leerplichtwet. De leerplichtambtenaar behandelt een aanvraag voor verlof van meer dan 10 schooldagen. Leerplicht is terughoudend bij het toekennen van verlof. Er wordt altijd een afweging gemaakt of de omstandigheden van het verlof zwaarder wegen dan het onderwijsbelang van het kind. Voorbeelden van deze vorm van verlof zijn extra (vakantie) verlof (art.11f/art.13a) en verlof op basis van ‘gewichtige omstandigheden’ (art.11g). Deze gewichtige omstandigheden verwijzen naar uitzonderlijke persoonlijke omstandigheden waarbij vrijstelling voor een bepaalde periode redelijk is. Uitgangspunt hierbij is dat deze persoonlijke omstandigheden buiten de wil van ouders/verzorgers en/of het kind liggen.

Vrijstelling van inschrijving Vrijstelling van inschrijving is op verschillende gronden mogelijk: --

art.5 onder a, lichamelijke of psychische gronden: als een kind ongeschikt is om naar school te gaan door lichamelijke of psychische oorzaken, dan hoeven ouders/verzorgers hun kind niet altijd in te schrijven op een school of instelling. De leerplichtambtenaar beoordeelt of er redenen zijn om vrijstelling te verlenen. Bij twijfel wordt een arts of psycholoog ingeschakeld om het kind te onderzoeken.

--

art.5 onder b, bezwaar tegen de richting van het onderwijs: als ouders/verzorgers bezwaar hebben tegen de levensbeschouwelijke richting van een school en er is geen passende school binnen redelijke afstand van de woning dan kunnen zij (van rechtswege) vrijstelling van inschrijving krijgen. Dit kan echter alleen als het kind nog niet eerder ingeschreven is geweest op een school.

--

art.5 onder c, school buitenland: wanneer leerlingen in het buitenland onderwijs volgen maar in de gemeente ingeschreven blijven staan, moeten ouders/verzorgers zorgen voor een (vertaald) inschrijfbewijs van de school of instelling in het buitenland.

17

Vrijstelling wegens het volgen van ander onderwijs Burgemeester en Wethouders/verzorgers kunnen op grond van bijzondere omstandigheden vrijstelling verlenen van de plicht tot inschrijving van een leerling als wordt aangetoond dat de jongere op een andere wijze voldoende onderwijs geniet.

Vervangende leerplicht Vervangende leerplicht is een apart leertraject voor leerlingen vanaf 14 jaar. Het gaat om leerlingen die aanhoudende problemen hebben binnen het volledig dagonderwijs. Via het volgen van een aangepast onderwijsprogramma kunnen ze (soms) na 1 jaar weer instromen in het reguliere onderwijs.

2.7. Bemiddelingen De leerplichtambtenaar bemiddelt regelmatig bij problematiek waarbij (nog) niet direct sprake is van schoolverzuim. Bijvoorbeeld als er een conflict is tussen school en de leerling en/of ouders/verzorgers of wanneer er bijvoorbeeld hulp nodig is bij het vinden van een andere school of opleiding. Ook zijn er verzoeken tot advies van bijvoorbeeld het Veiligheidshuis of het Sociaal Interventieteam. Het Team Leerlingzaken wordt regelmatig gevraagd om informatie op school op te vragen over jongeren die daar besproken worden. Soms blijken er veel problemen te zijn, waaronder schoolverzuim. In dat geval komt Leerplicht in actie. Deze bemiddelingen en adviesvragen vormen een belangrijk deel van het werk van de leerplichtambtenaar. De informatie die voortkomt uit de bemiddeling of het advies verwerken we in het dossier van de jongere. Mocht hij of zij op een later moment in beeld komen met verzuim, dan is achtergrondinformatie reeds aanwezig.

2.8. Haltverwijzingen en processen-verbaal Als de leerling of (één van) de ouders/verzorgers zich niet houdt aan de Leerplichtwet, kan de leerplichtambtenaar een proces-verbaal opmaken of een last onder dwangsom opleggen. Bij overtredingen van de Leerplichtwet als gevolg van extra verlof en absoluut verzuim

18

gebeurt dit altijd tegen de ouders/verzorgers. Bij signaalverzuim kan er proces-verbaal worden opgemaakt tegen de ouders/verzorgers, maar ook tegen de leerling als deze twaalf jaar of ouder is. Ook kan de leerplichtambtenaar een Halt-verwijzing (een zogenaamd verkort proces-verbaal) opmaken voor een jongere wanneer deze na een eerdere waarschuwing niet gestopt is met verzuimen. Het verzuim moet dan echter nog wel gering zijn en er moet geen hulpvraag zijn.


Per 1 januari 2014 zijn de boetes en straffen, die staan op schoolverzuim, verhoogd. Bij ongeoorloofd luxe verzuim is de boete verhoogd naar € 100 per kind per dag (met een maximum voor de eerste week van € 600 per gezin, maximum bij twee weken € 900 per gezin). De algemene ervaring is dat in zaken van luxe verzuim de leerplichtambtenaar meestal in het gelijk wordt gesteld wanneer het tot een zitting komt. Dit betekent dat ouders/verzorgers dan alsnog moeten betalen als ze het voor laten komen (in sommige gevallen zelfs meer dan in het eerdere transactievoorstel voorgesteld). In de uitspraken over andere vormen van verzuim, bijvoorbeeld signaalverzuim zit veel variatie. Soms worden zaken aangehouden tot een latere zitting om verder onderzoek te doen of een jongere de kans te geven om zijn of haar schoolgang te verbeteren. Regelmatig wordt, op advies van de Raad voor de Kinderbescherming, een jeugdreclasseerder toegewezen. Ook het toewijzen van een (on) voorwaardelijke werkstraf is een veel voorkomende eis.

2.9.

Last onder dwangsom

Tegen overtredingen van de Leerplichtwet 1969 door ouders/ verzorgers en leerlingen, kan opgetreden worden langs de strafrechtelijke (proces-verbaal) en de bestuursrechtelijke weg (last onder dwangsom). Het opmaken van een proces-verbaal en het vóórkomen bij de rechter heeft niet altijd het gewenste effect. Doorlooptijden dragen er niet aan bij om een lik-op-stuk beleid te voeren. Met een last onder dwangsom kan dit wel. Daarom is het college van B&W van Ede in juni 2014 akkoord gegaan het voorstel “Opleggen Last onder Dwangsom bij absoluut en relatief schoolverzuim”. Vanaf het schooljaar 2014-2015 kunnen leerplichtambtenaren gebruik maken het LOD als instrument om verzuim en dreigend voortijdig schoolverlaten aan te pakken. De boete kan oplopen tot maximaal 5.000 euro. De strafrechtelijke handhaving en last onder dwangsom kunnen gelijktijdig worden toegepast, maar ook afzonderlijk van elkaar.

19

20


3. Met wie werkt Leerplicht samen? De leerplichtambtenaar wordt vaak als ‘spin in het web’ gezien bij het zoeken naar oplossingen rondom schoolverzuim. De leerplichtambtenaar werkt samen met veel partijen die zij kunnen inschakelen als er bijvoorbeeld hulpverlening nodig is. Ook neemt de leerplichtambtenaar deel aan verschillende overleggen waar leerplichtige jongeren worden besproken.

3.1. Samenwerking met scholen Scholen zijn de belangrijkste partners in de preventie van dreigend schoolverzuim. In de afgelopen jaren is een goede relatie opgebouwd met de scholen binnen de regio, waardoor de samenwerking over het algemeen goed verloopt. De contacten met het primair onderwijs beperken zich tot cases waarbij sprake is van (dreigend) ongeoorloofd schooverzuim. Met het voortgezet onderwijs is er naast contact op casusniveau structureel overleg. Elke voortgezet onderwijsschool heeft een zorgadviesteam waaraan een leerplichtambtenaar deelneemt. Daarnaast neemt het Team Leerlingzaken deel aan de Actietafel Thuiszitters van het Samenwerkingsverband Voortgezet Onderwijs (VO). Doel is dat geen enkele leerling thuis komt te zitten, maar een passende plek vindt binnen ons onderwijssysteem. Hier streven we naar samen met scholen, ouders/verzorgers, schoolmaatschappelijk werk, hulpverlening en strafrechtelijke organisaties. Alle thuiszitters in Ede zijn in beeld. De voortgang van de cases wordt met elkaar besproken.

3.2. Scholen over de samenwerking met Leerplicht

21

Bij het bespreken van het Jaarverslag Leerplicht 2013-2014 in de Raadsvergadering van 6 november 2014 is afgesproken dat er in het jaarverslag van 2014-2015 een hoofdstuk of paragraaf zouden worden toegevoegd met de visie van het onderwijsveld op de uitvoering van de Leerplichtfunctie. Dit onderzoek is in eerste instantie kleinschalig opgepakt. Vier scholen voor voortgezet onderwijs (5 locaties) in Ede zijn op een aantal thema’s

te bevraagd. De intentie is om in schooljaar 2015-2016 een groter onderzoek te starten onder alle scholen voor primair onderwijs, voorgezet onderwijs (waaronder ook speciaal onderwijs en het praktijkonderwijs) en het middelbaar beroepsonderwijs om zo een completer beeld te krijgen van de mening van het onderwijsveld met betrekking tot de Leerplichtfunctie. We hebben de vijf schoollocaties voor voortgezet onderwijs (voortaan VO scholen) gevraagd naar het contact met de afdeling Leerplicht, de werkwijze van de afdeling Leerplicht, de samenwerking tussen school en Leerplicht en wat eventuele verbeterpunten zouden zijn. Het betrof een kwalitatief onderzoek onder de zorgcoördinatoren/zorgteams van de betreffende scholen. Met elke schoollocatie is een interview afgenomen.

3.2.1. Contact met de afdeling Leerplicht Alle scholen geven aan dat het contact met de leerplichtambtenaar goed is. Er is wekelijks tot maandelijks contact met de leerplichtambtenaar. Het aantal contactmomenten tussen de school en de leerplichtambtenaar verschilt sterk en hangt af van de cases die spelen. Soms is er dagelijks contact over een verzuimgeval en soms 3 weken niet omdat er geen urgente verzuimgevallen zijn. Op vier van de vijf schoollocaties is een preventief spreekuur ingesteld dat gemiddeld eens in de 6 weken plaatsvindt. De leerplichtambtenaar is dan een halve dag aanwezig op de school en heeft gesprekken met leerlingen die af en toe verzuimen en regelmatig te laat komen. Er is dan nog geen sprake van dusdanig verzuim dat er een melding bij het verzuimloket gedaan moet worden door school. Scholen geven aan tevreden te zijn over de frequentie en merken op dat de leerplichtambtenaar tussendoor ook goed bereikbaar is in individuele gevallen of bij verzuimsituaties die niet kunnen wachten tot het preventief spreekuur. Over de afhandeling van de verzuimgesprekken tijdens het preventief spreekuur verschillen de scholen van mening. De ene leerplichtambtenaar koppelt direct en volledig terug na de gesprekken, bij de andere moet er soms naar gevraagd worden. Mede door de personele wisselingen binnen het Team Leerlingzaken is er

22

wat onrust is ontstaan in de contacten met scholen en de afhandeling van verzuimgevallen. Scholen hadden geen vaste leerplichtambtenaar, waardoor afspraken over terugkoppeling en werkwijze onder druk kwamen te staan. Nu het team sinds het voorjaar weer op volle sterkte is, hopen we dat de stabiliteit in het contact terugkeert, zodat er weer goede afspraken gemaakt kunnen worden rondom het preventieve spreekuur. De school waar geen preventief spreekuur is, geeft aan dat de lijnen met de leerplichtambtenaar kort zijn in geval van verzuim.


3.2.2. Werkwijze van en samenwerking met de leerplichtambtenaar Scholen moeten ongeoorloofd verzuim melden bij het Verzuimloket van DUO5. Alle scholen geven aan dat de meldingen voldoende tot goed opgepakt worden door het Team Leerlingzaken. Kijken we naar de aanpak van de verschillende typen verzuim dan variëren de beoordelingen. Bij absoluut verzuim is er geen schoolinschrijving en is het de taak van de leerplichtambtenaar om dit aan te pakken. Diverse scholen merken op dat de leerplichtambtenaar zich goed inzet om deze kinderen geplaatst te krijgen in het onderwijs. Daarnaast heeft het samenwerkingsverband VO (Ede-Wageningen) een “Actietafel Thuiszitters” ingesteld om het aantal thuiszitters te reduceren. In het VO gaat het regionaal om ongeveer 50 jongeren. De aanpak van luxe verzuim (ongeoorloofd verzuim rondom de vakanties) wordt met een voldoende tot goed beoordeeld door scholen. Eén school gaf aan matig tevreden te zijn, doordat in een aantal gevallen geen actie is ondernomen na melding van luxe verzuim. Dit was in een periode waarin het team nog niet op volle sterkte was. De aanpak van signaalverzuim beoordelen scholen voldoende tot goed. De leerplichtambtenaar pakt de casus goed op en werkt daarin goed samen met de school. In gesprekken met ouders komen scholen soms niet verder; het is dan prettig en zinvol dat de leerplichtambtenaar aan kan haken en ouders duidelijk kan maken wat de consequenties zijn van langdurig verzuim en als ze niet mee willen werken aan een oplossing (hulpverlening bijvoorbeeld). Scholen zijn te spreken over de samenwerking met de leerplichtambtenaar. Alle scholen geven aan dat de communicatie en de samenwerking met de individuele leerplichtambtenaar op een prettige manier verloopt. De leerplichtambtenaar is goed bereikbaar, er is altijd de wil om mee te denken. Eén school benoemt dat de leerplichtambtenaar heeft ondersteund bij het opstellen van een protocol met betrekking tot het handelen bij geoorloofd ziekteverzuim. Een andere school meldt dat het goed werkt om één op één (zorgcoördinator samen met leerplichtambtenaar) alle lopende verzuimcases regelmatig door te

23

nemen. Kritische noten zijn er ook. Leerplichtambtenaren zijn autonoom in hun werkwijze. De ene leerplichtambtenaar pakt een casus op vanuit een meer handhavende rol, de andere leerplichtambtenaar kiest een meer hulpverlenende rol. 5

Bij 16 uur verzuim in 4 weken tijd.

Dat hoeft geen probleem te zijn, maar met een wisseling van leerplichtambtenaren op een school roept dat wel eens vragen op. Sommige scholen pleiten dan ook voor een uniforme, eenduidige werkwijze. Twee van de vijf schoollocaties geven aan dat de leerplichtambtenaar bij een langlopende kwestie soms niet doorpakt. School heeft dan van alles geprobeerd om begeleiding in te zetten en als dat niet lukt of ouders werken niet mee adviseert de school de leerplichtambtenaar om een proces-verbaal op te maken richting ouders. Daar gaat de leerplichtambtenaar niet altijd in mee. Hij/zij bekijkt de casus dan opnieuw. Aan de ene kant pleit dat voor hem/haar, aldus de scholen. Hij/zij probeert de casus op een objectieve manier te bekijken. Maar aan de andere kant luidt de oproep om het advies van school serieus te nemen. Daarin zouden school en de leerplichtambtenaar elkaar meer moeten aanvullen. Eén school, waar veel leerlingen van buiten Ede komen, pleit voor een leerplichtambtenaar per school in de Food Valley. Nu heeft de school te maken met leerplichtambtenaren uit verschillende gemeenten. Voor de andere scholen speelt dit minder.

3.2.3. Invloed van Passend Onderwijs en de decentralisatie van de jeugdzorg Door de invoering van Passend Onderwijs is de rol van de leerplichtambtenaar veranderd. Moest een leerplichtambtenaar voorheen nog wel eens “leuren” met een jongere om hen/haar geplaatst te krijgen op een school, nu is het de taak van het Samenwerkingsverband om kinderen te plaatsen op de juiste onderwijsplek. De leerplichtambtenaar heeft nu meer de rol van handhaver: een kind moet gewoon naar school. Scholen vinden die rol prima. Eén school benoemt dat de samenwerking tussen VO-scholen door Passend Onderwijs verbeterd is; deze is opener en transparanter geworden. Samen moeten de scholen er immers voor zorgen dat een aangemelde leerling geplaatst wordt. Met de decentralisatie van de Jeugdzorg is de rol van de

24

leerplichtambtenaar vooralsnog niet gewijzigd; deze is vergelijkbaar met voorheen. Op alle locaties is een schoolmaatschappelijk werker actief die vanuit het Centrum voor Jeugd en Gezin wordt ingezet. Zij vangt de eerste behoefte aan zorg op en verwijst door als dat nodig is. Alle ondervraagde schoollocaties hebben een zorgadviesteam in huis, waarbij naast de zorgcoördinator en / of orthopedagoog van de school, de schoolmaatschappelijk werker, de jeugdarts, ook de leerplichtambtenaar aangesloten zijn. De communicatie is goed en de lijnen zijn kort. Al deze functionarissen zijn van belang om


goed zicht te krijgen op de situatie van de jongere, om vervolgens acties af te spreken en uiteindelijk resultaat te boeken. De rol van de leerplichtambtenaar is belangrijk. Zeker in de communicatie naar ouders. Vaak kijken ouders op tegen de autoriteit leerplichtambtenaar. Daarnaast heeft de leerplichtambtenaar net een andere invalshoek in het gesprek met ouders. Dit kan nodig zijn om een impasse te doorbreken. Tenslotte hebben we de scholen gevraagd naar de verbeterpunten binnen de eigen school om de samenwerking met Leerplicht te optimaliseren. Meerdere scholen geven aan dat docenten / teamleiders nog beter moeten worden in het signaleren van problemen. Soms is er al een tijdje sprake van verzuim voordat ingegrepen wordt. In het verlengde daarvan benoemt een school dat het in de teams meer zou willen sparren over leerlingen om risico’s op problematiek / verzuim in te kunnen schatten om zodoende eerder in te grijpen. Ook het acteren op geoorloofd ziekteverzuim moet beter. Is ziek echt ziek of zit er problematiek achter? Ouders zijn verantwoordelijk, maar school zou beter moeten analyseren en alerter moeten zijn op mogelijke achterliggende problematiek. Tot slot meldt een school dat het prettig zou zijn als de leerplichtambtenaar aansluit bij teamoverleggen om de verzuimaanpak en werkwijze nog eens een keer onder de aandacht te brengen. Ook een verandering in de organisatiestructuur van een school kan aanleiding zijn om de afspraken met leerplicht nog weer eens onder de loep te nemen. Met de opmerkingen vanuit het onderwijs gaan we aan de slag. In de door de Raad vastgestelde beleidsnotitie Leerplicht (d.d. 24 september 2015) is opgenomen dat er een uitvoeringsagenda wordt opgesteld naar aanleiding van de resultaatafspraken. Daarin zullen we ook de opmerkingen van het onderwijs meenemen.

3.3. Samenwerking met zorgpartners Het netwerk van de leerplichtambtenaar is groot. Er zijn korte lijnen naar veel (hulpverlenende) instanties, zoals het CJG (o.a.

25

schoolmaatschappelijk werkers), Sociaal Team, Sociaal Interventieteam, Jeugdbescherming Gelderland (voorheen Bureau Jeugdzorg), Veilig Thuis, Raad voor de Kinderbescherming, schoolartsen (VGGM6), Lindenhout7, Onderwijs Zorg Centrum (voorheen Pactum), Onderwijsconsulenten van het Ministerie, Inspectie voor het Onderwijs, 6 7

Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland Midden

Lindenhout biedt verschillende hulpvormen voor kinderen, jongeren en hun gezinnen in de vorm van gezinsbegeleiding aan huis tot opvang in een pleeggezin of logeerhuis.

Pro Persona8, Karakter9 etc. Wanneer een zorgverlener betrokken is bij een gezin dan heeft betreffende zorgverlener de casusregie. Soms gebeurt het in gezinnen dat er zoveel hulpverleners betrokken zijn, dat er een gezinsmanager van Lindenhout wordt ingezet. Door de inzet van de gezinsmanager wordt de gezinssituatie gestabiliseerd en kunnen ouders/verzorgers weer de rol van opvoeder invullen. Verder meldt de leerplichtambtenaar in ViVallei (VerwijsIndex regio Vallei) als een casus voldoet aan de criteria. Zie www.verwijsindexgelderland.nl.

Screeningsoverleg Sinds schooljaar 2013-2014 bestaat het screeningsoverleg. Tweewekelijks is er in het Veiligheidshuis de mogelijkheid voor leerplichtambtenaren uit de regio om casussen te bespreken met de Raad voor de Kinderbescherming en Jeugdbescherming Gelderland. Doel van dit overleg is om te bespreken of casussen als het ware weggehouden kunnen worden van de strafrechtelijke kant (het opmaken van een proces-verbaal) en of er indien nodig niet meteen een civiel onderzoek gedaan kan worden door de Raad voor de Kinderbescherming. Niet alle jongeren zijn namelijk geholpen bij een strafrechtelijk kader maar hebben soms wel hulp nodig. In het screeningsoverleg wordt ook besproken wat er in het vrijwillig kader al geprobeerd is met betrekking tot hulpverlening. Dit heeft namelijk wel de voorkeur.

3.4. Samenwerking vanuit veiligheid Een aantal leerplichtambtenaren fungeert als contactpersoon voor het Veiligheidshuis West Veluwe Vallei en voor het Sociaal Interventieteam. Zij wonen de overleggen van het Multidisciplinair Overleg Jeugd (MDO)10 bij. Hier worden jongeren besproken die met politie en justitie in aanraking zijn gekomen. De probleemsituatie rondom een jongere wordt tijdens dit overleg in kaart gebracht en er worden afspraken gemaakt om te komen tot een integrale aanpak.

26

De contacten met het Veiligheidshuis en het Sociaal Interventieteam zorgen voor korte lijnen met onder andere de politie, de parketsecretarissen van het OM etc. Ook vindt er afstemming plaats met de ‘Jeugdboa’s’ van de gemeente Ede. Deze Buitengewoon Opsporingsambtenaren worden door de gemeente Ede ingezet om overlast van jongeren tegen te gaan. Met deze inzet krijgt de 8 9 10

Geestelijke gezondheidszorg Kinder- en Jeugdpsychiatrie Voorheen was dit het Justitieel Overleg Risicojeugd (JOR).


gemeente sneller zicht op de problematiek en kan zo sneller handelen. Wanneer de jeugdboa’s op straat jongeren aantreffen waarvan zij vermoeden dat ze op school zouden moeten zitten, nemen zij hierover contact op met het Team Leerlingzaken. Gezamenlijk wordt dan bekeken wat de inzet kan zijn.

3.5. Samenwerking naar aanleiding van sancties Leerplichtambtenaren kunnen verschillende sancties inzetten als niet voldaan wordt aan de leerplicht.

3.5.1. Bureau Halt Eerder is al beschreven in welke gevallen jongeren doorverwezen kunnen worden naar Bureau Halt. De werkwijze van Bureau Halt is als volgt. Wanneer het verkorte proces-verbaal van de leerplichtambtenaar binnenkomt bij Bureau Halt, nodigen zij de jongere en ouders/ verzorgers uit voor een gesprek. Er wordt dan gesproken over de reden van doorverwijzing naar Bureau Halt en de aard van de straf: werkstraf en/of een opdracht. Wanneer een jongere de Haltstraf goed afrondt, volgt er geen boete en geen vervolging door Justitie. Wordt de Haltstraf niet goed uitgevoerd dan wordt teruggemeld naar de leerplichtambtenaar en wordt de jongere door middel van een procesverbaal alsnog doorgestuurd naar Justitie.

3.5.2. Openbaar Ministerie Eerder al is het proces-verbaal aan de orde geweest. De werkwijze rondom het proces-verbaal is, in het kort, als volgt. De leerplichtambtenaar kan een proces-verbaal opmaken aan alleen de ouders/verzorgers. Dit proces-verbaal wordt naar het Openbaar Ministerie (OM) én naar Jeugdbescherming Gelderland gestuurd zodat zij onderzoek kunnen doen. Wanneer er proces-verbaal tegen de jongere of tegen de jongere én ouders/verzorgers wordt opgemaakt, wordt het proces-verbaal naar het Openbaar Ministerie én naar de

27

Raad voor de Kinderbescherming (RvK) opgestuurd. De Raad doet dan een onderzoek en is ook bij de rechtbankzitting aanwezig. Een proces-verbaal kan ook afgedaan worden door middel van een zogenaamde OTP of TOM zitting. Een OTP staat voor ‘Oproeping Ten Parkette’ waarbij een jongere niet voor de rechtbank verschijnt maar wel een gesprek met het Openbaar Ministerie heeft waarna hij een passende straf krijgt aangeboden. De jongere hoeft dan niet naar

de kinderrechter, zal dus niet veroordeeld worden en krijgt geen strafblad. TOM staat voor Taakstraf Openbaar Ministerie. Op een TOM-zitting kan een officier van justitie een verdachte een taakstraf (een werkstraf of een leerstraf) of een geldboete, of een combinatie hiervan aanbieden. Bij deze besloten zitting is het niet de rechter die een straf oplegt, maar de officier van justitie die een straf aanbiedt. Als de verdachte hier niet op ingaat of de taakstraf niet naar behoren uitvoert, wordt hij of zij alsnog gedagvaard voor de rechter.

Afstemmingsoverleg met Openbaar Ministerie (OM) Er is 2 à 3 keer per jaar afstemming tussen het Openbaar Ministerie in Arnhem (Jeugdofficier van Justitie) en de leerplichtambtenaren in Gelderland/Overijssel. In dit overleg wordt bijvoorbeeld besproken hoe de routing van de processen-verbaal loopt. Waar lopen leerplichtambtenaren tegenaan in de werkwijze maar ook waar loopt het OM tegenaan bij de processen-verbaal van de leerplichtambtenaren? Het OM heeft de eisen die zij aan de processenverbaal stelt de laatste jaren flink verscherpt. Dit om er met elkaar voor te zorgen dat er uiteindelijk een zo compleet mogelijk procesverbaal komt te liggen waarop een zo passende mogelijke uitspraak kan worden gedaan.

Afdoeningsoverleg met Raad voor de Kinderbescherming (RvK) of Openbaar Ministerie (OM) Het afdoeningsoverleg vindt tweewekelijks plaats bij of de Raad voor de Kinderbescherming (RvK) of het Openbaar Ministerie (OM). Bij dit overleg zijn vertegenwoordigers van leerplicht aanwezig uit heel Gelderland. Samen met het OM en de RvK worden inhoudelijk de ingezonden processen-verbaal besproken. Doel is om te bepalen wat voor de processen-verbaal een goede afdoening zou zijn. Dit kan bijvoorbeeld dagvaarden zijn maar ook een OTP. Bij dit afdoeningsoverleg wordt ook meegenomen als een casus al in het screeningsoverleg besproken is. Op dit moment is het nog erg

28

zoeken naar de juiste werkvorm hierin. Aangezien de bedoeling is dat het overleg ‘klein’ wordt gehouden zit de vertegenwoordiger van leerplicht er voor verschillende gemeenten. Het is voor hem/ haar lastig (en tijdrovend) om alle inhoud van de processen-verbaal te kennen en te kunnen beoordelen wat een juiste afdoening kan zijn.


3.6. Samenwerking met leerplichtambtenaren in de regio In 2014-2015 heeft twee keer regionaal overleg plaatsgevonden met leerplichtambtenaren en RMC medewerkers uit de regio. Elkaar informeren en met elkaar afstemmen zijn belangrijke items om de functie van leerplichtambtenaar in de regio zo uniform mogelijk uit te voeren. Eén van de activiteiten is de ontwikkeling van een gezamenlijk verzuimprotocol. Met dit protocol wil de regio aan scholen laten weten dat de afhandeling van verzuim op dezelfde manier gebeurt bij gemeenten. De verwachting is dat dit protocol eind 2015 gereed is. Vanaf 1 augustus 2015 is voor 5 gemeenten in de regio Vallei een gezamenlijke Leerplicht- en RMC administratie gestart voor een pilot van drie jaar. Daartoe hebben de colleges in de gemeenten in september 2014 besloten. De gemeente Veenendaal voert het uit. Met de gezamenlijke administratie hopen we bij te dragen aan een meer eenduidige, herkenbare werkwijze richting jongeren, ouders/verzorgers en ketenpartners. We standaardiseren werkprocessen en zijn één goed bereikbaar melden contactpunt voor leerplicht en RMC. We verwachten efficiënter te werken en de bestuurlijke slagkracht bij het bestrijden van verzuim en VSV te vergroten. Na twee jaar (zomer 2017) vindt een evaluatie plaats.

3.7. Overdracht / Samenwerking met Kwalificatieplicht en RMC Het Team Leerlingzaken behandelt absoluut verzuim en verzuimmeldingen uit het basis- en voortgezet onderwijs. Als een jongere van 16 of 17 jaar onderwijs volgt in het MBO neemt de leerplichtambtenaar MBO actie bij eventueel verzuim (Kwalificatieplicht). Mocht een jongere in het voortgezet onderwijs, die veelvuldig verzuim liet zien, in begeleiding zijn geweest bij Leerplicht, dan wordt de leerplichtambtenaar MBO hierover geïnformeerd. Deze kan de leerling

29

dan extra in de gaten houden en direct actie ondernemen bij verzuim. Op het moment dat een jongere (bijna) 18 jaar is, vindt er bij verzuim overdracht naar het RMC plaats. Is er sprake van dreigend voortijdig schoolverlaten bij een (bijna) 18 jarige in het voortgezet onderwijs, dan is er altijd sprake van een ‘warme overdracht’. De casus wordt met elkaar besproken, waarna het dossier wordt

overgedragen. De RMC consulent neemt contact op met de jongere waarna een begeleidingstraject kan beginnen. Naast de contacten op casusniveau overleggen de leerplichtambtenaren en de RMC consulenten maandelijks met elkaar in het clusteroverleg van het Team Leerlingzaken.

30


4. Schooljaar 20142015 in getallen 4.1. Tellingen In dit hoofdstuk beschrijven we de aantallen en soorten verzuim waarmee het Team Leerlingzaken te maken kreeg. Er werd het afgelopen jaar gewerkt met het registratiesysteem Carel van de firma Eljakim. Hierin staan alle jongeren geregistreerd die in de gemeente Ede zijn ingeschreven in het GBA (Gemeentelijke Basis Administratie). In schooljaar 2014-2015 zijn er in totaal 1.103 meldingen behandeld. Op een totaal van 18.825 kinderen/jongeren tussen de 5 en 18 jaar is dat 6%. De verdeling naar type verzuim ziet er als volgt uit: Tabel 4.1. Totaal aantal meldingen, verdeeld naar type melding Soort melding Absoluut verzuim Luxe verzuim Signaal verzuim Vrijstellingen Bemiddelingen Totaal

2014-2015 36

2013-2014 33

2012-2013

2011-2012

39

35

57

58

86

87

562

592

540

460

30

41

54

38

418

403

331

239

1.103

1.127

1.050

859

De afgelopen jaren heeft er een stijging van het aantal meldingen plaatsgevonden, maar dat aantal is nu gestabiliseerd. We hebben gemerkt dat scholen aan de slag zijn gegaan met ongeoorloofd schoolverzuim in het kader van Passend Onderwijs. Leerlingen werden eerder ingebracht in interne zorgoverleggen waarbij men op zoek ging naar een passend aanbod (wat heeft de jongere nodig) binnen het samenwerkingsverband. Verder heeft de preventieve aanpak van leerplichtambtenaren in het onderwijs net als voorgaande schooljaar, ook in 2014-2015 plaatsgevonden. Scholen zijn bijvoorbeeld

31

voorgelicht over de aanpak van veelvuldig (geoorloofd) ziekteverzuim en op de noodzaak tijdig te verwijzen naar de schoolarts.

4.2.

Typen verzuim

Van de eerste drie typen verzuimmeldingen is een overzicht gemaakt naar type onderwijs. In tabel 4.2. is het afgelopen schooljaar vergeleken met het jaar ervoor. Tabel 4.2. Verzuimmeldingen naar schooltype Signaalverzuim

Luxeverzuim

Absoluut verzuim

Totaal

2014 2015

2013 2014

2014 2015

2013 2014

2014 2015

2013 2014

2014 2015

2013 2014

42

42

16

36

18

11

76

89

-

-

-

-

-

2

27

30

1

1

onderwijs Voortgezet

369

365

40

21

onderwijs MBO*

124

155

-

Totaal

562

592

57

Basisonderwijs Speciaal basisonderwijs Speciaal

2

2

28

33

18

425

404

126

155

655

683

voortgezet

16 2

58

36

33

* dit betreffen meldingen die door de leerplichtambtenaar MBO (Kwalificatieplicht) in behandeling zijn genomen. Het RMC (waar de uitvoering van Kwalificatieplicht onder valt) zal in het najaar van 2014-2015 een eigen jaarverslag opmaken.

In totaal ging het om 655 meldingen van verzuim. Op een totaal van 18.825 jongeren van 5 tot en met 17 jaar is dat 3,5%. Naar type onderwijs is er ook een onderverdeling te maken in percentages. In het basis- en speciaal basisonderwijs ging het in totaal om 76 meldingen van verzuim. Op een totaal van 11.500 leerlingen in het basis- en speciaal basisonderwijs is dat 0,6%. Verzuim is hier van geringe betekenis. In het voortgezet- en voortgezet speciaal onderwijs ging het om 453 meldingen op een totaal van 6500 leerlingen (=7%). In het MBO betrof het 126 jongeren op een totaal van ong. 800 leerlingen (=16%) waarvan een verzuimmelding is binnengekomen.

32

4.2.1. Absoluut verzuim: 36 keer Het aantal kinderen/jongeren waarbij sprake is van absoluut verzuim (geen schoolinschrijving) is de laatste jaren stabiel gebleven. In 20142015 ging het om 36 gevallen. Na onderzoek en acties door het Team Leerlingzaken is het absoluut verzuim op de volgende manier afgehandeld:

Jaarverslag Leerplicht Schooljaar 2014 - 2015 Wijze van afhandeling

Aantal

Toch naar school

14

Verhuisd binnen Nederland

3

Vrijstelling vanwege medische redenen

1

Vrijstelling vanwege onderwijs buitenland

5

LOD traject

2

18 jaar geworden gedurende begeleidingstraject, overdracht naar RMC

2

In beeld / nog in begeleiding

9

Totaal

36

4.2.2. Luxe verzuim: 57 meldingen Er zijn afgelopen schooljaar 57 meldingen van luxe verzuim in behandeling genomen, nagenoeg hetzelfde aantal als vorig jaar.

4.2.3. Signaalverzuim: 562 meldingen Het aantal meldingen van signaalverzuim is wat afgenomen met het jaar ervoor, maar meer dan schooljaar 2012-2013. Ondanks de personele wisselingen met de inzet van twee nieuwe collega’s zijn alle meldingen van signaalverzuim opgepakt. We hebben daarbij goed samengewerkt met de scholen die het verzuim meldden. We hebben de indruk dat Passend Onderwijs daar een positieve rol heeft gespeeld. Scholen gaan actief aan de slag met het aanpakken van signaalverzuim door bijvoorbeeld onderwijsarrangementen te ontwikkelen om jongeren op school te houden. Het is echter nog te vroeg om de effecten van Passend Onderwijs vast te stellen; de komende jaren zal dit blijken.

4.2.4. Bemiddelingen/adviesvragen: 418 keer Er zijn het afgelopen schooljaar 418 aanvragen voor bemiddeling of advies geweest. Dat is iets meer dan vorig jaar (403). De afgelopen jaren zien we een stijging van het aantal adviesaanvragen. Dat is een mooi resultaat waarop we trots zijn en dat we graag willen koesteren. Bemiddelen en adviseren werken zeer preventief. Door op tijd met zijn betrokkenen aan het schoolverzuim en/of dreigend school verzuim iets te doen, zorgen we er voor dat de situatie niet escaleert. Met als resultaat dat jongeren op school zijn gebleven of dat we jongeren op school hebben gekregen.

33

Bij bemiddeling of adviesaanvragen gaat het vaak om jongeren waar nog niet direct sprake is van verzuim, maar waar wel contacten met school, ouders/verzorgers of instanties zijn. Problemen tussen ouders/ verzorgers en school over bijvoorbeeld een verwijzing naar het speciaal onderwijs kunnen hoog oplopen, waardoor leerplicht wordt ingeschakeld. Ouders/verzorgers dreigen dan bijvoorbeeld het kind thuis te houden.

4.3. Vrijstellingen: 30 aanvragen Tabel 4.3. Soorten vrijstellingen Soort vrijstellingen

Aantal

Aantal

Aantal in

toegekend

afgewezen

behandeling

Totaal

Art 3a, vervangende leerplicht - Art 3a, vervangende leerplicht (tenminste 14 jaar) - Art 3b, vervangende leerplicht laatste schooljaar Art 5, vrijstelling inschrijving - Art 5a, lichamelijke of psychische gronden

5

- Art 5b, tegen de richting van het onderwijs

1

- Art 5c, ingeschreven in het buitenland

5 2

3

18

18

3

3

1

1

Art 11, gronden voor vrijstelling geregeld schoolbezoek - Art 11d, wegens ziekte verhinderd - Art 11e, vervullen van godsdienstige plichten - Art 11f, specifieke aard beroep ouders/verzorgers - Art 11g, gewichtige omstandigheden - Art 13a, vakantie Art 15, vrijstelling wegens volgen ander onderwijs - Art 15, volgen ander onderwijs Totaal

28

2

30

Afgelopen jaar zijn er 30 aanvragen voor vrijstelling gedaan. In tabel 4.3 is te zien wat de uitkomst van deze aanvragen is. Vorig jaar werden er 41 aanvragen gedaan, het jaar daarvoor 54. Vrijstellingen worden door de ouders en/of verzorgers gedaan. Leerplicht neemt deze aanvragen in behandeling, toetst/laat toetsen en als blijkt dat de leerplichtige in aanmerking komt voor een vrijstelling, wordt dat verleend. Wordt de vrijstelling niet toegekend, dan wordt van ouders/verzorgers verwacht dat ze hun kind(eren) inschrijven in het reguliere onderwijs en dat er geen ongeoorloofd verzuim plaatsvindt.

4.4. Processen-verbaal: 26 keer

34

Afgelopen jaar heeft het Team Leerlingzaken 26 keer proces-verbaal (PV) opgemaakt. In het schooljaar 2013-2014 was dat nog 75 keer. Het jaar daarvoor zelfs 113 keer.


Tabel 4.4. Processen-verbaal Type verzuim

Aantal Processen-verbaal

Absoluut

1

Luxe

9 (2 gevallen in basisonderwijs / 7 in voortgezet onderwijs)

Signaal

9 (voortgezet onderwijs)

Halt (= verkort PV)

2 (voortgezet onderwijs)

Signaal verzuim MBO (Kwalificatieplicht)

5

Totaal

26

De flinke daling in het aantal opgemaakte processen-verbaal heeft enerzijds te maken met de personele wisselingen in het afgelopen schooljaar, maar anderzijds, verwachten wij, met de vroegtijdige integrale aanpak. Door multidisciplinaire gesprekken met relevante partners (scholen, zorgpartners, veiligheidshuis) en door bemiddeling en advies voorkomen we dat de casus niet opgeschaald hoeft te worden naar zwaardere vormen van hulpverlening of een justitiële aanpak. Voorheen konden we dat met de inzet van een proces-verbaal afdwingen. Door de directe en vroegtijdige contacten met het CJG, Sociale teams en de komst van Passend Onderwijs zorgen we voor het juist traject of zorg(arrangementen), waardoor jongeren op school blijven. De komende jaren moet blijken of het aantal PV’s structureel laag blijft.

4.5. Last onder Dwangsom Sinds juni 2014 heeft het team Leerlingzaken er een extra instrument bij: het kunnen opleggen van een last onder dwangsom (LOD) bij verzuim. Ouders die hun kind niet inschrijven bij een opleiding of een kind hebben dat stelselmatig verzuimt en waarbij ouders geen begeleiding aanvaarden, riskeren een boete. Het dreigen met en het daadwerkelijk inzetten van de LOD sorteert effect. Het afgelopen schooljaar is bij 2 hardnekkige verzuimgevallen een LOD-proces in gang gezet. Het ging twee keer om absoluut verzuim. In beide cases heeft dit geleid tot een schoolinschrijving. Als bijkomend

35

effect zijn er inmiddels meer inschrijvingen van meisjes uit dezelfde doelgroep; het betreft in ieder geval 4 meisjes van 12 jaar die in de augustus 2015 de overstap maken van basisschool naar het voortgezet onderwijs.

4.6. Meldingen in ViVallei Het afgelopen schooljaar zijn door het Team Leerlingzaken 22 meldingen van Edese leerlingen in de Verwijsindex Vallei gedaan. Dit waren meldingen van zorg die voldeden aan de criteria11 om te melden. Het ging om leerlingen waarover zorgen waren op verschillende leefgebieden zoals: vrije tijd/straat/sociaal, thuissituatie en schoolse situatie. In sommige situaties ontstond een match met een professional van een hulpverlenende organisatie of met een zorgcoördinator van een school. Meestal was er al contact met deze professional(s) over de jongere. In het najaar hebben de leerplichtambtenaren een training over ViVallei om nog beter gebruik te maken van het instrument.

36

11 Signaleringscriteria om te melden in ViVallei: - De leerling is van school gestuurd - De leerling wisselt veelvuldig van school - De leerling is leerplichtig en gaat niet naar school - Signalen en/of kenmerken van de school die op problemen en/of risico’s kunnen wijzen.


5. Terugblik en vooruitzien 5.1. Terugblik Het team Leerlingzaken heeft het afgelopen jaar, ondanks de personele schommelingen, hard gewerkt aan het terugdringen en voorkomen van schoolverzuim. Twee collega’s hebben een andere functie binnen de gemeente aanvaard en twee nieuwe collega’s zijn aangesteld. Daar kwam het afgelopen schooljaar bij dat toegewerkt is naar de regionalisering van de Leerplicht en RMC administratie. In september 2014 hebben 5 gemeenten besloten om deze gezamenlijk te voeren en de administratieve taak in Veenendaal te beleggen. In maart is via een aanbestedingsprocedure gekozen voor een nieuw leerplicht- en RMC administratiesysteem en per 1 augustus 2015 is de gemeente Veenendaal gestart met de uitvoering van de regionale administratie voor een pilotperiode van 3 jaar. In de voorbereidingen zijn de mensen uit het team Leerlingzaken steeds betrokken geweest via werkgroepen. In het jaarverslag over 2013-2014 vroegen we ons ten aanzien van de wet Passend Onderwijs af welke invloed de nieuwe wet heeft op de rol van de leerplichtambtenaar. De invoering van Passend Onderwijs heeft vooralsnog niet geleid tot een extra druk bij het team Leerlingzaken. De indruk bestaat dat scholen binnen hun samenwerkingsverband zelf op zoek gaan naar oplossingen in de vorm van bijvoorbeeld onderwijsarrangementen om jongeren te ondersteunen bij hun schoolloopbaan. De decentralisatie van de jeugdzorg heeft er vooralsnog toe geleid dat zorgmeldingen die voorheen bij Bureau Jeugdzorg werden gedaan, nu bij het CJG worden gedaan. Scholen melden bij zorg om leerlingen aan bij Veilig Thuis Gelderland. De invloed van Passend Onderwijs en de decentralisatie van de jeugdzorg zullen de komende jaren verder duidelijk worden.

37

Begin 2015 heeft het Team Leerlingzaken een Beleidsnotitie Leerplicht geschreven met beleidsuitgangspunten die als leidraad fungeren voor de uitvoering van de Leerplichtfunctie. Zeker in het licht van alle (landelijke) ontwikkelingen is het zinvol om een stevige basis te hebben van waaruit we ons werk doen. Er staan resultaatafspraken in voor de komende jaren. De notitie is eind september door de gemeenteraad

vastgesteld. Er zal een uitvoeringsagenda worden gemaakt, waarin ook de opmerkingen naar aanleiding van de interviews met VO scholen worden meegenomen. Het afgelopen schooljaar heeft een onderzoek plaatsgevonden naar de overdracht van het basisonderwijs naar het voortgezet onderwijs ten aanzien van de preventie van schoolverzuim. Dit onderzoek is uitgevoerd door twee studenten Maatschappelijk Werk van de Christelijke Hogeschool Ede (CHE). Belangrijkste uitkomst was dat scholen over het algemeen de overdracht als positief ervaren, maar dat er ook een aantal verbeterpunten zijn. Het voortgezet onderwijs ervaart bijvoorbeeld dat niet alle informatie over verzuim door het basisonderwijs wordt overgedragen, terwijl het basisonderwijs bepaalde redenen heeft om dat niet te doen. Het basisonderwijs hecht er waarde aan dat leerlingen een nieuwe kans krijgen op de vervolgschool of merken dat ouders niet willen dat alle informatie over verzuim wordt overgedragen aan de nieuwe school. Een ander knelpunt is dat scholen bij ziekteverzuim (= geoorloofd verzuim) vaak geen melding doen bij leerplicht, terwijl ziekteverzuim soms een voorbode kan zijn voor achterliggende problematiek in het gezin. In de aanbevelingen van het rapport wordt ook een beroep gedaan op het Team Leerlingzaken. Zo wordt het team aangeraden contact op te nemen met scholen om goede afspraken te maken over overdracht van verzuiminformatie. Ook wordt geadviseerd om scholen attent te maken op de verschillende risicofactoren voor signaalverzuim. Zo weet het basisonderwijs waar zij alert op moet zijn en waar zij, zo nodig, aandacht aan moet besteden tijdens de overdracht.

5.2. Vooruitzien In schooljaar 2015-2016 wil het Team Leerlingzaken met een aantal zaken aan de slag: 1. De regionalisering van de administratie is per 1 augustus 2015

38

gestart. We zullen monitoren hoe de werkwijze gaat en wat verbeterpunten zijn. Gedurende de pilot van 3 jaar zal er in ieder geval een officieel evaluatiemoment zijn in de zomer van 2017 (dat is na 2 jaar). 2. Met de uitkomsten van het onderzoek door de CHE gaan we aan de slag. We zullen ons in eerste instantie vooral richten op het maken van afspraken met het voortgezet onderwijs in geval van ziekteverzuim (geoorloofd). Soms kan er bij ziekteverzuim sprake


zijn van achterliggende problematiek. Bij langdurig ziekteverzuim lopen kinderen bovendien achterstanden op en dat willen we voorkomen. Daarover willen we met scholen in gesprek. 3. In de Beleidsnotitie Leerplicht hebben we een aantal resultaatafspraken opgenomen die we binnen twee schooljaren willen bereiken. In september 2015 zullen we een uitvoeringsagenda opstellen en in het jaarverslag van 2015-2016 zullen we aangeven wat de stand van zaken is ten aanzien van die resultaten. Daarin nemen we de opmerkingen van de VO scholen die we bevraagd hebben op een aantal thema’s mee. 4. Met het inzetten van de LOD is in ieder geval voor twee cases het resultaat bereikt dat de jongere ingeschreven is op school. Tevens hebben deze trajecten ertoe geleid dat er meer inschrijvingen van meisjes uit de betreffende doelgroep hebben plaatsgevonden. Dit geeft vertrouwen voor de toekomst. Voornemen is dan ook om het LOD ook volgend jaar in te zetten, mocht dat nodig zijn.

39

40

Jaarverslag Leerplicht Schooljaar

Recommend Documents