Jaarverslag en jaarrekening over het boekjaar 2013 van de Protestantse Kerk in Nederland

Jaarverslag en jaarrekening over het boekjaar 2013 van de Protestantse Kerk in Nederland

Uitgebracht door: Bestuur van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland Utrecht, 12 mei 2014

Rapport kleine synode d.d. 20 juni 2014 VA 14-01

Inhoudsopgave Highlights

5

1

Kerncijfers

8

2

Activiteiten programmalijnen

10

Institutionele Ondersteuning (inclusief Leden Registratie Protestantse Kerk) Kerk in Ontwikkeling Missionair Werk en Kerkgroei Kerk in Actie Jeugdwerk Protestantse Kerk Protestants Centrum voor Toerusting en Educatie Expertisecentrum Mobiliteitsbureau predikanten Werkbegeleiding predikanten en kerkelijk werkers Communicatie & Fondsenwerving Overige centrale doelbestedingen

10 17 21 26 27 30 34 36 38 41 43

Beleidsplanperiode 2013 - 2016

44

Visienota en beleidsplan 2013 – 2016 Jaarplannen 2014 en begroting 2014

44 45

Bestuur en directie

47

Verantwoordingsverklaring Verslag bestuur en directie

47 49

Vrijwilligers en Personeel

55

Vrijwilligers Personeel

55 55

6

Risicobeheersing

59

7

Duurzaamheid

62

8

Financiën

65

Balans Staat van baten en lasten Quotum Duurzaamheid en Beleggingen Solidariteitskas

65 67 71 72 75

Jaarrekening

77

3

4

5

9

10

11

Balans (na resultaatbestemming) Staat van baten en lasten Resultaatverdeling Kasstroomoverzicht Waarderingsgrondslagen Toelichting op de balans Toelichting op de baten en lasten

77 78 80 81 82 87 100

Overige gegevens

118

Vaststelling Gebeurtenissen na balansdatum Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

118 118 119

Lijst van afkortingen

121

Jaarrekening 2013

Protestantse Kerk in Nederland

2

Colofon Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland Postbus 8504 3503 RM Utrecht Telefoon: (030) 880 1880 Email: [email protected] Internet: www.pkn.nl Bezoekadres: Joseph Haydnlaan 2a, 3533 AE Utrecht

Protestantse Kerk in Nederland Op 1 mei 2004 is de Protestantse Kerk in Nederland tot stand gekomen. De Protestantse Kerk in Nederland is bij notariële akte opgericht, als voortzetting en rechtsopvolger van de Nederlandse Hervormde Kerk (NHK), de Gereformeerde Kerken in Nederland (GKN) en de Evangelisch-Lutherse Kerk (ELK) in het Koninkrijk der Nederlanden. Het kerkgenootschap wordt geregeerd door haar eigen statuut, bestaande uit de kerkorde en ordinanties van de Protestantse Kerk, alsmede de overgangsbepalingen en generale regelingen behorende bij de kerkorde. De Protestantse Kerk in Nederland wordt vertegenwoordigd door de preses en de scriba van de generale synode.

Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk De generale synode van de Protestantse Kerk in Nederland laat zich, overeenkomstig ordinantie 11 artikel 18 lid 1 en 2 van de kerkorde, voor de verzorging van de generale financiën van de kerk bijstaan door het bestuur van de dienstenorganisatie, die de aan zijn zorg toevertrouwde vermogensrechtelijke aangelegenheden van de Protestantse Kerk in Nederland beheert. De dienstenorganisatie ondersteunt de kerk, de gemeenten en allen die daarbinnen werken:  in hun betrokkenheid op God, op elkaar en op de wereld;  in het getuigenis van Jezus Christus;  in de dienst van gerechtigheid en barmhartigheid. Daarbij verricht zij haar activiteiten in verbondenheid met andere kerken en maatschappelijke organisaties in binnen- en buitenland. Om haar taken namens de kerk en gemeenten uit te kunnen voeren:  werkt zij dienstverlenend op basis van de vraag om ondersteuning en toerusting van het kerkelijk kader, gericht op het beheer en de opbouw van de gemeente, de groei en de verdieping van het geloof en de theologische reflectie, de viering en beleving in de liturgie en de dienst aan de samenleving;  draagt zij mede zorg voor de opleiding en nascholing van predikanten, kerkelijk werkers en ander (vrijwillig) kader;  ondersteunt zij het geloofsgesprek en het spreken en leven van de kerk door studies en handreikingen, ook op het gebied van de geestelijke, politieke en economische krachten in de wereld;  organiseert zij het werk zo veel mogelijk aansluitend op de vragen van de gemeenten en van het kerkelijk kader, in de vorm van een concreet en transparant aanbod;  voert zij het werk uit binnen de beleidskaders die door de ambtelijke vergaderingen van de kerk zijn gesteld, op basis van de kerkorde;  heeft zij de verantwoordelijkheid om zorgvuldig om te gaan met mensen en middelen.

Jaarrekening 2013


3

Organisatie Protestantse Kerk in Nederland Het organogram van de Protestantse Kerk in Nederland met haar dienstenorganisatie kan als volgt in kaart worden gebracht:

Generale Synode Kleine Synode Moderamen Bestuur xx Advies

Directie

CRO Generale Raad van Advies

Classis

Ev.Luth.Synode

Expertisecentrum HRM

Financiën & Control

Facilitaire zaken

Communicatie & Fondsenwerving

K e r k e n r a d e n

Programma Institutionele Ondersteuning

Programma Kerk in Actie

Lutherse leden Prot. Kerk

Programma MW & KG

Programma Jeugdwerk

Programma Kerk in Ontwikkeling

Steunpunten Noord Dienstenorganisatie - Ambteijke organisatie - Deskundige kerkleden (vrijwilligers)

Jaarrekening 2013


Midden

Zuidoost

Zuidwest

4

Highlights Hierbij bieden wij u het jaarverslag en de jaarrekening 2013 aan van de Protestantse Kerk in Nederland. In 2013 was het beleidsplan ‘Met hart en ziel’ leidend voor het beleid van de dienstenorganisatie. Dit beleidsplan is gebaseerd op de visienota 'De hartslag van het leven’. Strategie en beleid In de nieuwe beleidsplanperiode zijn de accenten:  Ontzorgen van gemeenten op het gebied van kerkgebouwen, predikanten in kleine gemeenten en administratieve processen. In 2013 zijn we gestart met de eerste plaatsingen vanuit de mobiliteitspool voor predikanten en expertmeetings over de gebouwenproblematiek in de Protestantse Kerk. De Leden Registratie Protestantse Kerk (LRP) heeft SEPA volledig geïntegreerd in het systeem. Ook de activiteiten van het project Ondersteuning geldwerving Plaatselijke Gemeenten(OPG) moeten hier worden genoemd;  Honderd protestantse pioniersplekken in Nederland. Op weg van 6 naar 100 pioniersplekken ontmoeten we veel enthousiasme vanuit de plaatselijke gemeenten;  Kerk in Actie als bondgenoot van de plaatselijke gemeente. Vanwege noodzakelijk geachte bezuinigingsmaatregelen dient de basisformatie van de dienstenorganisatie in de beleidsplanperiode 2013-2016 met vijftig fte’s te worden verkleind. Deze aanname in het beleidsplan was destijds gebaseerd op de formatieomvang van de goedgekeurde begroting 2012 van 312 fte’s. Op grond van de begrote formatie in 2014 van 276 fte’s en de werkelijke gemiddelde bezetting in 2013 van ruim 269 fte’s ligt de daling nu tussen de 35 - 40 fte’s. Hydepark

Na de besluitvorming door de generale synode (november 2012) is de projectorganisatie gestart met de voorbereidingen voor de ontwikkeling van een nieuw Hydepark. Hierover zijn veel contacten geweest met de burgerlijke gemeente Utrechtse Heuvelrug, de Welstandscommissie en de Provincie Utrecht. Dit heeft geleid tot een procedure voor een wijziging van het bestemmingsplan. Dat dit project veel voeten in de aarde heeft, komt ook doordat Hydepark is gelegen in de ecologische hoofdstructuur. Er is veel onderzoek verricht naar effecten op het verkeer, de vleermuizen, de bomen etc. De Bijzondere Commissie van Rapport is geïnstalleerd en met overtuiging aan haar taak begonnen. De Commissie heeft frequent de Synode over haar activiteiten en oordeelsvorming geïnformeerd. De juridische structuur werd ingericht met de oprichting van de protestantse stichting Hydepark Beheer door de kleine synode. Het bestuur van de dienstenorganisatie heeft besloten een dotatie aan Hydepark beheer te doen voor de aanloopkosten in 2013. Ook werden er activiteiten ontplooid voor de fondsenwerving voor de inrichting van een nieuw Roosevelthuis. Veel diaconieën hebben spontaan gereageerd op een eerste verzoek om steun. In 2014 en 2015 zullen er meer acties volgen. Als alles conform planning verloopt hopen we in het eerste kwartaal van 2016 het nieuwe complex te openen.

Jaarrekening 2013


5

Synode Het programma Institutionele Ondersteuning is verantwoordelijk voor het systeem Leden Registratie Protestantse Kerk (LRP). Het is goed om te constateren dat het systeem SEPA-proof is en dat daarnaast hard gewerkt is aan de verbetering van de performance van het systeem. Met betrekking tot de toepassing van de kerkorde proberen we soepel te zijn waar het kan en streng waar nodig. . Kerk in Ontwikkeling De gemeenteadviespraktijk is van vitaal belang voor onze dienstverlening. De doelstellingen rond betaalde dienstverlening per fte werden behaald. In het project SAGE (Samenwerking Gemeenten) worden gemeenten op een uitdagende manier gestimuleerd om met elkaar aan het werk te gaan. Rond de startzondag werd gewerkt met het thema ‘Met hart en ziel: geloven’. Veel gemeentes bestelden via de website de ontwikkelde materialen, waaronder een uitnodigingskaart en het boekje “100 tips en stops rond Missionair gemeentezijn”. Hiernaast is er een krant voor de kerstcampagne gemaakt en een website waar gemeenten informatie kunnen delen. De oplage van de krant (200.000 exemplaren) was nagenoeg uitverkocht. In 2013 vond voor de derde keer het project The Passion plaats, dit keer in Den Haag. Het project kende ook nu weer een zeer positief resultaat, met 2,3 miljoen kijkers en 15.000 aanwezigen bij het evenement. Missionair Werk & Kerkgroei (MWK) De protestantse pioniersplek die in 2013 de meeste belangstelling kreeg was de nieuwe digitale gemeente MijnKerk.nl.Tegelijkertijd bruist het in het land met ideeën van pionierende gemeenten. Jeugdwerk (JOP) Harmen van Wijnen vertrok als programmamanager Jeugdwerk naar de Christelijke Hogeschool Ede. Zijn laatste notitie was Terug naar de Bron. Dit document was richtinggevend in de bezinning op welke wijze JOP in de toekomst het jeugdwerk van onze gemeenten verder kan ondersteunen. Alle lokale jeugdwerkers gingen van JOP naar de mobiliteitspool bij HRM. De omvang van de lokale werkers vertoont een lichte daling. Een groot succes is Sirkelslag met nieuwe records qua deelnemers en deelnemende gemeenten. Kerk in Actie Er is zorg rond de inkomstenontwikkeling van de structurele programma’s op het gebied van Zending en Werelddiaconaat. De acties voor de nood in Syrië en de Filippijnen werden door de gemeenten royaal en van harte ondersteund, soms rechtstreeks naar Kerk in Actie of via de Samenwerkende Hulp Organisaties. De ICCO coöperatie heeft zich in 2013 doorontwikkeld, hoewel er zorgen zijn over de toekomstige overheidssteun. Kerk in Actie heeft een toezegging gedaan voor het investeringsfonds om het midden en kleinbedrijf in het zuiden te steunen. Een mooie parel aan de kroon van het diaconale binnenland werk is het project Schuldhulpmaatje waar veel plaatselijke gemeenten aan meedoen om mensen in financiële problemen te helpen uit de schulden te raken en te blijven.

Mobiliteitspool e De uitwerking hiervan heeft in het 1 half jaar 2013 plaatsgevonden. Na de zomer is een voorzichtige start gemaakt met de overkomst van de JOP lokale werkers en zijn de eerste predikanten via de pool in gemeenten beroepen.

Jaarrekening 2013


6

Communicatie en Fondsenwerving (C&F) C&F is hard aan het werk om de fondswervende activiteiten van nieuw elan te voorzien. De eerste resultaten van OPG zien er positief uit. De kerstcampagne op TV ‘Komt allen tezamen’ leidde tot veel aandacht in de media. Shared Service Center (SSC) In 2013 zijn er voorbereidingen getroffen en heeft er besluitvorming plaats gevonden rond de vorming van het Shared Service Center. Vanaf 1 januari 2014 werken ICCO en Dienstenorganisatie samen op het gebied van Financiën, P&O en Informatie Technologie (IT). Financiën We zijn blij dat we het jaar 2013 hebben kunnen afsluiten met een positief resultaat van € 420k. Met name door een behoudend aannamebeleid is dit gerealiseerd. Het resultaat wordt ten gunste gebracht van de continuïteitsreserve. Personeel / ondernemingsraad Het ziekteverzuim van de dienstenorganisatie is in 2013 gedaald naar 3,8% en ligt daarmee onder de norm van 4%. Veel langdurig zieke medewerkers zijn in 2013 hersteld of hebben het werk weer gedeeltelijk hervat. In 2013 adviseerde de Ondernemingsraad positief over de investering voor de nieuwbouw van het vakantie- en conferentiehotel op het landgoed Hydepark, over de overgang van de lokale JOPjeugdwerkers naar de mobiliteitspool van HRM en over de vorming van het Shared Service Center. De ondernemingsraad stemde, op het vlak van de arbeidsomstandigheden, in met de uitvoering van het plan van aanpak in het kader van de Risico Inventarisatie en Evaluatie. In oktober vond het jaarlijkse gesprek plaats met het bestuur van de dienstenorganisatie. Gezamenlijk werd van gedachten gewisseld over actuele ontwikkelingen en over de toekomst van de Protestantse Kerk en haar dienstenorganisatie. Dankzegging Dit jaarverslag toont een overzicht van het werk in 2013 en een selectie van specifiek behaalde resultaten. Wij danken alle betrokken vrijwilligers, medewerkers en anderen die aan de resultaten hebben bijgedragen voor de getoonde input en inzet. Zonder hen was dit niet mogelijk geweest. Vaststelling jaarstukken Conform ordinantie 11, artikel 18, laat de generale synode zich voor de verzorging van de generale financiën bijstaan door het bestuur van de dienstenorganisatie. Overeenkomstig artikel 13 van de generale regeling voor de dienstenorganisatie legt het bestuur van de dienstenorganisatie de opgestelde jaarrekening ter vaststelling voor aan de kleine synode. Het bestuur heeft het genoegen op grond van deze jaarstukken en ondersteund door een goedkeurend advies van de auditcommissie, het volgende preadvies uit te brengen:  De onder zijn verantwoordelijkheid opgestelde jaarstukken van de Protestantse Kerk in Nederland voldoen aan de Richtlijn Fondsenwervende Instellingen (650) van de Raad voor de Jaarverslaggeving;  Het bestuur adviseert de van een controleverklaring voorziene jaarrekening 2013 van de dienstenorganisatie, die sluit met een positief resultaat van € 507k ten gunste van de continuïteitsreserve, vast te stellen;  Het bestuur wordt door middel van de vaststelling van de jaarrekening gedechargeerd ter zake van het gevoerde beheer (artikel 13.2 generale regeling dienstenorganisatie). Namens het bestuur en de directie van de dienstenorganisatie,

G. Prins, Voorzitter bestuur dienstenorganisatie

Jaarrekening 2013

H. Feenstra, Algemeen directeur


7

1

Kerncijfers

De kerncijfers geven inzicht in de financiële gang van zaken van de Protestantse Kerk in Nederland. Voor specifieke kengetallen voor Kerk in Actie wordt verwezen naar het afzonderlijke jaarverslag 2013 van Kerk in Actie.

Kengetallen

Norm minimaal maximaal

Balanstotaal in € 1.000 Resultaat continuïteitsreserve in € 1.000 Risicoreserve in % (tot en met 2011) Continuïteitsres. in % (nw. beleid v.a. 2012) Baten in € 1.000 Lasten in € 1.000 Bestedingspercentage baten Bestedingspercentage lasten Kosten fondsenwerving in % Kosten beheer & administratie in %

Begroting 2014 PKN-DO

Rekening 2013 PKN-DO



Rekening 2010 DO

80.500 0

76.934 507

80.364 1.217

85.061 558 63,0%

43.077 972 59,9%

57,4%

59,3%

55,8%

59.087 62.454 88,5% 83,7% 9,2% 12,2%

64.172 67.018 90,0% 86,2% 10,7% 10,3%

63.613 68.377 92,4% 86,0% 12,5% 10,0%

75.894 74.132 85,1% 87,1% 11,9% 9,0%

83.849 74.269 70,8% 80,0% 10,6% 10,1%

22.107 4,00% 276,3 68,9

20.419 3,80% 269,3 59,7

18.867 4,39% 280,4 59,8

18.628 4,14% 281,2 58,3

18.675 5,50% 275,0 53,5

40% - 60% 33% - 67%

min 70% min 70% 9% - 12,5%

10% - 12%

Salarislasten in € 1.000 Ziekteverzuim in % Basisformatie in fte Bijzondere formatie in fte

Grafiek continuïteitsreserve % continuïteitsreserve 70% 65% 60% 55%

norm maxim aal

norm minimaal

50%

realisatie

45% 40% 35% 30% 2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Jaar

De normering van de continuïteitsreserve werd in 2012 geactualiseerd. Hierdoor is de bandbreedte groter geworden. Bij deze normering wordt nu uitgegaan van de totale personeelskosten inclusief bijzondere aanstellingen, verhoogd met een opslag voor overige verplichtingen.

Jaarrekening 2013


8

Grafiek bestedingen Verdeling totale lasten Protestantse Kerk in 2013 10,3%

3,5%

Bestedingen aan doelstellingen Kosten werving baten Kosten beheer en administratie

86,2%

Grafiek verloop basisformatie Verloop basisformatie Dienstenorganisatie in fte's 450 425

400 375

Begroot 350

Werkelijk

325 300 275 250 2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Jaar

Grafiek verloop bijzondere formatie Verloop formatie bijzondere aanstellingen in fte's 80 70 60 50

Begroot 40

Werkelijk

30 20 10 0 2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Jaar

Jaarrekening 2013


9

2

Activiteiten programmalijnen

In dit hoofdstuk wordt op hoofdlijnen per doelstelling verslag gedaan van de activiteiten (van de dienstenorganisatie) van de Protestantse Kerk in Nederland in 2013. Het werk van de programmalijnen wordt geïllustreerd met een beknopt financieel overzicht dat inzicht geeft in de besteding naar de verschillende (hoofd-)doelstellingen per programmalijn en in het jaarresultaat. Deze cijfers wijken af van de staat van baten en lasten van de officiële jaarrekening, omdat in deze bestedingen aan de doelstellingen ook zijn begrepen de fondsenwervingskosten, de onderlinge bijdragen, alsmede de kosten voor beheer en administratie. Laatstgenoemde kosten dienen volgens de richtlijn 650 voor de jaarverslaggeving afzonderlijk in de staat van baten en lasten gepresenteerd te worden.

Institutionele Ondersteuning Het programma Institutionele Ondersteuning (IO) levert een bijdrage aan het leiding geven aan het leven en werken van kerk en gemeenten. Dit krijgt gestalte in de ondersteuning van de ambtelijke of institutionele organisatie van de kerk op zowel inhoudelijk als functioneel vlak, in de vorm van het geven van advies, begeleiding en (facilitaire) ondersteuning. De aandacht is vooral gericht op:  de uitvoering van het werk van de bovenplaatselijke ambtelijke vergaderingen en de daarmee samenhangende organen en colleges, en de communicatie daarover;  de zorg voor en ontwikkeling van een doeltreffende, flexibele en eigentijdse organisatie en kerkordelijke inrichting van kerk en gemeenten;  de zorg voor de inrichting en functioneren van de Ledenregistratie van de Protestantse Kerk (LRP). Vanwege deze specifieke taken wordt na de rapportage over het programma IO separaat over LRP gerapporteerd.

Institutionele Ondersteuning (exclusief LRP) De lasten van de programmalijn Institutionele Ondersteuning naar hoofddoelstelling zien er als volgt uit: Hoofddoelstellingen Rekening Begroot Rekening (x € 1.000)

2013

Synodewerk Juridische zaken Classicale Ondersteuning Kerkbeheer Kerkelijke bijdragen Oecumene Lutherse Zaken Totaal lasten Middelen toebedeeld aan andere programma's en stafafd. Fondsenwervingskosten vrijwillige geldwerving Bij: resource resultaat

2013

1.106 619 1.041 834 188 369 107 4.264

1.132 833 1.066 732 190 350 209 4.512

1.190 673 915 780 155 347

41

37

54

-28

Totaal doelstellingen

4.277

Resultaatverdeling Institutionele ondersteuning (x € 1.000)

- risicoreserve (inclusief resourcebegroting) - regionale bestemmingsreserves - Lutherse fondsen Totaal resultaat

2012

Rekening 2013 172 -16 -22 134

4.060

85 4.549 Begroot 2013 -16 -24 -40

4.199 Rekening 2012 511

511

Het positieve resultaat op de risicoreserve ad € 172k komt met name door een lagere personele bezetting.

Jaarrekening 2013


10

Synodewerk (€ 1.106k, begroot € 1.132k) Generale synode De generale synode kwam in 2013 in drie zittingen bijeen. Als gevolg van de evaluatie van de kerkorde gebeurde dat in verkleinde samenstelling, namelijk met één afgevaardigde per classis. Daarvoor stelde de synode een aangepaste Huishoudelijke Regeling vast. Voor het eerst werd een vrouwelijke preses gekozen in de persoon van Ds. K. van den Broeke. In het oog springende beslissingen waren: het vrijgeven voor beproeving in de kerk van het ‘Liedboek – Zingen en bidden in huis en tuin’; vaststelling van de ethische handreiking ‘Familie als gegeven – leven in een web van relaties’; de aanvaarding van de eindrapportage van de Beraadsgroep Catechese; definitieve vaststelling van wijzigingen van de kerkorde over de migrantengemeente, het jaargesprek in de kerkenraad, de verankering van het jaargesprek en het ambt na een tuchtmaatregel. Verder beraadde de synode zich over een vervolgstap in de voortgaande bezinning op het kerkelijk ambt en de toekomstige agenda en werkwijze van de synode. De agenda was minder vol dan voorgaande jaren. Hierdoor kwam er meer ruimte voor onderling gesprek en bezinning tijdens de vergaderingen. Deze ontwikkeling wordt door de synode als een weldaad ervaren. Kleine synode De kleine synode keurde de diverse jaarrekeningen goed. Zij besloot tot oprichting van een tweetal stichtingen ten behoeve van Hydepark en tot nader onderzoek naar de mogelijkheden om diverse stichtingen (waaronder Kerk en Wereld) te integreren. Dit leidde in het najaar tot het besluit om de werkzaamheden van Stichting Kerk en Wereld en Stichting de Zending onder te brengen in het werk van de landelijke kerk dat door de DO wordt uitgevoerd. Moderamen Het moderamen hield zich ook dit jaar bezig met de voorbereiding en uitvoering van de besluiten van generale en kleine synode, o.m. door de planning en voorbereiding van de vergaderingen en het verstrekken van vervolgopdrachten aan vooral de Dienstenorganisatie. Ook werden geregeld ontvangsten belegd met colleges, commissies en delegaties van diverse gremia, ter bespreking van hun werkzaamheden, gezamenlijke taken of met het oog op onderlinge afstemming. Het moderamen kwam conform eerdere jaren een maal per twee weken bijeen. Juridische zaken (€ 619k, begroot € 833k) Ruimte scheppen voor nieuwe vormen van kerk-zijn Ondersteuning werd gegeven aan de kerkordelijke vormgeving van de pioniersplekken NieuwVennep en Gouda. Met het team van Missionair Werk & Kerkgroei is tijdens een gezamenlijke studiemiddag gewerkt aan de oplossing van verschillende knelpunten en betere onderlinge afstemming. Dit leidde onder andere tot een gezamenlijk voorstel aan het moderamen om ordinantie 2-18 van toepassing te verklaren op de pioniersplekken. Hierdoor zouden pioniersleiders, die geen predikant of kerkelijk werker zijn maar wel verkozen zijn tot ouderling of diaken, de bevoegdheid kunnen ontvangen om de sacramenten te bedienen op de pioniersplek. Dit voorstel komt in april 2014 in de generale synode. Ook met de ontwikkelingen in het project ‘digi-kerk’ werd meegedacht. Bij dit thema is de focus gericht op het optimaal gebruik (doen) maken van de ruimte binnen de kerkorde en zo soepel mogelijk toepassen van de regels. De uitdaging is om het ‘DNA van de pioniersplek’ dat gekenmerkt wordt door ‘experimenteel’ en ‘informeel’ te combineren met het ‘DNA van de kerkorde’ met haar bouwstenen als ‘rechtsregels’, ‘ambt’ en ‘eenheid van regelgeving’. Ondersteuning regulier werk Een opvallende trend in de juridische ondersteuning is dat met name in conflictsituaties de juridisering toeneemt. Partijen die het onderling oneens zijn of die bezwaar hebben tegen een beslissing van een kerkelijk lichaam nemen steeds vaker hun toevlucht tot de inschakeling van een advocaat. Dit leidt soms tot onderhandse regelingen die buiten de kerkorde of geldende rechtspositie om gaan. Ook is het gevolg dat er omvangrijke en gedetailleerde pleitnota’s of bezwaarschriften bij de behandelende instanties binnenkomen die zorgvuldig behandeld moeten worden. Soms leidt dit er toe dat de kerk, in een zaak waarin zij wordt aangesproken of gedaagd wordt, zelf een advocaat in de arm moet nemen.

Jaarrekening 2013


11

Dit leidt tot extra werk voor JuZa en hogere kosten. Wanneer deze trend zich doorzet, brengt dat de vraag mee hoelang de kerkelijke rechtspraak zoals die nu is georganiseerd – met colleges die samengesteld worden uit de ambten - tegen deze ontwikkeling bestand is. In de (kerk)juridische ondersteuning van (het moderamen van) de synode vroegen onder meer de navolgende zaken aandacht:  Bijstand aan de buitengewone generale visitatie in Leeuwarden met een complexe gebouwenproblematiek en herstructurering van de gemeente en daarmee samenhangende spanningen;  Het opstellen van de huishoudelijke regeling voor de generale synode;  Notitie over de toekomstige agenda van de synode;  Voorbereiding van kerkordewijzigingen en afkondiging op de website;  Advisering bij de oprichting van de stichtingen voor het project Nieuw Hydepark;  Advisering bij voorgenomen opheffing van de Stichting Kerk en Wereld en opstelling van een verweerschrift in een bezwaarprocedure;  Afronding van 4 dossiers van de Commissie Bijzondere zorg. De ondersteuning van de generale colleges is een permanente activiteit van IO. Er vond een vergadering plaats van het moderamen van de synode met alle generale colleges, met het oog op onderlinge informatie-uitwisseling en afstemming. Advisering van de dienstenorganisatie betrof onder meer:  een model samenwerkingsovereenkomst tussen een pioniersplek en de Dienstenorganisatie;  de juridische vormgeving van het project Schuldhulpmaatje en cookie-wetgeving;  het contract tussen dienstenorganisatie en inlenende gemeente alsmede een solvabiliteitsverklaring voor de mobiliteitspool;  auteursrecht: kritiek op de hoge kosten van Liedboek online; vragen over auteursrecht en internet. Kerkjuridische voorlichting aan gemeenten kreeg weer de gebruikelijke aandacht. De omvangrijke rubriek ‘Vragen over de kerkorde’ werd op de website geplaatst. Hiernaar kan veelal worden verwezen. Ook werden (i.v.m. de evaluatie van de kerkorde) herziene modellen gereed gemaakt voor plaatsing op de website. Het aantal vragen vanuit gemeenten beloopt ongeveer 50 per maand. Vaak betreft het daarbij ingewikkelde juridische problematiek in onoverzichtelijke of problematische bestuurlijke situaties. Daarom vindt steeds afstemming plaats met het RACV-beraad en het team GAkerkbeheer. In de zomer was het onderwerp ambtsdragers-verkiezingen daarbij veruit favoriet. In samenwerking met het Boekencentrum kwam de nieuwe (papieren) uitgave van de Kerkorde, ordinanties en generale regelingen tot stand. Hierin zijn alle wijzigingen van de kerkorde van 2004 t/m mei 2013 opgenomen. Vermeldenswaard is het bewonderenswaardige monnikenwerk van een vrijwilliger voor het aanpassen van het bijbehorende register. Bij de aandacht voor (en voorlichting over) zaken in de portefeuille Kerk en overheid werd aandacht besteed aan:  De eisen van de overheid over transparantie en toezicht op instellingen met een ANBI-status en de implementatie daarvan die per 1januari 2014 van kracht worden; kerkgenootschappen – met uitzondering van de aan haar gelieerde stichtingen en verenigingen - krijgen hiervoor twee jaar meer tijd tot 1 januari 2016; voorlichting hierover ten behoeve van gemeenten en dienstenorganisatie, voorbereiding van opgave aan Belastingdienst van alle tot de kerk behorende rechtspersonen en gelieerde instellingen vóór 1 maart 2014;  De wetgeving over SEPA, die gaat gelden vanaf 2014 en de gevolgen daarvan voor de financieel-administratieve processen binnen de kerk. Bijgedragen werd aan een oplossing voor de ‘unieke nummering’ voor kerkelijke gemeenten die hun incassocontract met hun bank moeten vernieuwen.  Actuele ontwikkelingen op het gebied van de zorg voor (monumentale) kerkgebouwen; deelname aan beraad van Rijksdienst Cultureel Erfgoed over de nationale agenda religieus erfgoed; Verbetering contact en communicatie vanuit IO met het grondvlak Het aantal publicaties vanuit IO (JuZa) bedroeg 5 in Kerkinformatie en Kerkbeheer; thema’s: transparantie en toezicht en ontwikkelingen inzake ANBI en kerkgebouwenproblematiek.

Jaarrekening 2013


12

Landelijk beraad colleges: Afstemming en kennisvermeerdering Voorbereidingen zijn getroffen om te komen tot een (basis)cursus voor de leden van regionale en generale colleges voor het opzicht. Het is de bedoeling dat ook de leden van de regionale colleges voor de behandeling van bezwaren en geschillen hierbij aansluiten. Een conceptprogramma is in ontwikkeling. Het landelijk platform voor regionale colleges behandeling beheerszaken kwam driemaal bijeen Ook is in samenspraak met PCTE gewerkt aan een tussentijdse evaluatie van de jaarlijkse cursussen voor visitatoren en een nieuwe opzet voor de introductie van nieuwe synodeleden. Classicale ondersteuning (€ 1.041k, begroot €1.061k) Begeleiding transformatieproces van ACV naar CRO In alle 9 regio’s kwamen de vertegenwoordigers van de brede moderamina van de classicale vergaderingen bijeen in het classicale regionale overlegorgaan (CRO) en werd een nieuw huishoudelijk reglement opgesteld naar een model van het RACV-beraad. Dit orgaan kwam als gevolg van de evaluatie van de kerkorde in de plaats voor de Algemene Classicale Vergadering (ACV). In de meeste regio’s beperkt het CRO zich vooralsnog tot de taken die door de kerkorde aan het CRO zijn opgedragen: benoeming leden (uitgezonderd visitatie) en voorzitters van regionale colleges, behandeling van hun jaarverslagen, deelname aan het besturenberaad, medezeggenschap over bestemming regionale reserves, verantwoordelijkheid voor provinciale commissies en werkgroepen. In enkele regio’s is er ook aandacht voor gezamenlijke beoordeling van scholingsplannen in het kader van de Permanente Educatie of regionale oecumene. Bijzondere aandacht verdient de groeiende ontwikkeling van de geïntegreerde aanpak van (kleine) gemeenteproblematiek door classes en colleges gezamenlijk die in verschillende regio’s gaande is. Hierdoor is een aantal breed moderamina actiever geworden in het begeleiden van en meedenken met de gemeenten over de toekomst (samenwerking, detachering, ontwikkelen van beleid, nadenken over de financiële ontwikkelingen). Waar mogelijk wordt aangehaakt met de KiO-activiteiten in het kader van het project Samenwerking van Gemeenten (SAGE) of samenwerkingsprojecten van werkgemeenschappen van predikanten. Deze ontwikkeling begon veelal met een bezoekronde aan de classes van de regionale colleges visitatie en beheerszaken samen met de RACV. Het CRO blijkt hierin een coördinerende rol te kunnen vervullen. In één CRO worden de voorzitters van de regionale colleges visitatie en beheerszaken als vaste adviseurs uitgenodigd. Regionale adviseurs classicale vergaderingen Het werk van deze functionarissen wordt gekenmerkt door specifieke (inhoudelijke, kerkordelijke, procesmatige) ondersteuning van brede moderamina classicale vergaderingen en/of regionale colleges (visitatie en beheerszaken) bij meer ingewikkelde processen van gemeentevorming, de begeleiding van conflicten rond predikanten en disfunctionerende kerkenraden. Daarnaast wordt toerusting geboden aan leden van (brede moderamina) classicale vergaderingen. In 2013 vielen de volgende zaken op:  activiteiten rond de ontwikkeling en herziening van classicale beleidsplannen, soms in de vorm van ontmoetingsdagen voor leden van de BMa, met aandacht voor de ‘episcopale’ functie van de classis en vragen rond het ambt in relatie tot te kleine kerkenraden en onderbezetting in den brede moderamina; in een enkel geval was de continuïteit van de classis in gevaar;  behandeling van de eerste aanvragen tot toepassing van ordinantie 3-12 betreffende de sacramentsbevoegdheden voor kerkelijk werkers in gemeenten zonder predikant;  begeleiding van gemeenten met wijkgemeenten die wijkgemeenten willen opheffen en verder willen gaan onder één kerkenraad;  toenemende begeleiding van ingewikkelde gebouwenproblematiek of stagnerende fusieprocessen in gemeenten met wijkgemeenten (soms op basis van betaalde dienstverlening);  begeleiding van samenwerkings- of fusietrajecten van te kleine evangelisch-lutherse gemeenten;

Jaarrekening 2013


13



toenemende aandacht voor de begeleiding van conflicten in gemeenten, waarbij in de meeste gevallen de predikant betrokken is.

Kerkbeheer (€ 834k, begroot € 732k) Voorbereiding oprichting stichting voor beheer kerkgebouwen In januari 2013 werd een expertisebijeenkomst belegd met vertegenwoordigers van flankerende organisaties op het terrein van beheer en behoud (monumentale) kerkgebouwen. Hier werd het ontwerpplan van de DO rond de speerpunt ‘ontzorgen van gemeenten op het gebied van kerkgebouwen’ gepresenteerd en van kritisch commentaar voorzien. Na een intensief traject is de voorbereiding op papier rond. Er is een concept-stichtingsakte, een profiel van bestuursleden en een risicoanalyse opgesteld. Beleidsplannen RCBB met focus op kosten gebouwen van budget gemeenten Ongeveer de helft van het aantal RCBB’s , mede onder invloed van gezamenlijk beraad in het RCBBplatform en een notitie van het team Gemeenteadviseurs kerkbeheer, heeft een beleidsplan vastgesteld met extra aandacht voor de kostenplaats voor kerkgebouwen. In de overige regio’s wordt door de GA-kerkbeheer en de controleurs van de jaarstukken gebruik gemaakt van deze richtlijnen, vooruitlopend op het vaststellen van een beleidsplan.

Gebruik maken van jaarcijfers in elektronische bestanden door kerkbeheer Het administratieve proces ter ondersteuning van het toezien van de RCBB’s op de begrotingen en jaarrekeningen van de gemeenten en diaconieën zal verder worden geautomatiseerd. Het speciaal daarvoor ontwikkelde systeem ‘Twinfield-on-line’, dat het bestaande systeem FIRA moet vervangen, is - met flinke vertraging - per 1 augustus on-line gegaan, zodat het kon worden gevuld met gegevens uit FIRA. Er is een plan opgesteld om de in FIRA ontbrekende gegevens van gemeenten en diaconieën in het nieuwe systeem in te brengen. Dit plan wordt in de eerste helft van 2014 uitgevoerd. Gemeenteadviseurs kerkbeheer – regulier werk De gemeenteadviseurs kerkbeheer ondersteunen de plaatselijke beheerders en kerkenraden bij het (beleid betreffende) beheer van de gelden en bezittingen van de plaatselijke gemeenten en diaconieën. Tevens dragen zij als adviseur bij aan het werk van de regionale colleges voor de behandeling van beheerszaken (RCBB) in het kader van het toezien op de vermogensrechtelijke zaken van de gemeenten.

Jaarrekening 2013


14

In het algemeen is de zorg over (kleine) gemeenten die in de rode cijfers terecht komen, onveranderd groot, met alle gevolgen voor de solvabiliteit voor het in stand houden van de predikantsformatie. Die zorg geldt ook voor de zwakker wordende bestuurskracht van gemeenten waardoor adequate aanpak van problemen achterwege dreigt te blijven. Deze gemeenten vragen toenemende aandacht van de adviseurs. Kerkelijke bijdragen (€ 188k, begroot € 190k) De kerkelijke bijdragen, waartoe ook de contributies gerekend worden, betreffen bijdragen aan nationale instanties en gaan onder meer naar de Raad voor de plaatselijke Geldwerving en de SKKN. Oecumene (€ 369k, begroot € 350k) Onder deze doelstellingen worden de contributies aan (inter)nationale oecumenische organen, waaronder de Raad van Kerken in Nederland, WCC, WCRC, LWF en CEC verantwoord evenals de oecumenische activiteiten. Nationaal Vanuit het moderamen werden de vaste contacten met andere kerken in Nederland via de Raad van Kerken en andere platforms onderhouden. Nederlands Christelijk Forum Bijzondere aandacht was er voor de voorbereiding van de eerste bijeenkomst van het Nederlands Christelijk Forum(NCF). De bijeenkomst in de vorm van een retraite vond plaats in juni 2013 met 50 deelnemers, vanuit een grote verscheidenheid aan kerken: van Koptische Kerk tot Pinkstergemeente. Het NCF is een nieuwe oecumenische beweging, ontstaan door de inspiratie van het Global Christian Forum (GCF) op initiatief van Konrad Raiser, secretaris generaal van de Wereldraad van Kerken. Doel hiervan is om een nieuwe impuls te geven aan de oecumene. Hierbij is het uitwisselen van geloofservaringen een belangrijk element. Veel tijd is besteed aan het voorbereiden van een volgende editie van de Nationale Synode, welke heeft plaats gevonden op 25 en 26 oktober. Voorts vinden tussen de Protestantse Kerk en de Pinkster- en evangeliebeweging ieder jaar vier gesprekken plaats. De gesprekken zullen uiteindelijk leiden tot een rapport voor de bij deze dialoog betrokken kerken. Het zal een belangrijk baken zijn in de verhouding tussen onze kerk en de Pinkster- en evangeliebeweging. Internationaal In 2013 zijn er diverse oecumenische conferenties bijgewoond door de scriba, preses, moderamenleden en de adjunct-directeur. Onder meer de eerste synodevergadering van de Verenigde Protestantse Kerk in Frankrijk, een conferentie van de Wereldraad van Kerken, de conferentie van de Europäische Pfarrvereine, de jaarvergadering van de Nord-WestGruppe GEKE, de vijfjaarlijkse conferentie van de CEC, conferentie van de General Secretaries van de Council of World Mission en een herdenking van 450 jaar Heidelbergse Catechismus zijn bijgewoond Ook vonden vanuit het moderamen meerdere bilaterale ontmoetingen en contacten plaats en werden diverse bijzondere oecumenische gebeurtenissen bezocht. Zo is er bijvoorbeeld gesproken met een delegatie van de Protestantse Kerk van Sumba, werd er kennisgemaakt met vertegenwoordigers van de WCRC en WCC en is er een delegatie van de Torajakerk door het moderamen ontvangen. Evangelisch-Lutherse synode (€ 107 k, begroot € 209k) Het interim-bestuur dat na het besluit d.d. december 2011 van de ELS om zichzelf op non-actief te stellen, door het moderamen was ingesteld werkte toe naar verkiezing en instituering van een nieuwe ELS en de afronding van de werkzaamheden met het oog op een goede overdracht. Op 31 mei jl. werd de nieuwe ELS geïnstalleerd en op 29 juni 2013 werd haar eerste vergadering gehouden. Ter ondersteuning van het IB werd een deskundige vrijwilliger aangesteld als ambtelijk secretaris. De nieuwe synodale commissie is voortvarend aan de slag gegaan.

Jaarrekening 2013


15

Ledenregistratie Protestantse Kerk De lasten van LRP naar hoofddoelstelling zien er als volgt uit: Hoofddoelstellingen

Rekening 2013

(x € 1.000)

Ondersteuning functioneren ledenregistratie Dienstverlening op verzoek Onderhoud en ontwikkeling Communicatie SILA Totaal lasten Middelen toebedeeld aan andere programma's en stafafd. Fondsenwervingskosten vrijwillige geldwerving Bij: resource resultaat Totaal doelstellingen Resultaatverdeling Institutionele ondersteuning (x € 1.000)

- risicoreserve (inclusief resourcebegroting) Totaal resultaat

Begroot 2013

Rekening 2012

992 551 703 99 176 2.521

1.119 376 481 70 190 2.236

756 1.020 793 116 190 2.875

0 0 142

0 0 0

0 0 345

2.663

2.236

3.220

Rekening 2013 -15 -15

Begroot 2013 0 0

Rekening 2012 -136 -136

In het jaar 2013 zijn er te grote verschillen tussen de begroting en het resultaat. Dat komt omdat de begroting 2013 nog is gebaseerd op de aannames in de startperiode met een veel lagere omzet voor dienstverlening aan gemeenten. Hiertegenover staan ook uitvoeringskosten voor die opdrachten. We zijn blij dat ten opzichte van 2012 een bijna sluitende exploitatie hebben. In 2014 wordt uitgegaan van een meer realistische begroting. LRP functioneert nu ruim 3 jaar. Over de prestatie van het nieuwe systeem mogen we zeker niet ontevreden zijn, al blijven er genoeg onvolkomenheden en wensen tot verbetering over. Kerkbalans 2014 is goed van start gegaan. We moeten er voor waken dat het systeem niet te ingewikkeld wordt en daardoor minder snel en klantonvriendelijk. Begin 2014 is een tussentijdse evaluatie gepland met het oog op de verdere ontwikkeling van LRP. Integratie SEPA regelgeving binnen LRP Nadat LRP 3.0 SEPA-Proef is opgeleverd is hard gewerkt om naast de al opgezette digitale koppelingen met de grootbanken ook de SKG aangesloten te krijgen. De complexiteit in combinatie met de vele betrokken partijen maakte dit een intensief project dat we pas aan het eind van het jaar hebben kunnen afronden. De standaardisatie die SEPA zou moeten bewerkstelligen wordt door de grootbanken voorzien van een eigen kleur, zelfs ISO normeringen moeten het ontgelden. Deze constatering betekent een continue oplettendheid en resulteert in doorlopende aanpassingen van het systeem. De inzet van alle betrokken medewerkers en partners hebben ervoor gezorgd dat rondom de Aktie Kerkbalans 2014 alles naar tevredenheid is verlopen. Terugdringen aantal e-mails/CRM-aanvragen LRP (BSC) Het aantal ontvangen e-mails is 29% lager dan het gemiddelde van afgelopen jaar. Het aantal CRM aanvragen dat hieruit voortvloeit, lag met 5032 stuks 33% lager dan in 2012. We constateren dat de complexiteit van de inhoudelijke vragen nog erg groot is. Overige activiteiten De ondersteuning aan de plaatselijke gemeenten door de gemeente adviseurs is buitengewoon groot en goed geweest. De eerder gemelde schaalvergroting hebben we kunnen realiseren en bracht ons vele nieuwe contacten en bevorderde de omzet binnen de dienstverlening. Op het gebied van kostendekkende dienstverlening zijn in het najaar nog enkele kleine wijzigingen

Jaarrekening 2013


16

doorgevoerd en zijn we afgestapt van de abonnementsvorm AKB. Het opzetten van een werkgroep die belast wordt met het doorvoeren van een kostendekkende dienstverlening is ons niet gelukt. De werkgroep zal begin 2014 starten met haar werkzaamheden.

Kerk in Ontwikkeling De kerntaak van het programma Kerk in Ontwikkeling (KiO) is dienstverlening op maat aan plaatselijke gemeenten door met hen te werken aan levenskrachtige vormen van gemeentezijn. Het overgrote deel van de formatie wordt ingevuld door gemeenteadviseurs die plaatselijk en regionaal uitvoering geven aan de kerntaak van Kerk in Ontwikkeling. Met de dienstverlening wil KiO een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van de Protestantse Kerk in Nederland tot een herkenbaar en aansprekend ‘merk’ in de Nederlandse samenleving. De dienstverlening is gebaseerd op vier rollen die in het werk van de gemeenteadviseurs zichtbaar zijn: Makelaar, Begeleider, Toeruster, Expert. Deze rollen worden ingezet voor de volgende taken: acquisitie, basisdienstverlening en betaalde dienstverlening. Om dit hart heen bevindt zich een binnencirkel (Gemeenteopbouw) en een buitencirkel (Verbinden). Ook de steunverlening valt onder het programma KiO, evenals het maatschappelijk activeringswerk. De lasten van de programmalijn Kerk in Ontwikkeling naar hoofddoelstelling zien er als volgt uit:

Hoofddoelstellingen

Rekening 2013

(x € 1.000)

Aquisitie Basisdienstverlening Betaalde dienstverlening Gemeenteopbouw Verbinden - Bureau steunverlening - Steunverlening gemeenten - Koopvaardij pastoraat - Binnenvaartpastoraat - Luchthavenpastoraat - Dovenpastoraat - Studentenpastoraat - Internationaal studentenpastoraat Totaal steunverleningen (solidariteitskas) Steunverlening gemeenteopbouw Steunverlening Kerk in Actie Maatschappelijk Activeringswerk Regionale steunverlening Rentebaten ACV's Totaal lasten Middelen toebedeeld aan andere programma's en stafafd. Fondsenwervingskosten vrijwillige geldwerving Bij: resource resultaat

- risicoreserve (inclusief resourcebegroting) - reserve steunverlening gemeenten - sol kas betaalde dienstverlening - reserve categoriaal werk - reserve Kerk en Israël - regionale fondsen - fonds Jeugdwerk Zuid-Holland Totaal resultaat

Jaarrekening 2013

1.220 872 872 2.052 906 100 2.050 175 165 25 165 800 200 3.680 34 68 440

745 1.688 844 798 607 6 1.749 138 180 25 150 766 204 3.218 0 0 736

10.144

54 8.690

48

48

53

9.557

(x € 1.000)

Rekening 2013 347 258 19 116 18 -224 -57 477


Rekening 2012

1.026 1.981 900 695 567 187 1.709 97 199 25 162 854 153 3.386 0 0 453 318 50 9.376

133


Resultaatverdeling Kerk in Ontwikkeling

Begroot 2013

714 10.192

Begroot 2013

9.457

30

Rekening 2012 287 395 40 156 72

-220

950

-250

17

Het positief resultaat risicoreserve is voornamelijk veroorzaakt door onderschrijding op de personeelskosten door het niet invullen van vacatures. Doordat de regionale bestemmingsreserves in het kader van “DOET” met ingang van 2013 zijn gelabeld aan programmalijnen worden de specifieke steunverleningsbijdragen vanuit de CRO’s voor plaatselijke en regionale activiteiten hier zichtbaar. Acquisitie (€ 1.026k, begroot € 1.220k) Voor acquisitie van de verschillende vormen van dienstverlening worden contacten gelegd met (nieuwe) predikanten, ambts- en taakdragers. Kerkenraden worden door ons actief benaderd om hen beter toe te rusten en beter te laten functioneren in geestelijk en bestuurlijk opzicht. In deze contacten gaat het om de concrete adviesvraag van de gemeenten. Hiermee wordt de gemeente zo optimaal mogelijk geholpen. Om de dienstverlening vraag gestuurd te laten zijn, is acquisitie dus nodig om de gewenste dienstverlening te kunnen aanbieden. Qua financiering en daarmee toekenning van uren, hebben we een verschuiving doorgevoerd t.o.v. de vorige jaren. Een verschuiving van uren basisdienstverlening naar acquisitie. Te veel werd in het verleden basisdienstverlening gezien als opstap naar betaalde dienstverlening, waardoor er de voorgaande jaren uren niet gefactureerd werden, waar dat wel wenselijk en gepast was geweest. Door acquisitie nadrukkelijker als ingang naar alle vormen van dienstverlening te profileren, denken we e.e.a. ook voor de gemeenteadviseurs duidelijker te hebben gemaakt. Vooral hier wordt de rol van makelaar zichtbaar: “De makelaar weet ambitie en vraag in gemeenten ondernemend te vertalen naar inzet van deskundigen en de toepassing van voorbeelden van elders. Hierbij ondersteunen gemeenteadviseurs ambts- en taakdragers in de kerntaken van het gemeentezijn, door met hen te werken aan levenskrachtige vormen van gemeente-zijn.” Basisdienstverlening (€ 1.981k, begroot € 872k) Er zijn verschillende vormen van basisdienstverlening, die uiteindelijk allemaal gericht zijn op het ondersteunen van de gemeenten in hun geestelijk en bestuurlijk functioneren. De algemene basisdienstverlening bevatte ook dit jaar weer de meest uiteenlopende vragen die in het kerkelijk leven voor kunnen komen en voorziet duidelijk in een grote behoefte. In bijna 80% van de gesprekken met de gemeenten werd actief ingegaan op vragen over de identiteit en toekomst van de gemeente. Zo nodig werd deskundigheid ingeroepen van bijvoorbeeld collega’s van IO en Interactief. De missionaire dienstverlening stimuleert dat de kerk verbindend bezig is, zowel naar binnen als naar buiten. Een achttal gemeenteadviseurs begeleiden pioniersplekken en worden speciaal getraind om in verschillende fasen van het ontwikkelingstraject van een pioniersplek de adequate ondersteuning te kunnen geven. De basisdienstverlening voor Kerk in Actie investeert in diaconale en maatschappelijke betrokkenheid. Door de, onder acquisitie beschreven, verschuiving van uren, is de beschikbare tijd voor basisdienstverlening KiO nu in lijn met die voor Kerk in Actie en MWK. Betaalde dienstverlening (€ 900k, begroot € 872k) Een deel (21%, 300 uur) van de dienstverlening aan gemeenten, wordt beschouwd als ‘intensieve dienstverlening’ en gefactureerd aan de gemeenten die deze langduriger dienstverlening wensen. Hier treedt de gemeenteadviseur op als begeleider: “De begeleider weet in een veranderproces de gemeente naar een nieuw perspectief te begeleiden, waardoor de boodschap van het evangelie op een vernieuwende en aansprekende manier uitgedragen kan worden.” Voor deze ‘betaalde dienstverlening’ wordt met de betrokken gemeente een ‘overeenkomst dienstverlening’ aangegaan. Bij deze intensieve projecten gaat het onder andere om fusies van gemeenten, begeleiden van het proces van de sluiting van een kerkgebouw en het opstellen van een beleidsplan/ toekomstvisie voor de gemeenten. De afgeronde trajecten worden met de gemeente geëvalueerd, met als doel de kwaliteit nog beter te maken. Hierbij blijkt dat tot op heden de geleverde kwaliteit over het algemeen goed gewaardeerd werd.

Jaarrekening 2013


18

In de begroting rekenen we nog met 300 uur betaalde dienstverlening per fte. ‘Intern’ hebben we de norm verhoogd naar 325 uur per fte/jaar. Dat dit niet direct terug te zien is in de cijfers, komt omdat in de begroting de vacatures in de formatie meetellen. Gemeenteopbouw (€ 695k, begroot € 2.052k) Alle werkzaamheden die niet horen bij de ondersteuning, begeleiding en advisering van de gemeenteadviseurs aan de gemeente, maar vertaald worden in projecten gericht op diezelfde gemeente en de gewone gelovigen, rekenen we bij dit. Dit zijn belangrijke activiteiten omdat de kerk hiermee missionair naar buiten treedt in de publieke ruimte. In dit jaarverslag worden drie projecten extra belicht. Katernen Kerkinformatie Voor het zesde jaar op rij zijn er dit jaar drie KiO-katernen in Kerkinformatie verschenen. Het eerste (juni) over het nieuwe liedboek, het tweede (oktober) over Kerk en Israël en het derde (december) over leidinggeven in de gemeente. Er worden altijd extra exemplaren van gedrukt die gemeenteadviseurs aan kunnen vragen om te gebruiken in gemeenten. De katernen komen tot stand met behulp van gemeenteadviseurs en projectmedewerkers KiO-landelijk. Landelijke Pastorale Dag Op 13 april vond voor de tweede keer een Landelijke Pastorale Dag plaats. Van de ruim 500 deelnemers vulden 81,5% een enquête/evaluatie in, met een gemiddelde waardering van 8,2. Naar aanleiding van deze waardering voor de LPD én de geografische herkomst van de deelnemers, is besloten om deze dag ook in 2014 te organiseren. Deze keer op een locatie oostelijk in het land. De voorbereiding voor 2014 valt gedeeltelijk in 2013. De voortgang ligt op schema Kerst op de markt Op zes locaties werd ‘Kerst op de markt’ opgevoerd. Evenals The Passion een ‘buitengebeuren’ rond één van de grote feesten van het Christendom. De Dienstenorganisatie ondersteunde de plaatselijke gemeenten bij de organisatie van dit project. Per plaats waren er circa 250 vrijwilligers betrokken (theater, koor, handen spandiensten, etc.). De koren bestonden uit 80-100 leden. De diverse uitvoeringen trokken tussen 600-1000 bezoekers. In de voorbereiding en de uitvoering ontstonden netwerken tussen mensen van binnen en buiten de kerk. Er was in alle plaatsen sprake van (tijdelijke) gemeenschapsvorming, die door alle betrokkenen als zeer waardevol is ervaren. De organiserende gemeenten zien de evenementen als geslaagde uitingen van nieuwe vormen van kerkzijn. Ook in 2014 zullen we deze activiteit ondersteunen. Verbinden (€ 567k, begroot € 906k) Dit werkveld beslaat vooral de ontmoeting met andere christelijke gemeenschappen en met andere gemeenschappen van gelovigen in Nederland. Het geeft vorm aan de speerpunt dat gemeenten van deze ontmoetingen kunnen leren en zo meer bepaald worden bij hun geestelijke wortels en/of kunnen bijdragen aan een leefbare samenleving. Evenals op de terreinen van Gemeenteopbouw en Steunverlening hebben we ook op dit werkveld te maken met de rol van de expert: “De expert heeft weet van eigen en collegiale kennis/ervaring en zet deze doeltreffend in voor de opdrachtgever. De dienstverlening van Kerk in Ontwikkeling omvat ook de expertgebieden op het terrein van Kerk en Israël, ontmoeting met moslims, en migrantenkerken.” Het werkveld “Migrantenkerken” investeerde in relaties met de andere kerken en andere netwerken. Op de vergadering van de Synode in november 2012 is een begin gemaakt met het wijzigen van de Kerkorde, zodat migrantenkerken als gemeente lid kunnen worden van de Protestantse Kerk, zonder aan alle regelingen en voorwaarden te hoeven voldoen. De aanleiding was een verzoek van de Urdugemeente. Door deze wijziging ontstaan ook mogelijkheden voor andere migrantengemeenten. Ontwikkelingen binnen deze Urdu-gemeente maakten het noodzakelijk om een adequaat beleidsplan tot stand te brengen. Het proces van het maken van een beleidsplan en de overeenkomst Kerkorde is aan Urdu-gemeente uitgelegd. Voor de begeleiding hiervan is een beroep gedaan op de Dienstenorganisatie. Hierna is een aanvraag ingediend voor de financiering voor dit traject betaalde dienstverlening. In deze aanvraag zijn naast de uren van de gemeenteadviseur, de uren van de gemeenteadviseur kerkbeheer, een juridisch medewerker en de begeleider van de Urdu-gemeente meegenomen. De aanvraag is door KIO gehonoreerd. Vanaf oktober 2013 is men hiermee actief aan de slag gegaan. De financiële situatie van de gemeente is een punt van voortdurende zorg.

Jaarrekening 2013


19

De ‘Ontmoeting met moslims’ kende drie aandachtspunten:  de landelijke contacten;  de ondersteuning van de plaatselijke dialoog;  voorlichting over de islam in de gemeenten. In het kader van de bredere landelijke contacten is in het afgelopen jaar aan diverse bijeenkomsten deelgenomen. Zo is er veel overleg geweest over de Moslim Broederschap in Egypte, de jihadisten die vanuit Nederland in Syrië gaan vechten en de imam-opleiding in Nederland. Voor het najaar waren twee landelijke bijeenkomsten gepland: één over transnationale bewegingen en één over religie in het publieke domein. Deze bijeenkomsten zijn uitgesteld naar begin 2014. In het kader van het Cairo-overleg, waarin joden, moslims en christenen op landelijk niveau met elkaar samenwerken, is in juni een werkdag georganiseerd met het oog op een agenda voor de toekomst. Over het werkveld Zending/Indonesië valt hier te melden dat in januari op de VU te Amsterdam een bijeenkomst van het Consortium Indonesia–Nederland (een samenwerkingsverband van Theologische Universiteiten, moslims en christenen, Indonesië en Nederland, academici en ‘grondvlak’) heeft plaatsgevonden. In verband met een projectaanvraag ‘Indonesian Mirrors’ van het Consortium bij NWO werden in februari workshops op het Landelijk Dienstencentrum georganiseerd. Helaas werd de projectaanvraag afgewezen. Kerk in Actie beraadt zich nu op welke manier hier nog een voortzetting aan gegeven kan worden in het kader van Consortium Indonesia–Nederland. In 2012 is in vijftien plaatsen in het noorden van het land het muziektheaterstuk “Ik noem je Sneeuw” opgevoerd. Het bijzondere van dit project is dat religieuze organisaties samenwerken met kunstenaars in de zoektocht naar nieuwe rituelen tussen culturen en godsdiensten. Dit project heeft het afgelopen najaar een reprise beleefd. Het project is nu afgerond. Op het terrein van Kerk en Israël vonden de reguliere activiteiten als de uitgave Kerk & Israël Onderweg, Israëlzondagmateriaal en basisdienstverlening plaats. Kerk & Israël Onderweg heeft een re-styling ondergaan. De mening van de lezers hierover wordt gepeild door middel van een enquête. Steunverleningen (€ 3.386k, begroot € 3.680k) De resultaten van de ingezette route uit 2011 aan de hand van het rapport ‘Van gemeenten voor gemeenten” werden in 2013 voor de Commissie Steunverlening duidelijk zichtbaar. Het aantal behandelde pastoraatsaanvragen steeg van 17 naar 110! Voor de Commissie Steunverlening stond 2013 in het teken van het verder uitwerken van de criteria bij het beleid. Het resultaat hiervan is dat in 2013 twee protestante pioniersplekken zijn ondersteund om het verzelfstandigingsproces mogelijk te maken. Verder zijn 81 subsidies (stimuleringsbijdrage) toegezegd in het kader van het project ‘Ondersteuning Plaatselijke Geldwerving’. Ook werden in 2013 diverse stimuleringsbijdragen aan samenwerkende gemeenten (SAGE project) toegezegd en zijn er kleine subsidies verstrekt waarbij gemeenten gestimuleerd worden om samen met de gemeenteadviseur over de toekomst van de gemeente na te denken en een revitaliseringsplan op te stellen. In totaal zijn er 188 verzoeken van gemeenten behandeld. De aanvragen voor gebouwen laten een lichte stijging zien (van 46 naar 49). Het verzoek voor rentesubsidie laat echter een duidelijke daling zien. Vermoedelijk heeft dit te maken dat gemeenten minder gemakkelijk een lening aangaan en ook dat de rentestand aanzienlijk gedaald is. Het categoriale pastoraat is, na een aantal turbulente jaren waarin bezuinigingen werden doorgevoerd en de gevolgen daarvan tot hernieuwde prioritering en herschikking van taken leidde, weer in een beetje rustiger vaarwater gekomen. Zowel bij het pastoraat voor de koopvaardij, de binnenvaart als voor de studenten is hard gewerkt aan formulering van nieuwe werkplannen en uitwerking van het beleid. De verhouding tussen de studentenpastores in landelijke dienst en beroepen door plaatselijke gemeentes is bijna fiftyfifty en de sturingsmogelijkheden vanuit KIO worden daarmee langzamerhand groter. Binnen het dovenpastoraat wordt behoedzaam gewerkt aan de uitvoering van een projectplan in het kader van de “doventhuisgemeente”. Het afgelopen jaar bevond het project zich in de onderzoeksfase. De werkgroep Pastoraat en Gezondheidszorg rondde in het verslagjaar een drietal nota’s af: “Terzijde” (over de geestelijke verzorging in de zorg), “Voorspellende geneeskunde”, en “Bevrijdingspastoraat”.

Jaarrekening 2013


20

Maatschappelijk Activeringswerk (€ 453k, begroot € 440k) Het Maatschappelijk Activeringswerk probeert, met de hulp van overheidssubsidies de rol van kerken op diaconaal- en maatschappelijk terrein concrete invulling te geven. Het richt zich in de provincie Gelderland op het activeren van de achterban op het gebied van dialoogprojecten, mantelzorg, schuldhulpverlening en WMO en de rol van de vrouw in de verschillende religies. Daarnaast is er een begin gemaakt met het (her-)structureren van diaconale platforms. In Gelderland wordt de coördinatie voor het totale MA-werk in ieder geval tot eind 2016 toevertrouwd aan de Stichting Promage. Ondertussen wordt in Overijssel en Gelderland blijvend naar nauwere vormen van samenwerking gezocht met de katholieke MA-instellingen en met Humanitas, om zo de effectiviteit te verbeteren bij het ondersteunen van de vele vrijwilligers in het veld. De provincie Overijssel heeft voor 2013 65% van haar bijdrage van 2012 beschikbaar gesteld. Dit loopt in 2014 terug tot 40% van het bedrag van 2012. De verwachting is dat dit bedrag ook in 2015 en daarna beschikbaar zal blijven. Participatie, cohesie en integratie blijven thema’s van belang, zeker nu door overheden steeds meer wordt ingezet op de eigen verantwoordelijkheid van de burger. Deze verandering appelleert aan de kerken zich vanuit de eigen roeping in te zetten om mensen tot hun recht te laten komen. Hierbij is de toerusting van kerkelijke vrijwilligers van belang om de kwetsbare burger ‘in de eigen kracht te zetten’. In Friesland is het grotendeels gelukt om het armoedeproject (NOFA) onder te brengen bij bestaande vormen van hulpverlening. Er wordt gewerkt aan een methode waarin de plaatselijke diaconieën veel zelfstandiger aan de slag kunnen gaan met het bestrijden van de armoede in de kop van Friesland. In 2014 zal alleen Friesland nog een deel MA-werk hebben dat beperkt door subsidie-inkomsten gedekt gaat worden. Met de provinciale overheid wordt op dit moment intensief gesproken over een duidelijke hogere bijdrage van de provincie aan het MA-werk.

Missionair Werk en Kerkgroei De lasten van de programmalijn Missionair Werk en Kerkgroei (MWK) naar hoofddoelstelling zien er als volgt uit:

Hoofddoelstellingen

Rekening 2013

(x € 1.000)

Missionaire vernieuwing gemeenten Missionaire communicatie Kerkelijk Pionieren Flankerend beleid Totaal lasten Middelen toebedeeld aan andere programma's en stafafd. Fondsenwervingskosten vrijwillige geldwerving Bij: resource resultaat

(x € 1.000)

- reserve missionair werk Totaal resultaat

Rekening 2012

429 167 1.081 323 2.000

573 281 1.150 430 2.434

518 152 688 334 1.692

29

24

45

-9


Resultaatverdeling Miss. Werk en Kerkgroei

Begroot 2013

-54

2.020

2.458

1.683

Rekening 2013 1 1

Begroot 2013 -398 -398

Rekening 2012 449 449

Bij begroting was een onttrekking voorzien op de reserve missionair werk van € 398k. We zijn blij dat we in 2013 break-even hebben kunnen werken en toch de inhoudelijke doelstellingen hebben kunnen realiseren. Missionaire vernieuwing gemeenten (€ 429k, begroot € 573k) In navolging op de Missionaire Ronde I en II, is er in het najaar van 2013 gestart met een kleine ronde genaamd Missionaire Eredienst. De missionaire ronde duurt tot het voorjaar 2014. In totaal zullen er

Jaarrekening 2013


21

25 bijeenkomsten, waarvan 11 in 2013 en 14 in 2014 door het hele land plaatsvinden. Het programma bestaat uit een middag en een avondprogramma. Het middagprogramma is gericht op de missionaire aspecten van de preek en is bedoeld voor predikanten, kerkelijk werkers en jongerenwerkers uit de regio. Het avondprogramma staat in het teken van het doorlichten van alle overige onderdelen van de eredienst. Hier zijn naast de predikanten, kerkelijk werkers en jongerenwerkers leden van kerkenraden, missionaire commissies, liturgie commissies, musici en belangstellende gemeenteleden van harte welkom. Voor de deelnemers die zowel aan het middagals avondprogramma deelnemen wordt een maaltijd verzorgd door Han Wilmink. Han Wilmink is sinds februari 2009 predikant te Ommen. Behalve predikant is Han ook een gepassioneerd kok. Hij werd, toen hij predikant was in Zwolle, landelijk bekend als 'kookdominee'. Daarnaast is hij de drijvende kracht achter de activiteit Bijbels culinair en bovendien actief in de Slow Food beweging. Han Wilmink combineert de eeuwenoude Bijbelse geschiedenis met eigentijdse gerechten. Tijdens de ronde wordt er materiaal uitgereikt, zowel op papier als op film met als doel de bewustwording over de eredienst. Hoe kan die toegankelijk zijn, hoe houden we rekening met gasten en nieuwkomers? In 2013 hebben er 11 bijeenkomsten plaatsgevonden. In totaal hebben 190 predikanten en 440 kerkenraadsleden en andere belangstellenden de bijeenkomsten bezocht. Om de ambassadeurs betrokken te houden bij het missionaire werk is op zaterdag 6 april 2013 voor de tweede maal een ambassadeursdag gehouden, dit keer in Zeewolde. Het aantal deelnemers bedroeg 50 en was daarmee net iets hoger dan vorig jaar. Zij kregen ’s morgens informatie over de missionaire gemeente Zeewolde. ’s Middags waren er workshops. Er werd geluncht op een boot waarbij ruim de tijd genomen werd om uitwisseling en gesprek alle kansen te geven. Aan het eind van de dag werd een evaluatieformulier uitgereikt dat door 29 ambassadeurs en 14 gasten werd ingevuld. De dag als geheel was inspirerend, leerzaam en ontspannen en gaf de nodige stimulansen om het ambassadeurswerk voort te zetten. De lezing over missionair Zeewolde bood nieuwe gezichtspunten. De workshops werden gewaardeerd, zij het dat één ervan niet goed aansloot bij de groep die deze bijwoonde. Dit betrof een workshop over pionieren terwijl de aanwezige doelgroep vooral gericht is op hoe zij een missionaire gemeente kunnen zijn. Als het aan de ambassadeurs ligt dan komen de deelnemers graag terug volgend jaar. Als het aan MWK ligt is de dag voor herhaling vatbaar maar zinnen we op mogelijkheden om de dag voor een (veel) groter aantal gasten te kunnen houden. Op 8 november 2014 zal daarom de eerste landelijke missionair dag plaatsvinden. De dag wordt gecombineerd met de derde landelijke dag over missionaire kansen van de sociale media, KERK2014 met als locatie het Landelijk Dienstencentrum te Utrecht. Het definitieve plan wordt begin 2014 nader uitgewerkt. Op 31 december 2013 had Missionair Werk 244 ambassadeurs. Ook het aantal donateurs mocht in 2013 verder stijgen. Op 31 december 2013 zijn er 3.641 donateurs die financieel bijdragen aan missionair werk. Om de relatie met onze achterban warm te houden is het relatiemagazine Bries ontwikkeld en toegezonden naar al onze contactadressen. In april en oktober 2013 verschenen respectievelijk het derde en vierde nummer van het magazine Bries. Het blad werd aan ca. 17.000 postadressen en ca. 300 e-mailadressen verzonden. Dit betreffen donateurs, ambassadeurs en anderen die het missionair werk een warm hart toedragen. Met Bries willen we laten zien wat er aan de basis van het missionaire werk, in de gemeenten, gebeurt. Op aanvraag worden door Missionair Werk ook avonden en studiedagen in het land ingevuld voor plaatselijke gemeentes, meestal naar aanleiding van vervolgvragen uit de missionaire ronde. In 2013 heeft Missionair Werk veelvuldig gebruik kunnen maken van de expertise van de programmalijnen Kerk in Ontwikkeling, JOP, Kerk in Actie en Juridische Zaken. De ontwikkeling rondom de pioniersplekken vroegen om extra capaciteit. Diverse programmalijnen hebben Missionair Werk hierin ondersteund. Op deze wijze konden de programmalijnen veel met elkaar samenwerken en gebruik maken van expertise om zo de lokale gemeente maximaal van dienst te kunnen zijn.

Jaarrekening 2013


22

In 2013 zijn aan 36 gemeenten kleine subsidies toegezegd voor een missionair project dat zij helemaal zelf konden bekostigen. Dit betreffen projecten zoals een kerstwandeltheater in Wilnis en een bouwkeet verbouwd tot verhalenkaravaan voor tieners in Vriezeveen. Missionaire communicatie (€ 167k, begroot € 281k) In het afgelopen jaar heeft Missionair Werk weer diverse nieuwe uitgaven uitgebracht, zoals 100 tips & stops voor de missionaire gemeente en Hartenkreten & Zielenroerselen Het zijn uitgaven voor persoonlijke bezinning en/of het markeren van een hoogtepunt van het kerkelijk jaar. Diverse medewerkers van Missionair Werk schrijven daarnaast met regelmaat op aanvraag artikelen, columns en boekbesprekingen in diverse bladen en publicaties. Op de website van de Protestantse Kerk in Nederland is Missionair Werk verantwoordelijk voor het onderdeel ‘Missionair oogpunt’. Bijdragen worden geleverd door een vaste kern van schrijvers. De tab Geloof in het menu op de homepagina stond volgens de statistieken van november 2013 in de top 10 van meest bezochte onderdelen met meer dan 11.000 weergaven. De belangrijkste aanjager daarvan was de pagina ‘voor dummies’ met meer dan 3.000 weergaven in dezelfde periode. In 2013 heeft er een aanpassing van het pioniersgedeelte op de subsite www.pkn.nl/missionair plaatsgevonden. Via www.pkn.nl/missionair/pionieren is veel nieuwe informatie rond pionieren te vinden: hoe zelf te starten, voorbeelden uit het land, nieuwe downloads en is het mogelijk de nieuwe brochure met dvd te bestellen. Daarnaast is de website verrijkt met nieuw beeldmateriaal, in de vorm van een aantal YouTube-films over pionieren en pioniersplekken. Begin 2014 wordt de rest van de subsite heringericht en wordt er allerlei materiaal gratis aangeboden, waaronder de films die in de laatste missionaire ronden werden gebruikt. Nu we twee jaar op weg zijn met de nieuwe website, wordt uit de statistieken duidelijk dat er een stijgende lijn is te zien. Kende www.pkn.nl/missionair in 2012 nog ongeveer 65.000 paginaweergaven, in 2013 werd dit aantal meer dan verdubbeld met 141.453 paginaweergaven. Met respectievelijk 14.187, 15.929 en 17.478 paginaweergaven waren februari, september en oktober de drukstbezochte maanden. Op 9 november 2013 vond Kerk2013 plaats. Dit is hét interkerkelijke congres over kerk, sociale media en internet voor iedereen die actief is in de organisatie van christelijke gemeenschappen en zoekt naar de rol van de kerk in een sterk digitaliserende en individualiserende wereld. Met meer dan 200 bezoekers, 30 workshopleiders en een enthousiaste organisatie werd er met elkaar een boeiende, leerzame en inspirerende dag beleefd. De organisatie kreeg, zo bleek uit een schriftelijk evaluerend onderzoek, een 7,8 van de bezoekers. In 2014 zal het congres weer plaatsvinden. Dit keer in combinatie met de eerste landelijke missionaire dag. Het thema voor de startzondag 2013 was: ‘Met hart en ziel – geloven’, tevens het jaarthema 2013/2014. De ontwikkelde 'toolkit' voor gemeenten (voorbeeld orde van dienst voor de startzondag en allerlei werkvormen voor een programma na de dienst en voor door het jaar heen) kwam 1 april 2013 op de website. Op de website is naast de ‘toolkit’ ook een filmpje beschikbaar waar acht mensen de zin 'Ik geloof met hart en ziel in/dat...' afmaken. Gemeenten konden het filmpje gebruiken tijdens de kerkdienst of in het programma erna. In 2013 was geen krant uitgegeven maar een kaart die kon worden meegeven aan de bezoekers van de startzondagdienst of het vervolgprogramma. Bij het jaarthema zijn de boekjes ‘Hartenkreten & Zielenroerselen’ en ‘Met hart en ziel – tien portretten over geloven’ gemaakt. Bij de kerstcampagne is i.s.m. Kerk in Actie, Corporate Communicatie, JOP en Kerk in Ontwikkeling een krant gemaakt: ‘Kerst brengt samen’. Daarvan is vrijwel de hele oplage, 180.000 exemplaren, verspreid. Bij de krant zat een gratis bijlage, namelijk een kerstspecial van Het Vermoeden, uitgave van de NCRV.

Jaarrekening 2013


23

Kerkelijk Pionieren/pioniersplekken (€ 1.081k, begroot € 1.150k) 100 pioniersplekken Het voornemen is in deze beleidsperiode samen met gemeenten 100 pioniersplekken in te richten. Het gaat hier om een van de beleidsprioriteiten waaraan meerdere programmalijnen zullen meewerken, te weten Kerk in Actie (samenhang diaconaat en missionair werk), Jeugdwerk (pioniersplekken met jongeren), HRM (predikantsvoorziening door een predikant die in landelijke dienst komt in gemeenten die zich geen fulltimer meer kunnen veroorloven) en KIO (voorbereiden en begeleiden van pioniersplekken van gemeenten). Missionair Werk heeft hierin het initiatief. 2013 stond in het teken van het ontwikkelen van de eerste 10 nieuwe pioniersplekken, een brochure en het verder ontwikkelen van beleid. Het projectteam bestaat uit 6 medewerkers van Missionair Werk, een medewerker van JOP en een medewerker van de IZB. Naast het projectteam is er ook een stuurgroep waarin ook diverse andere programma’s van de dienstenorganisatie vertegenwoordigd zijn. In 2013 zijn 10 plekken aangewezen als pioniersplekken. Ook is er besloten over teamretraites voor pioniers en hun team. Het projectteam is o.a. bezig geweest met de inhoudelijke lijnen, procesontwerp en intervisie rond praktijksituaties. Hiernaast heeft er een kennisnetwerkdag en een verdiepingsdag voor de 14 adviseurs die een speciale rol gaan vervullen bij de realisatie van de pioniersplekken plaatsgevonden. Aan alle 10 aangewezen pioniersplekken zijn nu ook pioniersbegeleiders verbonden. Netwerkdagen Op 18 juni 2013 kwamen in twee sessies in Eastermar en Drachten ongeveer 70 personen uit Friesland bij elkaar (predikanten, kerkenraadsleden en jongeren). Het projectteam heeft daar via een presentatie en gesprekken geprobeerd de bereidheid tot het ontwikkelen van pioniersplekken te bevorderen en materiaal aangeboden om gemeenteleden te enthousiasmeren en ondersteuning te leveren. Begin december 2013 vond een tweede sessie in Friesland plaats. Dit leidde tot het uitwerken van twee initiatieven. Nadrukkelijk is aandacht besteed aan het ontwikkelen van pioniersplekken op het platteland, want daar komen te weinig aanvragen vandaan. In 2014 wordt een speciale presentatie ontwikkeld. OostGroningen en de classes Kampen en Zwolle hebben ondertussen om informatie gevraagd. Ook de Classis Almelo staat in de startblokken. Hiernaast is een veertigtal keukentafelgesprekken gevoerd, naar aanleiding van telefoontjes, mails en conceptaanvragen. 20 aanvragen zijn uitgelopen op een intentieverklaring. Een tiental aanvragen is al gevolgd door het opstellen van een pioniersplan of is direct als pioniersplan ingediend. Almere, De VEG Amsterdam, Den Haag (Laakkwartier), Vitamine G in Hilversum, Het Baken en de Twintigers in Woerden, Windkracht 3.0 in Noordwijk, Heilig Vuur in Amsterdam, De Lutherse Zwaan in Amersfoort en Stichting De Spil in Maarssen zijn ondertussen als pioniersplekken aangewezen. Voor het starten van een pioniersplek is ook financiële steun mogelijk. In 2013 is er geen financiële steun verstrekt aan één van de 100 nieuwe pioniersplekken. Hier was wel rekening mee gehouden. Doordat de eerste samenwerkingsovereenkomsten in het najaar van 2013 getekend werden is er sprake van verschuiving in de tijd en zullen de eerste afgesproken subsidies in 2014 uitgekeerd worden. Communicatie Er kwam een brochure tot stand waarin het doel, de criteria en de kerkordelijke omgeving van de pioniersplekken worden geschetst. Deze werd toegezonden aan alle gemeenteadviseurs en een 75tal adressen die al in de beweging van het mogelijk stichten van pioniersplekken waren geregistreerd. Daarnaast kwam er een brochure met aanwijzingen voor fondswerving. Beide zijn ook digitaal beschikbaar gesteld. In de maandelijkse brief voor predikanten en in Kerkinformatie werd hier bekendheid aangegeven. Verder verschenen er in verscheidene bladen artikelen over pionieren. In de tweede helft van 2013 is er gewerkt aan een tweede versie van de brochure. In 2013 is er een z.g. DNA-profiel voor de pioniersplekken ontworpen. Dat krijgt in de vernieuwde brochure haar eigen plek. De tweede brochure zal in januari 2014 verschijnen. Lopende initiatieven Dit betreffen de pioniersplekken Kop van Zuid, MarcusConnect, Crosspoint, Wateringse Veld, IJburg, MijnKerk.nl, Nijkleaster. De genoemde pioniersplekken bevinden zich in diverse fases van haar

Jaarrekening 2013


24

ontwikkeling. Missionair Werk is nauw betrokken bij deze plekken door middel van begeleiding en financiële ondersteuning. We lichten hier mijnkerk.nl ter illustratie toe. Met MijnKerk.nl zijn in 2013 stevige stappen gezet. Gedenkwaardig was de lancering van MijnKerk.nl, met live webcast en veel publiciteit in de media, ook in niet-christelijke media. Deze lancering zorgde ook voor een sterke groei in het aantal likes van de Facebookpagina en de website. Op dit moment is de Facebookpagina door meer dan 2.000 mensen geliked. De eerste week van augustus kende de website gemiddeld ongeveer 125 bezoekers per dag. In de week van de lancering schoot dat gemiddelde omhoog tot 1.600 bezoekers per dag. Na de lanceringsdienst zakten de gemiddelden in, maar lange tijd over de gehele linie hoger dan in het begin. Inmiddels bedraagt het gemiddelde (eerste week december) ruim 200 bezoekers per dag. Daarnaast zijn er heel wat pastorale contacten. De betrokken predikant is ook veel bezig met het realiseren van publiciteit en slaag daar goed in. De laatste maanden van 2013 is de basis gelegd voor een pioniersplan voor de komende twee/drie jaar. De verwachting is dat dit plan rond mei 2014 definitief is. Hierin wordt de visie verdiept en worden ook concrete doelstellingen opgenomen. Opleiding predikanten en pioniers in missionair werk De praktijk laat zien dat toerusting van pioniers in missionair werk nodig is. Missionair Werk is volop bezig om samen met het PCTE een missionaire opleiding voor predikanten in de permanente educatie te ontwikkelen. Deze opleiding start als pilot in 2014 en wordt georganiseerd samen met de PCTE. Deze opleiding heeft als doel predikanten toe te rusten om hun gemeente voor te gaan in de missionaire roeping. Pionieren naast de bestaande gemeente is daarbij één van de mogelijkheden. Daarnaast is er ook toerusting voor de pioniers nodig. De toerusting voor pioniers zal onder andere via de teamretraites plaatsvinden. Newclesia en Conferentie IZB/Protestantse Kerk/EW In 2013 hebben er twee bijeenkomsten plaatsgevonden. De eerste had het thema ‘Pionieren en Liturgie’. Het was een waardevolle middag met aansluitend voor de deelnemers de gelegenheid om contacten en ervaringen uit te wisselen. Er waren ongeveer 50 deelnemers aanwezig. De tweede Newclesiadag werd op locatie worden georganiseerd, te weten in Woerden. Daar waren ruim twintig mensen op af gekomen, die zich wilden oriënteren op het pionieren onder Twintigers. Naast de bijeenkomsten in april en november is ook het zesde nummer van de Newclesia nieuwsbrief uitgegeven. Een digitale nieuwsbrief over pionieren met nieuwe gemeentevormen binnen de Protestantse Kerk in Nederland met het laatste nieuws van ons team en ons werk en een bijdrage van de IZB en het EW. Flankerend beleid (€ 323k, begroot € 430k) De Beraadsgroep Missionair Werk en Kerkgroei is in 2013 drie keer bijeen geweest. Tijdens de eerste twee bijeenkomsten werden actuele thema’s besproken zoals de 100 pioniersplekken. Eind oktober 2013 is er een werkbezoek gebracht aan de pioniersplek IJburg.

Jaarrekening 2013


25

Samenwerking met IZB De samenwerking met de IZB concentreert zich op een aantal gezamenlijke pioniersplekken in den lande (onder andere Marcus Connect, Wateringsveld Boei 90 en recentelijk Vitamine G in Hilversum). Een functionaris van de IZB is toegetreden tot het projectteam, dat de coördinatie van de 100 Pioniersplekken voor zijn rekening neemt. Maandelijks vond overleg plaats tussen de directeur van de IZB en de programmamanager Missionair Werk en Kerkgroei. De functionarissen van beide teams werken in tweetallen samen en stemmen hun werkzaamheden periodiek op elkaar af. Ook heeft er een gezamenlijke teamdag plaatsgevonden. De IZB is samen met de HGJB en GZB betrokken bij het overleg op moderamen- en directieniveau om de samenwerking met de MUO’s verder te intensiveren. CWM Van 20 t/m 23 maart 2013 hebben de General Secretary van Christian for World Mission (CWM) en de Regional Secretary van CWM Europe een bezoek gebracht aan de Protestantse Kerk in Nederland. Tijdens deze bijeenkomst zijn de heren geïnformeerd over het project 100 pioniersplekken en hebben zij de pioniersplek Nijkleaster/Jorwert bezocht. In oktober 2013 kwam de Europese regionale commissie weer bij elkaar en werd er gekeken naar de resultaten op missionair gebied vanaf 2012. Er was grote waardering voor wat in Nederland gebeurt.

Kerk in Actie Kerk in Actie is het missionaire, diaconale en zendingswerk van de Protestantse Kerk. Kerk in Actie voert haar werk uit in opdracht van de generale synode van de Protestantse Kerk in Nederland. Het werk van Kerk in Actie is verdeeld in drie hoofdprogramma’s: Zending, Werelddiaconaat en Binnenlands Diaconaat. Ook Noodhulp vormt een onderdeel van het werk van Kerk in Actie. Directe diaconale en missionaire samenwerking staat in al het werk voorop. Ook vindt Kerk in Actie het belangrijk om een stem te laten horen tegen onrecht, zowel in Nederland als in de ruim veertig landen waar Kerk in Actie met partners samenwerkt. De lasten van de programmalijn Kerk in Actie naar hoofddoelstelling zien er als volgt uit:

Hoofddoelstellingen

Rekening 2013

(x € 1.000)

Begroot 2013

Rekening 2012

Diaconaal werk Binnenland Beleid, communicatie en voorlichting HKI Zending Werelddiakonaat Impulsis Togetthere Policy & Development

3.065 417 161 8.077 18.732 51 357

2.180 387 465 8.295 12.194 600 616 264

2.996 465 433 9.294 16.846 588 697 163

Totaal lasten Middelen toebedeeld aan andere programma's en stafafd. Fondsenwervingskosten vrijwillige geldwerving Bij: resource resultaat

30.860 2.442

25.001 2.605

31.482 2.646

318

0

335


33.621

27.606

34.463

Kerk in Actie is geen goed doel: Kerk in Actie is het werk van de kerk zélf. De generale synode van de Protestantse Kerk in Nederland geeft Kerk in Actie opdracht om het missionaire, diaconale en zendingswerk van de plaatselijke gemeenten te realiseren. Dit mandaat geeft unieke kansen voor verbinding en samenwerking met kerken en geloofsgemeenschappen over de hele wereld. Kerk in Actie kiest voor mensen in kwetsbare posities en gelooft in de eigen kracht en mogelijkheden van mensen. Kerk in Actie wil er aan bijdragen dat zij tot hun recht komen. Daarom bouwt Kerk in Actie aan een solidaire en duurzame samenleving, met projecten in Nederland en in ruim veertig landen daarbuiten. Kerk in Actie gelooft dat christenen wereldwijd geroepen zijn om te laten zien dat de boodschap van Jezus Christus hoop biedt en verandering kan brengen. Plaatselijke kerken in Nederland en daarbuiten delen deze boodschap en bouwen aan een solidaire en duurzame

Jaarrekening 2013


26

samenleving. Kerk in Actie ondersteunt hen hierbij en Kerk in Actie werkt hieraan met tientallen medewerkers, vrijwilligers en partners binnen en buiten Nederland. Het werk van Kerk in Actie wordt uitgevoerd binnen de programma’s Zending, Werelddiaconaat en Diaconaat binnenland. In het programma Werelddiaconaat worden ook de activiteiten op het gebied van Noodhulp, Kinderen in de Knel en FairClimate verantwoord. Hieronder is een overzicht opgenomen van de bestedingen van Kerk in Actie. Grafiek bestedingen Kerk in Actie Bestedingen 2013 Kerk in Actie Werving baten (kosten fondsenwerving); 6%

Kosten beheer en administratie; 3%

Doelbestedingen subsidies en bijdragen

Kosten beheer en administratie

Doelbestedingen subsidies en bijdragen; 91%

Werving baten (kosten fondsenwerving)

Een uitgebreid verslag van de activiteiten 2013 en de bereikte resultaten is terug te vinden in een apart jaarverslag Kerk in Actie. Deze dient als publieke verantwoording over 2013 van Kerk in Actie. Dit uitgebreide jaarverslag 2013 is terug te vinden op www.kerkinactie.nl .

Jeugdwerk Protestantse Kerk In 2013 is binnen het jeugdwerk van de Protestantse Kerk in Nederland (JOP) het kerkelijk jeugdwerk vanuit het geheel van de kerk aangestuurd, gecoördineerd en afgestemd. De volgende taken en verantwoordelijkheden vallen onder de aansturing van Jeugdwerk Protestantse Kerk:  de integrale aansturing en verantwoordelijkheid van JOP, de jeugdorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland;  de opdracht die aan de HGJB is verstrekt met het oog op het kerkelijk jeugdwerk van de HGJB, conform de daartoe opgestelde overeenkomst;  de afstemming en facilitering van de werkzaamheden van de Werkgroep Evangelisch Lutherse Jongeren Activiteiten (Welja);  het beheer van het catechesefonds met het oog op de stimulering van de catechese in het geheel van de Protestantse Kerk;  de aansturing en coördinatie van de activiteiten rond het Godsdienstig Vormend Onderwijs (GVO);  de contacten onderhouden en gezamenlijke werkzaamheden coördineren met andere jeugdorganisaties die werken in de Protestantse Kerk (YfC, YMCA, V-Link, et cetera). De inhoudelijke uitgangspunten op basis waarvan het jeugdwerk van de Protestantse Kerk wil werken zijn direct afgeleid van het belijden van de kerk en van het beleid van de dienstenorganisatie. De lasten van de programmalijn Jeugdwerk Protestantse Kerk naar hoofdoelstelling zien er als volgt uit:

Jaarrekening 2013


27

Hoofddoelstellingen

Rekening 2013

(x € 1.000)

Begroot 2013

Rekening 2012

Jongeren Organisatie Protestantse Kerk (JOP)

JOP: JOP Advies en ondersteuning JOP Corporate JOP Producten en ontwikkeling LOCAAL: JOP HGJB GVO Jeugdwerk Protestantse kerk: Algemeen HGJB WELJA V-LINK Catechesefonds Totaal lasten Middelen toebedeeld aan andere programma's en stafafd. Fondsenwervingskosten vrijwillige geldwerving Bij: resource resultaat Totaal doelstellingen

582

945

861

1.016

490 330 857

840 311 553

983 393 448

851 402 659

196 226 4 2 76 3.651

264 200 10 10 92 4.361

136 257 12 9 108 4.111

26

21

3.922

Resultaatverdeling Jeugdw. Protestantse Kerk (x € 1.000) - risicoreserve (inclusief resourcebegroting) - reserve Jeugdwerk - fonds Diepenhorst (tbv jeugdwerk) Totaal resultaat

36 167

245

Rekening 2013 2 -100 -100 -198

4.382 Begroot 2013 -100 -100 -200

4.314 Rekening 2012 -130

-130

In 2013 is een aantal vacatures niet ingevuld. Het aandeel in de uren voor opleiding, ontwikkeling en indirecte tijd was relatief hoog door verschillende ontwikkelingen op personeel en organisatievlak, waardoor het resultaat risicoreserve op € 2k uitkwam. JOP Advies en ondersteuning (€ 582k, begroot € 945k) De Jeugdwerkadviseurs zijn in 2013 meer en meer betrokken geweest bij langdurige adviestrajecten. Hierin kunnen zij meer kwaliteit inbrengen en aansluiten bij de situatie van de gemeenten en het jeugdwerk. In de tweede helft van 2013 is de rol van de jeugdwerkadviseurs ten opzicht van de lokale jeugdwerkers enigszins veranderd. Dit komt door de overplaatsing van de lokale jeugdwerkers naar de Mobiliteitspool van de Dienstenorganisatie van de protestantse Kerk. De jeugdwerkadviseurs zijn hiermee niet meer verantwoordelijk voor de personele begeleiding van de jeugdwerkers. Daardoor komt er voor de jeugdwerkadviseurs meer nadruk te liggen op een klantgerichte aanpak voor gemeenten. Hierin zoekt JOP een intensievere samenwerking en uitwisseling met gemeenteadviseurs (programma KIO). JOP COACH Live in de regio blijkt te voorzien in een duidelijke behoefte van mensen in het jeugdwerk om dichterbij toerusting te ontvangen. De 8 avonden in verschillende regio’s hadden veel bezoekers en het is gelukt vrijwilligers te inspireren en te ondersteunen bij hun werkzaamheden in de lokale gemeente. Een aandachtspunt is dat met het beperkte aantal jeugdwerkadviseurs er ook een maximum zit aan de beschikbare avonden weekenduren. In 2014 wordt gezicht naar nieuwe mogelijkheden om toch meer aanwezig te kunnen zijn in de gemeente. JOP Producten en ontwikkeling (€ 861k, begroot € 1.016k) In 2013 is hard gewerkt aan de deskundigheid, trainingsvaardigheid en uitwerking van de specialismen in het jeugdwerk. Het relatiemagazine JOP PRO! heeft een groeiend aantal abonnees en krijgt een lezerswaardering van een 7,5. In 2013 is een vervolgimpuls gegeven aan geloofsopvoeding in het gezin en in de kerk met workshops, trainingen, de week van de opvoeding en

Jaarrekening 2013


28

een bijdrage aan de Samenleesbijbel, een samenwerkingsproject met NBG. Verder is er met Sirkelslag School een nieuw deelproject voor de groepen 7 en 8 van de bassischool gestart. Hiermee zijn we ook op basisscholen present. Een kleine 200 scholen deden mee. Ook Sirkelslag Kids en Young zijn verder doorontwikkeld en uitgegroeid tot een professioneel multimediaspel met een grote lokale verankering in de kerkelijke gemeente. De Kids Express, vijf caravans met inspirerende Bijbelverhalen die je als kind uitdagen om een held in je eigen buurt te zijn, heeft kunnen rekenen op het bezoek van bijna 9.000 kinderen en hun ouders. JOP lokaal (€ 840k, begroot € 983k) Binnen JOP lokaal is de dienstverlening aan een lokale gemeente door de inzet van een JOP jeugdwerker gecontinueerd. In totaal hebben 54 gemeenten in 2013 gebruik gemaakt van een JOP jeugdwerker. Ten opzichte van de vorige jaren zien we in 2013 een (kleine) daling in het aantal plekken. De begeleiding van de lokale werkers en het overleg met gemeenten over verlengingen zijn intensieve processen. De jeugdwerkers zijn met ingang van oktober 2013 overgegaan naar de Mobiliteitspool en dus organisatorisch niet langer onderdeel van het programma. Wel is JOP verantwoordelijk voor het contact met de gemeente, betrokken bij de werving en selectie en de toerusting van de JOP-Jeugdwerkers. In 2014 wordt dit proces in samenwerking met de Mobiliteitspool verder geoptimaliseerd. HGJB lokaal (€ 311, begroot € 393k) De lokale jeugdwerkers van de HGJB zijn in dienst van de dienstenorganisatie en in 2013 nog niet overgegaan naar de Mobiliteitspool. De begeleiding van deze jeugdwerkers en de contacten met de gemeenten zijn door Jeugdwerk Protestantse Kerk uitbesteed aan de HGJB. In 2012 zijn op 16 plekken lokale jeugdwerkers via de HGJB werkzaam geweest in een gemeente. Dit is redelijk constant ten opzichte van 2011 en 2012 (beide 17). GVO (€ 553k, begroot € 448k) Het onderdeel GVO is verantwoordelijk voor alle management- en uitvoeringstaken van de stichting PC GVO. De stichting treedt op als werkgever van docenten godsdienstonderwijs op openbare scholen. 2013 was een enerverend en spannend jaar, omdat het kabinet zich had voorgenomen om niet langer dit onderwijs te bekostigen. Een succesvolle lobby door bestuur, medewerkers, docenten en anderen, samen met het bredere beroepsveld van het GVO heeft het mogelijk gemaakt dat de bekostiging vanuit het rijk vooralsnog doorgaat. In totaal zijn tien regiobegeleiders werkzaam. In eerste instantie via de Dienstenorganisatie, maar nu in dienst van de stichting zelf. Zij treden op als leidinggevende en eerste aanspreekpunt van de docenten en zijn ieder aangesteld voor 0,5 fte. Ze worden aangestuurd door het bureau van de stichting PC GVO. Dit bureau is onderdeel van de Dienstenorganisatie. In 2014 wordt dit onderdeel ondergebracht bij het Protestants Centrum voor Toerusting & Educatie (PCTE). Door extra projecten in opdracht van de Stichting is meer werk verricht voor GVO dan was begroot. Al deze werkzaamheden werden vergoed vanuit de beschikbare middelen hiervoor. JW-PKN algemeen (€ 196k, begroot € 264k) In 2013 heeft de nadruk gelegen op het ontwikkelen en voorbereiden van een transitie in het jeugdwerk. De ontwikkeling van scenario’s voor 2030, het onderzoek naar ontwikkelingen in het jeugdwerk hebben veel aandacht gevraagd en worden nu geïmplementeerd. Aan de hand van diverse interviews zijn er drie scenario’s ontwikkeld voor 2030 die het programma gebruikt bij de keuzes voor de verdere ontwikkeling van het jeugdwerk in de komende jaren. Vooral waar het aankomt op de presentie van de kerk in de samenleving, de karaktervorming van jongeren en de verhouding tussen jongerencultuur en de kerk zijn er grote uitdagingen. Flevo festival is overgegaan in Flavor festival. Na de stop in 2012 hebben vrijwilligers en ondernemers het festival verder gedragen. JOP is aanwezig geweest op dit festival door een kerktent met uiteenlopende programma’s en vieringen in te vullen en te experimenteren met nieuwe vormen van merkloze, publieke presentie van de kerk. Deze aanpak had een tweeledig doel: een oefenplaats voor eigen medewerkers om te bouwen aan hun rol binnen het nieuwe jeugdwerk enerzijds en een toegevoegde waarde aan het festival en haar bezoekers anderzijds.

Jaarrekening 2013


29

De kosten van deze aanpak waren ten opzichte van de jaren daarvoor aanzienlijk minder. Er wordt gewerkt aan specifieke pioniersplekken gericht op kinderen, tieners en jongeren. Hierbij heeft JOP een deel van de verantwoordelijkheid voor de 100 pioniersplekken. Twintigers Woerden loopt in samenwerking met Missionair Werk. De plek in Almelo wordt afgerond. Daarnaast zijn er intentieverklaringen voor Rotterdam Alexander, Rotterdam Hoogvliet en Zaandam. Op dit moment zijn op meerdere plekken gesprekken gaande. In 2013 is de implementatie van Micha Young gestart. Dit is een aanpak voor 15+ jongeren om kennis te maken met duurzaamheid en rechtvaardigheid binnen het netwerk van Micha Nederland. In 2013 hebben we samengewerkt binnen het verband van de Evangelische Alliantie (EA) en zijn we als JOP partner geworden van de EA. Daarnaast werken we ook samen in een bredere Community of Practice, een netwerk rond het christelijk jeugdwerk. O.a. de CHE, het onderzoekscentrum Jeugd, Kerk en Cultuur van de PThU, de jongerenwerkersopleiding van De Wittenberg, de jeugdorganisaties binnen de Protestantse Kerk en de Evangelische Alliantie zijn hierbij betrokken. Met verschillende organisaties werken wij samen aan de ontmoeting en toerusting van jeugdwerkers, het opstellen van een competentielijst voor jeugdwerkers en nieuwe verbanden voor scholing en onderzoek. In 2013 was merkbaar meer aandacht voor veilig jeugdwerk, met een open klimaat en goede preventie van mogelijke onwenselijke situaties. We hebben verschillende adviezen, gesprekken en trainingen mogen verzorgen. Naar verwachting zal de komende jaren de aandacht hiervoor groeien in de dienstverleningsvragen. JW-PKN HGJB (€ 226k, begroot € 200k) In 2013 hebben HGJB en JOP de afspraken voor de samenwerking geconcretiseerd in heldere afspraken. De geldstroom naar de HGJB had in het bijzonder betrekking op eigen activiteiten van de HGJB voor gemeenten die zich verwant voelen met de HGJB. Door de afspraken die zijn gemaakt wordt een aanzet gegeven voor meer samenwerkingsprojecten waar beide organisaties aan werken voor het jeugdwerk als geheel. JW-PKN WELJA (€ 4k, begroot € 10k) De WELJA is het afstemmingsoverleg van jeugdactiviteiten in het Evangelisch-Lutherse deel van de Protestantse Kerk. Er zijn in 2013 weer diverse jeugdkampen en – weekenden georganiseerd. In één Evangelisch-Lutherse gemeente is een ondersteuningstraject geweest met het oog op geloofsopvoeding. JW-PKN V-link (€ 2k, begroot € 10k) Eind 2012 heeft het bestuur besloten de stichting in de loop van 2013 te beëindigen. Dit is geëffectueerd. JOP wil graag ook gemeenten uit de doelgroep van V-link bedienen voor ondersteuning en advies in het jeugdwerk. JW-PKN catechesefonds (€ 76k, begroot € 92k) Vanuit dit onderdeel werd in 2013 onder coördinatie van het PCTE door JOP, KIO, KIA en HGJB de werkzaamheden conform de synodenota “Kansen voor Catechese” uitgevoerd. Eind 2013 heeft de synode een nieuwe nota besproken waarin de focus is gelegd op de competenties van de catecheet en het delen van het persoonlijk leven en geloof met de catechisanten.

Jaarrekening 2013


30

Protestants Centrum voor Toerusting en Educatie Het Protestants Centrum voor Toerusting en Educatie (PCTE) is het professionele instituut voor toerusting, vorming en professionalisering van het kader (vrijwilligers en professionals) van de Protestantse Kerk in Nederland. Het is de missie van het PCTE om het kader te vormen met een relevant, goed en gevarieerd (cursus)aanbod dat de bezieling van de werkers en de kwaliteit van het werk versterkt. De lasten van het PCTE naar hoofddoelstelling zien er als volgt uit:

Hoofddoelstellingen

Rekening 2013

(x € 1.000)

Basiscursussen Vervolgcursussen Kadercursussen Cursussen landelijk Kerk muziek Landelijk vervolg aanbod TVG Bezinningscentrum Beraadgroep catechese Vorming en bezinning Permanente educatie Interne scholing Totaal lasten

Begroot 2013

Rekening 2012 372 167

505

671 184 72

314

228 22 54 2

29 709 57 1.614

Middelen toebedeeld aan andere programma's en stafafd. Fondsenwervingskosten vrijwillige geldwerving Bij: resource resultaat

-33


1.581

Resultaatverdeling PCTE (x € 1.000)

- risicoreserve (inclusief resourcebegroting) - reserve solidariteitskas - reserve permanente educatie Totaal resultaat

150 1.530 47 2.626

Rekening 2013 89 141 320 550

678 50 1.601

37 2.626 Begroot 2013

0

1.638 Rekening 2012 5 181 745 931

In 2013 werd een positief resultaat gerealiseerd ad € 89k. Dit resultaat is voornamelijk ontstaan op de personele lasten door een relatief hoge inzet van medewerkers PCTE binnen andere afdelingen waarvoor een vergoeding werd ontvangen. Kadercursussen (€ 505k, begroot € 671k) De stabilisatie in aantal cursussen en deelnemers, die we in 2012 rapporteerden, heeft zich in 2013 doorgezet in een daling in omvang van het cursuswerk in de regio met ca. 20%. Dat betekent dat we de doelstelling om in 2013 te groeien naar 350 cursussen met 5125 deelnemers niet hebben kunnen realiseren. Deze ontwikkeling lijkt allereerst een organisatorisch oorzaak te hebben. Het merendeel van de docenten/trainers van het PCTE zijn gemeenteadviseurs. In een strategische analyse die we eind 2013 hebben uitgevoerd wordt duidelijk dat een belangrijk probleem ligt bij de tijdsdruk en prioriteiten van gemeenteadviseurs en daarmee de beschikbare tijd voor cursussen. Daarnaast bevestigt deze strategische analyse onze keuze om te komen tot een verkleining van het aanbod van cursussen en trainingen en het aanbrengen van meer focus daarin. In 2013 is het nog maar mondjesmaat gelukt om het aanbod te verkleinen. Hoewel soms beperkt, blijkt er behoefte aan een breed inhoudelijk aanbod. Dat heeft ons in de loop van het jaar tot een andere aanpak gebracht, namelijk het verkleinen van de omvang van cursussen en trainingen en deze waar mogelijk om te

Jaarrekening 2013


31

bouwen tot ‘workshops’ van één dagdeel als onderdeel van een modulair cursusaanbod op een werkveld. Zo behouden we de inhoudelijke flexibiliteit, maar kanaliseren deze binnen een overzichtelijker aanbod. Een eerste voorbeeld daarvan is de basiscursus ‘Diaconaat’. De eerste twee bijeenkomsten hebben een standaard programma. Voor bijeenkomst drie (en eventueel vier) kan gekozen worden uit vijf modules van ieder een uur. De etalage van gemeenteavonden en kerkenraadsdagen is in 2013 vernieuwd via een nieuw aanbod rond het thema ‘Kerk en dertigers’. Daarmee probeert het PCTE aan te sluiten bij relevante ontwikkelingen en thema’s binnen de Protestantse Kerk. Een voorbeeld van dat laatste op een meer ‘klassiek’ werkveld als pastoraat is de ontwikkeling van de cursus ‘Nieuwe wegen in het pastoraat’. Andere nieuwe cursussen in 2013 zijn ‘Leidinggeven aan de gemeente’ (een nieuw ontwikkelde cursus met een modulaire opzet) en ‘Jaargesprekken’, een cursus van 2 bijeenkomsten voor ambtsdragers en gemeenteleden die het jaargesprek met de predikant en/of kerkelijk werker gaan voeren. Tenslotte noemen we hier de cursus ‘Kleuren verkennen in het Liedboek – werken met een muziekprofiel'. Voor de missionaire bezinning in de gemeente werd de doe-het-zelf-cursus 'Missionair Geloofsgesprek' ontwikkeld. In 2013 werden 280 cursussen gegeven met 3870 deelnemers. De waardering voor de cursussen steeg licht tot een 7,6 voor de cursussen en een 8 voor de docenten. Een score waar we zeer tevreden mee zijn. Landelijk vervolgaanbod (€ 314k, begroot € 228k) Bij het landelijk vervolgaanbod is wel de doelstelling gerealiseerd meer cursussen te organiseren, maar doordat het gemiddelde aantal deelnemers daalde, bleef het totaal aantal deelnemers nagenoeg gelijk met 2012. De kwantitatieve doelstelling in 2013 was 30 cursussen met 675 deelnemers, de realisatie is 32 cursussen met 487 deelnemers. Vooral bij de cursussen voor de visitatie daalde het aantal deelnemers (van 7 cursussen in 2012 met 106 naar 6 cursussen in 2013 met 67 deelnemers). Wat betreft het verkrijgen van meer focus is in 2013 geïnvesteerd via vernieuwing van het aanbod op de thema’s ‘bestuur en leiderschap’ en ‘spiritualiteit’. Inmiddels vertrouwd zijn de pastorale cursussen die in 2013 opnieuw goed bezocht werden: de ‘Uitgebreide training Pastoraat voor vrijwilligers’, ‘Uitvaartdiensten leiden door gemeenteleden’ en ‘Begeleiden van rouwgroepen’. Nieuw was de training ‘Maar ik kan de draad niet krijgen’ (zin beleven met kwetsbare ouderen). Een cursus die ook al langer gegeven wordt is de cursus ‘Presentatievaardigheden voor voorgangers’, waarbij dit jaar voor het eerst een terugkomdag werd georganiseerd. Nieuw was de cursus ‘Omgaan met de media. De opfriscursus ‘Homiletiek’ werd in 2013 voor het laatst in de huidige opzet gegeven. Gegeven de besluitvorming van de synode rond het preekconsent, zal deze cursus aangepast worden. Tenslotte vermelden we de cursussen voor de Kerkmuziek. De Opleiding Bevoegdheid 3 werd in 2013 in drie plaatsen gegeven en er was natuurlijk de jaarlijkse Werkweek voor liturgie & kerkmuziek. Ook in 2013 werd samengewerkt met de initiatiefgroep ‘Eredienst Creatief’, het tweejaarlijkse symposium trok 94 deelnemers. Vorming en Bezinning (€ 29k, begroot € 150k) De cursus TVG werd in 2013 op 24 verschillende plaatsen in Nederland gegeven aan 772 cursisten. Na de lichte daling in 2012 is het deelnemersaantal in 2013 nagenoeg gelijk aan 2012, maar de cursus werd wel in minder plaatsen gegeven (24 plaatsen, waarvan 5 met een GB-signatuur). Terugkerend thema is de werving en terugloop in deelnemers. Ook voor TVG geldt de vraag of de aansluiting met nieuwe generaties gemaakt kan worden. De waardering voor de cursus is onder de deelnemers groot. Daarnaast is er vraag naar vervolgcursussen door groepen die met elkaar drie jaar hebben afgelegd. Groepsvorming lijkt dus ook een belangrijke waarde. Opvallend is de animo van de (vrijwillige) docenten. Gezien de belangstelling van predikanten om les te geven binnen de TVG is het

Jaarrekening 2013


32

kennelijk voor veel predikanten een heel plezierige manier om hun academische kennis bij te houden en door te geven. De landelijke studiedag blijft succesvol, in 2013 namen er 98 mensen aan deel. In de synodevergadering van november werd de eindrapportage van de beraadsgroep Catechese besproken. Daarmee werd verantwoording afgelegd van het werk sinds 2007, waarin veel is bereikt. In deze periode zijn de uitvoeringsorganisaties meer gaan samenwerken op het terrein van de catechese. De samenwerking met de Protestantse Theologische Universiteit leidde tot twee programma’s voor wetenschappelijk onderzoek naar catechese. Hart van de rapportage was de handreiking ‘Een 10 voor catechese!’. Permanente Educatie (€ 709k, begroot € 1.530k) Het verslagjaar 2013 is het eerste volledige jaar waarin de Permanente Educatie verplicht was. De Permanente Educatie bestaat uit mentoraat en primaire nascholing in de eerste vijf jaar van de beroepsuitoefening en voortgezette nascholing daarna. Dit laatste is in de plaats gekomen van het studieverlof voor predikanten. Permanente educatie is er nu ook voor kerkelijk werkers. Voor predikanten is de verplichting en het deels verplichte programma nieuw. Voor kerkelijk werkers is permanente educatie geheel nieuw. In de regeling voor permanente educatie hebben ook kerkenraden en brede moderamina van de classicale vergaderingen een rol. Om de verschillende doelgroepen goed voor te lichten over de veranderingen, hen te stimuleren er mee aan de slag te gaan en zich zo nodig te laten toerusten, is een project permanente educatie uitgevoerd in de periode augustus 2012 – juli 2013. Naast deze doelen was het stroomlijnen van de procedures rond en de invulling van de permanente educatie, onder meer op basis van de feedback uit het veld, ook onderdeel van het project. Binnen dit project werden 20 voorlichtingsbijeenkomsten, verspreid over het land georganiseerd voor predikanten/kerkelijk werkers en voor kerkenraden. Het merendeel van de voorlichtingsbijeenkomsten werden in 2013 gehouden. De bijeenkomsten werden zeer goed bezocht. Aan de middagbijeenkomsten werd door 1018 predikanten en kerkelijk werkers (87%, respectievelijk 13%) deelgenomen. Aan de avondbijeenkomsten werd door 637 kerkenraadsleden deelgenomen. Ondanks deze intensieve voorlichting moeten we constateren dat nog maar beperkt aan de PE wordt deelgenomen. In 2013 werden door de PThU 37 cursussen georganiseerd waarvan er helaas 18 niet konden doorgaan vanwege te weinig aanmeldingen. De 19 cursussen die wel zijn doorgegaan werden door 338 predikanten gevolgd. Onze inschatting is dat sinds de invoering van de PE ca. 30% van de doelgroep aan het aangestuurde deel heeft deelgenomen. Dat blijft duidelijk achter bij de verwachtingen, hoewel het lastig is om te bepalen hoeveel deelnemers na anderhalf jaar gestart moeten zijn als men in een periode van 5 jaar 3 cursussen moet volgen. Dit betekent ook dat degenen die al wel gestart zijn minder cursussen volgen dan verwacht. Dit zou wellicht deels veroorzaakt kunnen worden doordat vanwege de lage deelname relatief veel cursussen zijn geannuleerd. De voorlopige waarneming is dat de deelname, als we kijken naar leeftijdsopbouw, aardig overeenkomt met de leeftijdsopbouw binnen het predikantenbestand. In de leeftijd tot 40 jaar zien we een (wat) lagere deelname aan de voortgezette nascholing. Dit komt overeen met de verwachting dat in deze groepen een groter deel van de predikanten nog in de fase van de primaire nascholing zitten. De deelname in de leeftijdsgroep van 40 tot 50 jaar is in lijn met en van 50 tot 60 jaar zelfs iets hoger ten opzichte van de leeftijdsopbouw. We zien wel een lagere deelname bij de leeftijdscategorie vanaf 60 jaar. In de oude regeling was het zo dat twee jaar voor aanvang van het emeritaat er geen recht meer was op studieverlof, in de huidige regeling is dit recht er tot de datum van emeritaat. We zullen er echter van uit moeten gaan dat binnen deze groep, vanwege het feit dat ze gedurende deze periode met emeritaat gaan, niet iedereen zal deelnemen aan de PE. De registratie in het PE-register geeft de indruk dat er een achterstand is in de registratie van de daadwerkelijke deelname. Van de gevolgde aangestuurde cursussen bij de PThU is nog niet de helft opgenomen in het PE-register. Ondanks dat bevestigt het wel het eerdere beeld dat ca. 30% van de doelgroep is begonnen. In 2013 werd duidelijk dat het aantal kerkelijk werkers dat deelneemt aan de permanente educatie voor de hogescholen van te beperkte omvang is om voldoende aangestuurd aanbod dat aansluit op de behoefte te kunnen ontwikkelen. Aan het einde van het eerste studiejaar 2012-2013 hadden 31 kerkelijk werkers het aangestuurd aanbod gevolgd. Kerkelijk werkers geven bovendien aan dat het aanbod te smal is om goed te kunnen aansluiten bij de leervragen en ontwikkelpunten in hun scholingsplan. Om die reden is het hele aanbod post-HBO cursussen Godsdienst Pastoraal Werk van

Jaarrekening 2013


33

de erkende opleidingen vanaf 1 september 2013 erkend als aangestuurd aanbod voor kerkelijk werkers. Er zijn in 2013 trainingen gegeven aan 20 beginnende mentoren en aan 17 gevorderde mentoren als opfristraining. Elke training had gemiddeld 8 deelnemers. In 2013 zijn circa 100 aanvragen voor erkenning binnen het open erkend aanbod beoordeeld. Gemiddeld kent het open erkend aanbod op de website ca. 70 verschillende activiteiten. In 2013 zijn als specialisatie erkend de Opleiding pastorale supervisie, de training Coachend en toerustend leiding geven in de gemeente en de minor Godsdienstig Vormingsonderwijs, die opleidt tot docent Godsdienstig Vormingsonderwijs. Op verzoek is het PCTE betrokken bij de doorontwikkeling van de specialisatie Geestelijke Begeleiding en wordt voor het programma Missionair Werk en Kerkgroei een Missionaire specialisatie ontwikkeld. In 2013 zijn er twee leergroepen voor de primaire nascholing van predikanten gestart. We zijn erg blij dat in september 2013 ook de eerste leergroep voor de primaire nascholing van kerkelijk werkers van start is gegaan. In 2013 kregen in totaal 78 beginnende predikanten en kerkelijk werkers een mentor. Het betrof 20 kerkelijk werkers en 58 predikanten, waarvan 8 als geestelijke verzorger en 4 als predikant in algemene dienst werkzaam zijn. In 2013 zijn 6 verschillende mentorentrainingen gehouden. Zowel in het voorjaar als najaar was er de basistraining voor nieuwe mentoren, een vervolgtraining en een opfristraining voor ervaren mentoren. Interne Scholing (€ 57k, begroot € 47k) De organisatie van de interne scholing is in 2013, met het oog op de invoering van de Performance Management Cyclus en de vorming van het Shared Service Centre, overgegaan naar het team P&O. Deze werkzaamheden werden nog wel door een medewerker van het PCTE uitgevoerd, de inhoudelijke verantwoording wordt binnen de verslaglegging van P&O gedaan.

Expertisecentrum Het Expertisecentrum (EC) adviseert de Protestantse Kerk en de dienstenorganisatie over beleid en inhoudelijk werk. Het EC draagt bij aan vernieuwing, kwaliteit, doeltreffendheid en resultaatgerichtheid van de organisatie. Het EC is kennismakelaar en draagt er zorg voor dat kennis en informatie die binnen en buiten de dienstenorganisatie aanwezig zijn optimaal benut kunnen worden voor het werk van moderamen en synode, directie, management en medewerkers van de dienstenorganisatie. Het stimuleert het delen van kennis en leren in de organisatie, doet onderzoek en verzamelt kennis, informatie en ervaringen met het oog op het schrijven van adviezen en rapportages. De lasten van het expertisecentrum naar hoofddoelstelling zijn als volgt:

Jaarrekening 2013


34

Hoofddoelstellingen

Rekening 2013

(x € 1.000)

Activiteiten / projecten Expertisecentrum: Adviezen en rapportages moderamen GS Adviezen en rapportages dienstenorg. Kwaliteitsverbetering dienstverlening Onderzoek werk dienstenorganisatie Advisering Kerk in Actie (beleidsvraagstukken) Totaal lasten Middelen toebedeeld aan andere programma's en stafafd. Fondsenwervingskosten vrijwillige geldwerving Bij: resource resultaat Totaal doelstellingen

171 101 0 133 76 481

(x € 1.000)

Risicoreserve (inclusief resourcebegroting) Totaal resultaat

180 105 120 80 485

17 498

Resultaatverdeling Expertisecentrum

Begroot 2013

Rekening 2013 -9 -9

Rekening 2012

179 114 15 39 106 453

2 485 Begroot 2013 0

455 Rekening 2012 43 43

Het verlies ad € 9k wordt voornamelijk veroorzaakt door lagere inkomsten uit betaalde dienstverlening aan Kerk in Actie, vanwege bezuinigingen bij dat programma. Adviezen en rapportages moderamen Generale synode (€ 171k, begroot € 180 k) In 2013 zijn 55 adviezen uitgebracht met betrekking tot oecumene. Medewerking is verleend aan een bezoek van de Council for World Mission aan onze kerk. Bijdragen zijn geleverd aan de voorbereiding van de reorganisatie van de CEC en van een Ecumenical Conversation over ‘United and Uniting Churches’ tijdens de bijeenkomst van de Assemblee van de Wereldraad van Kerken in Busan. Ook verzorgde het Expertisecentrum een driedaags bezoek van een delegatie van de Church of Sweden. De beraadgroep Oecumene en het Wereldraadoverleg zijn samengevoegd en de advisering op oecumenevragen is na het vertrek van E. Overeem in november 2013 ondergebracht bij de directie. Ten behoeve van bespreking door de generale synode is een rapport geschreven over de beproeving van het Nieuwe Liedboek. Ook zijn aan de synode een vervolgnota Islam en een ethische handreiking over ‘Familie als gegeven’ gepresenteerd en is (samen met andere programma’s) een advies uitgebracht over een ‘protocol daderbeleid seksueel misbruik’. Alle adviezen en nota’s zijn aanvaard. Adviezen en rapportages dienstenorganisatie (€ 101 k, begroot € 105 k) In drie tertiaalsignalen zijn trends en ontwikkelingen in kerk en samenleving in beeld gebracht. Een statistische jaarbrief is gemaakt waarin voor het eerst ook gegevens uit LRP zijn gebruikt. In 2013 zijn 2 geslaagde lunchbijeenkomsten georganiseerd om binnen de dienstenorganisatie kennis te delen; thema’s waren: ‘solvabiliteit van gemeenten' en: ‘de kerk als netwerk’. Een personeelskaart en een kenniskaart van de organisatie - middelen om kennisdelen te vereenvoudigen - konden niet worden gerealiseerd. In overleg met HRM en ICT is dit project in 2013 op een ander spoor gebracht. HRM maakt een inventarisatie van aanwezige kennis in een zogenaamde ‘vlootschouw’ per programma. De personeelskaart wordt geïntegreerd met het Intranet. Met de Council for World Mission en het Sociaalwetenschappelijk Instituut van de Evangelische Kirche in Deutschland werd een internationale conferentie georganiseerd. De vraag was wat de seculariserende context betekent voor het Protestantisme in de verschillende landen in Noord West Europa en welke beleidsuitdagingen daar uit voortkomen. De conferentie krijgt een vervolg. Advisering Kerk in Actie (beleidsvraagstukken) (€ 76 k, begroot € 80 k) De evaluatie het ProCoDe-proces is in december opgeleverd en zal in de aprilsynode 2014 besproken worden. Daarnaast is een bijdrage geleverd aan het werk van de stuurgroep beleid en de scherpere profilering van het werk van Kerk in Actie en aan het werk van de Church en Society Commissie van de CEC. Voor het binnenlands diaconaat zijn inhoudelijke bijdragen geleverd aan de discussie over de ‘participatiesamenleving’ en de vraag naar de verhouding van diaconaat en ‘sociaal

Jaarrekening 2013


35

ondernemen’. Ook zijn enkele onderzoeken en evaluaties uitgevoerd (betrokkenheid van diaconieën bij zorg; evaluatie Groene Kerkendag; evaluatie Landelijke diaconale dag). Onderzoek werk dienstenorganisatie (€ 133 k, begroot € 120 k) In 2013 zijn - ter verbetering van de interne en externe klanttevredenheid - 23 onderzoeken en evaluaties uitgevoerd voor de verschillende programma’s van de dienstenorganisatie. Bijvoorbeeld voor JOP over het jeugdwerk in West-Brabant, voor C&F over deelname aan landelijke themadagen, voor MW&KG over de belangstelling voor een boekje over hemelvaart, voor HRM over de mobiliteitspool, voor FZ over het te vormen Shared Service Centre en voor KiO over de reorganisatie van het werk van de gemeenteadviseurs. Ook is bijgedragen aan de verdere ontwikkeling van het Klantenpanel bij de afdeling Communicatie en Fondsenwerving.

Mobiliteitsbureau predikanten Doel van het Mobiliteitscentrum (MB) is het begeleiden, bevorderen en verbeteren van de mobiliteit van de beroepsgroep binnen de kerk, zodanig dat de juiste man of vrouw op de juiste plek werkt. Dit komt concreet tot uitdrukking in het adviseren van het beroepingswerk. Daarnaast heeft het MB als doel het (tijdelijk) bieden van hulp aan gemeenten, in de vorm van het uitlenen van een (interim) predikant of kerkelijk werker. Concrete doelstellingen om deze algemene doelstellingen te bereiken zijn voor 2013 (en de komende jaren) de volgende (geweest): Verbeteren van de match tussen gemeenten enerzijds en de beroepsgroep anderzijds Concreet gaat het om het sneller en effectiever laten verlopen van het beroepingsproces. Daarnaast wordt aandacht besteed aan de mobiliteit in het algemeen. Beleidsondersteuning van de positie van de predikant en kerkelijk werker Beleid wordt ontwikkeld betreffende de positie van de predikant met een passend volgsysteem. Thema’s als formatiepercentage, flexibilisering van de predikantsplaats, verplichte mobiliteit en dergelijke zullen aan de orde komen. Meedenken en mede opzetten van de pool voor beginnende predikanten De interim-predikanten zullen op den duur overgaan van het Mobiliteitsbureau naar de pool van predikanten. Deze zal worden uitgebreid met beginnende predikanten. Het MB zal zich inzetten om dit proces zo goed mogelijk te laten verlopen. Ook zal (mede) vanuit het MB de inhoudelijke aansturing van de predikantengroepen plaatsvinden. De lasten van Mobiliteitsbureau naar hoofddoelstelling zien er als volgt uit:

Hoofddoelstellingen

Rekening 2013

(x € 1.000)

Mobiliteitsbureau Interim predikanten Pool beginnende predikanten Totaal lasten

224 649 203 1.076

Middelen toebedeeld aan andere programma's en stafafd. Fondsenwervingskosten vrijwillige geldwerving Bij: resource resultaat

1.090

(x € 1.000)

- risicoreserve (inclusief resourcebegroting) Totaal resultaat

Jaarrekening 2013

298 683 260 1.241

14


Resultaatverdeling Mobiliteitsbureau

Begroot 2013

Rekening 2013 -85 -85


Rekening 2012 143 503 646

64 1.241 Begroot 2013 0

710 Rekening 2012 9 9

36

Het eindresultaat van het MB is negatief. De oorzaak van deze rode cijfers ligt in het niet realiseren van de doelen van de Mobiliteitspool. De gestelde doelen van de MP (onder andere 6 beginnende predikanten aan het werk), zijn niet gehaald. Twee proponenten werden in 2013 bevestigd, de derde per 1 januari 2014. De bezetting op het MP zelf was, ter voorbereiding op de komst van een grotere groep beginnende predikanten en de overgang van alle in de DO werkende ‘veldwerkers’ naar de afdeling HRM, al wel op sterkte. Mobiliteitsbureau beroepingswerk (€ 224k, begroot € 298k) Het mobiliteitsbureau is vooral belast met de bevordering van de mobiliteit onder predikanten. In het kader van het beroepingswerk passeert elke vacante gemeente ons bureau. Het aantal uitgebrachte adviezen was in het jaar 2013 meer dan begroot. In totaal bracht het MB 405 adviezen uit. Meer specifiek betreft het de volgende adviezen: gemeentepredikant 261 (in 2012: 244), instelling 3 (in 2012: 2), interim predikanten 35 (in 2012: 26), tijdelijke voorziening 33 (in 2012: 23), kerkelijk werker 29 (in 2012: 25) en diversen 44 (in 2012: 22). Met name de toegenomen behoefte aan advies over een tijdelijke oplossing of interim predikant, is opvallend te noemen.Gezien de vrijheid van het ambt (de vrijheid van de gemeente om te ‘roepen’ en de vrijheid van de voorganger aan deze roep wel of geen gehoor te geven), is de uiteindelijke match een keuze van deze genoemde partijen zelf. De invloed van het MB ligt hierin dat het proces voorafgaand aan de match gestuurd kan worden en dat over de uiteindelijke keuze aan beide partijen geadviseerd kan worden. Om dit proces te verbeteren en de kwaliteit van de adviezen te bevorderen heeft het MB in 2013 meer telefonisch contact gehad met gemeenten in een eerder stadium in het beroepingsproces. Op het moment dat bekend is dat een gemeente vacant is of raakt, wordt contact opgenomen en over het profiel van de gemeente én het gewenste profiel van de te beroepen predikant gesproken. Dit bevordert het nog beter aanscherpen van het beeld van wie men zoekt. Richting de voorgangers / pastores wordt bij elk contact gewezen op het Extranet van de kerk, waar men een eigen profiel bij kan houden. Door dit profiel en de verdere gegevens actueel te maken en/of te houden, is het MB weer beter op de hoogte wie welke voorganger is en wat zijn of haar wensen zijn. In verschillende publicaties heeft het MB in 2013 aandacht gevraagd en gekregen voor het belang van een goede en zorgvuldige beroepingsprocedure en de baten die een dergelijk proces op termijn ook hebben. En uiteraard op de keerzijde: een onzorgvuldig proces en niet juist gekozen voorganger en/of standplaats kan voor veel schade zorgen. Breder dan alleen het beroepingsproces is in publicaties vanuit het MB ook aandacht besteed aan het nut en belang van mobiliteit in zijn algemeenheid. Om gewoonte, gewenning en sleur, dat ten koste kan gaan van vitaliteit, energie en enthousiasme, te voorkomen. Bij beleidsvorming betreffende (de positie van) predikanten, zijn meerdere afdelingen, colleges en commissies betrokken. Alleen in gezamenlijkheid en in grote zorgvuldigheid kunnen grote thema’s als verplichte mobiliteit, flexibiliteit en (rechts)positie van predikanten worden onderzocht en eventueel aangepast. Het MB probeert zoveel als mogelijk aan deze gezamenlijkheid deel te nemen. Een voorbeeld hiervan is de ambtsrapportage die in de april vergadering van de Synode in 2012 is besproken. Een ingestelde werkgroep probeert een vervolg te geven op deze ambtsvisie in de Protestantse Kerk in Nederland. Het MB heeft in 2013 een nieuw meetinstrument ontwikkeld, om niet alleen de kwantiteit maar ook de kwaliteit van de dienstverlening te meten. Er is een kleine vragenlijst opgesteld die steekproefsgewijs (elke 15e vervulde vacature) telefonisch wordt voorgelegd. In 2013 zijn in dat kader inmiddels een 7 tal gemeenten telefonisch geïnterviewd. De tevredenheid over de dienstverlening is goed tot zeer goed te noemen. Gemeenten zijn erg gelukkig met de persoonlijke (telefonische) contacten in verband met de advisering, de bereikbaarheid en de voorlichting via de diverse brochures en het ontwikkelde werkmateriaal.

Jaarrekening 2013


37

Interim predikanten (€ 649k, begroot € 683k) De inzet van de 8 landelijk aangestelde interim-predikanten heeft het MB in 2013 uitgebreid naar 12 interim-predikanten. Door een goede relatie met de inhurende gemeenten te onderhouden en onder andere daardoor ook weer nieuwe opdrachten te verwerven, was het aantal van 8 niet meer voldoende om aan de vraag te kunnen voldoen. Pool beginnende predikanten (€ 203k, begroot € 260k) Na akkoord van de generale synode in november 2012, is de afdeling HRM aan de slag gegaan met het opzetten van de Mobiliteitspool (MP). Na een aantal maanden van onderzoek en organisatie waaraan ook mensen vanuit het MB bijgedragen hebben, is per 1 mei 2013 de MP van start gegaan. De eerste proponent die zich verbond aan de MP, werd op 30 juni bevestigd in zijn gemeente. De MP (in 2013 ook gefinancierd vanuit het Mobiliteitsbureau) heeft in 2013 erg veel aandacht besteed aan het creëren van bekendheid van haar bestaan. Bij classicale vergaderingen, bewegingen als Dominee 2.0 en intern in de DO heeft de Mobiliteitspool meerdere malen op de agenda gestaan. Daarnaast verschenen er publicaties in onder andere ND, Trouw, RD en Friesch Dagblad en in de bladen van de Confessionele Vereniging, Vereniging voor Kerkrentmeesters, de Gereformeerde Bond, het Evangelisch Werkverband en de PThU. Vanaf 2014 als de MP een zelfstandig onderdeel / team is geworden van de afdeling HRM en ook de interim predikanten over zullen gaan van het MB naar de MP, zal het MB betrokken blijven bij het proces van matching en inhoudelijke begeleiding aan beginnende en interim predikanten.

Werkbegeleiding predikanten en kerkelijk werkers Het team Werkbegeleiding predikanten en kerkelijk werkers (WBP) heeft als doel het begeleiden van de beroepsgroep van de kerk (predikanten en kerkelijk werkers), zodanig dat deze beroepsgroep (weer) efficiënter, effectiever, met meer kwaliteit en met vreugde en bezieling haar werk kan doen. De lasten van de Werkbegeleiding naar hoofddoelstelling zien er als volgt uit:

Hoofddoelstellingen

Rekening 2013

(x € 1.000)

Landelijk Maatschappelijk Werk Werkbegeleiding op verzoek Geestelijke begeleiding

Teambegeleiding Profilering en Acquisitie Permanente Educatie (= PCTE) Hand aan de Ploeg Totaal lasten Middelen toebedeeld aan andere programma's en stafafd. Fondsenwervingskosten vrijwillige geldwerving Bij: resource resultaat

96 115 31 36

223 72 72

50

58

328

425

73


401

Resultaatverdeling Werkbeg. pred./ KW (x € 1.000)

- risicoreserve (inclusief resourcebegroting) - res. Generale kerkvoogdijkas (HRM) - fonds Individuele Hulpverlening Totaal resultaat

Begroot 2013

Rekening 2013 71 -45 -10 16

Rekening 2012 129 101 14 45 46 31 18 384

91 425 Begroot 2013

475 Rekening 2012 129

-45 0

19 148

Het positieve resultaat op de risicoreserve bedraagt € 71k. Er is € 37k. ontvangen aan giften en bijdragen van derden, die niet begroot zijn. Daarnaast zijn er andere onderschrijdingen (onder andere

Jaarrekening 2013


38

activiteitkosten ad € 48k. Dat het eindresultaat niet hoger is komt doordat de werkbegeleiding de begrote financiële bijdrage voor dienstverlening niet heeft gerealiseerd. Bredere profilering van de werkbegeleiding Om dit te bewerkstelligen zal de beroepsgroep het team WBP moeten weten te vinden. Daarnaast zal ook bekend moeten zijn welke dienstverlening het team allemaal kan bieden. De werkbegeleiders hebben er in 2013 bewust voor gekozen zich breder te profileren en ook zich breder bekend te maken. Door publicaties in verschillende bladen (o.a. Kerkinformatie, ouderlingenblad, het blad voor kerkelijk werkers en bladen op het gebied van geestelijke begeleiding) over inhoudelijke thema’s op hun vakgebieden zijn zij meer zichtbaar geworden. Ook hebben de werkbegeleiders er voor gekozen meer focus aan te brengen door hun aanbod te thematiseren. Voor pastores met verschillende hulpvragen is nu duidelijk van welk aanbod zij gebruik kunnen maken. Ook zijn door de werkbegeleiders vaker lezingen gegeven en informatieve avonden verzorgd. Bij voorbeeld bij de classes maar ook bij andere instanties zoals de IZB. Eind 2012 heeft het Team WBP de brochure ‘Jaargesprekken tussen de kerkenraad en predikanten en kerkelijk werkers in de plaatselijke gemeente’ gelanceerd. Met name classes vragen nu vaker de werkbegeleiders om over dit onderwerp meer te vertellen. De werkbegeleiders stimuleren op deze avonden de kerkenraden om samen met een gemeente adviseur zich te verdiepen en voor te bereiden op deze gesprekken. De werkbegeleiders begeleiden zelf de predikant in zijn of haar voorbereiding voor het jaargesprek. Beginnende predikanten en kerkelijk werkers ontvangen (verplicht) aan het begin van hun ‘loopbaan’ tijdelijke ondersteuning door een getrainde collega. Deze verplichte werkbegeleiding of mentoraat is het eerste onderdeel van de Permanente Eductie (PE). Mentoren stimuleren de beginnende collega tot blijvend reflecteren op zijn of haar functioneren. In 2013 zijn trainingen gegeven aan 20 beginnende mentoren en aan 17 gevorderde mentoren als opfristraining. Elke training had gemiddeld 8 deelnemers. 58 beginnende predikanten en 20 kerkelijk werkers hebben in 2013 voor het eerst mentoraat ontvangen.

Bevorderen van de kwaliteit en de arbeidsvreugde van de beroepsgroep Om ook ná de eerste jaren van predikantschap met vreugde en bezieling het werk te (blijven) doen, is het zinvol begeleid te worden en na te denken over zaken als inspiratie, spiritualiteit en geestelijk leiderschap. De werkbegeleiders hebben hun aanpak veranderd van meer (slachtoffer)hulpverlening naar meer coaching. Werd eerder uitgegaan van het probleem van de pastor en gezocht naar hulp en een oplossing daarvoor; nu hebben de werkbegeleiders een meer positieve manier van benaderen. Predikanten krijgen handvatten aangereikt om veel meer vanuit eigen kracht er weer bovenop te komen en weer stimulerend voor hun gemeente te zijn. Ook vanuit de geestelijke begeleiding wordt meer gezocht naar de diepere eigen geestelijke bronnen van de pastores, om zo weer energie en ‘spirit’ uit zichzelf aan te boren en door te geven. Verminderen van conflictsituaties en/of losmakingen van predikanten Conflictsituaties tussen kerkraden en personen uit de beroepsgroep ontstaan vaak door het (laten) escaleren van problemen die klein beginnen. Door in een eerder stadium de situatie te herkennen en bespreekbaar te maken, kan veel leed voorkomen worden. Het team WBP zal een rol op zich nemen in deze preventie. Om vroegtijdig spanningen en conflicten tussen pastores en andere kerkenraadsleden te kunnen keren, gaan de werkbegeleiders steeds vaker aan het begin van een traject met de pastor een gezamenlijk gesprek aan met die kerkenraadsleden. Tijdens het intakegesprek legt niet alleen de pastor zijn of haar vragen neer, maar kunnen ook andere kerkenraadsleden aangeven waar de pastor volgens hen aan moet werken. ‘Blinde vlekken’ van de pastor worden zo zichtbaar én bespreekbaar, en krijgen een plaats in het coachings / begeleidingstraject. Landelijk Maatschappelijk Werk (€ 96k, begroot € 0k) Het Landelijk Maatschappelijk Werk van de kerk bestaat uit materiële hulpverlening. In financiële zin betreft het namelijk vooral beperkte subsidies die ontvangen en doorgegeven worden via de Commissie Individuele Hulpverlening. Met betrokkenen van het Fonds Individuele Hulpverlening zijn afspraken gemaakt, om de administratieve processen objectiever en transparanter te maken.

Jaarrekening 2013


39

Werkbegeleiding op verzoek (€ 115k, begroot € 223k) Aangezien werkbegeleiding vrijwillig is en door het Team WBP zelf niet verplichtend kan worden opgelegd, is het Team WBP voor preventieve hulp grotendeels afhankelijk van visitatoren. Visitatoren betrokken in gemeenten waar mogelijk spanningen of conflicten zijn, kunnen naar de werkbegeleiders doorverwijzen. In de praktijk gebeurt dit echter circa 5 keer per jaar! In dit doorverwijzingsproces valt dus nog genoeg te verbeteren en daarmee een wereld te winnen. De kwaliteit van het werk van de werkbegeleiders wordt als (zeer) goed geëvalueerd. Het aantal respondenten op de enquête is met 57% nog aan de lage kant. Onderzocht wordt, hoe dit percentage in 2014 kan worden verhoogd.

Geestelijke begeleiding (€ 31k, begroot € 72k) In 2013 is er veel geïnvesteerd in deskundigheidsbevordering van de Geestelijke begeleider. Aan het einde van het jaar is de opleiding aan het Titus Brandsma Instituut zo goed als afgerond. De beschikbare directe uren voor de geestelijke begeleider waren dus minder dan gebruikelijk voor een volledige Fte. Naast het bieden van individuele geestelijke begeleiding aan de pastores van onze kerk, heeft de geestelijke begeleider zich ingezet voor de PThU om de specialisatie geestelijke begeleiding te organiseren. Daarnaast heeft hij zich ook als docent voor deze specialisatie ingezet. Hier hebben (nog) geen financiële vergoedingen tegenover gestaan. Teambegeleiding (€ 36k, begroot € 72k) Naar teambegeleiding wordt steeds vaker gevraagd. In samenwerking met de gemeente adviseurs die werken aan het project SAGE (samenwerkende gemeenten), krijgt teamvorming en samenwerking tussen (wijk)gemeenten steeds vaker vorm. Profilering & Acquisitie (€ 50, begroot € 58k) Aangezien de dienstverlening vanuit het team WBP per 1 januari 2012 (gedeeltelijk) betaald moet worden, was het nodig dat de werkbegeleiders zich duidelijker - naar hun doelgroep toe profileerden. Zij doen dit door het schrijven van artikelen (Kerkinformatie, ouderlingenblad, Volzin, Predikant en Samenleving), aanwezigheid op landelijke predikantendagen (BNP, Op Goed Gerucht, et cetera), uitgeven van een folder met typen dienstverlening, bijdrage aan de Voorlichtingsdagen Permanente Educatie, lezingen geven bij classes en werkgemeenschappen en het uitgeven van een eigen Nieuwsbrief.

Jaarrekening 2013


40

Communicatie & Fondsenwerving De gezamenlijke afdeling Communicatie & Fondsenwerving van ICCO en de dienstenorganisatie verzorgt de externe en interne communicatie, de campagnes, de klantcontacten, het relatiebeheer naar doelgroepen en de vrijwillige geldwerving voor beide organisaties. De afdeling werkt in opdracht van de raad van bestuur van ICCO en de directie van de dienstenorganisatie. De lasten van Communicatie & Fondsenwerving naar hoofddoelstelling voor het werk voor de Protestantse Kerk in Nederland zien er als volgt uit:

Hoofddoelstellingen

Rekening 2013

(x € 1.000)

Fondsenwerving Marketing communicatie Corporate communicatie/voorlichting Interactief SEPA CRM Totaal lasten Middelen toebedeeld aan andere programma's en stafafd. Fondsenwervingskosten vrijwillige geldwerving Bij: resource resultaat

2.508 786 1.060 751 100 10 5.215

3.314 887 1.169 828

3.023 803 949 788

6.198

5.563

50

32

5.601 Rekening 2013

(x € 1.000)

Rekening 2012

336


Resultaatverdeling C&F

Begroot 2013

Risicoreserve (inclusief resourcebegroting) Totaal resultaat

103 103

261 6.230 Begroot 2013

5.824 Rekening 2012

0

182 182

Het positieve resultaat ad € 103k is enerzijds ontstaan vanwege een lagere personele bezetting dan begroot (€ 185k). Anderzijds traden hogere publicatiekosten op. De kosten van de Servicedesk, die onderdeel is van de afdeling C&F, worden toegerekend aan de ondersteunende afdelingen binnen de dienstenorganisatie, waarvan de kosten worden omgeslagen over de programma’s. Fondsenwerving (€ 2.508k, begroot € 3.314k) De resultaten Fondsenwerving zijn niet in lijn met de begroting gebleken. Hoewel het aantal gemeenten dat deelneemt aan het collecterooster toenam met bijna 2% heeft dit niet kunnen leiden tot een groei van de inkomsten uit collectes. Het niveau aan inkomsten van particuliere donateurs is op peil gebleven. Dat is vooral te danken aan de toename van de Incasso inkomsten. We zijn erin geslaagd de vereisten vanwege SEPA goed uit te voeren. Het aantal institutionele donoren stabiliseerde op ongeveer 140; de Major Donor krant leverde een respons van 35.000 euro op: met beide resultaten zijn we niet ontevreden. Fondsenwerving (ruimte voor nieuwe initiatieven) Een tweetal initiatieven is in 2013 opgepakt en zullen in de komende jaren hun uitwerking hebben:  Segmentatie van de donateursdatabase;  Ondersteuning Plaatselijk Geldwerving (OPG). Segmentatie van de donateursdatabase Kerk in Actie Met behulp van de gegevens van een breed uitgezet onderzoek zijn de donateurs ingedeeld in een viertal groepen op basis van hun eigen typerende geefgedrag. Deze indeling moet ertoe gaan leiden dat we bij mailingen er beter in slagen de juiste toon aan te slaan, meer inkomsten te genereren en kosten te verlagen door minder brieven te versturen waar geen respons op komt. Daarnaast heeft dit onderzoek geresulteerd in de identificatie van ruim 700 (!) ambassadeurs van Kerk in Actie, waar we in de toekomst veelvuldig een beroep op zullen doen om het werk van Kerk in Actie bekend te maken en te ondersteunen. Ook hebben via dit onderzoek donateurs aangegeven open te staan voor meer

Jaarrekening 2013


41

informatie over nalatenschappen en periodiek schenken en hebben personen concreet aangegeven vrijwilligerstaken voor Kerk in Actie te willen doen. Met deze personen is al of wordt in de nabije toekomst contact opgenomen. Ondersteuning Plaatselijk Geldwerving Meer dan 100 gemeenten bleken belangstelling te hebben om zich te bekwamen op het gebied van Fondsenwerving. Het doel is om deze kennis in te zetten bij de Aktie Kerkbalans en andere vormen van plaatselijke kerkelijke geldwerving. Te denken valt hierbij aan acties waarbij randkerkelijken worden benaderd, en het benaderen van gemeenteleden over de mogelijkheden van nalatenschappen en periodieke schenkingen. Het grote aantal gemeenten overtrof onze stoutste verwachtingen. Hoewel het nog te vroeg is om de definitieve resultaten te kunnen melden zien we duidelijk de contouren van een evident succes – en dat tégen de algemene tendens van Kerkbalans in. Meer dan de helft van de deelnemende gemeenten die de inzichten en kennis daadwerkelijk toepasten, noteerden een groei van de inkomsten Kerkbalans; variërend van 2 tot bijna 9 % Deze resultaten geven aanleiding dat we met nog meer inzet deze ingeslagen weg in 2014 en 2015 zullen vervolgen. Corporate communicatie/voorlichting (€ 1.060k, begroot € 1.169k) De website van de Protestantse Kerk - het belangrijkste communicatiemedium van de Protestantse Kerk - mag zich verheugen in een gestaag groeiende belangstelling. Ten opzichte van 2012 groeide het aantal bezoekers met 65%. Maandelijks worden zo’n 45.000 unieke bezoekers verwelkomd. Ook bij de sociale media werd eenzelfde groei gerealiseerd: zowel op Twitter als op Facebook groeide het aantal volgers, fans en likes met meer dan 50%. De Social Media vervullen inmiddels een integraal en vitaal onderdeel in de communicatiestrategie van de Protestantse Kerk. Op Twitter wordt bijvoorbeeld de discussie aangezwengeld over specifieke onderwerpen die in Kerkinformatie zijn behandeld. Een ander voorbeeld is om via de Facebook community extra belangstelling te op te wekken voor de blog van de Scriba (Commentaar bij de Tijd), bijvoorbeeld over de advertentiecampagne van de website ‘Second Love’. De ondersteuning vanuit de afdeling van de introductie van de missionaire presentie van de Protestantse Kerk op internet door de website www.mijnkerk.nl leverde een stroom aan gratis publiciteit . Eén van de onderdelen van de betaalde campagne was een reeks advertenties in ‘Vrouw’, een magazine bij de Telegraaf. Evaluatie leerde dat de gratis publiciteit (aandacht in kranten, op websites en televisie) een commerciële waarde had van ruim € 200.000 en aandacht genereerde onder 8,2 miljoen mensen. Het hoogtepunt van de aandacht voor het werk van de Protestantse Kerk in de media viel in de advent- en kerstperiode. Het voornemen van de Protestantse Kerk om door middel van een reclamespot mensen op te roepen met Kerst de kerk te bezoeken maakte zowel binnen als buiten de kerk de tongen los. Op één avond berichtten zowel het Jeugdjournaal, het 8-uur Journaal als het half elf journaal over dit initiatief. De genereuze toonzetting van deze seculiere media kon niet of met moeite worden overgenomen binnen de kerk en in de kerkelijke pers. De vermeende kerkelijke propaganda voor het CDA en het eeuwenoude vraagstuk of dit geld niet beter aan de armen gegeven had kunnen worden, hield het campagnevuurtje precies genoeg smeulend om in voldoende mate in de media aanwezig te blijven tot de daadwerkelijke uitzending van de reclamespot. Met als bijna-hoogtepunt een sympathiek pleidooi van Paul Witteman ten gunste de diaconale reputatie van de Protestantse Kerk. De gemoederen binnen de kerk en kerkelijke media kwamen pas tot bedaren toen de commercial daadwerkelijk op TV te zien was. Toen bleek dat veel van de critici voor hun beurt hadden gesproken en er in het geheel geen aanleiding was tot binnenkerkelijke bezorgdheid.

Jaarrekening 2013


42

Marketing communicatie Kerk in Actie (€ 786k, begroot € 887k) Het indrukwekkende en verheugende aantal van 1.100 gemeenten nam in 2013 deel aan de 40dagen tijd en de campagne die Kerk in Actie hieromtrent voert. Ook de website van Kerk in Actie mocht zich verheugen in een gestaag groeiende stroom van ruim 15.000 bezoekers per maand. Ook op de sociale media werd een forse groei gerealiseerd: zowel op Twitter als op Facebook groeide het aantal volgers, fans en likes met meer dan 50%. Het klantenpanel van de Protestantse Kerk is in 2013 een steeds belangrijker rol gaan vervullen om tot marketingbeleid te komen. In totaal zijn er 7 onderzoeken uitgevoerd en is het aantal panelleden gegroeid naar 875. Het aantal panelleden en het aantal onderzoeken zal in de komende jaren verder moeten doorgroeien. De kerstcampagne van Kerk in Actie rondom Kinderen in de Knel heeft – in harde valuta - niet opgeleverd wat verwacht was. Dit drukt ons met de neus op de feiten dat Kerk in Actie zich in een voortdurende concurrentiestrijd bevindt die op het steeds verschralende Protestantse erf in alle hevigheid op verschillende fronten gevoerd wordt. Dit feit ervaren we als aansporing om aan een aansprekender en helderder profiel van Kerk in Actie te werken dat de idealen van gewone kerkmensen meer centraal stelt. Interactief Kerk in Actie (€ 751k, begroot € 828k) De resultaten Interactief waren bevredigend. In een eerdere evaluatie van het werk van Interactief is geconstateerd dat de gewenste groei is uitgebleven. Reden om over te gaan tot herpositionering van het product Interactief. De wens is om te komen tot een breder aanbod van projecten die de idealen van gewone kerkmensen weerspiegelen en die aantrekkelijk zijn voor diaconieën om aan deel te nemen. De aanzet hiertoe is al gegeven in 2013 en zal zijn beslag vinden in 2014.

Overige centrale doelbestedingen De lasten zien er als volgt uit:

Overige centrale doelbestedingen (x € 1.000)

Vernieuwingsbudget Algemene financiële bijdragen Diversen (incl. bijz. waardevermindering Hydepark) Hydepark (dekking begrotingstekort) Totaal lasten

Rekening 2013 1.106 445 130

Begroot 2013

Rekening 2012 1.020 332 1.100

1.681

534 568 15 200 1.317

1.681

1.317

2.452

Rekening 2013 -336 914 54 632

Begroot 2013 -221

Rekening 2012 798

-221

798

2.452

Middelen toebedeeld aan andere programma's en stafafd. Fondsenwervingskosten vrijwillige geldwerving Bij: resource resultaat Totaal doelstellingen

Resultaatverdeling ov. centr. doelbestedingen (x € 1.000)

Risicoreserve Reserves fondsen Totaal resultaat

Dit betreft de kosten ten laste van het vernieuwingsbudget, evenals bijdragen en dergelijke die ten laste komen van kerkelijke bestemmingsreserves en –fondsen. Voor een toelichting op de bestedingen wordt verwezen naar hoofdstuk 8 Financiën (Bijzondere baten en lasten).

Jaarrekening 2013


43

3

Beleidsplanperiode 2013 - 2016

Visienota en beleidsplan 2013 – 2016 De dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk heeft als missie het ondersteunen van de kerk en haar gemeenten bij het uitvoeren van hun taken en activiteiten. In een tijd waarin geloven en kerk-zijn in Nederland niet meer vanzelfsprekend zijn, is dat een uitdagende opdracht. Met minder middelen en menskracht zullen we voor die ondersteuning moeten zorgen die voor kerk en gemeenten de meeste meerwaarde heeft. Met het formuleren en aanvaarden door de synode van de visienota ‘De hartslag van het leven’ wordt plaats bepaald, richting gegeven en perspectief geboden voor het werk van de kerk. Het doel van de visienota is om te geloven en (nieuwe) zin te geven om kerk te zijn. Ons hart klopt door geloof, hoop en liefde en met die hartslag is er toekomst voor het geloof en voor de (protestantse) kerk. In lijn met de visienota en het beleidsplan met Hart en Ziel concentreert de Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk zich in de periode 2013 – 2016 daarom op drie beleidsthema’s:  Stimuleren van nieuwe vormen van kerk-zijn;  Ontzorgen van gemeenten;  Kerk in Actie als bondgenoot. Nieuwe vormen van Kerk zijn Veel gemeenten zijn op zoek naar nieuwe vormen van kerken gemeente-zijn. De achtergronden daarvan zijn verschillend: door afname van middelen en mensen lukt het soms niet meer om de gemeente te laten functioneren zoals men dat van oudsher gewend is. Andere gemeenten zoeken nieuwe vormen waarbij hun leden zich beter thuis voelen of waarmee ze ook gemakkelijk ‘nieuwkomers’ of leden van andere kerken kunnen betrekken. Voor deze en andere situaties wil de dienstenorganisatie in de komende beleidsperiode een stimulans bieden. Speerpunt daarbij is de vorming van 100 pioniersplekken: kleine of grote initiatieven voor nieuwe vormen van christelijke gemeenschap. Doel is dat dit ‘pionieren’ een uitstraling krijgt naar alle gemeenten van de kerk. Ontzorgen van gemeenten Door een teruggang van middelen en participatie gaat in de gemeenten van de kerk veel energie zitten in overleven: hoe houden we ons kerkgebouw in stand, de kerkenraad en de inkomsten op peil, hoe behouden we onze predikantsplaats? Die vragen zijn relevant, maar nemen makkelijk het zicht weg op de kern en inhoud van het gemeente-zijn. Om gemeenten te helpen zich te concentreren op de inhoud, willen wij hen op een aantal terreinen ontlasten:  We ondersteunen initiatieven die gemeenten de zorg voor hun kerkgebouw uit handen nemen;  We vormen een “pool” van predikanten, die vanuit landelijke dienst inzetbaar zijn in gemeenten die bijvoorbeeld geen eigen predikant meer kunnen beroepen of tijdelijk een (extra) beroepskracht willen inzetten. Tegelijk garanderen we hiermee beginnende predikanten die dat wensen fulltime werkgelegenheid;  We bieden faciliteiten aan gemeenten om ondersteunende processen uit te besteden. Bijvoorbeeld rond fondsenwerving (inclusief Kerkbalans) en predikantstraktementen. Kerk in Actie als bondgenoot Kerk in Actie is het werk voor zending en (wereld-)diaconaat van en namens de gemeenten van de Protestantse Kerk. Dit eigenaarschap van de gemeenten willen we in de nieuwe beleidsperiode verder versterken. In de uitvoering van het werk staat het vormen van bondgenootschappen centraal. In het buitenlandwerk door meer nadruk te leggen op partnerschap en internationale solidariteit. In Nederland door Kerk in Actie meer te profileren als bondgenoot van de plaatselijke gemeente en ook door de samenwerking te intensiveren met organisaties die een bijdrage kunnen leveren aan een duurzame en rechtvaardige samenleving. Aanvullende beleidsthema’s Aanvullend aan deze hoofdthema’s van beleid leggen we in de dienstverlening aan kerk en gemeenten de volgende accenten:  Teamwerk en maatwerk: voor gemeenten met complexe vragen rond visie en beleid zetten we teams in met verschillende deskundigheden. In de advisering van gemeenten zullen we naast de procesbegeleiding meer accent leggen op ondersteuning bij het daadwerkelijk realiseren van gemaakte keuzes.

Jaarrekening 2013


44





Het cursusaanbod willen we beter laten aansluiten op bezinnings- en verandertrajecten die gemeenten doorlopen. We beperken daarom het aanbod van algemene cursussen en leggen meer nadruk op cursussen die gericht zijn op veranderprocessen en kadervorming; geestelijk leiderschap krijgt daarbij extra accent. De dienstenorganisatie ontwikkelt zich verder tot een gemeenschap van samenwerkers en kennisdelers. Door na te gaan wat wel en niet werkt (meten = weten), worden producten en diensten voor gemeenten en beroepskrachten snel aan wensen aangepast of afgebouwd. Eén registratiesysteem voor alle gemeente-contacten (CRM) voor de hele organisatie zorgt voor een efficiënt contact met de gemeenten van de kerk.

Mensen en middelen De activiteiten van de dienstenorganisatie zullen worden uitgevoerd op basis van een sluitende exploitatie. De basisformatie van de dienstenorganisatie zal in 2016 zijn verminderd met 50 fte. Deze vermindering zal zoveel als mogelijk plaatsvinden door natuurlijk verloop. De organisatiestructuur blijft in de beleidsperiode ongewijzigd. In 2015 starten we met een onderzoek naar de vraag of de door kerk en gemeenten gevraagde dienstverlening en de dalende formatie moeten leiden tot een aanpassing van de organisatiestructuur. Ook zal de huisvesting van de organisatie heroverwogen worden. Opgebouwde financiële reserves zullen verantwoord ingezet worden om de uitvoering van het geformuleerde beleid mogelijk te maken.

Jaarplannen 2014 en begroting 2014 Jaarplannen De jaarplannen zijn gebaseerd op het beleidsplan met Hart en Ziel voor de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland. Uit de jaarplannen voor 2014 van de organisatie(afdelingen) spreekt het verlangen om een positieve bijdrage te leveren aan de opbouw van onze gemeenten, de kwaliteit van onze samenleving, het bereiken van (jonge) mensen met het Goede Nieuws. Deze werkwijze en mentaliteit verbinden ons en de diverse onderdelen van het werk van de dienstenorganisatie. Voor het jaar 2014 liggen de volgende accenten:  De “pool” van predikanten, jeugdwerkers enzovoorts, die vanuit landelijke dienst inzetbaar zijn in gemeenten die geen eigen predikant meer kunnen beroepen of tijdelijk een (extra) beroepskracht willen inzetten, krijgt meer en meer vorm.  Oprichting stichting kerkgebouwen: in 2013 zijn er workshops gehouden met deskundigen en opiniemakers. Tevens is er gewerkt aan een risico-inventarisatie op basis van deze gesprekken. De problematiek wordt breed herkend; werken aan de oplossing is gecompliceerd. 2014 is een jaar waarin er knopen worden doorgehakt.  De protestantse pioniersplekken mogen in 2014 een grote groei meemaken. In 2013 is al een aantal plekken gestart, maar 2014 is ook in dit geval bepalend. Wordt dit idee in de breedte van onze kerk opgepakt en vormgegeven? We hebben extra middelen beschikbaar gesteld uit onze reserves om dit werk een impuls te kunnen geven, conform onze meerjarenraming.  In 2014 zou kunnen worden begonnen met de realisatie van het nieuwe ‘Hydepark’. Een groot deel van het jaar wordt ingezet voor het goed doorlopen van de (burger)gemeentelijke procedures. Mocht dit proces voorspoedig verlopen, dan kan in de tweede helft van 2014 worden begonnen met de bouw. De geplande activiteiten voor de fondsenwerving van dit mooie kerkenwerk zijn in 2014 in volle gang.  De ondersteuning van het diaconale werk in Nederland wordt in 2014 nog meer gericht op het ondersteunen en stimuleren van het plaatselijke diaconale werk. Zoveel als mogelijk maken we middelen vrij voor zowel scholing en advies alsook steunverlening voor lokale diaconale projecten. Ook in de projecten wordt sterk naar deze toegevoegde waarde voor het plaatselijke diaconaat gekeken.  De verhoging van de bijdragen Solidariteitskas naar € 7,50 per belijdend lid zal in deze beleidsplanperiode niet worden doorgevoerd. Zo nodig zullen we een substantieel deel van de reserves benutten.  De ontwikkeling van de inkomsten van de gemeenten vertonen een verdergaande daling, zodat voor 2014 een vermindering van de quotuminkomsten met 1,5 procent zijn geraamd; dit is een half procent meer dan het beleidsplan vermeldt.

Jaarrekening 2013


45

Begroting 2014 In de vergadering van de kleine synode van 29 november 2013 werd de begroting 2014 van de Protestantse Kerk in Nederland (VA 13-11) vastgesteld. Onderstaand is deze vastgestelde begroting 2014 verkort weergegeven:

Protestantse Kerk in Nederland (x € 1.000)

Beschikbaar voor doelstelling

Begroting 2014

Percentage

59.087

100%

3.176 2.058 7.967 2.232 22.262 650 524 1.506 2.872 205 279 359 222 2.325 334 814 1.065 2.548 870 52.268

6% 3% 13% 4% 38% 1% 1% 3% 5% 0% 0% 1% 0% 4% 1% 1% 2% 5% 1%

Werving baten

2.584

4%

Kosten Beheer en Administratie

7.602

13%

Totaal besteedbaar voor doelstelling

62.454

106%

Totaal resultaat

-3.367

-6%

1.596 1.846

3% 3%

75

0

Besteed aan doelstellingen Programmalijnen Institutionele Ondersteuning IO - Ledenregistratie Protestantse Kerk Kerk in Ontwikkeling Missionair Werk en Kerkgroei Kerk in Actie - marketing communicatie - interactief Jeugdwerk Protestantse Kerk HRM - Mobiliteitspool HRM - mobiliteitsbureau HRM - werkbegeleiding predikanten en kerkelijk werkers HRM - bureau predikanten HRM - GVO Protestants Centrum voor Toerusting en Educatie Expertisecentrum C&F: corporate Hydepark Dienstverlening aan gemeenten Overige centrale doelbestedingen

Reserves en fondsen Kerk in Actie Overige kerkelijke reserves en fondsen Resultaat ten gunste van continuïteitsreserve

In hoofdstuk 5 ‘Vrijwilligers en Personeel’ van dit jaarverslag wordt tevens de begrote personeelsformatie weergegeven, die behoort bij deze begroting voor 2014. De begrote onttrekkingen voor 2014 vinden plaats uit aanwezige bestemmingsreserves en –fondsen van de Kerk. Voor 2014 is eveneens een vernieuwingsbudget gereserveerd van € 580k voor onder andere kosten in het kader van nieuwe initiatieven en speciale eenmalige activiteiten, voor onvoorziene uitgaven en voor eventuele afvloeiingsverplichtingen en/of mobiliteitsbevorderende maatregelen.

Jaarrekening 2013


46

4

Bestuur en directie

Dit hoofdstuk bestaat uit een formeel door het bestuur vastgestelde verantwoordingsverklaring in overeenstemming met de eisen van het CBF over de principes van goed bestuur. Hiernaast zijn de samenstelling van moderamen, bestuur en directie, de bezoldiging, het rooster van aftreden en de nevenfuncties van het bestuur vermeld. Bovendien is een kort verslag opgenomen van de meest actuele zaken vanuit de gehouden bestuursvergaderingen in het jaar 2013.

Verantwoordingsverklaring Toezicht houden Rechtspersoonlijkheid en taken dienstenorganisatie De generale synode van de Protestantse Kerk in Nederland onderhoudt ten behoeve van de arbeid van de kerk een dienstenorganisatie. Deze dienstenorganisatie is een kerkelijke instelling en bezit, als zelfstandig onderdeel van de kerk, rechtspersoonlijkheid. De generale synode laat zich in haar arbeid bijstaan door een bestuur van de dienstenorganisatie. Dit bestuur geeft leiding aan de dienstenorganisatie binnen het raamwerk van de kerkorde en ordinanties van de Protestantse Kerk in Nederland en de generale regelingen behorende bij deze kerkorde. In de generale regeling voor de dienstenorganisatie zijn de taken, werkwijze en bevoegdheden vastgelegd van het bestuur en de directie van de dienstenorganisatie. Code goed bestuur voor goede doelen Het bestuur en de directie van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland onderschrijven de Code Goed Bestuur voor Goede Doelen en handelen hiernaar in overeenstemming met een aantal ontwikkelde codes als de Code Wijffels, de Code Tabaksblatt en het begrip ‘good governance’. Dit duidt op een goede bestuurlijke inrichting van een onderneming en de uitvoering van goed ondernemerschap, waaronder begrepen integer en transparant handelen, een goed toezicht hierop en het afleggen van verantwoording over het uitgeoefende toezicht. Gedragscode fondsenwerving Met betrekking tot de fondsenwerving bestaat geen formeel vastgestelde gedragscode. De normen voor ons handelen worden ons aangereikt vanuit het Evangelie en de kerkorde. Deze normen zijn scherper geformuleerd dan (de meeste) gedragscodes. Zo worden loterijen beschouwd als ethisch ongewenst en doen wij daaraan niet mee, wat betreft de eigen projecten. De fondsenwerving vindt voor een belangrijk deel plaats door de plaatselijke diaconieën en ZWOgroepen (zending, werelddiaconaat en ontwikkelingssamenwerking). Deze groepen hebben een regulerend effect omdat zij zeer betrokken en kritisch zijn. Voordat er ethische of zelfs wettelijke normen overschreden worden, reageren zij direct op uitlatingen van Kerk in Actie of vanuit de Protestantse Kerk in Nederland. Taken en verantwoordelijkheden van bestuur en directie dienstenorganisatie Het bestuur heeft onder meer tot taak het (doen) voorbereiden, uitvoeren en toezien op het door de kleine synode vastgestelde beleid voor de dienstenorganisatie, de zorg voor de vermogensrechtelijke aangelegenheden van de dienstenorganisatie en het beheren van het vermogen van de Protestantse Kerk in Nederland. Het bestuur is tevens verantwoordelijk voor de naleving van alle relevante weten regelgeving en voor het beheersen van de risico’s, verbonden aan het uit te voeren werk van de kerk. Het bestuur rapporteert hierover aan de kleine synode. De directie is belast met de beleidsmatige voorbereiding en uitvoering van bestuursbesluiten en met de dagelijkse leiding en organisatie van de dienstenorganisatie. De taken zijn bepaald in het directiestatuut dat door het bestuur van de dienstenorganisatie is vastgesteld. Tevens wordt hierin aangegeven welke bestuursbevoegdheden aan de algemeen directeur zijn gemandateerd.

Besteding van middelen Voorbereiding, uitvoering en evaluatie beleidsplanning Het beleidsplan voor de dienstenorganisatie wordt voorbereid door het moderamen van de generale synode en het bestuur van de dienstenorganisatie. Zij doen dit zelf of laten dit doen en bieden het

Jaarrekening 2013


47

gezamenlijk aan ter behandeling bij de generale synode. De generale synode dient het beleidsplan vast te stellen. De uitvoering van het beleidsplan wordt jaarlijks geëvalueerd door moderamen en bestuur gezamenlijk, op basis waarvan besloten kan worden een voorstel tot bijstelling van het beleidsplan voor te leggen aan de generale synode. Het beleidsplan 2013 – 2016 is door de synode in 2012 vastgesteld. Over de ontwikkeling uit het beleidsplan heeft op het onderdeel ‘pioniersplekken’ een presentatie plaatsgevonden in de novembervergadering van de generale synode. Beheersingsproces Volgens artikel 11 van de generale regeling geschiedt de uitvoering van de werkzaamheden van de dienstenorganisatie, gericht op (externe) dienstverlening, zoveel mogelijk in de vorm van projecten. Het beheersingsproces binnen de ‘planning- en controlcyclus’ van de organisatie is gebaseerd op de onderdelen Plan (plannen), Do (uitvoeren), Check (meten) en Act (analyse en bijsturen). Met ingang van 2008 is de inrichting en werkwijze van het uit te voeren werk vastgelegd in een nieuwe programmatische organisatiestructuur (zie het organogram in dit jaarverslag), waarin programmatisch en projectmatig werken de uitgangspunten zijn. Deze structuur is geëvalueerd bij de totstandkoming van het beleidsplan 2013 – 2016 maar blijft goed hanteerbaar voor deze periode. De (financiële) besturingsfilosofie geeft het management van de dienstenorganisatie de bouwstenen voor een adequate sturing van het geplande uit te voeren werk en - indien nodig - correctie hierop. In 2009 is het rapport ‘Scoren in de Kerk’ door het bestuur vastgesteld. Vanuit de missie, visie en de strategische doelstellingen zijn hierin succesfactoren en prestatie-indicatoren voor de dienstenorganisatie bepaald, die zijn opgenomen in een Balanced Scorecard. Deze methodiek blijkt een waardevol instrument voor het management, zowel voor financiële als inhoudelijke monitoring en wordt ook in de nieuwe beleidsplanperiode gehandhaafd. Uiteraard zijn de BSC’s aangepast naar aanleiding van het nieuwe beleidsplan. De financiële huishouding is gelukkig op orde. De interne risicobeheersings- en controlesystemen functioneren en geven een solide basis voor rapportage en bijsturing bij gewijzigde omstandigheden. Het verhogen van transparantie en het verminderen van de omvang van de jaarverslaggeving worden door de besluitvorming in het kader van het project DOET gerealiseerd. Met betrekking tot interne beheersing van de projectbestedingen van Kerk in Actie is verbetering nodig. Verantwoording De jaarlijks door het bestuur uit te brengen begrotingen en jaarrekeningen worden vastgesteld door de kleine synode. De vaststelling van de jaarrekening met een controleverklaring van een onafhankelijke accountant strekt tot decharge van het bestuur ter zake van het door hem gevoerde beheer. De jaarstukken worden opgesteld volgens de Richtlijn Fondsenwervende Instellingen (650) van de Raad voor de Jaarverslaggeving, mede vanwege het feit dat de dienstenorganisatie het CBFkeurmerk heeft ontvangen voor de activiteiten van Kerk in Actie. Het bestuur brengt hierover een afzonderlijke verantwoording uit. De jaarverslagen en jaarrekeningen, evenals de begrotingen, zijn opvraagbaar en staan integraal op de website van de Protestantse Kerk. De directie verantwoordt minimaal per 4 maanden aan het bestuur de realisatie en voortgang van de uitvoering van de vastgestelde jaarplannen en begrotingen. Het verantwoordingsproces in het jaar 2013 is uitgevoerd conform de gehanteerde regelgeving en de hierover gemaakte afspraken. Over de financiële resultaten is vanaf maart 2013 maandelijks gerapporteerd. (Extern) toezicht Naast het externe toezicht van het Centraal Bureau Fondsenwerving inzake het keurmerk voor een verantwoorde fondsenwerving wordt de controle uitgevoerd door PricewaterhouseCoopers Accountants NV te Utrecht. Deze certificerende accountant wordt aangewezen door de kleine synode. Tevens woont de onafhankelijke externe accountant de vergaderingen bij van de door het bestuur ingestelde auditcommissie.

De auditcommissie ondersteunt het bestuur van de dienstenorganisatie bij het uitvoeren van de verantwoordelijkheden op het toezichtterrein. In 2008 werd daarvoor een auditreglement vastgesteld. Met ingang van 2013 wordt gewerkt met één auditcommissie voor het geheel van het werk van de Protestantse Kerk in Nederland. De commissie wordt met ingang van 2013 gevormd door drie externe leden, de heren J-D. de Geer, B. Trouwborst en H.J. Haverkamp en twee bestuursleden, de heren G-

Jaarrekening 2013


48

J. Kramer en P. Schreuder. De overige leden zijn de algemeen directeur, het hoofd van de afdeling F&C en twee afgevaardigden namens de accountant. De commissie besprak op 6 mei 2013 de jaarverslagen 2012. Op 23 september 2013 werden de conceptbegrotingen 2014 besproken. De commissie adviseerde positief over de jaarverslagen en de begrotingen. De punten waarvoor ook de aandacht van de commissie werd gevraagd waren het reglement en het rooster van aftreden, de ontwikkelingen nieuwbouw Hydepark/Roosevelthuis, het ‘ontzorgen’ gemeenten inzake kerkgebouwen, Kerk in Actie – ICCO en de vorming van het Shared Service Center. Omgang met belanghebbenden De dienstenorganisatie belanghebbenden.

streeft

naar

een

transparante

en

open

communicatie

met

alle

Belanghebbenden De Protestantse Kerk kan gezien worden als een van de grootste vrijwilligersorganisaties van Nederland. Iedere vrijwilliger of ieder gemeentelid is een belanghebbende en kan op verschillende manieren contact hebben met de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland (vrijwilliger, ambtsdrager, kerkrentmeester, diaken, predikant, donateur enzovoorts). Al die contacten hebben tot gevolg dat er verschillen zijn in de wijze waarop gecommuniceerd wordt, de vormen en de periodiciteit daarvan. De Protestantse Kerk heeft contact met andere belanghebbende organisaties zoals gelieerde instellingen (SKG, Kerk en Wereld, PThU, Stichting de Zending enzovoorts), modalitaire organisaties (IZB, GZB, HGJB), belangenverenigingen (VKB, Federatie van Diaconieën enzovoorts). Ook worden er contacten onderhouden met internationale organisaties zoals de Wereldraad van Kerken, ACT, WCRC, LWF, CEC enzovoorts en met partnerkerken. De begrotingen, jaarverslagen en de jaarrekeningen zijn opvraagbaar en direct beschikbaar via het internet. Klachten Op basis van artikel 15 van de generale regeling dienstenorganisatie is een klachtenprocedure, evenals een klachtenformulier, opgesteld. Beide zijn beschikbaar via de website. In zijn vergadering van 13 januari 2014 en 10 februari 2014 werd de klachten die in 2013 zijn ontvangen aan het bestuur voorgelegd. De bestuursleden namen kennis van de reacties. Alle leden van het bestuur en directie van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland hebben deze verantwoordingsverklaring onderschreven en ondertekend op 12 mei 2014.

Verslag bestuur en directie Benoemingen bestuur en directie dienstenorganisatie Het bestuur bestaat uit zes leden. De leden van het bestuur worden benoemd en ontslagen door de generale synode:  vier leden van het bestuur worden – op aanbeveling van het bestuur en gehoord hebbende het moderamen (dagelijks bestuur generale synode) – benoemd uit de leden van de kerk;  de beide andere leden zijn afkomstig uit het moderamen: de scriba (bezoldigd bestuurder) en een ander daartoe aangewezen lid van het moderamen. De onder a. vermelde bestuursleden worden benoemd voor een periode van vier jaar; ze kunnen eenmaal voor een aansluitende periode worden herbenoemd. De onder b. vermelde bestuursleden worden benoemd voor de duur van hun zittingstijd in het moderamen. Conform het bepaalde in de generale regeling dienstenorganisatie vermijden de leden van het bestuur in hun functioneren elke schijn van belangenverstrengeling. Het bestuur draagt de dagelijkse leiding van de dienstenorganisatie op aan een algemeen directeur, die wordt benoemd door de generale synode uit de leden van de kerk en op gezamenlijke voordracht van het bestuur van de dienstenorganisatie en het moderamen van de generale synode. Profiel bestuurder Van een bestuurslid wordt verwacht dat zij/hij:  belijdend lid is van de Protestantse Kerk in Nederland;  kennis heeft van kerkelijke structuren en culturen in de breedte van de Protestantse Kerk in Nederland;  ruime ervaring heeft met het (bedrijfsmatig) aansturen van grote en complexe organisaties;

Jaarrekening 2013


49



oog heeft voor veranderingen in kerk en maatschappij en deze weet te vertalen naar het functioneren van kerk en dienstenorganisatie. De generale synode wijst, gehoord het bestuur, de voorzitter en secretaris van het bestuur aan. Afhankelijk van de samenstelling van het bestuur wordt gezocht naar specifieke ervaring en deskundigheid. Samenstelling moderamen van de generale synode per 31 december 2013 Ds. K. van den Broeke, preses Dr. A.J. Plaisier, scriba Mw. Mr. M. Engelbert-Clarenbeek (ouderling en eerste assessor) Dhr. B. van Bokhoven (ouderling-kerkrentmeester) Dhr. F. Pasveer (diaken) Samenstelling Bestuur en Directie van de dienstenorganisatie per 31 december 2013 Bestuur Ir. G-J. Kramer, voorzitter G. Prins, secretaris Mr. P. Schreuder G.L. Westerveld Ds. A.J. Plaisier, vanuit het moderamen van de generale synode B. van Bokhoven, vanuit het moderamen van de generale synode Na een zittingstermijn van 8 jaar eindigde per 31december 2013 het bestuurslidmaatschap van dhr. Kramer. In de novembervergadering benoemde de generale synode mevr. G. Prins tot voorzitter van het Bestuur van de dienstenorganisatie, ingaande per 1 januari 2014. In de vacature, ontstaan door het vertrek van dhr. Kramer, benoemde de generale synode mr. W. van Leussen. Directie H. Feenstra, algemeen directeur Ds. E. Overeem, adjunct directeur; eind november emeritaat. Met ingang van 1 januari 2014 zijn twee leden van het managementteam, mevr. P.J.E. van den Bosch en dhr. J.P. van Ark, belast met de rol van adjunct directeur. Bezoldiging moderamen De leden van het moderamen van de Protestantse Kerk in Nederland ontvangen geen bezoldiging, met uitzondering van de scriba, dr. A.J. Plaisier. De scriba wordt gesalarieerd conform de arbeidsvoorwaardenregeling van de Protestantse Kerk in Nederland, welke is afgeleid van de beloningen die de rijksoverheid hanteert voor de ambtelijke salarissen. Aan de leden van het moderamen zijn geen leningen, voorschotten of garanties verstrekt. Bezoldiging bestuur Conform de generale regeling dienstenorganisatie artikel 3, lid 9 genieten de leden van het bestuur van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland geen beloning voor hun werkzaamheden, maar hebben zij recht op vergoeding van kosten die in de uitoefening van de bestuursfunctie gemaakt worden. In het jaar 2013 is € 932,- aan onkostenvergoedingen verstrekt. Dit betreffen voornamelijk vergoedingen voor reis- en verblijfkosten. Aan de bestuurders zijn geen leningen, voorschotten of garanties verstrekt. Het bestuurslid dr. A.J. Plaisier is onbezoldigd bestuurder van de dienstenorganisatie, en daarnaast in loondienst als scriba van de Protestantse Kerk in Nederland. Het bestuur heeft het bezoldigingsbeleid, de hoogte van de directiebeloning en de hoogte van andere bezoldigingscomponenten vastgesteld. Het bezoldigingsbeleid wordt periodiek geactualiseerd. In de loop van 2014 vindt de eerstvolgende evaluatie door het bestuur plaats. Bij de bepaling van het bezoldigingsbeleid en de vaststelling van de beloning wordt aan de regeling van de VFI getoetst. Voor een overzicht van de bezoldiging van de directie(leden) wordt verwezen naar de toelichting op de personeelskosten in de jaarrekening. Wijzigingen bestuur De samenstelling van het bestuur van de dienstenorganisatie ondervond in het verslagjaar 2013 geen wijzigingen.

Jaarrekening 2013


50

Rooster van aftreden Bestuurslid

Benoeming per

Benoeming door de GS Protestantse Kerk in Nederland

Ir. G-J. Kramer

januari 2006

november 2005

G. Prins

januari 2010

november 2009

Mr. P. Schreuder

januari 2007

november 2006

G.L. Westerveld

januari 2011

november 2010

Ds. A.J. Plaisier B. van Bokhoven

(Mogelijke) herbenoeming of aftreden herbenoeming per jan. 2010 januari 2014 herbenoeming per jan. 2011 januari 2015

Scriba van de Protestantse Kerk in Nederland mei 2008 Afhankelijk van synodelidmaatschap en synodebesluiten april 2010

Aftreden uiterlijk

ultimo 2013 ultimo 2017 ultimo 2014 ultimo 2018

april 2016 april 2014

Functieverdelingen binnen het bestuur De bestuursleden maakten afspraken over specifieke aandachtsgebieden. Dhr. Kramer is in eerste instantie aanspreekbaar op ‘ICCO-zaken’ en is namens het bestuur van de dienstenorganisatie lid van de aandeelhoudersvergadering van Boekencentrum BV. Dhr. Kramer vertegenwoordigt het bestuur van de dienstenorganisatie in de auditcommissie. Mevr. Prins vertegenwoordigt het bestuur in het participantenberaad van de Protestantse Stichting Diaconaal Vakantiewerk en in de vertrouwenscommissie van ICCO. Dhr. Schreuder richt zijn aandacht op zaken rond de ledenregistratie van de Protestantse Kerk (LRP, SMRA en SILA) en hij vertegenwoordigt het bestuur in het Georganiseerd Overleg Predikanten, de commissie Solidariteitskas en in de auditcommissie. Dhr. Westerveld richt zich op zaken met betrekking tot (het overleg met) de regio’s, de SKKN en de Stichting Kerkelijk Geldbeheer. Dhr. Westerveld vertegenwoordigt het bestuur van de dienstenorganisatie in het besturenoverleg Land-Regio en de stuurgroep Hydepark. Alle bestuursleden worden betrokken bij het overleg met de Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer. Nevenfuncties Buiten de kerkelijke functies op plaatselijk, regionaal en/of landelijk vlak bekleden de bestuursleden tevens nevenfuncties op financieel, economisch en maatschappelijke terreinen. Van het bestuur van de dienstenorganisatie worden onderstaand deze nevenfuncties vermeld: Ir. G-J. Kramer, bestuursvoorzitter Voorzitter Raad van Commissarissen ASM International NV (beëindigd voorjaar 2013), Vicevoorzitter Raad van Commissarissen Damen Shipyards Group, Lid Raad van Commissarissen NV Bronwaterleiding Doorn en Energie Beheer Nederland BV, Voorzitter Raad van Toezicht Technische Universiteit Delft (beëindigd zomer 2013), Voorzitter bestuur Amsterdam Sinfonietta, Voorzitter bestuur Residentie Orkest, Voorzitter bestuur Stichting Preferente Aandelen Arcadis NV, Voorzitter Bestuur Vrienden Pieterskerk Leiden (beëindigd najaar 2013), Bestuurslid Stichting Pieterskerk Leiden (beëindigd najaar 2013), Stichting Museum Beelden aan Zee en Stichting Het Concertgebouw Fonds (beëindigd najaar 2013), Lid Raad van Advies De Nieuwe Kerk en Frans Hals Museum, Voorzitter bestuur SMRA, lid van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van Boekencentrum BV. G. Prins, secretaris Voorzitter Raad van Bestuur Stichting Philadelphia Zorg, Lid Raad van Beheer Cosun, Voorzitter Bestuur Vrijwilligers Palliatieve Terminale Zorg, Lid Raad van Bestuur Nictiz (beëindigd per 30 juni 2013), Lid Raad van Commissarissen CSU, Bestuurslid SMRA en lid Participantenberaad van de Protestantse Stichting Diaconaal Vakantiewerk. Mr. P. Schreuder, penningmeester Senior consultant van Schreuder Adviseurs, Bestuurslid van de SMRA en secretaris van het bestuur van de Stichting Kerken in de Schijnwerper te Nijkerk.

Jaarrekening 2013


51

G.L. Westerveld, bestuurslid Projectdirecteur van Brink Groep BV, adviseur samenwerkingsverband Protestantse Gemeenten Midden Langstraat, Voorzitter Algemene Kerkenraad Protestantse Gemeente Waalwijk, Lid ledenraad Donatus (onderlinge verzekering), Lid ledenraad Maatschappij van Welstand, penningmeester Stichting Interkerkelijk Oriëntatie Centrum, Penningmeester Jacob van Heusdenfonds, bestuurslid SMRA, Lid Raad van Advies Stichting Behoud en Herbestemming Religieus Erfgoed (SBHRE). Ds. A.J. Plaisier, scriba en bestuurslid vanuit moderamen van de generale synode Voorzitter Stichting De Tombe Rasker, lid van het curatorium Leerstoel Missiologie, commissaris Boekencentrum BV en bestuurslid SMRA. B. van Bokhoven, bestuurslid vanuit het moderamen van de generale synode Bestuurslid SMRA, lid van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van Boekencentrum BV, Secretaris van het College van Kerkrentmeesters van de hervormde gemeente te Linschoten. De directie van de dienstenorganisatie heeft de volgende nevenfuncties: H. Feenstra, algemeen directeur Statutair directeur van de stichting SMRA, lid van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van Boekencentrum BV, lid van het Participantenberaad van de Protestantse Stichting Diaconaal Vakantiewerk, lid van de Ledenraad Maatschappij van Welstand en voorzitter van de Stichting Ten Vorsel. Ds. E. Overeem, adjunct directeur Dhr. Overeem heeft geen nevenfuncties. Evaluatie functioneren In de vergadering van 9 december 2013 keken de bestuursleden terug op het eigen functioneren, het functioneren van de dienstenorganisatie in zijn totaliteit en was er aandacht voor ieders welbevinden in deze bestuurssamenstelling. De bestuursvergaderingen en de behandeling van stukken verlopen constructief en in een goede sfeer; het besturen op hoofdlijnen komt goed uit de verf. De voorzitter en dhr. Schreuder spraken op 20 november 2013 met de algemeen directeur over zijn functioneren en zijn welbevinden in de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk. Het verslag van dit vertrouwelijke gesprek is gedeponeerd in het personeelsdossier bij de stafafdeling HRM.

Kort verslag bestuursvergaderingen 2013 Het bestuur van de dienstenorganisatie kwam gedurende het verslagjaar negen keer in een regulier overleg bijeen. Alle vergaderingen werden bijgewoond door de algemeen directeur en indien mogelijk, ook door de adjunct-directeur. De rapportages van de opgedragen werkzaamheden stonden centraal. Aan de volgende dossiers besteedde het bestuur extra aandacht: Onroerend Goed Het agendapunt ‘Hydepark, informatie over de stand van zaken’ kwam alle vergaderingen van het bestuur terug op de agenda. Dhr. Westerveld rapporteerde nauwgezet over de activiteiten van de stuurgroep en de ontwikkelingen naar een nieuw Hydepark. In februari kon het Plan van Aanpak gepresenteerd worden. De statuten voor de op te richten Protestantse Stichting Hydepark Beheer werden besproken en uiteindelijk ter besluitvorming voorgelegd aan de kleine synode. Het bestuur van deze stichting bestaat uit de bestuursleden G-J. Kramer, G. Prins en G. Westerveld. In september werd een workshop georganiseerd voor betrokkenen (ook bestuursleden) bij het project Hydepark over risicomanagement. In de bestuursvergadering van 14 oktober 2013 werd daarop teruggekeken.

Jaarrekening 2013


52

Veel tijd en aandacht werden, met name van dhr. Westerveld, opgeëist door de gesprekken met de gemeente Utrechtse Heuvelrug en de (gedeputeerde van de) Provincie Utrecht. Een en ander resulteerde begin oktober in een inloopavond voor vrijwilligers, gemeenteraadsleden en belangstellenden. Het initiatief werd zeer gewaardeerd. Begin november, na het akkoord van de gemeenteraad van de gemeente Utrechtse Heuvelrug, zijn de activiteiten voor de fondsenwerving voor de inventaris van het Roosevelthuis van start gegaan. De stuurgroep Nieuw Hydepark startte in januari 2013 zijn werkzaamheden. De Bijzondere Commissie van Rapport kwam op 10 april 2013 voor het eerst in vergadering bijeen. De leden van deze commissie zijn de heren H.B. van der Veen (voorzitter), J.F. van Mossel, H. de Pagter, J. Roest en A.W. van der Vlies. De commissie rapporteerde over zijn bevindingen in juni en september aan de kleine synode en in november aan de generale synode. Bestuur DO –Raad van Toezicht ICCO / Kerk in Actie In de verslagperiode woonden het bestuurslid en de algemeen directeur de Algemene Vergadering van de ICCO-coöperatie bij op 23 mei 2013 en 13 november 2013. In maart was er in de bestuursvergadering aandacht voor de voortgang van het beheersplan van de Raad van Bestuur van ICCO. Van het reglement van de auditcommissie van de ICCO-coöperatie werd in september 2013 kennisgenomen. Kerk in Actie – ICCO De ontwikkelingen in de samenwerking DO-Kerk in Actie en ICCO is een vast agendapunt voor de vergaderingen van het bestuur van de dienstenorganisatie, evenals de ontwikkeling van Kerk in Actie/Zending. In de maartvergadering van het bestuur was er aandacht voor de tussentijdse evaluatie van ProCoDe en de toekomst van het Hendrik Kraemer Instituut. Beleidsplan 2013 – 2016 voor de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk Met de implementatie van het beleidsplan 2013 – 2016 is dit verslagjaar een begin gemaakt. Aan het eind van het jaar kon gemeld worden dat in totaal 10 pioniersplekken van start waren gegaan dan wel ‘op de rol’ stonden. Eén daarvan is de internetkerk ‘www.mijnkerk.nl’. De lancering van de website kreeg begin oktober zijn beslag. Verder werden de (on)mogelijkheden rond kerkgebouwen verkend. De ontwikkelingen bevinden zich nog in een beginstadium. Besturenoverleg Land – Regio De leden van het besturenoverleg Land – Regio kwamen in een regulier overleg bijeen op 8 mei 2013 en 2 oktober 2013. De bespreking van de financiën (de jaarrekening 2012 in mei en de begroting 2014 in oktober) was een belangrijk agendapunt in de desbetreffende vergadering. Daarnaast werden de leden geïnformeerd over de implementatie van het beleidsplan ’Met hart en ziel’ (kerkgebouwen, predikantenpool) en de vorming van de CRO’s (Classicaal Regionaal Overleg). In beide vergaderingen rapporteerde de commissie Rentebaten over de besteding van de financiële middelen. Financiën Gedurende het boekjaar was er periodiek aandacht voor de exploitatieoverzichten. In 2013 werden de (enkelvoudige en geconsolideerde) jaarrekeningen 2012 en de begroting 2014 voor de Protestantse Kerk en Kerk in Actie voorbereid en ter vaststelling aan de kleine synode voorgelegd. In de vergadering van januari 2013 besprak het bestuur een notitie betreffende het eigen vermogen van de Protestantse Kerk. De uitwerking van deze notitie vond plaats naar aanleiding van de besluitvorming in het kader van het project DOET. In dit verslagjaar zijn voorstellen gedaan aan de kleine synode met betrekking tot de opheffing van de stichtingen, behorend tot de consolidatiekring van de Protestantse Kerk. De kleine synode nam in november 2013 het voorgestelde beleid over. Het bestuur besloot een proposaltraject in te gaan om te komen tot een accountantskeuze, nadat er 10 jaar gebruik is gemaakt van de dienstverlening van PWC. Overige  De bestuursleden voerden in de bestuursvergadering 14 januari 2013 een richtinggevend gesprek over het Boekencentrum. Daarover werd gerapporteerd in de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van het Boekencentrum (13 mei 2013).  Eén van de bestuursleden en de algemeen directeur waren namens het bestuur van de dienstenorganisatie gesprekspartner van het pensioenfonds Predikanten over de ontwikkelingen leidend tot de liquidatie van het pensioenfonds. Eén en ander kreeg eind juni 2013 zijn beslag.

Jaarrekening 2013


53

 In verband met de komende pensionering van de huidige adjunct-directeur, sprak het bestuur meerdere malen over de gewenste directiestructuur.  In het verslagjaar besteedde het bestuur in een aantal vergaderingen aandacht aan het punt ‘ontzorgen’ van gemeenten inzake kerkgebouwen. De bestuursleden waren in 2013, indien mogelijk, aanwezig bij de vergaderingen van de kleine synode op 25 april, 21 juni, 20 september, 29 november en de vergaderingen van de generale synode op 26 april en 14 en 15 november. Bij agendapunten kunnen zij gevraagd of ongevraagd, adviseren aan de leden van de generale en de kleine synode. Het jaarlijkse overleg van het bestuur van de dienstenorganisatie met de ondernemingsraad vond plaats op 14 oktober 2013. Bestuursleden en OR-leden wisselden met elkaar van gedachten over de toekomst van de Protestantse Kerk en haar dienstenorganisatie. Op 4 maart 2013 gingen de besturen van de dienstenorganisatie en de VKB met elkaar in gesprek over de financiën en de organisatie in 2013, de (financiële) ontwikkelingen in de plaatselijke gemeenten, het project ‘Geven is Delen’ en het ‘ontzorgen’ van plaatselijke gemeenten met betrekking tot kerkgebouwen. Afgevaardigde bestuursleden participeerden in de aandeelhoudersvergadering van Boekencentrum BV, in het participantenberaad van de Protestantse Stichting Diaconaal Vakantiewerk en in het Georganiseerd overleg Predikanten.

Jaarrekening 2013


54

5

Vrijwilligers en Personeel

Vrijwilligers Doordat het aantal beschikbare beroepskrachten in veel gemeenten afneemt, zullen steeds meer taken door vrijwilligers uitgevoerd moeten worden. Tegelijkertijd neemt het aantal vrijwilligers en hun beschikbaarheid juist af. Hierdoor wordt de druk op deze vrijwilligers steeds groter. Dit geldt ook voor de uitvoering van het bovenplaatselijk werk. In de dienstverlening wordt daarom ook aandacht gegeven aan het werven en toerusten van vrijwilligers. Gemeenteadviseurs kunnen daarover een gemeenteavond of een kerkenraadsdag verzorgen. Er is een cursus Vrijwilligersbeleid beschikbaar. Het werkboek dat daarbij gebruikt wordt, ‘Werven, Begeleiden, Uitzwaaien’ kan ook los gekocht worden in de webwinkel. De dienstenorganisatie maakt dankbaar en graag gebruik van vrijwilligers. Zij hebben zitting in een aantal structurele werkgroepen die vanuit een paar bijeenkomsten per jaar taken uitvoeren ten behoeve van afdelingen en programmalijnen. Er zijn redacties, klankbordgroepen, begeleidinggroepen, denktanks etc. Het gaat om ongeveer 300 personen. Daarnaast zijn er tijdelijke groepen waarin ook tientallen mensen werkzaam zijn en worden er vrijwilligers op ad hoc-basis ingezet bij bijvoorbeeld evenementen of voor vertaalwerk. Verder zijn er mensen die in de dienstenorganisatie zelf als vrijwilliger werkzaam zijn. Ze werken op basis van een overeenkomst van maximaal één jaar, maar velen zijn al meerdere jaren actief als vrijwilliger. De meesten zijn wekelijks een afgesproken aantal uren aan het werk. Daarbij is heel wat variatie te zien. De werktijden variëren van twee tot twintig uur per week, en het soort werk varieert van het verrichten van handen spandiensten tot het zelfstandig uitvoeren van projecten. De vrijwilligers zijn op alle afdelingen te vinden, waarbij er natuurlijk grote onderlinge verschillen zijn. Eind 2013 waren er 94 vrijwilligers werkzaam binnen de Dienstenorganisatie

Personeel Onderstaand is de totale personeelsformatie opgenomen, gesplitst in een basisformatie van de dienstenorganisatie en in een formatie vanwege bijzondere aanstellingen. De totale personeelsformatie ziet er als volgt uit:

Totale personeelsformatie

Begroting 2014

Rekening 2013

Rekening 2012

Rekening 2011

Rekening 2010

Basisformatie dienstenorganisatie Formatie bijzondere aanstellingen

276,31 68,85

269,34 59,72

280,43 59,83

281,22 58,34

274,99 53,54

Totale personeelsformatie

345,16

329,06

340,26

339,56

328,53

(in fte's)

Vanaf de jaarcijfers 2011 wordt de gemiddelde bezetting geregistreerd van het personeelsbestand, waardoor de gemiddelde personeelsformatie in een bepaald jaar nauwkeuriger kan worden vastgesteld dan wanneer slechts de formatie aan het einde van het boekjaar wordt geregistreerd. De begrote formatie ligt jaarlijks hoger vanwege de in de begrotingen opgenomen vacatures, die uiteindelijk in werkelijkheid niet altijd tot invulling hebben geleid. Volledigheidshalve wordt hier opgemerkt dat vanwege noodzakelijk geachte bezuinigingsmaatregelen de basisformatie van de dienstenorganisatie in de beleidsplanperiode 2013-2016 met vijftig fte’s zou moeten worden verkleind. Deze aanname in het beleidsplan was destijds gebaseerd op de formatieomvang van de goedgekeurde begroting 2012 van 312 fte’s. Op grond van de begrote formatie in 2014 van 276 fte’s en de werkelijke gemiddelde bezetting in 2013 van ruim 269 fte’s ligt de daling nu tussen de 35 - 40 fte’s. De werkelijke gemiddelde bezetting van de basisformatie is ten opzichte van 2012 met 11 fte’s afgenomen. De werkelijke gemiddelde bezetting van de bijzondere aanstellingen is ten opzichte van 2012 nagenoeg gelijk gebleven. Verdere informatie over het personeelsbeleid is terug te vinden in het Sociaal Jaarverslag. Enkele aspecten worden hier in het financieel jaarverslag opgenomen.

Jaarrekening 2013


55

Basisformatie dienstenorganisatie De basisformatie van de dienstenorganisatie kan als volgt worden gespecificeerd:

Basisformatie dienstenorganisatie (in fte's) Programmalijnen Institutionele Ondersteuning IO - Kerkbeheer IO - RACV's Ledenregistratie Protestantse Kerk Kerk in Ontwikkeling Missionair Werk en Kerkgroei Kerk in Actie Jeugdwerk Protestantse Kerk HRM - GVO (t/m 2013 bijz.aanst.) HRM-werkbegeleiding pred./kerkelijk werkers HRM - mobiliteitsbureau Prot. Centrum voor Toerusting en Educatie Expertisecentrum C&F - management en corporate C&F - fondsenwerving en donateursadm. C&F - KIA-voorlichting/comm. en Interactief HRM - bureau predikanten FZ - Centrum Hydepark

Staf en ondersteunende afdelingen Directie Financiën & Control P&O / AVW HRM - management en secretariaat C&F - servicedesk Facilitaire Zaken

Basisformatie dienstenorganisatie

Begroting 2014

Rekening 2013

Rekening 2012

Rekening 2011

Rekening 2010

15,59 6,00 5,50 11,91 53,35 4,21 28,77 16,32 2,59 3,27 2,11 4,93 3,40 8,04 7,78 11,24 4,64 8,00

13,84 5,78 5,50 14,73 50,34 4,27 32,11 16,64

15,91 5,63 5,46 16,90 52,01 5,00 33,00 19,34

15,85 5,75 5,16 8,14 54,79 5,12 33,47 19,38

15,53 5,75 4,70 4,30 58,82 4,62 33,75 17,57

3,79 1,60 5,71 3,40 6,63 8,37 10,97 3,50 7,40

3,78 1,60 5,41 3,53 7,95 6,97 9,50 3,50 7,73

4,08 1,78 4,18 3,36 7,36 8,54 10,78 5,16 8,87

3,98 1,78 4,10 3,49 7,17 8,79 10,21 5,25 8,55

197,66

194,58

203,22

201,77

198,36

2,53 22,60 6,48 1,75 7,50 37,79

2,61 21,86 7,13

2,78 21,24 6,33

2,76 21,23 7,36

2,84 20,03 6,35

7,33 35,83

7,71 39,15

9,11 38,99

9,08 38,33

78,65

74,76

77,21

79,45

76,63

276,31

269,34

280,43

281,22

274,99

De afname in 2013 van 11 fte’s ten opzichte van 2012 betrof voor 8,6 fte’s de basisformatie van de programmalijnen en voor 2,4 fte’s de staf en ondersteunende afdelingen. Het verloop van de basisformatie is grafisch als volgt weergegeven: Verloop basisformatie Dienstenorganisatie in fte's 450 425

400 375

Begroot 350

Werkelijk

325 300 275 250 2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Jaar

Jaarrekening 2013


56

Formatie bijzondere aanstellingen De formatie ‘bijzondere aanstellingen’ bestaat uit een aantal bijzondere en/of tijdelijke aanstellingen, die enerzijds rechtstreeks worden gefinancierd door onder andere plaatselijke gemeenten en anderzijds uit specifieke steunverleningsmiddelen. Doordat de rechtspositionele verplichtingen van deze formatie formeel worden aangegaan door de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk behoort ook deze formatie derhalve tot het totale personeelsbestand. Deze aanstellingen kunnen als volgt worden gespecificeerd:

Formatie bijzondere aanstellingen (in fte's) HRM - Mobiliteitspool - bureau mobiliteitspool - interim predikanten - beginnende predikanten - JOP - locaal - HGJB - locaal - catechese - categoriaal pastoraat (koopvaardij/doven) - (intern.-)studentenpastoraat - pioniersplekken - diaconaal werkers Kerk in Actie GVO - GVO - locaal Missionair werk & Kerk groei - (afbouw) huidige pioniersplekken - coord.-functie pion.pl. (naar basisform.MW/KG) Kerk in Actie - KiA - Impulsis, UM's en diac.werkers Algemeen: - transformatie Totaal formatie bijzondere aanstellingen

Begroting 2014

Rekening 2013

Rekening 2012

Rekening 2011

Rekening 2010

2,75 9,67 7,00 21,32 7,35 0,56 4,50 7,50 1,36 0,50

1,30 8,14 0,50 16,67 5,46 0,56 4,42 6,95 1,36 0,50

6,14

6,32

6,25

19,66 7,17

20,27 7,60

20,91 6,03

4,96 6,29

5,00 6,29

7,10 3,10

6,39

5,73

3,93

3,60

2,36

2,88

2,98

1,21

4,00

4,59

6,90

7,72

0,50 6,05

68,85

59,72

59,83

58,34

53,54

In een meerjarenperspectief (2008-2014) geeft de formatie grafisch het volgende beeld: Verloop formatie bijzondere aanstellingen in fte's 80 70 60 50

Begroot 40

Werkelijk

30 20 10 0 2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Jaar

Jaarrekening 2013


57

Gemiddelde personeelskosten per formatieplaats De gemiddelde personeelskosten per formatieplaats vanaf 2009 tot heden zien er als volgt uit:

Personeelskosten per fte

Begroting 2014

Rekening 2013

Rekening 2012

Rekening 2011

Rekening 2010

Rekening 2009

Personeelslasten (x € 1.000)

22.107

20.419

18.867

18.628

18.675

18.155

'Gemiddelde’ bezetting in fte

341,16

329,06

312,99

313,02

313,10

321,24

Personeelskosten per fte (x € 1)

64.800

62.052

60.280

59.510

59.645

56.515

4,4%

2,9%

1,3%

-0,2%

5,5%

3,4%

18,6%

13,6%

10,3%

8,9%

9,2%

3,4%

Stijgingspercentages - ten opzichte van vorig jaar - ten opzichte van 2008

De hier vermelde ‘gemiddelde’ bezetting betreft zowel de basisformatie van de dienstenorganisatie als de bijzondere aanstellingen en voor zover deze verantwoord zijn onder de personeelskosten. Voor 2013 werd geen onderhandelingsakkoord voor de arbeidsvoorwaarden bereikt. De begrote formatie voor 2013 bedroeg 359,43 fte’s met een loonsom van € 63.408 per fte. Zowel de werkelijke bezetting als de loonsom per fte kwamen in 2013 daarom lager uit. Bij de begroting 2013 werd al opgemerkt dat de toename van de personeelslasten per fte mede wordt veroorzaakt door de bijzondere aanstellingen, waarvan de begrote salariëringen hoger liggen dan de gemiddelde loonkosten per fte van de basisformatie. Tevens heeft de verhoging betrekking op toekenningen van periodieke verhogingen en door afdrachten in het kader van de sociale lasten en verschuldigde pensioenpremies.

Jaarrekening 2013


58

6

Risicobeheersing

Algemeen De dienstenorganisatie is niet alleen in Nederland actief, maar in een groot deel van deze wereld. Daarnaast zijn zeer vele vrijwilligers en ongeveer 400 medewerkers betrokken bij de uitvoering van het werk. Hierbij wordt risico gelopen. Risicobeheer betekent het in kaart brengen van de risico’s voor de organisatie, een inschatting van de waarschijnlijkheid dat een risico zich in de praktijk zal voordoen, de impact die dat voorval op de organisatie zal hebben en de maatregelen die voor- of achteraf worden genomen. Bij de beleidsbepaling 2013 – 2016 is een SWOT-analyse uitgevoerd. Gevolgd door het in kaart brengen van het risicolandschap. Naast de operationele en financiële risico’s zijn de volgende risico’s nadrukkelijk in beeld gekomen:  Reputatierisico;  Gebouwenproblematiek gemeenten van de Protestantse Kerk in Nederland;  Nieuwe Hydepark.

Reputatierisico De dienstenorganisatie streeft naar een transparante en open communicatie met alle belanghebbenden. Dit is van groot belang voor de wijze waarop belanghebbenden het werk dat wordt uitgevoerd ervaren. Er is een gedifferentieerde aanpak naar doelgroepen die wordt uitgevoerd via verschillende media. De organisatie is voortdurend alert op de interne en externe invloeden. Reputatierisico’s als gevolg van synodale uitspraken en besluiten worden niet benoemd in dit verslag. Deze komen - indien van toepassing - aan de orde in de rapportage van het moderamen van de Protestantse Kerk in Nederland aan de synode.

Gebouwenproblematiek gemeenten van de Protestantse Kerk in Nederland Voor veel gemeenten van de kerk vormt het onderhoud van het kerkgebouw een zware financiële last. Ook zijn er gemeenten die een overtollig kerkgebouw zouden willen verkopen maar daarvoor geen mogelijkheden zien, bijvoorbeeld omdat hun kerkgebouw tot gemeentelijk monument is verklaard. Naast financiën ontbreekt in toenemende mate de bestuurlijke kennis en ervaring om (historische) kerkgebouwen te beheren en te exploiteren. Om gemeenten die met hun kerkgebouw omhoog zitten te ontlasten, wil de Dienstenorganisatie steun geven aan een stichting die tegen een symbolisch bedrag bereid is kerkgebouwen van gemeenten van de Protestantse Kerk over te nemen. Voor deze vorm is gekozen omdat de financiële risico’s te groot zijn om dit binnen de dienstenorganisatie onder te brengen.

Nieuwe Hydepark Na de besluitvorming door de generale synode (november 2012) is de projectorganisatie gestart met de voorbereidingen voor de ontwikkeling van een nieuw Hydepark welke een investering van circa € 11 mln. met zich meebrengt. In september is een uitgebreide risico-inventarisatie en analyse uitgevoerd met betrokkenen bij het project. De resultaten van de analyse zijn vertaald naar stuurinstrumentarium, dat wordt gebruikt bij de uitvoering van het project. Ook is een Bijzondere Commissie van Rapport geïnstalleerd. Zij toetsen het werk en informeert de Synode over haar activiteiten en oordeelsvorming. Naast de aanzienlijke financiële impact zijn er ook andere risicogebieden. Bijvoorbeeld dat het landgoed Hydepark is gelegen in de ecologische hoofdstructuur. Er is veel onderzoek verricht naar effecten op het verkeer, de vleermuizen, de bomen et cetera.

Jaarrekening 2013


59

Operationele risico’s Dit behelst het risico dat ontstaat als gevolg van het falen of tekortschieten van interne processen, menselijke en technische tekortkomingen en onverwachte externe gebeurtenissen. Vrijwilligers/personeel Vrijwilligers zijn voor ons geen ‘tweede keuze’ na de beroepskrachten. Beiden zijn nodig in een goed samenspel. In de dienstverlening wordt steeds meer accent gelegd op het werven en toerusten van vrijwilligers. Hiervoor zetten wij onder meer de coördinator vrijwilligersbeleid in. Door te anticiperen op (natuurlijk) verloop en door overdracht goed te organiseren wordt geprobeerd de continuïteit te waarborgen. Veiligheid Bij het reizen en werken in het buitenland worden risico’s gelopen. Het is goed hierbij stil te staan. Te denken valt aan beroving, diefstal maar mogelijk ook aan ontvoering. Ook kan er sprake zijn van gewelddadige acties met een religieuze of politieke achtergrond. Daarom is door Kerk in Actie en ICCO veiligheidsbeleid ontwikkeld. Hierin zijn uitgangspunten, verantwoordelijkheden en bevoegdheden met betrekking tot veiligheid vastgelegd. Per situatie worden deze aangevuld met lokale veiligheidsplannen. Onderscheid wordt gemaakt in het veiligheidsbeleid voor dienstreizen en voor uitgezonden medewerkers. Ook twee Codes of Conduct maken onderdeel uit van het veiligheidsbeleid. Alle medewerkers worden geacht zich hieraan te houden als zij voor de organisatie als dienstreiziger dan wel als uitgezondene in een gastland verblijven. Het betreft hier de ‘Code of Conduct for the International Red Cross and Red Crescent Movement and NGO's in Disaster Relief’ en de ‘Code of Conduct van Action by Churches Together’. Daarnaast zijn er de Gedrags- en Preventieregels (bij overlap met de Codes of Conduct prevaleren de laatste). Heeft zich tijdens een reis of uitzending een incident of trauma voorgedaan, dan kan dat tijdens het debriefingsgesprek worden gemeld en besproken en is professionele begeleiding mogelijk. Ook is een veiligheidsadviseur aangesteld die optreedt wanneer de algemene veiligheidssituatie in een regio, gebied of land daarom vraagt en in geval van calamiteiten en incidenten. In 2013 hebben zich analoog aan andere jaren verschillende incidenten voorgedaan en is in alle bekende gevallen begeleiding geboden. Het betreft ziekte en ongevallen, maar het komt echter ook voor dat uitgezonden medewerkers slachtoffer worden van criminele activiteiten en/of bedreiging. In deze laatste gaat het onder meer om een beroving in Bolivia, een overval in Zuid Afrika en bedreigingen in Israël, Nairobi en Congo. Het betreft in de meeste gevallen niet direct medewerkers van de PKN, maar personen die via contractpartners ingezet worden bij Kerk in Actie gefinancierde projecten. Dit maakt de incidenten natuurlijk niet minder ernstig. Bedrijfshulpverlening Bij het landelijk dienstencentrum en op Hydepark is een team van bedrijfshulpverleners aanwezig, dat dagelijks klaar staat om op te treden in noodsituaties. Om de paraatheid en kennis van de bedrijfshulpverleners actueel te houden, bieden we de noodzakelijke opleidingen met betrekking tot ontruiming, EHBO, reanimatie en brandpreventie aan. De bedrijfshulpverlening heeft in 2012 één ontruimingsoefening uitgevoerd op de locatie van de dienstenorganisatie in Utrecht en één ontruimingsoefening op de locatie van Hydepark in Doorn. De BHV’ers zijn vooraf niet geïnformeerd over deze oefeningen. Beide gebouwen waren binnen 10 minuten ontruimd. De ontruimingen zijn geëvalueerd en er is actie ondernomen op de aandachtspunten. ‘In company’ zijn er in 2012 herhalingstrainingen geweest voor de BHV en AED. De herhalingstraining EHBO is op locatie gevolgd. Tevens zijn er nieuwe BHV’ers en EHBO’ers getraind op locatie. Verzekeringen Het pakket van schadeverzekeringen wordt met regelmaat geëvalueerd en besproken met onze externe adviseurs. Waar nodig vinden aanpassingen plaats.

Jaarrekening 2013


60

Financiële risico’s De Protestantse Kerk in Nederland besteedt de beschikbare middelen met grote zorg. We hebben hierin immers een verantwoordelijkheid; deze middelen zijn door anderen ter beschikking gesteld. In de jaarrekening staan ‘de niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen’ vermeld (aan het einde van de toelichting op de balans). De volgende belangrijkste financiële risico’s zijn in 2012 onderkend: Garantiestelling Stichting Protestants Diaconaal Krediet Nederland (PDKN). Voor het wenselijke garantievermogen van deze stichting is zowel door de Stichting Kerkelijk Geldbeheer (SKG) als door (de dienstenorganisatie van) de Protestantse Kerk in Nederland een garantstelling afgegeven aan de Stichting Protestants Diaconaal Krediet Nederland (PDKN) van elk € 750k tot november 2015. Op verzoek van het bestuur van de stichting PDKN besloot het bestuur van SKG en het bestuur van de dienstenorganisatie (in maart 2013) de bestaande garantstelling te verlengen voor opnieuw een periode van 7 jaar (tot november 2022), echter dan voor een bedrag van € 500k. Hiermede kan een garantievermogen worden aangehouden van 8% (was 4%) van het uitgezette obligo. Risico’s geldwerving De bruto-opbrengst vrijwillige geldwerving is gedaald. Met name de inkomsten uit gemeenten staan onder druk. Tot 2011 wisten de leden de daling van het ledental meer dan te compenseren met de giften voor het werk van de kerk. Voor het eerst in 2011 is bij de geldwerving vanuit en voor het werk van de gemeenten een daling te zien ten opzichte van de voorgaande jaren. Naar het zich nu laat aanzien is deze daling geen eenmalige zaak (de quotumheffing beweegt mee met de inkomsten van de gemeenten). Beleggingen Voor de beleggingen van de Protestantse Kerk is het beleggingsbeleid vastgesteld door de synode. In samenspraak met de beleggingsadviescommissie worden de grenzen van de belegginsmix bewaakt en worden keuzes gemaakt voor beleggingsfondsen. Voor een toelichting op de beleggingsrisico’s en wordt verwezen naar hoofdstuk 8.

Jaarrekening 2013


61

7

Duurzaamheid Onze aandacht voor duurzaamheid heeft alles te maken met de opdracht om zorgvuldig om te gaan met de schepping. Dit is een onderwerp dat ons doet denken over onze verantwoordelijkheid t.a.v. onze medemens (hier, op andere plekken in de wereld, later), de aarde en onze Schepper. Bij dit aardse onderwerp is de spiritualiteit voelbaar. De kerk heeft iets in te brengen in het gesprek over onze rol op aarde. De kerk kan zelf ook laten zien wat ze daarmee bedoelt. Vanuit onze inspiratie en ons besef van verantwoordelijkheid zijn velen binnen de kerk al praktisch bezig met dit onderwerp.

Een belangrijk moment in 2012 was de conferentie samen met de leden van de ICCO Coöperatie de NZR en de EZA getiteld: 'Christelijke inspiratie en mondiaal burgerschap: De Agenda voor Morgen'. Aandacht voor duurzaamheid komt o.a. terug in de agendapunten; Zorgen voor elkaar, ver weg en dichtbij; Zorgen voor de Schepping, voor nu en later en het Leef- en geefgedrag synchroniseren. De deelnemende organisaties spraken af binnen de eigen organisaties te werken aan het realiseren van deze agenda. Zorgen voor de schepping, voor nu en later, legt de uitdaging neer te zorgen voor de schepping, zodat we deze prachtige, maar ook geschonden aarde in minstens even goede staat aan toekomstige generaties nalaten. De deelnemende organisaties werken aan het waarmaken van deze principes via een concreet actieplan t.a.v. duurzame bedrijfsvoering vanaf 2013. In publieke campagnes en andere acties zullen we de zorg voor de schepping uitdragen en concrete mogelijkheden bieden om gedrag aan te passen. Hiervoor is in het programma Duurzaam Leven van Kerk in Actie in 2013 aandacht geweest. Met de Groene Kerken actie proberen wij samen met Tear ook kerken te betrekken bij duurzame bedrijfsvoering en een verandering in levensstijl bij de leden van de kerken. In december 2013 werd tijdens de GroeneKerkendag “De Toolkit Duurzaam Kerkbeheer” geïntroduceerd. Duurzaamheid in bedrijfsvoering Een behulpzame indeling van het actiegericht kijken naar duurzaamheid is het maken van een onderscheid tussen Verminderen, Veranderen en Vergoeden. Die indeling wordt hieronder gevolgd. Dit levert een goed beeld op van wat al gebeurd is, waar nog een probleem is en wat we daaraan zouden kunnen doen. Verminderen Wat gaat al goed:  Vanaf 1 januari 2010 wordt groene stroom gebruikt (GreenChoice). Ook het water wordt hiermee verwarmd;  De dienstenorganisatie heeft een telewerkregeling. Woon-werk verkeer wordt vergoed op basis van openbaar vervoer (OV). Er zijn voldoende faciliteiten voor de mensen die met de fiets naar kantoor komen;  In de regio’s werken de mensen vanuit huis. Van woon-werk verkeer is daar al een paar jaar nauwelijks meer sprake;  Bij de verbouw van het PLD is goed gelet op energiezuinigheid. Voorbeelden hiervan zijn: dubbelglas, klimaatbeheersing, lampen met sensoren;  Er wordt kritisch gekeken naar de oplagen drukwerk. Het aantal bladen is de laatste jaren verminderd. Er wordt veel gebruik gemaakt van e-mail. Het gebruik van websites als informatiebron neemt steeds verder toe.  De uitstoot van CO2 ten gevolge van het gebruik van water en het weggooien van afval zijn beiden ten opzichte van het jaar ervoor afgenomen. Water en afval veroorzaken maar 1% van de uitstoot van de organisatie.  De uitstoot van CO2 als gevolg van papiergebruik en versturen van post was slechts 2% van de totale uitstoot van de organisatie. Doordat post via PostNL CO2 neutraal verstuurd wordt, is er een afname van 19% te zien in deze categorie.

Jaarrekening 2013


62

Wat heeft meer aandacht nodig:  Er wordt veel gevlogen. Vliegen is nog steeds onze nummer één vervuiler, 27% van de CO2 uitstoot van de organisatie wordt hierdoor veroorzaakt. In 2013 werden minder vliegkilometers afgelegd dan in 2012.Dit komt vooral omdat er minder langeafstandsvluchten werden gemaakt.  Er wordt veel zakelijk met de eigen auto gereden. Deze autokilometers vormen samen de tweede belangrijkste component van de CO2 uitstoot, in 2012 ging het om 21% van de CO2 uitstoot. Er is wel een kleine vermindering van het aantal zakelijke autokilometers te zien omdat er in 2012 meer met de trein is gereisd.  In 2012 was de uitstoot van de lease auto’s even belangrijk als het jaar ervoor. De beloofde vervanging van onzuinige lease auto’s door zuinigere auto’s is aan de cijfers nog niet te zien.  Relatief veel mensen komen met de auto naar het werk;  Positief is dat er stadsverwarming gebruikt wordt. Die veroorzaakt minder CO2 uitstoot dan ‘gewone’ verwarming met gas, maar kijken naar besparing op verwarming blijft een mogelijkheid; in 2012 werd er wel meer ‘gestookt’ dan in 2010. Het gaat om een toename van 12% ten opzichte van het jaar ervoor. Opvallend is dat de uitstoot per fte ten opzichte van 2010 niet is afgenomen! Er moet nader bekeken worden hoe hier wel vooruitgang in geboekt kan worden. In de organisatie wordt driekwart van de uitstoot veroorzaakt door mobiliteit van de medewerkers. Hier is in de toekomst dus de meeste winst te behalen. Veranderen Het synodebesluit ten aanzien van het alleen nog maar gebruiken van FSC-papier is uitgevoerd. Daarnaast wordt steeds gezocht naar papiersoorten die een hoog percentage gerecycled papier bevatten. Bij drukwerk gebeurt al veel positiefs. Voorbeelden: enveloppen zijn van afbreekbaar materiaal, plastic verpakkingsmateriaal is vervangen door milieuvriendelijk maisfolie, alle post wordt verspreid door bedrijven die CO2 neutraal werken. Er wordt zoveel mogelijk met Nederlandse drukkers gewerkt en veelal zelfs met drukkerijen die CO2 neutraal werken. Wat heeft meer aandacht nodig: De dienstenorganisatie is een (erg) zichtbaar onderdeel van de PKN. Dit kan beter benut worden. Een overschakeling naar een duurzamere samenleving wordt vaak voorgesteld als complex, bewerkelijk, offers vragend enzovoorts. De PKN kan laten zien dat het anders kan. Het is belangrijk dat ze haar symboolfunctie uitbuit; De CO2 uitstoot wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door mobiliteit. Als gezegd kunnen er op dit vlak nog stappen (om te verminderen) gezet worden. Vergoeden Bij vergoeden gaat het om het vergoeden van de CO2 uitstoot van de organisatie. Het vergoeden maakt het mogelijk om ergens anders een vermindering van CO2 uitstoot mogelijk te maken. In 2012 werd 1.497 ton CO2 uitgestoten. Een vermindering van 553 ton vergeleken met 2011. De prijs van het vergoeden was voor 2012 euro 19.000 (inclusief 21% btw). Dit gebeurt door het kopen van zogenaamde Carbon Credits van het FairClimate Fund. Voor de uitstoot van 2012 werden carbon credits gekocht van partnerorganisatie NOVA (Zuid Afrika). Het gaat om credits type: Basa Magogo Ver (van 10,50 euro per ton, ex btw). De CO2 uitstoot 2012 is ook via het Fairclimatefund vergoed. Grafiek carbon footprint

Jaarrekening 2013


63

Buiten alle maatregelen, die al genomen zijn in voorgaande jaren zijn in 2013 naar aanleiding van een energiescan de volgende maatregelen genomen:  De noodverlichting is helemaal vernieuwd en voldoet aan bouwbesluit 2012, daarbij is gebruik gemaakt van LED verlichting;  Alle algemene ruimten (gangen, toiletten, trappenhuizen) zijn voorzien van bewegingsmelders en de lampen zijn vervangen door LED verlichting;  Er is software is geïnstalleerd om het energieverbruik te kunnen monitoren. N.a.v. deze software zijn de meterkasten met hoge prioriteit (veel elektra verbruik) voorzien van bemetering en is een watermeter geïnstalleerd voor het meten van het water. In 2014 zal, indien nodig n.a.v. deze meetgegevens bekeken worden welke maatregelen nog genomen kunnen worden om het energieverbruik zo veel als mogelijk is verder te verminderen;  Met deze software is het ook mogelijk een energiespiegel te tonen. Hiervoor komt er een TV in de hal van het Landelijk Dienstencentrum waarop het verbruik van de energie te zien is. De verwachting is dat dit in maart 2014 gerealiseerd is;  De buizen van de stadsverwarming zijn ‘ingepakt’, zodat hierdoor geen warmteverlies meer plaats vindt;  Er is onderzoek geweest om zonnepanelen te installeren t.b.v. het opwekken van zonne-energie. Gelet op de investeringsomvang en de kosten voor aanpassing van het gebouw, is besloten om nu niet over te gaan op zonne-energie. Wel wordt gevolgd hoe de techniek zich in de toekomst ontwikkelt. Verder is het waard te vermelden dat de nieuwe vloerbedekking die eind 2012 en eind 2013 is gelegd, is voorzien van een Ecobase* tapijtrug. De nieuwe vloerbedekking is duurzaam gefabriceerd (deels van gerecycled materiaal gemaakt) en houdt 8 keer meer fijnstof vast dan de oude vloerbedekking; dit verbetert het werkklimaat aanzienlijk. De oude vloerbedekking is gerecycled. * Ecobase betekent dat het materiaal gebruikt voor de tapijtrug moet voldoen aan strenge criteria op het gebied van milieu en gezondheid. Bovendien is een Ecobase tapijtrug voor 100% te recyclen.

Jaarrekening 2013


64

8

Financiën

Balans Kerncijfers Balans

Rekening 2013

(x € 1.000)

Rekening 2012

(Im-)Materiële vaste activa Financiële vaste activa Vlottende activa Liquide middelen

19.528 4.674 18.469 34.263

20.280 4.268 24.028 31.788

Balanstotaal ( gefinancieerd door )

76.934

80.364

Eigen vermogen - Continuïteitsreserve - Bestemmingsreserves - Bestemmingsfondsen Lang vreemd vermogen Vlottende passiva

13.499 33.132 13.591 5.447 11.265

12.992 33.649 16.427 5.172 12.124

Toelichting op de balans per 31 december 2013 De daling van de immateriële en materiële vaste activa heeft voornamelijk betrekking op de jaarlijkse afschrijvingen. De financiële vaste activa stijgen vanwege de deelneming in Boekencentrum BV en de participatie in Capital4Development ter grootte van € 495k en daalt door de afname van de leningen uitgeleend geld (€ 89k). De vlottende activa exclusief de liquide middelen dalen per saldo met ruim 5,6 mln. door voornamelijk een afname van de vorderingen met circa € 4,8 mln. en van de effectenportefeuille met € 675k. De liquide middelen namen toe met bijna € 2,5 mln., hetgeen nader is gespecificeerd in het kasstroomoverzicht. Het totale eigen vermogen is afgenomen met ruim € 2,8 mln., welk bedrag is onder te verdelen in een toename van de continuïteitsreserve van € 507k wegens het positieve resultaat 2013, een afname van de bestemmingsreserves met ca. € 0,5 mln. door enerzijds het gebruik van de revolving funds van Kerk in Actie van € 1,9 mln. en anderzijds een toename van de overige bestemmingsreserves met € 1,4 mln. Deze laatstgenoemde toename betreft vooral de steunverleningsreserves van Kerk in Ontwikkeling, de reserve waardering beleggingen en deelneming, alsmede de reserve Permanente educatie. De bestemmingsfondsen daalden met ruim € 2,8 mln. door met name de besteding van de actiepotten (noodhulpgelden) van Kerk in Actie. De schulden op lange termijn namen toe door met name aanvullingen op de voorziening voor reorganisatiekosten (afvloeiingsverplichtingen) en op de voorzieningen groot onderhoud. De vlottende passiva namen af met ca. € 0,9 mln. Normering continuïteitsreserve De bufferfunctie (weerstandsvermogen, conjuncturele reserve) van het eigen vermogen houdt in het vormen van reserves ter waarborging van de continuïteit, opvang van fluctuaties in de exploitatie (egalisatiefunctie) en opvang van algemene bedrijfsrisico’s. De normering van deze continuïteitsreserve werd geactualiseerd en uitgebreid door de normering niet meer te baseren op de personeelslasten van de basisformatie van de dienstenorganisatie, maar uit te gaan van de totale personeelskosten inclusief bijzondere aanstellingen, verhoogd met een opslag van 20% voor overige verplichtingen. De bandbreedte of de hoogte van deze reserve werd opgerekt naar minimaal 33% en maximaal 67% (dit was 40-60%). Het verloop van de continuïteitsreserve over de periode 2007-2013 geeft het volgende beeld:

Jaarrekening 2013


65

% continuïteitsreserve 70% 65% 60% 55%

norm maximaal

norm minimaal

50%

realisatie

45% 40% 35% 30% 2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Jaar

Bestedingen uit bestemmingsreserves en bestemmingsfondsen De Protestantse Kerk in Nederland besteedt uit haar bestemmingsreserves en bestemmingsfondsen gelden aan specifieke doelen, waarvoor deze middelen aan de Kerk zijn toevertrouwd respectievelijk zijn nagelaten. In de jaarverslaglegging wordt de besteding uit deze bestemmingsreserves en fondsen zichtbaar via de resultaatverdeling. De besteding van deze bestemmingsgelden worden door de kleine synode bij de begrotingsbehandeling vastgesteld. Wanneer tijdens het boekjaar blijkt dat deze gelden niet of slechts gedeeltelijk worden gebruikt, dan vallen deze onderbestedingen weer vrij in de bestemmingsreserves van waaruit deze bijdragen werden verleend en worden in geen geval aangewend ter dekking van andersoortige kosten binnen de exploitatie van een programmalijn of afdeling van de dienstenorganisatie. Wanneer deze specifieke middelen uitgeput raken, dienen de door deze reserves gefinancierde activiteiten te worden beëindigd. Wanneer deze specifieke bestemmingsgelden onderdeel uitmaken van mede op andere wijze gefinancierd werk, dan dienen deze activiteiten en/of hulpverleningsprojecten zonodig sterk te worden verminderd vanwege de uitputting van deze bestemmingsreserves en -fondsen. Gebruik van deze reserves en fondsen betreffen geen intering van het (eigen) vermogen van de Kerk. Door de besteding van deze gelden wordt immers gehoor gegeven aan de erflater om de door de Kerk ontvangen middelen in te zetten voor het specifieke aangegeven doel. Het beheren van deze bestemmingsgelden en het alleen inzetten van de opbrengsten uit dit vermogen zou het specifieke doel van de erflater tekort doen, tenzij instandhouding van dit vermogen bij testament nadrukkelijk is bepaald.

Jaarrekening 2013


66

Staat van baten en lasten Kerncijfers staat van baten en lasten

Rekening 2013

(x € 1.000)

Rekening 2012

Opbrengsten vrijwillige geldwerving Verplichte bijdragen van gemeenten Overige inkomsten

28.612 19.276 16.284

29.369 19.402 14.842

Totaal beschikbaar (en besteed aan)

64.172

63.613

Programma's Kerk in Actie Programma's overig kerkenwerk Werving baten Beheer en Administratie Bijdragen uit bestemmingsreserves en -fondsen Resultaat ten gunste van continuïteitsreserve

31.364 26.407 2.351 6.896 -3.353 507

31.948 26.857 2.744 6.828 -5.981 1.217

Toelichting op de staat van baten en lasten 2013 Inkomsten De totale opbrengsten uit vrijwillige geldwerving daalde in 2013 met in totaal een bedrag van € 757k of wel met -2,6% (2012: -7,5%). De inkomsten uit collecten, giften en schenkingen namen ten opzichte van 2012 af met € 414k (-1,9%). De nalatenschappen stegen met € 107k. De overige bijdragen daalden € 450k (-10,2%) door met name lagere bijdragen ten behoeve van Kerk in Actie. De verplichte bijdragen van gemeenten daalden ten opzichte van 2012 met € 126k vanwege de inkomstenontwikkeling van de plaatselijke gemeenten en door vermindering van het aantal leden. Dit betreffen twee componenten waaraan de quotumheffing is gerelateerd. De overige inkomsten namen in 2013 per saldo toe met bijna € 1,2 mln. De stijging wordt verklaard door hogere baten uit acties van derden (w.o. SHO: Filipijnen) van ruim € 3,3 mln. Hiertegenover staan o.a. lagere inkomsten uit bijdragen voor dienstverlening (€ 1,0 mln.) en lagere overige en bijzondere baten van € 1,1 mln. Lasten De bestedingen aan de programma’s uit de reguliere inkomsten bleven iets achter op 2012, maar door bijdragen uit bestemmingsreserves en –fondsen kon de steunverlening op peil worden gehouden. Voor een specificatie van de onttrekkingen uit reserves en fondsen van ca. € 3,4 mln. wordt verwezen naar de resultaatverdeling in de jaarrekening. Het resultaat ten gunste van de continuïteitsreserve kwam uit op € 507k, welk bedrag in deze paragraaf nog nader wordt geanalyseerd. Het verloop van dit resultaat in voorgaande jaren ziet er als volgt grafisch uit:

Resultaat continuïteitsreserve (x € 1.000) 1400 1200 1000 800

Oper.resultaat

600 400 200

0 2013

Jaarrekening 2013

2012

2011

2010

2009 Jaar

2008

2007


2006

2005

67

De opbouw van het resultaat ten gunste van de continuïteitsreserve over 2013 van € 420k naar afdeling en incidentele baten en lasten kan als volgt worden weergegeven: (+ = voordelig, - = nadelig)

Opbouw resultaat continuïteitsreserve 2013 (x € 1.000)

Totaal Resultaat

Resultaat Res./Fndsn

134 -15 477 1 -4.549 -198 550 -9 -85 16 103 -263 -3.838

-39 0 130 1 -4.549 -200 461 0 0 -55 0 0 -4.251

173 -15 347 0 0 2 89 -9 -85 71 103 -263 413

-23 1 57 33 292 360

0 0 0 -70 0 -70

-23 1 57 103 292 430

632

968

-336

-2.846

-3.353

507

Programma's Institutionele Ondersteuning Ledenregistratie Protestantse Kerk Kerk in Ontwikkeling Missionair Werk en Kerkgroei Kerk in Actie Jeugdwerk Protestantse Kerk (incl. locaal) PCTE Expertisecentrum HRM-mobiliteitsbureau predikanten HRM-werkbegeleiding pred. en kerkel.werkers C&F Corporate Centrum Hydepark Ondersteunende stafafdelingen Directie C&F-servicedesk Human Resource Management Financiën & Control Facilitaire Zaken

Bijzondere baten en lasten

Totaal resultaat

Resultaat Cont.res.

Programma’s (€ 413k) Voor het inhoudelijke verslag van de resultaten van de programmalijnen wordt verwezen naar hoofdstuk 2 ‘Activiteiten programmalijnen’. Enkele resultaten, die ten laste zijn gekomen van de continuïteitsreserve, worden onderstaand nog in het kort toegelicht. Institutionele Ondersteuning (€ 173k) Het positieve resultaat is voornamelijk veroorzaakt door onderschrijding op de personele uitgaven vanwege niet vervulde vacatures tijdens het boekjaar. Ledenregistratie Protestantse Kerk (€ -15k) De bijdragen voor dienstverlening zijn ca. € 400k. hoger uitgekomen dan begroot. Hiertegenover staan echter wel hogere inventaris- en bureaukosten van € 370k. Redenen hiervoor zijn:  de kosten voor inhuur van derden voor systeembeheer en –ontwikkeling waren in 2013 ook veel hoger dan begroot, mede in het kader van het SEPA-proof maken en het verbeteren van de performance van het systeem;  tegenover de hogere bijdragen voor dienstverlening staan ook hogere kosten voor uitbesteed drukwerk (communicerende vaten). Kerk in Ontwikkeling (€ 347k) Het positieve resultaat is bij deze programmalijn ook hoofdzakelijk veroorzaakt door onderschrijding op de personeelskosten vanwege niet vervulde vacatures tijdens het boekjaar.

Jaarrekening 2013


68

PCTE (€ 89k) Door onder andere gemeenteadviseurs van de dienstenorganisatie zijn in 2013 voor het PCTE significant minder cursussen gegeven. Hierdoor waren de werkelijke kosten (uren maal tarief) van gemeenteadviseurs voor het PCTE veel lager dan begroot. HRM-mobiliteitsbureau predikanten(€ -85k) Het jaar 2013 stond in het teken van de oprichting van de Mobiliteitspool (MP). De aanloopkosten zijn in 2013 hoger uitgekomen dan begroot, waardoor een negatief saldo is ontstaan. HRM-werkbegeleiding predikanten en kerkelijk werkers(€ 71k) Ontvangen giften en bijdragen van derden, welke niet waren voorzien in de begroting, alsmede een onderschrijding op de begrote activiteitenkosten leverden uiteindelijk een positief resultaat. C&F - Corporate (€ 103k) Het positieve resultaat is enerzijds ontstaan door de personele uitgaven vanwege een lagere bezetting dan begroot (€ 185k), lagere fondsenwervingskosten (€ 21k) op de geldwervingsacties van de Protestantse Kerk, alsmede lagere activiteitenkosten (€ 26k). Anderzijds traden hogere publicatiekosten op van per saldo € 129k. Centrum Hydepark (€ -263k) Voor 2013 was een tekort begroot van € 283k. Door kostenbeheersing kon het negatief resultaat binnen de begroting blijven.

Staf en ondersteunende afdelingen (€ 430k) De stafafdelingen hebben als taak de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk op het gebied van financiën, personeelsbeleid en facilitaire zaken te ondersteunen. Human Resource Management / P&O (€ 57k) De personeelskosten (zowel de salariskosten als de overige personeelskosten) zijn lager dan begroot. Hiertegenover staan vervolgens lagere bijdragen voor dienstverlening. Per saldo is nog een positief resultaat ontstaan. Financiën & Control (€ 103k) Het positieve resultaat is voornamelijk veroorzaakt als gevolg van een lagere personele bezetting dan begroot. Facilitaire Zaken (€ 292k) Bij alle teams van de stafafdeling Facilitaire Zaken is in 2013 sprake van positieve saldi van in totaal een bedrag van € 292k. Dit werd met name gerealiseerd door lagere personele uitgaven, huisvestingslasten en inventaris- en bureaukosten. De dotatie aan de voorziening groot onderhoud kwam voor 2013 op basis van het onderhoudsplan hoger uit dan begroot.

Jaarrekening 2013


69

Bijzondere baten en lasten (€ 632k)

Algemene posten

Baten 2013

(x € 1.000)

Vernieuwingsbudget Personele verplichtingen Projecten (Passion en Kerst) SEPA LRP Overige bijdragen aan activiteiten Begroot vernieuwingsbudget

Lasten 2013

606 206 190 76 27 534 534

Verplichte heffingen/rente Meeropbrengst quotumheffingen Meeropbrengst solidariteitskas Hogere rentebaten t.b.v. exploitatie Begrote onttrekking reserve Solidariteitskas

448 5 121 574

Overige bijzondere posten Vergoeding Pensioenfonds Predikanten (inz. overname pers. verpl.) Nalatenschappen algemeen Bijdrage PTHU Aanloopkosten nieuwbouw Hydepark Bijdrage aan St. Hydepark beheer Giften Roosevelthuis Waardering beleggingen en deelneming Boekencentrum BV Begroot overig per saldo Begroot exploitatietekort Hydepark Bijzondere waardevermindering Centrum Hydepark Diversen

Per saldo

1.106

501 501

216 75 32 155 258 77 827 139 283 89 1.706

64 67 576

2.814

2.182

632

Vernieuwingsbudget Door de positieve tussentijdse resultaten vanuit de programmalijnen en stafafdelingen gedurende het boekjaar kon de aanwezige vraag naar een hogere besteding van het vernieuwingsbudget worden beantwoord. Bij de tamelijk hoge uitgaven voor personele verplichtingen van € 606k moet worden gerealiseerd dat door overname van afvloeiingsverplichtingen van het Pensioenfonds Predikanten een ontvangen vergoeding is verkregen van € 216k, die is opgenomen onder de overige bijzondere posten. Verplichte heffingen en rente De opbrengst uit verplichte heffingen kwam ten opzichte van de begroting hoger uit door met name het kerkrentmeesterlijk quotum. In onderstaande paragraaf ‘Quotum’ wordt deze meeropbrengst nader toegelicht. De rentebaten 2013 onder aftrek van toegerekende rente aan ‘derden’ fondsen stegen ten opzichte van de begroting per saldo met € 121k. Overige bijzondere posten Vergoeding Pensioenfonds Predikanten Zie hiervoor de toelichting bij het vernieuwingsbudget.

Jaarrekening 2013


70

Nalatenschappen algemeen Dit betreft de ontvangst van nalatenschappen en dergelijke die onder algemene titel aan de Kerk zijn vermaakt. Nieuw Hydepark / Stichting Hydepark Beheer Dit betreft de in 2013 gemaakte aanloopkosten voor deze nieuwbouw, evenals de bijdrage ter dekking van het nettoresultaat van de stichting Hydepark Beheer, excl. de nog terug te ontvangen BTW. Giften Roosevelthuis Deze in 2013 ontvangen giften zijn gereserveerd in de nieuw opgenomen bestemmingsreserve ‘Nieuw Hydepark’. Herwaarderingen Dit betreft een toename van de waardering op de beleggingen (de zogenaamde ongerealiseerde koersresultaten exclusief fondsen) van € 532k en op de herwaardering deelneming (€ 295k).

Quotum Quotisatieregelingen en de daarbij behorende uitvoeringsregeling Vanaf het jaar 2004 zijn de uniforme quotisatieregelingen van kracht met betrekking tot de verplichte heffingen voor het kerkrentmeesterlijk en diaconaal quotum, alsmede voor de afdracht aan de solidariteitskas ter vervanging van de toenmalige kerkeigen (quotisatie-)regelingen. Voor 2013 werden de heffingspercentages en ledengelden vastgesteld op hetzelfde niveau als 2012, namelijk voor het kerkrentmeesterlijk quotum 4,35% over de belaste inkomsten van een gemeente, voor het diaconaal quotum 5,70% over de belaste inkomsten van een diaconie, verhoogd met € 1,35 per belijdend lid met als peildatum 1 januari 2012. De solidariteitskasheffing bleef ongewijzigd op € 5,per belijdend lid. Opbrengsten verplichte heffingen 2013 De opbrengsten uit de verplichte heffingen over 2013 bedragen:

Opbrengsten verplichte heffingen (x € 1.000,-)

Kerkrentmeesterlijk quotum Diaconaal quotum

Solidariteitskas Totaal opbrengsten verplichte heffingen

Rekening 2013

Afwijking

Begroting 2013

Rekening 2012

12.078 3.013

504 -56

11.574 3.069

12.076 3.062

15.091

448

14.643

15.138

4.185

5

4.180

4.264

19.276

453

18.823

19.402

De inkomsten uit verplichte heffingen in 2013 daalden in vergelijking met de rekening 2012 met een bedrag van € 126k of wel met 0,7% (2012 t.o.v. 2011: € 315k of wel met 1,6%). De belangrijkste oorzaak van deze verminderde opbrengst is de lagere belaste inkomsten van gemeenten, doordat de heffingspercentages en ledengelden in deze jaren gelijk bleven. De meeropbrengst ten opzichte van de begroting 2013 bedraagt € 453k en komt:  voornamelijk doordat bij de vaststelling van de heffingsfactoren geen rekening wordt gehouden met de zogenaamde opslagregeling wegens het ontbreken van plaatselijke basisgegevens. Deze meeropbrengst wordt deels weer teniet gedaan door herziene aanslagen tijdens het lopende boekjaar. Vanwege het alsnog inzenden van (nieuwe) basisgegevens door gemeenten worden deze aanslagen veelal lager vastgesteld. Per saldo een bedrag van € 442k;  door het in 2013 gedeeltelijk beschikbaar worden (vrijval) van de voorziening quotumdebiteuren, die ten gunste van de opbrengst 2013 is gebracht (€ 11k).

Jaarrekening 2013


71

Voorziening dubieuze quotumdebiteuren In het verleden is vanwege oninbaarheid van uitstaande quotumvorderingen een voorziening dubieuze quotumdebiteuren getroffen. Aanpassingen op deze voorziening worden aan het eind van elk jaar verrekend met de werkelijke opbrengsten uit verplichte heffingen in het betreffende boekjaar. De voorziening bedroeg per 1 januari 2013 € 116k en kon na vaststelling van de dubieuze quotumdebiteuren (verder) worden verlaagd naar € 105k, zodat een vrijval van € 11k is ontstaan. De voorziening van € 105k bestaat voor € 74k (71%) uit kerkrentmeesterlijke quotumvorderingen, voor € 14k (13%) uit diaconale quotumvorderingen en € 17k (16%) aan heffingen in het kader van de solidariteitskas. Quotumdebiteuren Het nog te ontvangen quotumbedrag ultimo 2013 bedraagt € 268k en is in de balans opgenomen onder de ‘Vorderingen’ onder aftrek van de voorziening voor dubieuze quotumdebiteuren van € 105k, zodat per saldo aan vorderingen een bedrag resteert van € 163k. Dit is nog geen één procent van de jaarlijkse afdracht van de verplichte heffingen, zodat gesteld mag worden dat de plaatselijke gemeenten uitstekend aan de betalingsverplichtingen voldoen. Per half maart 2014 is van de totale quotumvordering van € 268k al weer een bedrag ontvangen ter grootte van € 56k of wel ca. 21%.

Duurzaamheid en Beleggingen Beleggingsbeleid Het door de kleine synode in maart 2010 vastgestelde beleggingsbeleid was ook in 2013 leidend voor de inrichting van de beleggingen. De asset allocatie voor de Protestantse Kerk in Nederland, die aangeeft in welke financiële categorieën wordt belegd, is op grond van het rendementsdoel, dat gebaseerd is op de lange termijn beleggingshorizon en het Accra Appèl, bepaald op:  20% in Oikocredit / Stichting Protestants Diakonaal Krediet Nederland;  40% in obligaties;  40% in aandelen (inclusief aandelen vastgoed), elk met een bandbreedte van 10% en tevens om het aandelenstuk in de beleggingsportefeuille duurzaam in te richten. De portefeuille voldoet derhalve inhoudelijk aan het door de synode vastgestelde duurzaamheidbeleid. Dit met uitzondering van de belegging in obligaties welke bewust tot onder de bandbreedte daalde. Bij stijgende renteniveaus werd in toenemende mate koersverlies op de obligatieportefeuille geleden. Omdat de vooruitzichten op verder koersverlies op obligaties groot blijft en nieuwe instapniveaus nog laag werd bewust voor deze afwijking gekozen. Beursjaar: verder herstel maar bedreigingen blijven groot In het jaarverslag van 2012 werd als verwachting voor de aandelen licht positieve ontwikkelingen uitgesproken. Wel met de kanttekening dat de risico’s - door ontwikkelingen in de Eurozone en de ‘fiscal cliff’(het begrotingsplafond) in de VS, alsmede de stagnatie van de groei in opkomende landengroot bleven en tot een negatief sentiment kon omslaan. Gelukkig hebben geen van de negatieve scenario’s zich voorgedaan, met uitzondering van een verdere verslechtering van opkomende markten. Het werd daarom een prima beursjaar voor aandelen. De aanhoudend hoge leegstand van kantoren en bedrijfsruimten zetten de vastgoedaandelen verder onder druk en er werd besloten ons hieruit terug te trekken. De obligatierente kwam nog verder onder druk omdat centrale banken doorgingen met verruiming van de liquiditeiten. Samenhangend met economisch herstel waarvan de eerste signalen zich aandienden en in de verwachting dat de verruimingspolitiek van de centrale banken binnenkort tot het verleden zullen behoren, begon de langere rente te stijgen wat zich direct in koersverliezen op de obligatieportefeuille vertaalde. De vergoedingen op liquiditeiten gingen verder omlaag, ook al bleef het debiteurenrisico onverminderd aanwezig wat met de redding van de SNS bank door de staat nog eens onderstreept werd. Resultaten Het resultaat was dat de AEX van 342,71 per eind 2012 na een variërend koersverloop uiteindelijk 17,2% hoger sloot per eind 2013 op 401,79. Het rendement op 10-jaars Nederlands staatspapier daalde tussen eind 2012 en eind 2013 van 1,54% tot 2,2%. Op basis hiervan was een rendement van 7,6% als benchmark te verwachten. De portefeuille van de Protestantse Kerk in Nederland kwam positiever uit door de keuze van de samenstellende waarden van de portefeuille.

Jaarrekening 2013


72

De beleggingsportefeuille van de Protestantse Kerk in Nederland kwam even positief uit als het jaar ervoor door de samenstelling van obligaties (keuze en looptijden) en aandelen (spreiding en keuze van titels). Het totale beleggingsrendement over 2013 kwam uit op 9,0% (2012: 9%) vanwege de positieve koersresultaten op de aandelenportefeuille. Ook nu liepen de opbrengsten op liquiditeiten verder terug. Langlopende deposito’s die afliepen konden alleen tegen sterk lagere tarieven weer uitgezet worden. Beleggingsportefeuille De beurswaarde van de beleggingsportefeuille ziet er als volgt uit:

Beleggingsportefeuille ( x € 1.000)

Oikocredit Obligaties Aandelen (inclusief vastgoed) Overige beleggingen Totaal beleggingsportefeuille

Beurswaarde per 31-12-2013 € %

Beurswaarde per 31-12-2012 € %

Beleggingsbeleid %

2.227 3.185 6.037 162

19,2 27,4 52,0 1,4

2.226 4.834 5.029 197

18,1 39,4 40,9 1,6

11.611

100,0

12.286

100,0

10-30 30-50 30-50 0-30

De beleggingsportefeuille verliep in het boekjaar 2013 als volgt:

Verloop beleggingen

Obligaties Vastgoed Aandelen

( x € 1.000)

Beurswaarde per 1-1-2013 Aankopen

Beurswaarde per 31-12-2013 Koersresultaat 2013 Koersresultaat 2012 Koersresultaat 2011

Koersresultaten

Totaal

(incl. ov. bel.)

4.834 310 5.144 -1.822 3.322 -137

Verkopen/lossingen

Oikocredit

168

2.423

168 -159 9 -9

4.861 2.790 7.651 -2.612 5.039 998

2.423 -34

12.286 3.100 15.386 -4.593 10.793 818

3.185

0

6.037

2.389

11.611

-4,3% 5,3% 0,6%

-5,5% 1,8% -35,8%

16,5% 10,9% -7,5%

-1,4% 2,5% 0,0%

7,0% 6,9% -3,1%

2.423

Het koersresultaat van de beleggingen over het boekjaar 2013 bestond uit een gerealiseerde koerswinst van € 286k en een ongerealiseerd koersresultaat van € 532k, welk laatstgenoemd bedrag muteert op de reserve waardering beleggingen. De bruto-opbrengst beleggingen (€ 250k) onder aftrek van de kosten (€ 16k) voor provisie, bewaarloon en dergelijke bedroeg in 2013 per saldo € 234k.

Het totale directe rendement over 2013 kwam hierdoor uit op 2,0%, hetgeen als volgt kan worden gesplitst:

Jaarrekening 2013


73

Netto opbrengst beleggingen

Obligaties Vastgoed Aandelen

( x € 1.000)

Direct rendement 2013 Direct rendement 2012 Direct rendement 2011

4,8% 3,8% 4,1%

7,4% 8,2% 5,3%

Overige beleggingen

0,4% 0,0% -0,2%

1,9% 2,0% 2,0%

Totaal

2,0% 2,1% 2,1%

Het totale beleggingsrendement op de beleggingsportefeuille is nu als volgt:

Beleggingsrendement

2013

2012

2011

2010

(x € 1.000)

Direct rendement Koersresultaten

2,0% 7,0%

2,1% 6,9%

2,1% -3,1%

2,1% 2,7%

Totaal beleggingsrendement

9,0%

9,0%

-1,0%

4,8%

0,5% 1,9% 16,9% 0,5%

9,1% 10,3% 10,9% 4,5%

4,7% -30,2% -7,7% 2,0%

2,9% 3,9% 7,6% 3,0%

Totaal rendement per categorie - Obligaties - Aandelen vastgoed - Overige aandelen - Overige beleggingen (incl. Oikocredit)

Het totale rendement over de gehele portefeuille bedroeg in 2013 9% (idem 2012), hetgeen is ontstaan door de positieve koersresultaten op de aandelenportefeuille. Oikocredit: deelname plaatselijke gemeenten via de landelijke kerk Door colleges van kerkrentmeesters, door colleges van diakenen en door ZWO-commissies van plaatselijke gemeenten wordt via de landelijke kerk deelgenomen in Oikocredit. Dit gebeurt zowel via de Protestantse Kerk in Nederland als via de steunvereniging Oikocredit Nederland. In 2009 sloten Oikocredit Nederland en de Protestantse Kerk een overeenkomst van hernieuwde samenwerking. Onderdeel van deze overeenkomst is onder andere dat de administratie van de beleggingen door de plaatselijke gemeenten van de Protestantse Kerk zoveel mogelijk door het Protestants Landelijk Dienstencentrum zal worden verzorgd. Individuele kerkleden worden gestimuleerd in Oikocredit te beleggen via het Oikocredit Nederland Fonds. Ultimo 2013 is een bedrag bijeen gebracht van € 15,45 mln. (2012: € 15,1 mln.), waarvan op naam van de Protestantse Kerk in Nederland aandelen Oikocredit zijn gekocht. Het gaat om 836 plaatselijke gemeenten en diaconieën. Deze aandelen, die worden verantwoord in de jaarrekeningen van plaatselijke gemeenten, zijn niet in de balans van de Protestantse Kerk in Nederland opgenomen. Einde 2013 waren daarnaast 336 gemeenten van de Protestantse Kerk (2011: 343) in de boeken van Oikocredit Nederland geadministreerd (deels via het Oikocredit Nederland Fonds) met een gezamenlijk geadministreerde belegging van € 6,3 mln. (2012: € 5,9 mln.). In totaal belegden protestantse gemeenten dus via beide kanalen voor ca. € 21,75 mln. (2012: € 21,0 mln.) vanuit ca. 1.170 plaatselijke gemeenten. Met plaatselijke gemeenten, diaconieën, de federatie van diaconieën en enkele protestantse fondsen en stichtingen wordt deel genomen aan het beleggingsplatform PKN waarbij gezamenlijke behartiging richting vermogensbeheerders en duurzaamheid belangrijke thema’s zijn.

Jaarrekening 2013


74

Solidariteitskas De inkomsten betreffen de verplichte bijdragen van plaatselijke gemeenten ten behoeve van deze kas. De gelden worden besteed aan doelstellingen binnen verschillende programmalijnen. Ten behoeve van een totaalinzicht van deze middelen is het volgende overzicht opgesteld:

Solidariteitskas 2013

Rekening 2013

(x € 1.000)

Baten Opbrengst verplichte heffingen solidariteitskas Lasten Kerk in Ontwik k eling Subsidies plaatselijke gemeenten Vrijval toegekende subsidies Bureau steunverlening Studentenpastoraat Internationaal studentenpastoraat Binnenvaart Dovenpastoraat Koopvaardijwerk Betaalde dienstverlening aan pl. gemeenten Luchthavenpastoraat

Protestants Centrum Toerusting en Educatie Kadercursussen Totale lasten

4.180 4.180

4.263 4.263

1.976 -270 187 1.893

2.050 100 2.150

1.666 -104 192 1.754

775 153 202 162 97 197 25 3.504

800 200 165 165 175 216 25 3.896

715 152 180 150 143 190 25 3.309

65

65

65

50 5 7 150 18 230

50 5 7 150 18 230

50 5 6 150 16 227

349

490

308

4.148

4.681

3.909

37

-501

354

Resultaat

Resultaatverdeling 2013 (x € 1.000)

Rekening 2012

4.185 4.185

Missionair Werk en Kerk groei IZB Jeugdwerk Protestantse Kerk JOP-dienstverlening Jeugdwerk PKN / HGJB Jeugdwerk PKN / Welja Jeugdwerk PKN / V-LINK JOP-diensten JOP-locaal

Begroting 2013

Rekening 2013

Begroting 2013

Rekening 2012

Resultaat ten gunste van Reserve steunverlening gemeenten Reserve categoriaal pastoraat

6 31

-251 -250

187 167

Totaal resultaat

37

-501

354

Jaarrekening 2013


75

Kerk in Ontwikkeling (€ 3.504k, begroot € 3.896k) De resultaten van de ingezette route uit 2011 aan de hand van het rapport ‘Van gemeenten voor gemeenten” werden in 2013 voor de Commissie Steunverlening duidelijk zichtbaar. Het aantal behandelde pastoraatsaanvragen steeg van 17 naar 110! Voor de Commissie Steunverlening stond 2013 het teken van het verder uitwerken van de criteria bij het beleid. Het resultaat hiervan is dat in 2013 twee protestante pioniersplekken zijn ondersteund om het verzelfstandigingsproces mogelijk te maken. Verder zijn 81 subsidies (stimuleringsbijdrage) toegezegd in het kader van het project ‘Ondersteuning Plaatselijke Geldwerving’. Ook werden in 2013 diverse stimuleringsbijdragen aan samenwerkende gemeenten (SAGE project) toegezegd en zijn er kleine subsidies verstrekt waarbij gemeenten gestimuleerd worden om samen met de gemeenteadviseur over de toekomst van de gemeente na te denken en een revitaliseringsplan op te stellen. In totaal zijn er 188 verzoeken van gemeenten behandeld. De aanvragen voor gebouwen laten een lichte stijging zien (van 46 naar 49). Het verzoek voor rentesubsidie laat echter een duidelijke daling zien. Vermoedelijk heeft dit te maken dat gemeenten minder makkelijk een lening aangaan en ook dat de rentestand aanzienlijk gedaald is. Het categoriale pastoraat is, na een aantal turbulente jaren waarin bezuinigingen werden doorgevoerd en de gevolgen daarvan tot hernieuwde prioritering en herschikking van taken leidde, weer in een beetje rustiger vaarwater gekomen. Zowel bij het pastoraat voor de koopvaardij, de binnenvaart als voor de studenten is hard gewerkt aan formulering van nieuwe werkplannen en uitwerking van het beleid. De verhouding tussen de studentenpastores in landelijke dienst en beroepen door plaatselijke gemeentes is bijna fifty-fifty en de sturingsmogelijkheden vanuit KIO worden daarmee langzamerhand groter. Binnen het dovenpastoraat wordt behoedzaam gewerkt aan de uitvoering van een projectplan in het kader van de “doventhuisgemeente”. Het afgelopen jaar heeft het project zich bevonden in de onderzoeksfase. De werkgroep Pastoraat en Gezondheidszorg rondde in het verslagjaar een drietal nota’s af: “Terzijde” (over de geestelijke verzorging in de (gezondheids-)zorg), “Voorspellende geneeskunde”, en “Bevrijdingspastoraat”. Missionair Werk & Kerkgroei (€ 65k, begroot € 65k) De betreft de toegezegde bijdrage aan het IZB voor de geleverde dienstverlening. Jeugdwerk Protestantse Kerk (€ 230k, begroot € 230k) Het gaat hier om JOP-adviesdiensten (het aanbieden van een breed scala aan adviesdiensten en toerusting aan plaatselijke gemeenten) en het leveren van plaatselijke JOP jongerenwerkers, inclusief de bijdrage voor dienstverlening aan de HGJB. Protestants Centrum voor Toerusting en Educatie (€ 349k, begroot € 490k) Het cursuswerk, zoals dat voor plaatselijke gemeenten verzorgd wordt voor mensen die er een taak vervullen, onderscheidt een aantal aandachtsgebieden, te weten: gemeenteopbouw, pastoraat, eredienst, vorming en toerusting, missionair werk, ZWO, diaconaat, jeugd en jongeren (JOP) en beheer. Deze negen gebieden beslaan de vijf programmalijnen, waarbij Kerk in Ontwikkeling de grootste variatie kent. Binnen het cursuswerk is er een verdeling in basis- en vervolg/verdiepingscursussen. Door deze opzet van het cursuswerk is een lagere bijdrage vanuit de Solidariteitskas nodig dan bij de begroting was geraamd.

Jaarrekening 2013


76

9

Jaarrekening

Balans (na resultaatbestemming) Activa

Ref.

(x €. 1.000)

Immateriele vaste activa Terreinen en gebouwen Installaties Inventaris Automatisering Materiele vaste activa Deelnemingen Participatie Leningen u/g Financiële vaste activa Voorraden Rekeningen-courant Vorderingen verplichte heffingen Vorderingen en overlopende activa Effecten Liquide middelen Vlottende activa

2.138

2.405

2

13.036 2.777 861 716 17.390

13.350 2.916 703 906 17.875 2.407

3

2.702 200 1.772 4.674 19 363 164 6.312 11.611 34.263 52.732

16 602 183 10.941 12.286 31.788 55.816

76.934

80.364

4 5 6 7 8 9

Ref.

(x €. 1.000)

Reserves en fondsen Reserves - Continuïteitsreserve - Bestemmingsreserves Fondsen - Bestemmingsfondsen Totaal reserves en fondsen

Balans 31-12-2012

1

Totaal activa

Passiva

Balans 31-12-2013

Balans 31-12-2013

1.861 4.268

Balans 31-12-2012

13.499 33.132

12.992 33.649

10

13.591 60.222

16.427 63.068

Voorzieningen

11

2.452

1.871

Langlopende schulden

12

2.995

3.301

Kortlopende schulden

13

11.265

12.124

76.934

80.364

Totaal passiva

Jaarrekening 2013


77

Staat van baten en lasten Baten (x € 1.000)

Ref.

Rekening 2013

Begroting 2013

Rekening 2012

Beschikbaar voor de doelstelling Baten uit eigen fondsenwerving Collecten, giften en schenkingen Nalatenschappen Overige bijdragen

14a 14b 15

21.931 2.698 3.983 28.612

23.690 2.775 3.655 30.120

22.345 2.591 4.433 29.369

Verplichte bijdragen van gemeenten

16

19.276

18.823

19.402

Baten uit acties van derden

17

4.701

600

1.365

Subsidies van overheden

18

1.293

848

1.381

Bijdragen voor dienstverlening

19

7.390

8.936

8.405

Rentebaten en baten uit beleggingen

20

969

1.770

982

21

609 1.322 1.931

855 322 1.177

905 1.804 2.709

64.172

62.274

63.613

Overige baten - Opbrengst publicaties - Diverse baten

Totaal beschikbaar voor de doelstelling

Jaarrekening 2013

22


78

Lasten (x € 1.000)

Ref.

Besteed aan doelstellingen Institutionele Ondersteuning IO - Ledenregistratie Protestantse Kerk Kerk in Ontwikkeling Missionair Werk en Kerkgroei Kerk in Actie - marketing communicatie - interactief Jeugdwerk Protestantse Kerk HRM – werkbegeleiding pred./KW HRM - mobiliteitsbureau HRM - bureau predikanten Prot. Centrum voor Toerusting en Educatie Expertisecentrum C&F: corporate Hydepark Dienstverlening aan derden Overige centrale doelbestedingen

Rekening 2013

Begroting 2013

Rekening 2012

3.143 2.175 7.497 1.772 30.144 681 539 3.074 277 986 259 1.394 363 889 896 2.001 1.681

3.407 1.757 8.103 2.201 23.975 714 549 3.547 300 1.140 456 2.441 353 884 1.068 2.728 1.117

3.035 2.519 7.316 1.465 30.737 671 540 3.533 323 672 221 1.445 312 822 860 2.042 2.292

23

57.771

54.740

58.805

24

2.351

2.931

2.744

400 1.726 837 280 3.653

400 1.726 837 280 4.462

384 1.745 836 357 3.506

6.896

7.705

6.828

Totale lasten

67.018

65.376

68.377

Totale baten

64.172

62.274

63.613

Totaal resultaat

-2.846

-3.102

-4.764

1.355 -89 1.266

-1.067 -314 -1.381

2.583 25 2.608

-1.873 -2.746 -4.619

-1.069 -702 -1.771

-4.517 -4.072 -8.589

507

50

1.217

Werving baten - kosten fondsenwerving Beheer en Administratie - Directie - Financiën & Control - Human Resource Management - C&F- servicedesk - Facilitaire Zaken

25

Dek k ing door bijdragen uit/naar - bestemmingsreserves - bestemmingsfondsen Kerk in Actie - bestemmingsreserves - bestemmingsfondsen

Resultaat ten gunste van continuïteitsreserve

Jaarrekening 2013


79

Resultaatverdeling Resultaatverdeling

Rekening 2013

(x € 1.000)

Begroting 2013

Rekening 2012

Het resultaat is/wordt toegevoegd (+) of onttrokken (-) aan Bestemmingsreserves en -fondsen Resultaat ten gunste van continuïteitsreserve

507

50

1.217

-100 0 258 276 -45 320 -259 532 295 77 0 1 0

-100

-95 100 100

0 -1 429 376 -50 745 -72 716 -66

-403 112

274 232 0

1.355

-1.067

2.583

Fonds Kerk & Israël Fonds Diepenhorst Fonds Brandenburg Fonds pos.orth.gemeenten Steunverleningsfondsen derden Regionale bestemmingsfondsen Lutherse bestemmingsfondsen Fonds Individuele Hulpverlening

18 -50 -24 0 3 -28 2 -10

30 -100 -100 -100

85 -44 -44 0 -12 -3 24 19

Bestemmingsfondsen:

-89

-314

25

Totaal Bestemmingsreserves en -fondsen

1.773

-1.331

3.825

Kerk in Actie Egalisatiereserve diaconaat Revolving Fund Zending Revolving Fund Werelddiaconaat Revolving Fund Kinderen in de Knel Revolving funds Noodhulp Egalisatiereserve ZZO Egalisatie reserve nalatenschappen WD Egalisatie reserve nalatenschappen Zending

3 -535 -101 -142 -157 -53 -456 -431

Reserve Jeugdwerk Reserve Kerkopbouw (KIO) Steunverleningsreserve plaatselijke gemeenten Steunverleningsreserve categoriaal pastoraat Steunverleningsreserve gen.kerkv.kas Egalisatiereserve Permanente Educatie Regionale bestemmingsreserves Reserve beleggingen Reserve deelneming Boekencentrum Reserve "nieuw Hydepark" Reserve Past.Centrum Hydepark Egalisatiereserve Missionair werk Diverse kassen en fondsen (in 2012 verdeeld) Bestemmingsreserves:

-486 -250 -45

-44

-35 -111

101 -552 -887 -180 52 -4 -1.502 -1.545

-886 -37

Bestemmingsreserves

-1.872

-1.069

-4.517

Noodhulpfondsen Overige fondsen

-3.008 261

-702

-4.430 358

Bestemmingsfondsen

-2.747

-702

-4.072

Totaal Reserves en fondsen Kerk in Actie

-4.619

-1.771

-8.589

Totaal Resultaat

-2.846

-3.102

-4.764

Jaarrekening 2013


80

Kasstroomoverzicht Kasstroomoverzicht (indirecte methode) (x € 1.000)

Ref.

Resultaat Kasstroom uit operationele activiteiten Afschrijvingen Voorzieningen Voorraden Vorderingen Rekeningen-courant verhoudingen Kortlopende schulden

1/2 11 4 6/7

5 13

Totaal kasstroom uit operationele activiteiten Kasstroom uit investeringsactiviteiten Bijzondere waardevermindering MVA (Hydepark) Investeringen in materiele vaste activa Desinvesteringen in (im)materiële vaste activa Deelnemingen Participatie Effecten Leningen u/g

1/2 1/2 1/2

3 3 8 3

Totaal kasstroom uit investeringsactiviteiten Kasstroom uit financieringsactiviteiten Langlopende schulden

12

Totaal kasstroom uit financieringsactiviteiten Totaal mutatie liquide middelen

9

Balans

Balans

31-12-2013

31-12-2012

-2.846

-4.764

1.210 581 -3 4.649 239 -859

1.239 183 -5 1.159 -242 -39

5.817

2.295

64 -615 93 -295 -200 674 89

907 -591 94 -934 -1.375 131

-190

-1.768

-306

-78

-306

-78

2.475

-4.315

Het verloop van de geldmiddelen is als volgt:

Verloop liquide middelen

2013

2012

(x € 1.000)

Stand per 1 januari Mutatie boekjaar

31.788 2.475

36.103 -4.315

Stand per 31 december

34.263

31.788

Jaarrekening 2013


81

Waarderingsgrondslagen Richtlijn Jaarverslaggeving De jaarrekening van de Protestantse Kerk (inclusief de dienstenorganisatie) en die van Kerk in Actie zijn opgesteld conform de Richtlijn 650 Fondsenwervende Instellingen, mede in verband met het CBF-keurmerk ten behoeve van Kerk in Actie. Stelselwijziging / Vergelijking met voorgaand jaar In het boekjaar 2013 hebben zich geen stelselwijzigingen voorgedaan. De cijfers van de jaarrekening 2012 zijn als vergelijkingsdoeleinden vermeld in deze jaarrekening 2013. De sluitende begroting 2013 is in overeenstemming gebracht met de verantwoording over het boekjaar 2012 om vergelijking te vergemakkelijken. Schattingen Om de grondslagen en regels voor het opstellen van de jaarrekening te kunnen toepassen, is het nodig dat de directie van De Protestantse Kerk in Nederland zich over verschillende zaken een oordeel vormt, en dat de directie schattingen maakt die essentieel kunnen zijn voor de in de jaarrekening opgenomen bedragen. Indien het voor het geven van het in artikel 2:362 lid 1 BW vereiste inzicht noodzakelijk is, is de aard van deze oordelen en schattingen inclusief de bijbehorende veronderstellingen opgenomen bij de toelichting op de desbetreffende jaarrekeningposten. Consolidatiekring Naast de enkelvoudige jaarrekening, wordt aan de kleine synode een door een onafhankelijke externe accountant gewaarmerkte geconsolideerde jaarverslaggeving van de Protestantse Kerk in Nederland aangeboden, waarin zijn opgenomen de aan de kerk gelieerde instellingen c.q. rechtspersonen. De consolidatiekring omvat de volgende instellingen: Landelijke instellingen  Protestantse Kerk in Nederland (de enkelvoudige jaarrekening)  Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland (inclusief Kerk in Actie)  Stichting Mechanische Registratie en Administratie (SMRA)  Stichting Kerk en Wereld  Stichting de Zending der Protestantse Kerk in Nederland  Boekencentrum BV  Stichting Kerkelijk Geldbeheer (SKG)  Stichting Protestants Diaconaal Krediet Nederland (PDKN)  Stichting Steun Protestantse Kerk in Nederland  Centrale kas predikantstraktementen van de Beleidscommissie Predikanten (BCP)  Protestantse Stichting voor Diaconaal Vakantiewerk (PSDV) Regionale instellingen  Stichting Promo;  Stichting Protestants Maatschappelijk- en Sociaal Activeringswerk in Gelderland (Promage);  Stichting Provinciaal Gereformeerd Centrum voor Jeugd- en Jongerenwerk in Zuid-Holland;  Stichting Steunfonds voor het Protestantisme in het Zuiden;  Stichting Hervormd Kerkcentrum Zeeland. Verbonden partijen Als verbonden partij worden alle rechtspersonen aangemerkt waarover overheersende zeggenschap, gezamenlijke zeggenschap of invloed van betekenis kan worden uitgeoefend. Ook rechtspersonen die overwegende zeggenschap kunnen uitoefenen worden aangemerkt als verbonden partij. Ook de statutaire directieleden, andere sleutelfunctionarissen in het management van De Protestantse Kerk in Nederland en nauwe verwanten zijn verbonden partijen. Transacties van betekenis met verbonden partijen worden toegelicht voor zover deze niet onder normale marktvoorwaarden zijn aangegaan. Hiervan wordt toegelicht de aard en de omvang van de transactie en andere informatie die nodig is voor het verschaffen van het inzicht. Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit de liquide middelen.

Jaarrekening 2013


82

Grondslagen voor waardering van activa en passiva Algemeen Activa en verplichtingen worden in het algemeen gewaardeerd tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs of de actuele waarde. Indien geen specifieke waarderingsgrondslag is vermeld vindt waardering plaats tegen de verkrijgingsprijs. Immateriële vaste activa De immateriële vaste activa worden gewaardeerd tegen aanschafwaarde onder aftrek van lineaire afschrijvingen gedurende de geschatte economische levensduur. Het afschrijvingspercentage van de immateriële vaste activa bedraagt 10% per jaar. Op iedere balansdatum wordt beoordeeld of er aanwijzingen zijn dat het vast actief aan een bijzondere waardevermindering onderhevig is/kan zijn. Materiële vaste activa De terreinen worden gewaardeerd op verkrijgingswaarde. De materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen aanschafwaarde onder aftrek van lineaire afschrijvingen gedurende de geschatte economische levensduur. Op iedere balansdatum wordt beoordeeld of er aanwijzingen zijn dat het vast actief aan een bijzondere waardevermindering onderhevig is/kan zijn. De afschrijvingspercentages voor de vaste activa zijn: Activum

% afschrijving

Terreinen en gebouwen Installaties Inventaris Automatisering: - Software *) - Computerapparatuur - Overige automatiseringsapparatuur Overige vaste activa

0% 2% 6% -

2% 10% 10%

10% -

33% 25% 10% 33%

6% -

*) Alleen centrale (maatwerk-)applicaties worden in 10 jaar afgeschreven

Financiële vaste activa Leningen uitgeleend geld (u/g) worden initieel gewaardeerd tegen de reële waarde, gewoonlijk de nominale waarde, onder aftrek van noodzakelijk geachte voorzieningen. Vervolgens worden deze vorderingen gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs. Op iedere balansdatum wordt beoordeeld of er aanwijzingen zijn dat het vast actief aan een bijzondere waardevermindering onderhevig is/kan zijn. Deelnemingen Deelnemingen waarin invloed van betekenis kan worden uitgeoefend worden gewaardeerd volgens de vermogensmutatiemethode (nettovermogenswaarde). De nettovermogenswaarde wordt berekend volgens de grondslagen die gelden voor deze jaarrekening; voor deelnemingen waarvan onvoldoende gegevens beschikbaar zijn voor aanpassing aan deze grondslagen, wordt uitgegaan van de waarderingsgrondslagen van de desbetreffende deelneming. Indien de waardering van een deelneming volgens de nettovermogenswaarde negatief is, wordt deze op nihil gewaardeerd. De eerste waardering van gekochte deelnemingen is gebaseerd op de reële waarde van de identificeerbare activa en passiva op het moment van acquisitie. Voor de vervolgwaardering worden de grondslagen toegepast die gelden voor deze jaarrekening, uitgaande van de waarden bij eerste waardering. Voorraden Waardering vindt plaats op verkrijgings- of vervaardigingsprijs eventueel met aftrek van een voorziening voor incourante voorraden. Vorderingen, overlopende activa en overige activa Aandelen en obligaties worden gewaardeerd op marktwaarde. Overige beleggingen worden op reële waarde gewaardeerd. Vorderingen worden bij eerste verwerking gewaardeerd tegen de reële waarde van de tegenprestatie. Handelsvorderingen worden na eerste verwerking gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs. Voorzieningen wegens oninbaarheid worden in mindering gebracht op de boekwaarde van de vordering. De overlopende activa en overige activa worden eveneens gewaardeerd op reële waarde.

Jaarrekening 2013


83

Effecten Aandelen, obligaties en overige beleggingen worden gewaardeerd op reële Waardeveranderingen worden rechtstreeks in de staat van baten en lasten verwerkt.

waarde.

Liquide middelen De liquide middelen worden tegen de nominale waarde opgenomen. Reserves en fondsen (Eigen vermogen) Het vermogen van de kerk heeft een bijzonder karakter. De Protestantse Kerk in Nederland is gehouden dit vermogen slechts aan te wenden in overeenstemming met de doelstelling waartoe ze in het leven is geroepen. De presentatie van het eigen vermogen in de balans wordt onderscheiden in:  reserves  fondsen Reserves Deze reserves kunnen egalisatie- en/of continuïteitsreserves en bestemmingsreserves zijn. Besteding van bestemmingsreserves kan slechts indien dit binnen de gegeven ‘bestemming’ plaatsvindt. De gevormde bestemmingsreserves mogen geen verplichting betreffen. Fondsen Dit deel van het eigen vermogen is vanwege de specifieke bestemming die door ‘derden’ (gevers of overheid) is bepaald, slechts aan te wenden voor de specifieke bestemming. Voorzieningen Onder voorzieningen worden opgenomen:  verplichtingen en verliezen waarvan de omvang op balansdatum onzeker is, doch redelijkerwijs is in te schatten;  op balansdatum bestaande risico’s ter zake van bepaalde te verwachten verplichtingen en/of verliezen waarvan de omvang redelijkerwijs is in te schatten;  kosten die in het volgend boekjaar zullen worden gemaakt, mits het maken van die kosten zijn oorsprong mede vindt in het boekjaar of een voorgaand boekjaar en de voorziening strekt tot gelijkmatige verdeling van lasten over een aantal boekjaren. De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn om de verplichtingen per balansdatum af te wikkelen. De overige voorzieningen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde van de uitgaven die naar verwachting noodzakelijk zijn om de verplichtingen af te wikkelen, tenzij anders vermeld. De Protestantse Kerk in Nederland kent een drietal voorzieningen, te weten: voorziening voor (groot) onderhoud en voorziening voor uitgezonden medewerkers (kostenegalisatievoorzieningen) en een voorziening voor verplichtingen en verliezen (reorganisatiekosten). De voorziening voor (groot) onderhoud is gevormd voor toekomstige kosten van (groot) onderhoud aan de (bedrijfs-)gebouwen. De toevoeging aan de voorziening wordt in principe bepaald op basis van het geschatte bedrag van het onderhoud en de periode die telkens tussen de werkzaamheden van groot onderhoud verloopt, tenzij anders is aangegeven. Langlopende schulden Schulden op lange termijn worden gewaardeerd tegen reële waarde. De verplichtingen financiële steun-/hulpverlening aan gemeenten worden geheel ten laste gebracht van het boekjaar waarin het besluit tot toekenning schriftelijk aan de steunontvanger is medegedeeld, ongeacht in welk boekjaar de financiële steun-/hulpverlening wordt uitgekeerd. Daarbij is bepalend of de ontvangende partij recht kan doen gelden op een bepaald bedrag. Voor zover toekenningen meerjarige betalingsverplichtingen betreffen, worden deze verplichtingen vermeld als schulden op lange termijn. Indien echter bij deze toekenningen een ontbindende voorwaarde is opgenomen, dan worden deze naar jaar verantwoord onder de ‘niet uit de balans blijkende verplichtingen’. Schulden op korte termijn Schulden worden bij de eerste verwerking gewaardeerd tegen reële waarde. Schulden worden na eerste verwerking gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, zijnde het ontvangen bedrag rekening houdend met agio of disagio en onder aftrek van transactiekosten.

Jaarrekening 2013


84

Het verschil tussen de bepaalde boekwaarde en de uiteindelijke aflossingswaarde wordt op basis van de effectieve rente gedurende de geschatte looptijd van de schulden in de winst-en-verliesrekening als interestlast verwerkt. Operationele leasing Verplichtingen uit hoofde van operationele leasing worden, rekening houdend met ontvangen vergoedingen van de lessor, op lineaire basis verwerkt in de winst-en-verliesrekening over de looptijd van het contract. De contracten in het kader van operationele leasing staan vermeld in de “Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen’.

Grondslagen voor bepaling van het resultaat Algemeen Ontvangsten en uitgaven worden in de staat van baten en lasten toegerekend aan de periode waarop ze betrekking hebben. Bij deze toerekening wordt een bestendige gedragslijn gevolgd. In de balans wordt rekening gehouden met de, aan een periode toe te rekenen bedragen die in een andere periode zijn of worden ontvangen dan wel betaald. Verliezen worden verantwoord als deze voorzienbaar zijn; baten worden verantwoord als deze gerealiseerd zijn. Alle baten en lasten worden verantwoord in de staat van baten en lasten. Dit betekent dat geen rechtstreekse mutaties in het vermogen plaatsvinden, behalve bij stelselwijziging, herstel van fundamentele fouten, herwaardering en niet gerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen, voor zover die verantwoord kunnen worden in de ‘reserve niet gerealiseerde waardeverschillen beleggingen’. Bestemmingsgiften Baten waarvoor een bijzondere bestemming is aangewezen, al dan niet via specifieke acties, worden afzonderlijk in de (toelichting op de) staat van baten en lasten opgenomen, onder vermelding van de aard van de bestemming. Ook de besteding hiervan wordt afzonderlijk vermeld. Indien deze baten in het verslagjaar niet volledig zijn besteed, worden de nog niet bestede gelden verwerkt in de desbetreffende bestemmingsreserve. Indien in een volgend jaar uit de bestemmingsreserve wordt geput, wordt deze besteding enerzijds in de staat van baten en lasten verantwoord en anderzijds als mutatie in de desbetreffende bestemmingsreserve weergegeven. Baten uit eigen fondsenwerving  Collecten Collecten worden verantwoord in het jaar waarin de collecten volgens het collecterooster gehouden zijn.  Giften Giften worden verantwoord in het jaar waarin een specifieke actie heeft plaatsgevonden, dan wel in het jaar van ontvangst indien geen specifieke actie heeft plaatsgevonden.  Nalatenschappen Baten uit nalatenschappen worden opgenomen in het boekjaar waarin de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. De omvang van een bate uit een nalatenschap kan betrouwbaar worden vastgesteld als op grond van het stadium waarin de afhandeling van de nalatenschap zich bevindt, een redelijke schatting van de ontvangst kan worden gemaakt. Voorlopige uitbetalingen in de vorm van voorschotten worden in het boekjaar waarin ze worden ontvangen verantwoord als baten uit nalatenschappen. Verkrijgingen belast met vruchtgebruik worden alleen in de toelichting vermeld. Zij worden pas in de staat van baten en lasten verantwoord bij het einde van het vruchtgebruik of bij eerdere verkoop van de blote eigendom. Nalatenschappen worden besteed ter uitvoering van het werk van de kerk, rekening houdend met de bestemming waaronder de nalatenschap is ontvangen.  Bijdragen van derden Bijdragen van derden voor de uitvoering van projecten of programma´s waarbij de subsidiegever als financier of medefinancier optreedt, worden verantwoord op basis van de ontvangen bedragen, dan wel de toezeggingen. Baten uit acties van derden Baten van andere fondsenwervende instellingen worden onder deze noemer verantwoord op basis van de ontvangen bedragen, dan wel de toezeggingen.

Jaarrekening 2013


85

Subsidies van overheden Subsidies van overheden ontvangen voor de uitvoering van projecten of programma´s, waarbij de subsidiegever als financier of medefinancier optreedt, worden voor het bestede deel afzonderlijk onder de baten verantwoord. Bijdragen voor dienstverlening Verantwoording van opbrengsten uit de levering van diensten geschiedt naar rato van de geleverde prestaties, gebaseerd op de verrichte diensten tot aan de balansdatum in verhouding tot de in totaal te verrichten diensten. Rentebaten en baten uit beleggingen Rentebaten en rentelasten worden tijdsevenredig verwerkt, rekening houdend met de effectieve rentevoet van de desbetreffende activa en passiva. Bij de verwerking van de rentelasten wordt rekening gehouden met de verantwoorde transactiekosten op de ontvangen leningen. Personeelskosten Periodiek betaalbare beloningen, zoals lonen, salarissen en sociale lasten worden op grond van de arbeidsvoorwaarden verwerkt in de winst- en verliesrekening voor zover ze verschuldigd zijn aan werknemers. Kosten eigen fondsenwerving De kosten fondsenwerving zijn bepaald op basis van de werkelijke inzet per programma van de medewerkers van het team fondsenwerving van de afdeling Communicatie & Fondsenwerving. Deze inzet (vertaald in aantal uren x uurtarief) is vermeerderd met de werkelijke directe kosten van de fondsverwervende activiteit. Ten aanzien van de (voorziene) hoogte van deze kosten is gesteld dat deze zich kan bewegen tussen 9% en 12,5%. Overige activiteiten op met name het gebied van communicatie en voorlichting die niet primair op fondsenwerving zijn gericht, maar waarvan wel een fondsenwervende werking kan uitgaan, zijn niet als zodanig aangemerkt. Toezeggingen financiële steun/hulpverlening Verplichtingen financiële steun-/hulpverlening komen geheel ten laste van het boekjaar waarin het besluit tot toekenning schriftelijk aan de steunontvanger is medegedeeld, ongeacht in welk boekjaar de financiële steun-/hulpverlening wordt uitgekeerd. Daarbij is bepalend of de ontvangende partij recht kan doen gelden op een bepaald bedrag. Grondslagen interne doorbelastingen De verdeling van de interne doorbelastingen naar de doelstellingen en activiteiten van de verschillende programmalijnen en werkonderdelen geschiedt op basis van de volgende uitgangspunten:  de logistieke kosten van drukwerkbegeleiding en centrale reproductie worden doorbelast op basis van de werkelijk bestede uren van de medewerkers van drukwerkbegeleiding maal het voorcalculatorisch bepaalde uurtarief respectievelijk het aantal afdrukken. De werkelijke out-ofpocketkosten worden direct ten laste van de opdrachtgevende afdeling gebracht;  binnen de interne dienstverlening wordt het gebruik van maaltijden e.d., verzorgd door het bedrijfsrestaurant, doorbelast op basis van de werkelijke afname tegen een voorcalculatorisch kostprijstarief;  de kosten van de stafafdelingen Directie, Financiën & Control, Human Resource Management, Servicedesk van de afdeling Communicatie & Fondsenwerving en de (overige) kosten van de stafafdeling Facilitaire Zaken, waarin de huisvestingskosten inclusief de afschrijvingen van de materiële vaste activa opgenomen zijn, worden op voorcalculatorische basis aan de programmalijnen/werkonderdelen doorberekend op basis van het aantal bij de afdelingen behorende begrote formatieplaatsen. Pensioenen in de waarderingsgrondslagen De dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland heeft voor haar werknemers een toegezegde pensioenregeling. Hiervoor in aanmerking komende werknemers hebben op de pensioengerechtigde leeftijd recht op een pensioen dat afhankelijk is van leeftijd, salaris en dienstjaren. De regeling is ondergebracht bij het bedrijfstakpensioenfonds Zorg en Welzijn. De dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland heeft geen verplichting tot het voldoen van aanvullende bijdragen in geval van een tekort bij Zorg en Welzijn, anders dan het effect van hogere toekomstige premies. Alleen de verschuldigde premies tot en met het einde van het boekjaar zijn derhalve in de jaarrekening verantwoord.

Jaarrekening 2013


86

Toelichting op de balans Activa Immateriële vaste activa (1) Immateriële vaste activa

Balans 31-12-2013

(x € 1.000)

1 januari Software (LRP) Mutaties Cumulatieve afschrijvingen

Balans 31-12-2012

2.672

2.672

-267 -267

0

0

0

-267 -267

-267 -267

2.672 -534 2.138

2.672 -267 2.405

Mutaties Investeringen Onderhanden werk

Afschrijvingen 31 december Aanschaffingswaarde Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarden 10%

10%

Materiële vaste activa (2) Materiële vaste activa (x € 1.000)

1 januari 2013 Aanschaffingswaarde Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarden

Gebouwen en terreinen

Inventaris

Automatisering

Totaal

18.786 -5.436 13.350

4.872 -1.956 2.916

2.664 -1.961 703

4.299 -3.393 906

30.621 -12.746 17.875

20 -13 7

408 -85 323

187

-6 -6

187

615 -104 511

Mutaties Aanschafwaarde Investeringen Overige desinvesteringen Afschrijvingen Desinvesteringen Bijzondere waardevermindering Afschrijvingen

Installaties

0 -64 -244 -308

0

10

-147 -147

-175 -165

-377 -377

10 -64 -943 -997

31 december 2013 Aanschaffingswaarde Cumulatieve afschrijvingen

18.780 -5.744

4.880 -2.103

2.986 -2.126

4.486 -3.770

31.132 -13.743

Boekwaarden

13.036

2.777

860

716

17.389

Totaal per locatie PLDC te Utrecht Hydepark te Doorn Diverse (woon-)huizen

12.056 733 247

2.741 36

821 40

716

16.334 809 247

Boekwaarden

13.036

2.777

861

716

17.390

Afschrijvingspercentages

Jaarrekening 2013

0-2%

2%-5%

6%-10%


6%-33,33%

87

Gebouwen en terreinen In het kader van de synodale besluitvorming omtrent ‘Nieuw Hydepark’ heeft in 2012 een bijzondere waardevermindering plaatsgevonden van € 907k. Ultimo 2013 is het restant van de boekwaarde van het conferentiecentrum Hydepark, zijnde de afschrijvingstermijnen 2014 en 2015 van in totaal € 64k, geheel afgeboekt. Verdere bijzondere waardeverminderingen van het vast actief hebben zich in het boekjaar niet voorgedaan. Waarden onroerende zaken De totaal verzekerde waarde van de onroerende goederen bedraagt € 42,9 mln. De WOZ-waarde is in totaal vastgesteld op € 17,6 mln.

Financiële vaste activa (3) Financiële vaste activa (x € 1.000)

Balans 31-12-2013

Mutaties 2013

Balans 31-12-2012

Deelneming Boekencentrum BV Deelneming ICCO-Coöperatie Participatie Capital4Development Leningen u/g

1.702 1.000 200 1.772

295

1.407 1.000

200 -89

1.861

Totaal financiële vaste activa

4.674

406

4.268

Deelneming Boekencentrum BV De deelneming is een 100% belang in het geplaatste aandelenkapitaal van Boekencentrum BV en is gevestigd te Zoetermeer. De verkrijgingsprijs bedroeg indertijd € 113k. De deelneming is gewaardeerd tegen de nettovermogenswaarde. De mutatie betreft het resultaat op de deelneming. Deelneming ICCO-coöperatie Bij notariële akte van 14 november 2012 is de Stichting ICCO omgezet in een Coöperatie ICCO U.A., waarin als één van de drie leden de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland deelneemt ter zake van haar werkzaamheden in het kader van Kerk in Actie. De leden hebben zich verplicht een bedrag van € 1 mln. als eigen vermogen te storten in het vermogen van de coöperatie. In 2012 en 2013 is hiervan reeds € 500k opgevraagd en betaald. Het resterende bedrag van € 500k opgenomen als schulden op korte termijn en zal in 2014 worden verrekend. Participatie Capital 4Development Op 19 december 2013 is een overeenkomst getekend tussen de Dienstenorganisatie van de Protestantse kerk (inzake het werk van Kerk in Actie buitenland), de Coöperatie ICCO U.A., de ICCO Investments B.V. en de Stichting Capital 4 Development. In deze overeenkomst is tussen partijen en de Stichting Capital 4 Development de participatie vastgelegd in het “ICCO Investment Fund”. Het conform het participatie schema voor 2013 opgenomen bedrag is opgevraagd en in 2013 betaald. Leningen u/g De leningen u/g kunnen als volgt worden gespecificeerd:

Jaarrekening 2013


88

Leningen u/g (x € 1.000)

PSDV PDKN Gemeenten

Looptijd / percentage > 5 jr. / 2% > 5 jr. / 1,75% > 5 jr. / 2%

Balans per 1-1-2013

Mutaties in 2013 Bij Af

Balans per 31-12-2013

1.122 250 34 1.406

32 13 0

45

1.090 237 34 1.361

Natuurlijke personen (LMW) Voorziening oninbaarheid Individuele hulpverlening

> 5 jr. / 0 - 8% > 5 jr.

275 -67 208

3 0 3

37 11 48

241 -78 163

Leningen (regionaal) Overige leningen

> 5 jr. / 0 - 6% > 5 jr. / 0 - 8%

204 23 227

0 0 0

0 0 0

204 23 227

Leningen inzake arbeidsvoorwaarden Leningen buitenlandse medewerkers

1jr. < 5 jr. / 0% 1jr. < 5 jr. / 0%

6 14 20

10 5 15

7 7 14

9 12 21

1.861

18

107

1.772

Totaal leningen u/g

Leningen inzake arbeidsvoorwaarden Deze (minimaal eenjarige en maximaal driejarige) renteloze leningen zijn leningen op grond van de arbeidsvoorwaardenregeling van de Protestantse Kerk in Nederland. De leningen u/g zijn gefinancierd vanuit vreemd vermogen.

Vlottende activa Voorraden (4) Voorraden

Balans 31-12-2013

(x € 1.000)

Balans 31-12-2012

Noodzakelijk voor bedrijfsvoering In gebruik voor doelstelling

19

16

Totaal rekeningen courant

19

16

De voorraden ten behoeve van het Conferentieoord Hydepark en de afdeling Facilitaire Zaken zijn gefinancierd vanuit het vreemd vermogen.

Rekeningen-courant (5) Rekeningen-courant

Balans 31-12-2013

(x € 1.000)

Balans 31-12-2012

Stichting de Zending van de Protestantse Kerk Overige stichtingen

237 126

433 169

Totaal rekeningen courant

363

602

De rekening-courantverhoudingen met kerken en andere instellingen hebben een renteloos karakter en kennen geen zekerheidstellingen.

Vorderingen en verplichte heffingen (6) Vorderingen verplichte heffingen (x € 1.000)

Debiteuren verplichte heffingen Af: Voorziening quotumdebiteuren Totaal vorderingen verplichte heffingen

Jaarrekening 2013


Balans 31-12-2013

Balans 31-12-2012

269 -105

299 -116

164

183

89

Overige vorderingen (7)

Overige vorderingen

Balans 31-12-2013

(x € 1.000)

947 785

Balans 31-12-2012

Overige debiteuren Verbonden partijen Nog te ontvangen bijdragen dienstverlening HKI Op verkoop woonhuis te Monster Afrekening bureau predikanten Afrekeningen r/c overige administraties Ziektekosten- en sociale verzekeringen Vooruitbetaalde posten Bijdragen en subsidies Rek.courant kerken en instellingen (Europa en overzee) Nog te ontvangen legaten, giften en collecten Afrekeningen r/c salarisadministratie Rente Overige nog te ontvangen posten Voorschotten projecten zendingsarbeid Diversen Subtotaal vorderingen Af: voorziening oninbare vorderingen

65 57 343 82 1.524 67 1.854 98 209 236 22 30 6.319 -7

1.342 797 177 177 75 42 12 774 4.121 55 2.741 134 335 57 33 117 10.989 -48

Totaal overige vorderingen

6.312

10.941

Alle vorderingen hebben een looptijd kleiner dan 1 jaar.

Effecten (8)

Effecten

Balans 31-12-2013

(x € 1.000)

Oikocredit Obligaties (incl. ZZO) Aandelen incl. vastgoed Overige beleggingen Totaal effectenportefeuille

Balans 31-12-2012

2.228 3.185 6.037 161

2.226 4.834 5.029 197

11.611

12.286

De effecten staan ter vrije beschikking.

Liquide middelen (9)

Liquide middelen

Balans 31-12-2013

(x € 1.000)

Balans 31-12-2012

Deposito's / kapitaalrekeningen Kasgelden Banktegoeden

10.188 13 24.062

13.766 16 18.006

Totaal liquide middelen

34.263

31.788

De liquide middelen staan ter vrije beschikking.

Jaarrekening 2013


90

Passiva Reserves en fondsen (10)

Reserves en Fondsen

Balans 31-12-2013

(x € 1000)

Resultaat 2013

Balans 31-12-2012

Continuïteitsreserve Bestemmingsreserves Fondsen

13.499 33.132 13.591

507 -517 -2.836

12.992 33.649 16.427

Totaal reserves en fondsen

60.222

-2.846

63.068

Reserves De reserves bedragen:

Reserves

Balans per 1-1-2013

(x € 1000)

Resultaat 2013


Continuïteitsreserve Bestemmingsreserves

12.992 33.649

507 -517

13.499 33.132

Totaal reserves

46.641

-10

46.631

Het verloop van de bestemmingsreserves is als volgt:

Bestemmingsreserves

Balans per 1-1-2013

(x € 1000)

Bestemmingsreserves Kerk in Actie Revolving Fund Kinderen in de Knel Revolving Fund Werelddiaconaat Revolving Fund Zending Revolving Fund Noodhulp Egalisatiereserve diaconaal werk Egalisatiereserve ZZO Egalisatie reserve nalatenschappen Werelddiakonaat Egalisatie reserve nalatenschappen Zending Overige Bestemmingsreserves Reserves kerkopbouw (KiO) Steunverleningreserves (KiO) Reserve Jeugdwerk Reserves Missionair Werk en Kerkgroei Regionale bestemmingsreserves Reserve waardering beleggingen Reserve deelneming Boekencentrum BV Reserve Permanente Educatie Reserve "Nieuw Hydepark" Reserve Hydepark Overige bestemmingsreserves

Totaal bestemmingsreserves

Jaarrekening 2013

Resultaat 2013


861 1.761 4.540 969 175 1.676

-142 -101 -535 -157 3 -53

719 1.660 4.005 812 178 1.623

3.045 1.172 14.199

-456 -431 -1.872

2.589 741 12.327

290 9.776 1.241 2.216 2.230 1.004 1.292 1.117 274 10 19.450

0 489 -100 1 -259 532 295 320 77 0 0 1.355

290 10.265 1.141 2.217 1.971 1.536 1.587 1.437 77 274 10 20.805

33.649

-517

33.132


91

Fondsen De bestemmingsfondsen bedragen:

Fondsen

Balans 31-12-2013

(x €. 1.000)

Bestemmingsfondsen - Actiepotten Kerk in Actie - Actiepotten gezamenlijke acties SHO - Overige fondsen Overige Fondsen Protestantse Kerk Totaal Fondsen

Balans 31-12-2012

1.663 3.073 2.225 6.630

3.397 4.347 1.965 6.718

13.591

16.427

Het verloop van deze bestemmingsfondsen is als volgt: Balans

Verloop bestemmingsfondsen (x € 1.000)

1-1-2013

Rampen en Vluchtelingen Actiepotten Kerk in Actie Aardbeving Iran Bangladesh - cycloon Vluchtelingen/ontheemden in verre en nabije Oosten TTB/D&V-noodsituaties Soedan Sri Lanka Aardbeving Haiti Overstroming Pakistan Hoorn van Africa Cycloon Myanmar/Birma Cycloon Filipijnen Burgeroorlog Syrië

208 217 21 50 168 1.583 392 640 118

Overige Fondsen Kerk in Actie Projectenfonds EO Metterdaad Proj.fonds particuliere schenkingen Fondsen Schuldmaatje (Wereld-)diaconale fondsen Diaconale fondsen binnenland Overige Fondsen Protestantse Kerk Fondsen Zending Fondsen Kerk in Ontwikkeling Fondsen tbv Jeugdwerk Fonds individuele hulpverlening Steunverleningsfondsen (derden) Fondsen wetenschappelijk onderzoek Regionale bestemmingsfondsen Lutherse bestemmingsfondsen Overige bestemmingsfondsen

Totaal bestemmingsfondsen

Jaarrekening 2013

Balans 31-12-2013

-208 0 -21 0 -107 -1.420 -316 -239 -118 470 225 -1.734

0 217 0 50 61 162 76 401 0 470 225 1.663

4.347

-3.801 -137 2.455 209 0 0 -1.274

409 0 2.455 209 0 0 3.073

274 1.062 283 289 57 1.965

-63 450 -89 -37 0 261

211 1.512 194 252 57 2.226

1.247 3.217 116 102 343 484 1.209

18 -50 -10

6.718

-24 -28 2 3 -89

1.265 3.167 106 102 319 456 1.211 3 6.629

16.427

-2.836

13.591

3.397 Rampen en Vluchtelingen Actiepotten SHO Aardbeving Haiti idem, AKV Cycloon Filipijnen Cycloon Filipijnen, AKV Burgeroorlog Syrië Burgeroorlog Syrië, AKV

Resultaat 2013

4.210 137


92

Overheveling actiepotten noodhulp Kerk in Actie In de bestuursvergadering van 9 december 2013 is besloten tot opheffing van vier actiepotten. De vrijgekomen gelden zijn overgeheveld naar het Revolving Fund Noodhulp, een reserve voor algemene, niet geoormerkte noodhulpgelden. De herverdeling gaat over de volgende posten, waarbij het gaat om een totaalbedrag van € 346.536,82. 1. 2. 3. 4.

€ € € €

Aardbeving Iran Vluchtelingen-ontheemden Rampen wereldwijd Cycloon Myanmar

207.967,91 8.156,00 12.092,00 118.320,91

Aangezien deze gelden meer dan drie jaar oud zijn en in de tussentijd ongebruikt zijn gebleven, besloot het bestuur akkoord te gaan met het verzoek tot overheveling. Met deze publicatie voldoet Kerk in Actie aan de voorwaarde dat overheveling bekend gemaakt dient te worden. Alle bijdragen komen ten goede aan toekomstige noodhulpacties.

Actiepotten gezamenlijke acties SHO (x € 1.000)

Saldo per 1 januari 2013 Baten Aandeel in gezamenlijke actie-opbrengst e.d.

Haiti

Filipijnen

4.347

4.347 2.664 2.664

4.347 Lasten Verstrekte steun via uitvoerende organisaties Toegerekende AKV

3.801 137

Nog te besteden per 31 december 2013

Totaal

2.664 7.011 3.801 137

409

2.664

3.073

Vreemd Vermogen Voorzieningen (11)

Voorzieningen

Balans 31-12-2013

(x €. 1.000)

Balans 31-12-2012

Voorzieningen groot onderhoud Voorziening reorganisatiekosten Pensioenvoorzieningen Overige voorzieningen

750 1.252 369 81

447 862 485 77

Totaal voorzieningen

2.452

1.871

Het verloop van de voorzieningen is als volgt:

Jaarrekening 2013


93

Verloop voorzieningen (x €. 1.000)

Balans 1-1-2013

Voorzieningen groot onderhoud Gebouwencomplex Utrecht Gebouwen Hydepark te Doorn Overige gebouwen Voorziening reorganisatiekosten Afvloeiingsverpl. transformatie Pensioenvoorzieningen Fonds pensioenreglement GKN Pensioenvoorz. Ned. medewerkers Pensioenvoorz. Indon. medewerkers Overige voorzieningen Jubileumverplichtingen personeel

Totaal voorzieningen

Bij

Af

Balans

vrijval

31-12-2013

71 340 36 447

350 70 5 425

121 0 1 122

0 0 0 0

300 410 40 750

862 862

655 655

229 229

36 36

1.252 1.252

197 265 23 485

25 0 25

25 52

31 33

77

64

141 205 23 369

77 77

4 4

0 0

0 0

81 81

1.871

1.109

428

100

2.452

Voorzieningen groot onderhoud (€ 750k) Door de afdeling Facilitaire Zaken heeft een onderhoudsplan in uitvoering genomen voor het gebouwencomplex te Utrecht. Voor de overige gebouwen, het park en bos van Hydepark te Doorn, welke locaties in eigendom zijn van de Protestantse Kerk in Nederland, blijven de vigerende plannen van kracht. Voor de overige gebouwen wordt de voorziening voldoende geacht voor eventueel (groot) onderhoud aan deze woningen. Voorziening reorganisatiekosten (€ 1.252k) De dotatie van € 655k aan de voorziening dient ter dekking van de in 2013 aangegane personele afvloeiingsverplichtingen in het kader van het transformatieproces. Pensioenvoorzieningen (€ 369k) Dit betreffen pensioenregelingen voor oud-medewerkers van de Gereformeerde Kerken in Nederland en oud-zendingsmedewerkers. Uitgangspunt voor deze voorziening vormt een actuariële berekening, welke periodiek wordt opgesteld. Voor de actuariële berekening zijn de volgende maatstaven gehanteerd: rekenrente 4%, sterftetabel GBM/V. 1995-2000 met drie jaar leeftijdsterugstelling. Aan de voorziening voor pensioenen voor Indonesische medewerkers liggen overeenkomsten ten grondslag tussen de GKN en de desbetreffende partijen. Voorzieningen jubileumverplichtingen personeel (€ 81k) Volgens de richtlijnen voor de jaarverslaglegging dienen de in de toekomst uit te betalen jubileumverplichtingen te worden aangemerkt als overlopende passiva en in de balans te worden opgenomen. Gezien het personeelsbestand ultimo 2013 beloopt deze verplichting per 31 december 2013 € 81k, zodat een bedrag van € 4k is aangevuld vanuit de exploitatie.

Langlopende schulden (12) De schulden op lange termijn zijn als volgt:

Jaarrekening 2013


94

Schulden op lange termijn

Balans 31-12-2013

(x €. 1.000)

Balans 31-12-2012

Leningen o/g Verplichtingen (steunverlening aan gemeenten) ICCO-Coöperatie kapitaalstortingen Projectverplichtingen Kerk in Actie (2013 en 2014)

539 2.456

594 2.357 250 100

Totaal schulden op lange termijn

2.995

3.302

De leningen o/g betreffen:

Leningen o/g (x € 1.000)

SKG inzake LMW Diakonieën t.b.v. FD Roosevelthuis/PSDV: - Renteloos/rente laag - Geven of Lenen Overige Totaal leningen o/g

Jaarrekening 2013

Looptijd / percentage

Balans 1-1-2013

Bij

Af Bestedingen/ Aflossingen

Vrijval

Balans 31-12-2013

> 5 jr. / 0 - 8%

114

26

88

> 5 jr. / 0 - 4% > 5 jr. / 0 - 4% > 5 jr. / 0%

50 428 2

13 16 0

37 412 2

594

0


55

0

539

95

De steunverleningsverplichtingen aan gemeenten betreffen als volgt:

Verplichtingen (x € 1.000)

Uitk eringsrek eningen Solidartiteitsk as Pastoraat e.d. Kerkbouw Rentesubsidies Steun instellingen Af: korte termijn verplichtingen Totaal Solidariteitskas Uitk eringsrek eningen v.m. Gen.k as Kerkbouw Af: korte termijn verplichtingen Totaal Generale kas Overige uitk eringsrek eningen Kerkbouw Af: korte termijn verplichtingen Totaal overige Deelneming ICCO coöperatie 2014 Projectverpl. Kerk in Actie (2014)

Totaal verplichtingen

Balans 1-1-2013

1.413 1.291 571 183 3.458 1.152 2.306

Bij

Af Bestedingen/ Aflossingen

Vrijval

Balans 31-12-2013

694 1.212 71 0 1.977 660 1.317

776 611 103 69 1.559 520 1.039

85 74 104 7 270 90 180

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

27 27 9 18

250 100 350

0

250 100 350

0

0 0 0

2.707

1.317

1.389

180

2.456

52 52 18 34 27 27 9 18

1.246 1.818 435 107 3.606 1.202 2.404

52 52 18 34

Steunverlening aan gemeenten Uit de opbrengst van de solidariteitskas worden subsidies aan gemeenten verstrekt voor nieuwbouw en/of restauratie van kerkelijke gebouwen, voor pastoraat en voor subsidies in de vorm van rentereductie op leningen bij de Stichting Kerkelijk Geldbeheer. Deze verplichtingen variëren in looptijd van 2 tot maximaal 5 jaren. Aangezien de gemiddelde looptijd uitkomt op circa 3 jaren wordt één derde deel van deze verplichtingen verantwoord onder de schulden op korte termijn.

Jaarrekening 2013


96

Kortlopende schulden (13) De schulden op korte termijn (< 1 jaar) bedragen als volgt:

Schulden op korte termijn

Balans 31-12-2013

(x €. 1.000)

Uitkeringsrekeningen subsidies solidariteitskas

Balans 31-12-2012

1.202

1.153

17

17

9

9

2.182

1.593

1.894

2.568

1.140 105 -4 631 79 455 7 49 224 85 544

1.154 94 10 625 122 378 2 49 530 90 604

Personeels- en appraatskosten buitenlandafdeling

251

334

Apparaatskosten noodhulpacties ICCO-Coöperatie kapitaalstortingen Door te storten Oikocredit inschrijvingen PThU inzake onderzoekscentrum

568 500 0 0 29

245 500 135 52 32

822 0 0 202 5.687

111 10 6 947 6.031

Uitkeringsrekeningen Generale Kas Overige uitkeringsrekeningen Projectverplichtingen (zie onderstaande specificatie) Kerk in Actie - buitenland Crediteuren Overige nog te betalen posten Personele aangelegenheden - Loonbelasting - Sociale lasten - Pensioenpremie - Vakantiegelden - Salarissen - Niet opgenomen vakantiedagen - Verlofsparen - Wederinpassingstoelagen Contributies en bijdragen Administratie en accountantskosten Vergoeding Reginonale kantoren buitenlandafdeling

Aflossingen 2014/2013 leningen o/g FD Roosevelthuis/PSDV

Rekeningen courant overige instellingen/ verbonden partijen Afrekeningen r/c administraties Facilitaire zaken: nog te betalen verplichtingen Diversen Vooruitontvangen posten Subsidies Kerk in Ontwikkeling Subsidie project Transithuis Subsidie project Schuldhulpmaatje Waarborgsom huur Huren januari volgend boekjaar Diversen

0 59 127 70 12 6 274

Totaal schulden op korte termijn

11.265

629 68 56 753 12.124

De rekeningcourantverhoudingen met kerken en andere instellingen hebben een renteloos karakter en kennen geen zekerheidstellingen.

Jaarrekening 2013


97

De samenstelling van de projectverplichtingen naar ouderdom is als volgt:

Verloopoverzicht projectverplichtingen

Kerk in Actie

(x € 1.000)

Totaal 31-12-

%

Kerk in Actie

2013

Totaal 31-12-

%

2012

Ouderdom toezeggingen: 0 – 1 jaar 1 – 2 jaar

2.182 0

2.182 100 0 0

1.593 100

1.593 100

94

Totaal projectverplichtingen

2.182

2.182 100

1.693

1.693

100

6

Niet in de balans opgenomen activa en/of verplichtingen Financiering van de dienstenorganisatie De Protestantse Kerk in Nederland staat conform de generale regeling van de dienstenorganisatie (artikel 12.4) garant voor de financiering van de dienstenorganisatie. Garantiestelling Stichting Protestants Diaconaal Krediet Nederland (PDKN) Voor het wenselijke garantievermogen van deze stichting is zowel door de Stichting Kerkelijk Geldbeheer (SKG) als door (de dienstenorganisatie van) de Protestantse Kerk in Nederland een garantstelling afgegeven aan de Stichting Protestants Diaconaal Krediet Nederland (PDKN) van elk € 750k tot november 2015). Op verzoek van het bestuur van de stichting PDKN besloot het bestuur van SKG en het bestuur van de dienstenorganisatie (in maart 2013) de bestaande garantstelling te verlengen voor opnieuw een periode van 7 jaar (tot november 2022), echter dan voor een bedrag van € 500k. Hiermede kan een garantievermogen worden aangehouden van 8% (was 4%) van het uitgezette obligo. Verhuurcontract met ICCO Door de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland is, mede ten behoeve van de gezamenlijke buitenlandafdeling (GBA), een huurcontract gesloten met de stichting ICCO. De huurovereenkomst is aangegaan ingaande op juli 2011 en lopende tot 31 december 2015 voor een bedrag vanaf 2014 van € 587k per jaar. Verhuurcontract met COA Door de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland is een huurcontract gesloten met het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA). De huurovereenkomst is aangegaan voor de duur van vijf jaar, ingaande op 1 september 2010 en lopende tot 31 augustus 2015 voor een bedrag van € 145k per jaar. Leasecontracten In 2013 waren voor 12 personeelsleden autoleasecontracten aangegaan ten behoeve van de uitoefening van hun functies. De resterende looptijd varieert tussen 4 en 55 maanden. De financiële verplichting voor 2014 bedraagt € 114k, die voor de periode 2015 tot en met 2017 bedraagt € 211k. Tevens zijn leasecontracten afgesloten ten behoeve van fotokopieerapparatuur. De looptijd van deze overeenkomsten is 48 maanden en eindigt uiterlijk 31 december 2016. De kosten bestaan uit een vast bedrag per maand per apparaat, waarin begrepen een vast aantal afdrukken, te verhogen of te verlagen met het aantal meer/minder afdrukken maal het tarief per meer/minder afdruk. De vaste financiële verplichting over 2014 bedraagt € 100k, die voor de periode 2015 en 2016 € 199k. Participatie ICCO Capital4Development Op 19 december 2013 is een overeenkomst getekend tussen de Dienstenorganisatie van de Protestantse kerk (inzake het werk van Kerk in Actie buitenland), de Coöperatie ICCO U.A., de ICCO Investments B.V. en de Stichting Capital 4 Development. In deze overeenkomst is tussen partijen en de Stichting Capital 4 Development de participatie vastgelegd in het “ICCO Investment Fund”. Hierbij is het volgende vastgelegd en geregeld: “The Participants wish to create a fund for the collective investment for the account of the Participants and possible new participants, in sustainable small growing business in developing countries that have a positive social and sustainable impact, under the terms and conditions as set out in this Agreement”. In de overeenkomst is een totale participatie voorzien van € 1.500.000, verdeeld over de jaren 2013 (€ 200.000), 2014 (€ 500.000), 2015 (€ 500.000) en 2016 (€ 300.000).

Jaarrekening 2013


98

Hierbij is bepaald dat: “Assuming that committed funds will be drawn at least once a year it could also be an option to adjust these proportions on a yearly basis if resources of funding for a founding partner remains uncertain”. Het conform het participatie schema voor 2013 opgenomen bedrag is opgevraagd en in 2013 betaald. In de begroting 2014 van Kerk in Actie is een bedrag van € 500.000 opgenomen. Meerjarige subsidieverplichtingen Kerk in Actie Jaarlijks worden deze voorwaardelijke verplichtingen vermeld inzake de steunverlening door Kerk in Actie op grond van de ontbindende voorwaarden, die in de contracten voor subsidieverlening zijn opgenomen. Deze meerjarige subsidieverplichtingen worden aangegaan met de contractuele beperking dat de volgende termijn pas kan worden verleend als bij aanvang van het betreffende subsidiejaar dit subsidiebedrag door Kerk in Actie schriftelijk wordt toegezegd. Dit vanwege het feit dat Kerk in Actie zelf geen ‘gegarandeerde’ inkomsten geniet, met andere woorden: jaarlijks afhankelijk is van de opbrengsten uit vrijwillige geldwerving. Aan het begin van elk jaar wordt, mede op grond van de aanwezige revolving funds (egalisatiereserves) van Kerk in Actie, beoordeeld of de subsidieverplichtingen gestand kunnen worden gedaan. Onderstaand zijn deze meerjarige verplichtingen weergegeven en uitgedrukt in relatie tot de beschikbare middelen, te weten de revolving funds ultimo 2013 én de verwachte middelen voor (directe) steunverlening volgens de begroting 2014. Meerjarige subsidie-

Voorw aardelijk subsidieverplichtingen

verplichtingen (x € 1.000)

Stand

Steun-

reserve/ 2014

2015

2016 e.v.

Totaal

Totaal

Procentuele verplichting

verlening beschik-

fonds

begr.

bare

ult. 2013

2014

middelen

t.o.v. beschikbare middelen 2014

2015

2016 e.v.

Totaal

Program m a's regulier Zending

2.464

848

Werelddiaconaat

2.206

549

Noodhulp Kinderen in de Knel

20

113

3.332

4.005

6.737

10.742

23%

8%

0%

31%

2.755

1.659

6.413

8.072

27%

7%

0%

34%

113

812

1.000

1.812

6%

0%

0%

6%

718

2.500

3.218

40%

15%

0%

55%

1.296

489

1.785

FairClimate

150

150

300

0

350

350

43%

43%

0%

86%

Diaconaal w erk binnenland

477

80

557

179

1.200

1.379

35%

6%

0%

40%

6.706

2.116

8.842

7.372

18.200

25.572

26%

8%

0%

35%

Subtotaal

20

Noodhulpacties: Kerk in Actie

184

184

1.663

1.663

11%

0%

0%

11%

SHO (Haïti, Filipijnen)

704

704

2.864

2.864

25%

0%

0%

25%

Totaal

888

0

0

888

4.527

0

4.527

20%

0%

0%

20%

7.594

2.116

20

9.730

11.899

18.200

30.099

25%

7%

0%

32%

Volledigheidshalve wordt opgemerkt dat de onvoorwaardelijk aangegane projectverplichtingen staan verantwoord onder de schulden op korte termijn of onder de schulden op lange termijn.

Jaarrekening 2013


99

Toelichting op de baten en lasten Baten (beschikbaar voor de doelstelling) Baten uit eigen fondsenwerving (14) Collecten, giften en schenkingen (x € 1.000,-)

Kerk in Actie Zending Werelddiaconaat Noodhulp Kinderen in de Knel FairClimate Binnenlands diaconaat

Rekening 2013

6.812 8.391 1.500 2.800 500 1.647 21.650

6.624 7.677 1.133 2.846 414 1.774 20.468

651

740

641

205 86 107

210 85 105

198 83 94

470

525

497

79

100

111

100 57 78

125 75 75

119 60 74

1.833

2.040

1.877

21.931

23.690

22.345

Jeugd- en jongerenwerk JOP en PCTE (50/50) Catechese en Educatie Institutionele Ondersteuning Oecumene Protestantisme (hervormingsdag) Diversen

Nalatenschappen (x € 1.000,-)

Nalatenschappen Kerk in Actie Zending Werelddiaconaat Noodhulp Kinderen in de Knel Bestemmingfonds projecten Diaconaat

Rekening

Begroting

Rekening

2013

2013

2012

604 1.079 114 142 477 193 2.609

1.000 1.500

698 1.270

150

57

2.650

191 2.216

14 75 89

50 25 50 125

13 13 349 375

2.698

2.775

2.591

Overige nalatenschappen Kerk & Israël Missionair werk Algemeen

Totaal nalatenschappen

Jaarrekening 2013

Rekening 2012

6.416 7.196 1.729 2.796 257 1.704 20.098

Overige geldwerving Missionair werk en Kerk groei Missionair werk Kerk in Ontwik k eling Kerk & Israël Eredienst en Kerkmuziek Pastoraat Jeugdwerk Protestantse Kerk

Totaal collecten, giften en schenkingen

Begroting 2013


100

Overige bijdragen (15)

Overige bijdragen ( x € 1.000)

Rekening

Begroting

Rekening

2013

2013

2012

HRM HRM- mobiliteitsbureau (Ruimzicht) HRM- mobiliteitsbureau (Maatschappij van Welstand) HRM- mobiliteitsbureau (overige) Landelijk Maatschappelijk Werk Kerk in Actie Stichting de Zending Stichting de Zending (nalatenschappen) Overige instellingen

55 81 2 37 120

0

1.800

1.800

845 2.645

653 2.453

1.800 164 1.123 3.087

51

50

28

155

150

165

450 190 91 20 27 25

450 175 75 20

450 190 103 20 27

Jeugdwerk Protestantse Kerk PCTE: Overige instellingen Missionair werk en k erk groei St. De Zending (missionair werk) Hemmense Zendingsstichting Council of World Mission Bram Nauta Stichting IZB Kerk & Wereld HG Nieuw Vennep Overigen Kerk in Ontwik k eling Maatschappelijk activeringswerk

25

4 807

745

23 32 845

185

75

131

C&F: bijdragen van derden

102

Institutionele Ondersteuning

50

Expertise centrum

19

15

2

1

15

42

3.983

3.655

4.433

Overige Totaal overige bijdragen

78 133

Baten uit eigen fondsenwerving De totale opbrengsten uit vrijwillige geldwerving daalde in 2013 met in totaal een bedrag van € 757k of wel met - 2,6% (2012: - 7,5%). De inkomsten uit collecten, giften en schenkingen, hoofdzakelijk betrekking hebbend op Kerk in Actie, namen ten opzichte van 2012 af met € 414k (- 1,9%),. De nalatenschappen stegen met € 107k. De overige bijdragen daalden met € 450k (- 10,2%) door met name lagere bijdragen ten behoeve van Kerk in Actie.

Jaarrekening 2013


101

Verplichte bijdragen van gemeenten (16)

Verplichte bijdragen van gemeenten (x € 1.000)

Kerkrentmeesterlijk quotum Diaconaal quotum

Solidariteitskas Totaal verplichte heffingen

Rekening 2013

Begroting 2013

Rekening 2012

12.079 3.012 15.091

11.574 3.069 14.643

12.076 3.062 15.138

4.185

4.180

4.264

19.276

18.823

19.402

Baten uit acties van derden (17)

Acties van derden

Rekening 2013

( x € 1.000)

SHO noodhulpacties: Syrië

Begroting 2013

Rekening 2012

531 3.197

Filipijnen Haiti Hoorn van Afrika

3.728 Skanfonds St.Edukans Cordaid EO Metterdaad t.b.v. diverse projecten

Totaal

14 14

0

180 50 20 723 973

200

600 600

1.151 1.351

4.701

600

1.365

De baten uit de gezamenlijke acties (in dit geval SHO) worden verantwoord op basis van de actieopbrengst gerelateerd aan de verdeelsleutel en op grond van de afspraken in SHO-verband.

Subsidies van overheden (18)

Subsidies van overheden ( x € 1.000)

Rekening

Begroting

Rekening

2013

2013

2012

Ministerie van BNZ Transithuis KiO - prov. subsidies voor MA-werk JW - Ministerie OCW-GVO JW - provinciale overheidssubsidies

315 366 572 40

350 448 50

233 427 658 63

Totaal subsidies van overheden

1.293

848

1.381

Jaarrekening 2013


102

Bijdragen voor dienstverlening (19) De bijdragen voor dienstverlening, gerangschikt naar programmalijn of afdeling, ziet er als volgt uit:

Bijdragen voor dienstverlening ( x € 1.000)

Rekening

Begroting

Rekening

2013

2013

2012

Institutionele Ondersteuning LRP Activiteiten t.b.v. CIO-K

Kerk in Ontwik k eling Dienstverlening steunpunten Overige inkomsten Missionair werk en k erk groei Vergoedingen

PCTE Deelnemersbijdragen Overige bijdragen centrale kas (permanente educatie) Deelnemersbijdragen

Totaal bijdragen dienstverlening

Jaarrekening 2013

664 26 690

655 25 680

544 160 704 2

72 87 20

70

76

250

179

320

195 39 310

176

248 5 754 1.007

121 67 754 942

3

1

283 5 19 933 324 1.564

551 15

159

1.081 394 2.041

1.090 448 1.697

80 30 110

35 35

2 39 41

3 612 30 416 1.061

144 931 35 600 1.710

73 496 37 368 974

66 1.533 772

60 1.725 908

70 1.877 875

2.371

2.693

2.822

7.390

8.936

8.405

Communicatie & fondsenwerving C&F- fondsenwerving en corporate C&F servicedesk

Ondersteunende afdelingen F&C (vergoeding fin. administraties) Facilitaire Zaken Centrum Hydepark Shared Service Center - P & O

862 50 912

351 527

Expertise Centrum Overige inkomsten

Human Resource Management HRM- P & O HRM- mobiliteitsbureau (interim pred.) HRM- werkbegeleiding (deeln.bijdragen) HRM- bureau predikanten

400 50 450

5

Kerk in Actie Binnenlands diaconaat Werelddiakonaat Inkomsten HKI Overige inkomsten

Jeugdwerk Protestantse Kerk JOP-diensten (P&O/A&O) JOP-Catechese JOP-GVO JOP-locaal (inzet projectmedew.) HGJB-locaal (idem)

808 72 880


103

Facilitaire Zaken Deze opbrengsten bestaan voornamelijk uit verhuur van kantoorruimten inclusief faciliteiten, guesthouse, vergaderruimten en opbrengsten uit het bedrijfsrestaurant. Centrum Hydepark Dit betreft voornamelijk de verhuurbijdragen van het conferentiecentrum Hydepark.

Baten uit beleggingen (20)

Rentebaten en baten uit beleggingen (x € 1.000)

Rekening 2013

Begroting 2013

Rekening 2012

Materiële vaste activa Financiële vaste activa Beleggingen (inclusief koersresultaat) Vorderingen en liquide middelen

100 65 519 296

955 125 250 465

93 155 402 357

Totaal financiële (rente-)baten

980

1.795

1.007

11

25

25

Resteert t.b.v. exploitatie dienstenorganisatie

969

1.770

982

Verdeling rente exploitatie Dienstencentrum - Kerk in Actie - Hydepark - in resultaatverdeling naar reserves en fondsen - t.g.v. exploitatie algemene middelen

236 93 111 529

365 80 125 1.200

295 81 201 405

Totaal baten uit beleggingen

969

1.770

982

Af: Rente toegerek end aan - Fondsen van derden

Materiële vaste activa De financiële baten uit materiële vaste activa betreffen inkomsten uit onroerend goed. Hieronder is begrepen de interne rekenrente aan de dienstenorganisatie, die de kerk calculeert over haar geïnvesteerde eigen vermogen in het gebouwencomplex te Utrecht. In de rekeningcijfers is deze interne rekenrente geëlimineerd conform de richtlijnen van de jaarverslaggeving. Financiële vaste activa De inkomsten uit financiële vaste activa betreffen enerzijds rente op uitstaande leningen en anderzijds dividend uit deelnemingen. Overige (geld-)middelen Dit betreft de werkelijke rentebaten (inclusief koersresultaten) op de beleggingen en liquiditeiten. Bij begroting worden deze opbrengsten veelal voorzichtig geraamd. De gemaakte rentebaten op bankrekeningen van Kerk in Actie komen rechtstreeks ten gunste van de exploitatie van Kerk in Actie.

Jaarrekening 2013


104

Overige baten Opbrengst publicaties (21)

Opbrengst publicaties

Rekening 2013

( x € 1.000)

Begroting 2013

Rekening 2012

Kerk in Actie Kalender Medische Zending (beëindigd m .i.v. 2014) Diakonia Overige publicaties (Vandaar) Kerk in Ontwik k eling Onderweg Kerk en Israël handreikingen (Gem. & Past.) Start Zondag Kerst campagne Overige publicaties

150 75 225

120 72 16 208

11

50

41

50

13 16 34 104

1 17 19 48

Missionair Werk en k erk groei Missionair materiaal incl. adventkalender Cadeauartikelen Overige publicaties Overig C&F: Kerkinformatie C&F: Promotie materiaal JOP (club en coach) / Jeugdwerk PCTE Institutionele Ondersteuning Overige publicaties

Totaal opbrengst publicaties

Jaarrekening 2013

37 72 10 119


78 55 8 141

200

205 21 62 2 7 4 301

250

380

263 30 88 12 15 11 419

609

855

905

200

95 35

135 16 22 173

105

Diverse baten (22) Diverse baten ( x € 1.000)

Rekening

Begroting

Rekening

2013

2013

2012

Kerk in Actie - Binnenlands diaconaat - Projectafrekeningen/noodhulp AKV - Opbrengst postzegelactie - Vrijval pensioenvoorziening GKN - Diversen

5

Kerk in Ontwik k eling - Maatschappelijk activeringswerk - Steunpunten

9

Communicatie en Fondsenwerving

0

4

Missionair Werk en Kerkgroei Jeugdwerk Protestantse Kerk Institutionele Ondersteuning

30 0

Landelijke ledenregistratie HRM - werkbegeleiding pred./KW Expertisecentrum Algemeen posten Overige (staf-)afdelingen

Jaarrekening 2013

8 2 3 1

34 14 41

5 306 44

5

379 45

827

200 50

1

50

651 34 274 177 61

1.322

322

1.804

Bijzondere baten - Herwaarderingen (BC/beleggingen) - Vrijval van toegezegde subsidies - Opbrengst verkoop grond Hydepark - Opbrengst verkoop woonhuis te Monster - diversen Totaal diverse baten

34 27 5 22

19 64 17


106

Lasten Besteed aan doelstellingen (23) Volgens de richtlijnen van het CBF wordt dit model gehanteerd waardoor de totale uitgaven van de staat van baten en lasten op een andere wijze worden weergegeven.

Lasten doelstellingen

Doelstellingen

(x € 1.000)

IO

Directe steunverlening - Subsidies en bijdragen - Afdrachten contributies e.d. - Activiteiten incl. uitbesteed werk - Inzet van/aan andere progr.lijnen - Publiciteit en communicatie Personeelskosten Huisvestingskosten Kantoor en algemene kosten Dotaties aan voorzieningen

33 0 417 176 3 20 -38 4 7 0 1.981 867 0 0 740 1.108 0 0

2.808 57 378 -605 96 4.581 3 180 0

Totaal lasten

3.143 2.175

7.497 1.772 30.145

Lasten doelstellingen (x € 1.000)

LRP

KiO

314 25.547 5 214 221 318 386 80 160 86 658 3.498 0 114 27 288 0 0

Mark. Com.

Interactief

197 10 157 287 1 28

8 18 0 468 1 45

681

539

Doelstellingen

28.821 1.071 2.156 -122 518 17.018 119 2.463 0

1 151 0 14 28 262 418 213 1 41 17

Totaal lasten

52.046

889 259

Bestedingspercentages

Baten Lasten

KiA

JW

HRM HRM WBP Mob.

84 0 19 -114 0 287 0 1 0

0 0 1 73 0 907 0 5 0

35 0 649 222 11 469 0 6 0

0 0 14 -12 1 359 0 2 0

28.821 1.071 2.156 -122 518 17.018 119 2.463 0

3.074

277

986

1.394

363

52.046

Wer- Kosten Rekening B&A

2013

2012

23.639 997 5.672 0 766 25.806 2.937 5.295 264

28.910 1.067 4.494 4 852 23.753 1.881 7.152 265

65.376

68.377

355 300 171 70

1.086 334 462 79

896

2.001

1.681 57.771 2.351

6.896

Rekening 2013

Begroting 2013

90,0% 86,2%

3.742 1.152 1.593 272

29.079 1.119 3.806 0 855 23.619 1.908 5.964 668 67.018

84 53

Begroting Rekening

2013

258 29.079 47 1.119 2.331 1.391 -64 11 780 75 -13 19.079 798 754 2 1.142 4.297 74 247 396

24 15

PCTE Exp. TransCentr. porteren

0 200 329 -146 0 2.656 0 33 0

Trans- C&F HRM Hyde- Dienstv. Ov. centr. Totaal ving port corp. bcp park derden doelbest. baten

Directe steunverlening - Subsidies en bijdragen - Afdrachten contributies e.d. - Activiteiten incl. uitbesteed werk - Inzet van/aan andere progr.lijnen - Publiciteit en communicatie Personeelskosten Huisvestingskosten Kantoor en algemene kosten Dotaties aan voorzieningen

(in %)

MW / KG

87,9% 87,9%

Rekening 2012 92,4% 86,0%

Bovengenoemde uitgaven van de verschillende programmalijnen binnen de dienstenorganisatie worden nader gespecificeerd met bijbehorende begrotingscijfers 2013 en rekeningcijfers 2012:

Jaarrekening 2013


107

Institutionele Ondersteuning

Rekening 2013

(x € 1.000)

Begroting 2013

Rekening 2012

(Directe) Steunverlening - Subsidies en bijdragen - Afdrachten contributies e.d. - Activiteiten incl. uitbesteed werk - Inzet van/aan andere programmalijnen - Publicaties en communicatie Personeelskosten Kantoor- en algemene kosten

33 417 3 -38 7 1.981 740

71 421 30 -32 33 2.163 721

0 482 0 -23 7 1.966 603

Totaal Institutionele Ondersteuning

3.143

3.407

3.035

Ledenregistratie Protestantse Kerk (x € 1.000)

Rekening 2013

Begroting 2013

Rekening 2012

(Directe) Steunverlening - Subsidies en bijdragen - Activiteiten incl. uitbesteed werk - Afdrachten contributies e.d. - Inzet van/aan andere programmalijnen Personeelskosten Kantoor- en algemene kosten

20 176 4 867 1.108

828 739

967 1.305

Totaal Ledenregistratie

2.175

1.757

2.519

Kerk in Ontwikkeling

190

Rekening 2013

(x € 1.000)

67 180

Begroting 2013

Rekening 2012

(Directe) Steunverlening - Subsidies en bijdragen - Afdrachten contributies e.d. - Activiteiten incl. uitbesteed werk - Inzet van/aan andere programmalijnen - Publicaties en communicatie Personeelskosten Huisvestingskosten Kantoor- en algemene kosten

2.808 57 378 -605 96 4.581 3 180

2.837 7 590 -575 50 5.070 3 121

2.524 2 409 -659 151 4.730

Totaal Kerk in Ontwikkeling

7.497

8.103

7.316

Missionair Werk en Kerkgroei

Rekening 2013

(x € 1.000)

(Directe) Steunverlening - Subsidies en bijdragen - Afdrachten contributies e.d. - Activiteiten incl. uitbesteed werk - Inzet van/aan andere programmalijnen - Publicaties en communicatie Personeelskosten Kantoor- en algemene kosten Totaal Missionair Werk en Kerkgroei

Jaarrekening 2013

Begroting 2013

159

Rekening 2012

314 5 221 386 160 658 27

430 50 246 242 180 1.010 43

339 13 120 317 95 562 19

1.772

2.201

1.465


108

Kerk in Actie

Rekening 2013

(x € 1.000)

Begroting 2013

Rekening 2012

(Directe) Steunverlening - Subsidies en bijdragen - Afdrachten contributies e.d. - Activiteiten incl. uitbesteed werk - Inzet van/aan andere programmalijnen - Publicaties en communicatie Personeelskosten Huisvestingskosten Kantoor- en algemene kosten

25.547 214 318 80 86 3.498 114 288

19.688 80 615 3 90 3.088 170 240

25.547 162 563 100 71 3.841 132 321

Totaal Kerk in Actie

30.144

23.975

30.737

Marketing communicatie

Rekening 2013

(x € 1.000)

(Directe) Steunverlening - Activiteiten incl. uitbesteed werk - Inzet van/aan andere programmalijnen - Publicaties en communicatie Personeelskosten Huisvestingskosten Kantoor- en algemene kosten Totaal Kerk in Actie - Marketing communicatie

Interactief

(Directe) Steunverlening - Activiteiten incl. uitbesteed werk - Inzet van/aan andere programmalijnen - Publicaties en communicatie Personeelskosten

163

165 333

-9 230 258

3

29

681

714

671

45 539

Jeugdwerk Protestantse Kerk

Rekening 2013

(x € 1.000)

(Directe) Steunverlening - Subsidies en bijdragen - Afdrachten contributies e.d. - Activiteiten incl. uitbesteed werk - Inzet van/aan andere programmalijnen - Publicaties en communicatie Personeelskosten (incl. JOP- en HGJB-locaal) Kantoor- en algemene kosten Totaal Jeugdwerk Protestantse Kerk

Jaarrekening 2013

213

8 18 0 468 1

Huisvestingskosten Kantoor- en algemene kosten Totaal Kerk in Actie - Interactief

0 200 329 -146 0 2.656 33 3.074


Rekening 2012

197 10 157 287 1 28

Rekening 2013

(x € 1.000)

Begroting 2013

Begroting 2013

Rekening 2012

12

13

534

484

3 549

43 540

Begroting 2013

Rekening 2012

248 226 -68 40

10 227 380 -82 0

3.076 25 3.547

2.960 38 3.533

109

HRM – Werkbegeleiding predikanten / kerkelijk werkers

Rekening 2013

Begroting 2013

Rekening 2012

(x € 1.000)

(Directe) Steunverlening - Subsidies en bijdragen - Activiteiten incl. uitbesteed werk - Inzet van/aan andere programmalijnen - Publicaties en communicatie Personeelskosten Kantoor- en algemene kosten Totaal Werkbegeleiding predikanten/kw

HRM – Mobiliteitsbureau predikanten (x € 1.000)

84 19 -114 0 287

128 8 -106 1

316 1 300

287 5 323

1 277

Rekening 2013

(Directe) Steunverlening - Activiteiten incl. uitbesteed werk - Inzet van/aan andere programmalijnen

1 73 907

Personeelskosten (incl. interim predikanten) Kantoor- en algemene kosten Totaal Mobiliteitsbureau predikanten

Protestants Centrum voor Toerusting en Educatie (PCTE)

45 67 -132 3

5 986

Rekening 2013

Begroting

Rekening

2013

2012

194 22

21 26

918 6 1.140

622 3 672

Begroting 2013

Rekening 2012

(x € 1.000)

(Directe) Steunverlening - Subsidies en bijdragen - Subsidies en bijdragen - Activiteiten incl. uitbesteed werk - Inzet van/aan andere programmalijnen - Publicaties en communicatie Personeelskosten Kantoor- en algemene kosten Totaal PCTE

35 649 222 11 469 6 1.394

Expertisecentrum

Rekening 2013

(x € 1.000)

(Directe) Steunverlening - Activiteiten incl. uitbesteed werk - Inzet van/aan andere programmalijnen

359

Personeelskosten Kantoor- en algemene kosten Totaal Expertisecentrum

Jaarrekening 2013

14 -12

2 363


1 1.489 411 45

30 564 318 34

486 9 2.441

438 60 1.444

Begroting 2013

Rekening 2012

-27

-50

378 2 353

362 0 312

110

Corporate

Rekening 2013

(x € 1.000)

(Directe) Steunverlening - Subsidies en bijdragen - Afdrachten contributies e.d. - Activiteiten incl. uitbesteed werk - Inzet van/aan andere programmalijnen - Publicaties en communicatie

1 151 14 262 418

Personeelskosten Huisvestingskosten Kantoor- en algemene kosten Totaal Corporate

1 41 889

HRM bureau predikanten

Rekening 2013

(x € 1.000)

- Activiteiten incl. uitbesteed werk

0 28

- Inzet van/aan andere programmalijnen Personeelskosten Kantoor- en algemene kosten Totaal HRM bureau predikanten

Hydepark

213 17 259

Rekening 2013

(x € 1.000)

355 300

Personeelskosten Huisvestingskosten Kantoor- en algemene kosten Dotaties aan voorzieningen Totaal Hydepark

171 70 896

Dienstverlening aan derden

Rekening 2013

(x € 1.000)

- Activiteiten incl. uitbesteed werk - Inzet van/aan andere programmalijnen Personeelskosten Huisvestingskosten Kantoor- en algemene kosten Dotaties aan voorzieningen Totaal dienstverlening aan derden

Jaarrekening 2013

24 15 1.086 334 462 79 2.001


Begroting 2013

178

Rekening 2012

160

504 19 61

545

204

1 884

35 823

Begroting 2013

Rekening 2012 2

28 330 98 456

Begroting 2013

211 8 221

Rekening 2012

365

334

403 230 70 1.068

282 175 70 861

Begroting 2013

1.454 617 606 51 2.728

Rekening 2012

1.136 338 528 40 2.042

111

Overige centrale doelbestedingen (x € 1.000)

Rekening 2013

(Directe) Steunverlening - Subsidies en bijdragen - Inzet van/aan andere programmalijnen Activiteiten incl. uitbesteed werk Inzet van/aan andere programmalijnen Personeelskosten Kantoor- en algemene kosten Dotaties aan voorzieningen Totaal overige centrale doelbestedingen

258 47

-13 1.142 247 1.681

Begroting 2013

568

15 534 1.117

Rekening 2012

332

1.940 20 2.292

De kosten voor de overige centrale doelbestedingen betreffen de kosten ten laste van het vernieuwingsbudget, alsmede bijdragen en dergelijke die ten laste komen van kerkelijke bestemmingsreserves en –fondsen.

Werving baten (24) Kosten van eigen fondswerving Binnen de afdeling Communicatie & Fondsenwerving zijn de uitgaven onder andere gesplitst naar fondsenwervingskosten. De kosten voor corporate, interactief en marketing communicatie (publicaties, communicatie en voorlichting) zijn opgenomen in de kosten voor de doelstellingen. De kosten voor fondsenwerving zijn nodig om de inkomsten uit vrijwillige geldwerving te kunnen verkrijgen en bestaan hoofdzakelijk uit de te verkrijgen inkomsten voor Kerk in Actie. Deze uitgaven naar kostensoort zijn als volgt:

Fondsenwerving (x € 1.000)

Rekening 2013

Begroting 2013

Rekening 2012

(Directe) Steunverlening - Subsidies en bijdragen - Afdrachten contributies e.d. - Activiteiten incl. uitbesteed werk - Inzet van/aan andere programmalijnen - Publicatiekosten Personeelskosten Huisvestingskosten Kantoor- en algemene kosten

1.391 11 75 798 2 74

1.813

Totaal C&F - fondsenwerving

2.351

2.931

2.744

10,7%

13,4%

12,5%

Kosten fondsenwerving in %

1.118

1.681 62 202 682 117

Percentage fondsenwerving over opbrengst vrijwillige geldwerving De kosten fondsenwerving zijn bepaald op basis van de geplande inzet per programma van de medewerkers van het team fondsenwerving van de afdeling Communicatie & Fondsenwerving. Deze inzet (vertaald in aantal uren x uurtarief) wordt vermeerderd met de directe kosten per actie of per fonds van de verwervende activiteit. Ten aanzien van de voorziene hoogte van deze kosten is gesteld dat deze zich kan bewegen tussen 9% en 12,5%. Overige activiteiten op met name het gebied van communicatie en voorlichting die niet primair op fondsenwerving zijn gericht, maar waarvan wel een fondsenwervende werking kan uitgaan, zijn niet als zodanig aangemerkt.

Jaarrekening 2013


112

Kosten beheer & administratie (25) Binnen de dienstenorganisatie wordt al geruime jaren een toerekeningsmethodiek gehanteerd, die uitgaat van een doorbelasting van de kosten van de ondersteunende stafafdelingen over de inhoudelijke programmalijnen. In de loop der tijd is de methodiek verfijnd en is de verdeling in de waarderingsgrondslagen in de jaarrekening opgenomen.

Kosten beheer & administratie

Rekening 2013

(x € 1.000)

- Activiteiten incl. uitbesteed werk - Inzet van/aan andere programmalijnen Personeelskosten Overige personeelskosten Huisvestingskosten Kantoor- en algemene kosten Dotaties aan voorzieningen Totaal kosten beheer & administratie ten laste van de doelstellingen Percentage k osten beheer & administratie

Begroting 2013

Rekening 2012

84 53 3.341 401 1.152 1.593 272

3.641 465 1.744 1.711 144

3.387 413 1.129 1.764 135

6.896

7.705

6.828

10,3%

11,8%

10,0%

Het percentage beheer & administratie komt tot stand door de kosten beheer & administratie ten laste van de programmalijnen (doelstellingen) te delen door de totale lasten van de organisatie. De doorbelaste kosten over de doelstellingen vindt plaats op basis van voorcalculatie (= vaststelling van de begroting).

Overzicht verdeling kosten beheer en administratie naar doelstellingen De doorbelasting van de kosten voor beheer & administratie naar de verschillende doelstellingen (programmalijnen) van de dienstenorganisatie over 2013 heeft als volgt plaatsgevonden: Verdeling kosten B&A naar doelstellingen (x € 1.000)

Directie Fin. & Control

Kerk in Ontwikkeling Missionair Werk en Kerkgroei Kerk in Actie PCTE Jeugdwerk Protestantse Kerk Institutionele Ondersteuning Communicatie en Fondsenwerving Expertise Centrum HRM Mobiliteitsbureau HRM Werkbegeleiding pred./kw Ledenregistratie Protestantse Kerk HRM - bureau predikanten Hydepark Overige kerkelijke bijdragen Eliminatie rente geïnvest. Vermogen (*)

103 11 62 9 41 53 54 7 5 6 25 9 15

Kosten B&A naar doelstellingen

400

452 46 274 39 179 235 238 30 23 28 108 6 68

Kosten Beheer & Administratie HRM Facilitaire C&F Totaal P&O zaken serv.desk 2013 215 22 130 19 85 112 113 14 11 13 52 18 32

1.167 132 521 115 488 653 649 78 62 72 286 118 86

837

3.653

Totaal 2012

%

75 8 45 7 30 39 39 5 4 5 18 6 0

2.013 29% 218 3% 1.032 15% 188 3% 822 12% 1.092 16% 1.093 16% 134 2% 104 2% 125 2% 489 7% 157 2% 201 3% 0 0% -774 -11%

2.089 30% 173 3% 1.080 16% 193 3% 743 11% 1.110 16% 1.047 15% 142 2% 58 1% 152 2% 702 10% 113 2% 189 3% 161 2% -1.124 -16%

280

6.896 100%

6.828 100%

-774 1.726

%

(*) Bij de begrotingsvaststelling 2013 werd de interne rekenrente over het geïnvesteerde vermogen, mede uit kostenoverwegingen, verlaagd, waarmee het verschil met 2012 is verklaard.

Jaarrekening 2013


113

Personele en overige kosten dienstenorganisatie De totale personeelskosten van de dienstenorganisatie bestaan ui de directe personeelslasten en de overige personele uitgaven. Over 2013 zijn deze kosten als volgt:

Totale Personele kosten

Rekening 2013

(x € 1.000)

Begroting 2013

Rekening 2012

Personeelskosten Overige personeelskosten

20.419 3.200

22.791 3.015

18.867 4.886

Totaal personeelskosten salarissen

23.619

25.806

23.753

Personeelskosten Onderstaand zijn de personeelskosten van de dienstenorganisatie nader gespecificeerd:

Personeelskosten

Rekening 2013

(x € 1.000)

Bruto salarissen Sociale lasten Pensioenpremies Reiskosten woon-werkverkeer Vrijval res. verlofuren/voorzieningen personeel Ontvangen WAO-/Pensioen-/WW-uitkeringen

16.005 2.286 1.755 445

Totaal personeelskosten salarissen

Begroting 2013

Rekening 2012

17.886 2.561 1.932 412

14.985 1.973 1.585 432 -1 -107

20.419

22.791

18.867

‘Gemiddelde’ bezetting in fte

329,06

359,43

312,99

Gemiddelde personeelskosten per fte (x € 1)

62.052

63.409

60.279

-72

De hier vermelde ‘gemiddelde’ bezetting betreft zowel de basisformatie van de dienstenorganisatie als de bijzondere aanstellingen en voor zover deze verantwoord zijn onder de personeelskosten. Voor 2013 werd geen onderhandelingsakkoord voor de arbeidsvoorwaarden bereikt. Zowel de werkelijke bezetting als de gemiddelde personeelskosten per fte kwamen in 2013 lager uit dan begroot. Bij de begroting 2013 werd reeds opgemerkt dat de toename van de personeelslasten per fte mede wordt veroorzaakt door de bijzondere aanstellingen, waarvan de begrote salariëringen hoger liggen dan de gemiddelde loonkosten per fte van de basisformatie. Tevens heeft de verhoging betrekking op jaarlijkse toekenningen van periodieke verhogingen en door afdrachten in het kader van de sociale lasten en verschuldigde pensioenpremies. De personele kosten van de directie over 2013 ziet er als volgt uit:

Jaarrekening 2013


114

Personeelskosten directie

Dienstverband Aard (looptijd) Uren (voltijds werk week ) Parttime percentage Periode

H. Feenstra, Algemeen directeur

Ds. E. Overeem, Adjunctdirecteur

Rekening 2013

Begroting 2013

Rekening 2012

Onbepaald 36 100% 01/12

Onbepaald 18 50% 01/12

103 8 9

40 3 4

143 11 13

145 11 12

143 11 12

120

47

167

168

166

Bezoldiging (x € 1.000) Jaarink omen: Bruto loon/salaris Vakantiegeld Eindejaarsuitkering Variabel jaarinkomen Totaal jaarinkomen Sociale lasten Belastbare vergoedingen/bijtellingen Pensioenlasten Overige beloningen op termijn Uitkeringen beëindiging dienstverband

8

4

12

13

12

25

6

31

21

22

Totaal overige lasten en vergoedingen

33

10

43

34

34

Totaal bezoldiging 2013

153

57

210

202

200

Totaal bezoldiging begroting 2013

147

55

202

Totaal bezoldiging 2012

145

55

200

Het aandeel van Kerk in Actie in de directiekosten bedraagt in 2013 15,5% (2012: 17,3%).

Overige personeelskosten De overige personeelskosten kunnen als volgt worden gespecificeerd:

Overige Personeelskosten

Rekening 2013

(x € 1.000)

Externe deskundigheid/uitzendkrachten Interimpredikanten, miss.pioniersplekken e.d. Kosten projectmedewerkers KIA/RO Specifieke projecten en acties Reiskosten declaraties Leaseauto's Personeelswerving Arbodienst Kinderopvang Opleidingskosten Jubilea/afscheid personeel Juridische bijstand Diversen (incl. declaraties buitenland) Totaal overige personeelskosten

Begroting 2013

510

563

570 562 471 153 58 56 0 140 79 2 599

500 387 531 115 39 47 62 288 53 13 417

3.200

3.015

Rekening 2012 1.578 1.450 331 704 138 50 33 0 173 58 2 369 4.886

Diversen Dit betreft in hoofdzaak de afrekeningen van reis-, verblijf- en onkosten voor buitenlandse reizen van personeel en vrijwilligers.

Jaarrekening 2013


115

Huisvestingskosten

Huisvestingskosten

Rekening 2013

(x € 1.000)

Begroting 2013

Rekening 2012

Rente investering gebouw Afschrijvingskosten Huur extern Energie, schoonmaak, onderhoud, beveiliging, verzekering, belastingen etc.) Overige huisvestingskosten

0 387 151

864 399 209

389 161

1.289 80

1.390 76

1.232 99

Totaal huisvestingskosten

1.907

2.937

1.881

De interne rekenrente wordt geëlimineerd in de jaarrekening volgens de richtlijnen voor de jaarverslaggeving.

Kantoor- en algemene kosten De specificatie van de kantoor- en algemene kosten, zoals opgenomen in het overzicht van de lasten naar doelstelling, bedraagt als volgt:

Kantoor en algemene kosten

Rekening 2013

(x € 1.000)

Inventariskosten Bureaukosten Specifieke kosten Bestuurskosten Diverse lasten Totaal kantoor en algemene kosten

1.700 1.512 1.818 755 184 5.969

Begroting 2013 1.809 1.466 1.263 649 108 5.295

Rekening 2012 1.843 1.893 1.774 600 1.042 7.152

Bovengenoemde kosten worden onderstaand verder gespecificeerd: Inventariskosten

Inventariskosten

Rekening 2013

(x € 1.000)

Afschrijving inventaris en telefooninstall. Afschrijving comp. en software Onderhoud inventaris en telefooninstall. Onderhoud comp. en software Overige inventariskosten Totaal inventariskosten

Jaarrekening 2013

209 611 83 797 0 1.700


Begroting 2013 265 562 67 868 47 1.809

Rekening 2012 417 427 71 926 2 1.843

116

Bureaukosten

Bureaukosten

Rekening 2013

(x € 1.000)

Drukwerk, papier e.d. Porti en koeriersdiensten Kopieerapparaten Telefonie Kosten internet Kantoor-, computerartikelen Overige bureaukosten Totaal bureaukosten

398 378 172 193 123 40 208 1.512

Begroting 2013 322 409 146 186 96 55 252 1.466

Rekening 2012 548 521 227 187 167 67 176 1.893

Specifieke kosten

Specifieke kosten

Rekening 2013

(x € 1.000)

Vernieuwingsbudget Restauratieve voorzieningen Accountantskosten Bankkosten Overige specifieke kosten Totaal specifieke kosten

1.051 323 171 99 174 1.818

Begroting 2013 534 402 170 9 148 1.263

Rekening 2012 1.020 383 160 113 98 1.774

Bestuurskosten

Bestuurskosten

Rekening 2013

(x € 1.000)

Vergaderkosten (Synode, Land en regio) Vervangingskosten Classicale vergoedingen Vergaderkosten commissies e.d. Totaal bestuurskosten

337 156 115 147 755

Begroting 2013 325 139 118 67 649

Rekening 2012 329 113 111 47 600

Diversen

Diverse lasten (x € 1.000)

Diverse lasten Onvoorziene lasten Totaal diverse lasten

Rekening 2013 184 0 184

Begroting 2013 91 17 108

Rekening 2012 972 70 1.042

In de rekening 2012 is opgenomen een bijzondere w aardevermindering Hydepark.

Jaarrekening 2013


117

10

Overige gegevens

Vaststelling De kleine synode van de Protestantse Kerk in Nederland heeft de jaarrekening over het boekjaar 2013 behandeld en vastgesteld in de vergadering van 20 juni 2014.

Gebeurtenissen na balansdatum Begin maart 2014 is een voorschot op een verkregen nalatenschap voor de Generale Synode van de Protestantse Kerk in Nederland ontvangen van € 272k, welk bedrag dient te worden besteed voor het werelddiaconaat.

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant De controleverklaring over het boekjaar 2013 is opgenomen op de volgende bladzijden van dit verslag.

Jaarrekening 2013


118

Jaarrekening 2013


119

Jaarrekening 2013


120

10

Lijst van afkortingen

Dit betreft een deel van de (officiële) lijst van afkortingen die u mogelijk in deze verslaggeving kunt tegenkomen: A&O ACV ACT AKB AKV AMA ANBI ARBO

Advies & Ondersteuning Algemene Classicale Vergadering Action by Churches Together Algemene Kerkelijke Bijdragen ApparaatsKostenVergoeding Alleenstaande Minderjarige Asielzoeker Algemeen Nut Beogende Instelling ARBeidsOmstandigheden(-wet)

B&A BC BCP BIZA BMNR BNP BSC

Beheer & Administratie BoekenCentrum BeleidsCommissie Predikanten Ministerie van BInnenlandse ZAken Bel Me Niet Register Bond van Nederlandse Predikanten Balanced ScoreCard

C&F CBF CBZ CEC CHE CIH CIO(-K) CNV CRM CRO CvR CWM

Communicatie en Fondsenwerving Centraal Bureau Fondsenwerving Commissie van Bijzondere Zorg Conference of European Churches (Raad van Europese kerken) Christelijke Hogeschool Ede Commissie Individuele Hulpverlening Interkerkelijk Contact in Overheidszaken (-Kerken) Christelijk Nationaal Vakverbond Customer Relationship Management Classicale Regionale Overlegorganen Commissie van Rapport Council for World Mission

D&V DC DISK DMS DO DREO DVO

Democratisering & Vredesopbouw (= programma ICCO/Kerk in Actie) DienstenCentrum Dienst in de Industriële Samenleving vanwege de Kerken DocumentManagementSysteem DienstenOrganisatie Duurzame en Rechtvaardige Economische Ontwikkeling (= programma ICCO/Kerk in Actie) DienstVerleningsOvereenkomst

EA EC ELK ELS EO € -k

Evangelische Alliantie ExpertiseCentrum Evangelisch-Lutherse Kerk in het Koninkrijk der Nederlanden Evangelisch Lutherse Synode Evangelische Omroep € bedrag maal 1000

F&C FME Fte FZ

Financiën & Control Finance, Monitoring and Evaluation Fulltime equivalent Facilitaire Zaken

GB GBA GPW GKN GO GOR GRA GS GVO GZB

Gereformeerde Bond in de Protestantse Kerk Gezamenlijke BuitenlandAfdeling Godsdienst, Pastoraal Werk Gereformeerde Kerken in Nederland Georganiseerd Overleg Gereformeerde Oecumenische Raad Generale Raad van Advies Generale Synode Godsdienstig VormingsOnderwijs Gereformeerde ZendingsBond

HG HGJB HHK HKI HRM HUA

Hervormde Gemeente Hervormd Gereformeerde JeugdBond Hersteld Hervormde Kerk Hendrik Kraemer Instituut Human Resource Management Het Utrechts Archief

ICCO ICT ICT/IDV IKON IKOS IKV IO ISDV

Interkerkelijke organisatie voor ontwikkelingssamenwerking Automatisering Automatisering/Interne DienstVerlening Interkerkelijke Omroep Nederland InterKerkelijk Overleg in Schoolzaken Interkerkelijk Vredesberaad Institutionele Ondersteuning Interkerkelijke Stichting Diaconaal Vakantiewerk

Jaarrekening 2013


121

ISK ISOK IT IZB

Interkerkelijke Stichting voor het Kerklied Interkerkelijke Stichting Opleiding Kerkmuziek Automatisering Hervormde Bond voor Inwendige Zending op Gereformeerde Grondslag

JOP JuZa JW-PKN

Jeugd Organisatie Protestantse Kerk Juridische Zaken en Colleges Jeugdwerk PKN

K&W KASKI KDB KEK KiA KiA/RO KiO KRM KS KW

Kerk en Wereld Katholiek Sociaal-Kerkelijk Instituut Kerkrentmeesterschap en Diaconaal Beheer zie CEC Kerk in Actie Kerk in Actie/Regional Offices Kerk in Ontwikkeling KerkRentMeesters Kleine Synode Kerkelijk Werkers

LCGJ LDC LDF LKL-systeem LLR LMW LRP LWF

Landelijk Centrum Gereformeerd Jeugdwerk Landelijk DienstenCentrum te Utrecht (zie ook PLD) Luthers DiaconessenhuisFonds Lokale Kerkelijke Ledenadministratie (van de SMRA) Landelijke LedenRegistratie (het project – ) Landelijk Maatschappelijk Werk Leden Registratie Protestantse Kerk Lutherse Wereld Federatie

MA-werk MB MFS MP MT MUO MW&KG

Maatschappelijk Activeringswerk MobiliteitsBureau MedeFinancieringsStelsel MobiliteitsPool ManagementTeam van de dienstenorganisatie Modalitaire UitvoeringsOrganisatie Missionair Werk & KerkGroei

NBG NHK NHL NIZW NOS NPB NZR

Nederlands BijbelGenootschap Nederlandse Hervormde Kerk Hogeschool Leeuwarden Nederlands Instituut voor Zorg en Welzijn Nederlandse Omroep Stichting Vrijzinnige Geloofsgemeenschap NPB Nederlandse ZendingsRaad

OCW OJEC OPG OR

Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen Overlegorgaan van Joden En Christenen in Nederland Ondersteuning Plaatselijke Gemeenten OndernemingsRaad

P&O P&O – ssc PBOA PC GVO PCTE PDKN PERKI PGGM PKN PLD ProCoDe PSDV PSO PThU PWC

Personeel & Organisatie Personeel & Organisatie – shared service center Project Bewerking Oude Archieven Protestants Centrum GVO Protestants Centrum voor Toerusting en Educatie Stichting Protestants Diaconaal Krediet Nederland Vereniging Indonesische Christen Gemeenschap in Nederland Pensioenfonds voor de Gezondheid en Geestelijke en Maatschappelijke belangen Protestantse Kerk in Nederland Protestants Landelijk Dienstencentrum (Utrecht-zie ook LDC)) Programmatisch werken, Co-responsibility, Decentralisation Protestantse Stichting Diaconaal Vakantiewerk Personele Samenwerking in Ontwikkelingslanden Protestantse Theologische Universiteit PriceWaterhouseCoopers Accountants NV

RACV RCBB RDMS RKK RvB RvK

Regionaal Adviseur Classicale Vergadering Regionale College voor de Behandeling van Beheerszaken Relational Database Management System Rooms-Katholieke Kerk Raad van Bestuur Raad van Kerken in Nederland

SEPA SHO SILA SKG SKIN SKKN SLUB SMRA SMPR SOM SSC

Single Euro Payments Area Samenwerkende HulpOrganisaties Stichting Interkerkelijke LedenAdministratie Stichting Kerkelijk Geldbeheer Samen Kerk In Nederland Stichting Kerkelijk Kunstbezit Nederland Stichting Lutherse Uitgeverij en Boekhandel Stichting Mechanische Registratie en Administratie Seksueel Misbruik in Pastorale Relaties Samenwerkende Organisaties voor Maatschappelijk activeringswerk Shared Service Center

Jaarrekening 2013


122

SSK SZW

Stichting Steun Kerkbouw (GKN) Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid

TSH TtB TVG

Theologisch Seminarium Hydepark Toegang tot Basisvoorzieningen (= programma ICCO/Kerk in Actie) Theologische Vorming Gemeenteleden

UFP

UitkeringenFonds Predikanten GKN

VFI VKB VROM

Vereniging Fondsenwervende Instellingen Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer Ministerie van Volksgezondheid, Ruimtelijke Ordening en Milieu

WARC WBP WCC WD WELJA WMO WRR WW

World Alliance of Reformed Churches WerkBegeleiding Predikanten en kerkelijk werkers World Council of Churches (Wereldraad van Kerken) WereldDiaconaat Werkgroep Evangelisch-Lutherse Jongeren Activiteiten Wet Maatschappelijke Ondersteuning Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid WereldWijd (= programma ICCO/Kerk in Actie)

YMCA YW

Young Men’s Christian Association YourWorld

ZWO ZZG ZZO

Zending, Werelddiaconaat en Ontwikkelingssamenwerking Zeister Zendings Genootschap Zwakzinnigen Zorg in Ontwikkeling(slanden)

Jaarrekening 2013


123

Jaarverslag en jaarrekening over het boekjaar 2013 van de Protestantse Kerk in Nederland

Recommend Documents