Jaarverslag. De deelnemer dichtbij - -

2013 Jaarverslag

De deelnemer dichtbij

-

Verslag van het bestuur

2

| BPF Schoonmaak

Jaarverslag 2013 |

3

Verslag van het bestuur

4

| BPF Schoonmaak

Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor het Schoonmaak- en Glazenwassersbedrijf

Jaarverslag 2013

Jaarverslag 2013 |

3

4

| BPF Schoonmaak

Naam: Youness Boudra, Leeftijd: 23 Werkplek: Science Center NEMO, Amsterdam

‘Het is belangrijk om te weten hoe je pensioen is geregeld. Dat kun je ­opzoeken op internet of je vraagt het aan je werkgever. Je moet in ieder geval niet wachten tot het zover is, want dan ben je te laat. Je moet er zelf achteraan gaan.’ Jaarverslag 2013 |

5

6

| BPF Schoonmaak

Inhoudsopgave Woord van de voorzitter en secretaris Belangrijke cijfers Organisatie Verslag van het bestuur 1 Communicatie 2 Financieel beleid 3 Beleggingen 4 Risicobeheer 5 Veranderingen in de regels 6 Pensioenbeheer 7 Goed pensioenfondsbestuur 8 Vooruitblik 2014 9 Advies van de deelnemersraad 10 Oordeel van het verantwoordingsorgaan

9 10 14 21 21 22 24 30 32 33 34 35 35 36

Jaarrekening 2013 Balans per 31 december 2013 Staat van baten en lasten over 2013 Kasstroomoverzicht over 2013 Algemene toelichting Toelichting op de balans Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen Toelichting op de staat van baten en lasten Vaststelling van het jaarverslag en de jaarrekening door het bestuur   Overige gegevens Statutaire regeling voor de bestemming van het saldo van baten en lasten Actuariële verklaring Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

43 43 44 46 47 55 78 79 85

88 88 89 90

Jaarverslag 2013 |

7

Voorwoord

8

| BPF Schoonmaak

Hoe ging het in 2013? De economie groeide in 2013 over de hele wereld een beetje. Wel waren er grote verschillen in de werelddelen. In Nederland ging het niet goed met de economie. Daar heeft het Bedrijfstak­ pensioenfonds voor het Schoonmaak- en Glazenwassersbedrijf (BPF Schoonmaak) last van gehad. Het was dan ook een spannend jaar. We wisten bijvoorbeeld niet of we de pensioenen misschien moesten korten. Gelukkig was dit niet nodig. Ieder jaar stijgen de prijzen van alles wat u nodig hebt: boodschap­ pen, elektriciteit, huur, benzine. Uw geld wordt daardoor minder waard. Dat noemen we ‘inflatie’. BPF Schoonmaak probeert de pensioenen te laten meegroeien met de inflatie. Dat betekent dat u met het pensioen evenveel kunt blijven kopen. Dat meegroeien gebeurt door de pensioenen te verhogen met een toeslag. Dat kan alleen als het pensioenfonds genoeg bezittingen heeft. En daarmee voldoende winst maakt. Ieder jaar bekijkt het bestuur van BPF Schoonmaak of verhoging mogelijk is. In 2013 kon dat niet. Als een pensioenfonds niet genoeg geld heeft, is er meer premie nodig om alle pensioenen te betalen. Maar cao-partijen hebben besloten dat de pensioenpremie voor 2013 niet verder zou stijgen. Daarom is besloten dat u met dezelfde premie minder pensioen opbouwt. Dit noemen we het ‘opbouwpercentage’. Het opbouw­ percentage hebben wij op 1 januari 2013 verlaagd van 2,05 procent naar 1,75 procent.

Wij vinden het belangrijk dat u weet hoe het zit met uw pensioen. En dat u weet hoe en wanneer u bepaalde keuzes moet maken. Daarom proberen wij alles zo goed mogelijk uit te leggen. Ook is het belangrijk dat u ons makkelijk kunt bereiken. In 2013 hebben we al onze brieven aangepast. Wij schrijven nu eenvoudiger en duidelijker. We werken aan een nieuwe website. Ook krijgt u dit jaar een nieuwe Pensioenkrant. Met deze veranderingen willen wij u duidelijke informatie geven. Wij willen ook graag weten welke vragen u hebt. En of u alles be­ grijpt. Daarom praten wij veel met mensen. En onderzoeken wij of mensen onze brieven begrijpen. Ook hebben wij een groep m ­ ensen die leest wat wij schrijven over pensioen. Deze groep noemen we het ‘onderzoekspanel’. Zij vertellen ons wat ze wel snappen en wat niet. Alles wat ze ons vertellen, gebruiken we om onze informatie nog duidelijker te maken. Er is nog veel te doen voor ons. Maar we willen graag goed contact met u. Daar blijven we hard aan werken! Mari Martens, voorzitter Hans Koen, secretaris

Jaarverslag 2013 |

9

Belangrijke cijfers (bedragen in duizenden euro’s)

Hieronder ziet u de belangrijkste cijfers van BPF Schoonmaak. U ziet hoe het ging in 2013, maar ook hoe het ging in de jaren daarvoor.

 

2013

 

2012

2011

2010

2009

 

 

 

 

Aantal werkgevers en werknemers Aantal aangesloten werkgevers in jaar

3.578

3.567

3.492

3.495

4.120

Aantal aangesloten werkgevers ultimo jaar

3.250

3.233

3.195

3.152

3.621

Aantal actieve deelnemers in jaar

142.909

143.089

145.988

153.080

159.944

Aantal actieve deelnemers ultimo jaar

120.473

121.421

120.932

133.798

125.796

Aantal gewezen deelnemers ultimo jaar

335.012

353.594

368.471

522.143

518.052

Ouderdomspensioen

15.856

14.560

13.164

11.812

9.991

Partnerpensioen

2.764

3.065

3.024

2.906

2.840

Wezenpensioen

219

221

225

240

179

Arbeidsongeschiktheidspensioen

678

720

754

779

853

Prepensioen

7

5

8

7

3

1,75

2,05

2,05

2,05

2,05

  Aantal pensioengerechtigden (ultimo jaar)

  Opbouwpercentage per dienstjaar Ouderdomspensioen  

10

| BPF Schoonmaak

 

2013

2012

2011

2010

2009

Ouderdomspensioen

21,0%

21,0%

18,5%

17,7%

17,7%

Overgangsregeling

0,9%

0,9%

0,9%

1,7%

1,0%

Feitelijke premie

185.859

181.085

160.678

164.524

158.259

Kostendekkende premie

189.505

211.485

174.654

168.841

172.961

Gedempte premie

155.785

174.623

152.683

164.243

152.194

Uitkeringen

50.060

44.720

61.704

26.335

22.867

Pensioenuitvoeringskosten

16.715

17.488

17.508

18.386

22.083

 

 

 

 

Premie (als percentage van de pensioengrondslag)

  Pensioenuitvoering

  Beleggingen Belegd vermogen

2.893.141

2.796.921

2.382.887

2.046.854

1.725.005

Opbrengst beleggingen

-/- 58.581

301.093

229.587

219.755

98.170

Beleggingskosten

5.326

4.544

2.059

6.373

2.689

Beleggingsrendement (in procenten)

2,4%

10,0%

2,6%

6,6%

14,0%

-/- 2,1 %

12,4%

10,7%

13,1%

6,1%

Beleggingsrendement, incl. risicoafdekking (in procenten)

Jaarverslag 2013 |

11

Belangrijke cijfers

 

2013

2012

2011

2010

2009

Beleggingsrendement benchmark (in procenten)

2,1%

10,1%

2,1%

6,6%

13,5%

Z-score

0,25

-/- 0,04

0,40

0,01

0,41

Performancetoets

1,74

0,76

0,16

0,00

0,00

Pensioenvermogen

2.872.898

2.778.203

2.363.445

2.110.834

1.781.168

Pensioenverplichtingen

2.705.174

2.691.669

2.393.459

1.960.229

1.612.823

Stichtingskapitaal en reserves

230.035

158.045

33.697

150.605

168.345

Vereist eigen vermogen

294.349

298.384

271.812

222.180

201.418

Reservetekort of overschot

-126.625

-/- 211.850

-/- 301.826

-/-71.575

-/-33.073

2,9%

2,6%

2,8%

3,4%

3,9%

Duration verplichtingen

21

23

23

23

22

Aanwezige dekkingsgraad (in procenten)

106,2%

103,2%

98,7%

107,7%

110,4%

Vereiste dekkingsgraad (in procenten)

110,9%

111,1%

111,4%

111,3%

112,5%

Reële dekkingsgraad (in procenten)

65,8%

60,9%

53,6%

62,2%

Toeslag actieven (in procenten)

0,0%

0,0%

0,0%

0,0%

0,0%

Toeslag inactieven (in procenten)

0,0%

0,0%

0,0%

0,0%

0,0%

Vermogen, verplichtingen en solvabiliteit

Vervangende interest (RTS) verplichtingen (in procenten)

Aanpassing (opgebouwde) pensioenen

12

| BPF Schoonmaak

50.987.432 %

895 +

0,3 Jaarverslag 2013 |

13

Organisatie

Wat is BPF Schoonmaak? Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor het Schoonmaak- en Glazenwassersbedrijf (BPF Schoonmaak) bestaat sinds 4 januari 1968 en is gevestigd in Utrecht. Het fonds is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel in Utrecht onder nummer 41177936. Het fonds is aangesloten bij de Pensioenfede­ ratie. De Pensioenfederatie is de belangen­ organisatie voor alle pensioenfondsen in Nederland.

Afbeelding 1 Opbouw BPF Schoonmaak De geschillencommissie geeft een bindend advies.

Geschillencommissie

Algemeen bestuur

Deelnemersraad

Verantwoordings­orgaan Adviescommissie bezwaarschriften vrijstellingsbesluiten

Commissie vermogensbeheer

14

| BPF Schoonmaak

Uitvoerend bestuur

Commissie pensioenbeheer

Commissie communicatie

Wat doen wij? BPF Schoonmaak wil een pensioen uitkeren aan iedereen die is aangesloten. Dat zijn onze deelnemers en gepensioneerden. Alle deelnemers zijn: • werknemers die pensioen opbouwen bij BPF Schoonmaak • (ex-)werknemers die eerder pensioen opbouwden bij BPF Schoonmaak Gepensioneerden zijn mensen die een uitkering van het fonds ontvangen. Bent u aangesloten bij BPF Schoonmaak? Dan betalen u en uw werkgever premie voor uw pensioen. Wij beheren en beleg­ gen dit geld. Met de premie en opbrengst betalen wij pensioenen. Dat is niet alleen ouderdomspensioen. Als u komt te overlij­ den, krijgen uw partner en kinderen van ons pensioen. Dat noemen we nabestaan­ denpensioen. En kunt u niet meer werken, omdat u arbeidsongeschikt bent? Dan bouwt u bij ons pensioen op zonder premie te betalen.

Organisaties die samenwerken in BPF Schoonmaak BPF Schoonmaak heeft een bestuur en een deelnemersraad. De deelnemersraad advi­ seert en het bestuur neemt beslissingen. De mensen in het bestuur en de deelne­ mersraad zijn werkgevers, werknemers en gepensioneerden. Zij komen uit de volgen­ de organisaties: • namens de werkgevers: Ondernemersor­ ganisatie Schoonmaak- en Bedrijfsdien­ sten (OSB) • namens de werknemers: FNV Bondgeno­ ten en CNV Vakmensen • namens de gepensioneerden: ouderen­ bond ANBO De Stichting Raad voor Arbeidsverhoudin­ gen Schoonmaak- en Glazenwassersbran­ che (RAS) is de brancheorganisatie voor de schoonmaakbranche. Het bestuur en de commissies BPF Schoonmaak heeft één bestuur. In het bestuur zijn de taken verdeeld. Sommige bestuursleden voeren de beslissingen uit. Dat noemen we de uitvoerende bestuursle­ den. Andere bestuursleden voeren niet uit, maar nemen beslissingen. En ze controle­ ren of die beslissingen ook worden uitge­ voerd. Deze groep bestuursleden noemen we het algemeen bestuur. Het algemeen bestuur en uitvoerend bestuur zijn samen eindverantwoordelijk.

Op afbeelding 1 ziet u hoe het bestuur van BPF Schoonmaak in elkaar zit.

Wie zaten er in 2013 in het bestuur? Bestuur Bestuursleden worden benoemd voor vier jaar. Die periode kan het bestuur een paar keer verlengen met vier jaar. Het is niet de bedoeling dat bestuursleden allemaal tege­ lijk aftreden. Dat doen ze om de beurt. In het schema hiernaast ziet u wie er in het bestuur zit, sinds wanneer iemand in het bestuur zit en wanneer iemand uit het bestuur gaat. Het bestuur krijgt hulp van commissies: • de commissie Vermogensbeheer • de commissie Pensioenbeheer • de commissie Communicatie Andere commissies en groepen zijn: • de deelnemersraad • het verantwoordingsorgaan • de geschillencommissie • de adviescommissie Bezwaarschriften Vrijstellingsbesluiten BPF Schoonmaak werkt samen met: • APG voor de pensioenadministratie • Syntrus Achmea voor het vermogens­ beheer

Benoemd namens de werkgevers

Functie in bestuur

Sinds

Tot

Namens

Dhr. J. (Hans) Koen*

Secretaris

1 augustus 2006

1 januari 2015

OSB

Dhr. E.A. (Eef) Collignon

Bestuurslid

1 oktober 2006

1 januari 2014

OSB

Mw. E.A. (Evelyne) Simons**

Bestuurslid

1 januari 2013

1 januari 2017

OSB

Functie in bestuur

Sinds

Tot

Namens

Dhr. M.M. (Mari) Martens

Voorzitter

1 januari 1999

1 januari 2018

FNV Bondgenoten

Mw. T.F.M. (Thérèse) Schets

Bestuurslid

1 maart 2002

1 januari 2016

FNV Bondgenoten

Dhr. H. (Harm) Roeten***

Bestuurslid

1 januari 2013

1 januari 2017

CNV Vakmensen

Functie in bestuur

Sinds

Namens

Dhr. G.F. (Gijs) Vermeulen

Uitvoerend bestuurslid

1 november 2010

OSB, FNV Bondgenoten en CNV Vakmensen

Mw. C.H.L. (Elly) Kwakkelstein

Uitvoerend bestuurslid

23 november 2011

OSB, FNV Bondgenoten en CNV Vakmensen

Benoemd namens de deelnemers

Uitvoerend bestuur

* De heer Koen is in 2014 herbenoemd tot 1 januari 2015. ** Mevrouw Simons is sinds 1 januari 2013 opvolger van de heer G.J. Sleumer. *** De heer Roeten is sinds 1 januari 2013 de opvolger van de heer H.J. Kampherbeek.

Jaarverslag 2013 |

15

Organisatie

Wat doen de bestuurscommissies? Commissie Communicatie De commissie Communicatie adviseert het bestuur hoe BPF Schoonmaak pensioen­ zaken het best kan uitleggen. Dit noemen we ook wel ‘pensioencommunicatie’. De commissie maakt daarvoor plannen: een communicatiebeleidsplan en een com­ municatiejaarplan. In het hoofdstuk Com­ municatie op pagina 21 leest u wat de commissie Communicatie in 2013 heeft gedaan. Commissieleden Mw. T.F.M. (Thérèse) Schets Dhr. E.A. (Eef) Collignon Mw. E.A. (Evelyne) Simons Mw. C.H.L. (Elly) Kwakkelstein Commissie Vermogensbeheer De commissie Vermogensbeheer adviseert het bestuur hoe ze het geld het best kunnen beleggen. In het hoofdstuk Beleggingen op pagina 24 en 25 leest u wat de commissie Vermogensbeheer in 2013 heeft gedaan.

16

| BPF Schoonmaak

beheren en beleggen en het uitkeren als u recht hebt op pensioen. De commissie Pensioenbeheer houdt in de gaten wat de pensioenuitvoerder doet en of dat goed gebeurt. Ook adviseert de commissie het bestuur over nieuwe plannen en persoon­ lijke zaken. In het hoofdstuk Pensioenbe­ heer op pagina 33 leest u wat de commissie Pensioenbeheer in 2013 heeft gedaan. Commissieleden Dhr. M.M. (Mari) Martens Dhr. E.A. (Eef) Collignon Dhr. G.F. (Gijs) Vermeulen Mw. C.H.L. (Elly) Kwakkelstein Mw. E. A. (Evelyne) Simons  Dhr. H. (Harm) Roeten

Welke organen heeft het fonds nog meer?

Commissieleden Mw. T.F.M. (Thérèse) Schets Dhr. J. (Hans) Koen Dhr. G.F. (Gijs) Vermeulen

Deelnemersraad De deelnemersraad bestaat uit vijf leden: vier deelnemers en één gepensioneerde. De deelnemersraad geeft de mening van de werknemers en gepensioneerden. In 2013 kwam de deelnemersraad zes keer bij elkaar. Ook was er twee keer een studiedag. Zij spraken toen over wetsvoorstellen die gaan over een goed bestuur en over het laten meegroeien van de pensioenen.

Commissie Pensioenbeheer BPF Schoonmaak is uw pensioenuitvoerder. Dat wil zeggen dat wij uw pensioengeld

Deelnemers Dhr. J.C. (Hans) Molle, namens FNV Bondgenoten

Dhr. H.F.M. (Herman) Smeets (voorzitter), namens FNV Bondgenoten Mw. M.A.E.J. (Marion) Blok-Kok, namens FNV Bondgenoten Dhr. H. (Hans) van Schoor, namens CNV Vakmensen Mw. G.M.W. (Trudy) Schriemer, namens ANBO Verantwoordingsorgaan In het verantwoordingsorgaan zitten drie leden namens de werkgevers, werknemers en gepensioneerden. Het verantwoordings­ orgaan kwam in 2013 vier keer bij elkaar. Het bestuur vertelt aan het verantwoor­ dingsorgaan wat het doet en hoe het dat doet. Ook legt het bestuur uit hoe het goed bestuur voert. Dat noemen we de ‘princi­ pes voor goed pensioenfondsbestuur’. Het verantwoordingsorgaan mag hierover zijn mening geven. Deze mening staat altijd in het jaarverslag. Daar staat ook de reactie van het bestuur op deze mening. Dit leest u op pagina 39. Werkgeverslid Dhr. A.J. (Arjan) van de Griend, namens OSB Werknemerslid Dhr. N.J.C. (Nico) Beekhuijs, namens werk­ nemers (FNV Bondgenoten) Lid namens gepensioneerden Dhr. H. (Hans) van Schoor, namens ­gepensioneerden

Geschillencommissie Het kan zijn dat u het niet eens bent met een besluit van het pensioenfonds. Dat noemen wij een geschil. U kunt dan vertellen waarover u het niet eens bent en waarom niet. U gaat dan in beroep bij de geschillencommissie. Er zijn regels die be­ palen hoe de geschillencommissie te werk gaat. Die staan in het reglement van de ge­ schillencommissie. In 2013 heeft niemand de geschillencommissie ingeschakeld.

Commissieleden In deze commissie zijn alle drie de zetels vrij.

Commissieleden Dhr. J.B. van den Beld, onafhankelijk voorzitter Mw. H. Dautzenberg Mw. A. Kamta

De werkgroep Jaarverslag keek mee bij het maken van het jaarverslag. De werk­ groep Governance was bezig met de Wet Versterking Bestuur Pensioenfondsen. De werkgroep IRM houdt zich bezig met de wijze waarop de risico’s worden beheerd. De werkgroep ALM voert een studie uit. Zij kijken hoe we het geld het best kunnen beleggen.

Adviescommissie Bezwaarschriften Vrijstellingsbesluiten Schoonmaakbedrijven en glazenwas­ sersbedrijven zijn aangesloten bij BPF Schoonmaak. Maar misschien heeft een werkgever een goede reden om zich niet aan te sluiten. Ook een werknemer kan niet mee willen doen aan de pensioen­ regeling. ­Bijvoorbeeld vanwege zijn geloof. Werkgevers en werknemers kunnen dan vrijstelling aanvragen. Het bestuur neemt hierover een beslissing. Daarbij krijgen ze advies van een speciale commissie: de a ­ dviescommissie Bezwaarschriften ­Vrijstellingsbesluiten. Het bestuur be­ noemt leden voor deze commissie als er beroep op de commissie wordt gedaan. In 2013 zijn geen bezwaren ingediend.

Werkgroepen Zijn er belangrijke onderwerpen die extra tijd kosten? Dan maakt het bestuur een werkgroep. In 2013 waren dat de werkgroep Jaarverslag, de werkgroep Governance, de werkgroep IRM (Integraal Risico­ management) en de werkgroep ALM (Asset Liability Management).

Deskundigen Het bestuur wordt ook geholpen door externe deskundigen. Zij adviseren en on­ dersteunen het bestuur op het gebied van beleggingen en gedragsregels: Onafhankelijk technisch voorzitter van het bestuur Dhr. H.J.P. (Harry) Penders, van Kartika Interim Management

Compliance officer Dhr. B. Peters, van het Nederlands ­Compliance Instituut Adviseur beleggingscommissie Mw. M. Verheul, van Investment Communi­ cation Consultancy Certificerend actuaris Dhr. B. den Hartog, van Towers Watson Netherlands B.V. Accountant Dhr. H.C. van der Rijst, van Pricewater­ houseCoopers Accountants N.V. Pensioenbeheer De administratie van het pensioenfonds wordt gedaan door APG Pensioenbeheer (onderdeel van APG Groep N.V.). Vermogensbeheer Verschillende organisaties beheren het geld van BPF Schoonmaak: • Syntrus Achmea Vermogensbeheer doet het vermogensbeheer • Syntrus Achmea Vastgoed Management doet de vastgoedbeleggingen De administratie van vermogensbeheer wordt gedaan door Northern Trust Global Services Limited.

Adviserend actuaris Dhr. A. el Amrani, van Syntrus Achmea Vermogensbeheer B.V. Jaarverslag 2013 |

17

18

| BPF Schoonmaak

Naam: Ans Dupont, Leeftijd: 54 Werkplek: RAS, Den Bosch

‘Mijn overleden man was zelfstandig ondernemer en had niets opgebouwd. Nu heb ik mijn zaken op orde. Mijn nieuwe partner bouwt pensioen op in loondienst, net als ik. Het zou fijn zijn als we later samen leuke dingen ­kunnen doen. Veel meer is niet nodig.’ Jaarverslag 2013 |

19

Verslag van het bestuur

20

| BPF Schoonmaak

Verslag van het bestuur 1. Communicatie Het is belangrijk dat u weet hoe het zit met uw pensioen. Daarom proberen wij alles zo duidelijk mogelijk uit te leggen. In 2013 hebben we daar wat in veranderd. We ­hebben bijvoorbeeld onderzocht of de mensen die bij ons pensioen opbouwen, ­alles begrijpen. En we hebben goed beke­ ken wat we allemaal versturen. Als dat kan, schrijven we alles nog duidelijker op. Als wij iets over pensioen uitleggen, doen we dat punt voor punt. Eerst leggen we de belangrijkste zaken uit. Voor wie meer wil weten, leggen we nog meer uit. En wilt u echt alles weten? Dan vindt u op onze web­ site nog meer informatie. We hopen dat we zo alles zo goed mogelijk uitleggen. Gelukkig merken we nu al dat mensen ons sneller bellen met vragen. Dat is goed, want wij helpen graag.

Alle brieven eenvoudiger In 2013 hebben wij al onze brieven aange­ past. Pensioen blijft een lastig onderwerp. Moeilijke informatie leggen we nu zo eenvoudig mogelijk uit. Nieuwe website In 2013 hebben we goed gekeken naar onze website. We hebben onderzocht wat deel­ nemers, gepensioneerden en werkgevers van de website vinden. Wij hebben een nieuw plan gemaakt voor de website. Dat plan hebben we besproken met een groep deelnemers. Die hebben ons geholpen met goede tips. Op de nieuwe website zal ieder­ een snel en duidelijk antwoord vinden op zijn vraag. De nieuwe website komt in de tweede helft van 2014 op internet. Kalender Pensioen is belangrijk. Maar mensen vinden het ingewikkeld en denken er vaak niet over na. Dat willen we graag veran­ deren. Daarom heeft iedereen van ons een kalender gekregen. Deze kalender kunt u thuis gebruiken. De kalender geeft elke maand een tip over pensioen. Pensioenkrant In 2013 hebben we een nieuw idee b ­ edacht voor de Pensioenkrant. De Pensioenkrant

wordt groter en de artikelen zijn ­duidelijker. Ook laten we werknemers iets vertellen over hun werk en over pensioen. Pensioen3daagse Ieder jaar is er in oktober de Pensioen3daagse. Pensioenfondsen komen dan langs bij werk­ gevers om meer te vertellen over pensioen. Werknemers kunnen vragen stellen over hun pensioen. BPF Schoonmaak heeft in 2013 ook meegedaan aan de Pensioen3daagse. Dicht bij de deelnemers We luisteren zo veel mogelijk naar de vragen van deelnemers. We onderzoeken bijvoorbeeld of zij belangrijke brieven begrijpen. En wij praten veel met mensen uit het onderzoeks­ panel. Ook tijdens de Pensioen3daagse hebben we veel deelnemers gesproken. Zo weten we steeds beter hoe we alles nog duidelijker ­kunnen uitleggen. Activiteiten 2014 In 2014 gaan we dit doen: • We maken de nieuwe website www.pensioenschoonmaak.nl • U krijgt de nieuwe Pensioenkrant • We onderzoeken hoe we iedereen nog beter kunnen bereiken. Bijvoorbeeld met verjaar­ dagskaarten en bonnen voor een gesprek over uw pensioen Jaarverslag 2013 |

21

Verslag van het bestuur

2. Financieel beleid Financiële situatie in 2013 2013 was een jaar met goede en slechte ontwikkelingen. Het goede nieuws was dat we de pensioenen niet hoefden te korten. Maar het gaat nog steeds niet goed met de economie. Daardoor is er nog te weinig geld. Als een pensioenfonds niet genoeg geld heeft, is er meer premie nodig om alle pensioenen te betalen. Maar cao-partijen hebben besloten dat de pensioenpremie voor 2013 niet verder zou stijgen. Daarom is besloten dat u met dezelfde premie minder pensioen opbouwt. Dit noemen we het ‘op­ bouwpercentage’. Het opbouwpercentage hebben wij op 1 januari 2013 verlaagd van 2,05 procent naar 1,75 procent. Ook kon­ den we de pensioenen in 2014 niet laten meegroeien met de groei van de prijzen. Dat noemen we ‘indexeren’. Hoewel het langzaam beter gaat, moeten we nog veel doen om alles in orde te krijgen. Geld voor uitbetalen pensioenen Wij moeten geld uitbetalen aan iedereen die nu met pensioen is. En aan iedereen die straks met pensioen gaat. BPF Schoonmaak moet ervoor zorgen dat er voldoende geld is om al die pensioen te kunnen betalen. Dat noemen we de ‘pensioenverplichting’. Eind 2013 hadden we hiervoor 2,7 miljard euro nodig.

22

| BPF Schoonmaak

Dekkingsgraad Pensioenfondsen moeten voldoende geld hebben om alle pensioenen te kunnen betalen. Dat meten we met de ‘dekkings­ graad’. De hoogte van de dekkingsgraad hangt af van: • hoeveel geld het fonds bezit (het vermogen) • hoeveel het fonds nu én later aan pen­ sioen moet uitbetalen (de pensioenver­ plichtingen) Als de dekkingsgraad 100 procent is, is er precies genoeg geld om alle pensioenen uit te betalen. Maar de dekkingsgraad moet hoger zijn dan die 100 procent. Want het fonds moet ook reserves hebben. Deze reserves zijn nodig om de risico’s te beheer­ sen. Deze reserves noemen we het eigen vermogen. Eigen vermogen Het is dus belangrijk dat we meer geld hebben dan dat we aan pensioenen moe­ ten uitbetalen. Als de waarde van onze bezittingen groter is dan de verplichtingen die we hebben, dan hebben we een eigen vermogen. Hoe hoog moet dit eigen vermo­ gen zijn? Hiervoor heeft De ­Nederlandsche Bank een berekening bedacht. Er wordt geld opzijgezet voor risico’s. We beleggen het geld. Maar we kunnen soms verlies maken in plaats van winst. Of de rente is opeens heel laag. Daardoor brengt het geld minder op. Met reserves kunnen

we die ­risico’s opvangen. Deze reserves noemen we de ‘bestemmingsreserves’. Al die reserves bij elkaar zijn het ‘vereist eigen vermogen’. In het hoofdstuk Risicobeheer leggen we meer uit over de risico’s. Dekkingstekort Het ‘minimaal vereist eigen vermogen’ is 4,4 procent van de pensioenverplichtingen. Dat betekent dat de dekkingsgraad die we nodig hebben 104,4 procent of hoger moet zijn. In 2013 hadden we geen dekkings­ tekort. Reservetekort Het ‘vereist eigen vermogen’ moest eind 2013 10,9 procent van de pensioenverplich­ tingen zijn. Dat betekent dat de dekkings­ graad 110,9 procent of hoger moet zijn. De dekkingsgraad was in 2013 106,2 procent. We hadden daardoor een reservetekort. Op afbeelding 2 ziet u de dekkingsgraad van BPF Schoonmaak in 2013 op de rode lijn. Ook ziet u de minimaal vereiste dek­ kingsgraad en de vereiste dekkingsgraad. In tabel 1 ziet u waardoor de dekkingsgraad steeg of daalde. Waardoor kan de dekkingsgraad dalen? • De rente is belangrijk. Het pensioenfonds rekent daarmee uit of alle pensioenen betaald kunnen worden. Als u minder rente krijgt op uw spaarrekening, dan

hebt u later ook minder geld. Andersom geldt dat ook. Een pensioenfonds weet hoeveel geld het later nodig heeft om alle pensioenen te kunnen uitbetalen. Als de rente laag is, dan moet het pensioen­ fonds nu meer geld hebben. Als de rente hoog is, hoeft het fonds minder te heb­ ben • Ook kan de dekkingsgraad dalen doordat mensen langer leven. Dat is natuurlijk goed nieuws. Maar we moeten dan ook langer pensioen uitbetalen. Het verschil tussen de waarde van ons bezit en geld dat we nodig hebben voor pensioenen wordt dus groter. Daardoor daalt de dek­ kingsgraad • Het rendement van het fonds over 2013 was 2,4 procent. Omdat de rente flink kan veranderen, beschermt het fonds zich hiertegen. Als we deze bescherming meerekenen is het rendement over 2013 2,1 procent negatief Waardoor steeg de dekkingsgraad in 2013? De gemiddelde rente is in 2013 gestegen van 2,6 procent naar 2,9 procent. Hierdoor is het bedrag dat we moesten reserveren voor pensioenen lager geworden. Daar­ door is ons eigen vermogen gestegen. We ­hielden dus geld over. Daardoor is de ­dekkingsgraad gestegen. Toeslag De prijzen stijgen. Daardoor wordt uw geld minder waard. Dat noemen we ‘inflatie’.

Het bestuur probeert de pensioenen te laten meegroeien met de inflatie. Dat ­betekent dat u met het pensioen even­ veel kunt blijven kopen. Dat meegroeien gebeurt door de pensioenen te verhogen met een toeslag. We noemen dat ‘toeslag verlenen’. Wij verlenen alleen toeslag als het ­pensioenfonds genoeg geld heeft. Ieder jaar bekijkt het bestuur of dat kan. Eind 2013 was de dekkingsgraad te laag om toeslag te verlenen. Om toeslag te kunnen verlenen had de dekkingsgraad eind 2013 namelijk minimaal 110,9 procent moeten zijn. We hebben ook geen geld opzij kun­ nen zetten om in de toekomst toeslag te kunnen verlenen. Gemiste toeslagverlening Wij hebben al een aantal jaren geen toe­ slag verleend. Dit betekent dat de pensioe­ nen niet ­hebben ­kunnen meegroeien met de ­inflatie. De totale gemiste toeslagver­ lening is nu 8,1 procent. Deze achterstand zouden we pas kunnen inhalen bij een dekkingsgraad van 125,7 procent. Omdat wij het belangrijk vinden om toch te kun­ nen indexeren, heeft het bestuur in 2013 besloten de regels voor toeslagverlening vanaf 2014 te wijzigen.

Afbeelding 2 Dekkingsgraad (DG) in 2013 115,0%

107,5%

100%

92,5%

85,0%

maart

juni

september

december

2013

Vereiste DG DG Minimaal vereiste DG

Tabel 1 Invloed van factoren op de verandering van de dekkingsgraad over 2013 (in procenten) Dekkingsgraad begin 2013

103,2%

Premiebijdrage

0,3%

Pensioenuitkeringen

0,1%

Toeslagverlening

0,0%

Verandering rentetermijnstructuur

4,8%

Overrendement

-2,8%

Wijziging actuariële grondslagen

0,0%

Overig

0,6%

Dekkingsgraad eind 2013

106,2%

Jaarverslag 2013 |

23

Verslag van het bestuur

Toeslagverlening

geen toeslag

100%

toeslag naar rato

104,4%

- Dekkingsgraad lager dan 104,4%: geen toeslag - Dekkingsgraad hoger dan 104,4% en lager dan 115,7% (= VEV+ 5%): toeslag naar rato - Dekkingsgraad hoger dan 115,7% (=VEV + 5%): ­volledige toeslag Herstelplan Van de overheid hebben alle pensioenfond­ sen een plan moeten maken om ervoor te zorgen dat de dekkingsgraad weer hoog ­genoeg wordt. Dat is het ‘herstelplan’. ­Volgens ons herstelplan moest de dek­ kingsgraad begin 2014 minimaal 104,4 procent zijn. Dat is gelukt. Volgens het herstelplan moet de dekkingsgraad in 2024 minimaal 110,7 procent zijn. Het liefst ­willen we de pen­sioenen indexeren. Om dat te kunnen doen, moet de dekkings­ graad zelfs hoger zijn. We hebben in 2013 daarom besloten om toch iets meer risico te nemen met onze beleggingen. Dit kan meer geld ­opleveren. Pensioenen niet omlaag De dekkingsgraad was aan het eind van 2013 gelukkig hoog genoeg. Daarom zijn de pensioenen niet verlaagd.

24

| BPF Schoonmaak

volledige toeslag

115,7%

120%

Pensioenopbouw wel omlaag Het opbouwpercentage is per 1 januari 2013 verlaagd van 2,05 procent naar 1,75 procent. Daardoor werd de minimale vereiste ­dekkingsgraad lager: 104,4 procent. Voor de verlaging van het opbouwpercentage was dit 104,6 procent. Premie Werknemers en werkgevers betalen iedere maand premie aan BPF Schoonmaak. Het pensioenfonds betaalt hiervan de pen­ sioenen en alle kosten die daarbij horen. Verandert de hoogte van de premies? Dan gebeurt dat altijd op 1 januari. Premies in 2013 In het jaar 2013 was de premie 21 procent van de pensioengrondslag. Dit noemen we de feitelijke premie. De pensioengrondslag is het deel van het salaris waarover de deel­ nemer pensioen opbouwt. De werknemer betaalt maximaal 10,5 procent premie. De andere helft betaalt de werkgever. De werkgever betaalde in 2013 ook 0,9 procent premie voor een regeling voor werknemers die geboren zijn vóór 1956.

Dit was de ‘overgangsregeling’. Hun pensi­ oenen werden door wettelijke maatregelen lager. De overgangsregeling vult op de pensioendatum hun pensioen aan. Met de premie die werknemers en werkge­ vers betalen, moeten wij alle kosten voor het pensioen kunnen betalen. Dat noemen we ‘kostendekkend’. Dit is verplicht voor elk pensioenfonds in Nederland. Met het geld van de kostendekkende premie betalen we alle nieuwe pensioenen en de uitvoerings­ kosten. De inkoop van pensioen kan op verschil­ lende manieren worden berekend. Eén manier is om de kosten te berekenen met de rentetermijnstructuur. Dit noemen we de ‘kostendekkende premie’. Een andere manier is om met een gemid­ delde rente de kosten te berekenen. BPF Schoonmaak doet dit met een gemiddelde rente van 3,5 procent. De berekende premie noemen we de ‘gedempte premie’ . De berekende premies staan in de tabel 2. Reserves Het fonds moet extra geld hebben. Dat noemen we de ‘reserves’. Het pensioen­ fonds belegt het geld. Daarmee lopen we risico. Soms leveren beleggingen minder op dan verwacht. Met reserves kunnen we deze risico’s opvangen. De hoogte van de reserves bepaalt bovendien of het bestuur toeslag kan verlenen.

Ook de Pensioenwet stelt financiële eisen aan pensioenfondsen. Fondsen moeten genoeg geld hebben om pensioenen nu en in de toekomst uit te betalen. Er staat in de Pensioenwet een ‘vereist eigen vermogen’ en een ‘minimaal vereist eigen vermogen’. Het vereist eigen vermogen is het vermo­ gen dat het fonds moet hebben om het komende jaar in 39 van de 40 gevallen alle risico’s te kunnen opvangen. Het fonds heeft vier reserves: 1. om beleggingsrisico’s op te vangen 2. om andere risico’s op te vangen, zoals in de uitvoering en verzekeringen 3. om het arbeidsongeschiktheidspensioen te betalen 4. om de overgangsregeling te betalen

3. Beleggingen Hoe wij omgaan met beleggingen hebben we vastgelegd in het ‘beleggingsbeleid’. In het beleggingsbeleid staan de belangen van de deelnemers en gepensioneerden centraal. Op korte en lange termijn. Het is belangrijk dat de beleggingen van het pen­ sioenfonds een goed rendement opleveren. Maar het is ook belangrijk dat we niet te veel risico nemen.

Soorten beleggingen Beleggingen die passen in ons beleid De huidige beleggingen passen goed in het beleid. In 2013 is onderzocht welke beleg­ gingen passen bij onze pensioenverplich­ tingen. Met andere woorden: hoe kunnen we het geld zo beleggen dat we al het pensioen kunnen uitbetalen? Dat gebeurde in een ‘ALM-studie’. ALM staat voor Asset Liability Management. Het bestuur heeft gekozen voor een beleggingsbeleid dat onder verschillende omstandigheden het minst slechte resultaat oplevert. Wij heb­ ben onderzocht of het rendement beter kan. In 2014 gaan we hiermee verder. Spreiding over landen De aandelen zijn gespreid over verschil­ lende landen. Wij beleggen in Westerse landen, in landen met een opkomende economie en Aziatische landen. Ook beleg­ gen we in Europese staatsobligaties (een beperkt deel beleggen we sinds 2013 in de landen waar veel risico is), hypothe­ ken, obligaties van opkomende landen en ­obligaties met een hoger risico. Dit doen we omdat ­obligaties met een hoger risico meer rendement opleveren. Tot slot beleggen we in vastgoed en zogenoemde ‘alternatieve beleggingen’, zoals grondstof­ fen, private equity (investeringen buiten de aandelenbeurs om) en infrastructuur.

Invloed van rente De rente was in 2013 laag. Dat was goed voor de beleggingen met meer risico. ­Doordat de eurocrisis iets minder werd, daalde de rente en ging het beter met de euro. Daar hebben we geld op verdiend. In mei steeg de rente in de hele wereld door de Amerikaanse Centrale Bank (Fed). ­Hierdoor hebben we geld verloren op de veilige staatsobligaties. Beleggingsresultaten over 2013 Het rendement van het pensioenfonds over 2013 was 2,4 procent. Dit is zonder de waarde van de overeenkomsten die we hebben om risico’s op te vangen (zie ook pagina 28, Rente- en Valuta-afdekking). Als we die meerekenen was het rendement -2,1 procent. In tabel 3 ziet u alle beleg­ gingsresultaten van het pensioenfonds. Er zijn verschillende soorten beleggingen. Wij vergelijken het resultaat van BPF Schoon­ maak met het resultaat van beleggers met dezelfde soort beleggingen. Dat noemen we een ‘benchmark’. De rendementen van de benchmark ziet u ook in de tabel. De rendementen zijn op een bepaalde manier vastgesteld. Dat noemen wij de ‘GIPS-methode’. GIPS staat voor Global Investments Performance Standards. Van dit rendement hebben we de kosten voor het vermogensbeheer nog niet geheel afgetrokken.

Tabel 2 Berekende premies 2013

2012

Kostendekkende premie

189.505

211.485

Feitelijke premie

185.859

181.085

Gedempte premie

155.785

174.623

Rendement van het fonds

Rendementvan de benchmark

9,8

10,8

Vastrentende waarden

1,3

0,7

Alternatieve beleggingen

0,7

2,0

-0,8

0,5

Liquide middelen

0,2

0,1

Totaal

2,4

2,1

Totaal inclusief valuta- en rentehedge

-2,1

Tabel 3 Beleggingsresultaten van het fonds over 2013 (in procenten)

Aandelen

Vastgoed

Jaarverslag 2013 |

25

Verslag van het bestuur

Tabel 4 De beleggingsportefeuille van het fonds (bedragen in miljoenen euro’s) 2013

Aandelen Vastrentende waarden Alternatieve beleggingen

Vastgoed Liquide middelen

Totaal Rente- en valutahedge Totaal incl. rente- en valutahedge

Bedrag

Percentage

445

2012

Norm-­

Bedrag

Percentage

15,6

13,8

398

15,3

2.056

71,9

69,0

1.851

71,0

128

4,4

6,2

117

4,5

211

7,4

10,0

220

8,4

21

0,7

1,0

20

0,8

2.861

100,0

100,0

2.606

100,0

portefeuille

33

191

2.894

2.797

Ontwikkeling van de beleggingsportefeuille In tabel 4 ziet u de waarde van de ­beleggingsportefeuille aan het einde van 2013. Ook ziet u de verdeling van het vermogen over de verschillende soorten beleggingen. Verdeling belegd vermogen volgens de jaarrekening Bij een jaarverslag hoort ook een o ­ verzicht van alle cijfers. Dat noemen we de ­‘jaarrekening’. Deze begint op pagina 43. De verdeling in tabel 4 is anders dan de verdeling van het belegd vermogen die in onze jaarrekening staat. Dat komt doordat bijvoorbeeld de liquide middelen in de jaar­ rekening anders gepresenteerd worden. Met ‘liquide middelen’ bedoelen we het geld en de waarde van beleggingen die we heel snel kunnen gebruiken. In de jaar­ rekening staan de liquide middelen niet bij de beleggingen. In tabel 5 ziet u hoe de verdeling in de jaarrekening is.

Toelichting op de resultaten van de beleggingen Terugblik economie De economie groeide in 2013 over de hele wereld een beetje. Volgens het Internatio­ naal Monetair Fonds ongeveer 2,9 procent. Wel waren er grote verschillen in de we­ relddelen. In de landen waar er met euro’s wordt betaald, ging het niet goed met de economie. De economie is hier ‘gekrompen’.

26

| BPF Schoonmaak

De economie in Amerika groeide ongeveer 1,6 procent. In landen met een opkomende economie, bijvoorbeeld China, nam de economische groei ook af. Zij groeiden wel meer dan de ontwikkelde landen. De inflatie bleef laag. Daardoor kon de rente heel laag blijven. Resultaat op aandelen Het jaar 2013 was een goed jaar voor aandelenbeurzen. Dat kwam voornamelijk door de lage rente. Wel waren er duidelijke verschillen. Aandelen van bedrijven met lagere winstgroei deden het beter dan aandelen met een hogere winstgroei. Ook deden goedkope (waarde)aandelen het ­beter dan ‘groeiaandelen’. Groeiaandelen zijn aandelen waarvan te verwachten is dat ze goede resultaten zullen behalen. Vooral aandelen van bijvoorbeeld tele­ foonaanbieders deden het goed. Andere deden het weer minder goed, bijvoorbeeld aandelen van energiebedrijven. De beleggingen in aandelen hadden in 2013 goede resultaten. De aandelenportefeuille behaalde een rendement van 9,8 procent. Het benchmarkresultaat was ook positief en kwam uit op 10,8 procent. Daarmee presteerde het pensioenfonds minder dan de benchmark. Dat kwam vooral door­ dat het pensioenfonds meer belegde in aandelen van opkomende markten. Die deden het slechter dan de aandelen van ­ontwikkelde markten.

Resultaat op beleggingen met vaste rente ‘Vastrentende waarden’ zijn beleggingen waarop wij een vast bedrag aan rente ontvangen. Deze beleggingen hadden een goed rendement: • kredietwaardige obligaties (inclusief Nederlandse hypotheken): 1,5 procent (benchmark: 0,9 procent) • obligaties met hoger risico: 8,0 procent. Dit is beter dan de benchmark van 6,3 procent. Dit kwam doordat de Europese beheerder minder risico nam • obligaties in opkomende landen: -11,0 procent (als enige iets lager dan bench­ mark: -10,2 procent) Het was een uitdaging om de beleggingen in Europese staatsobligaties te beheren. De rente op staatsobligaties met een lange looptijd daalde eerst snel in West-Europa. Daarna steeg de rente juist weer. In de Zuid-Europese landen daalde de rente juist. Resultaat op alternatieve beleggingen Alternatieve beleggingen zijn anders dan aandelen en obligaties. Wij hebben drie soorten alternatieve beleggingen: private equity, infrastructuur en grondstoffen. ­ De alternatieve beleggingen behaalden in totaal een rendement van 0,7 procent. Dit was 1,7 procent lager dan de benchmark.

Tabel 5 Aansluiting verdeling vermogen in de jaarrekening en in de beleggingsportefeuille (bedragen in miljoenen euro’s) Vastgoed

Aandelen

0

445

beleggingen Aandelen Vastrentende waarden

waarden

Derivaten

18 208

54

Rente- en valutahedge

Dubbeltellingen

208

462

-4

100

-71

2.124

-71

-36

-5

 Overige schulden en derivaten

Belegde waarden in belegging-

462

2.089

179

Beleggingsdebiteuren

8

0

33

5

Liquide middelen

3

Beleggingscrediteuren

-1

Totaal

Totaal

0

445 

32

2.056

164

128  3

211

-33

21

4

33

6

2.894

-6

-51

256

204

scategorie

Liquide

middelen

110

 Liquide middelen

 Subtotaal

Overige

beleggingen

2.025

Alternatieve beleggingen Vastgoed

Vastrentende

214

2

256

164

0

3.098 46

1

6 -1

462

2.122

186

165

0

3.149

Jaarverslag 2013 |

27

Verslag van het bestuur

Private equity Private equity zijn investeringen in ­ondernemingen buiten de aandelen­ beurzen om. BPF Schoonmaak kiest voor ‘duurzame private-equitybeleggin­ gen’. Dat betekent dat we kiezen voor ­bedrijven die maatschappelijk verant­ woord ­ondernemen. Bij maatschappelijk ­verantwoord ondernemen houdt een be­ drijf bijvoorbeeld rekening met het milieu en goede werkomstandigheden. Privateequitybeleggingen hebben in de beginfase hoge opstartkosten. Daarnaast hebben de gekozen beleggingen niet allemaal even goed gepresteerd. Dat merken we nu in de rendementen. Daarom presteren we ­slechter dan de benchmark. De beleggin­ gen van BPF Schoonmaak in private equity behaalden een rendement van 4,6 procent in 2013. De benchmark was 16,6 procent. Infrastructuur Beleggingen in ‘infrastructuur’ zijn in­ vesteringen in wegen, bruggen, havens, spoorwegen en vliegvelden. Hierin wordt pas weer geïnvesteerd als de economie groeit. Het gaat nu beter met de economie. ­Daardoor zijn de prijzen voor deze beleg­ gingen sterk gestegen. Het aanbod van deze beleggingen is laag. BPF Schoonmaak behaalde in 2013 een rendement van 3,3 procent op zijn infrastructuurbeleggingen. Dat is beter dan de benchmark van 3,1 procent. Dat komt doordat het rendement beter was door de iets verbeterde economie.

28

| BPF Schoonmaak

Grondstoffen ‘Grondstoffen’ zijn stoffen die worden gebruikt voor het maken van producten. Bijvoorbeeld olie of metaal. Het pensioen­ fonds belegt in deze stoffen. We beleggen niet in planten en dieren, waarvan voedsel wordt gemaakt, bijvoorbeeld graan en koei­ en. Als er te weinig voedsel is, dan willen wij daaraan niet verdienen. De waarde van de beleggingen daalde. Dat kwam doordat de economie in China minder hard groeide. Ook stak de Amerikaanse Centrale Bank minder geld in de markt. De beleggingen in grondstoffen van het fonds maakten verlies over heel 2013: een rendement van - 0,8 procent. Dat is beter dan de bench­ mark van - 2,4 procent. Resultaat op vastgoed Bij ‘vastgoed’ moet u denken aan wonin­ gen, winkelpanden en kantoorgebouwen. Het ging in 2013 niet zo goed met het vastgoed in Nederland. De belangrijkste oorzaak was de crisis in Nederland. De vastgoedbeleggingen van het pensioen­ fonds bestaan uit: • directe beleggingen in Nederlands vastgoed • beleggingen in directe vastgoedfondsen • indirect Europees vastgoed (dat niet beursgenoteerd is) Het rendement van BPF Schoonmaak be­ droeg in 2013 -0,8 procent. Het benchmark­ rendement was 0,5 procent. Het verschil

kwam vooral doordat wij minder beleggen in winkels dan de benchmark. Minder risico’s dan de benchmark BPF Schoonmaak wil minder risico’s nemen dan fondsen uit de benchmark. Dit noemen we een ‘strategie van Dynamische Asset Allocatie’ (DAA). In 2013 zorgde deze strate­ gie voor een stijging van 0,1 procent op het beleggingsresultaat.

Rente- en valuta-afdekking

Renterisico’s en valutarisico’s BPF Schoonmaak wil zo min mogelijk risico lopen op financiële tegenvallers. Bijvoor­ beeld risico’s door wisselingen in rente en in de waarde van munteenheden. Dat noemen we de rentehedge en valutahedge. Rentehedge Het bedrag dat we beschikbaar moeten hebben om de pensioenen te betalen (de pensioenverplichtingen), verandert als de rente verandert. Het is niet goed als de dekkingsgraad veel verandert. We ­proberen de beleggingen evenveel te laten veran­ deren als de pensioenverplichtingen. Zo lopen we minder risico. Het fonds dekt het renterisico af voor 60 procent. In 2013 steeg de marktrente van 2,2 procent naar 2,7 procent. Daardoor daalde de waarde van de rentehedge en werden de pensioen­ verplichtingen lager.

Valutahedge Het pensioenfonds belegt in g ­ ebieden met verschillende munteenheden. ­Schommelende wisselkoersen kunnen geld kosten. Zo schommelden in 2013 de ­Amerikaanse dollar, de Britse pond, de ­Japanse yen en de Zwitserse frank. Dat risi­ co dekken wij af voor 75 procent. Daardoor hadden de schommelingen geen invloed op het resultaat.

Z-score

Voldoende rendement Schoonmaakbedrijven en glazenwassers­ bedrijven zijn verplicht aangesloten bij BPF Schoonmaak. Maar zij kunnen vrijstelling krijgen als de beleggingen niet genoeg op­ leveren. Ieder jaar meten wij het resultaat. Het resultaat is niet genoeg als het lange tijd lager is dan de benchmark. Dat heet de ‘Z-score’. Op basis daarvan kijken wij of het rendement over een aantal jaren achter elkaar voldoende is geweest. Dit heet de performancetoets. • De Z-score over 2013 was 0,25 • De performancetoets over de periode 2009 tot en met 2013 was 1,74 De beleggingen leveren genoeg op en bedrijven kunnen geen vrijstelling krijgen.

Verantwoord beleggen

Verantwoord beleggen BPF Schoonmaak voelt maatschappelijke verantwoordelijkheid. Wij vinden bijvoor­ beeld het milieu belangrijk. En een goede behandeling van werknemers. Wij beleg­ gen daarom zo veel mogelijk in bedrijven die maatschappelijk verantwoord werken. Verantwoord beleggen doen wij op drie manieren. Beleggingen uitsluiten We beleggen niet in bedrijven die ­kernwapens, chemische wapens, biolo­ gische wapens, anti-persoonsmijnen of ­clusterbommen maken. We beleggen niet in leningen van landen die volgens de Verenigde Naties iets verkeerd doen: Iran, Ivoorkust, Liberia, Noord-Korea en Soedan. Ook beleggen wij niet in obligaties uit Myanmar (Birma). Tot slot beleggen we niet in voedsel en dieren. Want daardoor kunnen voedselprijzen stijgen. Dit noemen we ‘uitsluitingsbeleid’. Aansporen tot goed gedrag Bedrijven waarin wij investeren sporen we aan zich goed te gedragen. Dit noe­ men we ‘engagement’ of ‘betrokkenheid’. In 2013 spraken wij met ondernemingen over ‘Veilige arbeidsomstandigheden in de kledingsector’ en ‘CO2-management in de vastgoedsector’. Daarnaast lopen er nog engagementzaken op onderwerpen als ‘Global Compact schendingen

mensenrechten’, ‘Schaliegas en schalieolie’ en ‘Verantwoord ketenbeheer soja’. Onder­ nemingen die hier niet goed in handelen, vragen wij hun gedrag te verbeteren. Als ze dat niet doen, proberen wij deze beleggin­ gen te verkopen. Goed ondernemingsbestuur Wij vragen bedrijven om hun onderne­ ming goed te besturen. Dat noemen we ‘corporate governance’. Dat doen we op de volgende manieren: • Vertegenwoordigers van BPF ­Schoonmaak zijn aanwezig op aandeel­ houdersvergaderingen van de onderne­ mingen. Zij stemmen namens het fonds. Op deze wijze stemden wij in 2013 op 329 aandeelhoudersvergaderingen. In ongeveer 12 procent van alle agendapun­ ten stemden wij tegen het management van de onderneming. Dat deden we om de volgende redenen: partijdige bestuur­ ders, onduidelijke of te hoge beloningen en kwesties rondom milieu, medewer­ kers en bestuur • Onze vertegenwoordigers deden in 2013 mee in gezamenlijke rechtszaken met een grote groep andere ­beleggers. Als daar een schadevergoeding of een ­financiële schikking uitkomt, dan ­kunnen alle leden van de groep geld krijgen. Ook zijn wij samen met andere partijen een zaak begonnen tegen de Royal Bank of Scotland. Die bank had niet alles over de eigen onderneming verteld Jaarverslag 2013 |

29

Verslag van het bestuur

Tabel 6. Kosten vermogensbeheer 2013 (bedragen x 1000 euro) Kosten jaarrekening

5.326

Kosten in resultaat (waaronder transactiekosten)

5.995

Totaal kosten vermogensbeheer

11.231

wat we moesten weten. Wij hebben niet op alle beleggingen invloed. Dus kunnen we niet overal in de gaten houden of er verantwoord wordt belegd Informatie op de website Elk half jaar zetten wij op onze website www.pensioenschoonmaak.nl een rapport met de resultaten van het verantwoord beleggen. Ook kunt u op onze website meer lezen over het uitsluitingenbeleid en het stembeleid. Kosten van vermogensbeheer Voor het beheer van het vermogen maken wij kosten. In 2013 hebben wij ons best gedaan om de kosten voor vermogensbe­ heer te beheersen. We laten zien wat deze kosten zijn. In tabel 6 ziet u de kosten van 2013. Dit is 0,39 procent (2012: 0,45 procent) van het gemiddeld belegd vermogen 2013 (2,9 miljard euro; 2012: 2,6 miljard euro). Transactiekosten Als we het geld beleggen moeten we ook transactiekosten betalen. In tabel 7 ziet u naast de vermogensbeheerkosten ook een overzicht van de transactiekosten die wij in 2013 hebben betaald. Voor sommige ­soorten beleggingen moesten wij deze ­kosten schatten. Dat komt omdat deze in de totaalprijs zitten die we afspreken bij een belegging. Wij werken samen met Syntrus Achmea om duidelijk te laten zien welke kosten we maken voor het beleggen.

30

| BPF Schoonmaak

Hoe zal het gaan in 2014? We verwachten dat in 2014 de economie een klein beetje beter wordt. De inflatie zal waarschijnlijk laag blijven, zeker in de ­landen die met de euro betalen (de eurozone). In de Verenigde Staten gaat het al beter. We verwachten dat dat zo blijft. In Europa gaat het iets beter, maar het zal nog wel even duren voordat de crisis voorbij is. In landen waar de economie opkomt zal de economie iets sneller groeien. Er zijn nog wel grote risico’s: de crisis rondom de euro, een mindere groei van de Chinese ­economie en onzekerheid over het beleid van de centrale banken. De rente is nog steeds erg laag en de aandelen zijn in 2013 sterk gestegen. Daardoor verwachten wij dat het rendement de komende jaren niet zo hoog zal zijn.

4. Risicobeheer BPF Schoonmaak wil dat alle deelnemers een waardevast (wordt verhoogd met prijsstijgingen) pensioen krijgen. ­Daarvoor ­hebben we natuurlijk geld nodig. Om er­ voor te zorgen dat we genoeg geld h ­ ebben, moeten we soms risico’s nemen. We moeten altijd goed nadenken hoeveel risico we kunnen nemen. Dat is een belangrijke taak van het bestuur. Bestuursleden praten hierover met elkaar. En iedereen bij BPF

Schoonmaak moet altijd goed nadenken over de risico’s. En kunnen uitleggen waar­ om ze wel of geen risico nemen. Dit alles bij elkaar noemen we ‘risicomanagement’. Het bestuur heeft tijdens een studiedag uitge­ breid gepraat over risico’s bij beleggen. Bij risicomanagement komt veel kijken en verandert er steeds van alles. Ook bijvoor­ beeld de eisen die we met elkaar stellen aan goed risicomanagement, veranderen snel. De werkgroep Integraal Risicoma­ nagement ondersteunt het bestuur hierbij. In 2013 heeft het bestuur uitgebreid aandacht besteed aan risico’s bij beleg­ gen. Hoeveel risico kunnen we nemen? Welke afspraken maken we daarover? Om voldoende geld te krijgen, zullen we altijd risico’s bij beleggen moeten nemen. Dat betekent dat iedereen die is aangesloten bij het pensioenfonds risico loopt. Eerder hebt u op pagina 24 en 25 kunnen lezen over risico’s die we nemen bij de be­ leggingen. Om te zorgen dat we niet te veel risico’s nemen, beleggen we gespreid. Dat wil zeggen dat we niet al onze eieren in één mandje stoppen. We beleggen in staatsleningen van landen die redelijk stevig zijn. Maar om meer rendement te halen, beleggen we ook in aandelen van bedrijven. Maar wel gespreid over de hele wereld. Hiermee beperken we dit risico weer. In ons beleggingsbeleid hebben we

Tabel 7 Overzicht transactiekostenover 2013 (bedragen in duizenden euro’s) Kostenonderdeel

Detaillering

Interne kosten

Custodian

pensioenfonds Kosten fiduciair beheer of uitvoeringskosten

Beheerkosten directe beleggingen

Vastgoed

Aandelen

Vastrentend Derivaten

Beheerkosten liquide indirecte beleggingen

Beheerkosten illiquide indirecte beleggingen

Aandelen

Vastrentend

Vastgoed

Vastrentend

Overige beleggingen

Totale kosten vermogensbeheer exclusief

Gemiddeld belegd vermogen

Kosten 2013

Kosten 2013 (als % gemiddeld belegd vermogen)

Kosten 2012

2.878.945

367

0,01%

0,00%

2.878.945

1.569

0,05%

0,06%

68.701

365

0,11%

0,11%

1.563.422

1.416

1.735.334

1.944

0,30%

0,39%

0,61%

0,57%

53.749

49.462

376.354

138 25

605

359.151

1.569

138.983

645

735.505

141.103

128.020

2.174

370

1.476

408.106

2.491

2.878.945

8.545

0,30%

0,30%

17

0,09%

0,15%

0,39%

0,45%

transactiekosten Transactiekosten

Vastgoed

Aandelen

Vastrentend Derivaten

Overige beleggingen

Totale kosten vermogensbeheer inclusief

207.684 430.102

2.063.676 49.462

128.020

132

2.281 255 -

2.878.945

2.686

2.878.945

11.231

transactiekosten

Jaarverslag 2013 |

31

Verslag van het bestuur

vastgelegd dat de risico’s van de beleggin­ gen binnen bepaalde grenzen moeten blij­ ven. Dit heet de ‘tracking error’. Voor ieder soort belegging hebben we een tracking error vastgesteld. Als deze grenzen worden bereikt passen we de beleggingen aan. Dit geldt voor al onze beleggingen, in leningen, aandelen, private equity, infrastructuur en grondstoffen (zie pagina 26 tot en met 28). Dit is allemaal vastgelegd in onze beleg­ gingsrichtlijnen. Om te bewaken dat alle beleggingsrisico’s binnen de vastgestelde grenzen blijven, krijgen we iedere maand rapportages. Zo kunnen we goed zien of iets bijgesteld moet worden. In dit beleg­ gingsbeleid past ook dat we zo eenvoudig mogelijk beleggen. We willen niet beleg­ gen in producten die veel te ingewikkeld in elkaar zitten. Daar zitten te veel risico’s in. Ook vinden we dat we duidelijk moeten kunnen uitleggen waarom we beleggen zoals we het doen. Dan moeten we het zelf wel goed begrijpen. Als adviseurs niet goed kunnen uitleggen hoe een beleg­ gingsproduct in elkaar zit gaan wij er niet in beleggen. Want dan kunnen we het niet goed uitleggen. De beleggingsrisico’s beperken we ook door ons beleid op renterisico’s en valutarisico’s. Op pagina 28 hebben we uitgelegd hoe we dat doen. Ook ons beleid over maatschap­ pelijk verantwoord beleggen (pagina 29) heeft te maken met risicobeheersing. Wij

32

| BPF Schoonmaak

zijn er van overtuigd dat bedrijven die netjes omgaan met het milieu en met de belangen van werknemers, en die een fatsoenlijk beloningsbeleid hebben, minder risicovol ondernemen. En het dus beter doen. We hebben te maken met meer risico’s dan alleen beleggingsrisico’s. Denk bijvoorbeeld aan juridische risico’s: het risico dat we de wet niet goed naleven. Of het uitbeste­ dingsrisico: het risico dat onze pensioenbe­ heerder of vermogensbeheerder zijn werk niet goed doet. Ook hebben we te maken met het reputatierisico: het risico dat we iets doen waardoor we negatief in de me­ dia komen. Al deze risico’s hebben we ook in kaart gebracht. Ieder jaar kijken we hoe groot de risico’s zijn en wat we moeten doen om die te beperken. Als dat nodig is nemen we maatregelen. We laten onze pensioen­ beheerder en vermogensbeheerder ook elk jaar aantonen dat zij hun werk goed beheersen. We hebben onze manier van werken laten certificeren (ISAE-certifice­ ring). Daarmee laten we zien dat we onze zaken op de juiste manier regelen. Een accountant en actuaris controleren ieder jaar de jaarrekening. De manier waarop we onze risicobeheer­ sing uitvoeren, hebben we vastgelegd. Van de wet moet dit volgens bepaalde regels.

Pensioenfondsen moeten hun manier van werken, en dus ook van risicobeheersing, beschrijven in een actuariële en bedrijfs­ technische nota (abtn). We gebruiken een bepaalde manier van werken bij de keuzes die we maken voor het risicobeheer. Dit is gebaseerd op ‘Focus!’, de toezichtaanpak op pensioenfondsen risicoanalyse zoals die wordt uitgevoerd door De Nederlandsche Bank bij het toezicht op pensioenfondsen.

5. Veranderingen ­ in de regels

BPF Schoonmaak heeft allerlei regels die gelden voor het pensioen. Deze regels staan in statuten en reglementen. Statuten De statuten zijn in 2013 niet veranderd. Pensioenreglement Het pensioenreglement is per 1 januari 2013 op de volgende punten veranderd: • Wanneer u ons vraagt om een arbeidson­ geschiktheidspensioen, kan het bestuur besluiten dit op een latere dag dan de eerste dag van de WAO-vervolguitkering te laten ingaan. Dit stond al in het pensioenreglement, maar dit staat er nu duidelijker • Er is besloten dat deelnemers met dezelf­ de premie minder pensioen opbouwen

•

•

•

•

Dit noemen we het ‘opbouwpercentage’. Het opbouwpercentage is op 1 januari 2013 verlaagd van 2,05 procent naar 1,75 procent Tot 2013 was het mogelijk om vanaf 55 jaar al met pensioen te gaan. Vanaf 1 januari 2013 kan het ouderdomspensioen pas ingaan vanaf 60 jaar De aanvullende pensioenmodule (hoofd­ stuk 7 van het Pensioenreglement) voor werkgevers is vervallen De jaarlijkse bedragen en de omreken­ factoren voor afkoop en pensionering zijn aangepast (uit bijlage 1 bij het pensioenreglement) Overige veranderingen zijn bedoeld om de teksten te verduidelijken

Het pensioenreglement is per 1 juli 2013 op het volgende punt veranderd: • Als een deelnemer overlijdt, krijgt de partner misschien een uitkering van de overheid en een partnerpensioen van BPF Schoonmaak. En krijgt de partner misschien nog extra geld van BPF Schoonmaak. Dit noemen we ‘Anw­ hiaatcompensatie’. BPF Schoonmaak kijkt bij de berekening van dit extra geld naar een Anw­uitkering voor een partner zonder kinderen Het pensioenreglement is per 1 januari 2014 op de volgende punten veranderd: • Het opbouwpercentage wordt verlaagd van 1,75 procent naar 1,67 procent. De

wettelijke regels voor belastingvrije pensioenopbouw zijn veranderd • Krijgt een partner een Anw­hiaatcom­ pensatie? Dan wordt die verminderd met inkomsten die de partner heeft. BPF Schoonmaak gaat uit van de inkomsten die de partner had in het jaar voordat de deelnemer overleed. Tot 1 januari 2014 was dit het inkomen in de maand van overlijden. Dit kon tot onredelijke gevol­ gen leiden • Overige veranderingen zijn bedoeld om de teksten beter te kunnen lezen Uitvoeringsreglement Het uitvoeringsreglement is per 1 januari 2013 op de volgende punten veranderd: • Indien de werkgever geen werkne­ mers meer in dienst heeft, dan eindigt de aansluiting twee maanden nadat de werkgever dit aan het fonds heeft gemeld • Gaat een bedrijf ander soort werk­ zaamheden doen? Dan is de werkgever verplicht dat bij ons te melden • De aanvullende pensioenmodule voor werkgevers is vervallen

6.

Pensioenbeheer

De totale uitvoeringskosten over 2013 voor BPF Schoonmaak bedroegen 16,7 miljoen euro (in 2012 was dat 17,5 miljoen euro). In deze uitvoeringskosten zitten de algemene kosten, die niet speciaal horen bij pensioenbeheer of vermogensbeheer. Dat zijn bijvoorbeeld de kosten van het bestuur (zie ook pagina 82). Op 31 december 2013 was het totaal aantal actieve deelnemers en pensioen­ gerechtigden 139.312 (in 2012 waren dat er 139.267). De kosten per deelnemer kwamen daarmee uit op 120 euro (in 2012 was dat 126 euro). De uitvoeringskosten bedroegen ongeveer 9 procent van de premie (in 2012 was dat 10 procent). BPF Schoonmaak heeft te maken met veel deelnemers. Zij bouwen in een korte tijd maar weinig pensioen op. Het pensioenfonds wil de administratie zo goed mogelijk uitvoeren tegen zo laag mogelijke kosten. Het is belangrijk dat werkgevers de gegevens van deelnemers goed aanleveren. Om geld te besparen wil het fonds het aantal deelnemers met kleine pensioenen beperken. Als deelnemers geen pensioen meer opbouwen, dan kunnen zij de kleine pensioenen vaak beter overdra­ gen naar de pensioenuitvoerder van hun nieuwe werkgever. Wanneer mensen twee

Jaarverslag 2013 |

33

Verslag van het bestuur

jaar geen pensioen meer opbouwen bij BPF Schoonmaak en het pensioen niet over­ dragen, dan kopen wij pensioenen af die ­lager zijn dan 100 euro per jaar. Dat bete­ kent dat wij het geld alvast uitbetalen.

7. G  oed pensioenfonds­ bestuur Wet Versterking Bestuur Pensioenfondsen Er is een nieuwe wet aangenomen: de Wet Versterking Bestuur Pensioenfondsen (Wet Versterking). Die zorgt ervoor dat de inspraak van deelnemers en gepensioneer­ den beter geregeld wordt. Pensioenfondsen moeten hieraan voldoen vanaf 1 juli 2014. Om de uitvoering van deze wet goed voor te bereiden, heeft het bestuur een werk­ groep ingesteld. Deze werkgroep is in 2013 gestart. Begin 2014 heeft de werkgroep voorstellen gedaan aan het bestuur. In 2013 heeft het bestuur gewerkt met het éénlaagse bestuursmodel. Bestuurders met uitvoerende taken en taken op het gebied van beleid en intern toezicht werken samen in het bestuur. De voorzitter van de bestuursvergadering was een externe des­ kundige. Deze werkwijze komt het meest overeen met het omgekeerd gemengde be­ stuursmodel in de Wet Versterking. In 2014 wordt deze wet verder uitgewerkt in de

34

| BPF Schoonmaak

organi­satie van het bestuur en het nieuwe verantwoordingsorgaan. Goed bestuur Pensioenfondsen hebben te maken met de regels voor goed pensioenfondsbestuur. Deze gaan over: • het aansturen van het pensioenfonds • het interne toezicht • verantwoording van het beleid Wat houdt goed bestuur van pensioenfond­ sen in en hoe houdt het fonds daar toezicht op? De normen voor een goed pensioen­ fondsbestuur staan in de Code Pensioen­ fondsen, die is opgesteld door de Pensioen­ federatie en Stichting van de Arbeid. Bij de uitwerking van de Wet Versterking in 2014 houdt BPF Schoonmaak rekening met de code. Als het bestuur afwijkt van de code geven ze daarvan de reden. Het fonds heeft een gedragscode. In 2013 is de gedragscode nageleefd. Het bestuur wil het pensioenfonds graag goed besturen. Daarom bezoekt het ­bestuur regelmatig bijeenkomsten van de Pensioenfederatie, De Nederlandsche Bank, Autoriteit Financiële Markten en andere organisaties. Ook krijgt het bestuur ­bijscholing. Evaluatie Het bestuur evalueert regelmatig het eigen werk. Dat doen de bestuursleden geza­

menlijk, maar ook individueel. In 2013 had het bestuur een aantal studiedagen. Het bestuur heeft daarbij gekeken of iedereen voldoende kennis en vaardigheden heeft. In november zijn individuele functione­ ringsgesprekken gevoerd. Het bestuur heeft vastgesteld aan welke eisen een nieuw bestuurslid moet doen. En welke kennis en ervaring hij nodig heeft om zijn werk goed te kunnen doen. Tijdens de vergaderingen en studiedagen van 2013 zijn de volgende onderwerpen besproken: • vermogensbeheer • communicatie • veranderingen in wetten • governance Deze onderwerpen hebben we in dit ­jaarverslag toegelicht. Verplichte meldingen voor de Pensioenwet In artikel 96 van de Pensioenwet staat dat een pensioenfonds in zijn jaarverslag moet vertellen of er speciale dingen zijn gebeurd. In 2013 was sprake van: • een kortetermijnherstelplan (zoals bedoeld wordt in artikel 140 van de Pensioenwet) • een langetermijnherstelplan (zoals bedoeld wordt in artikel 138 van de Pensioenwet)

Meer informatie over het herstelplan staat in het hoofdstuk Financieel beleid op pagina 22. In 2013 zijn geen bijzondere dingen gebeurd die wij volgens de Pensioenwet moeten noemen: • de toezichthouder heeft geen dwang­ sommen en boetes opgelegd • er is geen toezichthouder aangewezen (zoals bedoeld wordt in artikel 171 van de Pensioenwet) • de toezichthouder heeft geen bewind­ voerder aangesteld (zoals bedoeld wordt in artikel 173 van de Pensioenwet) • er is geen situatie beëindigd waarin wij toestemming moesten vragen aan de toezichthouder (zoals bedoeld wordt in artikel 172 van de Pensioenwet)

8. Vooruitblik 2014 In 2014 gaat het bestuur extra aandacht besteden aan: • de invoering van de Wet Versterking Bestuur Pensioenfondsen (zie pagina 34) • de verbetering van de kwaliteit van de pensioenadministratie door tijdige en juiste aanlevering van gegevens • de wijzigingen in de pensioenregeling per 1-1-2015 • het zo laag mogelijk houden van de kosten

Ook zal het bestuur extra aandacht beste­ den aan de aansluiting van de ISS werkge­ vers bij BPF Schoonmaak en de overdracht van de pensioenaanspraken van de aange­ sloten deelnemers naar BPF Schoonmaak.

9. Advies van de deelnemersraad De deelnemersraad kan zich goed vinden in het thema van het jaarverslag: De deel­ nemer dichtbij. De raad heeft met tevre­ denheid vastgesteld, dat het bestuur de taal voor deelnemers vereenvoudigd heeft. Het is prettig om het jaarverslag te lezen. De doelen van het bestuur om het contact met de deelnemers en pensioengerechtig­ den te verbeteren zijn in 2013 opgesteld. De raad is tevreden met die doelen. Wel vraagt de raad het bestuur om de kosten in de gaten te houden. Er wordt getoetst of de middelen hun doel bereiken. De reactie van de deelnemers en pensioengerechtigden op de informatie is daarvoor nodig. Als het bestuur dat vraagt, adviseert de deelnemersraad het bestuur. Maar dat doet de deelnemersraad ook uit eigen beweging. Het bestuur zorgt dat de deelnemersraad dat ook kan doen. Enkele voorbeelden van besluiten die in overleg met de deelne­ mersraad zijn genomen:

• Het al dan niet korten van de ­opgebouwde pensioenen • Wijzigingen in het beleggingsbeleid en het risico dat op korte en lange termijn kan worden genomen • De wijze waarop pensioenen mee­ groeien met wat de deelnemer ervoor kan kopen • Reglementswijzigingen De deelnemersraad adviseert niet de caopartijen. Dat doet het bestuur wel. Caopartijen gaan over de pensioenpremie en bijvoorbeeld het jaarlijkse opbouwpercen­ tage van pensioen. De deelnemersraad heeft vastgesteld dat het bestuur eind 2013 haar verantwoordelijkheid heeft genomen. De pensioenregeling van 2014 voldoet nog aan de wet. Maar dat heeft wel tot verlaging van het opbouwpercen­ tage geleid. Dit is de laatste bijdrage van de deelne­ mersraad aan een jaarverslag van het fonds. In 2013 is bekend geworden dat de Wet Versterking Bestuur Pensioen­ fondsen op 1 juli 2014 zou ingaan. De deelnemersraad in de huidige vorm houdt dan op te bestaan. De raad acht het van belang dat er deskundigen bij het interne toezicht worden betrokken. Er komt in plaats van de deelnemersraad en het oude verantwoordingsorgaan een nieuw verantwoordingsorgaan met zwaardere verantwoordingsbevoegdheden, maar Jaarverslag 2013 |

35

Verslag van het bestuur

minder adviesbevoegdheden. De raad heeft het bestuur gevraagd of het verantwoor­ dingsorgaan meer adviesbevoegdheden kan krijgen. De deelnemersraad heeft het vertrouwen, dat het nieuwe verantwoordingsorgaan voldoende gelegenheid krijgt van het be­ stuur om haar bevoegdheden en functione­ ren zelf vorm te geven. Om de deelnemers dicht bij het pensioenfonds te houden, is een goede vertegenwoordiging van deelnemers en pensioengerechtigden in de organisatie van het fonds nodig. De deelnemersraad heeft samen met een externe deskundige gekeken naar het door het bestuur voorgestelde nieuwe bestuurs­ model per 1 juli 2014. Deze bevindingen wilde de deelnemersraad graag met het bestuur delen middels een inhoudelijke discussie. Door misverstanden bleek dit op grote weerstand te stuiten bij de afgevaar­ digden van het bestuur. Hierdoor heeft de uiteindelijke discussie pas plaats gevonden nadat de definitieve keuze en invulling van de nieuwe bestuursvorm al had plaats­ gevonden. We respecteren de genomen besluiten en we zien de toekomst van ons fonds met vertrouwen tegemoet. De deelnemersraad bedankt het bestuur voor de ondersteuning en samenwerking over de jaren heen. Ondanks verschil van inzichten bij bepaalde onderwerpen vin­

36

| BPF Schoonmaak

den de leden dat hun adviezen bijgedragen hebben aan een afgewogen beleid van BPF Schoonmaak. Daarbij is ook voldoende rekening gehouden met de belangen van deelnemers en pensioengerechtigden.

10. Oordeel van het verantwoordings­ orgaan Het verantwoordingsorgaan is ingesteld in 2007. Aan het verantwoordingsorgaan legt het bestuur verantwoording af. Het ver­ antwoordingsorgaan bekijkt daarvoor het jaarverslag en de jaarrekening. Ook kijkt het verantwoordingsorgaan naar de ver­ slagen van de accountant en de waarmer­ kend actuaris. Het verantwoordingsorgaan heeft daarnaast antwoord op zijn vragen gekregen. Op basis van dat alles geeft het verantwoordingsorgaan een oordeel. Over het door het bestuur uitgevoerde beleid, en over beleidskeuzes voor de toekomst. Het verantwoordingsorgaan heeft voor het eerst in 2008 een oordeel gegeven. Het oordeel over 2013 is het laatste oordeel van het verantwoordingsorgaan in de huidige vorm. Per 1 juli 2014 komt er een ander verantwoordingsorgaan. Dit is anders samengesteld en heeft andere bevoegdhe­ den. Deze veranderingen hebben te maken

met de Wet Versterking Bestuur Pensioen­ fondsen. Het verantwoordingsorgaan heeft vanaf 2007 dezelfde samenstelling gehad. De vertegenwoordiger van de werknemers, de heer Nico Beekhuijs, heeft op 18 maart 2014 zijn functie neergelegd. Wij bedanken de heer Beekhuijs voor zijn inzet, betrok­ kenheid en de goede samenwerking in het verantwoordingsorgaan. Het verantwoordingsorgaan gaat in dit oordeel in op de punten die zij het belang­ rijkst vindt. Beleggingsbeleid In 2013 heeft het bestuur wijzigingen in het beleggingsbeleid voorbereid. Het verant­ woordingsorgaan is daarover geïnformeerd. Het bestuur wil meer risico gaan nemen. Zo wordt de kans dat het pensioenfonds toeslagen kan verlenen op langere termijn groter. Meer risico nemen geeft namelijk een kans op hogere beleggingsopbrengsten dan nu. Meer risico nemen brengt ook een hogere kans op tegenvallers mee. Die ver­ schillende kansen moet het bestuur tegen elkaar afwegen. Niemand kan immers precies voorspellen hoe toekomstige beleg­ gingsresultaten worden. Het bestuur heeft die afweging gemaakt en besloot om méér risico te nemen. Het verantwoordingsor­ gaan heeft daar geen positief oordeel over. Onze vier redenen daarvoor zijn:

1. De buffer (het eigen vermogen) van het pensioenfonds is maar weinig groter dan het wettelijke minimum (het minimaal vereist eigen vermogen). Bij een tegen­ valler op korte termijn kan het pensioen­ fonds daardoor snel in een dekkingste­ kort komen. Er is een dekkingstekort als de buffer van het pensioenfonds onder het wettelijke minimum komt. Bij een blijvend dekkingstekort moet het pensi­ oenfonds de pensioenen korten. De kans daarop neemt toe. Het verantwoording­ orgaan vindt de buffer nu te laag om de mogelijke gevolgen op korte termijn van het toegenomen risico te dragen. 2. Het pensioenfonds heeft een reserve­ tekort. Het pensioenfonds heeft niet de buffer die volgens de wet past bij de risico’s die het pensioenfonds al loopt. Om de wettelijk vereiste buffer te halen, heeft het pensioenfonds een herstelplan. Als er een herstelplan is, mag het pen­ sioenfonds van De Nederlandsche Bank niet zomaar meer risico gaan nemen. Door het grotere risico neemt de vereiste buffer (vereist eigen vermogen) met 4 tot 5 procentpunten toe. Dit laat zien dat het risico aanmerkelijk toeneemt. Het herstelplan zal moeten veranderen als een hogere buffer nodig wordt door een hoger risico. Herstel kan ook langer duren.

3. Het bestuur heeft besloten om het toe­ slagbeleid vanaf 2014 te veranderen. Het aanwezige eigen vermogen zal eerder worden gebruikt om toeslagen van te betalen. Ook daardoor neemt het risico toe. Andere pensioenfondsen doen het tegenovergestelde. Die beschermen de buffer. Zij gaan toeslagen geven bij een hogere stand van de buffer dan vroeger. Voorkomen moet worden dat de toeslag die met de ene hand wordt gegeven in een later jaar met de andere hand weer moet worden teruggenomen. Het verant­ woordingsorgaan vindt de combinatie van twee toegenomen risico’s daarom niet evenwichtig. 4. De grotere kans op toeslagen weegt niet op tegen de grotere kans op tekorten. Het veiligstellen van opgebouwde pen­ sioenen gaat voor op het verlenen van toeslagen. Het veiligstellen van het op­ gebouwde pensioen is een onvoorwaar­ delijke verplichting. Toeslagverlening is voorwaardelijk. Daarnaast leidt het moe­ ten korten van pensioen tot meer onrust dan het niet verlenen van toeslagen. Bij het laatste speelt mee dat het bedrag van de toeslagen – bij kleine pensioenen ten opzichte van de AOW – relatief klein is. De AOW volgt immers al de ontwikke­ ling van de lonen. Het verantwoordings­ orgaan vindt dat het bestuur dit met het nieuwe beleid onvoldoende heeft meegewogen.

Het verantwoordingsorgaan zou op basis van deze afwegingen een ander besluit hebben genomen dan het bestuur. Onze afwegingen hangen met elkaar samen. Ze moeten dus niet los van elkaar worden gezien. Het verantwoordingsorgaan is niet tegen meer beleggingsrisico’s nemen op zich. Het moment waarop het pensioenfonds dat nu gaat doen vinden wij zoals we hebben uitgelegd niet goed. Wij zeggen niet dat het nieuwe beleggingsbeleid slechter zal uit­ pakken dan het oude. Dat weet niemand. Het verantwoordingsorgaan vindt dat het bestuur duidelijk moet vertellen dat er ook een kans is dat meer risico nemen tot tegenvallers kan leiden. Het verantwoordingsorgaan heeft van het bestuur begrepen dat zij het nieuwe beleid niet in één keer zal invoeren. Ook wordt gekeken of De Nederlandsche Bank het toe­ laat. Dat vindt het verantwoordingsorgaan belangrijk. Kostenbeheersing Vanaf 2009 dringt het verantwoordings­ orgaan aan op volledige zichtbaarheid van de kosten van vermogensbeheer en van pensioenuitvoering. Die zichtbaarheid is sindsdien drastisch verbeterd. Maar het verantwoordingsorgaan ziet in de verslag­ legging weinig bewijs van een actief beleid Jaarverslag 2013 |

37

Verslag van het bestuur

om kosten te beheersen en te verminderen. Het kostenniveau is in vergelijking met andere fondsen en in zijn geheel te hoog. Uit mondelinge toelichting blijkt dat het bestuur wel degelijk inzet op kostenbe­ sparing. Er is een stevige dialoog met de uitvoerders. Het verantwoordingsorgaan vindt dat dit herkenbaar moet zijn in het jaarverslag. Daarin moeten (meerjarige) doelstellingen op dit punt te vinden zijn. Zo wordt zichtbaar voor de achterban of het bestuur de eigen doelen ook haalt. Het bestuur heeft laten zien dat zij op het vlak van kostentransparantie uitdagingen niet uit de weg gaat. We vertrouwen er daarom op dat het bestuur deze handschoen ook weer op zal nemen en de voorloper zal zijn in de pensioenfondsenwereld. Wet Versterking Bestuur Pensioenfondsen Het verantwoordingsorgaan heeft gead­ viseerd over de inrichting van het interne toezicht. Dit naar aanleiding van de Wet Versterking Bestuur Pensioenfondsen. Het advies van het verantwoordingsorgaan was om het interne toezicht te regelen met een raad van toezicht. Het bestuur heeft er voor gekozen om het interne toezicht te regelen door middel van een omgekeerd gemengd bestuur. Dan wordt het interne toezicht gedaan door toezichthoudende bestuurders en een auditcommissie. Het verantwoordingsorgaan heeft vraagtekens gezet bij de gekozen opzet. Het verant­ woordingsorgaan heeft bij het bestuur in

38

| BPF Schoonmaak

vergaderingen hierover een verdedigende houding ervaren. Het bestuur heeft ook in haar schriftelijke reacties verdedigend gereageerd. Argumenten van het verant­ woordingsorgaan zijn voor kennisgeving aangenomen en daardoor gedeeltelijk niet goed begrepen. Dat vindt het verantwoor­ dingsorgaan jammer. We respecteren het genomen besluit. Het verantwoordings­ orgaan hoopt dat de gekozen bestuurlijke organisatie en het interne toezicht goed zullen werken. De toezichthoudende be­ stuurders zullen verder moeten groeien in hun veranderde rol. Communicatie Het verantwoordingsorgaan is positief over het doel van het bestuur om in begrijpelijke taal te communiceren. Dit jaarverslag is een voorbeeld van een goed resultaat. Niet veel besturen gebruiken zulke duidelijke taal. Dat verdient een compliment. In het jaarverslag wordt uitgelegd wat het bestuur heeft gedaan en wat er in 2013 is gebeurd. Wat wij meer zouden willen zien is uitleg over waarom het bestuur bepaalde keuzes heeft gemaakt. Wat zijn de afwegin­ gen geweest? Wat zijn precies de doelen die het bestuur wil halen? Zijn die doelen ook gehaald? Vindt het bestuur dat haar eigen prestaties beter hadden gekund? Op deze punten kan het bestuur duidelijker worden.

Het verantwoordingsorgaan vindt een open en eerlijke verantwoording over be­ leidskeuzes en de geboekte resultaten erg belangrijk. En vooral dat die rechtstreeks aan de doelgroep wordt gericht. Hoe helder dit jaarverslag ook is geschreven, weinig mensen in de doelgroep zullen zo’n lang verhaal willen lezen. Helder, open én kort. Dat is krachtig. Hier ligt nog een mooie uitdaging voor het bestuur. Afsluitend Het verantwoordingsorgaan heeft altijd ten doel gehad om met haar oordelen en observaties toegevoegde waarde te ­hebben. Of dat gelukt is, is aan anderen ter ­beoordeling. Het bestuur heeft ons door de jaren heen voldoende ruimte gegeven voor een goede vervulling van onze taak. Dat hoort bij goed pensioenfondsbestuur. Net als af en toe een stevige discussie tussen bestuur en verant­ woordingsorgaan. Tegenspraak is gezond, het houdt betrokkenen scherp. Het oude verantwoordingsorgaan wenst het nieuwe verantwoordingsorgaan veel kracht en succes bij hun belangrijke taak.

Reactie van het bestuur op het oordeel van het verantwoordingsorgaan Het bestuur is van mening dat een kriti­ sche houding van het verantwoordings­ orgaan bijdraagt aan de kwaliteit van het beleid van het fonds. Een stevige discussie is daarvoor soms nodig. Ook nadat alle ar­ gumenten zijn gedeeld en afwegingen zijn gemaakt, is het mogelijk dat er verschil van inzicht blijft bestaan. Zo heeft het bestuur haar argumentatie over de invoering van de Wet Versterking Bestuur Pensioenfond­ sen uitgebreid met het verantwoordingsor­ gaan gedeeld. Zonder verdere kwalificatie kan het bestuur alleen maar tot de conclu­ sie komen dat het proces niet tot overeen­ stemming met het verantwoordingsorgaan heeft geleid. In het oordeel over het beleggingsbeleid geeft het verantwoordingsorgaan argu­ menten die het bestuur bekend zijn. De risicohouding van het bestuur is voor de korte termijn een andere dan die van het verantwoordingsorgaan. Het bestuur heeft na zorgvuldige afweging van de belangen van (gewezen) deelnemers én gepensio­ neerden met een positief advies van de deelnemersraad dit besluit genomen. Beleggen van pensioenpremie is nodig voor toeslagen. Zonder toeslagen ontstaat er op lange termijn een aanzienlijke achteruit­

gang in de koopkracht van het pensioen (inflatierisico). Beleggen houdt – zoals het verantwoordingsorgaan ook schrijft – in dat er risico’s genomen worden. Daarbij houdt het bestuur zich aan de wet en het toezicht van De Nederlandsche Bank. Het nieuwe beleggingsbeleid wordt stap voor stap ingevoerd. Bij elke stap wordt rekening gehouden met het risico (voor de dek­ kingsgraad) op korte en lange termijn. En ondanks dat is er een risico dat er weer een dekkingstekort kan ontstaan. Het bestuur vindt het belangrijk om dicht bij de deelnemer te blijven. Het bestuur is het eens met het verantwoordingsorgaan, dat de informatie duidelijk moet zijn. In dit jaarverslag is op dit punt een goede stap gezet. De aanbevelingen om de mening over de toekomst van het fonds en de ge­ maakte keuzes en doelen duidelijker in het jaarverslag op te nemen, neemt het bestuur mee voor het volgende jaar. Het bestuur dankt de leden van het verant­ woordingsorgaan voor hun inzet en oor­ delen door de jaren heen. Het verantwoor­ dingsproces heeft het bestuur uitgedaagd. In deze samenwerking zijn er grote stappen gezet in een richting waarover het bestuur en verantwoordingsorgaan het eens zijn. Verbeteringen blijven mogelijk en deze uitdagingen neemt het bestuur aan.

Jaarverslag 2013 |

39

Naam: Fré Klaas, Leeftijd: 37 Werkplek: KLM op Schiphol, Haarlemmermeer

‘Als ik mijn UPO krijg, dan bekijk ik het wel. En dan zie ik dat ik nog heel wat jaren zal moeten werken om straks genoeg geld te hebben. Vroeger met pensioen gaan, dat zit er niet in. Je kunt natuurlijk zelf wat regelen om extra te sparen.’ 40

| BPF Schoonmaak

Jaarverslag 2013 |

41

50.987.432 % 895 76

-

+ 7.8319 + 485.612.863 569.000.217.000 % 0,376 =

01.200.017.8000 42

| BPF Schoonmaak

Jaarrekening 2013 Toelichting op de jaarrekening Deze jaarrekening is zorgvuldig samenge­ steld. BPF Schoonmaak probeert in de com­ municatie bovendien zo helder mogelijk te zijn en moeilijke woorden te vermijden. In de jaarrekening komen echter veel termen en ­omschrijvingen voor die we volgens de wet en verslaggevingsregels moeten ge­ bruiken. We kunnen die daarom vaak niet eenvoudiger beschrijven. Wel leggen we zo veel ­mogelijk begrippen uit.

Balans per 31 december 2013 (Na bestemming van het saldo van baten en lasten, bedragen in duizenden euro’s)

31-12-2013

31-12-2012

Activa Beleggingen voor risico pensioenfonds

(1)

3.149.102

3.074.232

Vorderingen en overlopende activa

(2)

37.401

39.300

Overige activa

(3)

9.036

15.712

3.195.539

3.129.244

31-12-2013

31-12-2012

Passiva Stichtingskapitaal en reserves

(4)

230.035

158.045

Technische voorzieningen

(5)

2.705.174

2.691.669

Overige schulden en overlopende passiva

(6)

260.330

279.530

3.195.539

3.129.244

106

103

Dekkingsgraad op basis van FTK (in procenten)

 

De cijfers tussen haakjes verwijzen naar de uitleg in de algemene toelichting.

Jaarverslag 2013 |

43

Jaarrekening 2013 Staat van baten en lasten over 2013

(Bedragen in duizenden euro’s) 2013

2012

193.824

188.846

63.907

296.549

21.923

760

151.840

486.155

Baten Premiebijdragen risico pensioenfonds

(7)

Beleggingsresultaten risico pensioenfonds

(8)

Overige baten

(9)

./.

Lasten Pensioenuitkeringen

(10)

50.060

44.720

Pensioenuitvoeringskosten

(11)

16.715

17.488

Mutatie voorziening pensioenverplichtingen voor risico pensioenfonds:

(12)

- Pensioenopbouw

153.555

171.732

- Rentetoevoeging

9.853

39.047

50.182

./. 46.867

1.871

2.317

./. 119.990

123.031

1.910

610

-

1.957

17.097

5.751

./.

609

632

./.

1.849

- Onttrekking pensioenuitkeringen en

./.

pensioenuitvoeringskosten - Wijziging marktrente - Wijziging uit hoofde van overdracht van rechten - Wijziging overige actuariële uitgangspunten - Inkoop VPL-aanspraken - Overige wijzigingen in de voorziening pensioenverplichting Saldo overdracht van rechten

(13)

Overige lasten

(14)

Saldo van baten en lasten

44

| BPF Schoonmaak

De cijfers tussen haakjes verwijzen naar de uitleg in de algemene toelichting.

 

./.

276

1.419

1.665

79.850

361.807

71.990

124.348

Bestemming van het saldo van baten en lasten

Beleidsreserve Bestemmingsreserve beleggingen

Saldo van baten en lasten

2012

80.192

92.033

./.

Bestemmingsreserve AOP-regeling Bestemmingsreserve overgangsregeling

2013

./.

874

16.984

1.872

7.531

9.200

7.800

71.990

124.348

Samenvatting van de actuariële analyse 2013 Premieresultaat

11.470

Interestresultaat

46.231

Overig resultaat

14.289

Saldo van baten en lasten

71.990

2012 ./.

7.893 134.471

./.

2.230 124.348

Jaarverslag 2013 |

45

Jaarrekening 2013 Kasstroomoverzicht over 2013

(Bedragen in duizenden euro’s) 2013

2012

194.414

184.668

8.883

988

Kasstroom uit pensioenactiviteiten Ontvangen premies Ontvangen waardeoverdrachten Betaalde pensioenuitkeringen

./.

48.912

./.

59.247

Betaalde waardeoverdrachten

./.

7.194

./.

1.103

15.651

./.

18.525

Betaalde pensioenuitvoeringskosten

./.

Ontvangen overige baten Totaal kasstroom uit pensioenactiviteiten

21.912

676

153.452

107.457

2.642.869

2.773.792

62.097

59.850

2.859.768

./. 2.946.585

Kasstroom uit beleggingsactiviteiten Verkopen en aflossingen van beleggingen Ontvangen directe beleggingsopbrengsten Aankopen beleggingen

46

./.

Betaalde kosten van vermogensbeheer

./.

5.326

Totaal kasstroom uit beleggingsactiviteiten

./.

160.128

Mutatie liquide middelen

./.

6.676

./.

4.544

./. 117.487

./.

10.030

Stand liquide middelen per 1 januari

15.712

25.742

Stand liquide middelen per 31 december

9.036

15.712

| BPF Schoonmaak

voldoet aan de eisen die in de Pensioen­ wet en in Titel 9 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek staan. Ook heeft BPF Schoonmaak rekening gehouden met de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving. Het bestuur heeft de jaarrekening op 22 mei 2014 opgesteld.

Algemene toelichting (Bedragen in duizenden euro’s, tenzij ­anders aangegeven) Inleiding Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor het Schoonmaak- en Glazenwassersbedrijf (hierna BPF Schoonmaak) is gevestigd in Utrecht. BPF Schoonmaak regelt de pensioenen voor werknemers en oudwerknemers in de schoonmaak- en glazen­ wassersbranche. Bijna alle werkgevers in deze bedrijfstak moeten zich bij het fonds aansluiten (een paar werkgevers hebben een vrijstelling). BPF Schoonmaak betaalt uitkeringen bij ouderdom, overlijden en arbeidsongeschiktheid. Overeenstemmingverklaring De jaarrekening van BPF Schoonmaak

Jaarrekening De jaarrekening geeft een jaarlijks over­ zicht van de financiële situatie van het fonds. De balans is het overzicht van alle bezittingen of vorderingen en alle schul­ den of verplichtingen op 31 december. De staat van baten en lasten is een overzicht van opbrengsten (inkomsten) en kosten (uitgaven) in het boekjaar. En het kas­ stroomoverzicht laat zien hoeveel geld er binnenkwam en hoeveel geld er uit ging. BPF Schoonmaak maakt de jaarrekening elk jaar volgens vastgestelde (basis)regels. Al deze regels samen vormen het stelsel van de jaarrekening. Deze algemene toelichting beschrijft de regels van BPF Schoonmaak.

Grondslagen voor de waardering

In het stelsel van de jaarrekening staan ook regels om te bepalen wat de waarde van de bezittingen en schulden is. Dit zijn de grondslagen voor de waardering. De grond­ slagen zijn niet gewijzigd. Algemeen BPF Schoonmaak waardeert beleggingen en pensioenverplichtingen op reële waarde. Dat is hetzelfde als de marktwaarde.

Soms lukt het niet om de reële waarde van een belegging goed vast te stellen. Dan berekent het fonds de waarde op een andere manier. Deze rekenmethode heet de geamortiseerde kostprijs. Alle andere activa (dat zijn bezittingen of vorderingen) en passiva (dat zijn schulden of verplichtingen) waardeert het fonds op nominale waarde. Behalve als specifieke grondslagen bepalen dat het anders moet. De nominale waarde is de waarde die de activa of passiva vanaf het begin hebben. Toch komt deze nominale boekwaarde in de buurt van de reële waarde. Want deze vorderingen en schulden hebben allemaal een korte looptijd. Schattingen en veronderstellingen Om een jaarrekening te maken moet het bestuur oordelen vormen, veronderstel­ lingen doen en schattingen maken. Deze oordelen, veronderstellingen en schattin­ gen bepalen hoe het fonds grondslagen ge­ bruikt. Ook hebben ze invloed op de waarde van activa en verplichtingen en baten en lasten in de jaarrekening. Het bestuur baseert de schattingen en veronderstel­ lingen op ervaring en op andere betrouw­ bare factoren. Samen vormen de oordelen, veronderstellingen en schattingen de basis voor de boekwaarde van activa en verplich­ tingen. Deze waarde kunt u niet zomaar uit andere bronnen afleiden.

Jaarverslag 2013 |

47

Jaarrekening 2013

Het bestuur beoordeelt de schattingen en veronderstellingen voortdurend. Als het nodig is, verandert het bestuur de schattin­ gen. Heeft de verandering alleen gevolgen voor de periode waarin de schatting wordt herzien? Dan wordt de nieuwe schatting alleen opgenomen in die verslagperiode. Heeft de verandering gevolgen voor de verslagperiode én voor de toekomst? Dan wordt de nieuwe schatting opgenomen in de periode van verandering én in toekom­ stige perioden. In de toelichting bij de jaar­ rekening vindt u, waar nodig, meer uitleg over de oordelen, schattingen en veronder­ stellingen. Opname van een actief, verplichting, bate of last Een actief (dit is een bezitting) staat op de balans wanneer het waarschijnlijk is dat het fonds er in de toekomst economisch voordeel van heeft. Maar alleen als het fonds de waarde van dat voordeel betrouw­ baar kan vaststellen. Een verplichting (dit is bijvoorbeeld een pensioen dat het fonds nu of in de toekomst moet uitkeren) staat op de balans als het waarschijnlijk is dat de verplichting leidt tot een uitstroom van geld. Maar alleen als het fonds de omvang van dat bedrag betrouwbaar kan ­vaststellen. Baten (inkomsten) staan in de staat van baten en lasten wanneer het vermogen vergroot is door een vermeerdering van

48

| BPF Schoonmaak

een actief of een vermindering van een ver­ plichting. Maar alleen als het fonds de om­ vang van de vergroting betrouwbaar kan vaststellen. Lasten (uitgaven) staan in de staat van baten en lasten wanneer het ver­ mogen is verkleind door een vermindering van een actief of een vermeerdering van een verplichting. Maar alleen als het fonds de omvang betrouwbaar kan v ­ aststellen. Een transactie kan ertoe leiden dat (bijna) alle toekomstige economische voordelen en (bijna) alle risico’s van een actief of een verplichting naar een ander overgaan. Dan neemt het fonds het actief of de verplich­ ting niet meer in de balans op. Het fonds verwerkt transacties op handelsdatum (dit is het moment waarop het fonds de afspraak met de ander maakt) en niet op afwikkelingsdatum (dit is het moment waarop de afspraak uitgevoerd wordt, bijvoorbeeld betaald wordt). Daarom kan er een post ‘nog af te wikkelen transacties’ zijn. Deze post kan een actief of een passief zijn. Saldering van een actief en een verplichting Salderen betekent verrekenen. Een finan­ cieel actief en een financiële verplichting kunnen we gesaldeerd als nettobedrag in de balans opnemen. Een voorbeeld van een financieel actief is een vordering of een saldo op een bankrekening. Een ‘gewoon’ actief is bijvoorbeeld een voorraad of een huis. Salderen mag alleen als het wettelijke

of contractueel is toegestaan en de betaling en de ontvangst gelijktijdig afgewikkeld worden. Ook moeten we het voornemen hebben om dit zo te doen. Als er ook rente­ baten en rentelasten horen bij de gesal­ deerde posten, salderen we deze ook.

Vreemde valuta

Functionele valuta De jaarrekening is opgesteld in euro’s. De euro is dus de presentatievaluta van het fonds. En omdat we in euro’s rekenen, is het ook de functionele valuta van het fonds.   Transacties, vorderingen en schulden Een transactie is een zakelijke overeen­ komst. Het gaat om aan- of verkoop van goederen, geld of beleggingen. Het fonds belegt in gebieden met verschillende munt­ soorten. Daarom zijn er ook transacties in andere muntsoorten dan de euro. Dat zijn transacties in vreemde valuta. Vonden deze transacties in de verslagperiode plaats? Dan staan ze in de jaarrekening tegen de koers op het moment van de transactie (de transactiedatum). Monetaire activa (bezittingen in geld) en passiva (schulden in geld) in vreemde valuta rekent het fonds om tegen de koers op balansdatum. De koersverschillen die hieruit voortkomen nemen we op als bate of als last. In de tabel ziet u de (gemiddelde) koers van vreemde valuta:

31 december 2013

gemiddeld 2013

31 december 2012

gemiddeld 2012

Australische dollar

1,540

1,405

1,270

1,268

Canadese dollar

1,464

1,388

1,313

1,317

Zwitserse frank

1,226

1,216

1,207

1,210

Deense kroon

7,460

7,461

7,461

7,447

Britse pond

0,832

0,822

0,811

0,823

10,684

10,452

10,219

10,150

8,360

7,849

7,337

7,542

1,674

1,636

1,598

1,631

Zweedse kroon

8,850

8,713

8,577

8,738

Singapore dollar

1,740

1,675

1,610

1,647

Amerikaanse dollar

1,378

1,348

1,318

1,308

Hong Kong dollar Noorse kroon Nieuw-Zeelandse dollar

Jaarverslag 2013 |

49

Jaarrekening 2013

de reële waarde. Deze waarde baseren we op taxatiewaarde. Onafhankelijke des­ kundigen doen de taxaties. Een taxatie is een deskundige schatting van de waarde. We houden ook rekening met de verhuur­ situatie en/of renovatieactiviteiten. In de staat van baten en lasten verantwoorden we de effecten van wijziging in reële waarde.

1. Beleggingen voor risico pensioenfonds Algemeen De Pensioenwet schrijft voor dat we beleggingen waarderen op reële waarde. BPF Schoonmaak belegt ook indirect. Dat betekent dat we meedoen in beleggings­ pools en ­instellingen, die gespecialiseerd zijn in bepaalde beleggingen. Dat heet participatie. Deze beleggingen waar­ deren we volgens de grondslagen voor de beleggingen in de pool. Dit heet ook wel de doorkijkbenadering. Vorderingen en schulden uit beleggingen in een specifieke beleggingscategorie, nemen we als beleggingsdebiteuren en ­crediteuren op in die beleggingscategorie. Vastgoedbeleggingen Beleggingen in vastgoed in eigen porte­ feuille waardeert BPF Schoonmaak tegen

50

| BPF Schoonmaak

Ook beursgenoteerde vastgoedfondsen waardeert BPF Schoonmaak tegen de reële waarde: de beurskoers op de balansdatum. Niet­beursgenoteerde beleggingen in vastgoedfondsen waarderen we anders. Eerst stellen we de waarde van de beleg­ gingen in het vastgoedfonds vast. Daarna bepalen we wat ons aandeel in het fonds is. Ons aandeel in die waarde staat op de balans. Soms wijken de waarderingsgrond­ slagen van vastgoedfondsen af van de waarderingsgrondslagen van het fonds. Dan passen we de waardering als het kan aan de waarderingsgrondslagen van het fonds aan. Onroerend goed in ontwikkeling waardeert BPF Schoonmaak tegen kostprijs of lagere reële waarde. De kostprijs zijn de gedane uitgaven, inclusief bouwrente. Na opleve­ ring herwaarderen we (her)ontwikkelde objecten naar reële waarde. Aandelen Beursgenoteerde aandelen en participaties

in beursgenoteerde beleggingsinstellingen waardeert BPF Schoonmaak op reële waarde. Deze waarde is de beursnotering op de balansdatum. De reële waarde van niet­beursgenoteerde participaties in aandelenfondsen is gelijk aan de laatst bekende intrinsieke waarde (marktwaarde). Dit is ons aandeel in het zichtbare eigen vermogen op de balans van die aandelenfondsen. Private equity­beleggingen waarderen we op marktwaarde, oftewel op de intrinsieke waarde. Private equity zijn investeringen in ondernemingen buiten de aandelen­ beurzen om. Deze intrinsieke waarde halen we uit de meest recente rapportages van de fondsmanagers en de fonds­van­fonds­ managers. Dit zijn de managers van de fondsen waarin we beleggen. We corrigeren deze waarde voor ontvangen en betaalde bedragen in de periode tot de balansdatum. Ook houden we rekening met eventuele belangrijke financiële negatieve gevolgen van gebeurtenissen na ontvangst van de rapportages. Vastrentende waarden Beursgenoteerde vastrentende waar­ den en participaties in beursgenoteerde beleggingsinstellingen waardeert BPF Schoonmaak op marktwaarde. De marktwaarde is de beurskoers op de balansdatum, met toevoeging van rente.

Covered fondsen zijn fondsen waarvan de bezittingen gedekt worden door onder­ pand. BPF Schoonmaak waardeert deze fondsen ook op marktwaarde. Leningen waarderen we op reële waarde. Deze waarde bepalen we door de toe­ komstige kasstromen (rente, aflossingen en verwachte boeterente bij vervroegde aflossingen) contant te maken op basis van geldende marktrente. Hierin nemen we een opslag voor debiteurenrisico en ­liquiditeitsrisico op. Contant maken (of de contante waarde berekenen) van een toekomstige kasstroom betekent dat we zijn waarde op de balans­ datum bepalen. Dit doen we door rekening te houden met verwachte rentepercenta­ ges in de toekomst. Dit is de periode tussen de balansdatum en het moment van de kasstroom (ontvangst of betaling). Deposito’s en vorderingen op banken waar­ deren we op nominale waarde. Derivaten Derivaten is een verzamelnaam voor ­financiële contracten. Voorbeelden zijn opties, futures en swaps. Derivaten waar­ deert BPF Schoonmaak op reële waarde (de marktwaarde) van het contract. Voor beurs­ genoteerde contracten is dit de beurskoers op de balansdatum. De waardering van niet-beursgenoteerde contracten baseren we op beschikbare marktinformatie. Deze informatie gebruiken we vervolgens

in waarderingsmodellen. Schuldposities in derivaten verantwoorden we onder de overige schulden. Overige beleggingen Beleggingen in commodities (dit zijn grondstoffen) zijn meestal niet-beursgeno­ teerde derivatencontracten. De waardering van niet-beursgenoteerde contracten ba­ seren we op beschikbare marktinformatie. Deze informatie gebruiken we vervolgens in waarderingsmodellen. Niet-beursgenoteerde belangen in infra­ structuurbeleggingen (bijvoorbeeld wegen) waardeert BPF Schoonmaak op ons aandeel in de reële waarde van de onderliggende beleggingen. Hierbij nemen we ook overige onderliggende activa en onderliggende verplichtingen mee. Geldmarktbeleggingen waardeert BPF Schoonmaak op reële waarde, oftewel de contante waarde van de toekomstige kasstromen (rente en aflossing). Posities in rekening-courantsaldi waarderen we op nominale waarde.

2. V  orderingen en overlopende activa Wanneer we verwachten dat vorderingen oninbaar zijn (dus niet betaald worden), maken we hiervoor een voorziening. Dat

betekent dat we een bedrag opzij zetten op de balans. Vorderingen en overlopende activa uit beleggingen, staan onder de beleggingen.

3. Overige activa Onder overige activa vallen bijvoorbeeld de banktegoeden die onmiddellijk opeisbaar zijn (dit noemen we liquide middelen). Dat betekent dat we erover kunnen beschik­ ken wanneer we dat willen. Deze t­ egoeden onderscheiden zich van tegoeden uit beleggingstransacties. Liquide middelen die horen bij beleggingstransacties staan onder de beleggingen.

4. Stichtingskapitaal en reserves Algemeen Stichtingskapitaal en reserves zijn het bedrag dat overblijft als alle actiefposten en schuldposten in de balans zijn opgenomen. Ook de voorziening pensioenverplichtin­ gen voor risico van het pensioenfonds en overige technische voorzieningen horen hier bij. Volgens de Pensioenwet moet een fonds in de toelichting het minimaal vereist eigen vermogen opnemen. Dit is het eigen vermogen dat een pensioenfonds in ieder geval moet hebben. Dit vermogen bereke­

nen we volgens de methode in het Besluit Financieel Toetsingskader (FTK). Beleidsreserve De beleidsreserve is gelijk aan de totale reserve, maar dan zonder de bestemmings­ reserve beleggingen, de bestemmings­ reserve AOP-regeling (arbeidsongeschikt­ heidspensioen) en de bestemmingsreserve overgangsregeling. Bestemmingsreserve beleggingen De bestemmingsreserve beleggingen is een buffer voor koersdalingen van beleggingen. De standaardtoets van De Nederlandsche Bank (DNB) bepaalt hoe groot deze reserve moet zijn. U leest hier meer over in de ­paragraaf ‘Solvabiliteitsrisico’ in het hoofd­ stuk ‘Risicobeheer en derivaten’. Bestemmingsreserve AOP-regeling De bestemmingsreserve AOP-regeling passen we jaarlijks aan het resultaat op de AOP-regeling aan. De voorziening AOP is onderdeel van de hele voorziening pensioenverplichtingen. Daarvoor gelden dezelfde sterfte- en interestgrondslagen als voor de voorziening van de basisregeling. Het fonds houdt rekening met een kans van 10 procent dat iemand weer ­arbeidsgeschikt wordt (net als bij ­premievrijstelling). Het resultaat op de ­AOP-regeling voegen we jaarlijks toe aan of halen we jaarlijks uit de AOP-reserve.

Jaarverslag 2013 |

51

Jaarrekening 2013

Bestemmingsreserve overgangsregeling De bestemmingsreserve overgangsregeling is bedoeld voor de overgangsregeling van een specifieke groep deelnemers. Dit zijn de deelnemers die zijn geboren tussen 1948 en 1956 én onafgebroken deelnemer zijn sinds 31 december 2006. BPF Schoonmaak koopt extra ouderdomspensioen in over het verleden. De reserve voor de over­ gangsregeling groeit door de beleggings­ opbrengsten (zonder de opbrengsten uit de rentederivaten) en de premie­inkomsten. De reserve neemt af door de inkoop van het extra ouderdomspensioen bij het fonds. We baseren de inkoop op de rentetermijnstruc­ tuur (verwachte rente in de toekomst), die we verhogen met de solvabiliteitsopslag (solvabiliteit is het vermogen dat het fonds op langere termijn moet hebben om aan de verplichtingen te kunnen voldoen).

5. Technische voorzieningen Voorziening pensioenverplichtingen voor risico pensioenfonds De voorziening voor pensioenverplich­ tingen waardeert BPF Schoonmaak op marktwaarde. Hiervoor kiezen we de beste inschatting van toekomstige pen­ sioenuitkeringen die nodig zijn voor de onvoorwaardelijke pensioenverplichtingen op de balansdatum. Vervolgens maken we deze inschatting van de waarde contant. Dat betekent dat we uitrekenen hoeveel

52

| BPF Schoonmaak

geld we nu moeten hebben om straks aan de verplichtingen te kunnen voldoen. Onvoorwaardelijke pensioenverplichtin­ gen zijn de nominale aanspraken die u hebt opgebouwd en de onvoorwaardelijke (indexatie)toezeggingen die het fonds heeft gedaan. De contante waarde bepalen we met de nominale rentetermijnstructuur. De berekening van de voorziening pensioenverplichtingen baseren we op: • het pensioenreglement dat geldt op de balansdatum • de aanspraken die u over de verstreken deelnemersjaren heeft verworven Het bestuur besluit jaarlijks of het de op­ gebouwde pensioenaanspraken indexeert. Indexatie is hetzelfde als toeslag verlenen. Het betekent dat uw pensioen meegroeit met de inflatie. Zodat u evenveel kunt blijven kopen met uw pensioen. Alle indexatiebesluiten die op de balansdatum bestaan, nemen we mee in de berekening. Soms wordt na balansdatum voldaan aan van tevoren bepaalde voorwaar­ den voor indexatie. Dan nemen we ook indexatiebesluiten na balansdatum mee. BPF Schoonmaak houdt geen rekening met toekomstige salarisontwikkelingen. Wij hebben de pensioenverplichtingen zo berekend dat er geen financieringsachter­ stand is. BPF Schoonmaak houdt bij de bereke­ ning van de voorziening rekening met

premievrije pensioenopbouw bij inva­ liditeit. Hiervoor baseren we ons op de contante waarde van premies waarvoor vrijstelling bestaat. Voor de voorziening pensioenverplichtin­ gen hebben we ook actuariële uitgangs­ punten. Dat zijn uitgangspunten die de actuaris gebruikt, zoals overlevingskans (inschatting van de levensverwachting) en partnerfrequentie (inschatting van hoeveel deelnemers een partner hebben). BPF Schoonmaak hanteert daarvoor grond­ slagen die de toezichthouder accepteert. De toezichthouder is De Nederlandsche Bank (DNB). We houden rekening met de voor­ spelbare trend in overlevingskansen. We voeren de berekeningen uit volgens deze actuariële grondslagen en veronder­ stellingen (geldend op 31 december 2013): • Rekenrente: deze baseren we op de rentetermijnstructuur (verwachte rente in de toekomst) die DNB maandelijks publiceert. Eind 2013 was de rente 2,91% (eind 2012: 2,61%). De voorziening pensi­ oenverplichtingen is op basis van deze rente gelijk aan de voorziening pensioen­ verplichtingen volgens de rentetermijn­ structuur • Overlevingstafels: wij gebruiken de AG prognosetafel 2012­2062, maar we cor­ rigeren de sterftekansen. Dit hangt onder andere af van leeftijd en geslacht. De sterfte binnen ons fonds wijkt namelijk

af van de sterfte van de hele Nederlandse bevolking. Door de prognosetafel te ge­ bruiken houden we wel rekening met de ontwikkeling van de verwachte sterfte • De technische voorzieningen voor nabestaandenpensioenen die nog niet zijn ingegaan berekenen we met een partnerfrequentie (een schatting hoeveel deelnemers een partner hebben). Deze frequenties zijn bepaald bij het maken van de sterftetafel GBM/V 1985-1990. Voor deelnemers in de leeftijd 60 tot en met 65 jaar geldt een uitzondering. Voor hen hanteren we een partnerfrequentie van 100 procent. Vanaf 65 jaar gaan we uit van de werkelijke burgerlijke staat • Het partnerpensioen berekenen we vol­ gens het uitgangspunt: - de partner van een verzekerde man is 3 jaar jonger - de partner van een verzekerde vrouw is 3 jaar ouder • Over de voorziening voor pensioenver­ plichtingen rekenen we een kosten­ opslag van 2,0 procent. Dit is bestemd voor toekomstige administratie- en excassokosten. Excassokosten zijn de kosten die we maken om de pensioenuit­ keringen te betalen • Om de toekomstige pensioenopbouw van arbeidsongeschikte deelnemers te bepalen gaan we uit van een kans van 10 procent dat iemand weer arbeidsgeschikt wordt

6. O  verige schulden en overlopende passiva

8. B  eleggingsresultaten risico pensioenfonds

Alle schulden hebben een resterende ­looptijd die korter is dan één jaar.

(In)directe beleggingsresultaten rekenen we toe aan de periode waarop ze betrek­ king hebben.

Grondslagen voor de resultaatbepaling Algemeen Baten en lasten rekenen we toe aan het boekjaar waarop deze betrekking heb­ ben. De waarderingsgrondslagen voor de beleggingen en de voorziening pensioen­ verplichtingen bepalen voor een groot deel de posten in de staat van baten en lasten. We verantwoorden gerealiseerde én niet-­ gerealiseerde resultaten in het resultaat.

7. P  remiebijdragen risico pensioenfonds Premiebijdragen van werkgevers en werknemers zijn bedragen voor de in het verslagjaar verzekerde pensioenen die derden aan ons betaalden of gaan betalen. Hiervan hebben we kortingen afgetrokken. Ook premies van de Stichting Voort­zetting Pensioenverzekering (FVP) horen tot deze post. Premies rekenen we toe aan de ­periode waarop ze betrekking hebben.

Indirecte beleggingsopbrengsten Indirecte beleggingsopbrengsten zijn de gerealiseerde en niet-gerealiseerde waar­ deveranderingen en valutaresultaten. Alle waardeveranderingen van beleggingen, inclusief valutakoersverschillen, staan als indirecte beleggingsopbrengsten in de staat van baten en lasten. Aankoopkosten verwerken we in de reële waarde van de beleggingen. Verkoopkosten verantwoorden we als onderdeel van de gerealiseerde waardeveranderingen. Directe beleggingsopbrengsten Directe beleggingsopbrengsten zijn rentebaten en -lasten, dividenden (dit zijn inkomsten op aandelen), huuropbrengsten en vergelijkbare opbrengsten. Dividend verantwoorden we op het moment van uitkeren. Kosten van vermogensbeheer Kosten van vermogensbeheer zijn de externe kosten én de bijbehorende interne kosten. Exploitatiekosten van onroerende zaken nemen we in de kosten van vermo­ gensbeheer op. Jaarverslag 2013 |

53

Jaarrekening 2013

Verrekening van kosten We verrekenen de kosten voor beheer­ vergoeding en transactiekosten die horen bij beleggingen. We brengen deze kosten in mindering op de directe en indirecte ­beleggingsopbrengsten.

9. Overige baten De overige baten rekenen we toe aan de periode waarop ze betrekking hebben.

10. Pensioenuitkeringen

| BPF Schoonmaak

Pensioenopbouw Dit is de contante waarde van de pensi­ oenaanspraken die in het boekjaar zijn opgebouwd. Rentetoevoeging De rentetoevoeging aan de voorziening pensioenverplichtingen is een 0,351% rente (2012: 1,544%). Dit is de éénjaarsrente uit de DNB-rentetermijnstructuur op 1 januari 2013.

De pensioenuitkeringen zijn de aan deel­ nemers uitgekeerde bedragen, inclusief de afkopen. Afkopen is het in één keer uitbe­ talen van kleine pensioenen. De pensioen­ uitkeringen berekenen we op actuariële grondslagen en rekenen we toe aan het verslagjaar waarin ze thuishoren.

Onttrekking uit voorziening pensioenverplichtingen voor pensioenuitkeringen Verwachte pensioenuitkeringen berekenen we actuarieel en nemen we op in de voor­ ziening pensioenverplichtingen. De afname van de voorziening is het bedrag waarmee we de pensioenen in de verslagperiode financieren.

11. Pensioenuitvoeringskosten

Mutatie voorziening pensioenverplichtingen voor pensioenuitvoeringskosten Elk jaar komt een percentage van de uitkeringen uit de voorziening pensioen­ verplichtingen vrij voor pensioenuitvoe­ ringskosten (excassokosten). Tegelijkertijd voegen we voor pensioenuitvoeringskosten elk jaar een percentage van de pensioen­ opbouw toe aan de technische voorziening.

De pensioenuitvoeringskosten rekenen we toe aan de periode waarop ze betrekking hebben.

54

12. Mutatie voorziening pensioenverplich­tingen voor risico pensioenfonds

Wijziging marktrente Jaarlijks berekenen we per 31 december de marktwaarde van de voorziening pensi­ oenverplichtingen op basis van de actuele rentetermijnstructuur. Het verschil tussen deze berekening en de berekening op basis van de rentetermijnstructuur van 31 de­ cember van vorig jaar laten we hier zien.

13. Saldo overdracht van rechten De post saldo overdracht van rechten bevat het saldo van overgenomen en overgedra­ gen pensioenverplichtingen.

14. Overige lasten De overige lasten rekenen we toe aan de periode waarop ze betrekking hebben. Grondslagen kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht stelt BPF Schoon­ maak op volgens de directe methode. De kasstromen halen we uit de staat van baten en lasten. We corrigeren de kasstro­ men voor de wijziging van de bijbehorende balansposities. We maken onderscheid tussen kasstromen uit pensioenactiviteiten (bijvoorbeeld betaalde uitkeringen en ont­ vangen premies) en kasstromen uit beleg­ gingsactiviteiten (bijvoorbeeld ontvangen en betaalde rente op beleggingen).

Toelichting op de balans (Bedragen in duizenden euro’s, tenzij anders aangegeven)

1. B  eleggingen voor risico pensioenfonds Overzicht totale waarde per beleggingscategorie Eind 2013

vastgoed

aandelen

vastrentende

derivaten

overige

totaal

203.672

462.390

2.088.733

179.623

163.382

3.097.800

Beleggingsdebiteuren

7.849

87

33.063

5.048

-

46.047

Liquide middelen

3.159

-

-

1.593

1.130

5.882

627

-

-

-

-

214.053

462.477

2.121.796

186.264

164.512

3.149.102

vastgoed

aandelen

vastrentende

derivaten

overige

totaal

215.619

414.581

1.907.640

332.236

165.030

3.035.106

6.845

45

29.369

129

-

36.388

312

-

-

1.605

3.146

5.063

454

-

1.656

-

222.322

414.626

1.935.353

333.970

beleggingen

Belegde waarden in beleggingscategorie

Beleggingscrediteuren

./.

Stand per 31 december 2013

Eind 2012

beleggingen

Belegde waarden in beleggingscategorie Beleggingsdebiteuren Liquide middelen Beleggingscrediteuren Stand per 31 december 2012

./.

waarden

waarden

./.

beleggingen

./.

beleggingen

./.

215 167.961

./.

627

2.325

3.074.232

Derivaten met een negatieve waarde staan als schuld op de creditzijde van de balans verantwoord. In 2013 was de negatieve waarde 255.961 (2012: 277.311).

Jaarverslag 2013 |

55

Jaarrekening 2013

Verloopoverzicht van belegde waarden per beleggingscategorie Eind 2013

vastgoed

aandelen

vastrentende

derivaten

215.619

414.581

1.907.640

7.810

47.779

Verkopen/aflossingen

./. 8.261

./. 38.079

Gerealiseerde herwaardering

./.

273

2.770

./.

8.884

Ongerealiseerde herwaardering

./. 11.223

35.339

./.

28.565

203.672

462.390

2.088.733

-

-

-

203.672

462.390

vastgoed

beleggingen

Stand per 1 januari 2013 Aankopen/verstrekkingen

Mutatie derivaten passiva Stand per 31 december 2013

Eind 2012

Aankopen/verstrekkingen

165.030

3.035.106

803.605

1.597.081

403.493

2.859.768

./. 585.063

./. 1.606.687

./. 404.779

./. 2.642.869

9.606

135

3.354

./.

131.263

./.

497

./.

136.209

163.382

21.350

-

2.088.733

179.623

163.382

3.097.800

aandelen

vastrentende

derivaten

overige

totaal

165.748

292.275

1.577.771

358.812

140.508

2.535.114

61.455

94.584

887.581

1.474.542

428.423

2.946.585

./.

waarden

3.119.150 ./.

beleggingen

1.291

./. 20.218

./. 693.652

./. 1.652.703

Gerealiseerde herwaardering

./.

77

1.716

10.732

178.162

1.900

192.433

Ongerealiseerde herwaardering

./. 10.216

46.224

125.208

113.132

127

48.211

215.619

414.581

1.907.640

245.681

165.030

2.948.551

-

-

-

86.555

-

86.555

215.619

414.581

1.907.640

332.236

165.030

3.035.106

./.

./.

405.928

./.

21.350

./.

Stand per 31 december 2012

| BPF Schoonmaak

332.236

Verkopen/aflossingen

Mutatie derivaten passiva

56

totaal

beleggingen

200.973

beleggingen

Stand per 1 januari 2012

overige

waarden

2.773.792

De tabel toont het onderscheid tussen marktnoteringen en waarderingsmodellen en –technieken: directe marktnoteringen

afgeleide marktnoteringen

waarderings-

modellen en

totaal

–technieken

Actief per 31 december 2013 Vastgoedbeleggingen

Reële waarde Schattingen en oordelen De beleggingen van het fonds hebben we bijna allemaal gewaardeerd tegen reële waarde op de balansdatum. Het is ­gebruikelijk (en meestal ook mogelijk) om de reële waarde binnen een bandbreedte van schattingen vast te stellen. De boek­ waarde van sommige financiële instru­ menten, zoals beleggingsvorderingen en -schulden, benadert de reële waarde. Dit komt door het kortetermijnkarakter van de vorderingen en schulden. De boekwaarde van alle activa en de financiële verplich­ tingen op balansdatum benadert de reële waarde. Voor de meeste financiële instrumenten van het fonds kunnen we marktnoterin­ gen gebruiken. Voor sommige financiële ­instrumenten gebruiken we echter waar­ deringsmodellen en –technieken. Dat bete­ kent dat we verwijzen naar de huidige reële

272

-

203.400

203.672

55.339

389.390

17.661

462.390

1.608.594

338.847

141.292

2.088.733

Derivaten

-

179.623

-

179.623

Overige beleggingen

-

133.795

29.587

163.382

1.664.205

1.041.655

391.940

3.097.800

97

-

215.522

215.619

43.833

353.460

17.288

414.581

1.431.743

359.058

116.839

1.907.640

Derivaten

-

332.236

-

332.236

Overige beleggingen

-

133.109

31.921

165.030

1.475.673

1.177.864

381.570

3.035.106

Aandelen Vastrentende waarden

Actief per 31 december 2012 Vastgoedbeleggingen Aandelen Vastrentende waarden

Schattingen van de reële waarde zijn een momentopname. We baseren ze op de marktomstandigheden en de beschikbare informatie over het financiële instrument. De schattingen zijn subjectief, ze bevatten

onzekerheden en een oordeelsvorming (bijvoorbeeld rentestand, beweeglijkheid van de koers (volatiliteit) of schatting van kasstromen).

Jaarverslag 2013 |

57

Jaarrekening 2013

Schatting van reële waarde Vastgoed Een deel van de waarde aan vastgoedbeleg­ gingen stellen we vast met waarderings­ modellen en waarderingstechnieken. Het gaat om vastgoed in eigen portefeuille en vastgoed in fondsen. We baseren de waarde op de taxatiewaarde. Externe, er­ kende taxateurs doen deze taxaties. Iedere taxateur heeft eigen uitgangspunten. Die uitgangspunten vallen onder de algemene richtlijnen van de taxatiebranche. In deze richtlijnen staat dat de verkoopwaarde van een object de basis is voor de waardebepa­ ling. De taxateur koppelt daar de doelstel­ ling aan om met het object huurinkomsten te verkrijgen. Om de waarde te bepalen maken we een contantewaardeberekening van de toekomstige kasstromen.

58

| BPF Schoonmaak

Aandelen Binnen de belegde waarde in aandelen zijn private equity­beleggingen vastgesteld met ‘waarderingsmodellen en ­technieken’. Private equity­beleggingen waarderen we op marktwaarde (de intrinsieke waarde). Deze waarde halen we uit de meest recente rapportages van de fondsmanagers en de fonds­van­fonds­managers. We corrigeren de waarde voor kasstromen in de periode tot de balansdatum. Ook houden we reke­ ning met eventuele gevolgen van materiële gebeurtenissen na ontvangst van de rap­ portages. De managers baseren de intrin­ sieke waarde op lokale wet­ en regelgeving. Vastrentende waarden Van een deel van de vastrentende waar­ den schatten we de reële waarde. Het gaat vooral om de leningen op schuldbekentenis en hypotheken. De grondslag voor bereke­ ning vindt u in de algemene toelichting. In de tabel ziet u een overzicht van de ren­ tevoet die we gebruiken (in procenten):

Vastrentende waarden

Derivaten De schatting van de reële waarde van derivaten baseren we op verwachte kas­ stromen. Deze kasstromen maken we met de Eoniacurve contant. Overige beleggingen Van de overige beleggingen zijn beleggin­ gen in infrastructuur niet­marktgenoteerd. BPF Schoonmaak belegt alleen via externe fondsbeheerders in infrastructuur. De waardering van deze beleggingen baseren we op de waardebepaling die door deze externe fondsbeheerders is opgesteld. De waardering vindt plaats tegen reële waarde. De reële waarde is weer afhanke­ lijk van de externe fondsbeheerder en van de aard van de belegging. De volgende variabelen kunnen een rol spelen: de aanschafwaarde van recente investeringen, toekomstige kasstromen, waarde van de activa en waardering van vergelijkbare objecten.

2013

2012

2,23

1,50

Belegde waarden in vastrentende waarden

Belegde waarden in vastgoed 2013

2012

Vastgoed in eigen portefeuille

66.522

71.330

Vastgoed in fondsen

137.150

144.289

203.672

215.619

Stand per 31 december

100 procent van het vastgoed in eigen portefeuille (2012: 100 procent) is getaxeerd door onafhankelijke, beëdigde taxateurs. Het vastgoed in eigen portefeuille is grotendeels in Nederland belegd. In de ‘Toe­ lichting op de balans’ op pagina 72 vindt u een overzicht van de verdeling naar regio.

Aandelenbeleggingsfondsen Venture capital (private equity) Stand per 31 december

2012

1.159.478

1.014.016

Bedrijfsobligaties (credit funds)

285.045

339.297

Covered fondsen

149.836

59.696

Hypotheken

141.292

116.839

14.235

18.734

338.847

359.058

2.088.733

1.907.640

2013

2012

175.782

327.691

3.836

4.529

5

16

179.623

332.326

Staatsobligaties

Inflation linked bonds Obligatiebeleggingsfondsen Stand per 31 december

Net als in 2012 zijn op de balansdatum geen obligaties uitgeleend. De waarden onder hypotheken werden tot 2012 gepresenteerd als leningen op schuld­ bekentenis.

Belegde waarden in aandelen

Zelfstandig beursgenoteerde aandelen

2013

2013

2012

55.339

43.833

389.390

353.460

17.661

17.288

462.390

414.581

Belegde waarden in derivaten

Rentederivaten Valutaderivaten

Net als in 2012 zijn op de balansdatum geen aandelen uitgeleend.

Overige derivaten Stand per 31 december

Jaarverslag 2013 |

59

Jaarrekening 2013

Belegde waarden in overige beleggingen

Beleggingscrediteuren 2013

2012

Commodities

79.751

63.421

Nog af te wikkelen transacties

Infrastructuur

29.587

31.921

Vooruit ontvangen huur

./.

233

./.

41

54.044

69.688

Overige

./.

394

./.

413

163.382

165.030

Stand per 31 december

/.

627

./. 2.325

2013

2012

38.111

29.498

305

63

71

44

18

1

7.542

6.782

 46.047

36.388

Beleggingsfondsen

(Geldmarktfondsen) Stand per 31 december

Beleggingsdebiteuren

Te ontvangen interest Te ontvangen huur Te ontvangen dividend Te ontvangen dividend- en couponbelasting Overige Stand per 31 december

60

| BPF Schoonmaak

2013

2012

-

./. 1.871

2. V  orderingen en overlopende activa

Nadere specificatie ‘Vorderingen op werkgevers’

Werkgevers

Specificatie vorderingen en overlopende activa

Voorziening dubieuze debiteuren 2013

2012

Nog te factureren premies

20.175

17.327

Vordering op werkgevers

16.191

21.027

Deurwaarder

187

208

Uitkeringen

140

201

28

16

11

12

669

509

37.401

39.300

Overige vorderingen Vordering op deelnemers Waardeoverdrachten Stand per 31 december

Overlopende activa zijn bijvoorbeeld vooruitbetaalde kosten. Bij de waardering van vorderingen houdt BPF Schoonmaak ­rekening met het risico van oninbaarheid (het risico dat we het geld niet krijgen). Daarvoor trekken we een voorziening af van het saldo van de uitstaande vorderin­ gen. Voor gelijksoortige posten met gelijk­ soortige risico’s maken we één schatting van verliezen en risico’s op balansdatum. Dit noemen we de statische methode. Alle vorderingen hebben een resterende looptijd die korter is dan één jaar.

Stand per 31 december

./.

2013

2012

34.971

40.822

18.780

./.

19.795

16.191

21.027

2013

2012

Liquide middelen

9.036

15.712

Stand per 31 december

9.036

15.712

In 2013 voegden we een bedrag van 1.345 toe aan de voorziening (2012: 1.621). Ook is er voor een bedrag van 954 overgedragen aan voorziening voor vorderingen die overgenomen zijn van het geliquideerde vut-fonds. We schreven een bedrag van 3.314 aan premies over voorgaande jaren als oninbaar af (2012: 2.660).

3. Overige activa

Liquide middelen zijn kasmiddelen en tegoeden op bankrekeningen die onmid­ dellijk of op korte termijn vrij beschikbaar zijn. BPF Schoonmaak heeft geen kredietfa­ ciliteiten. We maken dus geen gebruik van mogelijkheden om geld voor korte tijd te lenen. Jaarverslag 2013 |

61

Jaarrekening 2013

4. Stichtingskapitaal en reserves Mutatieoverzicht eigen vermogen

Stand per 1 januari 2013 Uit bestemming saldo van baten en lasten Stand per 31 december 2013

beleidsreserve

bestemmingsreserve beleggingen

bestemmingsreserve AOP-regeling

bestemmingsreserve overgangs­regeling

totaal

./. 295.126

295.223

86.437

71.511

158.045

9.200

71.990

62.311

230.035

80.192 ./. 214.934

./.

874

1.872

294.349

88.309

./.

Verloop bestemmingsreserve overgangsregeling 2013

2012

Stand per 1 januari

71.511

63.711

Premie

7.965

7.761

Onttrekking

./.

17.037

./.

5.751

Solvabiliteitsopslag

./.

1.891

./.

655

Rendement Stand per 31 december

62

| BPF Schoonmaak

1.763

6.445

62.311

71.511

Solvabiliteit 2013

2012

In procenten Aanwezig vermogen (exclusief bestemmingsreserve overgangsregeling)

Af: technische voorziening op FTK-waardering

In procenten

2.872.898

106,2

2.778.203

103,2

2.705.174

100,0

2.691.669

100,0

Als het fonds minder eigen vermogen heeft dan het vereist eigen vermogen, is er een reservetekort. Als het fonds minder eigen vermogen heeft dan het minimaal vereist eigen vermogen, is er een dekkingstekort. De dekkingsgraad berekenen we door:

Eigen vermogen Af: vereist eigen vermogen

Vrij vermogen

Minimaal vereist eigen vermogen

Dekkingsgraad

./.

167.724

6,2

86.534

3,2

294.349

10,9

298.384

11,1

4,7

./. 211.850

./. 7,9

4,4

122.870

4,6

126.625

119.389

106,2

./.

103,2

Aanwezig vermogen ----------------------------------------- x 100% Technische voorzieningen Het aanwezig vermogen in deze bereke­ ning is dan exclusief de bestemmingsre­ serve overgangsregeling. Om de nominale dekkingsgraad te bepalen maken we de pensioenverplichtingen con­ tant tegen de nominale marktrente. Deze baseren we op de rentetermijnstructuur die De Nederlandsche Bank (DNB) publiceert. De reële dekkingsgraad is 65,8 procent. Bij het bepalen van de reële dekkingsgraad houden we in de verplichtingen rekening met toekomstige inflatie. Het eigen vermogen van BPF Schoonmaak is lager dan het vereist eigen vermogen, maar hoger dan het minimaal vereist eigen vermogen. Het fonds heeft dus een reser­ vetekort. We berekenen het vereist eigen vermogen volgens het standaardmodel van DNB. Jaarverslag 2013 |

63

Jaarrekening 2013

Herstelplan In 2009 hebben we een langetermijn- en kortetermijnherstelplan opgesteld. Beide plannen zijn goedgekeurd door toezicht­ houder DNB. Het herstelplan is dit boekjaar nog steeds volledig van toepassing. De belangrijkste maatregelen in het ­herstelplan zijn: • BPF Schoonmaak past het premiebeleid niet aan zolang de premie bijdraagt aan het herstel • BPF Schoonmaak verleent geen toeslag zolang de dekkingsgraad lager is dan het FTK vereist • BPF Schoonmaak past het beleggings­ beleid niet aan gedurende de hersteltermijn

Het bestuur neemt aanvullende ­maatregelen wanneer het herstel minder voorspoedig verloopt. Het herstel van het fonds eind 2013 verliep dus volgens plan. Volgens de evaluatie van het herstelplan hoefde het fonds geen aanvullende maatregelen te nemen. Ook hoefden we de pensioenen niet per 1 april 2014 te verlagen. Op basis van de bereke­ ningen aan het begin van 2014 verwachten we in 2015 uit reservetekort te zijn. Volgens het herstelplan moet de dekkings­ graad eind 2013 minimaal 104,6 procent zijn. Door de verlaging van het opbouw­ percentage per 1 januari 2013 moet de ­dekkingsgraad nu minimaal 104,4 procent zijn. Eind 2013 is de feitelijke dekkingsgraad 106,2 procent.

5. Technische voorzieningen Specificatie voorziening pensioenverplichtingen voor risico fonds naar aard 2013

2012

2.653.650

2.625.075

Voorziening (A)AOP

16.360

18.121

Voorziening premievrijstelling/IBNR

35.164

48.473

2.705.174

2.691.669

Basisregeling

Stand per 31 december

Mutatieoverzicht voorziening pensioenverplichtingen

Stand per 1 januari Pensioenopbouw Rentetoevoegingen Onttrekking voor pensioenuitkeringen

./.

Toevoeging voor pensioenuitvoeringskosten Wijziging marktrente

./.

Wijziging overige actuariële uitgangspunten Wijziging door overdracht van rechten Inkoop VPL-aanspraken Wijziging door kanssystemen en overige Stand per 31 december

./.

2013

2012

2.691.669

2.393.459

153.555

171.732

9.853

39.047

50.182

./.

46.867

1.871

2.317

119.990

123.031

-

1.957

1.910

610

17.097

5.751

609

632

2.705.174

2.691.669

Meer uitleg over de verschillende posten vindt u in de ‘Toelichting op de staat van baten en lasten’ (zie pagina 79).

64

| BPF Schoonmaak

Specificatie voorziening pensioenverplichtingen naar categorieën deelnemers

Actieve deelnemers Pensioengerechtigden Gewezen deelnemers

2013 aantal

2013 bedrag

2012 aantal

2012 bedrag

121.587

1.277.973

121.421

1.370.921

21.180

428.770

18.571

376.071

349.779

894.757

353.594

826.611

Overigen

Netto pensioenverplichtingen Toekomstige kosten uitvoering pensioenregeling Stand per 31 december De voorziening pensioenverplichtingen heeft gewoonlijk een langlopend karakter.

50.634

65.288

2.652.134

2.638.891

53.040

52.778

2.705.174

2.691.669

Toeslagverlening Het bestuur bepaalt jaarlijks of er toeslag wordt verleend (indexatie). Om toeslag te verlenen moet het fonds dus genoeg geld hebben. Het bestuur streeft ernaar jaarlijks een toeslag te verlenen die maximaal gelijk is aan de stijging van het CBS-indexcijfer (CPI), alle huishoudens, afgeleid. Met ‘afgeleid’ wordt bedoeld dat belasting- en accijnseffecten geen invloed hebben op de index. De afgelopen drie jaar (per 1 januari 2014, 2013 en 2012) heeft BPF Schoonmaak de pensioenaanspraken en de ingegane ­pensioenen niet verhoogd. Inhaaltoeslagen Als het fonds in het verleden niet voor 100 procent heeft geïndexeerd, kan het inhaal­ toeslagen geven. Daarvoor is wel een hoge dekkingsgraad nodig. Op korte termijn zijn inhaaltoeslagen daarom niet te verwachten.

Jaarverslag 2013 |

65

Jaarrekening 2013

66

| BPF Schoonmaak

Naam: Johan Pflug, Leeftijd: 42 Werkplek: Schiphol Airport Plaza, Haarlemmermeer

‘Ieder jaar krijg ik een overzicht met de stand van zaken en prognoses. Ik verwacht niet dat ik een hoog pensioen zal ontvangen. Soms vraag ik me af of ik niet een extra voorziening moet afsluiten. Een aanvullende spaarpolis, naast het pensioen dat ik nu opbouw.’ Jaarverslag 2013 |

67

Jaarrekening 2013

6. Overige schulden en overlopende passiva

Risicobeheer en derivaten

Specificatie overige schulden en overlopende passiva 2013

2012

255.961

277.311

Belastingen en premies sociale verzekeringen

1.828

742

Overige schulden

2.541

1.477

260.330

279.530

Derivaten

Stand per 31 december

Alle schulden hebben een resterende ­looptijd die korter is dan één jaar. De overige schulden bestaan vooral uit kosten die we nog moeten betalen.

Nadere specificatie ‘Derivaten’

Rentederivaten Valutaderivaten Overige derivaten Stand per 31 december

68

| BPF Schoonmaak

2013

2012

255.592

277.293

364

5

5

13

255.961

277.311

Solvabiliteitsrisico Het beheer en de financiering van de pensioenverplichtingen gaan gepaard met risico’s. De belangrijkste doelstelling van het fonds is het nakomen van de pensioen­ toezeggingen. Daarvoor streeft het fonds naar voldoende solvabiliteit op basis van de marktwaarde van de pensioenverplich­ tingen. De solvabiliteit is de verhouding tussen de verplichtingen en het eigen vermogen op de balans. Als de solvabiliteit hoger is, kan het pensioenfonds beter aan zijn verplichtingen voldoen. Het grootste risico voor het fonds is het solvabiliteitsrisico. Als de solvabiliteit lager dan nul is, dan heeft het fonds niet vol­ doende vermogen om de pensioenverplich­ tingen te dekken. Er zijn algemeen gelden­ de normen en specifieke normen (opgelegd door de toezichthouder) om de solvabiliteit te bepalen. Als de solvabiliteit zich negatief ontwikkelt, bestaat het risico dat het fonds de premie moet verhogen (voor de onder­ neming en de deelnemers). Ook is er dan geen ruimte voor een eventuele indexatie van opgebouwde pensioenrechten. In het uiterste geval moet het fonds verworven pensioenaanspraken en pensioenrechten verminderen.

De tabel toont het tekort op FTK-grondslagen:

Voorziening pensioenverplichtingen (FTK-waardering)

2013

2012

2.705.174

2.691.669

Buffers: S1 Renterisico

121.661

121.165

S2 Risico zakelijke waarden

171.382

170.841

S3 Valutarisico

62.933

55.423

S4 Grondstoffenrisico

26.996

26.910

S5 Kredietrisico

36.206

72.635

S6 Verzekeringstechnisch risico

122.367

120.096

S7 Liquiditeitsrisico

-

-

S8 Concentratierisico

-

-

S9 Operationeel risico

-

-

25.374

31.159

S10 Actief beheer Diversificatie-effect

./.

272.570

./.

Totaal S (vereiste buffers)

Vereist vermogen (art. 132 Pensioenwet)

Aanwezig vermogen (totaal activa – schulden – bestemmingsreserve overgangsregeling) Tekort

./.

Beleid en risicobeheer Het bestuur heeft beleid om risico’s te beheersen: • beleggingsbeleid • premiebeleid • herverzekeringsbeleid • toeslagbeleid

299.845

294.349

298.384

2.999.523

2.990.053

2.872.898

2.778.203

126.625

Om risico’s af te dekken heeft het fonds ­derivatencontracten afgesloten. Bij het bepalen van de vereiste buffers is hiermee rekening gehouden. BPF Schoonmaak berekent de buffers volgens het stan­ daardmodel van DNB. Uitgangspunt is het vereist vermogen in de evenwichtssituatie, gebaseerd op de strategische asset mix.

../.

211.850

Het bestuur baseert het beleid op uitvoe­ rige analyses van te verwachten ontwikke­ lingen van de verplichtingen en de financi­ ële markten. Bijvoorbeeld ALM-studies. Een ALM-studie is een analyse van de structuur van de pensioenverplichtingen én van verschillende beleggingsstrategieën en de ontwikkeling daarvan in diverse economi­ sche scenario’s. De uitkomsten van deze analyses komen terug in beleggingsrichtlijnen die het bestuur jaarlijks vaststelt. Deze beleggings­ richtlijnen vormen de basis voor het beleg­ gingsbeleid. De richtlijnen geven normen en limieten aan waarbinnen de uitvoering van het beleggingsbeleid moet plaatsvin­ den. Ze zijn gericht op het beheersen van Jaarverslag 2013 |

69

Jaarrekening 2013

de volgende belangrijkste (beleggings) risico’s. Wij gebruiken derivaten om risico’s te beperken. Marktrisico Marktrisico is de kans op winst of verlies door een verandering van marktfactoren. Marktfactoren zijn bijvoorbeeld marktprij­ zen van aandelen, grondstoffen, vastgoed en private equity (prijsrisico), maar ook valutakoersen (valutarisico) of rentes (ren­ terisico). De beleggingsdoelstellingen bepalen de strategie van het fonds. Door dagelijks de beleidskaders en richtlijnen te volgen probeert het fonds het marktrisico te be­ heersen. De overall marktposities worden regelmatig gerapporteerd aan het bestuur. Renterisico Het renterisico is de wijziging van de waarden van de portefeuille vastrentende waarden en de pensioenverplichtingen door veranderingen in de marktrente. De rentegevoeligheid meten we met de ‘duration’. Dat is het gewogen gemiddelde van de looptijden van een verzameling vastrentende waarden. De duration geeft aan hoeveel procent de marktwaarde van een belegging of verplichting verandert als de rentecurve verschuift. Een hoge duration betekent dat een beleggingsportefeuille erg gevoelig is voor renteveranderingen.

70

| BPF Schoonmaak

Percentage

Percentage

eind 2013

eind 2012

2.088.733

5,50

5,51

2.841.839

12,29

12,87

2.705.174

21,42

23,21

Waarde balans-

post eind 2013

Duration van de vastrentende waarden Duration van de totale portefeuille (na derivaten)

Duration van de pensioenverplichtingen

Op de balansdatum is de gemiddelde looptijd van de beleggingen aanzienlijk korter dan de gemiddelde looptijd van de verplichtingen. Dit heet een ‘duration mismatch’. Bij een rentestijging daalt de waarde van beleggingen minder snel dan de waarde van de verplichtingen (bij toepassing van de actuele marktrentestruc­ tuur). Daardoor stijgt de dekkingsgraad. Bij een rentedaling zal de waarde van de beleggingen minder snel stijgen dan de waarde van de verplichtingen. Daardoor daalt de dekkingsgraad. BPF Schoonmaak probeert de duration mismatch te verkleinen. Bijvoorbeeld door meer langlopende obligaties te kopen in plaats van aandelen (aandelen heb­ ben altijd een duration van nul). En door kortlopende obligaties te vervangen door langlopende obligaties. Het fonds kan een

duration

duration

duration mismatch ook verkleinen door renteswaps. Bij een renteswap wordt een vaste lange rente geruild tegen een varia­ bele korte rente. Het fonds ontvangt dan een lange rente (vergelijkbaar met de kas­ stroom van een langlopende obligatie) en betaalt daarvoor een variabele korte rente. Een nadeel is dat het fonds afhankelijk is van de ontwikkeling van de korte rente die het aan de tegenpartij betaalt. Het afsluiten van een swap is een manier om mismatchrisico’s af te dekken. Tegelijkertijd zorgt een swap echter voor nieuwe risico’s, zoals liquiditeitsrisico, tegenpartijrisico en juri­ disch risico.

De tabel toont de samenstelling van de vastrentende waarden naar looptijd: Eind 2013

Eind 2013 in percentage

Eind 2012

Eind 2012 in percentage

Resterende looptijd < 1 jaar

66.051

3

101.349

5

Resterende looptijd > 1 jaar < 5 jaar

772.572

37

634.812

33

1.250.110

60

1.171.479

62

2.088.733

100

1.907.640

100

Resterende looptijd > 5 jaar

Prijsrisico Prijsrisico is een verandering van waarde door de ontwikkeling van marktprijzen. Verschillende factoren beïnvloeden die ontwikkeling: bijvoorbeeld een individuele

belegging, de uitgevende instelling of al­ gemene factoren. BPF Schoonmaak waar­ deert alle beleggingen tegen reële waarde. Veranderingen van waarde verwerken we onmiddellijk in het saldo van baten en las­

ten. Daardoor zijn wijzigingen in marktom­ standigheden direct zichtbaar in het beleggingsresultaat. Het fonds vangt het prijsrisico op door beleggingen te spreiden.

Deze tabel geeft de verdeling van vastgoed in sectoren weer: Eind 2013

Eind 2013 in percentage

Eind 2012

Eind 2012 in percentage

Woningen

41.797

21

43.480

20

Woningfondsen

74.952

37

75.574

35

Winkels

14.270

7

15.465

7

Winkelfondsen

45.612

22

46.565

22

Kantoren

10.455

5

12.385

6

Kantorenfondsen

5.475

3

5.874

3

Participaties in overige vastgoedfondsen

11.111

5

16.276

7

203.672

100

215.619

100

Jaarverslag 2013 |

71

Jaarrekening 2013

In deze tabel ziet u hoe vastgoed is verdeeld over regio’s: Eind 2013

Eind 2013 in percentage

Eind 2012

Eind 2012 in percentage

203.400

100

215.522

100

272

-

97

-

203.672

100

215.619

100

Eind 2013

Eind 2013 in percentage

Eind 2012

Eind 2012 in percentage

119.430

26

111.102

27

112.799

24

97.589

24

Handel

87.817

19

88.483

21

Beleggingsinstelling

17.661

4

17.288

4

103.069

22

77.239

19

21.614

5

22.880

5

462.390

100

414.581

100

Europa Noord-Amerika

Deze tabel toont de verdeling van de aandelenportefeuille in sectoren:

Nijverheid en industrie Financiële instellingen (o.a. banken/ verzekeraars)

Overige dienstverlening Diversen

72

| BPF Schoonmaak

In deze tabel ziet u hoe de aandelenportefeuille verdeeld is over regio’s: Eind 2013

Eind 2013

Eind 2012

156.362

34

139.926

34

Noord-Amerika

95.749

21

75.819

18

Azië

51.422

4

50.848

12

Emerging Markets

141.155

11

130.700

32

Overig

17.702

30

17.288

4

462.390

100

414.581

100

Vóór

Valuta-derivaten

2.432.727

Europa

in percentage

Eind 2012

in percentage

De tabel geeft het valutarisico weer: Eind 2013

Eind 2012

Nettopositie (na)

Nettopositie (na)

188.128

2.620.855

2.534.824

184.060

./. 134.539

49.521

35.187

Britse pond

51.037

./. 37.881

13.156

13.030

Zwitserse frank

19.236

./. 15.708

3.528

4.075

202.609

-

202.609

205.277

2.889.669

-

2.889.669

2.792.393

Euro Amerikaanse dollar

Overige

Valutarisico Een deel van de beleggingsportefeuille beleggen we buiten de euro: eind 2013 in totaal ongeveer 456.942 euro (2012: 420.109 euro). Hiervan is 33,5 procent (2012: 38,7 procent) afgedekt naar de euro. Dit geldt voor alle vreemde valuta. Van de belangrijkste valuta (Amerikaanse dollar, Britse pond en Zwitserse frank) wil het fonds 75 procent van de posities afdek­ ken. Eind 2013 is 73,9 procent (2012: 75,8 procent) van de posities in deze drie valuta afgedekt. Valuta-afdekking (en de aanpas­ sing daarop) doen we aan het begin van een kwartaal. Veranderingen van de valuta-ex­ posure tijdens het kwartaal verwerken we niet tussendoor. Kredietrisico Kredietrisico is het risico dat het fonds financiële verliezen lijdt. Oorzaken zijn een faillissement of tegenpartijen die niet kun­ nen betalen, terwijl het fonds wel (potenti­ ële) vorderingen heeft. Voorbeelden zijn par­ tijen die obligatieleningen uitgeven, banken waar we deposito’s plaatsen, marktpartijen waarmee we over the counter (OTC-)deriva­ tenposities aangaan of herverzekeraars. Met beursgenoteerde derivaten lopen we geen kredietrisico.

Jaarverslag 2013 |

73

Jaarrekening 2013

Onder kredietrisico valt ook het ‘settlement­risico’. Dit is het risico dat partijen, waarmee het fonds transacties is aangegaan, hun tegenprestatie niet meer kunnen verrichten. Daardoor lijdt het fonds financiële verliezen. Dit risico beperken we door op totaalniveau limieten te stellen aan tegenpartijen. We kunnen bij hypothecaire geldlenin­ gen vragen om extra zekerheden (zoals onderpand). Ook kunnen we voorzich­ tige verstrekkingsnormen opleggen bij ­hypothecaire geldleningen. Om het settlementrisico af te dekken belegt BPF Schoonmaak alleen in mark­ ten met een betrouwbaar clearing- en ­settlementsysteem (dit is een systeem voor de afhandeling van transacties). Voordat we in nieuwe markten beleggen, doen we hier onderzoek naar. Niet-beursgenoteerde beleggingen, vooral OTC-derivaten, doen we alleen met partijen die ISDA/CSA-over­ eenkomsten hebben. Dat betekent dat po­ sities van het fonds goed worden afgedekt door onderpand.

74

| BPF Schoonmaak

De tabel toont de verdeling van de vastrentende waarden naar sector: 2013

2012

Nederlandse overheidsinstellingen

180.821

154.001

Buitenlandse overheidsinstellingen

1.089.463

987.309

454.062

433.750

156.417

131.384

207.970

201.196

2.088.733

1.907.640

Financiële instellingen Handel- en industriële bedrijven Andere instellingen

In deze tabel ziet u de verdeling van vastrentende waarden naar regio:

Mature markets Emerging markets

De regio’s Azië (zonder Japan), LatijnsAmerika en Rusland zijn de opkomende economieën: ‘emerging markets’. De overige landen waarin we beleggen zijn de ontwikkelde economieën: ‘mature markets’.

2013

2012

1.980.469

1.737.853

108.264

169.787

2.088.733

1.907.640

Eind 2013 hadden we voor 182 miljoen euro (2012: 142 miljoen) belegd in de GIIPS-lan­ den (Griekenland, Italië, Ierland, Portugal en Spanje).

In het overzicht ziet u de kredietwaardigheid van debiteuren van de vastrentende portefeuille:

Eind 2013

Eind 2013

in percentage

De post ‘Overige’ bevat vooral leningen en beleggingsfondsen. Deze hebben geen ra­ ting (bepaling van de kredietwaardigheid).

Eind 2012

Eind 2012

in percentage

AAA

491.366

24

605.959

32

AA+

261.122

13

290.949

15

AA

285.686

14

61.256

3

AA-

72.503

3

44.177

2

A+

28.513

1

27.836

2

A

93.598

5

62.221

3

A-

73.519

4

152.553

8

BBB+

48.340

2

96.398

5

BBB

221.905

11

94.918

5

BBB-

121.203

6

76.398

4

BB+

15.818

1

26.785

2

BB

24.617

1

38.554

2

BB-

29.170

1

5.952

-

B+

28.946

1

6.693

-

B

33.582

2

111.166

6

B-

29.315

1

2.349

-

CCC+

31.154

1

41.898

2

198.376

9

161.578

9

2.088.733

100

1.907.640

100

Overige

De kredietwaardigheid bepalen we op basis van een gemiddelde beoordeling van kredietbeoordelaars Moody’s, Standard & Poor’s en Fitch.

Verzekeringstechnische risico’s (actuariële risico’s) Langlevenrisico Langlevenrisico is het risico dat deelnemers langer blijven leven. Bij het bepalen van de voorziening pensioenverplichtingen gaat het fonds uit van een gemiddelde levensverwachting. Als deelnemers langer leven is er onvoldoende pensioenvermo­ gen opgebouwd voor de uitkering van de pensioenverplichting. BPF Schoonmaak ge­ bruikt de AG-prognosetafel 2012-2062 met startkolom 2014. De sterftekansen hebben we verlaagd, omdat de sterfte binnen het fonds afwijkt van de sterfte van de gehele bevolking. Overlijdensrisico Wanneer een deelnemer overlijdt, moet het fonds mogelijk een nabestaandenpensioen toekennen waarvoor het geen voorzienin­ gen heeft. Dit heet het overlijdensrisico. Dit risico drukken we uit in risicokapitalen.

Jaarverslag 2013 |

75

Jaarrekening 2013

Arbeidsongeschiktheidsrisico BPF Schoonmaak moet voorzieningen tref­ fen voor premievrijstelling bij invaliditeit en voor het toekennen van een arbeids­ ongeschiktheidspensioen (schadereserve). Dit is het arbeidsongeschiktheidsrisico. Hiervoor brengen we jaarlijks een risico­ premie in rekening. Het verschil tussen de risicopremie en de werkelijke kosten verwerken we in het resultaat. De actuari­ ele uitgangspunten voor de risicopremie herzien we regelmatig. Het beleid van BPF Schoonmaak is om het overlijdens­ en ar­ beidsongeschiktheidsrisico niet te herver­ zekeren. Indexatierisico Het bestuur van het fonds streeft ernaar het pensioen te indexeren. Dit kan alleen als het fonds genoeg geld heeft. Het hangt dus af van de ontwikkelingen in inflatie, demografie, de rente en het rendement. We houden hierbij rekening met de strategi­ sche beleggingsmix 2013. De indexatietoe­ zegging is voorwaardelijk. Het indexatiebeleid vindt u op pagina 65. Liquiditeitsrisico Liquiditeitsrisico is het risico dat we beleg­ gingen niet op tijd en/of niet tegen een aanvaardbare prijs kunnen omzetten in liquide middelen. Hierdoor kan het fonds op korte termijn niet aan zijn verplich­ tingen voldoen. Liquide middelen zijn de

76

| BPF Schoonmaak

geldmiddelen waarover we onmiddellijk kunnen beschikken. Liquiditeitsrisico is een kortetermijnrisico. De andere risico’s zijn vooral langeretermijnrisico’s (solvabiliteit). Dit risico beheersen we door voldoende ruimte te nemen voor liquiditeitsposities in het strategische en tactische beleg­ gingsbeleid. Ook houden we rekening met de directe beleggingsopbrengsten en met andere inkomsten, zoals premies. BPF Schoonmaak heeft voldoende obligaties die onmiddellijk zonder waardeverlies te gelde kunnen worden gemaakt. Zo kunnen we eventuele onvoorziene uitstroom van geldmiddelen financieren. Concentratierisico Grote posten kunnen een concentratierisi­ co vormen. Eerst moeten we bepalen welke posten groot zijn. Daarvoor tellen we per beleggingscategorie alle instrumenten met dezelfde debiteur op. Elke post die meer dan 2 procent van het balanstotaal is, is een grote post. Concentratierisico’s kunnen optreden als activa en passiva niet goed gespreid zijn over regio’s, economische sectoren of tegen­ partijen. Een portefeuille van leningen die sterk sectorgebonden is, kan bijvoorbeeld een verhoogd risico lopen. Als een fonds aandelen in dezelfde sector aanhoudt, heet dat een cumulatief concentratierisico.

Dit zijn de grote posten op 31 december 2013 (staatsobligaties: percentage van het totaal van de betreffende beleggingscategorie in 2013 of 2012): Eind 2013

Eind 2013 in

Eind 2012

Eind 2012 in

Duitsland

344.469

16

279.121

15

Frankrijk

258.301

12

223.996

12

Nederland

156.647

8

131.002

7

Italië

101.249

5

97.276

5

73.987

4

-

-

934.653

45

731.395

39

Spanje

percentage

percentage

Overige niet-financiële risico’s Operationeel risico Het fonds loopt operationeel risico als: • transacties niet goed worden afgewikkeld; • gegevens niet correct worden verwerkt; • informatie verloren gaat; • er fraude wordt gepleegd. Het fonds probeert deze risico’s onder con­ trole te houden met hoge kwaliteitseisen aan de uitvoeringsorganisaties. Het bestuur toetst deze kwaliteitseisen regelmatig. Systeemrisico Systeemrisico is het risico dat het mondi­ ale financiële systeem (de internationale markten) niet langer goed functioneert. Hierdoor zijn beleggingen van het fonds niet langer verhandelbaar en verliezen ze zelfs (tijdelijk) hun waarde. Dit risico kan het fonds niet beheersen. Specifieke financiële instrumenten (derivaten) Voor de uitvoering van het beleggingsbe­ leid gebruikt BPF Schoonmaak ook finan­ ciële derivaten. Financiële derivaten zijn beleggingsinstrumenten die hun waarde ontlenen aan de waarde van een ander goed. Het andere goed heet ook wel de on­ derliggende waarde. Het fonds gebruikt de­ rivaten alleen als dit passend is binnen het algemene beleggingsbeleid. Het bestuur stelt grenzen (limieten) vast. De portefeuil­

lestructuur en het risicoprofiel (inclusief de economische effecten van derivaten) moe­ ten zich binnen deze grenzen bevinden. BPF Schoonmaak gebruikt derivaten vooral om het valutarisico en het renterisico af te dekken. Een van de belangrijkste risico’s bij derivaten is het kredietrisico. Dit is het risico dat tegenpartijen niet aan hun beta­ lingsverplichtingen kunnen voldoen. We beperken dit risico door alleen transacties aan te gaan met betrouwbare partijen. Ook werken we zoveel mogelijk met onderpand. Het fonds kan verschillende financiële derivaten gebruiken:

• Valutatermijncontracten Dit zijn contracten die het fonds met individuele banken afsluit. De partijen spreken af om valuta te verkopen en andere valuta aan te kopen. De prijs en de datum zijn van tevoren vastgesteld. Met valutatermijncontracten kunnen we valutarisico’s afdekken • Renteswaps Dit zijn ook contracten met individuele banken. De partijen spreken af om rente­ betalingen over een nominale hoofdsom uit te wisselen. Met swaps kan het fonds de rentegevoeligheid van de portefeuille beïnvloeden

• Futures Dit zijn standaard beursgenoteerde instrumenten waarmee het fonds snel posities kan wijzigen. Futures worden gebruikt voor het tactische beleggingsbe­ leid. Tactisch beleggingsbeleid is slechts zeer beperkt mogelijk binnen de grenzen van het strategische beleggingsbeleid • Putopties op aandelen Dit zijn (niet­)beursgenoteerde opties waarmee het fonds een daling van de koers van de aandelenportefeuille kan opvangen. Bij de aankoop van deze opties wordt een premie betaald. Deze premie is onder andere afhankelijk van het actuele koersniveau van de onderliggende index, de looptijd van de opties en de uitoefen­ prijs van de opties Jaarverslag 2013 |

77

Jaarrekening 2013

De tabel geeft inzicht in de derivatenposities op 31 december 2013: Type contract

Contractomvang

Reële waarde activa

Reële waarde passiva

Renteswaps

652.250

175.782

255.592

Forward

193.342

3.836

364

2.200

5

5

2.090

-

-

845.702

179.623

255.961

Overige derivaten Futures

./.

Deze tabel toont de derivatenposities op 31 december 2012: Type contract

Contractomvang

Reële waarde activa

Reële waarde passiva

489.250

327.691

277.293

Forward

167.035

4.529

5

Futures

14.400

-

-

2.200

16

13

672.885

332.236

277.311

Renteswaps

Overige derivaten

Op sommige derivaten ontvangen we tij­ delijk onderpand. Dit is een zekerheid voor de waarde van de derivaten. Eind 2013 was de waarde van het ontvangen onderpand 72.460 euro. Hier stond een nettowaarde

78

| BPF Schoonmaak

van de swaps van 79.811 euro tegenover. In 2012 was de waarde van het ontvangen onderpand 55.689 euro tegenover een net­ towaarde van de swaps van 50.398 euro.

Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen (Bedragen in duizenden euro’s)

Ontvangen en verstrekte zekerheden en garanties Dit heeft betrekking op de onderpanden die ontvangen zijn voor derivaten. Zie de toelichting op de vorige pagina. Langlopende contractuele verplichtingen BPF Schoonmaak besteedt de administra­ tieve uitvoering uit aan APG Pensioenbe­ heer B.V. Het fonds heeft met APG een uit­ bestedingsovereenkomst voor onbepaalde tijd afgesloten, met een opzegtermijn van één jaar. De totale verplichting voor 2014 bedraagt circa 13.700 euro. Voor beleggingen heeft BPF Schoonmaak overeenkomsten met Syntrus Achmea Vermogensbeheer B.V., Syntrus Achmea Vastgoed B.V. en Northern Trust Global Ser­ vices Limited. De totale verplichting is circa 4.200 euro (schatting op basis van 2013).

Investerings- en stortingsverplichtingen Vooruitlopend op verwachte inkomende kasstromen heeft het fonds op de ba­ lansdatum investerings- en stortingsver­ plichtingen. We verwachten dat we deze verplichtingen in het volgende boekjaar bijna helemaal afwikkelen. 2013

2012

Private equity

5.987

6.808

Vastgoed

29.152

32.306

35.139

39.114

Collectieve waardeoverdracht Stichting ISS Pensioenfonds Op 31 december 2013 heeft het fonds een overeenkomst getekend voor een collec­ tieve waardeoverdracht vanuit Stichting ISS Pensioenfonds. De waardeoverdracht gebeurt in 2014.

Toelichting op de staat van baten en lasten (Bedragen in duizenden euro’s, tenzij an­ ders aangegeven)

7. P  remiebijdragen risico pensioenfonds

Werkgeversgedeelte

Werknemersgedeelte

VPL-premie FVP-bijdragen

Kostendekkende premie

2013

2012

189.505

211.485

Feitelijke premie

185.859

181.085

Kosten pensioenopbouw

Gedempte premie

155.785

174.623

Pensioenuitvoerings­kosten

Kostendekkende premie

Mutatie TV voor excassokosten

2013

2012

92.604

89.993

92.604

89.993

7.965

7.761

651

1.099

193.824

188.846

De totale bijdrage van werkgever en werk­ nemers is 21,9 procent (2012: 21,9) van de pensioengrondslag. Volgens artikel 130 van de Pensioenwet moeten pensioenfondsen drie premies in de jaarrekening opnemen: • kostendekkende premie; • gedempte premie; • feitelijke premie.

De kostendekkende premie is gebaseerd op de marktrente (nominale rentetermijn­ structuur van 31 december 2012 gepu­ bliceerd door DNB). De kostendekkende premie is de minimale premie die het fonds nodig heeft om de pensioenregeling uit te voeren. De kostendekkende premie kan sterk schommelen, door uitschieters in rente en rendement. Daarom stelt een fonds ook een stabielere gedempte premie vast. Het bestuur heeft de gedempte pre­ mie vastgesteld op 3,5 procent rekenrente. De nominale rentetermijnstructuur van 31 december 2012 ligt onder de gedempte ­rentevoet van 3,5 procent. De kostendek­ kende premie is dus veel hoger dan de gedempte premie. De premie in het boekjaar is als bate verantwoord. De tabellen hieronder laten zien hoe de kostendekkende premie en de gedempte premie zijn samengesteld:

./.

Solvabiliteitsopslag

2013

2012

156.430

171.732

16.715

17.488

1.004

2.317

17.364

19.948

189.505

211.485

2013

2012

126.079

139.267

16.715

17.488

1.004

1.692

13.995

16.176

155.785

174.623

Gedempte premie

Kosten pensioenopbouw Pensioenuitvoeringskosten Mutatie TV voor excassokosten Solvabiliteitsopslag

./.

Tot boekjaar 2013 werden bij de kosten pensioenopbouw de kosten zonder excas­ sokosten gepresenteerd. De excassokosten maakten toen onderdeel uit van de Mutatie TV voor excassokosten. Vanaf boekjaar 2013 maken de excassokosten onderdeel uit van de kosten pensioenopbouw. De Mutatie TV voor excassokosten bestaat dan nog alleen Jaarverslag 2013 |

79

Jaarrekening 2013

uit de vrijval van excassokosten opslag op de uitkeringen.

8. B  eleggingsresultaten risico pensioenfonds

Bij de bepaling van de kostendekkende premie wordt rekening gehouden met de rentetermijnstructuur en bij de gedempte premie wordt rekening gehouden met een gemiddelde rente van 3,5%.

De beleggingsresultaten voor risico pensioenfonds over 2013 zijn:

Het fonds past geen premiekortingen en/of premieopslagen toe.

Directe beleggings­

Indirecte beleggings­

Vastgoedbeleggingen

9.695

./. 11.496

./.

368

Aandelen

1.294

38.110

./.

971

38.433

57.607

./. 37.449

./.

3.528

16.630

6.571

./. 121.657

./.

130

./.

362

./.

329

./.

704

./. 132.854

./.

5.326

./.

63.026

opbrengsten

Vastrentende waarden Derivaten Overige beleggingen

./.

13 75.154

Valutaresultaten

75.154

80

| BPF Schoonmaak

opbrengsten

./.

Kosten vermogens-

881

./. 133.735

TotaaL

beheer

./.

./.

./.

2.169

115.216

-

./.

881

5.326

./.

63.907

De beleggingsresultaten voor risico pensioenfonds over 2012 zijn: Directe beleggings­

Indirecte beleggings­

Vastgoedbeleggingen

8.439

./. 10.292

Aandelen

1.067

47.939

./. 1.059

47.947

51.628

135.940

./. 2.286

185.282

opbrengsten

Vastrentende waarden

opbrengsten

Kosten vermogens­

Totaal

beheer

./.

703

./.

2.556

Derivaten

./.

1.236

65.032

./.

60

63.736

Overige beleggingen

./.

8

2.027

./.

436

1.583

59.890

240.646

./. 4.544

295.992

-

557

-

557

59.890

241.203

./. 4.544

296.549

Valutaresultaten

De kosten van vermogensbeheer bedragen 5.326 (2012: 4.544). Deze kosten bestaan uit vergoedingen voor het beheer (4.127) en kosten voor onderhoud vastgoed en bewaarloon (1.199). De kosten zijn gestegen ten opzichte van 2012. Dit komt vooral door­ dat de kosten voor vastrentende waarden en vastgoed zijn gestegen. Een uitgebreid overzicht van de kosten over 2013 staat in het jaarverslag.

Jaarverslag 2013 |

81

Jaarrekening 2013

11. Pensioenuitvoeringskosten

9. Overige baten

Batig saldo geliquideerd Vut-fonds Intrest Overige baten

2013

2012

21.189

-

673

689

61

71

21.923

760

2013

2012

392

297

15.632

16.406

179

212

77

64

365

455

70

54

16.715

17.488

Bestuurskosten Administratiekostenvergoeding Controle- en advieskosten (excl. accountantskosten)

Accountantskosten Contributies en bijdragen

In 2013 is het Vut-fonds geliquideerd. Het batig saldo is overgedragen aan het fonds.

Overig

10. Pensioenuitkeringen 2013

2012

24.280

21.357

6

8

Partnerpensioen

5.234

4.899

Wezenpensioen

250

248

1.694

1.803

2

-

18.594

16.405

50.060

44.720

Ouderdomspensioen Prepensioen

Invaliditeitspensioen Overig Afkopen

Afkopen is het in één keer uitbetalen van kleine pensioenen. Dat doen we als pensioenen lager zijn dan de wettelijke afkoopgrens van 451 euro per jaar (2012: 438

82

| BPF Schoonmaak

euro). Ook kleine pensioenen van gewezen deelnemers kopen we af (pensioenen lager dan 100 euro per jaar).

De accountantskosten kunnen we onderverdelen in: 2013

2012

Controle van de jaarrekening

62

49

Andere controleopdrachten

15

15

Fiscale advisering

-

-

Andere niet-controlediensten

-

-

77

64

Aantal personeelsleden Het fonds heeft niemand in dienst. BPF Schoonmaak besteedt de pensioen­ uitvoering volledig uit aan APG Pensioen­ beheer B.V.

Indexering en overige toeslagen De last uit indexering en overige toeslagen, toegerekend aan het verslagjaar, verant­ woorden we in de staat van baten en lasten.

Beloning bestuurders Bestuurskosten zijn de vergoedingen voor het werk dat hoort bij de bestuurs- en commissievergaderingen. De vergoedingen bestaan uit: • detacheringskosten voor de uitvoerend bestuurders 271 (2012: 207) • vacatiegeld (de vergoeding aan bestuurs­ leden voor de vervulling van hun functie, zoals het voorbereiden en bijwonen van vergaderingen) 117 (2012: 88) • reis- en verblijfkosten 4 (2012:2)

BPF Schoonmaak probeert de opgebouwde pensioenrechten van de actieve deelne­ mers, gewezen deelnemers en pensioenge­ rechtigden jaarlijks aan het CBS-indexcijfer (CPI), alle huishoudens, afgeleid aan te pas­ sen. De toeslagverlening is voorwaardelijk. Dit betekent dat er geen recht op toeslagen bestaat. Ook is het niet zeker of en hoeveel toeslag we in de toekomst kunnen geven.

12. M  utatie voorziening pensioenverplichtingen voor risico pensioenfonds Pensioenopbouw De pensioenopbouw omvat ook de actua­ rieel berekende waarde van de diensttijd­ opbouw. Dit is het effect van de nominale rechten ouderdomspensioen en nabestaan­ denpensioen, opgebouwd in het verslag­ jaar, op de voorziening pensioenverplich­ tingen. Ook het effect van de individuele salarisontwikkeling is hierbij inbegrepen.

Van 2010 tot en met 2012 is geen toeslag gegeven. Ook over 2013 is geen toeslag gegeven. Dit besluit nam het bestuur in september 2012. Uitgangspunt was de dekkingsgraad op 30 juni 2012. Die lag toen onder de minimum vereiste dekkingsgraad. Rentetoevoeging De rente van de pensioenverplichtingen is verhoogd met 0,351 procent (2012: 1,544 procent), dat is 9.853 euro (2012: 39.047 euro). Het rentepercentage is afgeleid van de eenjaarsrente uit de rentetermijnstruc­ tuur aan het begin van het boekjaar. DNB publiceert deze rentetermijnstructuur.

Onttrekking uit voorziening pensioenverplichtingen voor pensioenuitkeringen Verwachte toekomstige pensioenuitke­ ringen berekenen we vooraf actuarieel. Dit nemen we op in de voorziening pensioenverplichtingen. Het bedrag dat we gebruiken voor de financiering van de pensioenen in de verslagperiode gaat van de voorziening af. Onttrekking uit voorziening pensioenverplichtingen voor pensioenuitvoeringskosten Toekomstige pensioenuitvoeringskosten (met name excassokosten) berekenen we vooraf actuarieel en nemen we op in de voorziening pensioenverplichtingen. Het bedrag dat we gebruiken voor de financie­ ring van de kosten van de verslagperiode gaat van de voorziening af. Wijziging marktrente Elk jaar berekenen we per 31 december de marktwaarde van de technische voor­ zieningen opnieuw. Daarvoor gebruiken we de actuele rentetermijnstructuur. Het effect van de verandering van de rente­ termijnstructuur staat onder ‘Wijziging marktrente’.

Jaarverslag 2013 |

83

Jaarrekening 2013

Wijziging overige actuariële uitgangspunten Het bestuur beoordeelt de actuariële grondslagen en/of berekeningsmethoden regelmatig. Het bestuur kan de grondsla­ gen en methoden aanpassen om de reële waarde van de pensioenverplichtingen goed te berekenen. Dit doen we op basis van interne en externe actuariële deskun­ digheid. Veronderstellingen vergelijken we met werkelijke ontwikkelingen in sterfte, langleven en arbeidsongeschiktheid. We kijken naar de gehele bevolking en speci­ fiek naar de populatie van het fonds.

Het grote verschil tussen de boekjaren 2012 en 2013 bij het resultaat op mutaties wordt voor het grootste deel verklaard door de schatting van het effect op de voorziening door de onvindbare deelnemers; van deze deelnemers weten we niet waar ze wonen en we kunnen ze dus geen uitkering beta­ len. In de administratie blijken nu sommige onvindbare deelnemers toch bekend te zijn met een adres. We schatten dat de voor­ ziening met 9.176 verhoogd moet worden om deze deelnemers met terugwerkende kracht een uitkering te kunnen betalen.

13. Saldo overdracht van rechten 2013

Overige wijzigingen in de voorziening voor pensioenverplichtingen 2012

Resultaat op kanssystemen

Inkomende waardeoverdrachten

Arbeidsongeschiktheid

5.560

./.

3.142

291

1.669

Mutaties

9.513

464

Totaal resultaat op kanssystemen

4.244

./.

1.009

Subtotaal

Overig

./.

4.853

1.641

Totaal overige resultaten

./.

4.853

1.641

Totaal overige wijzigingen

./.

609

632

./.

7.194 ./.

Toekenning

Totaal wijziging door overdracht van

Overige resultaten

| BPF Schoonmaak

9.043

1.849

1.379 1.103

./.

276

Wijziging door overdracht van rechten

Onttrekking

84

./.

Uitgaande waardeoverdrachten ./.

2012

Saldo overdrachten van rechten

2013

Sterfte

Het grote verschil bij de overige resultaten is voor het grootste deel het gevolg van de wijziging van het opbouwpercentage per 1 januari 2013 van 2,05% naar 1,75%. Hierdoor is de voorziening voor de toekomstige opbouw bij arbeidsongeschikte deelnemers verlaagd met 3.722. Het resterende verschil bestaat uit diverse correcties en mutaties, die in boekjaar 2013 tot een lichte daling van de voorziening hebben geleid.

rechten

Saldo overdracht van rechten

9.661 ./.

7.751

1.892 ./.

1.282

1.910

610

61

334

Vaststelling van het jaarverslag en de jaarrekening door het bestuur

Nieuwe deelnemers hebben vaak al p ­ ensioen opgebouwd bij een ander pensioenfonds. Ze kunnen dit pensioen meenemen. Ook kun­ nen ex-deelnemers het pensioen dat ze bij ons hebben opgebouwd meenemen naar een ander pensioenfonds. Dit heet waardeover­ dracht. Bij een inkomende waardeoverdracht krijgen we geld: we ontvangen de contante waarde van premievrije pensioenaanspra­ ken, die deelnemers tot de ontslagdatum bij het pensioenfonds of de pensioenverzekeraar van de vorige werkgever hebben opgebouwd. Met de ontvangen koopsommen kopen we extra pensioenaanspraken in. Bij een uitgaande waardeoverdracht gaat er geld uit: de contante waarde van premievrije pensioenaanspraken die deelnemers tot de ontslagdatum hebben opgebouwd maken we over aan het pensioenfonds of de pensi­ oenverzekeraar van de nieuwe werkgever.

Het bestuur van Stichting Bedrijfstak­ pensioenfonds voor het Schoonmaak- en Glazenwassersbedrijf heeft het jaarverslag en de jaarrekening 2012 op 22 mei 2014 in ’s-Hertogenbosch vastgesteld en op 28 mei 2014 in Amsterdam ondertekend.

M.M. Martens Voorzitter

J. Koen Secretaris

14. Overige lasten

Dotatie voorzieningen dubieuze debiteuren Overige lasten

2013

2012

1.345

1.621

74

44

1.419

1.665

Belastingen BPF Schoonmaak is vrijgesteld van het betalen van vennootschapsbelasting.

Jaarverslag 2013 |

85

Jaarrekening 2013

Naam: Serif Yiggitop, Leeftijd: 44 Werkplek: Maasstad Ziekenhuis, Rotterdam

‘Als ik met pensioen ga, wil ik naar Turkije terug. Het liefst gaan mijn man en ik met pensioen als we 55 jaar zijn. Maar dat zal wel niet gebeuren, haha! Het allerbelangrijkste is dat je gezond bent als je met pensioen gaat. Zodat je ervan kunt genieten.’ 86

| BPF Schoonmaak

Jaarverslag 2013 |

87

Overige gegevens Statutaire regeling voor de bestemming van het saldo van baten en lasten De statuten van het fonds zeggen niets over de bestemming van het saldo van ­baten en lasten. De bestemming is uitge­ werkt in de Actuariële en bedrijfstechni­ sche nota (Abtn). Volgens het besluit van het bestuur in de vergadering van 22 mei 2014 is het positie­ ve saldo van baten en lasten over 2013 van 71.990 euro verwerkt in de reserves. Dit deden we op de volgende manier:

88

| BPF Schoonmaak

2013 Toevoeging aan beleidsreserve Toevoeging aan bestemmingsreserve beleggingen

80.192 ./.

Toevoeging aan bestemmingsreserve AOP-regeling Toevoeging aan bestemmingsreserve overgangsregeling

874 1.872

./.

9.200 71.990

aanzien van de betrouwbaarheid (materi­ ële juistheid en volledigheid) van de basis­ gegevens en de overige uitgangspunten die voor mijn oordeel van belang zijn. Werkzaamheden Ter uitvoering van de opdracht heb ik on­ derzocht of is voldaan aan de artikelen 126 tot en met 140 van de Pensioenwet.

Actuariële verklaring Opdracht Door Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor het Schoonmaak- en Glazenwassers­ bedrijf te Utrecht is aan Towers Watson Netherlands B.V. de opdracht verleend tot het afgeven van een actuariële verklaring als bedoeld in de Pensioenwet over het boekjaar 2013. Gegevens De gegevens waarop mijn onderzoek is gebaseerd, zijn verstrekt door en tot stand gekomen onder de verantwoordelijkheid van het bestuur van het pensioenfonds. Voor de toetsing van de fondsmiddelen en voor de beoordeling van de vermogens­ positie heb ik mij gebaseerd op de financi­ ële gegevens die ten grondslag liggen aan de jaarrekening. De accountant van het pensioenfonds heeft mij geïnformeerd over zijn bevindingen ten

De door het pensioenfonds verstrekte basisgegevens zijn zodanig dat ik die gegevens als uitgangspunt van de door mij beoordeelde berekeningen heb aanvaard. Als onderdeel van de werkzaamheden voor de opdracht: • heb ik onder meer onderzocht of de tech­ nische voorzieningen, het MVEV en het VEV toereikend zijn vastgesteld; en • heb ik mij een oordeel gevormd over de vermogenspositie van het ­pensioenfonds Mijn onderzoek heb ik zodanig uitgevoerd, dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de resultaten geen onjuist­ heden van materieel belang bevatten. Ik heb mij een oordeel gevormd over de waar­ schijnlijkheid waarmee het pensioenfonds de tot balansdatum aangegane verplich­ tingen kan nakomen, mede in aanmerking nemend het financieel beleid van het pensioenfonds.

De beschreven werkzaamheden en de ­uitvoering daarvan zijn in overeenstem­ ming met de binnen het Koninklijk Actua­ rieel Genootschap geldende normen en ge­ bruiken, en vormen naar mijn mening een deugdelijke grondslag voor mijn oordeel. Oordeel De technische voorzieningen zijn, overeen­ komstig de beschreven berekeningsregels en uitgangspunten, als geheel bezien, toereikend vastgesteld. Het eigen vermogen van het pensioen­ fonds is op de balansdatum lager dan het wettelijk vereist eigen vermogen, maar niet lager dan het wettelijk minimaal vereist ­eigen vermogen. Gemeten naar de wettelij­ ke maatstaf is ten aanzien van de verplich­ tingen, aangegaan tot balansdatum, sprake van een reservetekort. Met inachtneming van het voorafgaande heb ik mij ervan overtuigd dat is voldaan aan de artikelen 126 tot en met 140 van de Pensioenwet met uitzondering van 132 (vereist eigen vermogen). Ik heb mij ervan overtuigd dat bij de vaststelling van het vereist eigen ­vermogen, zoals bedoeld in artikel 132 van de Pensioenwet, het risicoprofiel van de ­verschillende beleggingen op juiste wijze is meegenomen. Hierbij is gebruik gemaakt

van het standaardmodel, met een beperkte uitbreiding hierop in verband met actief beheer binnen een deel van de beleggings­ portefeuille. Daarnaast heb ik de beheersingsmaatrege­ len van het pensioenfonds ten aanzien van het liquiditeitsrisico, het concentratierisico en het operationeel risico onderzocht. Op basis hiervan zijn naar mijn mening de hiervoor, overeenkomstig het standaard­ model, nihil veronderstelde vermogens­ buffers binnen het vereist eigen vermogen gerechtvaardigd. De vermogenspositie van Stichting ­Bedrijfstakpensioenfonds voor het ­Schoonmaak- en Glazenwassersbedrijf is naar mijn mening niet voldoende, vanwege het reservetekort. Op basis van de door het pensioenfonds uitgevoerde evaluatie van het herstelplan per einde 2013, constateer ik dat het reservetekort naar verwachting binnen de daartoe gestelde termijn zal worden opgeheven. Amstelveen, 22 mei 2014

B. den Hartog AAG verbonden aan Towers Watson Netherlands B.V.

Jaarverslag 2013 |

89

Jaarrekening 2013

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: het bestuur van Stichting Bedrijfstak­ pensioenfonds voor het Schoonmaak- en Glazenwassersbedrijf Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit verslag opgenomen jaarrekening 2013 van Stichting Bedrijfstak­ pensioenfonds voor het Schoonmaak- en Glazenwassersbedrijf te Utrecht gecon­ troleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de balans per 31 december 2013 en de staat van baten en lasten over 2013 en de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financi­ ële verslaggeving en andere toelichtingen. Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van de stichting is verant­ woordelijk voor het opmaken van de

90

| BPF Schoonmaak

j­ aarrekening die het vermogen en het saldo van baten en lasten getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het bestuursverslag, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW). Het bestuur is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het bestuur noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Neder­ landse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze con­ trole zodanig plannen en uitvoeren dat een ­redelijke mate van zekerheid wordt verkre­ gen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De gese­ lecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het ­inschatten van de risico’s dat de jaarreke­

ning een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten.

met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW).

Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheer­ sing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de stichting. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door het bestuur van de stichting gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening.

Verklaring betreffende overige bij of ­krachtens de wet gestelde eisen Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e en f BW vermelden wij dat ons geen tekortko­ mingen zijn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het bestuursverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, overeen­ komstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en of de in artikel 2:392 lid 1 onder b tot en met h BW vereiste gegevens zijn toegevoegd. Tevens vermelden wij dat het bestuursver­ slag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW.

Wij zijn van mening dat de door ons ­verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden. Oordeel Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samen­ stelling van het vermogen van Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor het Schoon­ maak- en Glazenwassersbedrijf per 31 december 2013 en van het saldo van baten en lasten over 2013 in overeenstemming

Amsterdam, 28 mei 2014 PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. Origineel getekend door: drs. H.C. van der Rijst RA

Colofon Uitgave: BPF Schoonmaak Redactie: APG Concept en realisatie: Scripta Communicatie, Amsterdam Vormgeving en illustraties: Birgitta van Langeveld Fotografie: Jeroen Dietz Lithografie: Grafimedia Amsterdam Drukwerk: Zalsman BV Jaarverslag 2013 |

91

Jaarrekening 2013

92

| BPF Schoonmaak

Jaarverslag 2013 |

93

Verslag van het bestuur