Jaarverslag en enkelvoudige jaarrekening. over het boekjaar 2011 van de. Protestantse Kerk in Nederland

Jaarverslag en enkelvoudige jaarrekening over het boekjaar 2011 van de Protestantse Kerk in Nederland

Uitgebracht door: Bestuur van de Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland Utrecht, 14 mei 2012

Rapport kleine synode d.d. 29 juni 2012 KDB 12-03

INHOUDSOPGAVE VOORWOORD

5

1.

6

Financiële resultaten en kerncijfers Balans Protestantse Kerk in Nederland Operationele resultatenrekening Vermogensresultatenrekening Risicoreserve

6 8 8 10

Financieel beleid en beheer

11

Quotisatieregeling Duurzaamheid en beleggingen van de Protestantse Kerk in Nederland Financiële risico’s Toedeling activa, passiva, baten en lasten Bestedingen uit bestemmingsreserves en bestemmingsfondsen

11 13 15 16 17

3.

Begroting 2012

18

4.

Moderamen, bestuur en directie

19

Samenstelling en bezoldiging moderamen van de generale synode Samenstelling bestuur en directie dienstenorganisatie

19 19

(Enkelvoudige) jaarrekening 2011

20

Balans Staat van baten en lasten operationele resultatenrekening Staat van baten en lasten vermogensresultatenrekening Kasstroomoverzicht Waarderingsgrondslagen Toelichting op de balans Toelichting op staat van baten en lasten operationele resultatenrekening Toelichting op staat van baten en lasten vermogensresultatenrekening

20 21 21 22 23 26 34 37

Overige gegevens

42

Vaststelling Gebeurtenissen na balansdatum Controleverklaring

42 42 43

2.

5.

6.

Jaarrekening 2011

Protestantse Kerk in Nederland

2

Colofon Protestantse Kerk in Nederland Joseph Haydnlaan 2a 3533 AE Utrecht Telefoon: (030) 880 18 80 Fax: (030) 880 13 00 E-mail: [email protected] Internet: www.pkn.nl

Protestantse Kerk in Nederland Op 1 mei 2004 is bij notariële akte in verband met de vereniging van de Nederlandse Hervormde Kerk (NHK), de Gereformeerde Kerken in Nederland (GKN) en de Evangelisch-Lutherse Kerk in het Koninkrijk der Nederlanden (ELK), het rechtspersoonlijkheid bezittende kerkgenootschap de Protestantse Kerk in Nederland tot stand gekomen als voortzetting en rechtsopvolger onder algemene titel van deze drie kerkgenootschappen. Het kerkgenootschap wordt geregeerd door haar eigen statuut bestaande uit kerkorde en ordinanties van de Protestantse Kerk inclusief overgangsbepalingen, alsmede generale regelingen behorende bij de kerkorde. De Protestantse Kerk in Nederland wordt vertegenwoordigd door de preses en de scriba van de generale synode tezamen. De generale synode van het kerkgenootschap de Protestantse Kerk in Nederland laat zich, overeenkomstig ordinantie 11 artikel 18 lid 1 en 2 van de kerkorde, voor de verzorging van de generale financiën van de kerk bijstaan door het bestuur van de dienstenorganisatie, die de aan zijn zorg toevertrouwde vermogensrechtelijke aangelegenheden van de Protestantse Kerk in Nederland beheert.

Jaarrekening 2011


3

Organogram Protestantse Kerk in Nederland Het organogram van de Protestantse Kerk in Nederland met haar dienstenorganisatie kan als volgt in kaart worden gebracht:

Generale Synode Kleine Synode

ACV

Advies

Moderamen Bestuur

ACV Advies

Directie

HRM

mod

mod

Generale Raad van Advies

Classis

Expertisecentrum

Financiën & Control

Classis

K e r k e n r a d e n

Facilitaire zaken Communicatie & Fondsenwerving

Programma Institutionele Ondersteuning

Programma Kerk in Ontwikkeling

Programma Jeugdwerk

Programma Missionair Werk & Kerkgroei

Programma Kerk in Actie

Steunpunten Noord Midden Zuidoost Zuidwest

Jaarrekening 2011


4

VOORWOORD Hiermee presenteren wij het financieel jaarverslag en de enkelvoudige jaarrekening van de Protestantse Kerk in Nederland over het boekjaar 2011. Volgens artikel 4 lid 3 van de generale regeling voor de dienstenorganisatie heeft het bestuur mede tot taak om, in opdracht van de generale synode, het vermogen van de Protestantse Kerk in Nederland te beheren. Vermogensresultaat 2011 De vermogensresultatenrekening eindigt over het boekjaar 2011 met een vermogenstoename van bijna € 3,4 mln. (2010: € 2,9 mln.) aan de verschillende bestemmingreserves en fondsen van de Protestantse Kerk. Voor 2011 was een vermogensafname begroot van € 2,8 mln. Dit resultaat is voornamelijk ontstaan door het operationele resultaat van de dienstenorganisatie, door vermogensoverdracht van een tweetal stichtingen (SSK en LCGJ) en door dotaties aan reserves en fondsen vanwege onderbestedingen van bestemmingsgelden. Tevens bleek de extra begrote bijdrage van € 1 mln. uit de steunverleningsreserve ten behoeve van plaatselijke gemeenten op grond van de notitie ‘Hand aan de Ploeg’ ook voor het jaar 2011 niet benodigd. Financiële bijdrage dienstenorganisatie 2011 De Protestantse Kerk in Nederland ontvangt baten uit collecten, verplichte heffingen en beleggingen die verantwoord worden in de operationele resultatenrekening. Deze inkomsten worden als bijdrage doorgegeven aan de dienstenorganisatie ter financiering van het ui te voeren werk. De inkomsten namen in 2011 af met € 101k ten opzichte van 2010, naar een niveau van € 23,2 mln. Ten opzichte van de begroting werd echter € 557k meer gerealiseerd. Dit werd bereikt door enerzijds hogere inkomsten uit verplichte heffingen van gemeenten en hogere rentebaten dan verwacht en anderzijds door lagere opbrengsten uit collecteopbrengsten van de Kerk. Vaststelling jaarstukken Overeenkomstig artikel 13 van de generale regeling voor de dienstenorganisatie legt het bestuur van de dienstenorganisatie de opgestelde jaarrekening ter vaststelling voor aan de kleine synode. Het bestuur heeft het genoegen, op grond van deze jaarstukken en ondersteund door een goedkeurend advies van de auditcommissies, het volgende pre-advies uit te brengen:  De onder zijn verantwoordelijkheid opgestelde jaarstukken van de Protestantse Kerk in Nederland voldoen aan de RJ 640 voor organisaties zonder winststreven;  Het bestuur adviseert de van een controleverklaring voorziene enkelvoudige jaarrekening 2011 van de Protestantse Kerk in Nederland vast te stellen.

Namens het bestuur en de directie van de dienstenorganisatie,

Ir. G-J. Kramer, Voorzitter bestuur dienstenorganisatie

Jaarrekening 2011

H. Feenstra, Algemeen directeur


5

1.

Financiële resultaten en kerncijfers

In deze rubriek worden getallen en cijfers vermeld die snel inzicht geven in de (financiële) gang van zaken van de Protestantse Kerk in Nederland. In de berekening van de verschillende ratio's zijn met betrekking tot het vermogens- en beleggingsbeleid ook de financiële gegevens van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland betrokken. In het verslagjaar 2011 hebben zich binnen de Protestantse Kerk een tweetal belangrijke vermogensmutaties voorgedaan, namelijk: Rekeningcourant Landelijk Centrum voor Gereformeerd Jeugdwerk (LCGJ) Voor de beëindiging van de stichting LCGJ diende eerst de stichting De Drieburg te worden opgeheven. Laatstgenoemde stichting betrof een onroerend goed in Driebergen, waarin verschillende jeugdwerkorganisaties waren gehuisvest. Na verkoop en afwikkeling van de stichting De Drieburg kon de liquidatie van de Stichting LCGJ worden geëffectueerd. Het LCGJ, waarvan de activiteiten destijds al geheel werden geïncorporeerd in de dienstenorganisatie, was voor 1/3 deel participant/medeeigenaar van de stichting De Drieburg. De formele afwikkeling van de Stichting LCGJ heeft geruime tijd geduurd. Vooruitlopend op de opheffing van deze stichting werden alle (geld-)middelen enkele jaren geleden al overgedragen aan de Protestantse Kerk in Nederland waartegenover een rekeningcourantschuld ontstond van € 1,2 mln. aan de (op te heffen) Stichting LCGJ. Nu alle zaken zijn geformaliseerd is in 2011 deze rekeningcourantschuld van de Protestantse Kerk omgezet in een bestemmingsreserve van de Kerk ter grootte van laatstgenoemd bedrag ten behoeve van jeugdwerkactiviteiten, zijnde de voormalige doelstellingen van beide stichtingen. Stichting Steun Kerkbouw (SSK) en Stichting Steun Protestantse Kerk in Nederland Op 22 december 2011 zijn bovengenoemde stichtingen gefuseerd, waarbij de Stichting Steun Protestantse Kerk (de verkrijgende stichting) het gehele vermogen van de Stichting Steun Kerkbouw (de verdwijnende stichting) onder algemene titel verkrijgt en waardoor SSK ophoudt te bestaan. Per gelijke datum heeft de Steunstichting alle middelen overgedragen aan de Protestantse Kerk, die deze specifieke ontvangsten, per saldo bijna € 2 mln., heeft toegevoegd aan de reserve steunverlening voor plaatselijke gemeenten.

Balans Protestantse Kerk in Nederland Kerncijfers Balans (x € 1.000)

2011

(Im-)Materiële vaste activa

21.928

2009

2008

21.899

21.142

22.051

23.036

3.456

3.563

3.703

3.658

4.048

Vlottende activa

14.644

15.690

13.769

9.285

10.740

Liquide middelen

4.969

4.372

4.430

4.268

4.505

Balanstotaal ( gefinancieerd door )

44.997

45.524

43.044

39.262

42.329

Eigen vermogen - Algemene risicoreserve - Bestemmingsreserves - Bestemmingsfondsen

11.742 24.054 7.258

11.183 21.086 7.476

9.802 20.287 6.761

8.739 16.843 6.910

8.243 13.769 7.832

Lang vreemd vermogen

1.355

1.553

2.219

2.500

2.868

588

4.226

3.975

4.270

9.617

Financiële vaste activa

Vlottende passiva

Jaarrekening 2011

2010


2007

6

Toelichting op de balans per 31 december 2011 Activa De materiële en immateriële vaste activa stegen per saldo met slechts € 29k door enerzijds een toename van de investeringen voor de ledenregistratie van de Protestantse Kerk en anderzijds door een afname vanwege jaarlijkse afschrijvingen. De afname van de financiële vaste activa met per saldo € 107k is ontstaan door aflossingen van leningen u/g (€ -256k) tegenover een hogere waardering van deelnemingen (€ 149k). De daling van de vlottende activa met ruim € 1 mln. betreft een afname van de effecten (€ -387k) en de overige vorderingen (€ -1,3 mln. wegens stelstelwijziging nalatenschappen in 2010) en een toename van de rekeningen courant (€ 505k) en quotumdebiteuren (€ 124k). De liquide middelen stegen per 31 december 2011 met € 597k (zie het kasstroomoverzicht in de jaarrekening). Passiva De mutaties in de reserves en fondsen zijn als volgt:

Mutaties 2011 van reserves en fondsen (x € 1.000)

Balans per 31-12-2011

Mutaties 2011


Algemene (risico-)reserve Bestemmingsreserves Bestemmingsfondsen

11.742 24.054 7.258

559 2.968 -218

11.183 21.086 7.476

Eigen vermogen

43.054

3.309

39.745

Het eigen vermogen nam in het boekjaar 2011 per saldo toe met bijna € 3,3 mln. (2010: € 2,9 mln.). en betreft het resultaat 2011 van de vermogensresultatenrekening van de Protestantse Kerk. De algemene risicoreserve, die mede geldt als egalisatiereserve voor de operationele resultaten van de dienstenorganisatie, nam per saldo toe met € 559k door enerzijds het voordelig operationeel resultaat van de dienstenorganisatie (€ 752k) en door verkregen nalatenschappen ten behoeve van het algemene kerkenwerk (€ 145k) en nam af door gerealiseerde koersverliezen (€ 338k). De bestemmingsreserves stegen met bijna € 3 mln., dat voornamelijk is ontstaan door de overdracht van de vermogens van een tweetal stichtingen ten behoeve van de steunverlening aan plaatselijke gemeenten en voor het jeugdwerk. De bestemmingsfondsen namen per saldo af met € 218k, hetgeen betrekking heeft op bestedingen uit het fonds Brandenburg en uit de fondsen kerkopbouw. Het (lang) vreemd vermogen nam af met € 198k door verminderingen van de voorzieningen en de verplichtingen in het kader van subsidietoezeggingen, alsmede aflossingen 2011 op leningen o/g. De schulden op korte termijn daalden met ruim € 3,6 mln. wegens opheffing van de rekeningen courant met de stichtingen SSK en LCGJ. De overige kortlopende schulden namen met ca. € 600k af.

Jaarrekening 2011


7

Operationele resultatenrekening De operationele resultatenrekening over de jaren 2007 tot en met 2011 ziet er als volgt uit: Kerncijfers operationele resultatenrekening

(begroot)

2012

2011

2010

2009

2008

2007

(x € 1.000)

Opbrengsten vrijwillige geldwerving Opbrengsten verplichte heffingen

2.112

1.925

1.805

2.205

1.144

1.111

19.056

19.717

19.873

19.837

19.548

19.973

1.500

1.581

1.646

1.590

1.849

2.640

22.668

23.223

23.324

23.632

22.541

23.724

Financiële baten en lasten Totale bijdrage Protestantse Kerk aan de dienstenorganisatie

Opbrengst vrijwillige geldwerving De verschillende collecteopbrengsten stegen in 2011 ten opzichte van het boekjaar 2010 met € 120k door met name de collecte voor missionair werk. Opbrengst verplichte heffingen De opbrengsten uit verplichte heffingen namen ten opzichte van 2010 af met per saldo € 156k vanwege enerzijds de verlaging van de heffingsfactoren voor het jaar 2011 en anderzijds door een stijging van de opbrengst wegens hogere basisgegevens dan verwacht. Financiële baten en lasten De financiële baten zijn iets lager uitgekomen dan in 2010 (€ - 65k), maar toch meer dan aanvankelijk was begroot voor het boekjaar 2011.

Vermogensresultatenrekening De vermogensresultatenrekening over de jaren 2006 tot en met 2012 ziet er als volgt uit:

Kerncijfers vermogensresultatenrekening

(begroot)

2012

2011

2010

2009

2008

2007

(x € 1.000)

Opbrengsten vrijwillige geldwerving

2.375

1.288

3.078

2.590

4.469

1.849

Bijdragen en financiële (rente-)baten

140

-270

166

247

-950

158

Bijzondere baten

300

5.781

2.878

3.762

2.626

2.124

Totaal beschikbaar (en besteed aan)

2.815

6.799

6.122

6.599

6.145

4.131

Programma's Kerk in actie Programma's overig kerkenwerk

3.300 882

2.150 760

2.150 469

1.100 463

1.140 765

1.155 872

Financiële bijdragen (derden)

416

391

306

380

399

471

Specifieke kosten/bijzondere lasten

192

189

302

298

1.261

4.293

-1.975

3.309

2.895

4.358

2.580

-2.660

Vermogensmutatie in bestemmingsreserves en/of bestemmingsfondsen

Jaarrekening 2011


8

Enkele posten worden in het kort nader toegelicht: Opbrengsten vrijwillige geldwerving De opbrengsten vrijwillige geldwerving 2011 bleven achter ten opzichte van 2010 vanwege met name de inkomsten uit nalatenschappen voor zending en werelddiaconaat. Bijdragen en financiële (rente-)baten Door gerealiseerde koersverliezen op de effecten kwam deze post voor 2011 negatief uit. Bijzondere baten De bijzondere baten kwamen ten opzichte van 2010 bijna € 3 mln. hoger uit door hoofdzakelijk de vermogensoverdracht van een tweetal stichtingen. Bijdragen aan programma’s Kerk in Actie De kerkelijke bijdragen aan deze programma’s komen uit bestemmingsreserves, welke reserves worden gevoed door aan de Kerk vermaakte nalatenschappen voor Zending en Werelddiaconaat. Bijdragen aan programma’s overig kerkenwerk Deze bijdragen hebben voornamelijk betrekking op het missionair werk en het jeugdwerk. Specifieke kosten / bijzondere lasten De specifieke kosten, de bureaukosten en de bijzondere lasten waren over 2011 beperkt van omvang en bleven binnen de ramingen.

Jaarrekening 2011


9

Risicoreserve De kleine synode van de Protestantse Kerk in Nederland besloot in 2006 tot aanscherping van de normering van het eigen vermogen door alleen aan de algemene (risico-)reserve een normering te verbinden in een bandbreedte, waarmee de mate van weerbaarheid van de organisatie wordt aangegeven. De bandbreedte of de hoogte van deze risicoreserve is bepaald op minimaal 40% met een maximum tot 60% van de jaarloonsom van de dienstenorganisatie inclusief Kerk in Actie.

Norm algemene risicoreserve (x €. 1.000)

Rekening

%

Rekening

2011

Algemene risicoreserve

11.742

%

Rekening

2010 63,0

11.183

%

2009 59,9

9.802

54,0

Deze algemene risicoreserve geldt enerzijds als continuïteitsreserve, een ‘buffer’ voor onverwachte tegenvallers, en anderzijds als egalisatiereserve voor de operationele resultaten van de dienstenorganisatie. % risicoreserve 70% 65% 60% 55%

Norm maximaal

50%

Norm minimaal Realisatie

45% 40% 35% 30% 2006

2007

2008

2009

2010

2011

Jaar

Jaarrekening 2011


10

2.

Financieel beleid en beheer

Quotisatieregeling Quotisatieregelingen en de daarbij behorende uitvoeringsregeling Vanaf het jaar 2004 zijn de uniforme quotisatieregelingen van kracht met betrekking tot de verplichte heffingen voor het kerkrentmeesterlijk en diaconaal quotum, alsmede voor de afdracht aan de solidariteitskas ter vervanging van de toenmalige kerkeigen quotisatieregelingen. Vaststelling heffingsfactoren Op 26 november 2010 stelde de kleine synode de volgende heffingspercentages en ledengelden vast voor het heffingsjaar 2011 (rapport KDB 10-23), namelijk:

Heffingscomponenten voor de verplichte heffingen 2011

Kerkrentmeesterlijk quotum

Diaconaal quotum

4,35%

5,70%

a. over de belastbare inkomsten van een gemeente of diaconie (2010 resp. 4,40% en 5,70%)

€ 1,35

b. per belijdend lid (peildatum 1 januari 2010) ( 2010 resp. € 1,45 en € 5,-)

Solidariteitskas

€ 5,-

Over 2011 werd het heffingspercentage over de belaste inkomsten voor het kerkrentmeesterlijk quotum verlaagd met 0,05% en het ledengeld binnen de diaconale quotumheffing nam af met € 0,10 per belijdend lid. Afdracht De inning van de verplichte heffingen voor het jaar 2011 werd door de kleine synode vastgesteld in twee termijnen, te weten voor het kerkrentmeesterlijk en diaconaal quotum op de vervaldata van 1 april en 1 oktober en voor de solidariteitskas op de vervaldata 1 juni en 1 oktober. Opbrengsten verplichte heffingen 2011 De opbrengsten uit de verplichte heffingen over 2011 bedragen:

Rekening 2011

Opbrengsten verplichte heffingen (x € 1.000,-)

Kerkrentmeesterlijk quotum Diaconaal quotum

Solidariteitskas Totaal opbrengsten verplichte heffingen

Afwijking

Begroting 2011

Rekening 2010

12.380 2.987

689 -113

11.691 3.100

12.266 3.192

15.367

576

14.791

15.458

4.350

0

4.350

4.415

19.717

576

19.141

19.873

De inkomsten uit verplichte heffingen in 2011 daalden in vergelijking met de rekening 2010 met een bedrag van € 156k of wel met 0,8%. De meeropbrengst 2011 ten opzichte van de begroting bedraagt € 576k en kan als volgt worden geanalyseerd:

Jaarrekening 2011


11

Analyse verschillen verplichte heffingen over 2011


Diaconaal quotum

Totaal verschil t.o.v. begroting

Solidariteitskas

(x € 1.000,-)

Meeropbrengst vanwege: - herzieningen en/of opslagen - vrijval voorziening quotumdebiteuren

610 79

-76 -37

-1 1

533 43

689

-113

0

576

Herzieningen en/of opslagen De vaststelling van de heffingsfactoren voor het jaar 2011 was gebaseerd op een respons van de basisgegevens van plaatselijke gemeenten van 78,4% bij de berekening van het kerkrentmeesterlijk quotum en 70,6% bij de berekening van het diaconaal quotum. Bij het ontbreken van de basisgegevens worden de inkomsten van gemeenten naar schatting vastgesteld conform artikel 2.6 van de uitvoeringsregeling (de zgn. 10 en 25% opslagen). Aangezien bij de vaststelling van de heffingsfactoren geen rekening wordt gehouden met deze opslagregeling, hebben deze opslagen onder aftrek van de herzieningen vanwege nagekomen nieuwe basisgegevens van gemeenten, geleid tot een meeropbrengst van € 533k ten opzichte van de begroting. Voorziening dubieuze quotumdebiteuren In het verleden is vanwege oninbaarheid van uitstaande quotumvorderingen een voorziening dubieuze quotumdebiteuren getroffen. Aanpassingen op deze voorziening ultimo van elk jaar muteren op de werkelijke opbrengsten uit verplichte heffingen in het betreffende boekjaar. Voor 2011 is een vrijval in deze voorziening berekend van € 43k. Het verloop van de voorziening is als volgt:

Voorziening dubieuze quotumdebiteuren / vrijval


(x € 1.000,-)

Stand per 31 december 2010 Afwaardering vorderingen van bezweaarde gemeenten (restant)

Diaconaal quotum

Solidariteitskas

Totaal 2011

179

30

56

265

-31 148

-2 28

-29 27

-62 203

Dubieuze quotumdebiteuren: - over 2003 en ouder - 2004 tot en met 2010 - 2011 Benodigde voorziening 31-12-2011

4 60 5 69

0 40 25 65

0 24 2 26

4 124 32 160

Vrijval voorziening

79

-37

1

43

Quotumdebiteuren Het nog te ontvangen quotumbedrag ultimo 2011 bedraagt € 484k en is in de balans opgenomen onder de ‘Vorderingen’ onder aftrek van de voorziening voor dubieuze quotumdebiteuren van € 160k, zodat per saldo aan vorderingen een bedrag resteert van € 324k. De verdeling naar heffing is: Quotumdebiteuren KRMDiac. SolidariTotaal Totaal (x € 1.000,-)

quotum

%

quotum

%

teitskas

%

ult. 2011

%

ult. 2010

%

Quotumdebiteuren Af: Voorziening dubieuze quotumdebiteuren

280 100

137 100

67 100

484 100

465 100

-69 -25

-65 -47

-26 -39

-160 -33

-265 -57

Quotumvordering 2011

211

75

72

53

41

61

324

67

200

43

Per half maart 2012 is van deze quotumvordering van € 484k reeds een bedrag ontvangen ter grootte van € 237k of wel ca. 50%.

Jaarrekening 2011


12

Duurzaamheid en Beleggingen van de Protestantse Kerk in Nederland Beleggingsbeleid Het door de kleine synode in maart 2010 vastgestelde beleggingsbeleid was in 2011 leidend voor de inrichting van de beleggingen. De asset allocatie voor de Protestantse Kerk in Nederland is op grond van het rendementsdoel, dat gebaseerd is op de lange termijn beleggingshorizon en het Accra Appèl, bepaald op:  20% in Oikocredit / Stichting Protestants Diakonaal Krediet Nederland;  40% in obligaties;  40% in aandelen (inclusief aandelen vastgoed), elk met een bandbreedte van 10% en tevens om het aandelenstuk in de beleggingsportefeuille duurzaam in te richten. De portefeuille voldoet tevens inhoudelijk geheel aan het door de synode vastgestelde duurzaamheidbeleid. Omdat het Accra Appèl niet slechts op de beleggingen van de kerk in haar geheel ziet doch ook de inrichting van de beleggingen van de plaatselijke gemeenten en diaconieën, liet de dienstenorganisatie in samenwerking met het moderamen van de synode een boek verschijnen onder de titel Investeren in je/de missie! Duurzaam beleggen door kerken om zodoende een handreiking te doen op weg naar het verduurzamen van het beheer van de financiële middelen van de Kerk. Voorzichtig herstel in de kiem gesmoord Als vooruitblik voor het jaar 2011 gold:’ Al met al is er op beleggingsterrein een reële kans van herstel van het rendement, waarbij rendement op het cash management laag zal blijven.” Dat scenario leek aanvankelijk ook bewaarheid te worden in de eerste maanden van het verslagjaar. Gaandeweg werd echter duidelijk dat een nieuwe crisis zich aandiende. Was de crisis in 2008/2009 er vooral een van schulden van Amerikaanse huizenbezitters en bedrijven in de financiële sector (hypotheekverstrekkers en banken), nu betrof het vooral de staatsschulden van landen in de Europese periferie. Met als direct gevolg dat het zich tot een crisis voor de gezamenlijke munt, de Euro ontwikkelde. Door de eerste crisis was al veel schuld verplaatst van bedrijven naar staten. Nu staten door een combinatie van deze schulden en het niet tijdig op orde brengen van het staatshuishoudboekje steeds meer in problemen kwamen, werd in het verslagjaar de bestendigheid van de gezamenlijke munt getest op het moment dat Eurolanden voor elkaar in de bres moesten springen. Hoe lang en tot hoe ver zouden staten en zou de gezamenlijkheid bereid zijn schulden van anderen over te nemen? Het voortdurende negatieve geluid van ratingbureaus werkte versterkend op de felle uitslagen op de wereldwijde effectenbeurzen en valutakoersen. De massale steun zorgde er tegelijk voor dat rentestanden historisch laag werden (nog nimmer zo laag sinds Karel de V). Resultaten Het resultaat was dat de AEX van 354,69 per eind 2010 na een woelig koersverloop uiteindelijk 12% lager sloot per eind 2011 op 312,47. Het rendement op 10-jaars Nederlands staatspapier daalde tussen eind 2010 en eind 2011 van 3,14% tot 2,21% (bijna 30%). De beleggingsportefeuille van de Protestantse Kerk in Nederland kwam minder negatief uit doordat aandelen onderwogen waren (d.w.z. dat het aandelenpakket in de totale beleggingsportefeuille lager was dan bijv. ult. 2010). Het totale beleggingsrendement over 2011 kwam uit op - 1% (2010: + 4,8%) vanwege de negatieve koersresultaten op de aandelenportefeuille. Ook op liquiditeiten liepen de opbrengsten terug. Langlopende deposito’s die afliepen konden alleen tegen sterk lagere tarieven weer uitgezet worden. De aan de Euribor gekoppelde rentevergoeding op de gesaldeerde rekeningcourantverhouding bij de ING bood nog nauwelijks een reële vergoeding, zeker in relatie gezien tot de ca. 2,7% inflatie over het verslagjaar. Beleggingsportefeuille De beurswaarde van de beleggingsportefeuille ziet er als volgt uit:

Jaarrekening 2011


13

( x € 1.000)

Beleggingsportefeuille

Beurswaarde per 31-12-2011 € %

Beurswaarde per 31-12-2010 € %

Oikocredit Obligaties Aandelen (inclusief vastgoed) Overige beleggingen

2.226 4.319 4.226 136

20,4 39,6 38,7 1,2

2.225 4.116 4.814 139

19,7 36,5 42,6 1,2

10.907

100,0

11.294

100,0

Totaal beleggingsportefeuille

Beleggingsbeleid % 10-30 30-50 30-50 0-30

De beleggingsportefeuille verliep in het boekjaar 2011 als volgt:

Verloop beleggingen

Obligaties

Vastgoed

Aandelen

( x € 1.000)

Oikocredit

Totaal

(incl. ov. bel.)

Beurswaarde per 1-1-2011 Aankopen

Koersresultaten

4.116 955 5.071 -778 4.293 26

465 0 465 -245 220 -58

4.349 1.794 6.143 -1.775 4.368 -304

2.364 0 2.364 -3 2.361 1

11.294 2.749 14.043 -2.801 11.242 -335

Beurswaarde per 31-12-2011

4.319

162

4.064

2.362

10.907

Koersresultaat 2011 Koersresultaat 2010 Koersresultaat 2009

0,6% -0,4% 0,7%

-35,8% 3,9% 20,5%

-7,5% 6,5% 30,8%

0,0% 0,8% -0,4%

-3,1% 2,7% 10,3%

Verkopen/lossingen

Koersresultaat beleggingen 2011

Koerswinst/ verlies

( x € 1.000)

Gerealiseerd koersresultaat Ongerealiseerd koersresultaat

-392

Totaal koersresultaat beleggingen 2011

-392

Herwaarderingsreserve

Totaal koersresultaat

57

-392 57

57

-335

De netto-opbrengst van de beleggingen bedroeg in 2011:

Netto opbrengst beleggingen

Obligaties Vastgoed Aandelen

( x € 1.000)

Opbrengsten - (coupon)rente - dividend - stock Bruto opbrengsten Kosten provisie en bewaarloon Netto opbrengst beleggingen Direct rendement 2011 Direct rendement 2010 Direct rendement 2009

Jaarrekening 2011

174

Overige beleggingen

Totaal

26

5

5 44

174 -7 167

26 -1 25

5 -13 -8

49 -1 48

179 75 0 254 -22 232

4,1% 3,3% 5,1%

5,3% 0,0% 10,0%

-0,2% 1,2% 3,1%

2,0% 2,2% 2,1%

2,1% 2,1% 3,9%


14

Het totale beleggingsrendement op de beleggingsportefeuille komt hiermede uit op:

Beleggingsrendement

2011

2010

2009

2008

2007

(x € 1.000)

Direct rendement Koersresultaten Totaal beleggingsrendement Totaal rendement per categorie - Obligaties - Aandelen vastgoed - Overige aandelen - Overige beleggingen (incl. Oikocredit)

2,1% -3,1% -1,0%

2,1% 2,7% 4,8%

3,9% 10,3% 14,2%

3,6% -20,6% -17,0%

3,2% -1,8% 1,4%

4,7% -30,2% -7,7% 2,0%

2,9% 3,9% 7,6% 3,0%

5,9% 30,5% 33,9% 1,7%

5,3% -41,0% -39,4% 2,9%

4,3% -14,3% 4,8% 1,5%

Het totale rendement over de gehele portefeuille bedroeg in 2011 -1% (2010: +4,8%), voornamelijk veroorzaakt door de negatieve koersresultaten op de aandelenportefeuille (inclusief vastgoed). Oikocredit: deelname plaatselijke gemeenten via de landelijke kerk Door colleges van kerkrentmeesters, door colleges van diakenen en door ZWO-commissies van plaatselijke gemeenten wordt via de landelijke kerk deelgenomen in Oikocredit. Dit gebeurt zowel via de Protestantse Kerk in Nederland als via de steunvereniging Oikocredit Nederland. In 2009 sloten Oikocredit Nederland en de Protestantse Kerk een overeenkomst van hernieuwde samenwerking. Onderdeel van deze overeenkomst is o.a. dat de administratie van de beleggingen door de plaatselijke gemeenten van de Protestantse Kerk zoveel mogelijk door het Protestants Landelijk Dienstencentrum zal worden verzorgd. Individuele kerkleden worden gestimuleerd in Oikocredit te beleggen via het Oikocredit Nederland Fonds. Ultimo 2011 is een bedrag bijeen gebracht van € 14,8 mln. (ultimo 2010: € 14,3 mln.), waarvan op naam van de Protestantse Kerk in Nederland aandelen Oikocredit zijn gekocht. Het gaat om ca. 850 plaatselijke gemeenten en diaconieën. Deze aandelen, die worden verantwoord in de jaarrekeningen van plaatselijke gemeenten, zijn niet in de balans van de Protestantse Kerk in Nederland opgenomen. Einde 2011 waren daarnaast 329 gemeenten van de Protestantse Kerk in de boeken van Oikocredit Nederland geadministreerd (deels via het Oikocredit Nederland Fonds) met een gezamenlijk geadministreerde belegging van € 5,6 mln. In totaal belegden protestantse gemeenten dus via beide kanalen voor ruim € 20,4 mln. vanuit ca 1.180 plaatselijke gemeenten. Oikocredit Nederland heeft in 2011 het initiatief genomen om de Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling (VBDO) onderzoek te laten verrichten naar het duurzaamheidskarakter van kerken, diaconieën, orden, en parochies. Het rapport daarvan verscheen in november 2011 en toonde aan dat op dit terrein nog het nodige verbeterd kan worden.

Financiële risico’s In de jaarrekening van de Protestantse Kerk in Nederland staan ‘de niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen’ vermeld (aan het einde van de toelichting op de balans). Over de ontwikkelingen van deze financiële risico’s, die (mogelijk) een beslag kunnen leggen op de middelen van de Kerk, wordt daar nader gerapporteerd. Voor 2011 zijn de navolgende aangelegenheden gemeld:  Financiering van de dienstenorganisatie;  Dienstverlening aan bureau predikanten;  Garantiestelling Stichting Protestants Diaconaal Krediet Nederland (PDKN). De ontwikkelingen in het kader van de Ledenregistratie Protestantse Kerk in Nederland worden toegelicht in het jaarverslag van de dienstenorganisatie.

Jaarrekening 2011


15

Toedeling activa, passiva, baten en lasten In 2005 heeft de kleine synode de beleidsnotitie ‘Toedeling activa, passiva, baten en lasten’ aanvaard, waarin een meer beleidsmatige afweging en onderbouwing is gegeven van toedelingen van zowel balanscomponenten als onderdelen van de staat van baten en lasten aan de verantwoording van de Protestantse Kerk in Nederland of aan die van haar dienstenorganisatie. Hierdoor werd beter inzicht verkregen in de generale financiën van de Protestantse Kerk in Nederland. De belangrijkste (hoofd-)uitgangspunten van deze beleidsnotitie zijn onderstaand in het kort vermeld: De Protestantse Kerk in Nederland onderhoudt ten behoeve van de arbeid van de kerk een dienstenorganisatie. Zij laat het werk uitvoeren door de dienstenorganisatie. Beiden zijn zelfstandige rechtspersonen en kennen daarom een eigen begroting en jaarrekening. Ten behoeve van het (financiële) inzicht voor de kleine synode zullen ook geconsolideerde jaarcijfers van de Kerk worden opgesteld. Voor de toedeling van balanscomponenten geldt: De Kerk is eigenaar van de activa en passiva van de Protestantse Kerk in Nederland. Vorderingen en schulden als gevolg van de uitoefening van het werk voor de Kerk, alsmede ook alle balanscomponenten voortvloeiende uit het werk van Kerk in Actie, worden verantwoord bij de dienstenorganisatie. Voor de toedeling van baten en lasten geldt: 1

2

3

De baten worden verantwoord bij de Protestantse Kerk in Nederland. De dienstenorganisatie krijgt voor het uitvoeren van het werk voor de kerk een vergoeding gelijk aan de omvang van de voor dit werk gegenereerde baten. Echter baten uit het werk voor derden verricht door de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland zelf én de baten in het kader van Kerk in Actie worden verantwoord bij de dienstenorganisatie. Lasten voortvloeiende uit het werk dat door de dienstenorganisatie voor de kerk wordt uitgevoerd, waaronder het werk van Kerk in Actie, alsmede lasten voor het werk voor derden, worden verantwoord bij de dienstenorganisatie.

Besluit kleine synode van 26 november 2010 Door de aanvaarding van deze beleidsnota ‘Toedeling ….’ werden vanaf het boekjaar 2005 afzonderlijke jaarrekeningen opgemaakt voor de Protestantse Kerk, voor de Dienstenorganisatie en voor Kerk in Actie. Voor het totale financiële inzicht wordt tevens een geconsolideerde jaarrekening van de Protestantse Kerk in Nederland opgesteld, waarin tevens de aan de kerk gelieerde instellingen zijn begrepen. Een veelheid aan cijfermateriaal dat in de loop der jaren nog eens is aangevuld met de inhoudelijke verslagleggingen middels de activiteitenverslagen van de programmalijnen. Tijdens de behandeling van de begrotingen voor het jaar 2011 in de kleine synode heeft de discussie over de omvang van de financiële rapportages, die aan de kleine synode worden aangeboden en de niet geringe overlappingen in de verslagen van deze afzonderlijke jaarstukken, geleid tot het navolgend besluit van de kleine synode: “ Het moderamen op te dragen het bestuur van de Dienstenorganisatie te verzoeken om in overleg met de commissie van Rapport KDB een werkgroep in te stellen die de mogelijkheden om de omvang van de begrotingen en jaarrekeningen terug te brengen en daarmee de leesbaarheid en de toegankelijkheid van de gepresenteerde cijfers te bevorderen en zo spoedig mogelijk met voorstellen aan de kleine synode te komen.” Voor deze werkgroep werd in 2011 een plan van aanpak geschreven met bovengenoemde opdracht, waarin tevens is opgenomen de terugdringing van de omvang en vereenvoudiging van besluitvorming

Jaarrekening 2011


16

van de jaarverslagen/jaarrekeningen en begrotingen in de kleine synode. De werkgroep heeft inmiddels zijn taken afgerond en het bestuur van de dienstenorganisatie heeft voorstellen gedaan, die in principe gereed lagen voor de kleine synode van maart 2012. Gezien het feit dat deze zitting niet is doorgegaan zal agendering hiervan in de junivergadering van 2012 plaatsvinden.

Bestedingen uit bestemmingsreserves en bestemmingsfondsen De Protestantse Kerk in Nederland verleent uit haar bestemmingsreserves en bestemmingsfondsen bijdragen aan de dienstenorganisatie met het oogmerk om de gelden te besteden voor de doelen waarvoor deze gelden aan de Kerk zijn toevertrouwd. Deze bestemmingsbijdragen worden bij begrotingsbehandeling vastgesteld en vormen daardoor een dekkingsmiddel voor deze specifieke activiteiten, die eveneens binnen de dienstenorganisatie worden verricht. Wanneer tijdens het boekjaar blijkt dat deze bijdragen niet of slechts gedeeltelijk worden gebruikt, dan vallen deze onderschrijdingen terug in de bestemmingsreserves van waaruit deze bijdragen werden verleend en worden niet aangewend ter dekking van andersoortige kosten binnen de exploitatie van de dienstenorganisatie. Wanneer deze specifieke gelden uitgeput raken worden de door deze reserves gefinancierde activiteiten (waaronder hulpverleningsprojecten) beëindigd. Wanneer deze specifieke bestemmingsgelden onderdeel uitmaken van mede op andere wijze gefinancierd werk, dan worden deze activiteiten en/of hulpverleningsprojecten zonodig sterk verminderd vanwege uitputting van deze bestemmingsreserves en -fondsen. Verminderingen en/of uitputting van deze reserves en fondsen betreffen geen intering van het (eigen) vermogen van de Kerk. Door deze bestedingen wordt immers gehoor gegeven aan de erflater om de door de Kerk ontvangen middelen in te zetten voor het specifieke aangegeven doel. Het beheren van deze gelden en het inzetten van alleen de revenuen uit dit vermogen zou het specifieke doel van de erflater tekort doen, tenzij instandhouding van dit vermogen bij testament nadrukkelijk is bepaald. In de, door de kleine synode aanvaarde, notitie inzake de vermogensontwikkeling van de Kerk staat vermeld dat de algemene (risico-)reserve geldt als continuïteitsreserve, de ‘buffer’ voor onverwachte tegenvallers voor de gehele organisatie, inclusief Kerk in Actie, en dat deze risicoreserve tevens optreedt als egalisatiereserve voor operationele resultaten van de dienstenorganisatie.

Jaarrekening 2011


17

3.

Begroting 2012

In de vergadering van de kleine synode van 25 november 2011 is de begroting 2012 van de Protestantse Kerk in Nederland vastgesteld (KDB 11-16). In de operationele resultatenrekening zijn de jaarlijkse reguliere inkomsten van de Kerk opgenomen, zoals de opbrengsten uit vrijwillige geldwerving (exclusief Kerk in Actie), uit verplichte heffingen en (rente-)baten uit vermogen. Deze totale baten van ruim € 22,7 mln. worden door de kleine synode als een financiële bijdrage ter beschikking gesteld aan (het bestuur van) de dienstenorganisatie ter uitvoering van activiteiten/steunverleningsprojecten, zoals vermeld in een afzonderlijk uitgebrachte begroting voor de dienstenorganisatie.

Operationele resultatenbegroting

Begroting 2012

(x € 1.000)

Baten Opbrengsten vrijwillige geldwerving Opbrengsten verplichte heffingen Financiële baten en lasten

2.112 19.056 1.500 22.668

Lasten Financiële bijdragen aan de dienstenorganisatie

22.668

Operationeel resultaat

0

In de vermogensresultatenrekening zijn de inkomsten en uitgaven begroot, die betrekking hebben op bestemmingsreserves en –fondsen van de Protestantse Kerk in Nederland. Het begrote vermogensresultaat betreft een besteding van al ontvangen (en gereserveerde) gelden, die in het komende begrotingsjaar zullen worden uitgegeven.

Vermogensresultatenbegroting

Begroting 2012

(x € 1.000)

Baten Opbrengsten vrijwillige geldwerving Subsidies en bijdragen van derden Financiële baten en lasten Bijzondere baten

2.375 15 125 300 2.815

Lasten Specifieke kosten Bureaukosten Bijdragen uit bestemmingsreserves aan de dienstenorganisatie voor: - Programma's Kerk in Actie - Overige programmalijnen en afdelingen Overige financiële bijdragen Bijzondere lasten

67 20 3.300 882 416 105 4.790

Vermogensaanwending uit bestemmingsreserves en - fondsen

Jaarrekening 2011


-1.975

18

4.

Moderamen, Bestuur en Directie

Samenstelling en bezoldiging moderamen van de generale synode Het moderamen van de generale synode is per 31 december 2011 als volgt samengesteld Ds. P. Verhoeff, preses Ds. A.J. Plaisier, scriba Mw. Mr. M. Engelbert-Clarenbeek (ouderling en eerste assessor) Mw. M.F. Lichtenbelt (ouderling) Dhr. B. van Bokhoven (ouderling-kerkrentmeester) Dhr. E. Broekhuizen (diaken) Bezoldiging moderamen De leden van het moderamen van de Protestantse Kerk in Nederland ontvangen geen bezoldiging, met uitzondering van de scriba, ds. A.J. Plaisier, die wordt gesalarieerd conform de arbeidsvoorwaardenregeling van de Protestantse Kerk in Nederland, welke is afgeleid van de beloningen die de rijksoverheid hanteert voor de ambtelijke salarissen. Aan de leden van het moderamen zijn geen leningen, voorschotten of garanties verstrekt.

Samenstelling bestuur en directie dienstenorganisatie Overeenkomstig ordinantie 11 artikel 18 lid 1 en 2 van de kerkorde laat de generale synode zich voor de verzorging van de generale financiën van de kerk bijstaan door het bestuur van de dienstenorganisatie, die de aan zijn zorg toevertrouwde vermogensrechtelijke aangelegenheden van de Protestantse Kerk in Nederland beheert. Het bestuur en directie dienstenorganisatie is per 31 december 2011 als volgt samengesteld Bestuur Ir. G-J. Kramer, voorzitter G. Prins, secretaris Mr. P. Schreuder G.L. Westerveld Ds. A.J. Plaisier, vanuit het moderamen van de generale synode B. van Bokhoven, vanuit het moderamen van de generale synode Directie H. Feenstra, algemeen directeur Ds. E. Overeem, adjunct directeur

Jaarrekening 2011


19

5.

(Enkelvoudige) jaarrekening 2011

Balans (na resultaatbestemming)

Activa

Referentie

(x € 1.000)

Immateriële vaste activa Terreinen en gebouwen Installaties Inventaris Automatisering Materiële vaste activa Deelnemingen Leningen u/g Financiële vaste activa Effecten Rekeningen courant Verplichte heffingen Overige vorderingen Liquide middelen Vlottende activa

2.672

2.430

2

14.479 3.022 724 1.031 19.256

14.736 3.086 769 878 19.469

3

1.473 1.983 3.456

1.324 2.239 3.563

4

10.907 2.342 324 1.071 4.969 19.613

11.294 1.837 200 2.359 4.372 20.062

44.997

45.524

Referentie

(x € 1.000)

Eigen vermogen Reserves Algemene reserves Bestemmingsreserves Fondsen Bestemmingsfondsen

Balans 31-12-2010

1

Totaal activa

Passiva

Balans 31-12-2011

Balans 31-12-2011

Balans 31-12-2010

5

Reserves en fondsen

11.742 24.054

11.183 21.086

7.258

7.476

43.054

39.745

Voorzieningen

6

608

627

Schulden op lange termijn

7

747

926

8

9 579 588

3.029 1.197 4.226

44.997

45.524

Rekeningen courant Overige kortlopende schulden Schulden op korte termijn Totaal passiva

Jaarrekening 2011


20

Staat van baten en lasten operationele resultatenrekening Ref.

Operationele resultatenrekening (x € 1.000)

Baten Opbrengsten vrijwillige geldwerving Collecteopbrengsten Collectes Missionair Werk & Kerk Kerkgroei

Rekening 2011

Begroting 2011

Rekening 2010

9

Opbrengsten verplichte heffingen Kerkrentmeesterlijk quotum Diaconaal quotum Solidariteitskas

10

Financiële baten en lasten Rentebaten beleggingen

11

1.925 1.925

2.125 2.125

1.805 1.805

12.380 2.987 4.350 19.717

11.691 3.100 4.350 19.141

12.266 3.192 4.415 19.873

1.581

1.400

1.646

23.223

22.666

23.324

23.223

22.666

23.324

0

0

0

Lasten Financiële bijdragen aan dienstenorganisatie

12

Operationeel resultaat

Staat van baten en lasten vermogensresultatenrekening Vermogensresultatenrekening

Ref.

(x € 1.000)

Baten Opbrengsten vrijwillige geldwerving Subsidies / bijdragen van derden Financiële baten en lasten Bijzondere baten Lasten Specifieke kosten Bureaukosten Bijdragen uit bestemmingsreserves ten behoeve van de dienstenorganisatie voor - Programma's Kerk in Actie - Werkzaamheden lijn- en stafafdelingen Overige financiële bijdragen Bijzondere lasten

Rekening 2011

Rekening 2010

13 14 15 16

1.288 17 -287 5.781 6.799

1.650 15 125 260 2.050

3.078 15 151 2.878 6.122

17 18

7 15

80 30

65 11

2.150 760 391 167

2.150 2.076 410 120

2.150 469 306 226

3.490

4.866

3.227

3.309

-2.816

2.895

19

20 21

Vermogensaanwending uit/-toewijzing aan bestemmingsreserves/-fondsen

Jaarrekening 2011

Begroting 2011


21

Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht ultimo 2011 ziet er als volgt uit:

Kasstroomoverzicht (indirecte methode)

Ref.

(x € 1.000)

Vermogensresultaat

Balans 31-12-2011

Balans 31-12-2010

3.309

2.895

Kasstroom uit operationele activiteiten Afschrijvingen Voorzieningen Vorderingen Rekeningen-courant verhoudingen Kortlopende schulden Totaal kasstroom uit operationele activiteiten

1/2 6 4 4/8 8

913 -21 1.164 -3.524 -617 -2.085

896 -28 -1.659 1.786 168 1.163

Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen in (im)materiele vaste activa Investeringen LRP Desinvesteringen in (im)materiële vaste activa Effecten Deelnemingen Leningen u/g Totaal kasstroom uit investeringsactiviteiten

1/2 1/2 1/2 4 3 3

-758 -242 58 387 -149 256 -448

-489 -1.798 634 -1.965 -64 204 -3.478

Kasstroom uit financieringsactiviteiten Langlopende schulden Totaal kasstroom uit financieringsactiviteiten

7

-179 -179

-638 -638

597

-58

Totaal mutatie liquide middelen

Het verloop van de geldmiddelen is als volgt:

Verloop liquide middelen

2011

2010

(x € 1.000)

Stand per 1 januari Mutatie boekjaar

4.372 597

4.430 -58

Stand per 31 december

4.969

4.372

Jaarrekening 2011


22

Waarderingsgrondslagen Richtlijn Jaarverslaggeving De enkelvoudige jaarrekening van de Protestantse Kerk in Nederland is opgesteld conform de Richtlijn Organisaties zonder winststreven (RJ 640), met uitzondering van RJ 217 consolidatie. Consolidatiekring Naast de enkelvoudige jaarrekening, wordt aan de kleine synode een door een accountant gewaarmerkte geconsolideerde jaarverslaggeving van de Protestantse Kerk in Nederland aangeboden, waarin zijn opgenomen de aan de kerk gelieerde instellingen c.q. rechtspersonen. De consolidatiekring omvat thans de volgende instellingen: Landelijke instellingen  Protestantse Kerk in Nederland (de enkelvoudige jaarrekening)  Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland (inclusief Kerk in Actie)  Stichting Mechanische Registratie en Administratie (SMRA)  Stichting Kerk en Wereld  Stichting de Zending der Protestantse Kerk in Nederland  Boekencentrum BV  Stichting Kerkelijk Geldbeheer (SKG)  Stichting Protestants Diaconaal Krediet Nederland (PDKN)  Stichting Steun Protestantse Kerk in Nederland  Centrale kas predikantstraktementen van de Beleidscommissie Predikanten (BCP)  Protestantse Stichting voor Diaconaal Vakantiewerk (PSDV) Regionale instellingen  Stichting Promo;  Stichting Protestants Maatschappelijk- en Sociaal Activeringswerk in Gelderland (Promage);  Stichting Provinciaal Gereformeerd Centrum voor Jeugd- en Jongerenwerk in Zuid-Holland;  Stichting Steunfonds voor het Protestantisme in het Zuiden;  Stichting Hervormd Kerkcentrum Zeeland. Vergelijking met voorgaand jaar De gehanteerde grondslagen van waardering en van resultaatbepaling zijn ongewijzigd ten opzichte van het voorgaande jaar en er zijn geen stelselwijzigingen toegepast. Grondslagen voor waardering van activa en passiva Immateriële vaste activa De immateriële vaste activa worden gewaardeerd tegen aanschafwaarde onder aftrek van jaarlijkse afschrijvingen. Het afschrijvingspercentage van de immateriële vaste activa bedraagt 10% per jaar. Materiële vaste activa De terreinen worden gewaardeerd op verkrijgingswaarde. De materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen aanschafwaarde onder aftrek van jaarlijkse afschrijvingen. Op iedere balansdatum wordt beoordeeld of er aanwijzingen zijn dat het vast actief aan een bijzondere waardevermindering onderhevig is/kan zijn. De afschrijvingspercentages voor de vaste activa zijn: Activum

% afschrijving

Terreinen en gebouwen Installaties Inventaris Automatisering: - Software *) - Computerapparatuur - Overige automatiseringsapparatuur Overige vaste activa

0% 2% 6% -

2% 10% 10%

10% -

33% 25% 10% 33%

6% -

*) Alleen centrale (maatwerk-)applicaties worden in 10 jaar afgeschreven

Jaarrekening 2011


23

Financiële vaste activa Leningen uitgeleend geld (u/g) worden gewaardeerd op reële waarde, zo nodig gecorrigeerd voor oninbaarheid. Voorzieningen wegens oninbaarheid worden in mindering gebracht op de boekwaarde. De deelneming wordt gewaardeerd tegen nettovermogenswaarde. Vlottende activa Aandelen en obligaties worden gewaardeerd op marktwaarde. Overige beleggingen worden op reële waarde gewaardeerd. Vorderingen worden bij eerste verwerking gewaardeerd tegen de reële waarde van de tegenprestatie. Handelsvorderingen worden na eerste verwerking gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs. Voorzieningen wegens oninbaarheid worden in mindering gebracht op de boekwaarde van de vordering. De overlopende activa en overige activa worden eveneens gewaardeerd op reële waarde. De liquide middelen worden eveneens tegen reële waarde opgenomen. Eigen vermogen Het vermogen van de kerk heeft een bijzonder karakter. De Protestantse Kerk in Nederland is gehouden dit vermogen slechts aan te wenden in overeenstemming met de doelstelling waartoe ze in het leven is geroepen. De presentatie van het eigen vermogen op de balans wordt onderscheiden in:  reserves  fondsen Reserves De reserves betreffen een algemene risicoreserve en bestemmingsreserves. Besteding van de bestemmingsreserves kan slechts indien dit binnen de gegeven bestemming plaatsvindt. De bestemming kan door bestuur/synode worden gewijzigd. De gevormde bestemmingsreserves mogen geen verplichting betreffen. Fondsen Dit deel van het eigen vermogen is vanwege de specifieke bestemming, die door derden (gevers of overheid) is bepaald, slechts aan te wenden voor de specifieke bestemming. Voorzieningen Onder voorzieningen worden opgenomen:  verplichtingen en verliezen waarvan de omvang op balansdatum onzeker is, doch redelijkerwijs is in te schatten;  op balansdatum bestaande risico’s ter zake bepaalde te verwachten verplichtingen en/of verliezen waarvan de omvang redelijkerwijs is in te schatten;  kosten die in het volgend boekjaar zullen worden gemaakt, mits het maken van die kosten zijn oorsprong mede vindt in het boekjaar of een voorgaand boekjaar en de voorziening strekt tot gelijkmatige verdeling van lasten over een aantal boekjaren. De voorziening voor (groot) onderhoud is gevormd voor toekomstige kosten van (groot) onderhoud aan de (bedrijfs-)gebouwen. De toevoeging aan de voorziening wordt in principe bepaald op basis van het geschatte bedrag van het onderhoud en de periode die telkens tussen de werkzaamheden van groot onderhoud verloopt, tenzij anders is aangegeven. Schulden op lange termijn Langlopende schulden worden gewaardeerd tegen reële waarde. Schulden op korte termijn Schulden op korte termijn en overlopende passiva worden gewaardeerd tegen de reële waarde.

Grondslagen voor bepaling van het resultaat Algemeen Ontvangsten en uitgaven worden in de staat van baten en lasten toegerekend aan de periode waarop ze betrekking hebben. Bij deze toerekening wordt een bestendige gedragslijn gevolgd. In de balans wordt rekening gehouden met de aan een periode toe te rekenen bedragen, die in een andere

Jaarrekening 2011


24

periode zijn of worden ontvangen, dan wel betaald. Verliezen worden verantwoord als deze voorzienbaar zijn; baten worden verantwoord als deze gerealiseerd zijn. Alle baten en lasten worden verantwoord in de staat van baten en lasten. Dit betekent dat geen rechtstreekse mutaties in het vermogen plaatsvinden, behalve bij stelselwijziging, herstel van fundamentele fouten, herwaardering en niet gerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen, voor zover die verantwoord kunnen worden in de ‘reserve niet gerealiseerde waardeverschillen beleggingen’. De staat van baten en lasten is gesplitst in een operationele resultatenrekening en een vermogensresultatenrekening. In de operationele resultatenrekening worden de jaarlijkse reguliere inkomsten van de Protestantse Kerk in Nederland opgenomen, zoals opbrengsten uit vrijwillige geldwerving (exclusief Kerk in Actie), verplichte heffingen van plaatselijke gemeenten en (rente)baten uit vermogen. Het totaal van deze inkomsten wordt door de kleine synode als een financiële bijdrage ter beschikking gesteld aan (het bestuur van) de dienstenorganisatie ter uitvoering van, bij begroting vastgestelde, activiteiten en steunverleningsprojecten. In de vermogensresultatenrekening worden de inkomsten en uitgaven verantwoord, die betrekking hebben op bestemmingsreserves en bestemmingsfondsen van de Protestantse Kerk in Nederland. Het gebruik van deze, veelal uit erfenis verkregen, bestemmingsgelden betekent aanwending van deze reeds ontvangen middelen voor het gegeven en beoogde doel. Opbrengsten vrijwillige geldwerving en bestemmingsgiften Baten waarvoor een bijzondere bestemming is aangewezen, al dan niet via specifieke acties, worden afzonderlijk in de (toelichting op de) staat van baten en lasten opgenomen, onder vermelding van de aard van de bestemming. Ook de besteding hiervan wordt afzonderlijk vermeld. Indien deze baten in het verslagjaar niet volledig zijn besteed, worden de nog niet bestede gelden verwerkt in de desbetreffende bestemmingsreserve. Indien in een volgend jaar uit de bestemmingsreserve wordt geput, wordt deze besteding enerzijds in de staat van baten en lasten verantwoord en anderzijds als mutatie in de desbetreffende bestemmingsreserve weergegeven. Nalatenschappen Baten uit nalatenschappen worden opgenomen in het boekjaar waarin de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. De omvang van een bate uit een nalatenschap kan betrouwbaar worden vastgesteld als op grond van het stadium waarin de afhandeling van de nalatenschap zich bevindt, een redelijke schatting van de ontvangst kan worden gemaakt. Voorlopige uitbetalingen in de vorm van voorschotten worden in het boekjaar waarin ze worden ontvangen verantwoord als baten uit nalatenschappen. Verkrijgingen belast met vruchtgebruik worden alleen in de toelichting vermeld. Zij worden pas in de staat van baten en lasten verantwoord bij het einde van het vruchtgebruik of bij eerdere verkoop van de blote eigendom. Financiële baten/resultaat beleggingen Alle financiële baten worden in de staat van baten en lasten verantwoord. Toezeggingen financiële steun/hulpverlening Verplichtingen financiële steun/hulpverlening komen geheel ten laste van het boekjaar waarin het besluit tot toekenning schriftelijk aan de steunontvanger is medegedeeld, ongeacht in welk boekjaar de financiële steun/hulpverlening wordt uitgekeerd. Daarbij is bepalend of de ontvangende partij recht kan doen gelden op een bepaald bedrag.

Jaarrekening 2011


25

Toelichting op de balans Activa Immateriële vaste activa (1) Het verloop van deze investeringen in 2011 ten behoeve van de ledenregistratie van de Protestantse Kerk is als volgt:

Immateriële vaste activa

Balans 31-12-2011

(x € 1.000)

Balans 31-12-2010

Stand per 1 januari (aanschaffingswaarde) Investeringen tijdens boekjaar (LRP)

2.430 242

1.266 1.164

Stand per 31 december (aanschaffingswaarde)

2.672

2.430

Het afschrijvingspercentage van de immateriële activa bedraagt 10% per jaar. Vanaf 2012 start de afschrijvingstermijn (na volledige implementatie).

Materiële vaste activa (2) De materiële vaste activa bedraagt als volgt:

Materiële vaste activa

Installaties

Inventaris

Automatisering

18.794 -4.058 14.736

4.753 -1.667 3.086

2.771 -2.002 769

3.756 -2.878 878

30.074 -10.605 19.469

4 -14 -10

92 -13 79

526 -12 514

759 -382 377

-247 -247

-143 -143

137 -343 -206 0 319 -157 162

5 -365 -360

324 -912 -588

31 december 2011 Aanschaffingswaarde Cumulatieve afschrijvingen

18.784 -4.305

4.832 -1.810

2.564 -1.840

4.270 -3.239

30.450 -11.194

Boekwaarden

14.479

3.022

724

1.031

19.256

Totaal per locatie PLDC te Utrecht Hydepark te Doorn Diverse (woon-)huizen

12.425 1.798 256

2.987 35

674 50

1.031

17.117 1.883 256

Boekwaarden

14.479

3.022

724

1.031

19.256

(x € 1.000)

1 januari 2011 Aanschaffingswaarde Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarden

Gebouwen en terreinen

Mutaties Aanschafwaarde Investeringen Overige desinvesteringen Afschrijvingen Desinvesteringen Afschrijvingen

Afschrijvingspercentages

Jaarrekening 2011

0-2%

2%-10%


6%-10%

Totaal

6%-33,33%

26

Afschrijvingen De totale afschrijvingen 2011 van € 912k worden nagenoeg geheel ten laste gebracht van de dienstenorganisatie vanwege het gebruik van deze activa. Waarden onroerende zaken Bijzondere waardeverminderingen van het vast actief hebben zich in het boekjaar niet voorgedaan. De totaal verzekerde waarde van de onroerende goederen bedraagt € 38 mln. De WOZ-waarde is in totaal vastgesteld op € 19,6 mln.

Financiële vaste activa (3)

Financiële vaste activa

Balans 31-12-2011

(x € 1.000)

Balans 31-12-2010

Deelneming Boekencentrum BV Leningen u/g

1.473 1.983

1.324 2.239

Totaal financiële vaste activa

3.456

3.563

Deelneming Boekencentrum BV De deelneming is een 100% belang in het geplaatste aandelenkapitaal van Boekencentrum BV en is gevestigd te Zoetermeer. De verkrijgingsprijs bedroeg indertijd € 113k. De deelneming is gewaardeerd tegen de nettovermogenswaarde. Leningen u/g Het verloop van de leningen u/g is als volgt:

Leningen u/g (x € 1.000)

PSDV PDKN Gemeenten

Looptijd / percentage > 5 jr. / 2% > 5 jr. / 1,75% > 5 jr. / 2%

Natuurlijke personen (LMW) Voorziening oninbaarheid Individuele hulpverlening

> 5 jr. / 0 - 8% > 5 jr.

Leningen (regionaal) Overige leningen

> 5 jr. / 0 - 6% > 5 jr. / 0 - 8%

Totaal leningen u/g

Balans per 1-1-2011

Mutaties in 2011 Bij Af

1.643


467

250

467

1.176 250 34 1.460

3

50 -8 42

355 -59 296

250 34 1.677 402 -67 335

3

204 23 227

0

0

204 23 227

2.239

253

509

1.983

PSDV Dit betreft een lening aan de Protestantse Stichting voor Diaconaal Vakantiewerk. De middelen zijn verkregen door inschrijvingen en maatleningen van diaconieën. PDKN Dit betreft een lening aan de Stichting Protestants Diaconaal Krediet Nederland vanuit de beleggingen van het Fonds Diepenhorst. Individuele hulpverlening Betreft leningen in het kader van maatschappelijke hulp aan ambtsdragers.

Jaarrekening 2011


27

Vlottende activa (4) De effectenportefeuille ziet er als volgt uit:

Effectenportefeuille

Balans 31-12-2011

(x € 1.000)

Oikocredit Obligaties Aandelen Aandelen - vastgoed Overige beleggingen Totaal effectenportefeuille

Balans 31-12-2010

2.226 4.319 4.064 162 136

2.225 4.116 4.349 465 139

10.907

11.294

De overige vlottende activa per 31 december 2011 zijn als volgt onderverdeeld:

Rekeningen courant

Balans 31-12-2011

(x € 1.000)

Balans 31-12-2010

Dienstenorganisatie Overige stichtingen

2.176 166

1.710 127

Totaal rekeningen courant

2.342

1.837

De rekeningcourantverhoudingen met kerken en andere instellingen hebben een renteloos karakter en kennen geen zekerheidstellingen.

Vorderingen verplichte heffingen (x € 1.000)

Debiteuren verplichte heffingen Af: voorziening quotumdebiteuren - Verplichte heffingen bezwaarde gemeenten - Verplichte heffingen overige gemeenten Totaal vorderingen verplichte heffingen

Overige vorderingen

Balans 31-12-2011 484

465

0 -160

-34 -231

324

200

Balans 31-12-2011

(x € 1.000)

Balans 31-12-2010

Balans 31-12-2010

Te ontvangen bedragen: rente, nalatenschappen e.d.

1.071

2.359

Totaal overige vorderingen

1.071

2.359

Liquide middelen

Balans 31-12-2011

(x € 1.000)

Balans 31-12-2010

Deposito's / kapitaalrekeningen Banktegoeden

96 4.873

109 4.263

Totaal liquide middelen

4.969

4.372

De liquide middelen staan ter vrije beschikking.

Jaarrekening 2011


28

Passiva Eigen Vermogen (5) Het eigen vermogen, bestaande uit reserves en fondsen van de Protestantse Kerk, bedraagt als volgt: Eigen vermogen Balans Resultaat Balans (x € 1000) 31-12-2011 2011 31-12-2010

Reserves Fondsen

35.796 7.258

3.527 -218

32.269 7.476

Totaal eigen vermogen

43.054

3.309

39.745

De totale toename van het eigen vermogen met € 3.833k betreft het resultaat 2011 van de vermogensresultatenrekening.

Reserves

Reserves

Balans per 1-1-2011

(x € 1000)

Resultaat 2011


Algemene risicoreserve Bestemmingsreserves

11.183 21.086

559 2.968

11.742 24.054

Totaal reserves

32.269

3.527

35.796

Algemene risicoreserve De algemene risicoreserve, die mede geldt als egalisatiereserve voor de operationele resultaten van de dienstenorganisatie, nam per saldo toe met € 559k door enerzijds het voordelig operationeel resultaat van de dienstenorganisatie (€ 752k) en door verkregen nalatenschappen ten behoeve van het algemene kerkenwerk (€ 145k) en nam af door gerealiseerde koersverliezen (€ 338k). Bestemmingsreserves De stand en het verloop van de bestemmingreserves zijn als volgt:

Bestemmingsreserves

Balans per 1-1-2011

(x € 1000)

(Wereld-)diaconale reserves Buitenland Reserves Zending Buitenland Diaconale reserves Binnenland Reserves kerkopbouw Binnenland Steunverleningreserves Binnenland Reserve jeugdwerk (v/h LCGJ) Reserves Missionair Werk en Kerkgroei Regionale bestemmingsreserves Lutherse bestemmingsreserves Reserve waardering beleggingen Reserve deelneming Boekencentrum BV Reserve Permanente Educatie Overige bestemmingsreserves Totaal bestemmingsreserves

Jaarrekening 2011

5.117 3.579 -1 225 6.482 0 1.671 2.414 5 286 1.210

Resultaat 2011


98

-507 -862 -9 0 2.540 1.206 308 -111 0 2 148 253 0

4.610 2.717 -10 225 9.022 1.206 1.979 2.303 5 288 1.358 253 98

21.086

2.968

24.054


29

(Wereld-)diaconale reserves en Reserve Zending Het verschil tussen de ontvangen nalatenschappen en de verleende bijdragen aan diverse programma’s van Kerk in Actie wordt toegevoegd aan deze bestemmingsreserves. Voor 2011 is meer toegezegd aan Kerk in Actie dan over 2011 aan nieuwe nalatenschappen door de Kerk werd ontvangen. De omvang van deze reserves laat dit ook toe. Steunverleningsreserves De toename van deze steunverleningsreserves ten behoeve van plaatselijke gemeenten en categoriaal pastoraat is enerzijds ontstaan door de vermogensoverdracht van de Stichting Steun Kerkbouw (bijna € 2,0 mln.) en door onderschrijding in 2011 op het verstrekte subsidiebudget. Reserve Jeugdwerk Door de definitieve opheffing/afwikkeling in 2011 van de stichting LCGJ is een nieuwe bestemmingsreserve ontstaan voor de Kerk ten behoeve van jeugdwerkactiviteiten, zijnde de voormalige doelstelling van deze stichting. Reserve missionair werk en kerkgroei Deze bestemmingsreserve voor het missionaire werk nam per saldo toe door onderschrijding in deze programmalijn, zodat de niet benodigde middelen, verkregen uit voornamelijk vrijwillige geldwerving, worden toegevoegd aan deze reserve (via de resultaatverdeling van de dienstenorganisatie). Reserve deelneming Boekencentrum BV Deze reserve wordt gevormd omdat dit deel van het vermogen is besloten in de netto vermogenswaarde van de deelneming Boekencentrum BV en daarom niet vrij besteedbaar is. De netto vermogenswaarde is in 2011 gestegen vanwege het resultaat. Reserve Permanente Educatie Deze reserve kon worden gevormd vanwege de onderschrijding, die in 2011 ontstond. De middelen zullen vermoedelijk geheel in 2012 worden aangewend voor deze doelstelling.

Fondsen De stand en het verloop van de bestemmingsfondsen zijn als volgt:

Bestemmingsfondsen (x € 1000)

Balans per 1-1-2011

Resultaat 2011


(Wereld-)diaconale fondsen Diaconale fondsen binnenland Fondsen Zending Fondsen kerkopbouw Fonds individuele hulpverlening Steunverleningfondsen Fondsen wetenschappelijk onderzoek Regionale bestemmingsfondsen Lutherse bestemmingsfondsen Overige bestemmingsfondsen

261 55 23 3.961 78 559 763 533 1.163 80

15 0 -3 -85 20 -15 -125 -46 21 0

276 55 20 3.876 98 544 638 487 1.184 80

Totaal bestemmingsfondsen

7.476

-218

7.258

Fondsen Kerkopbouw Deze fondsen bestaan voornamelijk uit het Fonds Diepenhorst (€ 3,2 mln.), waarvan de revenuen ten goede komen aan het jeugdwerk van de Protestantse Kerk en het Fonds Kerk & Israël (€ 0,7 mln.). Fondsen wetenschappelijk onderzoek Dit betreft voornamelijk het zogenaamde Fonds Brandenburg ten behoeve van het Theologisch Wetenschappelijk Onderwijs ter besteding aan studie en wetenschappelijk onderzoek met betrekking tot de aspecten van de overdracht van de bijbelse boodschap, in het bijzonder aan het kind en opgroeiende jeugd. De uitgaven ad € 125k, zijnde de lasten van de boekjaren 2010 en 2011, hebben

Jaarrekening 2011


30

voornamelijk betrekking op het onderzoekscentrum voor Jeugd, Kerk en Cultuur, dat is ondergebracht bij de Protestantse Theologische Universiteit. Lutherse bestemmingsfondsen Over de bestemmingsfondsen van de Protestantse Kerk met lutherse bestemmingen heeft afstemming plaatsgevonden tussen de financiële commissie van de evangelische lutherse synode en de stafafdeling Financiën & Control.

Voorzieningen (6) Voorzieningen

Balans per 1-1-2011

(x € 1.000)

Groot onderhoud gebouwen Voorziening groot onderhoud

Af

Bij

(Bestedingen)

(Dotaties)


40 40

10 10

6 6

36 36

Fonds pensioenreglement GKN Pensioenvoorz. Ned. medewerkers Pensioenvoorz. Indon. medewerkers Pensioenvoorzieningen

253 305 29 587

26 59 3 88

16 57 73

243 303 26 572

Totaal voorzieningen

627

98

79

608

Voorziening (groot) onderhoud De voorziening dient nog slechts voor een aantal woonhuizen, die bij leegstand zullen worden verkocht. Tot die tijd wordt de voorziening voldoende geacht voor eventueel (groot) onderhoud aan deze woningen. Fonds voormalig pensioenreglement GKN Dit betreft een pensioenregeling voor oud-medewerkers van de Gereformeerde Kerken in Nederland. Uitgangspunt voor deze voorziening vormt een actuariële berekening, welke periodiek wordt opgesteld. Voor de actuariële berekening zijn de volgende maatstaven gehanteerd: rekenrente 4%, sterftetabel GBM/V. 1995-2000 met drie jaar leeftijdsterugstelling. Pensioenvoorziening voor Nederlandse medewerk(st)ers Dit betreft een pensioenregeling voor oud-zendingsmedewerkers. Uitgangspunt voor deze voorziening vormt een actuariële berekening, welke periodiek wordt opgesteld. Voor de actuariële berekening zijn de volgende maatstaven gehanteerd: rekenrente 4%, sterftetabel GBM/V. 1995-2000 met drie jaar leeftijdsterugstelling. Pensioenvoorziening voor Indonesische medewerk(st)ers Aan de voorziening voor pensioenen van genoemde partners liggen overeenkomsten ten grondslag tussen de GKN en de desbetreffende partijen.

Schulden op lange termijn (7) De stand en het verloop van de schulden op lange termijn zijn als volgt:

Schulden lange termijn (x € 1.000)

Balans per 1-1-2011

Bij

Af Bestedingen/ Aflossingen

Vrijval


Leningen o/g Verplichtingen

828 98

18

156 2

39

672 75

Totaal schulden lange termijn

926

18

158

39

747

Jaarrekening 2011


31

De specificatie van de Leningen o/g luidt als volgt:

Leningen o/g (x € 1.000)

SKG inzake LMW Diakonieën t.b.v. FD Roosevelthuis/PSDV: - Renteloos/rente laag - Geven of Lenen Overige

Looptijd / percentage

Balans 1-1-2011

Bij


Vrijval

Balans 31-12-2011

> 5 jr. / 0 - 8%

208

45

163

> 5 jr. / 0 - 4% > 5 jr. / 0 - 4% > 5 jr. / 0%

79 539 2

14 97

65 442 2

Totaal leningen o/g

828

0

156

0

672

In de ‘bestedingen/aflossingen’ is een bedrag van € 57k begrepen met betrekking tot de aflossingen leningen FD Roosevelthuis/PSDV 2011. Dit bedrag is verantwoord onder de kortlopende schulden. De specificatie van de verplichtingen/uitkeringsrekeningen luidt als volgt:

Verplichtingen (x € 1.000)

Uitkeringsrekeningen v.m. Gen.kas Pastoraat e.d. Kerkbouw Rentesubsidies Steun instellingen Af: korte termijn verplichtingen Totaal Generale kas Uitkeringsrekeningen nalatenschap positief-orthodoxe gemeenten Pastoraat Kerkbouw Af: korte termijn verplichtingen Totaal nalatenschap Overige uitkeringsrekeningen Kerkbouw Rentesubsidies Af: korte termijn verplichtingen Totaal overige Totaal verplichtingen

Balans 1-1-2011

11 86 11 26 134 45 89

1 6 7 3 4

Bij


Vrijval

Balans 31-12-2011

3

7 34 11

3 1 2

52 17 35

1 52 0 26 79 27 52

0

0

0

0

1 6 7 3 4

0 0 0 0 0

0 0

8 8 3 5

27 27 9 18

0

0

0

0

27 8 35 12 23

98

18

2

39

75

Deze verplichtingen (korte en lange termijn) betreffen de subsidietoezeggingen aan plaatselijke gemeenten, die nog niet tot uitkering zijn gekomen. De toenmalige kerkeigen toezeggingen hebben betrekking op de jaren tot en met 2003, waarbij de verplichtingen bij het betreffende kerkgenootschap werden verantwoord. Bij de introductie van de solidariteitskas (in 2004) zijn deze subsidietoezeggingen respectievelijk deze verplichtingen verantwoord binnen de dienstenorganisatie.

Jaarrekening 2011


32

Schulden op korte termijn (8) De schulden op korte termijn ( < 1 jr.) bedragen als volgt:

Schulden korte termijn

Balans 31-12-2011

(x € 1.000)

Rekeningen courant Stichting Steun Kerkbouw (SSK) Stichting LCGJ Regionale stichtingen

Balans 31-12-2010

9 9

Overige kortlopende schulden Uitkeringsrekeningen Generale Kas

26

Uitkeringsrekeningen Nalatenschap pos. orthodoxe gemeenten Aflossingen 2012 leningen o/g FD Roosevelthuis/PSDV

Overige uitkeringsrekeningen Verplichtingen LRP Door te storten Oikocredit inschrijvingen PThU inzake onderzoekscentrum Door te betalen nalatenschappen Overige schulden

Totaal schulden korte termijn

57 11 65 67

1.673 1.206 150 3.029

45 3 372 3 12 37

353 579

380 345 1.197

588

4.226

Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen Financiering van de dienstenorganisatie De Protestantse Kerk in Nederland staat conform de generale regeling van de dienstenorganisatie (artikel 12.4) garant voor de financiering van de dienstenorganisatie. Dienstverlening aan bureau predikanten Op grond van een in 2006 gedane uitspraak heeft de beleidscommissie predikanten recht op de levering van arbeid tot een eenmalig bedrag van € 300k. Tot en met 2011 is van dit budget al ruim 85% (€ 256k) besteed door geleverde uren van de re-integratieconsulent, alsmede voor de inzet van functionarissen in het kader van het project Hand aan de Ploeg. Het resterend bedrag van € 44k (of wel 588 uren) kan vanaf 2012 worden aangewend voor het werk van de re-integratieconsulent. Garantiestelling Stichting Protestants Diaconaal Krediet Nederland (PDKN) Voor het wenselijke garantievermogen van deze stichting is zowel door de Stichting Kerkelijk Geldbeheer (SKG) als door (de dienstenorganisatie van) de Protestantse Kerk in Nederland een garantstelling afgegeven aan de Stichting Protestants Diaconaal Krediet Nederland (PDKN) van ieder € 750k maximaal. Deze garantstelling, waarmee de kleine synode in zijn vergadering van 27 juni 2008 instemde, eindigt op 26 november 2015 (zeven jaar na dagtekening van de garantstelling, te weten 26 november 2008).

Jaarrekening 2011


33

Toelichting op staat van baten en lasten operationele resultatenrekening Baten Opbrengsten vrijwillige geldwerving (9) Naast de opbrengsten uit vrijwillige geldwerving ten behoeve van Kerk in Actie, die binnen de dienstenorganisatie worden verantwoord, worden door de kerk nog de onderstaande wervingsmomenten gehouden. De opbrengsten van deze collecten bedragen als volgt:

Opbrengsten vrijwillige geldwerving

Rekening 2011

(x € 1.000)

Begroting 2011

Rekening 2010

Kerk in Ontwikkeling Collecte Kerk en Israël Collecte Eredienst en Kerkmuziek Collecte Pastoraat

211 89 106

225 85 85

222 81 100

Missionair Werk en Kerkgroei Collecte Missionair Werk

716

750

582

Jeugdwerk Protestantse Kerk Collecte Jeugd- en Jongerenwerk

500

481

539

JOP en PCTE Collecte Catechese en Educatie

103

219

94

Institutionele Ondersteuning Collecte Oecumene Collecte Protestantisme

125 75

130 150

114 73

1.925

2.125

1.805

Totaal opbrengsten vrijwillige geldwerving

De stijging ten opzichte van 2010 van € 120k heeft voornamelijk betrekking op de collecte missionair werk. De collecte catechese en educatie werd te hoog begroot omdat men toen nog uitging van twee wervingsmomenten in de plaatselijke gemeenten, maar dit werd met ingang van 2010 al teruggebracht tot één wervingsmoment.

Opbrengsten verplichte heffingen (10) De opbrengsten uit de verplichte heffingen over 2011 bedragen:

Opbrengsten verplichte heffingen

Rekening 2011

Afwijking

Begroting 2011

Rekening 2010

(x € 1.000)

Kerkrentmeesterlijk quotum Diaconaal quotum

Solidariteitskas Totaal verplichte heffingen

12.380 2.987 15.367

689 -113 576

11.691 3.100 14.791

12.266 3.192 15.458

4.350

0

4.350

4.415

19.717

576

19.141

19.873

Deze inkomsten uit verplichte heffingen in 2011 daalden in vergelijking met 2010 met € 156k of wel met 0,8%.

Jaarrekening 2011


34

Financiële baten en lasten (11) Financiële (rente)baten Van de inkomsten uit het gevoerde treasurybeleid over het boekjaar 2011 wordt, na aftrek van de toerekeningen van rente aan diverse bestemmingsfondsen, het resterende bedrag aangewend voor de financiering van het algemene kerkenwerk, dat plaatsvindt in de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk. De inkomsten uit het gevoerde treasurybeleid zijn als volgt te onderscheiden:

Financiële (rente-)baten en verdeling (x € 1.000)

Rekening 2011

Begroting 2011

Rekening 2010

Materiële vaste activa Financiële vaste activa Vorderingen en liquide middelen Beleggingen (inclusief koersresultaat)

1.218 134 142 232

1.225 75 75 200

1.220 138 140 348

Totaal financiële (rente-)baten

1.726

1.575

1.846

40 105

50 125

49 151

Resteert t.b.v. exploitatie dienstenorganisatie

1.581

1.400

1.646

Bestemming financiële baten en lasten in exploitatie dienstenorganisatie Kerk in Ontwikkeling: rente regionale res./fondsen Financiën & Control: treasurybeheer Dienstenorganisatie: t.b.v. algemeen kerkenwerk

75 25 1.481

75 25 1.300

23 1.623

Totaal t.b.v. exploitatie dienstenorganisatie

1.581

1.400

1.646

Af: Rente toegerekend aan - Fondsen van derden - Fondsen PKN (w.o. Diepenhorst)

De financiële baten uit materiële vaste activa betreffen inkomsten uit onroerend goed. Hieronder is tevens begrepen de interne rekenrente aan de dienstenorganisatie, die de kerk calculeert over haar geïnvesteerde eigen vermogen in het gebouwencomplex te Utrecht. De inkomsten uit financiële vaste activa betreffen enerzijds rente op uitstaande leningen en anderzijds dividend uit een deelneming.

Jaarrekening 2011


35

Lasten Financiële bijdragen aan de dienstenorganisatie (12) Bij vaststelling van de begroting van de Protestantse Kerk in Nederland wordt door de kleine synode een financiële bijdrage verleend aan (het bestuur van) de dienstenorganisatie ter uitvoering van activiteiten en/of steunverleningsprojecten. Voor deze uitvoering krijgt de dienstenorganisatie, in overeenstemming met de door de kleine synode aanvaarde notitie “Toedeling activa, passiva, baten en lasten”, een vergoeding gelijk aan de omvang van de voor dit werk gegenereerde baten. Deze vergoeding voor het boekjaar 2011 komt uit op:

Financiële bijdragen (x € 1.000)

Totaal Financiële bijdragen

Rekening 2011 23.223

Begroting 2011 22.666

Rekening 2010 23.324

Deze reguliere bijdrage van de Protestantse Kerk aan de dienstenorganisatie daalde in 2011 ten opzichte van het boekjaar 2010 met € 101k of wel met 0,44%. De stijging ten opzichte van de begroting is voornamelijk ontstaan door hogere ontvangsten uit verplichte heffingen en door hogere rentebaten dan verwacht.

Jaarrekening 2011


36

Toelichting op staat van baten en lasten vermogensresultatenrekening Baten Opbrengsten vrijwillige geldwerving (13) Onder deze inkomsten worden voornamelijk de aan de kerk gemaakte nalatenschappen verantwoord. In 2011 zijn de navolgende inkomsten verkregen:

Vrijwillige geldwerving (x € 1.000)

Rekening 2011

Begroting 2011

Rekening 2010

24 27 728 195 84 145 33

50 30 750 750

59 8 1.509 807 484 52 5 107 -5

1 51

20

1.288

1.650

Stichting Luthers Diakonessenhuis Fonds Blad ELK-kwartaal Nalatenschappen WD Nalatenschappen Zending Nalatenschappen K&I Nalatenschappen algemeen Nalatenschappen miss.werk Nalatenschappen Brandenburg Nalatenschappen HBO Collecte studiefonds Regionale fondswerving Overige giften e.d. Totaal vrijwillige geldwerving

50

47 5

Vermogensmutaties in

Fonds LDF Solidariteit Fonds Nord Elbie Res. nalatenschappen WD Res. nalatenschappen Z Res. Kerk & Israël Algemene risicoreserve Reserve missionair werk Fonds Brandenburg Fonds HBO/univ.onderwijs Studiefonds PKN Regionale reserves Spec.kerkel. best.reserves

3.078

Nalatenschappen De opbrengsten vrijwillige geldwerving 2011 bleven achter ten opzichte van 2010 door de afname van de specifieke inkomsten uit nalatenschappen voor zending, werelddiaconaat en Kerk & Israël.

Subsidies en bijdragen van derden (14) Subsidies/bijdragen derden

Rekening 2011

Begroting 2011

Rekening 2010


St. Steunfonds v/h Zuiden

17

15

15

Best.res.PDC-Nrd.Br./L.

Totaal subsidies/bijdr. derden

17

15

15

Rekening 2011

Begroting 2011

Rekening 2010

-287

125

151

(x € 1.000)

Financiële baten en lasten (15) Financiële baten en lasten (x € 1.000)

Rentebaten incl. koersresultaten


Diverse reserves en fondsen

Deze post betreft de rentetoerekening aan kerkelijke fondsen (€ 105) onder aftrek van het gerealiseerde koersverlies van (€ 392).

Jaarrekening 2011


37

Bijzondere baten (16) De bijzondere baten over het boekjaar 2011 betreffen als volgt:

Bijzondere baten (x € 1.000)

Herwaardering Boekencentrum BV Herwaardering beleggingen Vrijval toegezegde subsidies Vrijval toegezegde subsidies Opbrengst Raptim Opbr. advertenties ELK-Kw. Vermogensoverdracht SSK Vermogensoverdracht LCGJ Diverse baten Operationele resulaten DO: Voord. saldi DO 2011/2010 Result.verd. 2011/10 (Steunverl.) Result.verd. 2011/10 (Cat.past.) Result.verd. 2011/10 (MW/KG) Result.verd. 2011/10 (K&Isr.) Result.verd. 2011/10 (Perm.Educ.) Result.verd. 2011/10 (LMW) Totaal bijzondere baten

Rekening 2011 149 55 58

Begroting 2011 50 100 100

Rekening 2010 64 190 30 19 948

10 1.968 1.206 76

43

752 288 306 646 4 253 20 5.781

973 189 145 196 77 4 260

Vermogensmutaties in Best. Res. herwaarderingen Best. Res. herwaarderingen Steunverleningsreserves Res. postief orthodoxe gem. Reserve werelddiaconaat Fonds Nord Elbie Res. steunverlening gem. Reserve Jeugdwerk Diverse reserves Algemene risicoreserve Res. steunverlening gem. Res. steunverl.cat.past. Reserve missionair werk Fondsen kerkopbouw Res. Permanente Educatie Fonds Individuele hulpverl.

2.878

De bijzondere baten in 2011 betreffen enerzijds de overdracht van vermogens van een tweetal stichtingen en anderzijds de operationele resultaten vanuit de dienstenorganisatie. De resultaatverdeling van de dienstenorganisatie, voorzover de resultaten betrekking hebben op de reserves en fondsen van de Protestantse Kerk, wordt hier verantwoord onder de bijzondere baten en leidt vervolgens tot mutaties in de verschillende bestemmingsreserves en –fondsen. Het operationeel resultaat van de dienstenorganisatie over het boekjaar 2011 van € 752k komt ten gunste van de algemene risicoreserve.

Jaarrekening 2011


38

Lasten Specifieke kosten (17) Dit betreffen wachtgeld- en pensioenverplichtingen, die in het kader van de steunverlening aan gemeenten zijn verstrekt. Jaarlijks komen nu deze verplichtingen ten laste van specifieke reserves van waaruit deze destijds zijn toegekend.

Specifieke kosten

Rekening 2011

Begroting 2011

Rekening 2010

Missionaire verplichtingen Subsidies aan gemeenten Pensioenuitkeringen

5 2

27 50 3

13 50 2

Totaal specifieke kosten

7

80

65

Rekening 2011

Begroting 2011

Rekening 2010

Regionale activiteitenkosten Diverse algemene kosten

12 3

10 20

7 4

Totaal bureaukosten

15

30

11

(x € 1.000)


Werkkapitaal Zending Res.steunverlening gem. Bakker-de Jongh fonds

Bureaukosten (18) Bureaukosten (x € 1.000)


Regionale reserves Diverse reserves

Bijdragen uit bestemmingsreserves t.b.v. de dienstenorganisatie (19) Voor programma’s Kerk in Actie Dit betreft de bijdragen uit bestemmingsreserves, welke reserves worden gevoed door aan de Kerk vermaakte nalatenschappen voor Zending en Werelddiaconaat. Het uitvoerende werk wordt verricht door Kerk in Actie binnen de dienstenorganisatie.

Kerk in Actie

Rekening 2011

Begroting 2011

Rekening 2010

Programma's Kerk in Actie Werelddiaconaat Zending

1.200 950

1.200 950

1.200 950

Totaal Kerk in Actie

2.150

2.150

2.150

(x € 1.000)


Res.nalatenschappen WD Res.nal.schappen Zending

Voor werkzaamheden binnen de overige afdelingen van de dienstenorganisatie Onderstaand is weergegeven voor welke doeleinden een bijdrage is verleend ten behoeve van verschillende lijn- en stafafdelingen, alsmede uit welke bestemmingsreserves deze bijdragen worden verleend.

Jaarrekening 2011


39

Overige programmalijnen en afdelingen

Rekening 2011

Begroting 2011

Rekening 2010

372 10

372 10

141

30

30 1.000


(x € 1.000)

Missionair Werk en Kerkgroei Exploitatiebijdrage Projecten Missionair werk Kerk in Ontwikkeling Kerkopbouwwerk Steunverlening gemeenten Regionale activiteiten Jeugdwerk Protestantse Kerk Jeugd- en Jongerenwerk Overig IO (Class. Ondersteuning) HRM (Landelijk Maatsch. werk) Financiën & Control

14 200 16 50

64 200

143

50

50

68

68 346

71

760

2.076

469

(adm. Nalatenschappen e.d.)

Bijz. algemene posten

(Egalisatie)res. MW/KG Reserve Bakker de Jonghfonds Fonds Kerk & Israël Res.steunverlening gem. Reg.bestemmingsreserves Fonds Diepenhorst Reg. Bestemmingsreserves Generale kerkvoogdijkas Reserves Zending en WD Steunverl.res. Sol. Kas

Totaal overige programmalijnen

en afdelingen

Overige financiële bijdragen (20) Deze uitgaven bestaan grotendeels uit toegekende subsidiebijdragen in het kader van steunverleningsprojecten vanuit specifieke bestemmingsfondsen.

Overige financiële bijdragen (x € 1.000)

Gemeenten In Nrd-Brabant/Limburg Subsidies uit nalatenschap SSK-verplichtingen Lutherse gemeenten Instanties Bijdragen Diac.fonds Gr.-Dr. Endowm. Fund CTTC Wetenschappelijk onderzoek BNKP-Fonds voor de Weduwen SSK-projecten PGCJ Projecten Diverse bijdragen

Rekening 2011

Begroting 2011

Rekening 2010

36

30 100

125

50 180

51 176

30 15 100

79 15

26 29 91 39 132 5 26 30 68 300

15 50 210

30 130

0

20 20

0

391

410

306

Personen Boekentoelagen studenten Totaal ov. fin. bijdragen

Jaarrekening 2011

6



Reg. Bestemmingsreserves Nal. Pos. orth. gemeenten Steunverl.res. Pl. Gemeenten Fonds Solidariteit/Nord Elbie

Reg.best.-fonds (Gr./Dr.) Diak.fonds buitenl. (CTTC) Fonds Brandenburg Fonds Van Pesch Steunverl.res. Pl. Gemeenten Reserve PGCJ-ZH Fonds Solidariteit/Nord Elbie Diverse regionale reserves

Studiefonds

40

Bijzondere lasten (21) Bijzondere lasten (x € 1.000)

Dotatie pensioenvoorziening Kosten ELK-Kwartaal Bijdrage F&C (treasury) Kosten Friese vakantieweek Rente steunfonds Overige lasten (per saldo) Totaal bijzondere lasten

Rekening 2011

Begroting 2011

Rekening 2010

73 34

75 35

25 6 29

7 3

69 25 67 30 7 28

167

120

226


Werkkapitaal Zending Fonds Nord Elbie Res. Zending/WD Regionale best.reserves Steunfonds/RCZ Diverse reserves/fondsen

Werknemers De Protestantse Kerk in Nederland heeft, anders dan ten behoeve van de dienstenorganisatie, geen personeel in dienst. Volgens de Kerkorde worden de kerkelijke medewerkers voor de kerk benoemd door of vanwege de kleine synode (ordinantie 3-28-2) en heeft het bestuur van de dienstenorganisatie als taak het vertegenwoordigen van de kerk ter zake van het werkgeverschap (ordinantie 4-28-5). De Protestantse Kerk in Nederland beschikt (nog) wel over pensioenvoorzieningen voor oud (zendings-)medewerkers, waaruit enerzijds pensioenuitkeringen plaatsvinden en waaraan anderzijds, op grond van actuariële berekeningen, dotaties geschieden ten laste van de exploitatie.

Jaarrekening 2011


41

6.

Overige gegevens

Vaststelling De kleine synode van de Protestantse Kerk in Nederland heeft de jaarrekening over het boekjaar 2011 behandeld en vastgesteld in de vergadering van 29 juni 2012.

Gebeurtenissen na balansdatum In februari/maart 2012 zijn via de notaris een tweetal nalatenschappen bekend geworden ten gunste van de Protestantse Kerk in Nederland ter grootte van in totaal € 436k. Van dit bedrag is € 342k bestemd voor het algemene kerkenwerk, € 34k voor het werelddiaconaat en € 60k voor Kerk in Actie.

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant De controleverklaring over het boekjaar 2011 is opgenomen op de volgende bladzijden van dit verslag.

Jaarrekening 2011


42

Jaarrekening 2011


43

Jaarverslag en enkelvoudige jaarrekening. over het boekjaar 2011 van de. Protestantse Kerk in Nederland

Recommend Documents