Jaarverslag duurzaamheid en milieu 2013 Rijnland Zorggroep
Leiderdorp, april 2014
ir Pieter Westers RAH Arbeidshygiënist en Milieuadviseur Rijnland Zorggroep
Voorwoord..................................................................................................... 3 Samenvatting in beeld .................................................................................. 4 1.
Profiel Rijnland Zorggroep .................................................................. 5
2.
Duurzaamheidsvisie Rijnland Zorggroep ............................................ 7
3.
Overzicht uitgevoerde activiteiten 2013............................................. 8 3.1
Milieuthermometer Zorg, certificaat zilver ....................................................................... 8
3.2
Duurzaam inkopen ........................................................................................................ 9
3.3
Duurzaam bouwen .......................................................................................................10
3.4
Afvalpreventie en -reductie ...........................................................................................11
3.5
Energie ........................................................................................................................13
3.6
Zichtbaarheid MVO voor patiënten, cliënten, bezoekers en medewerkers .........................15
3.7
Overige aspecten .........................................................................................................16 3.7.1 3.7.2 3.7.3 3.7.4 3.7.5 3.7.6 3.7.7 3.7.8 3.7.9 3.7.10
4.
Borging duurzaamheids- en milieubeleid ................................................................16 Benchmark...........................................................................................................16 Hinder en milieu-incidenten...................................................................................16 Inspecties en overleg............................................................................................16 Emissies...............................................................................................................16 Gevaarlijke stoffen................................................................................................16 Vervoer en mobiliteit ............................................................................................17 Catering...............................................................................................................17 Schoonmaak ........................................................................................................17 ICT..................................................................................................................17
Duurzaamheids- en milieuprogramma 2014 .................................... 18
Voorwoord Voor u ligt het milieujaarverslag 2013 van Rijnland Zorggroep. In dit verslag staat beschreven wat Rijnland Zorggroep in 2013 bereikt heeft op het terrein van duurzaamheid en milieu. Rijnland Zorggroep is op diverse terreinen volop bezig met duurzaamheid en milieu. Het afval wordt steeds beter gescheiden en bij nieuw- en verbouw zijn duurzaamheid en energie belangrijke uitgangspunten. Daarnaast informeren we medewerkers over duurzame en verantwoorde keuzes. Rijnland Zorggroep wil het belang van deze duurzame bedrijfsvoering onderstrepen met het voldoen aan de eisen gesteld in de Milieuthermometer Zorg. In het jaarplan HRM 2013 was daarom als resultaat opgenomen dat Rijnland Ziekenhuis Leiderdorp eind 2013 voldoet aan het zilveren niveau van de Milieuthermometer Zorg. Rijnland Zorggroep streeft naar een open communicatie met omwonenden, overheden en andere maatschappelijke groeperingen en instellingen. Deze communicatie vindt plaats via www.rijnland.nl onder de link Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen.
Samenvatting in beeld
Zilveren Certificaat Milieuthermometer Zorg behaald voor beide ziekenhuislocaties
Ingebruikname printpapier met Europees Ecolabel
Gefaseerde vervanging traditionele door LED-verlichting
Start inzameling schone plastics
Artikel met infographic in Inside (magazine voor medewerkers)
Pilot met composteermachine
Oplevering nieuwbouw Oudshoorn met in het gebouw veel duurzame aspecten verwerkt
1.
Profiel Rijnland Zorggroep
Rijnland Zorggroep levert ziekenhuis- en verpleeghuiszorg en bestaat uit vijf locaties: Rijnland Ziekenhuis locatie Leiderdorp, Rijnland Ziekenhuis locatie Alphen aan den Rijn, Verpleeghuis Leythenrode in Leiderdorp, Verpleeghuis Oudshoorn in Alphen aan den Rijn en tot eind 2013 Zorgcentrum Noorderbrink in Alphen aan den Rijn. Rijnland Zorggroep heeft ongeveer 2600 medewerkers. Uniek aan Rijnland Zorggroep is de verbinding tussen ziekenhuis- en verpleeghuiszorg. Mede hierdoor kan de organisatie goed inspelen op de (verwachte) zorgvraag in de regio.
Rijnland Ziekenhuis, locatie Leiderdorp
Verpleeghuis Leythenrode
Rijnland Ziekenhuis, locatie Alphen aan den Rijn
Verpleeghuis Oudshoorn
Verzorgingscentrum Noorderbrink (tot eind 2013)
Rijnland Ziekenhuis Rijnland Ziekenhuis is een opleidingsziekenhuis en heeft vrijwel alle specialismen in huis. Er wordt nauw samengewerkt met andere zorgaanbieders in de regio. In Rijnland Ziekenhuis, locatie Leiderdorp zijn alle soorten poliklinieken aanwezig, een groot aantal verpleegafdelingen en tien operatiekamers. Daarnaast is er een aantal specialistische afdelingen zoals intensive care, spoedeisende hulp en hartbewaking. Er vinden diverse soorten onderzoek plaats: medisch microbiologisch, pathologisch en radiodiagnostisch. In Rijnland Ziekenhuis, locatie Alphen aan den Rijn zijn alle poliklinieken aanwezig. Daarnaast is er een afdeling dagverpleging voor patiënten die één dag(deel) in het ziekenhuis dienen te verblijven en diezelfde dag weer naar huis mogen.
Rijnland Verpleging en Verzorging Verpleeghuis Leythenrode biedt deskundige zorg en behandeling in een huiselijke omgeving. Cliënten kunnen in Verpleeghuis Leythenrode terecht voor dagbehandeling, tijdelijk verblijf, revalidatie en langdurig verblijf. Voor het langdurig verblijf komen zowel cliënten met intensieve lichamelijke zorgvraag als cliënten met dementie in aanmerking. Daarnaast levert Verpleeghuis Leythenrode zorg in de laatste levensfase in een palliatieve unit waar een speciaal opgeleid team de cliënt en familie zorg en ondersteuning biedt in de laatste fase van het leven. Verpleeghuis Oudshoorn biedt zorg in de vorm van 'kleinschalig wonen', zowel voor cliënten met een somatische (lichamelijke) aandoening als voor cliënten met een vorm van dementie. Het verpleeghuis telt 22 woningen met acht eenpersoonskamers, sanitaire ruimten en een grote gezellige huiskamer. Binnen de woningen zijn de dagelijkse activiteiten zo normaal mogelijk. Een vast team van medewerkers draait het huishouden, is verantwoordelijk voor de zorg, het welzijn en de dagbesteding binnen de woning. Verpleeghuis Oudshoorn is recent gebouwd, eind 2013 is de nieuwbouw opgeleverd. Woonzorgcentrum Noorderbrink beschikt over dertig eenpersoonsappartementen voor langdurig verblijf en zes eenpersoonsappartementen voor kort verblijf. Ieder appartement beschikt over een douche/toiletruimte en een klein keukenblok. In het pand zijn diverse voorzieningen aanwezig waaronder een recreatiezaal, een bibliotheek, een kapper en een internetcafé.
2.
Duurzaamheidsvisie Rijnland Zorggroep
Rijnland Zorggroep is zich bewust van de verantwoordelijkheid die zij heeft tegenover patiënten, bezoekers, medewerkers en de omgeving als het gaat om het milieu en de samenleving. In het Strategisch Beleidsplan 2011 – 2015 heeft Rijnland Zorggroep de intentie uitgesproken om een organisatie te zijn die betrokken, betrouwbaar en bekwaam is. Daarnaast heeft Rijnland Zorggroep de Planetree-filosofie geadopteerd en conformeert zij zich daarmee aan het creëren van een organisatie die mensen veilige zorg in een helende omgeving biedt. Een belangrijk aspect van een helende omgeving is in de visie van Rijnland Zorggroep een duurzame omgeving, met aandacht voor People, Planet en Profit. Dit is de basis voor maatschappelijk verantwoord ondernemen – MVO. Rijnland Zorggroep ziet MVO als een integrale visie op ondernemerschap waarbij zij streeft naar het realiseren van een evenwicht tussen financieeleconomische resultaten, sociale belangen en reductie van milieubelasting. Rijnland Zorggroep neemt deze ambities als uitgangspunt. Zij geeft hieraan vorm door: •
een duurzame, helende omgeving te bieden aan haar patiënten volgens de Planetree-filosofie;
•
een duurzame, milieuverantwoorde werkomgeving te bieden aan haar medewerkers;
•
medewerkers bewust te maken van hun eigen verantwoordelijkheid in het terugdringen van milieubelasting;
•
bij inkoop- en nieuwbouwprocedures de drie componenten profit, planet en people in de besluitvorming mee te nemen;
•
uit te stralen dat de Rijnland Zorggroep haar maatschappelijke verantwoordelijkheid neemt door haar MVO-strategie.
3.
Overzicht uitgevoerde activiteiten 2013
Duurzaamheids- en milieuprogramma 2013 In haar milieuprogramma van 2013 heeft Rijnland Zorggroep de volgende hoofddoelen opgesteld om invulling te geven aan haar visie op milieu en duurzaamheid: 1. Behalen certificaat Milieuthermometer Zorg, certificaat zilver voor beide ziekenhuislocaties. 2. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen integreren in de werkwijze van de afdeling inkoop. 3. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen integreren bij nieuw- en verbouwprojecten. 4. Onderzoek naar preventie-opties en prioriteitsstelling bij reststoffenmanagement (afvalbeheer). 5. Onderzoek naar energiebesparingsopties. 6. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen is zichtbaar voor patiënten, bezoekers en medewerkers. In de volgende paragrafen is beschreven hoe en in welke mate deze doelen zijn behaald.
3.1
Milieuthermometer Zorg, certificaat zilver
Rijnland Zorggroep streeft ernaar haar bedrijfsvoering blijvend te verduurzamen. Zij wil dit zichtbaar maken door het voldoen aan de criteria genoemd in de Milieuthermometer. De Milieuthermometer is een milieucertificaat specifiek ontwikkeld voor zorginstellingen. De zorginstelling kan via een set van milieucriteria scoren op brons, zilver of goud. Voor 2013 was het streven om beide ziekenhuislocaties van Rijnland Zorggroep te laten voldoen aan de criteria van het zilveren niveau van de Milieuthermometer. Eind 2013 is voor beide locaties van Rijnland Ziekenhuis een externe audit uitgevoerd in het kader van het zilveren certificaat van de Milieuthermometer Zorg. Deze audits zijn met goed gevolg doorlopen waarmee beide locaties van Rijnland Ziekenhuis dit certificaat hebben behaald.
3.2
Duurzaam inkopen
Programma van eisen MVO
Concreet resultaat: printpapier met Europees Ecolabel
In 2013 heeft de inkoopafdeling van Rijnland Zorggroep criteria ten aanzien van milieu- en sociale aspecten in alle fasen van het inkoopproces. Dit moet leiden tot de daadwerkelijke levering van een product, dienst of werk dat aan deze milieu- of sociale aspecten voldoet. Het vormgeven van dit proces is gestart in 2012 en is in 2013 stevig en zichtbaar vorm gegeven. In 2013 zijn in dat kader de interne procedures aangescherpt en is een programma van eisen ten aanzien van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) opgesteld. Dit programma van eisen wordt, naast de programma’s van eisen van prijs, kwaliteit en patiëntveiligheid, bij elke aanbesteding meegestuurd naar de leverancier. Bij vergelijking van de offertes wordt MVO volgens een van te voren vastgesteld percentage meegewogen in de beslissing van de selectie van de uiteindelijke leverancier. In 2013 is een mailing uitgegaan naar een groot aantal bestaande leveranciers met de vraag om het programma van eisen MVO op vrijwillige basis in te vullen. Daarbij is ook gevraagd om aan te geven of, en zo ja aan welke eisen of certificering de leverancier zelf voldoet. Alle vijftien aangeschreven bedrijven gaven aan aandacht te besteden aan milieu of MVO. Acht bedrijven (53%) vulden het opgestuurde programma van eisen in en stuurden het retour. Een concreet resultaat in het verslagjaar is de overstap van ‘regulier’ printpapier naar printpapier met een Europees Ecolabel dat voldoet aan de daarvoor geldende eisen van ISO 14024.
3.3
Duurzaam bouwen
Impressie nieuwbouw Verpleeghuis Oudshoorn Binnen de vastgoedstrategie van Rijnland Zorggroep wordt een integrale afweging gemaakt op de aspecten markt, kwaliteit, financiën, personeel en duurzaamheid. Ten aanzien van de component duurzaamheid wordt de volgende systematiek gevolgd. Op het moment dat de nieuw- of verbouw plaats gaat vinden wordt per aspect onderzocht wat de meest duurzame optie is op dat moment. Deze optie wordt in de integrale afweging van de aspecten markt, kwaliteit, financiën, personeel en duurzaamheid meegenomen. In veel gevallen blijkt dat een duurzame optie in aanschaf duurder is, maar berekend over de levensduur van het product financieel gunstiger is. In 2013 is de tweede fase van de nieuwbouw van Verpleeghuis Oudshoorn opgeleverd. In het programma van eisen is veel aandacht besteed aan duurzaamheidsaspecten en daarmee is een pand gerealiseerd dat als zeer duurzaam kan worden geclassificeerd. Voorbeelden van duurzame aspecten in Verpleeghuis Oudshoorn zijn een installatie van Warmte-Koude-opslag, zonneboilers, vloerverwarming, LED-verlichting, een leistenen vloer en maximale gebouwisolatie. Verder is zonwering aangebracht, is aandacht besteed aan de doorlaatbaarheid van het toegepaste glas en wordt warmte uit ventilatielucht teruggewonnen met behulp van een warmtewiel.
3.4
Afvalpreventie en -reductie
Afvalwijzer: optimale scheiding
Gescheiden inzameling schone plastics
In het verslagjaar heeft Rijnland Zorggroep een afvalpreventieplan opgesteld waarin concrete maatregelen zijn benoemd om de reductie van afval te realiseren. Punten uit dit plan die in 2013 zijn gerealiseerd zijn hieronder opgesomd: In 2013 is een pilot gestart met het apart inzamelen van zogenoemde schone plastics. Op plekken waar veel schone plastics vrijkomen zijn knapzakken geplaatst waarin de plastics verzameld worden. Besloten is om deze stroom blijvend apart in te blijven zamelen. In overleg met het Bevoegd Gezag is eind 2013 een onderzoek gestart naar mogelijkheden van het apart inzamelen van vuile plastics. Dit onderzoek loopt door in 2014. Registratie van het afvalbeheersysteem is na overleg met de afvalinzamelaar efficiënter vormgegeven. In 2013 is bij elk afvalinzamelpunt (die op elke afdeling aanwezig is) een ‘afvalwijzer’ opgehangen waarop medewerkers in één oogopslag kunnen zien welk afval op welke wijze moet worden afgevoerd. Incontinentiemateriaal wordt niet apart ingezameld. In 2013 is een start gemaakt met een onderzoek naar de mogelijkheden hiertoe voor de locaties Verpleeghuizen Leythenrode en Oudshoorn. Rijnland Zorggroep zamelde in 2013 851.000 kg afval gescheiden in. De soorten en omvang zijn weergegeven in tabel 1. Tabel 1 Omvang afvalstromen 2013 (in 1000 kg) Ziekenhuis LeythenZiekenhuis OudsNoorder Alle Leiderdorp rode Alphen a/d Rijn hoorn* brink locaties Niet-specifiek 380,5 133,9 173,9 9,6 0 697,8 ziekenhuisafval Specifiek 44,6 0,5 3,0 0 0 48,0 ZiekenhuisAfval Papier/karton 62,9 2,3 3,3 0 0 68,6 Vertrouwelijk 2,0 0,8 1,3 0,6 0 4,6 papier Glas 10,4 3,0 4,6 0,4 0,8 19,2 Chemische 5,8 0 0 0 0 5,8 afvalstoffen Totaal** 506,2 140,5 186,1 10,6 0,8 851,0
* Een groot deel van het afval van Verpleeghuis Oudshoorn wordt afgevoerd vanaf Rijnland Ziekenhuis Alphen aan den Rijn ** De totale omvang is groter dan de omvang van de genoemde afvalstromen, een aantal afvalstromen is niet benoemd
Om het trendmatige verloop van de omvang van de afvalstroom zichtbaar te maken zijn in grafiek 1 de gegevens van 2010 tot en met 2013 grafisch weergegeven. Grafiek 1
Trend in omvang afvalstroom Rijnland Zorggroep 1000 900 800 700 600
Zorggroepbreed
500
Ziekenhuis
400
Verpleging en Verzorging
300 200 100 0 2010
2011
2012
2013
In 2013 is de omvang van de totale afvalstroom van Rijnland Zorggroep gelijk gebleven ten opzichte van 2012. Er is geen nader onderzoek gedaan naar de oorzaken. In 2014 gaat dit wel onderzocht worden. Het onderscheid tussen de omvang tussen ziekenhuis en verpleging & verzorging is niet correct weer te geven aangezien een groot deel van de afvalstroom van Verpleeghuis Oudshoorn wordt afgevoerd onder de noemer van Rijnland Ziekenhuis Alphen aan den Rijn. Om de toe- of afname van de totale hoeveelheid afval te kunnen benchmarken met eerdere jaren en andere ziekenhuizen, werd deze tot en met 2012 berekend per gewogen patiënteenheid (GPE1) en per medewerker. In 2013 is het aantal GPE niet berekend omdat ziekenhuizen deze indicator niet meer vrij hoeven te geven. In deze rapportage is de vergelijking daarom beperkt tot de omvang van de totale afvalproductie. In overleg met andere zorginstellingen wordt onderzocht wat voor de toekomst een betrouwbare vergelijkingsmethode is.
1 GPE is een gewogen optelling van het aantal gewogen opnamen, het aantal gewogen eerste polikliniekbezoeken, het aantal verpleegdagen en het aantal dagverplegingsdagen.
3.5
Energie
LED-verlichting in centrale hal
Screenshot van het Gebouw Beheers Systeem met betrekking tot WKO-installatie
Rijnland Zorggroep streeft naar het terugdringen van de hoeveelheid gebruikte energie. Uiteraard wordt hierbij rekening gehouden met de economische, financiële en maatschappelijke omstandigheden. Hierbij zijn de volgende speerpunten geformuleerd:
MeerjarenOnderhoudsPlan Het MeerjarenOnderhoudsplan (MJOP) beschrijft op welk moment onderdelen, systemen of installaties onderhouden of vervangen moeten worden. Op de onderhouds- of vervangingsmomenten wordt, naast de terugverdientijd, de factor duurzaamheid gewogen bij de uiteindelijke keuze.
GebouwBeheersSysteem Rijnland Zorggroep werkt met een Gebouw Beheers Systeem (GBS) voor al haar panden. Het GBS is zodanig ingeregeld dat installaties en processen qua energie zo efficiënt mogelijk worden ingeregeld. Een voorbeeld hiervan zijn de bewegingssensoren in de OK’s. Bij geen beweging schakelt de installatie terug naar de helft van het aantal toeren. Bij detectie van beweging schakelt de installatie weer op naar het vereiste niveau. De luchtbehandeling van het beddenhuis is realtime ingeregeld waardoor de ventilatiehoeveelheid goed kan worden afgestemd op de ventilatiebehoefte. Sinds 2013 wordt de temperatuur van warm en koud water in de ringleiding permanent gemonitord. Door het koude water op worstcase-plaatsen onder de 25 ºC te houden en het warme water boven de 60 ºC hoeft niet gespuid te worden voor preventie van groei van de Legionella-bacteriën in deze ringleiding.
Permanente monitoring energieverbruik Het energieverbruik van alle gebouwen van Rijnland Zorggroep wordt permanent gemonitord en per uur geregistreerd. Afwijkingen in het verbruik worden gesignaleerd en teruggekoppeld met de vraag of er een verklaring is voor de afwijking.
WKO-installaties Rijnland Zorggroep heeft twee installaties voor opslag van warmte en koude in de bodem. Dit worden WKO-installaties genoemd. Met de WKO kan in de winter koude worden opgeslagen voor gebruik in de zomer en zomerwarmte voor gebruik in de winter. De installatie bij de Rijnland Ziekenhuis Leiderdorp is in gebruik vanaf 2007. De installatie bij Verpleeghuis Oudshoorn is in gebruik vanaf medio 2013.
Het gebruik van de WKO-installatie in Leiderdorp leverde in 2013 ongeveer 22% besparing op primaire energie op. De installatie bij Verpleeghuis Oudshoorn is eind 2013 in gebruik genomen en leverde 0,9% besparing op van het totale energieverbruik van Rijnland Zorggroep.
Energiescan Voor Rijnland Ziekenhuis locatie Leiderdorp heeft de Omgevingsdienst West-Holland een energiescan uitgevoerd. Hierbij is geconstateerd dat Rijnland Zorggroep op een goede wijze het aspect energie meeweegt bij haar beslissingen voor nieuwe investeringen.
Concreet gerealiseerd in 2013 • • •
•
Grootschalige plaatsing van waterbesparende douchekoppen en kranen. Plaatsing zonneboilers, isolatie van dak en spouwmuren bij nieuwbouw Verpleeghuis Oudshoorn. Gefaseerde vervanging van traditionele door LED-verlichting op locaties waar de verlichting langer dan 12 uur per dag brandt. Locaties waar dit in 2013 is gerealiseerd zijn: o Rijnland Ziekenhuis locatie Leiderdorp: Hal bij 24-uursreceptie, trappenhuis in stergebouw onder trapleuningen, voorste trappenhuis nieuwbouw, werkplekken 24uurs-receptie, gang verpleegafdeling A2 (als pilot). o Verpleeghuis Oudshoorn: bij de nieuwbouw is 50% van de verlichting uitgerust als LED en 50% als PL-verlichting. o Rijnland Ziekenhuis locatie Alphen aan den Rijn: trappenhuis achterzijde gebouw en in K-deel, voor de liften van de Brug en de Oever op de begane grond en op de eerste etage. Grote energieverbruikers binnen Rijnland Zorggroep zijn in 2013 in kaart gebracht. Dit zijn met name de OK’s (tien stuks), de klimaatbeheersingsinstallatie en de MRI-scanner. De ICTinfrastructuur wordt een steeds grotere energieverbruiker, in 2013 droeg de invoering van het Elektronisch Patiënten en het Elektronisch Cliënten Dossier daaraan bij.
Energieverbruik In tabel 2 is het verbruik van water, gas en elektriciteit van alle panden van Rijnland Zorggroep weergegeven. Tabel 2
2013
Verbruik Elektriciteitsverbruik (MWh) 14086
elektriciteit, gas en water 2013 Besparing WKOGasverbruik installaties* (MWh) (m3) 3103
3.624.901
Waterverbruik
93.671
*Een WKO-installatie is een installatie voor warmte- en koude-opslag in de bodem Het elektriciteitsverbruik van de gehele zorggroep bedraagt in 2013 14086 MWh. Dit is een stijging van 0,9% ten opzichte van het verbruik in 2012 (13962 MWh). Oorzaken hiervan zijn niet onderzocht. Dit gaat in 2014 wel gebeuren.
3.6
Zichtbaarheid MVO voor patiënten, cliënten, bezoekers en medewerkers
Artikel met infographic in Inside magazine voor medewerkers)
Medewerkers spelen het memoryspel ‘afval scheiden’ bij de stand in Rijnland Ziekenhuis Leiderdorp op de Dag van de Duurzaamheid
Op diverse wijzen wordt Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen, waaronder duurzaamheid, onder de aandacht gebracht van patiënten, cliënten, bezoekers en medewerkers. Zo is in 2013 een link naar MVO geplaatst op www.rijnlandzorggroep.nl en www.rijnland.nl. Op deze manier kan iedereen die de website bezoekt lezen hoe Rijnland Zorggroep invulling geeft aan MVO. Op Rijnweb, het intranet van Rijnland Zorggroep is de link naar MVO in 2013 beter vindbaar gemaakt voor medewerkers door deze te plaatsen onder het tabblad ‘Organisatie’. Daarnaast is de inhoud van de site geactualiseerd en daarmee aantrekkelijker gemaakt voor medewerkers. In het verslagjaar is één maal een kennisquiz (over afval scheiden) geplaatst op Rijnweb en twee maal een poll: ‘Ik vind dat ik milieubewust bezig ben’ (5 reacties) en over het juist scheiden van papier (178 reacties). Daarnaast is in 2013 in het interne communicatiemiddel ‘Inside’ een interview geplaatst met de milieuadviseur van Rijnland Zorggroep. In een andere editie is een artikel met infographic geplaatst over duurzaamheid en milieu binnen Rijnland Zorggroep. Dag van de Duurzaamheid Op de Dag van de Duurzaamheid, 10 oktober 2013 heeft een stand gestaan in de hal van Rijnland Ziekenhuis Leiderdorp. Bij deze stand konden medewerkers en bezoekers informatie krijgen over maatregelen en ontwikkelingen ten aanzien van duurzaamheid en milieu binnen Rijnland Zorggroep. Onder meer door middel van de test ‘ervaar het verschil tussen LED- en traditionele verlichting’ en een memoryspel ‘afval scheiden’ waarmee een mand met biologische producten kon worden gewonnen. Daarnaast konden medewerkers zich inschrijven voor een rondleiding ‘achter de schermen’ over duurzaamheid, konden ze hun duurzame idee(ën) in de ideeënbus achterlaten en werden (bamboe)pennen uitgereikt met daarop de slogan ‘Rijnland Bewust Duurzaam’.
3.7
Overige aspecten
Naast bovenstaande speerpunten zijn onderstaande aspecten gerealiseerd. 3.7.1
Borging duurzaamheids- en milieubeleid
In het verslagjaar zijn zowel het milieumanagementsysteem en milieubeleid geactualiseerd en goedgekeurd door het Centraal Management Overleg. Het milieumanagementsysteem is qua indeling gebaseerd op de managementnorm ISO 14001 en beschrijft de processen rond milieu en duurzaamheid binnen Rijnland Zorggroep. Het milieubeleid beschrijft hoe Rijnland Zorggroep de diverse milieuaspecten inhoudelijk beheerst en borgt. 3.7.2
Benchmark
In 2013 heeft Rijnland Ziekenhuis locatie Leiderdorp de Milieubarometer (www.milieubarometer.nl) ingevuld. Daarmee is een benchmark uitgevoerd met andere zorginstellingen. Hieruit kwam naar voren dat het elektriciteitsverbruik per Gewogen Patiënten Eenheid (GPE) iets hoger lag dan het gemiddelde. Intern is een onderzoek gestart naar de oorzaken hiervan. 3.7.3
Hinder en milieu-incidenten
Omwonenden van panden van Rijnland Zorggroep kunnen klachten met betrekking tot milieu melden bij de klachtenfunctionaris van Rijnland Zorggroep. Medewerkers kunnen incidenten met betrekking tot milieu melden via het intranet van Rijnland Zorggroep. In het jaar 2013 zijn geen klachten binnengekomen en hebben zich geen milieu-incidenten voorgedaan. 3.7.4
Inspecties en overleg
In het verslagjaar heeft het Bevoegd Gezag van Rijnland Zorggroep, de Omgevingsdienst WestHolland, een inspectie uitgevoerd voor de locatie Verpleeghuis Leythenrode. Hierbij zijn geen overtredingen geconstateerd. In 2013 is deelgenomen aan twee symposia van het Milieu Platform Zorg (MPZ) en aan de Kennisdag ‘Medicijnresten in water’, georganiseerd door het Hoogheemraadschap van Rijnland. Daarnaast is deelgenomen aan de werkgroep ‘Monitoren’ van MPZ. Intern is de werkgroep milieu en duurzaamheid zeven maal bijeen geweest om lopende zaken te bespreken en innovaties, zoals de ingebruikname van de composteermachine, te starten. 3.7.5
Emissies
In 2013 zijn periodieke controles uitgevoerd op de kwaliteit van het afvalwater van de beide locaties van Rijnland Ziekenhuis. De inspecties zijn uitgevoerd door een onafhankelijk en gecertificeerd bedrijf. In twee gevallen waren de concentraties barium en chloride iets verhoogd. Volgens de Omgevingsdienst West-Holland was dit een ‘aandachtspunt maar niet problematisch’. 3.7.6
Gevaarlijke stoffen
Beheersing van calamiteiten In 2013 zijn medewerkers van diverse afdelingen door een extern bureau opgeleid om veilig te handelen bij calamiteiten met gevaarlijke stoffen op het terrein van Rijnland Zorggroep en de milieuschade zo goed mogelijk te beperken. Daarnaast heeft Rijnland Zorggroep twee veiligheidsadviseurs gevaarlijke stoffen in dienst. Deze taak is belegd bij de arbeidshygiënist / milieuadviseur en bij de teamleider logistiek.
Opslag gevaarlijke stoffen In 2013 is tweemaal een controleronde gelopen waarop opslag van gevaarlijke stoffen op de diverse afdelingen is geïnspecteerd op het voldoen aan de richtlijnen voor veilige opslag: PGS 15. Naar aanleiding hiervan zijn kleine aanpassingen in de wijze van opslag doorgevoerd. Vloeibare zuurstof wordt opgeslagen in een stationair reservoir dat buiten is opgesteld. Dit reservoir en de bijbehorende installaties (inclusief het leidingwerk en toebehoren) worden onderhouden volgens richtlijn PGS 9 (vloeibare zuurstofopslag).
Toegang tot veiligheidsinformatie Alle medewerkers van Rijnland Zorggroep hebben toegang tot veiligheids- en milieuinformatie van stoffen die binnen de organisatie aanwezig zijn via de database gevaarlijke stoffen. In 2013 is de ‘werkgroep database gevaarlijke stoffen’ onder leiding van de arbeidshygiënist één maal bijeen geweest om lopende zaken te bespreken. Verder zijn geen wijzigingen geweest in de wijze van beheer van de database. 3.7.7
Vervoer en mobiliteit
Rijnland Zorggroep streeft naar het vergroten van het gebruik van fiets en openbaar vervoer van medewerkers, patiënten en bezoekers. In 2013 heeft zij daar vorm aan gegeven door medewerkers net als in eerdere jaren de mogelijkheid te blijven bieden deel te nemen aan Nationale Fietsprojecten. Hiermee kunnen medewerkers op een fiscaal aantrekkelijke wijze een fiets aanschaffen voor woonwerkverkeer. De aanwezigheid van overdekte fietsenstallingen voor zowel medewerkers als bezoekers en de goede bereikbaarheid van alle locaties met het openbaar vervoer passen ook in dit streven. In 2013 is daarnaast op alle websites van Rijnland Zorggroep een fietsrouteplanner geplaatst naast de al bestaande OV-routeplanner. 3.7.8
Catering
De afdeling catering heeft in het verslagjaar de mechanische thermostaat van de frituurpannen vervangen door een computergestuurde thermostaat waardoor de temperatuur van het vet gelijkmatiger blijft. Dit is gezonder en energiezuiniger. Eind 2013 is een haalbaarheidsonderzoek gestart naar het gebruik van een composteermachine. Deze kan alle swill binnen 24 uur composteren. Begin 2014 is deze machine op proef geplaatst. In het jaarverslag van 2014 zal de uitkomst van deze proef worden beschreven. 3.7.9
Schoonmaak
In 2013 heeft de afdeling schoonmaak de overstap gemaakt naar schoonmaakmiddelen die voorzien zijn van het Europees Ecolabel. Deze producten bleken niet geheel volgens wens te werken. Daarom is later in 2013 de stap teruggemaakt naar de middelen die daarvoor werden gebruikt. Alle gebruikte middelen vallen in de B- of A-categorie van de ABM (Algemene Beoordelingssystematiek ten aanzien van waterbezwaarlijkheid). Er zijn vervolgens gesprekken gestart met de leverancier van de middelen om te onderzoeken of er andere middelen zijn die functioneel voldoen en voorzien zijn van een Europees Ecolabel. 3.7.10 ICT Begin 2013 is een nieuw leasecontract voor printers aangegaan. Hierbij is het principe ‘follow me’principe bij het printen ingevoerd. Hierbij kan een printopdracht worden uitgeprint met gebruik van de personeelspas. Uit onderzoek in 2013 blijkt dat deze werkwijze leidt tot een reductie van 11% van het papierverbruik doordat medewerkers wel een printopdracht geven maar deze vervolgens niet daadwerkelijk uitprinten.
4.
Duurzaamheids- en milieuprogramma 2014
Voor 2014 zijn onderstaande ambities geformuleerd: Milieuthermometer Zorg • Behalen Certificaat Goud van de Milieuthermometer Zorg voor Verpleeghuis Oudshoorn Duurzaam inkopen • Verdere implementatie en inbedding duurzaam inkopen Duurzaam bouwen • Verdere implementatie duurzaam bouwen. Onderzoek meerwaarde BREEAM-methodiek als instrument om de duurzaamheid van de gebouwen binnen Rijnland Zorggroep te monitoren en verbeteren Energie • Vervolg project vervangen traditionele verlichting door LED-verlichting • Onderzoek elektriciteitsverbruik Rijnland Zorggroep • Vergroenen van een (deel van de) ingekochte energie Afval • Verder onderzoek naar de haalbaarheid van het blijvend toepassen van de composteermachine • Onderzoek naar de haalbaarheid van het apart gaan inzamelen van incontinentiemateriaal • Onderzoek naar de aanschaf en ingebruikname van een apparaat dat Specifiek Ziekenhuisafval verwerkt tot ongevaarlijk afval. • Onderzoek rendabiliteit aanschaf decontaminatie-apparaten voor disposable instrumentarium. • Professionaliseren afvoer van gevaarlijke stoffen Zichtbaarheid MVO • Stand duurzaamheid en milieu op Open Dag Rijnland Zorggroep in maart 2014 • Stand duurzaamheid en milieu bij officiële opening Verpleeghuis Oudshoorn in juni 2014 • Stand duurzaamheid en milieu op Dag van de Duurzaamheid in oktober 2014 • Artikelenreeks in Inside (magazine voor medewerkers) Benchmark • Uitbreiding gebruik Milieubarometer voor alle locaties van Rijnland Zorggroep
