Jaarverslag leerplicht Schooljaar 2011-2012
Voorwoord
2
Behandelzaken
3
Tabellen & Grafieken
4
Toelichting cijfers jaarverslag
7
Trajectbureau Opleiding & Werk
8
Voorwoord De gemeente Soest wil dat alle jongeren tot 23 jaar de kans krijgen om een startkwalificatie te behalen. Daartoe doen we er alles aan om te voorkomen dat jongeren voortijdig van school gaan. We streven in alle gevallen maatwerk na: zorg waar nodig en handhaving waar dat moet. Als jongeren niet meer naar school gaan of zelfs voortijdig school verlaten zit daar vaak een complexe wereld aan problemen achter. Daarom is het zo van belang dat onze leerplichtambtenaren deze jongeren heel snel in beeld hebben en vervolgens ook in beeld houden. In 2012 hebben onze ambtenaren, mede door een goede samenwerking met alle betrokken partners weer een aantal belangrijke slagen gemaakt in het realiseren van een sluitende aanpak van schoolverzuim. Met name door een verbetering van meldgedrag zijn jongeren die verzuimen snel in beeld. Ruim 96% van de leerlingen die verzuimden zijn weer teruggeleid naar school of is een ander passend traject gevonden. Zorgelijk is dat het aantal zorgmeldingen fors is gestegen. Ik heb nog meer respect gekregen voor het werk van onze leerplichtambtenaren door mijn betrokkenheid bij een vluchtelingengezin waarvan de kinderen al enige tijd niet naar school gingen. Hierdoor kreeg het verzuim opeens een gezicht en heb ik ondervonden hoe ontzettend complex de problematiek is die achter het verzuim schuil gaat. Voor een aanpak van schoolverzuim is veel meer nodig dan beleidsplan; zonder betrokken bevlogen mensen die er uitvoering aan geven kan de aanpak nooit doeltreffend zijn. Ik ben er trots op dat de gemeente Soest deze bevlogen betrokken mensen heeft. In 2013 zullen we onder meer door samenwerking met regiogemeenten naar een nog sluitender aanpak van voortijdig schoolverlaten toewerken onder het motto “iedere jongere heeft recht op passend onderwijs!” Jannelies van Berkel-Vissers Wethouder onderwijs en opvang
2
Behandelzaken De leerplichtambtenaren hebben met 399 (waarvan 210 relatief verzuim + 17 absoluut verzuim + 42 luxeverzuim + 45 vrijstellingen + 85 diverse) leerplichtige jongeren in meer of mindere mate te maken gehad. Onder diverse zijn ook situaties geweest, waarbij verzuim is voorkomen. De leerplichtambtenaar kan in een aantal situaties (bemiddelend/verwijzend/handelend/ begeleidend) optreden, waardoor verzuim voorkomen kan worden. Meestal bellen de ouders en in een enkel geval de jongere zelf. Voortijdig SchoolVerlater Het begrip voortijdig schoolverlater is een lastige, er worden namelijk 2 definities gebruikt. 1) Degene die onder de leeftijd van 23 is en geen startkwalificatie heeft behaald, gestopt is met de opleiding en voor 1 oktober van het schooljaar erop volgend niet opnieuw staat ingeschreven. Deze cijfers staan in de VSV-Atlas van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (www.aanvalopschooluitval.nl). 2) De oudste definitie is in het kader van de RMC-functie: degene die onder de 23 jaar is en geen startkwalificatie heeft behaald, gedurende 1 maand het onderwijs zonder een geldige reden niet volgt of bij de school wordt uitgeschreven/verwijderd. In het jaarverslag Leerplicht wordt een beeld gegeven van jongeren tot 18 jaar, zij zijn nog leerplichtig. De jongeren die 4 weken thuiszitten hebben de leerplichtambtenaren – mits gemeld - goed in beeld en daarom wordt in het jaarverslag de laatste definitie aangehouden. Als deze jongeren voor 1 oktober herplaatst zijn, worden zij niet meegerekend in de aantallen van de VSV-Atlas. Dit schooljaar hadden de leerplichtambtenaren te maken met 19 VSV-ers, waarvan er 14 weer herplaatst zijn op een school. De problemen die deze jongeren over het algemeen hebben zijn zodanig complex dat er soms enige tijd overheen gaat, voordat een jongere geplaatst kan worden op een andere school. Vier van de jongeren die niet herplaatst konden worden, zijn tijdens deze periode 18 geworden en niet meer leerplichtig. Voor 2 van deze jongeren is voor hun 18e verjaardag een proces-verbaal opgemaakt. De laatste uit dit rijtje heeft een vrijstelling art. 15 LPW van de leerplicht gekregen, omdat zij een interne opleiding is gaan doen.
Het ene verzuim is het andere niet! De kerntaak van een leerplichtambtenaar is het aanpakken van schoolverzuim en voorkomen van (dreigend) voortijdig schoolverlaten. Hierbij gaan in onze gemeente handhaving en zorg hand in hand; zorg als het kan, handhaven als het moet! Samen met de leerling, ouders, school en ketenpartners worden de problemen, die het naar school gaan in de weg staan, aangepakt. Een adequate aanpak begint met een goede registratie, tijdige signalering en melding van verzuim door de scholen. Er wordt binnen de leerplichtwet onderscheid gemaakt tussen verschillende soorten verzuim. Absoluut verzuim Er is sprake van absoluut schoolverzuim als een kwalificatieplichtige of leerplichtige leerling niet staat ingeschreven bij een school/instelling. Dit type verzuim kan kort duren (bijvoorbeeld bij het te laat regelen van een andere school), maar er kan ook sprake zijn van langdurig, structureel verzuim. Relatief verzuim Hiervan is sprake als een leerling wel staat ingeschreven bij een school/instelling, maar deze niet of niet regelmatig bezoekt. Relatief verzuim is onder te verdelen in: signaalverzuim, ziekteverzuim en luxe verzuim. Signaalverzuim wordt zo genoemd omdat er achter het verzuim vaak allerlei problemen schuil kunnen gaan, bijvoorbeeld sociaal-emotionele problemen of een moeilijke gezinssituatie. Ziekteverzuim is geoorloofd als een leerling om medische redenen niet naar school kan gaan. Vaak ziek zijn vormt echter een risico voor de schoolloopbaan en/of kan duiden op andere problemen. Het is van groot belang dat scholen verdacht of veelvuldig ziekteverzuim tijdig melden, zodat de leerplichtambtenaar een onderzoek kan instellen. Indien nodig, kan de GGD hierbij ingezet worden. Ook bij (geoorloofd) ziekteverzuim is een gezamenlijke aanpak met leerling, ouders, school en andere betrokkenen van groot belang om het verzuim zoveel mogelijk te beperken. Luxeverzuim ontstaat wanneer ouders hun kind ongeoorloofd meenemen op schoolvakantie of hun kind ongeoorloofd laten verzuimen voor een omstandigheid zonder dat de directeur hiervoor toestemming heeft gegeven.
3
Tabel 1 LEERLINGEN UIT DE GEMEENTE SOEST 31-07-2011
31-07-2012
Leeftijd 4 jaar (niet leerplichtig) 5 tot en met 16 jaar (volledig leerplichtig)
502
499
6.965
6.938
571
528
1.866
1.970
9.904
9.935
17 jaar (kwalificatieplichtig) 18 tot 23 jaar(bovenleerplichtig, RMC) Totaal
Tabel 2 MELDINGEN (dreigend) SCHOOLVERZUIM 2011-2012 Relatief verzuim Aantal leerlingen Volledig leerplichtig Kwalificatieplichtig Totaal 1 2
1
Absoluut verzuim
Luxe verzuim
Overig relatief verzuim2
167 (137)
13 (10)
40 (55)
114 (72)
102 (97)
4 (12)
2 (1)
96 (84)
269 (234)
17 (22)
42 (56)
210 (156)
Tussen haakjes staan de aantallen schooljaar 2010-2011 Ziekte, geoorloofd, signaal
Grafiek 1
250 absoluut verzuim
200 150
relatief luxe verzuim
100 overig relatief verzuim
50 0 2003‐ 2004‐ 2005‐ 2006‐ 2007‐ 2008‐ 2009‐ 2010‐ 2011‐ 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
4
Tabel 3 VERZUIMMELDINGEN (relatief en absoluut) IN RELATIE TOT GESLACHT EN ETNICITEIT Etniciteit Man 1 Vrouw Totaal Nederlands
84 (74)
78 (50)
162 (124)
Turks
13 (14)
19 (6)
32 (20)
5 (4)
6 (5)
11 (9)
Overig
5 (14)
17 (11)
22 (25)
Totaal
107 (106)
120 (72)
227 (178)
Marokkaans
1
Tussen haakjes staan de aantallen schooljaar 2010-2011
Tabel 3a LUXE-VERZUIMMELDINGEN IN RELATIE TOT ETNICITEIT Etniciteit aantallen Nederlands
32
Turks
6
Marokkaans
2
Overig
2
Tabel 4 VRIJSTELLINGEN IN HET SCHOOLJAAR 2011-2012 Artikel
Soort vrijstelling
Aantal
3a
vervangende leerplicht 14-/15-jarigen
-
3b
Vervangende leerplicht laatste volledige leerplichtjaar
-
5, lid a
Lichamelijke of psychische gronden
5, lid b
Bezwaar tegen de richting van het onderwijs op alle binnen redelijke afstand van de woning gelegen scholen
-
5, lid c
Ingeschreven op een school buiten Nederland
2
11, lid c
Voornemen tot verwijdering/schorsing
11, lid g
Andere gewichtige omstandigheden voor meer dan 10 dagen
1
15
Wegens het volgen van ander onderwijs
5
21
16
Tabel 5 OORZAKEN RELATIEF SCHOOLVERZUIM (210 MELDINGEN)1 1. 2.
85
Gezinsomstandigheden 2
148
Psychische en persoonlijke omstandigheden 3
3.
Schoolfactoren
33
4.
Verkeerde school/opleiding
19
5.
Ziekte
32
6.
Overig
15
1
Meerdere oorzaken zijn mogelijk. Luxe en absoluut verzuimmeldingen zijn buiten beschouwing gelaten 2 bijv. Adhd, middelengebruik, pubergedrag etc. 3 bijv. pesten, conflict, onvoldoende zicht op leerling/late melding
5
Tabel 6 RESULTATEN INGEZETTE ACTIES BIJ RELATIEF VERZUIM1 Primair onderwijs (9 meldingen)
1. 2. 3. 4.
Voortgang eigen/andere school/instelling Teruggeleid anders Doorverwijzing TB2 WUL3
5. 6. 7.
Halt/Proces Verbaal Zorgmelding BJZ4 GGD5
Voortgezet onderwijs (108 meldingen)
8
2 2
8. 9.
Overige hulpverlening Melding zorgplatform/ passend onderwijs 10. Verhuisd 11. Rebound/Op de Rails 12. Overig (o.a. vrijstelling art. 15)
(Voortgezet) Speciaal onderwijs (12 meldingen)
93
8
3 3 16 15 11 7 9
1
Regionale Opleidings Centrum (81 meldingen)
73 2
2 3
3 3 3 5
3
5 1
3 3 3
3 1
6
1
Meerdere acties zijn mogelijk. Luxe en absoluut verzuimmeldingen zijn buiten beschouwing gelaten TB = Trajectbureau Opleiding en Werk 3 WUL = Werkgroep Uitbreiding Leerlingenzorg 4 BJZ = Bureau Jeugdzorg 5 GGD = Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst 2
Grafiek 2
18 16 14 12 10 8
2010‐2011
6
2011‐2012
4 2 0 PV Absoluut verzuim
PV Luxe verzuim
PV Signaalverzuim
6
Halt
Toelichting cijfers jaarverslag 1.
Ook dit jaar zien we weer een stijgende lijn in het aantal jongeren waar de leerplichtambtenaren bij betrokken zijn: 399 tegenover 364 in het jaar ervoor, een toename van bijna 10%.
2.
Opvallend is vooral de zeer forse stijging met bijna 35% van het aantal meldingen relatief verzuim. Hieruit kan niet de conclusie getrokken worden dat jongeren meer zijn gaan verzuimen; wel hebben de scholen hun leerlingen steeds beter in beeld en melden ze eerder. Het meldgedrag van zowel de middelbare scholen als ook de Regionale Opleidingscentra (mbo1) is dit verslagjaar duidelijk verbeterd.
3.
Het reële aantal absoluut verzuimers (17) is gelijk gebleven met het vorige verslagjaar. In het merendeel van de absoluut verzuimsituaties blijkt het te gaan om een verhuizing uit een andere gemeente en moeite met het vinden van een geschikte school in Soest en omgeving. Daarnaast zitten drie leerlingen op de Kampanje in Amersfoort, een instelling die niet erkend wordt als school in de zin van de leerplichtwet.
4.
Het aantal meldingen luxe verzuim is opnieuw lager dan het voorgaande schooljaar. Regelmatig benaderen scholen de leerplichtambtenaren voor overleg over verlofsituaties. Het streven is een eenduidig beleid ten aanzien van verlofaanvragen door ouders. Dit geeft duidelijkheid voor ouders wanneer verlof wel en niet is toegestaan.
5.
Het aantal verleende vrijstellingen is in het afgelopen schooljaar eveneens gedaald. Het vorige verslagjaar liet een piek zien in het aantal leerplichtigen dat in het buitenland onderwijs volgde (10), het afgelopen schooljaar was dit aantal aanzienlijk kleiner (2). Ook het aantal leerlingen dat een vrijstelling kreeg vanwege het volgen van een andere vorm van scholing is dit verslagjaar meer dan gehalveerd.
6.
In het overzicht van de oorzaken van het relatief schoolverzuim wordt opnieuw duidelijk dat vooral gezinsomstandigheden en/of psychische/persoonlijke factoren bij zeer veel verzuimmeldingen een (grote) rol spelen. In mindere mate zijn ook factoren als ziekte, schoolfactoren en een verkeerde opleidingskeuze aan de orde. In het merendeel van de verzuimsituaties is er sprake van complexe achtergronden waarbij meerdere factoren een rol spelen. Deze complexe situaties vragen om een maatwerktraject, waarbij veelal met meerdere instanties en betrokkenen moet worden samengewerkt om de onderliggende problemen aan te pakken.
7.
In ruim 96% van de verzuimsituaties lukt het om de leerling in hetzelfde schooljaar weer terug naar school te krijgen dan wel een ander passend traject te laten volgen. In een aantal gevallen (8 van de 210 meldingen) gaat hier langere tijd over heen of wordt een leerling 18 jaar en haakt hij/zij alsnog af.
8.
Opvallend is de verdubbeling van het aantal processen-verbaal dat het vorige verslagjaar is opgemaakt. In de meeste gevallen leidt een leerplichtproces-verbaal tot een zogenaamde Maatregel Hulp en Steun, een traject waarbij een jongere een half jaar lang door de Jeugdreclassering (intensief) begeleid wordt.
9.
Ook valt op dat het aantal zorgmeldingen2 dit verslagjaar explosief gestegen is (19 t.o.v. 4 vorig verslagjaar). Deze meldingen worden gedaan als er zorgen zijn over de ontwikkeling van een kind/jongere en ouders op eigen kracht niet in staat zijn om deze problemen aan te pakken.
10. Tot slot heeft de WUL3 dit jaar bij 16 Soester leerlingen extra begeleiding geboden om te voorkomen dat jongeren van school uitvallen. De WUL-begeleiding kan door scholen en/of leerplichtambtenaren worden aangevraagd.
1 2 3
Mbo = Middelbare beroepsopleiding Een zorgmelding wordt gedaan bij Bureau Jeugdzorg. WUL= Werkgroep Uitbreiding Leerlingenzorg, onderdeel van Stichting Onderwijsvoorrang Eemland (SOVEE)
7
Trajectbureau Opleiding & Werk (SOVEE) Het Trajectbureau heeft als doel om in samenwerking met de gemeenten en onderwijsinstellingen in de RMC-regio Eemland een sluitende aanpak te realiseren in het voorkomen en bestrijden van voortijdig schoolverlaten. De doelgroepen zijn leerlingen zonder startkwalificatie tot 18 jaar en leerlingen zonder startkwalificatie van 18 tot 23 jaar. De laatste doelgroep laten we in dit jaarverslag buiten beschouwing. De leerplichtambtenaren kunnen jongeren aanmelden voor begeleiding. Jongeren (of hun ouders) kunnen ook op eigen initiatief contact zoeken met deze laagdrempelige voorziening. Het Trajectbureau biedt individuele begeleiding op maat. Voor jongeren met een vraag op het gebied van studie- en beroepskeuze kunnen (onder begeleiding) beroepskeuzetests ingezet worden als hulpmiddel in het keuzeproces. Dit schooljaar zijn 24 jongeren tot de 18 jaar uit Soest door het Trajectbureau begeleid.
8
